Helend Groen

helend GROEN

Anne-Marijn Somers

foto’s: Marc Sourbron & Anne-Marijn Somers

Tweede druk, winter 2013.

Uitgeverij De Groene Gedachte, Tienen. www.degroenegedachte.be Titel: Helend Groen ISBN: 978 90 818 0914 6 EAN: 9789081809146 Teksten: Anne-Marijn Somers, met bijdrage van Guy Laurent Foto’s: Anne-Marijn Somers, met bijdrage van Marc Sourbron Grafisch vormgever: Dennis Martens - Sfar creative group, Hasselt www.sfar.be De Groene Gedachte helpt bij het verspreiden van een positief gedachtegoed, gaande van een gezonde voeding, een gezonde levenshouding, balansbewerkstellende en balansherstellende mechanismen of interacties van mens tot mens, van cultuur tot cultuur en tussen mens en natuur.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt, door middel van druk, fotocopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van De Groene Gedachte.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from De Groene Gedachte.

4

Inhoudstabel Cursiefje

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

p. 4

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 7 Deel 1: Algemeenheden omtrent heling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 10

Heling versus groencontact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 10

Het contact met de vier elementen is nog een belangrijke successfactor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 10

Gelukkig is groen voor iedereen bereikbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 13

Groene plaatsen moet je ‘ondergaan’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 16

Wat kan jij doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 20

Tussenbesluit: Wat kunnen we samen doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 20 Deel 2: Het concrete niveau met individuele ervaringen op groene plekken in België

(telkens met fotoreportage, ruimere situering en interview) . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 21

1. Stadsgroen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 22

2. Abdijgroen en kloostertuinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 33

3. Enkele kanttekeningen bij de kruidengeneeskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 35

4. Privaat groen en tuinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 55 Feng shui . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 55 Een woordje over meditatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 58

5. Landschappelijk groen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 69

6. Krachtplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 84

7. Therapeutisch groen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 99 Groen is helaas niet voor iedereen bereikbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 99

8. Symbolisch groen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 113

9. Symboolbomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 123 Besluit

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

p. 142

Cursiefje Een romanticus en een academicus zaten elk op een andere bank in het park, op slechts enkele meters van elkaar. Ze hadden beiden gekozen voor een plaatsje onder de kruin van een grillige, oude eik, genoten er van de stilte en luisterden naar de wervende klanken van enkele vinken en koolmezen.

bank, die hij nu pas in de gaten kreeg. De vrouw hoorde het verbaasd aan. Waarom kon zij dat niet - of kon zij dit niet meer? Zij had in diezelfde tijdspanne de stam van de oude eik oppervlakkig bestudeerd en vond het zielig dat die niet bedekt was met minibiotoopjes van mossen en korstmossen, waarin insecten zich bedrijvig toonden. De gegroefde stam leek wel schoongeboend met bleekwater! Ze had ook haar buurman bestudeerd toen die even de ogen sloot. Net als hij had ze geluisterd naar de vinken en koolmezen, maar ze had daarbij de bedenking gemaakt dat de mannetjesvink weer op zoek was naar een poppetje om te paren en dat het hem kennelijk niet lukte om er eentje te benaderen, hoe erg hij ook zijn best deed. Hij had hier te veel concurrenten. De koolmezen sloegen alarm toen de vrouw met een plotse beweging de kraag van haar jasje rechttrok.

De romanticus was blij dat er geen auto’s te horen waren en dat de natuur de eerste viool speelde. Het stemde hem gelukkig dat er in Vlaanderen nog zulke wonderlijke plekken te vinden waren. Hij bewoog zijn bovenlichaam behoedzaam naar achteren en leunde tegen de bank. Algauw ervoer hij een gevoel van welbehagen en even sloot hij de ogen. Hij voelde zich één met de natuur, waande zich even in het paradijs. Althans, dat is wat hij nadien met een verzaligde blik verklaarde aan de natuurwetenschapster op de andere

6

De ‘vogelroep’ veranderde plots, maar alleen zij leek het waarschuwende karakter ervan te onderkennen. De mezenjongen in de nestjes sperden ondertussen onophoudelijk hun snaveltjes open om te worden gevoed, maar de volwassen vogels bleven uit de buurt om de twee menselijke roofdieren enigszins te misleiden. Erg vond ze dat niet, want ze wist dat negentig procent van hen uiteindelijk het pleit zou verliezen, en dit nog voor de zomer goed en wel was begonnen. Ze zouden nooit een volwassen vogel worden met een blauw, geel, zwart en wit verenkleed. Zij aanvaardde deze harde wetten, want die hoorden nu eenmaal bij de natuur.

drang tot snelle behoeftebevrediging en tot sterke maar fout georiënteerde profilering.

De mens verschilt daarin nauwelijks van de andere primaten, vond ze. Dat dunne laagje beschaving kun je zo wegkrabben. Ze betreurde het ook dat ze op deze groene plek slechts een glimp kon opvangen van het perfecte geheel, van het perfecte ecosysteem, waarin alles in balans is en waarin soorten niet in een razendsnel tempo verdwijnen. De wisseling van de soorten mag dan een evolutionair gegeven zijn, het ging nooit eerder aan dit tempo. Zelfs hier zag ze enig bewijs van het feit dat de menselijke soort zich veel te sterk laat gelden in de grote biotoop die de wereld is: de bomen waren immers veel te vroeg aan het botten. Vogels en insecten dienden zich aan te passen aan een nieuw seizoensritme, als ze daartoe tenminste al in staat waren. Haar gaf deze schaarse groene plek in de woonagglomeratie Vlaanderen het gevoel dat ze keek naar een brandend schilderij waarvan de kleine stukjes canvas aan de rand, al verteerd door het vuur, stilletjes de lucht in vlogen: voor eeuwig verloren.

Die gedachte maakte haar uitermate weemoedig, in tegenstelling tot haar buurman.

Ze voelde zich ook triest omdat de man niet scheen te begrijpen hoe het eigenlijk had kunnen, had moeten zijn, en zich simpelweg had aangepast aan deze nieuwe situatie.

Onwetend van hoe het vroeger was en zich van geen kwaad bewust over wat hem, zijn kinderen en de volgende generaties nog te wachten stond. Of was hij zich daarvan wel bewust, en verstond hij desondanks de kunst van het genieten? Was hij beter aangesloten op de bron en stond haar kennis haar daarbij in de weg?

Gewapend met haar kennis kon zij elk schijnbaar pietluttig natuurtafereel lezen als een boeiend verhaal, want ze begreep precies wat er rondom haar gebeurde. Zo las ze op deze plek wel een tiental verhalen in slechts een kwartiertje tijd, maar… het hadden er wel duizend moeten zijn! Er waren inderdaad geen auto’s te horen in deze buurt, maar ze wist dat het voor het klimaat eigenlijk al te laat was. Zelfs indien plots wereldwijd en collectief werd beslist om geen CO2 meer te uit te stoten, dan nog zouden de effecten van het huidige gedrag minstens 40 jaar lang voelbaar zijn. De wetenschap gaat met rasse schreden vooruit. Ze slaagt erin om alle bevindingen inzichtelijk en toepasbaar te maken, maar ze kan de nefaste invloed van het menselijke gedrag helaas niet meer voldoende bijsturen. De klimaatopwarming blijkt telkens weer sneller te gaan dan wat men in wetenschappelijke milieus vooraf had berekend. Daardoor kon ze eigenlijk niet meer van de natuur genieten, en nog minder van de mens met zijn 7

Voorwoord We voelen ons niet goed. “Dokter, hebt u voor mij een snelwerkend middeltje? Ik heb het zo druk en ik kan dit er nu echt niet bij hebben.”

Is dit niet wat te eenvoudig? Een pilletje onderdrukt de vervelende ziektesymptomen.

De werking is van korte duur, de behandeling vraagt dus om herhaling of bestendiging. Daaruit groeit de afhankelijkheid: het pilletje neemt de oorzaak meestal niet weg, noch het chemische noch het homeopathisch bereide. Mogelijk dien je wat te veranderen aan je levenshouding en -wijze. Je los te wrikken uit vastgeroeste ziekmakende patronen. Externe hulp zoeken? Misschien. Misschien ook niet. Zoek die heling niet enkel in cursussen, bij dure therapeuten, in workshops, bij charismatische figuren en gereputeerde dokters.

Ongetwijfeld zijn dit mensen met veel kennis of achtergrond, die het ook allemaal boeiend weten te brengen. Leg de autoriteit over jezelf echter niet altijd bij anderen: zoek de heling ook bij jezelf. Je-zelf ontmoeten kan iets makkelijker in een natuurlijke omgeving. Simpelweg kijken naar een koolmees die een bad neemt in een plas water kan al een beetje helpen bij het terugvinden van je fragiele balans.

We passen in het geheel en moeten ons er zeker niet van loskoppelen.

grafkapel in Zétrud-Lumay

je steeds alert moet zijn. De stilte opzoeken doe je meestal alleen en dat kan ook op oude relictplaatsen. Dat zijn beladen plekken die zich doorheen de tijden konden handhaven, omdat ze op een discrete manier werden gekoesterd door mensen die daarvoor goede redenen hadden.

Dankzij hen kunnen wij er nu nog steeds over beschikken, en daarvoor hoeven we niet eens gelovig te zijn. Dank zij het christendom werden deze groene refugies in stand gehouden. Soms ook is het een ontmoetingsplaats voor mensen van verschillende culturen. Mooi toch? Een kapelletje met een waterbron overvleugeld door een gigantische linde … alleen al door de respectabele omvang van de boom wordt het een bijzondere plek die het koesteren waard is. En wat meer is: een plek die voor iedereen, zonder onderscheid vrij toegankelijk is en dat op elk moment van de dag.

In de natuur, of wat ons daarvan nog rest, kan je de nodige energie vinden om je dag door te komen. Zelfs in onze sterk verschraalde groene omgeving kan je opladen en zelfgeneratieve processen op gang brengen. In een veilig groen kader vind je natuurlijk makkelijker je stiltepunt dan als

In ‘dit’ boek maak je tegelijk (maar niet chronologisch!) een reis doorheen verschillende oude en nieuwe helingsculturen in de geschiedenis van de mensheid en mogelijk zelfs doorheen je eigen lichaam en geest.

9

park in de buurt van het Atomium in Brussel

park in de buurt van het Atomium in Brussel

het pittoreske altijdgroene Kleine Zavel Park in hartje Brussel

1.

Stadsgroen

Het is niet nodig een tuin te bezitten om van groen te genieten.

daarbij natuurlijk de beste garanties, want dan zijn veel factoren gekend.

Er is volgens mij weinig in te brengen tegen deze visie want recreëren kan ook in stadsparken. De ontstaansgeschiedenis van sommige stadsparken is erg interessant. Soms werden ze geconcipieerd als prestigeprojecten. Andere keren werden ze geclaimd door de overheid of geschonken aan de stad. Ze hoorden dan oorspronkelijk bij een kasteel of een patriciërswoning en werden in een latere periode vrijgegeven voor de stadsbewoners. Tot nut van het algemeen.

Vandaag ontstaan er interessante initiatieven zoals ‘tuindelen’, gedeelde zorg voor het onderhoud van kleine buurttuinen in de drukkere stadsbuurten. Niet zelden zorgt het bundelen van krachten ook voor de vrijwaring van kostbare groene eilandjes en rustpunten in het stedelijke landschap, en van groene stadsoases die moeten optornen tegen de sterk oprukkende verkavelings- en exploitatiedruk.

Een veel ouder fenomeen zijn de stedelijke volkstuinen. In principe gaat het om het volgende: overheden of welgestelden stellen restgronden ter beschikking van tuinlozen, zodat die hun eigen groenten kunnen telen. Ook sociaal geëngageerde pastoors lieten arme dorpelingen of grondlozen toe hun groenten te telen binnen de muren van de pastorijtuin. Lange tijd lagen de volkstuintjes er erg verwaarloosd bij, maar nu is er vernieuwde belangstelling van jonge gezinnen die hun kinderen gezonde voeding willen voorschotelen. Zelf groenten telen geeft hen

Volkstuinen in de stad zorgen voor groenen buurtcontact De ontstaansgeschiedenis van de volkstuintjes houdt nauw verband met de sociaaleconomische geschiedenis, en zelfs met de basisfilosofie van de sociale woningbouw. In Europa dateert het fenomeen al van meer dan 200 jaar geleden. In die tijd was de bevolking erg verpauperd: mislukte oogsten veroorzaakten regelmatig hongersnood en armoede. Telkens wanneer de landbouw een crisis doormaakte, vluchtten de mensen van het platteland naar de stad omdat de voedselschaarste hen daartoe dwong. De steden groeiden wel onder invloed van de oprukkende industriële ontwikkeling, maar waren nog niet zo groot als nu, en dus raakten ze al gauw overbelast. Arbeiders hokten vaak met velen samen in hun schamele huisjes, want ze werkten tot 14 uur per dag in de fabrieken en konden elkaar afwisselen dankzij het ploegensysteem. Ze kregen een armzalig loon uitbetaald en de batterijen werden nauwelijks opgeladen. Vaak had de hele familie daaronder te lijden met als gevolg dat de miserie werd weggedronken. Het alcoholisme verwoestte stilaan de degelijke traditionele gezinswaarden die nog steeds golden op het platteland, al was het maar omdat de pastoor er een oogje in het zeil hield. De arbeider vervreemdde van zijn vrouw, van zijn kinderen en van zichzelf. Hij verloor ook de binding met de natuur waarvan zijn 25

�

30

Elke stad heeft naar het verluidt haar eigen ritme maar op plekken zoals deze, kan je even vertragen of halt houden.

De abdijtuin van de Abdij Ter Kameren, een verzonken groene stadslong Â

In Elsene doen we een andere ontdekking.

Daar treffen we de sterk teruggedrongen abdijtuin van de Abdij Ter Kameren aan.

De oprukkende verstedelijking rond de stad Brussel had dit dorp al in 1890 ingepalmd. De abdijsite bleef gelukkig gespaard, maar de vijvers van Elsene lijken ervan losgescheurd en horen nu bij een andere stadswijk. Wat van de gebouwensite overblijft is zeer het bekijken waard dankzij de geslaagde conserverings- en restauratiewerken die ook de tuinen een nieuw elan gaven. De site wordt nu beschermd door een enorme helling met bomen. De hoge flat- en kantoorgebouwen zorgen voor extra omkadering. Je komt er via een oplopend paadje ofwel via een monumentale trap. Helemaal beneden merk je dat de grillige skyline van groene boomkruinen op zijn beurt nog eens is omrand

door strakke eigentijdse stadsarchitectuur. Dat zorgt voor een onwezenlijk stadsbeeld, een contrast met een sterk verrassingseffect. Het geluid van de ronkende stad wordt gedempt door de verrassende diepte en voor de wandelaar  is het dan ook perfect mogelijk om de stadsdrukte even te vergeten op amper twee minuten van de verkeerschaos en het kantoor verwijderd. Ook de abdijkerk is overdag open voor elke toerist, op voorwaarde dat die de verscholen plek in het stedelijke dal weet te vinden.

Niet alleen in Brussel, ook in andere grote steden bouwde elke nieuwe periode op het puin van de vorige. Door te graven doe je niet enkel archeologische ontdekkingen, maar reis je dus als het ware doorheen de tijd en vind je nog sporen van elke bezetter.

31

5.

Landschappelijk groen

Onze landschappen zijn al lang niet meer ongerept: ze zijn door mensenhanden geboetseerd. Er is geen enkel lapje grond te bespeuren waarop de mens zijn invloed niet heeft laten gelden. Komt grond braak te liggen, dan treedt er een natuurlijke successie op; de natuur neemt het graag weer over. Zaden die al jaren lagen te sluimeren in de zadenbank, zullen bij de juiste omstandigheden de kans ‘grijpen’ om te ontkiemen. Diverse plantengemeenschappen zullen er zich vestigen en geleidelijk aan treden ook daarin verschuivingen op.

”

Een woordje over natuurlijke successie Je kent vast wel de pioniergewassen zoals klein kruiskruid, groot hoefblad, klaproos, kamille en weegbree, die goed gedijen in blote aarde. En die vervolgens moeten wijken, omdat sterkere soorten steeds opnieuw de al gevestigde soorten verdringen. Ontstaan er schaduwplekken? Dat zorgt dan weer voor gewijzigde omstandigheden, er zullen zich op die plaatsen schaduwminnende planten vestigen. Dit heeft allemaal te maken met de bodemgesteldheid en de waterhuishouding, met de grondsoort en natuurlijk ook met de klimaatomstandigheden. Er zijn ook planten die mooi samenwerken met andere planten en zich samen goed voelen in hun favoriete biotoop. Het zijn ‘vriendjes’. Er zijn zelfs planten die parasiteren op andere planten en daardoor bijvoorbeeld aan bladgroenontwikkeling kunnen doen, ech-

De natuur is behoorlijk complex, oneindig interessant en zit erg vernuftig in elkaar. Het gaat allemaal om relaties, om complexe systemen die elkaar beïnvloeden. Grijpen wij in, dan is het einde van de kettingreactie door onszelf vaak niet te overzien.

71

8.

Symbolisch groen

Er bestaat zoiets als groene symboliek.

Meer nog, daaraan is het vaak te danken dat mooie groene plaatsen de verkavelingsdruk overleefden en vandaag nog kunnen inspireren. Soms verborgen, soms opvallend in een contrastrijke omgeving, al kennen we de historische of religieuze achtergrond amper nog en gingen de bijhorende riten verloren of verwerden ze tot een folkloristische traditie. Dat de natuur, de aarde en zelfs het heelal een plaats kregen in die geloofssymboliek bewijst enkel dat men van oudsher het belang ervan erkende voor de geestelijke gezondheid van de mens.

gezegend rijk, gevoed door vier stromen.

Een ideale tuin bestaat daarom uit vier delen en vier rivieren. We bekijken even de Taj Mahal, bespreken een afbeelding van een paradijstuin en komen vervolgens terecht in de christelijke symboliek in onze streken.

Taj Mahal Iedereen kent de Taj Mahal, een mausoleum in het Indische Agra. Het is een van de Unesco-wereldwonderen en de site wordt vandaag bezocht door hindoes, islamieten, christenen, vrijzinnigen… kortom door toeristen uit alle windstreken. De prachtige symmetrische Mogultuin met waterkanalen bij het grafmonument dat de verdrietige Sjah Jahan liet bouwen voor zijn favoriete vrouw, symboliseert het paradijs en maakt op iedereen grote indruk. Niet het minst op hemzelf want hij stierf in gevangenschap en vanuit een klein raampje in zijn kamer had hij er zicht op. Het was overigens het enige dat hij daar kon zien.

Paradijstuinen “Het oosten heeft voor de christenen net zo goed een grote symbolische betekenis. Het koor van de kerk en van kapellen is naar het oosten gericht. Wanneer het eerste zonlicht door de glasramen schijnt en zijn stralen op de kerkvloer werpt, voel je nog sterker de goddelijke aanwezigheid; dat is alleszins het idee hierachter.

Zelfs de natuurlijke waterbronnetjes bij de bronkapelletjes waaraan men zich kan laven, hebben hun link met het oude zuiveringsritueel dat nu niet meer wordt toegepast.”, zo zei Bahattin Koçak.

Ditmaal gaat het om het paradijs op aarde. De tuin symboliseert de grote natuur maar dan volgens het ideaal van de cultuur. Deze watertuin met zijn opvallende symmetrie en vier kwadranten weerspiegelt de volmaakte orde van de schepping.

Volgens de leer van de islam moet water bescheiden sijpelen: hier is geen sprake van opspuitende fonteinen of klaterende watervallen.

De traditionele oase-achtige tuinen in Iran, vol geurige bloemen, fruitbomen en kruiden, beelden het paradijs uit. Geen groen te bespeuren rond Gods tempel? Dan nog kan de buitenomgeving van de tempel verwijzen naar de hemelse tuinen. In het Nabije Oosten zag men het paradijs als een

Weelderig bloeiende struiken en bomen vind je in de gereconstrueerde paradijs115

Besluit Onderzoek heeft aangetoond dat mensen in een groenere omgeving een betere subjectieve en psychische gezondheid hebben.

Het werkt in op alle niveaus: mentaal, psychisch, fysiek en zelfs spiritueel. Het zet ook aan tot actie. Creatieve mensen vinden er inspiratie. Spirituele mensen vinden er herbronning en voelen er zich verbonden met elkaar en met het grotere geheel, of dit nu de natuur, de aarde of de kosmos is.

Dit gaat niet over religieuze groeperingen, want die doen vaak het tegenovergestelde; ze zorgen voor afscheiding door verheffing van bevolkingsgroepen boven andere. En dat dit sterk uit de hand kan lopen, heeft het verleden ons al vaak bewezen.

van de dag te bestuderen en ‘aan te voelen’.

Groen zet ook aan tot beweging, exploratie, zelfontplooiing en verinnerlijking. Het heeft een rustgevende en helende invloed.

Ik gun ieder van ons zijn eigen stiltepunt, zijn geheime rustplek in het groen.

De aanwezigheid van goed onderhouden groen in de stad verhoogt de leefbaarheid van stadsbuurten aanzienlijk. Het effect ervan kun je vast niet gieten in een wiskundige formule, maar dien je te vergelijken met een steeds groter wordende rimpeling in het water. Daarom ook moeten we niet toegeven aan de door de bevolkingstoename ontstane grote druk om alles vol te bouwen. Moet elk stukje grond onder druk van investeerders en belangengroepen echt zo duur mogelijk worden verkocht? Mag er nog ruimte blijven voor groene biotopen die zich al dan niet spontaan kunnen ontwikkelen? Laat elke stad zijn groene longen. Laat ze zelfs uitgroeien tot groene wandellussen. Dat is waar ik voor pleit.

Het soort groen – agrarisch parkgroen of bosgroen – doet er blijkbaar niet zoveel toe. De beleving blijft natuurlijk een subjectief gegeven en het genot zal voor de ene groter zijn dan voor de andere; de ene mens is immers gevoeliger of ontvankelijker dan de andere.

Het klinkt ons nu allemaal erg logisch in de oren en toch houden planologen en architecten er nog te weinig rekening mee.

Is het omdat de computer een afstand creëert ten opzichte van de plek in kwestie?

Nemen ze zelf nog de moeite om de omgeving waarin ze mooie huizen of woonblokken willen neerplanten gedurende enkele dagen te ‘beleven’ of zich ermee te verbinden, ze aan te voelen? De beste ontwerpers hebben een gevoelsmatige band met hun project, maar die moet wel geënt zijn op de omgeving waarin de integratie moet plaatsvinden. Ze nemen ruimschoots de tijd om die omgeving op alle momenten 144

Dit is geen boek over kruiden- of andere geneeskunde, wel over wat de natuur voor jou kan doen puur door haar aanwezigheid, of door je de mogelijkheid te bieden met haar samen te werken. Mensen vergeten soms al te makkelijk dat ze zelf deel uitmaken van de natuur, en dat ze dingen ontberen als ze enkel of teveel tussen het beton leven. De heling die het groen je biedt, integreert oude, herontdekte en nieuwe methoden, waarbij methode ditmaal niet voor iets ingewikkelds hoeft te staan. Groen grijpt namelijk zichtbaar, voelbaar, hooren ruikbaar op je in en kan je helpen weer tot jezelf te komen, je gedachten op een rijtje te krijgen, het kan je (weer) leren genieten van niets doen of net van een stevige wandeling of tuinwerk. Groen kan een tegenwicht vormen tegen het jachtige leven, tegen een teveel aan prikkels, tegen negatieve stress: daarvan getuigen mensen in dit boek en er zijn ook verhalen over vroeger.

Tegelijk ontdek je via de foto’s een aantal verrassende, vaak minder bekende groene plaatsen in België.

ISBN 978 90 818 0914 6