Francis bacon denemeler

XLIX DİLEKÇELER ÜSTÜNE Bir sürü yolsuz işler yapılıyor, tasarlanıyor, birtakım kimsenin adam kayırma mektupları yüzünden kamu yararı çiğneniyor. Hem düşüncesi hem de içi bozuk kimseler, iyi işlere kötü niyetlerle el atıyorlar, oysa bu işlerin başarıya erdirilmesi umurlarında bile değildir. Kimileri dilekçeleri iyi karşılar da istenen şeyleri yerine getirmek için hiç çaba götermezler, ama işin başka bir yandan da dürtüklediğini, başarıya ulaşabileceğini görünce, o zaman bir teşekkür ya da başka bir şeyler koparmak için yarışa çıkar, en azından, dilekte bulananın işine bağladığı umutlardan bir yarar sağlamaya çalışırlar.

Kimileri ise bir dileği, başka birinin dileğini defterlerinden silmek için kabul eder ya da ancak bu yoldan erişebilecekleri birtakım bilgileri toplamaya bakar, sonra da istenen iş olmuş olmamış umursamazlar; başkalarının güçlüğünden kendilerine bir çıkar sağlamaya çalışırlar. Kimileri, karşı yana ya da başka bir dilek sahibine yaranmak için, bir dilekçeyi daha başlangıçta geri çevirmek kararıyla alırlar. Hiç kuşkusuz, her dilekçe bir hak ister; bir çatışmayla ilgili olarak verilen dilekçede adaletin vereceği hak, bir işe başvurma dilekçesinde ise yeteneklerin hakkı istenir. Bir kimse duygularının baskısıyla adalet işinde haksız yanı kayırmak zorunda kalıyorsa, yetkilerini bu ters kararı uygulamakta değil, hiç değilse haklıyı da büsbütün ezmemekte kullanmalıdır. Eş dost hatırı için, daha değersiz bir kimseyi kayırmak zorunda kalıyorsa, değerli olanı küçültmeden yapmalı bunu. Bir dilekçede isteneni iyi anlamazsa, kafasına güvendiği, bu işi yapmanın doğru olup olmadığını açıkça söyleyeceğine, inandığı bir kimseye danışmalı, ama danışmanlarını da iyi seçmeli, yoksa ipin ucunu onlara kaptırabilir. Dilekçe verenler, gecikmelerden, baştan savulmaktan öyle bıkmış usanmıştır ki, bir dileğin olanaksızlığının daha başlangıçta tatlılıkla açık açık söylenmesi, kesin sözler verilerek boş umut uyandırılmaması, gerçekte hakedilenin ötesinde bir teşekkür beklenmemesi, yalnız dürüst birer davranış olarak değil, büyük bir bağış gibi görülüyor artık. İş isteme dilekçelerinde, önce başvurmuş olmak çok bir ayrım yaratmamalı, ancak ilk dilekçe sahibinin iş istediği yere gösterdiği güven, kendisiyle ilgili olarak verdiği bilgiler, ona karşı bir silah olarak kullanılmamalı, sonra başka bir yoldan onun da gönlü alınmalıdır. Bir dilekçenin gerçek değerini görecek durumda olmamak aptallıktır; ama onunla ilgilenmemek, hakkını vermemek de sorumsuzluktur. Dilekçelerde gizliliği gözetmek başarının önemli bir yönüdür, adayların durumu açık açık anlatılırsa, başvuranlardan kimisi kırgınlığa düşebilir; ama öte yandan, kimisi de daha bir ilgilenir, isteklenir.

Dilekçeyi vermek için en uygun zamanı kollamak da başlıbaşına önemlidir. En uygun zaman derken, yalnız dileği yerine getirecek yetkilinin değil, önleyecek olanın da gözönünde tutulmasını düşünüyorum. İşinin olması için araya başka birini koyan insan, en yüksek olanı değil en uygun olanı, her şeye el atanı değil belli şeylerden anlayanı seçmeli. Bir dileğin önce geri çevrilip sonra yerine getirilmesi, insan kendini üzüntüye kaptırmazsa, ilk başvurmada yerine getirilmesiyle aynıdır. “Iniquum petas ut aequum feras,” 1 arkası güçlü olanlar için sağlam bir ilkedir, yoksa isteklerinizi yavaş yavaş artırın