Carl sagan milyarlarca ve milyarlarca

şünmemesi iktidarda olanlar için ne büyük şanstır!" Zihinsel ve ahlaki uysallık kısa vadede liderlerin işine gelebilir, ama uzun vadede ulusların intiharı demektir. Bu yüzden ulusal önderlik için ölçütlerden biri sert eleştirileri anlama, teşvik etme ve y a p ı­ cı olarak yararlanm a yeteneğidir.

Bu nedenle, daha önce devlet terörüyle susturulan ve aşağılananlar şimdi -kanatlarını çırparak uçm aya çalışan özgürlük yanlıları olarak- konuşm aya başladıklarında bunu tabii ki çok heyecan verici bulurlar. Buna tanık olan her özgürlük sevdalısı da aynı şeyi hisseder. G J a sn o stv e p e r e s tr o ik a , Sovyet toplumunun geçmişteki politikalarla maskelenen insani boyutunu tüm dünyaya sergilemektedir. Sovyet toplumunun her katmanında, yanlışları düzelten düzenekler sağlam aktadır. Ekonomik refah için şarttır. U luslararası ilişkilerde gerçek bir iyileşm eye ve nük­ leer silah yarışında ciddi ölçüde geriye dönüşe imkân sağlar. Bu yüzden G la sn ost ve p e r e s tr o ik a hem Sovyetler Birliği hem de Amerika Birleşik Devletleri için yararlıdır.

G la sn ost ve p e r e s tr o ik a y a . karşı Sovyetler B irliği’nde tabii ki muhalefet var: Kendilerine ömür boyu sağlanan olanaklarla yan gelip yatm ak yerine artık yeteneklerini rekabete açık bir şekilde sergilem ek zorunda olanlar; dem okrasinin getirdiği so­ rum luluklara alışam ayanlar; y ılla r boyu k u rallara uyduktan sonra bu zaman içindeki davranışlarından dolayı hesap ver­ mek zorunda bırakılm ayı kabullenem eyenler muhalefet edi­ yorlar. Am erika Birleşik D evletlerinde de g la s n o s t'a ve p e ­ r e s tr o ik a y a karşı çıkanlar var: B azıları Sovyetler B irliğin in bir yandan daha da korkulu bir rakip olarak ortaya çıkm ak üzere güç toplarken, diğer yandan B a tiy ı kandırm ak için böy­ le bir oyun oynadığını ileri sürüyor. Bazıları Sovyetler B irli­ ğ in in , demokrasi eksikliği yüzünden zayıf düşmüş, ko layca kötüye yönlendirilebilen, ko laylıkla karikatürleşen eski halini tercih ediyor (Kendi dem okratik oluşum larından uzun zam an­ dır şikâyetçi olan A m erikalıların da g l a s n o s ita n ve p e r e s t r o ­ ika dan öğrenecekleri şeyler var. Bu bile kendi başına bazı 184