AL MAN F E L S E F E S İ N İ N A L T I N Y Ü Z Y I L I
onları “modern”den de modern yaptı; çünkü, sadece şimdide değil, gelecekte de yaşıyorlardı ve herkesten önce oraya varmışlardı.
iktidara geldiler. Bu satırların yazıldığı sırada hâlâ iktidarda olanlar vardır. Bu, düşüncelerin gerçek dünyada sahip olduğu pratik önemin göz alıcı bir kanıtıdır.
GÜÇLÜ ÇEKİCÎLÎK
RUS DEVRİMİ 1917 Mart devrimi Petrograd’da (bugünkü St Petersburg) patlak verdi ve Rusya’nın her tarafında asker, işçi, köylü konseyleri (sovyetleri) kuruldu. Çar azledildi ve geçici bir hükümet kuruldu. Aynı yılın yaz aylarında Aleksandr Fidoroviç Kerensky (1881-1970) başbakan oldu; fakat Petrograd Sovyet’i Lenin’in Bolşeviklerinin elindeydi. "-8 Kasım tarihlerinde Kerensky, Lenin’in başını çektiği bir darbeyle görevden alındı.
GERİLEME VE DÜŞÜŞ Bu düşüncelerin - “bilim”, “modernleşme”, “geleceğin Marx’ın, kendi düşüncelerinin yanında olmak”- oluşturduğu “bilimselliğinde bunca ısrar etmesi, (bütün gerçek bilimsel bileşimin yarattığı çekicilik, azgelişmiş ülkelerdeki çok sayıda düşüncelerde olması gerektiği aydını neredeyse ipnotize etti. gibi) olanca çıplaklıklarıyla karşısına çıktıkları olgular Marksizmin ekonomik yanı, ekonominin merkezden tarafından yanlışlanmalarına planlanmasını ve denetlenmesini neden oldu (en azından deneyim gerektiriyordu ve bu “planlı bunu gösteriyor). 19- yüzyılın sonlarında, olayların Marx’ın çözüm” akılcılığın gereği gibi görünüyordu. Tıpkı 18. yüzyılda söylediği gibi gelişmediği ortaya Locke’un kuramları Amerikan ve çıktı. Dünyanın hiçbir yerinde, Marx’ın ortaya koyduğu tarihsel Fransız devrimlerinin ortaya çıkmasında nasıl yaşamsal bir rol gelişmenin sözde “bilimsel oynadıysa, aynı şekilde yasaları”na uygun değişimlerin 20. yüzyılda da bütün zamanların yaşandığı bir toplum olmamıştı. en büyük ölçekli devrimlerinin Bu durum, “revizyonizm” RUS FÜTÜRlST MİMARİSİ (1917’de Rusya’daki ve olarak bilinen bir gelişmeye yol Devrimin ilk yıllarındaki yoksulluk ve 1948-49’daki Çin’deki açtı. Çeşitli Marksist düşünürler, toplumsal kargaşa, Georgi Tihonoviç Krutikov’un uçan kentinde (1928) olduğu onu çelişen kanıtlara uygun hale devrimlerin) yaratılmasında gibi, sanatçıları ve mimarları çok daba getirmek üzere Marx’ın kuramını Marx’m kuramlarının önemli bir radikal çözümler aramaya itti. rolü oldu. II. Dünya Savaşı’ndan düzeltmeye -aynı zamanda da kanıtları Marx’ın kuramına uyacak biçimde sonraki dönemde Marx’ın düşüncelerine bağlı yorumlamaya- çalıştılar. Böylece, birbirleriyle olduklarını ilan eden Komünist hareketler bütün anlaşamayan, hatta aralarında şiddetli geçimsizlikler Üçüncü Dünya’da etkili oldu ve pek çok ülkede bulunan bir yığın farklı Marksist düşünce okulu ortaya çıktı. Sonunda, Marksist siyasal hareketlerin iktidara geldiği her yerde kaçınılmaz olarak ve istisnasız bir biçimde bürokratik diktatörlüklerin (kuramın kaçınılmaz olduğunu iddia ettiği toplumla en ufak bir ilgisi bile bulunmayan toplumların) ortaya çıkması karşısında, bu okulların çoğu yok olup gitti. Yine, istisnasız bütün bu toplumların ekonomileri fiyaskoyla sonuçlandı; zenginleşmek bir yana daha da yoksullaştılar. Marksist yönetimler insanlara hem yoksulluk hem de zulüm getirdi. Uzun vadede bu, bir avuç kişi dışında herkesin Marksist kuramda yanlış bir şeyler bulunduğu sonucuna varmasına neden oldu. Fakat bugüne kadar Marx’ın düşüncelerinin dolaylı etkisi modern kültürün her köşesine yayılmıştır; dolayısıyla, bugün Marksizmi bütün kalbiyle savunacak pek fazla insan kalmadıysa da, edebiyat ve sanat da dahil genel olarak “modern” düşünceler dünyasında Marksizm önemli bir unsur olmaya devam etmektedir.
“ PROLETARYANIN
ZİNCİRLERİNDEN
LEON TROÇKt 1917 Rus Devrimi’nin önderlerinden biri ve Kızıl Ordu’nun kurucusu olan Leon Troçki (1879-1940), aynı zamanda Lenin’in 1924’te ölümünden sonra yaşanan iktidar mücadelesinde Stalin’in başlıca rakibiydi. Stalin, Troçki’yi alt etti ve ülkeden sürdü. Troçki, Mexico’ya yerleşti ve Stalin’in bir ajanı tarafından 1940’ta öldürüldü.
170
BAŞKA
KAYBEDECEĞİ BİR