1995 - Rostra Speciale introductie eerstejaars- september 1995

Jij hebt een studiebeurs, daarom hebben wij Easy Money.

Je studiebeurs is niet direct een

een gunstige rente? Dan krijg je als

vetpot. Daarom hebben we bij de Rabo-

rekeninghouder ook nog eens elk jaar de

bank de Studentenrekening. En die is gratis.

nieuwe editie van het Easy Money kortings-

Dus met gratis Europas, dag en nacht gratis

boek. En dat betekent tot 50% korting op

pinnen en direct een rekeningafschrift

CD\ bioscopen, kleding, restaurants, eet-

zodra je studiebeurs binnen is. En wat dacht

cafes, reizen en nog veel meer. Wil je

je van rood staan tot maximaal f 2.000,-

meer uit je beurs halen, dan ga je dus

(met het nieuwe Studentenkrediet .'_.

snel naar de Rabobank bij jou

zelfs tot maximaal f 12.500,-), tegen

buurt.

in de

Rabobank Amsterdam

Voor meer informatie kun je bellen met Tanja Toonstra, telefoonnummer (020) 56904 18.

Inhoud

-Rostra Je kunt niet om de Sefa heen Pau!Kraan

Introductie Sefa

Scientology. de kunst van geld verdienen Jessica du Marchie Samaas & Merijn Rengers

Tropisch hardhout in Kameroen Een econoom op veldwerk in de jungle

M. van Dorp

Biblinfo De boekenrubriek van Rostra Economica

Het goede. het ware en het schone Interview met Arjo KJmaer

Olav Velthuis

Column Ib Waterreus

Facts & Figures Herman ten Napel

Het multiplier-effect van een slof en een oude voetbalschoen Pau! Kraan & Car! van Schagen

Advertorial De Rabobank

Voor velen van jullie zaJ in deze tijd een nieuwe, volslagen onbekende wereld opengaan. Een wereld met nieuwe mensen, nieuwe vakken, nieuwe kroegen, nieuwe woonplek, nieuwe mogelijkheden, kortom de studentenwereld. OK, OK, niet alles is nieuw, het telefoonnummer van je ouders verandert vast niet. Maar wel nieuw voor jullie is dit blad, Rostra Economica, het blad van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie (FEE), uitgegeyen door de Sefa, de Studievereniging van de FEE. Je hebt de introductie-editie in je handen, speciaal voor alle eerstejaars studenten aan de FEE gemaakt, met daarin een selectie van alle artikelen die het afgelopen jaar verschenen zijn. Deze editie is uitgegeyen om jullie leesplezier te verschaffen en om jullie alvast bekend te maken met Rostra Economica. Zolang je aan de FEE studeert krijg je dit blad namelijk gratis en voor niets op de mat. Elke keer staan er weer diepgravende artikelen over de economische wetenschap in, maar ook interessante artikelen over alledaagse onderwerpen. Verder staan er altijd de laatste weetjes van de studievereniging Sefa in. Ook de andere verenigingen aan de FEE komen aan bod.

Wie een grote Ajax-fan wil worden, mag in dit nummer het artikel over het nieuwe Ajax-stadion niet overslaan. Wil je alvast lezen over verschillende stromingen binnen de economie, komt bij het interview met Arjo Klamer aan zijn trekken en iedereen die van plan is regelmatig in de Kalverstraat te gaan winkelen, moet het stuk over de Scientology Church absoluut lezen. Oat bespaart hem of haar een hoop overlast en heel wat geld-over-de-balk-smijterij. In elke Rostra worden ook boeken gerencenseerd, boeken die op welke manier dan ook een binding hebben met de economie. Viteraard wordt in deze speciale editie de Sefa, de studievereniging van deze faculteit aan jullie voorgesteld. Tot slot krijgen jullie het resultaat voorgeschoteld van een kruisverhoor waar een van de propaedeuse-docenten door de Rostra-redactie onderworpen is.

De redactie wenst je veelleesplezier voor dit nummer en ..... voor alle toekomstige nummees die nog bij je op de mat gaan vallen.

(R.S.)

Roetersstraat 11

September 1995

3

Je kunt niet om de Sefa heen ALs

AANKOMEND STUDENT ECONOMIE, ECONOMETRIE, AC-

TUARlAAT OF OPERATIONELE RESEARCH EN MANAGEMENT AAN DE UNlVERSITEIT VAN AMSTERDAM KOMEN ER VEEL NIEUWE DINGEN

or

JE AF. W ELLICHT EEN CLICHE, MAAR DAAROM

NlET MINDER WAAR. JE ZAL HET DAN OOK NIET VOOR HET EERST HOREN.

Waarschijnlijk hoor je ook niet voor het eerst van de Sefa, een van die nieuwe dingen waarmee je straks te maken krijgt. Voor wie die naam (nog) niets zegt: de Sefa heet officieel Studievereniging Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aan de Universiteit van Amsterdam . Omdat dit nogal een mond vol is, kun je het beter maar gewoon op Sefa houden, dat doen wij in ieder geval.

De Sefa is pas op 1 juli 1995 opgericht, maar kent een veel langere historie. Ze is namelijk ontstaan uit twee andere verenigingen op de faculteit, SEF (sinds 1922) en EEFA (1991). Omdat het naar studenten en bedrijven toe heel erg moeilijk viel uit te leggen waarom er maar liefst twee verenigingen op een faculteit waren, is vorig jaar uiteindelijk besloten deze op te heffen en een grote, nieuwe vereniging op te richten. Dat is de Sefa geworden.

Zoals gezegd krijg je als student aan de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie (FEE) al in je eerste jaar bijna onherroepelijk met de Sefa te maken. Tenzij je natuurlijk nog lo weinig economisch onderlegd bent, dat je niet begrijpt dat het veel efficienter is om je geld

4

aan bijvoorbeeld vakantie of uitgaan te besteden dan aan lOiets als studieboeken. Hoewel je daar niet helemaal onderuit zult komen, kun je ze in ieder geval aan de Sefa-balie (kamer EO.01, maar dat vind je wei) veel goedkoper krijgen dan in de boekhandel. Na een paar boeken heb je je lidmaatschap er al uit, dus dat zou aileen al reden moeten zijn om eens aan de balie langs te komen. Daar moet je trouwens voor je syllabi, die door de vakgroepen zelf worden uitgegeven, sowieso heen.

Na een paar maa nden komen de meesten er vervolgens achter, dat de Sefa nog wei meer nuttigs kan betekenen voor de modale eerstejaars.

Tenzij je er zo eentje bent, die al zijn boeken drie keer gelezen heeft voor het tentamen wordt gehouden, zul je als je zit te stressen blij zijn dat je bij de Sefa voor een gering bed rag bundels met uittreksels, collegedictaten en oude tentamens kunt bemachtigen. Die dienen uiteraard niet ter vervanging van de voorgeschreven stof, maar helpen je veelal wei uit de ergste nood. De meesten van jullie zullen over een paar maanden wei begrijpen wat we hier precies mee bedoelen .

Ais je van plan bent om zo snel mo-

gelijk door je studie te racen, zodat je jezelf nog voor de zomer van 1999 doctorandus kunt noemen, dan kun je hier wei ophouden met lezen, want verder kan de Sefa niets voor je doen. Dat zou echter wei doodzonde zijn, want het lOU betekenen dat je tegen die tijd de arbeidsmarkt opgaat als een sociaal op zijn minst wat merkwaardig wezen.

Natuurlijk kun je daar ook buiten de faculteit iets aan doen . Je zou dan wei de gezellige borrel op donderdagmiddag vanaf vier uur in cafe Krater op de facul te it . Om nog m aar niet te spreken van de wilde feesten die elk trimester in een van de toonaangevende hoofdstedelijke discotheken worden gegeven. Je zou ook de kans onbenut laten om je sportieve krachten met je studiegenoten te meten. Dus nooit tennis, squash, zaalvoetbal of (beach)volleybal hebben gespeeld op een Sefa-toernooi.

Maar misschien kun je dan evengoed wei gelukkig worden.

In ieder geval lOU je gaan solliciteren met louter theoretische kennis in je bagage. Terwijl juist ook bestuurlijke en organisatorische ervaring telt . Die kun je bij de Sefa op allerlei niveaus opdoen . Je kunt het laten bij het organiseren van een excursie of be-

~ÂŽ~lJ~ÂŁ ECONOMICA

drijfsbezoek. Maar misschien vind je het wei een uitdaging om later eens deel uit te maken van zoiets als de organisatie van de Amsterdamse Carrieredagen, de Amsterdamse Congresweek of de jaarlijkse Europese studiereis. Grote projecten van de Sefa, waar je een jaar lang intensief mee bezig bent, maar ontzettend veel van leert. Vanzelfsprekend beleef je hier een hoop 101 aan.

Het zou ook kunnen dat je nog eens in het bestuur van de Sefa of een van haar associaties terecht komt. Associaties zijn onderverenigingen, die zich op een bepaald afstudeergebied richten, zoals accountancy, actuariaat of financiering. De Sefa heeft inmiddels zes associaties, die aile zes in

principe onafhankelijk, maar binnen het grote geheel van de Sefa opereren. Ook voor zo'n bestuur geldt: het is hard werken, maar je krijgt er als het goed is heel wat moois voor terug. Ook dit blad Rostra Economica wordt door de Sefa in samenwerking met de faculteit uitgegeven.

Je kunt je studie zelfs in Sefa-verband afronden. Jaarlijks wordt er namelijk een grote studiereis naar ZuidoostAzie georganiseerd, waaraan zo'n 25 studenten dee I kunnen nemen. Deze doen daar contractonderzoek voor bedrijven en overheden, dat tevens als basis dient voor hun afstudeerscriptie. Vorig jaar ging ADJUST 94 naar Japan, dit jaar ging CHAIN 95 naar China, en komend jaar gaat

SEARCH 96 naar Maleisie en Singapore . Wie weet iets voor jou in 20007 Tenslotte nog dit. Zelfs als afgestudeerde op de FEE kun je lid van de Sefa blijven . De Vereniging van Oudleden zorgt ervoor dat je elkaar ook na je studie zo nu en dan nog eens kunt zien . Maar waarschijnlijk ben je daar nu nog niet zo mee bezig!

De Sefa wenst je veel succes met je studie, en natuurlijk .... een fantastische studententijd! Vooralsnog zien we jullie natuurlijk op het introductieweekend.

Paul Kraan, bestuurslid van de Sefa en oud-redacteur van Rostra Economica .

De Sefa vvil Amsterdams talent!

Ook aJs eerstejaars srudene kun je actief worden bij de Sefa, daar heb je echt geen propedeuse voor nodig. War we wel van je verwachten is enthousiasme, tijd en .... talent. Zodat je iets kunt maken van wat je organiseert, of dat nou een groot of een Idein project is. Er is veel mogelijk, teveel om hier op te noemen.

Ben je ge"interesseerd, dan kun je langskomen bij de Sefa-kamer (E 0.01); aan de centrale hal van de faculteit), vraag dan naar Marieke Bjorn of een van de andere bestuursleden. Je kunt natuurlijk ook een briefje achterlaten. Er wordt dan zo spoedig mogelijk contact mer je opgenomen.

Aarzel niet, wane voor Amsterdams talent is er bij de Sefa altijd plaars!

efa-weekena,voor meer informatie: eerste-jaars

20 september Aigemene ledenvergadering Sefa; de stukken zijn twee weken van te

kamer E 0.01, telefoon 6279653

herfst 1995 Sefa-openingsfeest, datum en lokatie worden nog bekend gemaakt, voor meer informatie: kamer E 0.01, telefoon 6279653

voren te krijgen op de Sefa-kamer (E 0.01)

28 september Chain-congres

September 1995

5

Scientolo van het

g e 1d

de kunst verdienen

Jessica du Marchie Sarvaas Merijn Rengers In 1950 publiceerde Lafayerre Ron Hubbard,

of mental health. Hierin beschrijfr hij hoe aile

StatuS Operating Thetan (OT). De mens wordt namelijk nier alleen beheerst door engram men uir her eigen verleden. Volgens Hubbard bevinden zich in ons Therans die ook weer een vracht aan en-

vormen van menselijk ongeluk en onbehagen

grammen met zich meed ragen_ Dir zijn bui-

tot dan toe een nier onverdiensrclijk sciencefictionschrijver, zijn eersrc bock over de menselijke psyche: Dianftics, Th~ modern science

Wie met zijn ziel onder zijn arm door de Kalverstraat wandelt, heeft een grote kans te worden aangeklampt door een schuchtere bebrilde jongeman, die eel1 gratis persool1lijkheidstest aanbiedt.

Gratis klinkt aanlokkelijk voor Nederlanders, maar blijkt het lokaas voor duistere praktijken. Wie toehapt wordt meegenomen naar de Scientology Church aal1 de Nieuwezijds Voorburgwal, waar de grootste en rijkste sekte ter wereld haar Nederlandse hoofdkantoor heeft.

een nieuwe uitdaging, de

voorrkomen uir zogenaamde engrammen,

renaardse wezens mer wel heel traumarische

onbewuste pijnlijke herinneringen, die zich

ervaringen; zij werden 75 miljoen jaar gele-

vanaf de conceprie hebben opgehoopt in de

den door Xemu, de opperheerser van her

ziel. Om ror een hogere sraar van gduk re ko-

hecla!, mer radioacrieve srralen naar de aarde

men is her nodig je re bevrijden van deze en-

verbannen. Nu teisreren zij de mensheid met

grammen en daardoor clear re worden. Dir

een scala aan negarieve invloeden, waardoor

vergr eehrer een lange en kosrbare weg van

het zelfs voor een clear nog nier mogelijk is

cursussen, sessies en rrainingen, kleine srapjes

zich aan her aardse lijden re onttrekken. Ge-

op de Brug naar de torak vrijheid van de

11Ikkig heefr Hubbard voor deze mensen ook

geesr.

weer een lange weg uirgedachr van sessies en

Om doknde zielen op re sporen en bij re

cursussen, die leiden tor het hoogsr haalbare,

sraan in dir proces heefr de door Hubbard gesrichre organisarie Scientology in vele grore sreden rer wereld dependances geopend.

Daar wordr een orinrerende persoonlijkheidsresr afgenomen, de Oxford Capacity Analysis, die alle sluimerende prob!emen aan her lichr brengr. De uirkomsr van deze resr, die de Scienrologisren aan argelozc passanren opdringen, is meesral negarief. Een grafiek

De status Operating Thetan garandeert 400 jaar leven OT worden, ner als Hubbard zelf. De Theran in de mens is dan bevrijd van aile negarieve ervaringen en !<an geen kwalijke invloed meer

toonr grote mankemenren aan de persoon-

lIiroefenen op de persoon waarin hij nesrclr.

lijkheid, die alleen kunnen worden verholpen

\X!ie dar bereikr heefr

door een Dianerics-cursus re volgen.

Tijdens dir programma ondergaar de cursisr

400 jaar leven, een uitspraak die nooir meer werd gecireerd roen hij zelf in 1986 op 74 p-

een onbepaald aantal consulten, auditing-ses-

rige Iceftijd srierf.

ZQU

volgens Hubbard

sies, om hem of haar te ontdoen van de invloed van de engrammen. Mer behulp van

Flexibel

een leugenderecror, de E-merer, wordr her

Dc dood van de leider hecfr doorgaans een

verleden van de persoon in bvesrie onrrafeld.

funesre invloed op de morivarie van de sckre-

De aspirant-!eden worden hierdoor exrra

!eden. De Scienrology-church roonde echrer

kwersbaar en afhankelijk van hun 'auditor'.

vee! veerkrachr na her srerven van hun Hei-

Een andere manier van klantenbinding is

land en rimmert sinds 1986 srevig aan de

mensen rijdens die sessics in een waarschijn-

weg. Een verklaring hicrvoor is de organisa-

lijk zeer prerrige rrance te brengen, waar ze

ricsrrucruur van Scientology, die alrijd zeer

voor blijven rcrugkomen. Als hun inkomen

flexibe! is gebleken als daar noodzaak roe was.

nicr roereikend is om de uurtarieven van

Tot begin jaren zevenrig was Scienrology

honderden guldens te beralen worden ze

geen religicuze groepering, maar een filosofi-

overgehaald een hypotheek of persoonlijke

sche gerinte wetenschapsschool. Hubbard

lening af te sluiten. Her bereiken van de fel-

werd tussen 1967 en 1971 door de IRS (de

begeerde srarus clear vergt al gauw een inves-

Amerikaanse FIOD) en de rechrerlijke machr

rering van enkele ronnen.

gekapitreld en mochr zijn Dianerics nier lan-

Eenmaal clear, de Brug overgcsroken, is er

ger een wetcnschap noemen - zo b!eek HlIb-

bards acade mische rirel bij een posrorderbe-

wikkelingen die in het oog spriogeo : Sciento-

Consultants, een adv iesbureau aan de Stad-

drijf re zijn gekochr en werd de E-merer onr-

logy's 'zo rg' voor de zwakkeren in de maar-

houderskade in Amsterdam biedt, zo blijkr

maskerd als een 'absoluur onwetenschappe-

schappij en de zeer modieuze verspreiding

uir een reclamefolder, werkgevers assistentie

lijk' apparaar. Noodgedwongcn vcranderdc

van het Scientology gedachtengoed via orga-

bij solliciraries: ' Wat draagt de persoon, die

de organisarie in korte tijd in (en kerkelijke

nisatie- en adviesbureaus en de arbeidsbemid -

rijdens her gesprek zo ene rgiek, zelfverzeke rd

gemeenschap. Deze stams kende mindcr

deling.

en welsprekend overkwam, daadwerkelijk

scherp omlijnde criteria en had bovendien

Scientology neemt steeds vaker daklozen,

bij? Zal er werk uit zijn hande n komen? En

flscale voordelen. Scienrology verkeerdc in

junkies en alcoholisten onder haar hoede, die

hoe zit her mer stress en zijn verantwoorde-

grote problemen met de IRS en werd -overi-

door het volgen van intensieve Dianetics-cur-

lijkheidsgcvoel' De Oxford Capacity Analysis

gens terecht- verdacht van stelselmarige be-

sussen weer op her rechte spoor terecht moe-

(OCA) kan u deze informatie verschaffe n '.

lastingonrduiking. Het gevecht mer de fisc us

ten komen. De 'dolende' dient wei zijn vo ll e-

De OCA is ook zeer bruikbaar om het vasre

besliste dc kerk pas in 1986 deflnitief in haar

'Journalisten en afvalligen worden gem eden als de pest'

voordccl. In dat jaar werd Scienrology offl-

personeel door te lichten. Voor deze analyses -die idenriek zijn aan de persoonlijkheidsres-

cieel als een religieuze organisarie erkend,

ten die Scientology in de Kalverstraat gratis

waardoor de kerk geen belasting hoefde af te

dige uirkering naar Scientology over te ma-

aanbiedt- strijkr Silhouet zo'n 800 gulden per

dragen en de (vaak verp lichte) giften aan

ken en kan vervoJgens beginnen met de 'Pu-

keer op. Vanzelfsprekend verzorgt het bureau

Scienrology voorraan aftrekbaar waren. Om

riflcarion

zuiveringspro-

via de Scientology Church ook trainingen en

deze srams te bereiken diende Scienrology

gramma waarbij door veelvuldig sa unage-

sessies, die de in de OCA aangetoonde pro-

wei een opgave re doen van haar inkomsren

bruik en het slikken van vitam inepreparaten

blemen kunnen oplosscn. Verscheidene be-

en bezittingen. Volgens eigen zeggen had de

her lichaam van vervuiling wordr onrdaan.

drijven hebben van de diensteo van Silhouet,

Rundown ',

een

organisarie dar jaar aileen al in de VS een ver-

of andere aan Scientology ge-

mogen va n 400 miljoen en een jaarinkomen

lieerde bureaus gebruik gemaakt.

van 300 miljoen dollar.

Onlangs kwamen een aantal Ar-

Toen Hubbard srierfhad hij al lang niet meer

beidsbureaus in opspraak, omdat

de feirelijke leiding over de Scienrology-

de OCA dee! bleek uit te maken

Church. Wei reisrerde hij ror vlak voor zijn

van cen cursus voor werklozen.

dood de Scientologisren met plmseJinge en

De prakrijken van Scientology zijn

$Oms schizofrene in vallen . Door deze opwel-

moeilijk aan her licht te brengen.

lingen zar Hubbard de doelstellingen vao de

De kerk is naar de buitenwcreld

door hem zelf io het leven geblazen instelliog

roe zeer gesloren. Journalisten en

steeds meer in de weg. Zijn dood was in ze-

afvalligen worden gemeden als de

kerc zin een bevrijding voor de sekte, die

pesr en bijna zonder uitzondering

steeds bedrijfsmariger haar religieuze werk

voor het gerecht gedaagd wegens

begon uit te oefenen. Deze aanpak ging na-

smaad en laster. Vir voorzorg laat

tuurlijkerwijs hand in hand met een eeuwen-

de kerk Scicnrologisten tijdens

oud morief: steeds meer winst maken, en

hun 'o pl eidin gen' sreeds verklarin-

sreeds groeien.

gen onde rteke ncn, waaru ir blijkr dar zij de cursussen uir vrije wil

Big Business

volgen. Dit om e norm e claims van

De huidige voorman van Scienrology in de

uitgetrede leden re kunnen ' onr-

VS, David Miscavige, die als tiener al zijo

wijken '. Daarnaast is de boekhou-

eerste auditing-sessies onderging, is na Hubbards dood begonncn met een grote campagne om zijn gemeenschap een respecrabel aanzien te verschaffen. Scientology sponsof(, samen met gewone bedrijven aJs Sony en Pepsi grote evenemenren als de Goodwill Ga-

ding van de kerk een bijna onScientology komt naar je toe deze zomer (Ioto: Hans Lingeman)

Later komt de reiniging van de geest aan bod.

neembare vesre. Gebruik makend van de

Het blijkt dat her voor deze mensen aan de

voorrech ren,

zelfkanr van de samenleving moeilijk wordt

bijna overal rer wereld hebben , is de kerk erin

die

religieuze

groeperingen

zich in een later stadium re onnrekken aan de

geslaagd haar flnanciele huishouding aan het

kerk. Zij bouwen tijdens hun cursussen grote

oog van de we re!d re onr rrekken.

mes en adv erreert geregcld op de televisie en

schulden op bij Scienrology. De kerk oefenr

Dc Scieotology Church is een seine met toC-

in landdijke weekbladen als N ewsweek en Bu-

zo grote nnanciele en emotionele druk uit op

komst. Flexibel in haar orgaoisa ri e, meedo-

siness Weekly. In deze adverrenties wordt

potenriele deserteurs.

gcnloos naar buiren toe en mer een neus voor

Scientology aangeprezen als een fllosofle en

Op deze manier wcrfr Scientology nieuwe le-

geld. De kerk, die het apoca lyprische jaar

heilzamc lcvenswijze. In Nederland rrokken

den, maar veel geld is er op de bodem van de

2000 moeiteloos lijkt te halen, heeft de dood

de -later verboden- advertenties van Sciento-

samenleving niet te halen. Dit is een van de

van haar leid er goed doorstaan en kan zich de

zich ook wel eens zo maar niet

redenen dat Scientology cen aantal manage-

rijk.ste sekte rer wereld noemen. Hubbard

in orden op Amsterdamse rrams de aan-

menr en consultancy-bureaus heeh opge'ler.

had gelijk roen hij vlak oa de oorlog op een

logy ('Vodt

1I

dacht.

Deze bureaus hebben ogenschijnlijk niets

congres collega-schrijvers voorhield: 'AJs je

Naas t deze imago-campagne, heefr Sciento-

met de moederkerk te maken, maar adviseren

echt rijk w il worden moet je geen bocken

logy zic h in de afgelopen jaren in verschil-

bedrijven over sollicitanten en het huidige

sc hrijven. Dan kun je beter een sekte oprich-

lende richtingen ontplooid. Er zijn twee Ont-

personeelsbestand.

(en',

September 1995

Silhouet

Management

7

•

Tropisch hout In

Ka Mark van Dorp D e vluehr van Geneve naar Douala is als ee n droom. Uren lang trekr ee n andere planeer aa n mijn nieuwsgierige ogen voorb ij . Midden in de Sahara-woesri jn zie ik besneeuwde bergtoppen. D room ik eehr of zijn dir de uirwerpselen van een kudde kamelen' Zodra wc veilig gela nd zijn, onrnemen de beslagen vliegruigraampjes her zichr op her verwaarloosde vliegveld. Als een rolgordijn valr de

In de winter van 1994 vertoefde Mark van Dorp voor zijn studie in het tropische Kameroen, een voormalige kolonie, gedeeltelijk van Frankrijk en gedeeltelijk van Engeland. Hij liep daar een stage die als basis diende voor zijn afstudeerscriptie 1, die hij in april 1995 voltooide.

Zijn ervaringen in de tropen staan hier beschreven.

8

rropische duisternis in. H er is half zeven ie

'A white man in the tropics needs occasionally to see someone fresh from his tribe to remind him that his colour is perhaps not as wrong, and patchy as it may seem.'

Chinua Achebe (1987) , Anthills of the Savmmah

soir en her avonruur kan losbarsren . Op dar momenr heb ik nog gee n idee welke onrbe-

zo'n rechn ocrarische benadering ee n rele-

rin gen en hoogtep unren me als Europ eaan te

vanre oplossing biedr voor her bedreigdc bos

wachren sraa n in dir onbegrijpelijke, maar

en haar vele bewoners. Wesrerse op lossingen

vers lavend mooie conr inenr.

zijn meesral ror mislukken ged oemd door de enorme culrurcle kJoof mer Afrika. Boven-

Wi e is die avonrurier eigenlijk? Een vleren -

dien vragen de onderzoekers zie h nauwelijks

rwinrigjari ge srud enr eco nomie aan de Uni-

af Of homkap een lange rer mijn op loss ing is

versireir van Amsterdam, die een afsrudeer-

voor de schirrere nd e Kameroense bossen.

srage zodlt in Afrika en omsrreken, geboeid

Zel f heb ik ee n voo rsrudi e gedaan voor de

door her spee ialisarievak onrwikkelingseco-

eco nomische pendanr van her T ropenbos- Ca-

nomie. Medio winrer 1994 yond ik een sra-

meroon-Prograrnme. D e benodigde financien

geplaars van vier maanden via de Landbouw

waren redelijk snel gerege ld door bijdragen

Unive rsirei r Wageningen. D e vakgroep bos-

van de eco nomische faculreir en rwee parricu-

bouw parricipeerr in een on derzo eksprojecr

liere fondsen. Her veldwerk, dar nu als basis

in Kribi, een vissersdorp in Zuid-Kameroen

dienr voor mijn afsrudeerscriprie, besrond u it

mer kilom ererslange, paradijselijke srranden.

een econom isch-geografische sr udie naar de

Her zogenaamde Tropenbos-Cameroon-Pro-

bosbouwsector van Kameroen. D aarroe be-

gramme, gefinaneierd door d e Nederlandse

zoehren ik en mijn Kameroense eounrerparr

overheid en verscrli ll ende grore donororgani-

een groor aa nral hourbedrij ven, ministeries

saries als de Wereldbank, is cen van de vijf

en non-gou ve rne menrele o rgan isaries om een

projeeren in rropische landen va n de Srich-

genuanceerd roraalbeeld re krijgen. Mijn

rin g T ropenbos. Dir ond erLOek naa r duur-

counterparr, Carherine, was een derde-j aars

zaa m bosbeheer behelsr vijf vakgeb ieden, re

s[udenre bosbouw aan de Univers ireir van

we ren land gebruik, ecologie, bosbou w, socio-

Dschang in Wesr-Kameroen. Hoewe! onze

logie en economie & managemenr. Her veld-

comm unicarie in her begin problemarisch

werk, dar door Nederlandse en Kameroense

was, hebbe n wc ce n gezamenlijk sragerapporr

onderzoekers wordr ve rrichr, vindr plaats in

geschreven voor her onderzoekp rogramma.

rwee hourconcess ies (door de overheid toege-

Grapp ig ge noeg werd dir rappo rt rweeralig,

wezen bos rer exp loirarie) van de Nederlandse

me r Carherine's dee! in her Frans e n mijn

firma Wijma en Zonen. Dir bedrijf is een van

decl in her Engels. Die laarsre raal is de raal

de groorsre ho urexpo rte urs van Kameroen en

va n het project en van mijn afsrudeerscriptie.

heefr een moderne zaagi nsra llarie nabij Kribi .

D e meesre inrerviews waren in her Frans. Ka-

Wijma heefr zieh conrracrueel verplichr om

mcroen is officieel rweeralig, m aa r her is ner

de onderzoeksresulraren daadwerkelijk roe re

als in Belgie: de meesre 'francophonen' wei-

gaan passen in de hou rkapacriv ireiren. Doel

geren Engels re praren.

is om economische groei re laren samengaan

Uir her onderzoek blijkr onder meer de do-

mer dULlfzaam heid. Her is ec hrer de vraag of

minanre posirie van Europese hour bed rijve n

ill®~un£ ECONO MICA

her Cenrraal-Afrikaanse regenwoud,

in Kamcroen. De zes grootsre 'houtwormen ' van Kameroen zijn stuk voor stuk onderdeel van inrernarionale concerns, afkom srig uit Frankrijk, [ralie en Nederland . Bijna driekwarr van de hourexpon wordt door hen geco nrroleerd. D eze lfde zes bedrijven nemen

Drie Bakapygmeekinderen poseren vol waardigheid va or een traditionele hut in 005tKameroen.

meer dan 50% van de com merciele hourkap

ook

wei

50 ror 80 procent in 1993. De bevolking va n her ooir welvarende Kame roen werd begi n

pygmeeen genoemd, is

1994 ook nog eens gerroffen door de deval u-

hi erbij van eno rm be-

arie van de Afrikaanse frank . D e resulrerende

lang. Zij hebben maar af

koopkrachrvermindering maakte de crisis

re wachren of er voor

compleeL

hen een leefbare omge-

Op de fururisrische sr udenrencampu s in

vi ng

Dschang is her leven ook geen prerj e. O oi r

overblijfr.

Ni er

voor niers hebbe n zij de

was er srromend warer, m aa r nu is er slechrs

god Jengi in geen rijde n

een uur warertoevoer per dag door een rech-

meer gezien in her oos -

nisch m ankeme nr. Ooir was er ee n busdiensr

ren van Kameroen. Als

van d e srad naar de campus, nu loopr ieder-

geesr van her woud is de

een de berg op. Ooir waren er een mensa en

Jengi essenrieel voor de inwijding van jon-

een bar, nu kookr iedereen zel f op zijn of haar

gens in de mannelijkh eid. De Bantoes, die

kamertje van twee bij drie merer. Aan ge-

ook al eeuwen in her bos wo nen, leven in ee n

meenschappel ijke keukens is nooir gedachr

soon ha ar-liefde ve rhouding mer de pyg-

rijdens de bouw. Gelukkig is er M ad ame

meeen. Zij 1.Orgen voor een groor dee! van de

Jacky, die in een homen keel' heerlijke wilde

onrbossing do or her plarbranden va n srukjes

beesre n en verse vis bereidr voo r een sruden-

bos voor voedselgewasse n. [n hun visie is het

renprijs.

en van de binnenland se hourvcf\verking voor

bos oneindig groor en kan de slash and burn-

Ondanks de economische m isere wordr er

hun rekening. Dir alles is gebaseerd op offi-

rechni ek dus eeuwig srand houden.

veel meer gelachen en veeJ inrenser geleefd

ciet e srarisrieken. Illegale houtkap en corrup-

dan in Nederland . Zang, dans en muziek vor-

rie zijn aan de orde van de d ag, maar helaas

Her srudenrenleven in Kam eroen is o n verge-

m en her belangrijksrc vrije rijdverdrijf, naas r

moeilijk te kwanrificeren.

lijkbaar andel'S d an hier. Srudenren krijgen

voerbal uireraard. In her lan d van voerbalro-

De overheid heefr de buirenlandse valura re

geen beurs, laar sraan een OV-kaan of een

venaar Roger Milia kent iedereen de srerren

hard nodig om iers aan deze dom ina nri e re

milieumok. Ze moere n wei collegegeld op-

va n Oranje, van Bergkamp rO( Rijkaard (lees

kunn en doen. Zo verdwijnen honderddlli-

hocs ren en zelfs een co ntracr rekenen om de

'Riesjkaar'). D e gasrvrijheid en aandachr die

zend en kubi eke merers hour naar her buiren-

ee rsre ri en jaar verplichr als ambrcnaar re wer-

d e meesre mensen ronen, zijn echr ongeloof-

land, meesral in onbewerkre vorm . Een klein,

ken. Als o nderd eel van her SAP (S rrucrureei

lijk. Iemand die ail een ergens aa nkom r,

maar groeiend deel wordr lokaa l vef\Verkr,

Aanpassings Progra mma) van her IMF en de

wordr alrijd opgevangen en uirge nodigd voor

hergeen ten bescheid en srimulans geefr aa n

Wereldbank, wordr her ambrenarenappa raar

her eren. Toch is her erg vermoeiend om als

de insronende economie. Vanaf 1999 za l al

momenreel Aink in gekro mpen. Nog ingrij-

blanke in de urban jungles rond re lopen. Je

hcr hour in Kameroen vef\Vcrkr moeren wor-

pender waren de absurde sa lar iskoningen van

den, omdar de export van sra mmen dan verbod en is. D e werkgelegenheid die hiermee

wordr gezien als ee n wandelende geldbuidel die vasr wei war kan missen. Men beschouwr

Feiten over

dir als een soon afbe raling voor de eeuwen-

aan de lokale bevolking, omdar men perso-

poliri e en lege r kunnen erg vervelend zijn rij-

nee! uir heel Kameroen aa nneemr. H er enige

Kameroen

dens d e dagelijkse rourineconrroles van iden-

gecreeerd wordr , knmr vaak nier rell goede

zoerhouderrje voor bewoners van hourconcessies is ee n feesrmaal me r veel alcohol en rabak . D e 10kaIe bevolking wordr echrer sreeds mondiger en laar duidelijk blijken dar zij hun

lan ge Europese uirblliring van Afrika. Ook

rireirskaanen. Men ve1'7inr van alles om je geld af re rroggelen. Zo zar ik een keer [Wee

Officiile naam: Republique du Camerounl Republic of

uur vasr omdat ik ee n sruwdam had geforografeerd , hetgeen officieel ve rboden is als

bos nier 1.Omaar lare n leegroven. Van buiren-

Cameroon

landse hourkappers wordr sreeds vaker geeisr

Geografische ligging: Centraal-Afrika, ten oosten

Om d e chaos van Kameroen even te onr-

dar ze her algemeen belang dienen , bijvoor-

van Nigeria

vluchren, maakre ik de laa[$[e wee k een kone

beel d door de aanleg van wege n, scholen en

Hoofdstad: Yaounde

va kantietrip door Gabon. Dir rijke Afri-

ziekenhuizen.

De onrbossings probl ema riek is ee n gecompliceerd probleem , waa r vde acroren bij be rrokken zijn. Iedereen wil zijn of haar deel van de

Economisch centrum: DoualaOppervlakte: 475.000 km 2 (II, 4x Nederland)

straregisch objecr.

kaanse land besraar grorendeels uir bosse n, waa rdoor ik me helemaal in een Suske & Wiske-avo nruur waande. Her was een mooi e

Bevolking: 11,9 miljoen (schatting 1990)

afsluiring voor een lee1'7ame cijd in Cenrraal-

koek, waardoor er slechrs kruimels zull en

BNP per capita: US$ 820 (in 1992)

Afrika. 'C'est Ie paradis pour un economiste,

overblij ve n voor roekom srige generaries. Een

Talen: Frans (60%), Engels (20%) & ca . 160 Afrikaanse

mogdijke op lossing is de commerciele ex-

dialecten

mais c 'est i'enftr (= de hell pour Les camerounais', zei ik aJrijd maar. En 1.0 zal her nog wel

ploiraric van ni er-hourprodukrcn, 1.Oals roran, planraardigc olie en medicinal e pl ante n.

Dir meer duurLame alternariefkrijgr nog veel re weinig aa nd achr in de werenschap. De kenn is va n de oorspronkelij ke bewoners van

September 1995

Koloniale historie: 1884-1916: Duits protectoraat; 1916-1960/1961: Frans/Engelse bezetting; 1960/1961: Onafhankelijkheid Franse/Engelse zone

even blijven.

1) M. va n Do rp, Shaking the tree

- 1111

reano rnie geographi-

cal (walys;j of the fon,jgll impact on forestry in Cameroun ,

FEE, maart \ 995.

Mark van D orp is d ocfO randus in de econom ic.

9

Q

o

Geld speelt geen rol...

Keynes zou trots zijn geweest op Olie B. Bommel met z'n hang naar vrijheid en z'n nonchalante houdig ten opzichte van de rol van geld.

Toonder lege in de drie biografieen, die in de bundel Geld spedt geen. 1"01 zijn samengevoegd, over het leven van heer Bommel echrer nier zozeer de nadruk op het -ongerwijfeld- grore rheoretische oeuvre dar hij (Born mel) heefr nagdaren op het gebied van de economie (jammer, nu kunnen wij, als lezers, slechts gissen naar her diepere gedachtengoed dat achrer her handelen van de prijzenswaardige heer zat, zeer jammer).

Maar T oonder voert ons mee naar de dagelijkse beslommeringen van een heer en doer dat op een zo geraffineerde wijze dar zelfs een niet-econoom mer enige training de verhaaltrent kan volgen. Neem nu het prachcige relaas over de willdhandel waar Bommel laat zien dat zdfs lucht re verkopen valt als er maar een srerke markering achrer zie. D e luchr van marketeer Bommel srijgt in waarde en geefr onderneming Bommel zoved markrkrachr dar een imperium opgebouwd rondom oliemagnaar Poene Beurskraker wordr overklasr. D e handel in luchr bereikr een oververhir plafond en omdar het goed een emorionde waarde heefr die grorer is dan de fysieke waarde stort de prijs van lucht in. Als econoom zie je onmiddellijk de boodschap die Bommel aan de burgers wilde overbrengen: als de prijs van een goed boven de fysieke waarde uitstijgr dan wordr lucht (lees: illusie, emmio-

zal ik het verhaal in het kort verrellen. Sloven zijn wezentjes die ogenschijnlijk nutteloze arbeid verrichten. Daarbij schijnen ze nier al re vee! plezier in hun bezigheden te hebben. Bommel onrdekr dar de sloven hun zelfbeschikkingsvermogen (Toonder, de simpele ziel, noemt her hun 'hachjes') hebben afgestaan aan een groot bedrijf. Aan her hoofd van deze onderneming staar heer Vlijmen Fileer. Bommel, een grom voorvechter van deugde!ijke 'arbeidsvoorwaarden en die dingen ', prorcsreen bij de leiding over de siruarie waarin de sloven verkeren. De sloof}<::s werken zich immers in het stof voor nier meer dan een karig loon. De onderncming is echrer de enige werkgever (aha, een monopolie! zie je als lezer heer Bommel denken) en heefr de markr van arbeidskrachten naar zich toegerrokken. Bommel srelt voor de zaa k re bestuderen en offert zich op als inreri m-manager (deze funcrie is dus ook door Dr Bommel in her leven geroepen) . Hij voen vee! praktijkonderzoek uir op her gebied van de straregische organisatie van de onderneming. Toonder legr de nadruk daarna voornamelijk op het mislukken

Q

oo

Deze keer geen recensies. van dikke pillen over monetaire modellen of marketing-magie, maar een bespreking van twee romans waarin de economie op meer literaire wijze aanbod komt: de bundel G,eld speelt geen rol van Marten Toonder en Mystiek Lichaam van Frans Kellendonk

kelijk geven ze hem aile verrrouwCll. De kwalijke praktijken van de conglomeraren worden sreeds duidelijker voor OBB en hij bereidr een machrsovername voor om de zaakjes rc saneren.

Zoals Nahum Grind (NG) verwoordde in cen gesprekje mer Amos W. Steinhacker (A WS) beiden zijn bovenbaas - : "'Er drcigr cen krach , (... J zie je nu wel? Her mcesrerbrein van OBB heeft iers uirgedacht! Een geniaie rm.nipula[i e, AWS! W at is hij aan her doen' ''' H er lukt OBB om z' n plan door rc zenen waarmee hij Srcinhacker overblufr: ''' De krach! ' lispelde de heer Sreinhacker va nui[ de rokende resre n van zijn instrument. Her Generale Energie Syndicaar is nele waarde) verkoch r! Later is op basis van Bommels windhandel de laddering rechniek (Voor de marketeers onder ons: waarde-consequentie-attribuut) onrwikkeld en is het overduidelijk dat Keynes zich bij de torstandbrenging van z' n General Theory heeft laren be"invloeden door de grote B6mmel.

Dat Toonder ook De SloveI/ in de bundel heefr opgenomen, lijkt op een poging van de schrijver om Bommel in een kwaad daglicht re stellen.

De superioriteir van Bommels handelen srraalr echrer van her papier af. Om dit toe re lichren.

10

van Bomme!s intenties en wekr daarmee de indruk dat Bommel niet wist war hij deed. Inderdaad gaat her werk pla[ en weren de sloven nier meer wat ze moeren doen met hun vrije rijd en loopr de hele zaak in her honderd . Maar Bommel was mer ee n prakrijkonder.wek bezig! Immers, hij weer de zaak uireindelijk weer winstgcvend te maken. Hij heeft voor de sloven een soon zelfbesruur gecreeerd en hiermee de legale basis gelegd voor war wij vandaag kennen als de ondernemingsraad.

Dat er ook een heuse micro-econoom en stra-

®

reeg schuilr in Bomme! blijkt uir De BOlienbazen waarin hij een kartelachrig afspraak russen negen conglomeraren weer re ontmaskeren. Negen bovenbazen regeerden over de wereld door in onderling overleg aile werk naar zich roe re trekken. Door ee n puike manipularie op de kapitaalmarkr bereikr heer Bommel een zo groor vermogen dar de bovenbazen nier meer om hem

gespieren".

Eigenlijk zou iederc econoom bekend moeren zijn met het gedachrengoed van heer Bommel, di e nooit erkcnd is voor z'n baanbrekend werk ren behoeve van de economische wcrenschap.

Hans Lingeman

heen kunnen . Dan begint Bommel zijn ragfijne spel om de keten van onderlinge karrelafspraakjes russen de bovenbazen rc onrkluwcn. Niemand van hen heefr dar ~n de garen en aanvan-

90 234 0277 4 cip

lli®~l1lli£ ECONOMICA

Toondcr, M., Geld speelt geen rol , 1990, Bezigc Ilij. ISIlN:

Een economie van het leven. ' Ik heb een vader gehad die mijn hemd onder mijn gar uir verkocht. Ik haanc zijn eeuwige gesap pel. Dezelfde haat voel ik nu voor de gladjanussen die overal woorden voor hebben. Ik heb als jongen gesmachr naar dingen die zich nier laten omrekenen of omklersen tor wat je maar wilr. die zich niet larcn vergassen tor geld of raal, dingen die onaanrastbaa.r, onoplosbaar zijn, niets anders dan zichzelf, en nu heb ik ze gevonden, in de wereld van de kunsr. "Mooi'· is voor mij synoniem met "echt". En als ik nu iers regenkom dar niets andcrs is dan zichzclf. dar werkelijk is, dan eer ik her door "onbeschrijfelijk" of "onbetaalbaar" te zeggen en aid LIS bij wijzc van sprcken mijn mond re houdcn.' Dir zijn de woorden van Leenderr, de hoofdpersoon uit NJ}Jtiek Lichaam van Frans Kellendonk.

Mysriek lichaam gaar over allcrlei dingen, maar een van de beIangrijksre rhe ma'5 is de problemarische verhouding tllssen kunst en geld. De vader van Leenderr, A.W. Gijselharr. is een vrck; eentje die zijn geld liever beheert dan dat hij ervan genier. Geld is zijn liefde, geld is zijn religie, en geld 'verleenr de vrek de ecuwige jeugd die de dichrer onrleent aan zijn woorden.'

De beide kinderen van A.W. Gijselbart zijn nie[snlltten. Magda is ce n ongelukkig meisj e dar zwelgr in haar eigen nngeluk, en als cen faraal zwart gar mannen naar zich roezuigt. Deze keer is cen jood het slachtoffer, die luisrcrr naar de ie[\var cynische naa m Pechman.

Sicchrs ten keer heefr Leenden een gocd gesprek gchad mer zijn vader. 'Jongen, 7.Org ervoor dar je nooir zo wordr als je vader.' zei deze.

Leendert hedi: de wijzc raad rcr harte genomen: hij vertrekr naa r New York, raakr in de werdd van de kunst verleild, en word[ de promotor van cen nieuwe 'groep wilde kunstenaars. Maar, ellendc, ellende, Leenderr krijgr een vriendj e, en dar vriendje krijgr een nare ziekte. Het wordt nergcns met name genoemd, maar de jongen heefr AIDS en is nier verlekerd. Lecndert werpt zich op om de onbe[aalbare ziekrc van zijn vricndje te finan cieren; hij srorr zich daartoe in een windhandel in beeldende kunsr. Aan kunsrenaar die zichzelf vergifrigen mer coca"ine ver-

Louisiana', verkoopr hij vervolgens aan galeriehouders, zichzelf verplichtend het dock re leveren tegen de waarde die her op de dag van belofte heeft. Steeg de waarde, dan zou hij zclf her verschil moeten bijleggen; daalde de waarde daarentegen, dan kon hij het verschil in zijn eigen zak sreken, en daar rekende hij op. Lccndert vindt zo een volwaardige effectenhandel in nominale sch ilderijen uit, en treedt zelf als enige speculanr a la baisse op.

Het mag niet baten want de jongen overlijdr.

Leenden keen rcrug naar zijn ouderlijk huis, 'De doornenhof, maar nier voordat hij gedronken heeft van de roze champagne die vloeir uir de wonden van de jongen.

Meer nog dan een boek over de economie van her geld, is Mystiek lichaam een boek over de economie van her leven en de dood. Als Lecnden rhuiskomt, trefr hij zijn zusrer Magda zwanger aan. Uir ulrieme afgunsr op de vrouw, op haar alleenrechr leven VOOrt te brengen, neemr Leendert een duivels bcsluir. De dynasric van her leven, die Magda spoedig zal vesrigen door het baren va.n cen kind, beantwoordt Leenderr mer een dynasric van de vergankelijkheid: hij bezwangcrr cen jongen uir her dorp mer zijn verraderlijke virus. Magda boodschapper van de her leven. baar braer boodschapper van de dood.

Hier bereikr My,-tiek Lichaam zijn hoogrepunr.

De zware rhemariek wordt gecompenseerd door onconventioneel taalgebruik en uirersr cynische humor: als Leenderrs vader in de omgeving van zijn zoon verteerd wordt door de dood. als onzichrbare wezcntjes mer myriaden knabbelrandjes in zijn lichaam aan her kluiven zijn, kriskras een gangenstelsel gravend doar her geschiedenisloze vices, denkr Leendert: 'Tijd voor cen liedj e. Een hoogliedj e op de dood. (.. .) De dood, daar kon jc sraar op maken, die zou nooi[ verstek laren gaan. Zekerheid die alles onzeke r maakr, neuriede hij. rrouwe allemansvricnd, ni er-zijn dar, meer dan ook, is, aan jou ben ik ,11 in de mocdcrschoor uirgchuwelijkt.'

Olav Velthuis KoIlcndonk, F. , My-stick Licho'l11. 1986, MeulenhofT Amsterdam, lSBN: 90290 19700

srrekr hij leningen in ruil voor opties op hun schilderijen. Deze opries, bijvoorbeeld op '1.50x2m. olieverf op doek door Lafayette

11

Het goede, het wa e en het sc 0 e Olav Velthuis 1977 verh'ok u naar de Verenigde Staten, schree! daar uw proefschrift, 'Conversations with Economists', en was in Washington DC verbonden als Associate Professor aan de George Washington University. Wat heeft 11 uiteindelijk bewogen om terug te keren naar Nederland?

'AJs je in Am erika een maal in de dynamiek

Onlangs hield Arjo Klamer zijn oratie voor de leerstoel Economie van de Kunst aan de faculteit Kunst en Cultuurwetenschappen van de Erasmus Universiteit.

Reden genoeg voor een interview met deze man, die in de economische wetenschap niet aileen door zijn leerstoel een buitenbeentje is. ControversiEHe meningen over de toekomst van de economische wetenschap, de waarde van cultuur, en de gespannen verhouding tussen kunst en geld.

' Grappig genoeg is dit ook een van de uitkomsren van mijn onderlOek: de werenschap

werkt

kliekj es ;

om

in zich

srerk te maken tegen de buitenwac hr is her

van her systeem opgenomen bent, d an is het

zelfs nodig zich te groeperen. Op persoo nlijk

enorm verleidelijk d aa r re blijven; prikkels

vlak is dar pijnIijk om re ervaren, maar op

om terug te kercn naar N ederland ontbraken

versta ndelijk vlak valt h er goed te begrijpen.

voll ed ig. Daarnaasr zag ik op tegen her bume dat herinnerde. In Amerika kon ik mij

'EI'vaal't u het dan niet als een stapje terug om uiteindelijk aan een alfa-faculteit aangesteld Ie zijn?

rustig wijden aa n mijn wetenschappel ijke

'Nee, ik vind dat jllist wei aanrrekkelijk. Eco-

reaucratische systeem van Nederland , zoals ik

werk, zonder las rig gevallen te worden door

nomische facultciren zijn zich op her ogc n-

bes ru urliJke raken . Maar lIiteindelijk verraadr

blik aan het rerugrrckken, aan her specialise-

je afko msr je: in de Verenigde Staten hoor ik niet rhuis. Ik kon me daar ni er druk maken over war er om me heen gebeurd e, terwijl ik me hier over allerlei dingen opwind. E n dan zijn er natuurlijk persoo nlijke omstandigheden. Je trouwr nicr zomaJr mer een vrouw die helemaal aan Nederl and verknocht is; zij

AIle pilaren waarop het neoklassieke bouwwerk rust, worden op het ogenblik onderuit gehaald.

heeft mij onder behoorlijk zware druk gezet.

'Maar roen bleek, verrassing, dat her helemaal

ren op een srrikr economische benadering.

nier zo gemakkelijk is om naar N ede rland te-

De econo mische wetenschap wordt steeds

rug te keren. Ik merkte dat ik in de weten-

minder veelzijdig. Alles wat anders is word t

schappelijke wereld niet overal even goed lag.

afgesneden, als was het overtollig ver. Z elf

Ik heb bijvoorbeeld geso lliciteerd voor de

vind ik ee n multi-d isciplinaire benadering

leersroel Geschiedenis van het eco nomisch

veel span nender en vruchtbaarder; waar de

den ken aan de Universiteit van Amsterdam,

wetenschap zich op her ogenblik naa r toe be-

maar de commissie yond het niet ee ns nodig

weegr is ee n benadering die d e disciplines

om met mij te praten (Mary Morgan heeft

overstijgr. Daar gebeurt het op her ogenblik.

deze leersroel uiteindelijk bezer, OV); op dat

Ik ben dan ook bang dar de Nederlandse eco-

moment vond ik dat nogal sc hokkend . H er

nomische faculreiten de boot gaan missen.

argument geven zij nier direct, maar je hebt

' M aar ook in Nederland is d e oms lag onver-

natuurlij k je kanalen waar je je informatie

mijdelijk: er gaat onherroepelijk icts gebeu-

van krijgr, en tOt mijn verbazing was ee n pro-

ren. Dar d e economcn zich rerugtrekken op

bl ee m onder andere d at ik niet econoom ge-

her rerrein d at ze kcnne n is een teken van

zijn. Ik had dergelijke disciplinaire

zwak re, en duidr regelijkertijd op een bedrei-

argu menten in Nederland nier verwachr: ik

ging. Die bedreiging ko mt uit allerlei hoe·

noeg

IOU

dachr d at N ederland vrijzinniger

12

ergernis .

zijn, en

ken: aan de ene kanr gaan politick en be-

haar economen tolera nrcr. M et name de reto-

drijfsleven zich aFvragen wat dc relevantie is

rische benadering waarvoor ik mij sterk heb

van deze wetenschap. Aan de andere kanr

IOU

gemaakr, ligt niet goed. De reden waarom is

komr binnen de economie lanw.-aam een pro-

niet altijd even duidelijk, maar met deze be-

ces van deconstructi e op ga ng: aile pil aren

nade ring stuit ik herh aa ldelijk op verzer en

waarop het neoklassi eke bouwwerk rust, wor-

lli®~l1lli£ ECONOMICA

eco nomle gaar over een wereld waarin onzekerheid her beslissende kenmerk is.

Kan ik uit deze onverminderde interesse in ontwikkelingen birmen de economische wetenschap de conclusie trekken dat binnen uw leerstoel 'Economie van de kunst' de economie de nadruk zal kr'ijgen, of vindt u de kunstkant

den onderuit gehaald. In Amerika zij n de voorhoedegevechten op her ogenblik al aa n de gang. De opkomst va n de spelt heor ie bij-

(Foto: Jeroen

Thijs)

over kunst. Uw stelling luidt, dat kunst 'waardeloos' wordt zodra je haar in geld probeert uit te drukken. Wat beMelt u daar precies mee?

'M ijn inzer is dar geld en kunsr op gespann en voer mer elkaar sraan. Bij de es therische ervarin g heb je her over een waarde die niet re meren is, analoog aan di e va n een religieuze ervaring of ee n werenschappelijke rh eo ri e: het goede, her ware en her schon e. D eze gedachrc zie je in de hedendaagse beeldende

van de leerstoel belangrijker?

kunst terug in kunsractiv ireiren die zich ve r-

' Z oa ls ik in mijn orarie heb pro-

zerten regen de idee va n her produ ceren van

beren duidelijk re rna ken is de

een kun stprodukr: body art, perfo rma nces en

kunsrwereld inrrigerend, omdae

land art bij voo rbeeld. Maar neem nou ie-

hij voor ee n econoo m zo o ndui-

mand als Servaas, die haringe n verkoopt, en

srerend is. Maar door de pogin g

o md at hij her kunst noemr er een lager brw-

de wereld va n de kun sr re begriJ-

rarief voor hoeft te beralen, of Jeff Koons die

pen, h eb ik zel f andere inzichren in de econo-

zijn kitsch voor bakken geld verkoopt. O f

mi e gekregen, en ben ik ook mer andere ogen

zo' n kunsrenaar, ik ben zijn naam kwijr, die

naa r ma rkmansac ri es gaan kijken. Het be-

geld namaakt, waarbij de seri e rransacties die

voorbeeld, is een decon st ru cei ef moment,

langr ijkste in zic hr is dar economen een hele

hij erm ee uirvoert her kunsrwerk vor men. Hij

waarbij de neoklass ieke evenwichtsgedachte

enge inrerprerari e hebben van dargene war er

is daarvoor herh aaldel ijk opgepakt.

losgela ten wordt. Ook worde hee belang van

in markren gaand e is, dar wij niet beseffen

kunsrcnaars vinden ook binnen de com mer-

De-I.e

praren , van regels en instituties sreeds meer

hoe complex markren zijn, en hoeveel er ge-

cide wereld ruimte voor expressie. M aa r ik

onderstreepr. Tor nu toe werd die belang Ont-

praar wordr binnen markren. Met name in d e

zo u nier zo ve r willen gaan re zegge n da r zij herzelfde doen als her verkopen va n Omo.

kend.

kunsrwereld wo rd en direcre commerciel e

'Verder lijkr de econometric door de op-

transacties o p all erl ei manieren vermeden;

Kunsr vraagt altijd om een spanning, een am-

komsr van computerrechnieken langzaam

maar ook binnen markren zijn relaties vaak

bigulteit.

"AJ les van waarde is weerloos," heefr Lu cebert

overbodig te worden, en komen haar stat isti-

gebaseerd o p her prin cipe van reciprocireir. Je

sche gro ndslagen steeds meer ter d isc ussie re

rekenr nier direct af voor een rransactie, maa r

rerecht opgemerkt, juisr omdar her hier gaar

staa n. Aans luitin g tussen theorie en prakrijk

stelr her uir, als in ce n vriendschap. Ik doe

om ee n waa rde die nier meerbaar is, di e gede-

blijkr vaa k onmogelijk: theo rerische modellen laren zich nauwelijks e mpirisch toersen .

'Tenslorre wordr binnen de werenschap de economie een buitenbeentje. Buiten de eco nomic is iedereen afgestapt van de rarion alireitsgedachre. Her is eigenlijk wei grap pig dar

Ik wil geen democratie van de kunstmarkt, waarop iedereen met zijn gulden kan stemmen.

econom en met die oogkleppen op kunnen

va lu eerd dreigt re worden in een commercide rransactie. Ik geloof genoeg in arisrocrariesche waa rde n als kwalireir en onderscheiding om deze waa rdevolle acrivireiren re beschermen . M ense n die berer zijn op her gebied van werensc hap of schoon heid , mogen van mij best privil eges hebben of vrijgesteld worden

blijven lopen, en zich niets aanrrekken van

war voor jou, in de ver.'Jachrin g dar jij op een

van andere verplichringen. Ik wil dus geen democratie van de madu, waarop iedereen

aile kri tiek die op dit uitgangspunt word e ge-

gelegen mo menr in de roekoms t iers voor mij

leverd. Overigens vind ik deze oogkleppen

rerugdoet.

met zijn guld en kan sremmen; dar lOU de

ook wei begr ijpelijk, wa nt als je de rario nali-

' Opeens vie! her mij op dar we in de econo-

waarde va n kunsr aantas ten . Juisr va nwege

reitsgedachre loslaa t, dan is her ner alsof je

mie geen enkele rheori e hebben over relaries,

haar weer looshe id maak ik me graag srerk

weer bij af moer beginne n; dan wordr lOved

waarom mensen ze aa ngaa n, en war voor In-

voo r kunsr, werensch ap, en ook voor religie.'

van war er de afgelopen honderd jaar aa n o n-

vloed ze hebb en. Oat is heel merkwaardig,

der'lOek gedaa n is oninreressant. Mijn inze t is

want de econom ie besraar bij de grarie va n re-

echter dar wij daarmee ee n berer en rijker in-

laries. Zaken rel aries en nerwerke n bijvoo r-

zicht in de werkelijkheid mislopen. In feire

beeld, of info rmele conracten . Her gaar hier

kan op her ogenblik geen enkele menselijke

om sociale relari es, waarbinnen vee! wordr

Met deze houding 1'0ept It de herinnerillg op aan Keynes, die als lid van de Bloomsbury-groep aetief deelnam aan het Londense culturele !even in de jaren '10 en '20.

handeling verklaard worden. Een men sel ij ke

gepraar over voerbal, vrouwen en andere din-

' Ik vind d ar inderdaad fantastisch, maar he-

handeling is aileen mogelijk wa nn ee r er ome-

gen die niets mer de eigenlijke commercile

laas heb ik zijn power niet. Zoals die man

kerheid is. Overigens is dar geen o rigineel

rransacrie re maken hebben. Economen heb-

zich heefr kunnen verweren, en onderrussen

idee van mijzelf. Sociologen en antropologen,

ben de groome moeire mer dergelijke proces-

roch zijn werenschappelijke imegrireit heeh

maar ook Keynes onderkenden dir. Er is dar

sen, en durven ze geen plaa ts re geven binnen

kunnen bewaren, dar is onrzerrend moeilijk.

fantasri sche ciraar uit de G eneral Theory,

de analyse. Her maakr inzichren volgens hen

De probl emen zien we bij mensen als Rick

"Enterpri se will fade if ir's all m arh ema tical

te subjectief. '

van der Ploeg; d e publieke rol van de intell ec-

expecrarions". Dar inzichr is rer zijde gelegd ,

We zijn opnieuw afgedwaald naar de economie. Een niettwe poging om te praten

rueel is in 20verre problema tisch, dar her las-

maar her is wei de boodschap van Keyn es; de

rig is je poliriek srerk re maken lOnder je we-

-

September 1995

13

renschappelijke inregrireir re veriiezen. De in-

waardeerr, en voorschrijfr welke kunst gesub-

rel-Iec ru eel heefr de ra a.k zich in her publieke

sidieerd wordt en welke nier. De aanwe'lig-

debar re mengen, maar ik merk zelf al hoe

heid van deze kliek sluit de betrok.kenheid

moeilijk dar is: heel concrec r omdar de rijd

van de mensen uir. Dc overheid mag in ons

EHiciinte kunst?

die je daaraan besrecdr rcn kosre gaar van je

land dan wel relatief veel geld uirgeven aan

Kunsrsubsidies zijn vaak paarlen voor de zwijnen.

we rensc happelijke weric Bove ndien moer je

cultuur, de waardering van culruur ligr in ons

De kunstuitleen in Osdorp (Amsterdam-West) is daarvan cen goed voorbceld. In het niCllwe stads-

een enorm e verraa lslag maken van her wete n-

land, vergeleken mer een land als Italie, vrij

schappelijke werk naar de reroriek die men-

laag. Dat kan iers re maken hebben met her

deelkantoor heeft zij cen schirrerende tentoon-

sen willen horen. le mand als Keynes was daar

feit dar de secror zo afgeschermd wordt, dat

stellingsrllimte gekregen met veel glas zodat er

erg goed in .

er nooit een beroep op jou en mij gedaan

ook van buiten van te genieten valr. Iedereen die

' H er publiek hceft ee n behoefre di e ik niet

wordr om er iets voor over re hebben.'

bij het stadsdeelkantoor moet zijn of er, zoals ik, op weg naar het winkelcemrum voorbij komt,

Laten wij ons realiseren dat wij bezig zijn met een morele wetenschap.

wordt gcconfrontecrd mer steeds wisselende beelden en schildcrijen. Kunsr moet confronteren en dat doet de kllnsrllirleen zcker. Een groter contrast met de omgeving is dan ook niet mogelijk:

kan, en nier w il bevredigen. M et name van de eco noo m wil her publiek oplossingen horen, hoc de roekomsr eruir gaa t zie n, en als je eerlijk bem moer je roegeven dar je dar niet kan.

Her is eerder de ro l van de therapeut die je kan spe len. In Nederland bes raar daarbij een enorme ach terd och r ten aanzien van de imellecrueel, veel sterker dan dat in Amerika het geval is. Hier zit het human capiral model erin gebrand, men denkt in termen van rates of return. Je ziet dat in het onderwijs, het feit dat st ud enten voondurend willen weren war lesp rogrammas voor de banenmarkr oplevereno Oat is een vernietigende vraag, en studem en di e haar srellen hebben nier begrepen waar het om gaat. Wetenschap draait jllist om krirische distanrie. Dezelfde argwaan tegenover her academische merk ik in de journalistick: de ideologic van datgene wat je zegr moet direcr relevant zijn, bij voorkeur voor het overheidsbeleid. Uit mijn oratie werden in de media uitsluitend die delen opgenomen, die berrek.king hadden op overheidssubsidies. Alsof de overheid her cnige is in her leve n. ' In Nederland lijkt dat in de wereld van de kllnst inderdaad het geval te zijn. Ik zou cen dergelijke situatic niet willen verdcdigen; de gevaren van commercialisering van de kunsr die daarnet aan bod kwamen, besraan ook bij bureaucratisering. Prikkels verdwijnen daardoor , en maken plaats voo r rent-seeking, dat w il 'leggen dar men sc n hun aandeel in een budget koste war het kost verdedigen. Verder ontstaat het principle-age nt probl ee m. Dir probleem komt ero p nee r dar her voor de subsidieverlener, de overhcid dus, moeilijk in te scharten is of een subsidie-aanvraag gerechtvaardigd is, of dar meer geld aa ngevraagd wordt dan in feite nodig is. Iedereen speeh spelletjes, maar ni emand wee r waar de grenzen liggen. ' Bovendien vergroo r bureaucrarise ring de afstand tussen de gebruikers va n kunsr, en d egenen die ervoor beca len. Er bestaar in Ne-

lWet het beToep op het individu in de samenleving komen we aan bij een ander thema dat in ltW wetenschappelijke WITk Tegelmatig terugkeert: het belang van normen en waaTden. Is ltW appet gericht aan de samenleving, ofaan de econoom? ' Het is een misva rting dar er in onze sa men leving geen normen en waarden meet z ijn . Naruurlijk, ze veranderen, en her is niet alrijd duidelijk wel ke ervoor in de plaats komen. Dan ontstaat er verwarring, en sommige mensen raken in paniek. Maar mensen kunnnen nier zonder waarden, ze spelen onverm ijdelijk ee n belangrijke rol in datgene wat we denken en doen. Mensen zijn normatieve weze ns, dat is de enige manier waarop we mer elkaa r om kunnen gaan. '\X/aar ik me voor inze r is een erkenning van de waardeprobl emen die zich voordoen, met name als je het ideaa l van ee n soc iaa l-d emocratische samenleving zet regenover de waarden die in wer kelijkh eid opereren . Om een conflicr aan te geve n: we gaan erva n uit dat iedereen cvenveel waard is, maa r regel ijkertijd disc rimineert de goedgeaarde N ederlander bij her leven. H et maakt nogal wat uit of je een Nederlanders paspoort be'lit of niet. Maar ook dichterbij: je eige n vri endenkring en ge'lin gaan je veel sterker aan het hart dan mensen die verder van je afstaan. Je kunt dir ook ben bij Adam Smirh, di e in de 'Theory of moral sentiments' consrareert dar iemand erger van de kaa[t is indien hij zijn eigen pi nk moet missen, dan waneer er aan de and ere kant van d e aardbol miljoenen Chinezen bij een aardbeving omkomen. We waarderen menscn verschillend. AIlee n, het wordt tijd dar w ij econome n daar ee ns aandacht voor hebbcn. En dat is natuurlijk de reden waarom ik kanrtekeningen plaars bij de reduc[io nistische visie die op her ogenblik hege monisch is. Laren wij reruggaan naar ooze worrels, naa r Smirh, John Stuart Mill, Alfred M arshall en zelfs Key nes, en ons realiseren dar wij bezig zijn met een morele wetensc hap. D ar is mijn oproep.'

de rode baksteen van her stadsdeelkantoor en de felle kleuren van het telUoongestdde dissoneren met de rroosteloze omgeving van grijze flats.

Oat dc kllnstuirleen zelf echter niet erg sllccesvol is, concllldeer ik uir het feit dat er zelden meer mensen aanwezig zijn dan het personecl. Harde onderbollwing van mijn selectieve perceprie komt van de jaarlijkse financiele injectie van de stadsdeelraad. Die hecht er vol gens mij meer waarde aan dan haar kiezers.

T e1kens wannccr ik de kllnstllirleen passeer. verbaas ik me als econoom over deze oase in een woestijn van beton. Maar tegelijkcrtijd vind ik het als kunsrlieAlebber fantastisch dar dir kan.

Her formaar van mijn studentenkamer weerhoudt me er echrer van om naar binnen te lopen, en dus beperk ik me tot cen villchtige blik op de uitgesralde kunstwaar. Ik vraag me, opniellw als econoom, echter af of mijn genat groat genoeg is om de bclastingbijdrage van alle Osdorpers die cr niet naar omkijken te rechtvaardigen.

Zo schipper ik bij veel gesubsidieerde kunstuiringen als cen schizo tussen genot en verbazing. Een efficient kllnsrbcleid lijkt roch een koud kllnStje: geef iedereen een 'clIlrcard' om zelf Ie kunnen kiczen aan welke kunst belastinggeld moet worden besrced. De econoom in mij staat te jllichen bij dir idee, maar mijn alter ego denkt dar cen efficicnte kllnstmarkt niets te bieden heeft.

Cultuurpessimisr als ik ben, denk ik dat de kunswitieen het dan in Osdorp moet afleggcn regen House en Strauss in de Meervaart. Simpclweg omdat veel Osdorpers (ncr als vee! modale Nedcrlanders) geen behoefte hebben aan kunst aan de muur. Op hun kleurenrelevisie is genoeg rc zien, en als het ze nicr bevalr zappen ze gewoon naar een ander net, daar is geen kllnstuitleen voor nodig.

Kunst wordt bovendicn niet op bestelling gemaakt. Kunst groeir tegen de verdrukking in , bij de graric van de ongelukkige jeugd en de onrocreikende uirkering. Efficiente kunsr is geen kunsI!. (lb Waterreus)

derland een kliek va n berrok.kenen die kunst

14

• ®~TI'm£ ECONOMICA

HFT V.W.O.

NAAM: HER''vIAN TEN NAPFL GEBOORTEOATUM / PLAATS:

22

1947,

MAAR I

AMSTERDAM.

KAN ME WAKKER MAKEN VOOR:

H ET SCHRlj VE\! VAN EEN

GOED E SON G .

BURGERLljKE STAAT: ONG EHUWO.

21

MOOISTE AVOND UIT:

ALBERT HALL: CONCERT ERIC CLAPTON.

UvA,

LERAAR WISKUND)'

BERTRAND

RUSS Ell.

HBRUARI

1994,

VOOROPLEIDING / VORIGE FUNCTIES: O OCTORi\i\1. \'(115- EN NATUURKUNDE

LONDl'N, ROYAL

SCI IOLENGEl\路[EENSCHAP (KROMMENIE).

SLECHTSTE GEWOONTE:

HUIDIGE FUNCrIE: DOCENT WISKUNDI路 EN STAI!\IIEK !\AN DE

EN WERK APART, I'N Hr:B ALI'ljll DE VERKFERDF HI) :>'IE.

F.E.E.

BESTE EIGENSCHAP: IK Z EG BI/NA NOOIT NEE. LEUKSTE EIGENAARDIGHEID: OAT MOETEN JULLIE MAAR EEN

KLEUR OGEN: BLAUW. LENGTE:

1,78

ANDER VRAC;EN.

M.

BORSTOMVANG:

\00

CM 卤

1 eM.

WIE BEWONDERT U HET MEEST AlS MENS: JOE COCKER, EERST IN DE GOOT EN NU WEER TERue; J\i\N DE TOP.

KLEUR HAAR: BIJNA VERDWENEN. GEWICHT:

74

SOIOENMAAT:

IK HEB T\VEE ACENDA's, VOOR PRIV(,

HOE DENKT U OVER STUDENTEN: EEN VEELKOPI'IC MONSTER:

KG.

41.

jE KOMT ZE [N AllY BARS, CAF[o.'S, EN DISCO'S TECFN.

BlJNAAM: MAc.

WAT IS lIW MEEST GEBRUIKTE CRAP IN DE COl.l.ECEZAAL:

MEEsT GELlEFDE IMAGO: EEN COED[ EN GEDUl.DICE DOCENT.

IAL HEl U CHT MAAR FENS AANDOEN, WANT WISK CNDE IS VOOR

MUZI10\LE VOORKEUR:

'KIASSIEKE' I'OI'M UZIEK N[[T NA[)RCK

01' ZANG: EAGLE.S, BEATLES, JACKSON BROWNE, ]A:>'[ES TAYLOR

[K

DE MFESTEN TOC! [ AI. 7.0 DUSTER. FAVORIETE ECONOOM: [E[)ERE STUDENT, DIE MET DE I-lUlDIGE

F.Il.

STU[)[EBUJRS Noe; WEEI' ROND TE KOMEN.

LIEVELlNGSGERECHT: GEWUON HU LLANDS.

WAT IS DE GROOTSTE MISVATTING ONDER ECONOMEN?

FAVORlETE BOEK: GETAL EN r-:OSMOS (DR. C.H. VAN O s).

ECONOMISCHE BElANCEN I'R EVALEREN BOVEN ECOLOGISCHE

OAT

FAVORlETE KUNSTENAAR: P ..\UL MCCARINEY.

HELAN CEN EN HE! MIliEU .

FAVORIETE FILM:

WAT IS DE MEEST GANGBARE MISVATJ'lNG ONDER ECONOMEN?

TIME IS ON OUR SIDE (TIlE ROLLING STO-

NES).

TIJD IS GELD.

FAVORIETE DRANK: PILS.

WAT IS UW MEEST GEKOESTERDE OPVA1TING /OVERTUICING?

FAVORIETE KLEUR: GOUJ1CEEI. MET FEN BEETJE WIT.

OAT OOK STUDENTEN MET WEINIG AANI.EC; YO UR WISKUNDE

FAVORIETE KLEDING: EEN DUN OVERIIEMDJE (Ill) COLLEGES).

UITEINDELl)K MET VEEL OEFENEN EN GEDULDlGE UITLEG DIT

FAVORI ETE VERVOERMIDDEL: FI E'IS (I [EEN) EN TAXI (TElZUG).

VAK VOl..llOEND E KUNNEN

HOBBIES / TlJDVERDRlJF:

ECUNOMIE MET SLiCCES TE KUNNEN AFRONDEN.

MUZIEK (GITAAR EN BASGlTAAR) EN

GROOTSTE UITDAGING:

ZAALHANOBAL (U.S.).

WELKE KRANTEN / TI,IDSCHRIFfEN l.EEST U:

HE'!' PAROOL,

1\I:Hr~ERS E N

OM I'l l'. ST LI[) [ E IN D E

HFT LlITI3RENGEN VAN EEN

CD

MET

rRAr\IF. SONGS.

THE GUITAR PLAYER MAGAZINE, OOR, HANDIlAI..

GROOTSTE ANGST: OAT TIJDENS MIJN COI.I.EGE DE ZML VClI.-

HOE BRENGT U UW VAKANTIE DOOR:

LEDIG LEEGLOOPT.

MET VEEL MENSEN EN

VEEL GEZEI.UGHElD (IN EEN HUISjE IN BELC;IE OF FRANKRIJK).

GROOTSTE ERG ERN IS:

HET \'(fISKUNOE A PROGRAMMA VAN

HOE LANG BlIjFT UHlER? NOG[WINTlG JAAR.

Het multiplier-effect van een slof en een oude voetbalschoen Paul Kraan en Carl van Schagen

Terwijl in het zuidwesten van Amsterdam het ene monumentale stadion weldra door de slopershamer zal worden geveld, verrijst in Amsterdam-Zuidoost steeds nadrukkelijker hetander~nureeds

monumentale stadion.

Want waar het behoud van het Olympisch Stadion economisch niet rendabel genoeg was, wordt van de totstandkoming van Stadion Amsterdam een enorme impuls voor de economie van de stad en haar omgeving verwacht.

Op woensdagavond 25 januari jongsdeden

recr Rob Schuurman heefr er in zijn ontwerp

besloot de stadsdeelraad Zuid definiri ef tor de

naar gestreefd de afsrand russen tribunes en

sloop over re gaan van her Olympisc h Sra-

veld zo klein magelijk rc hOllden. zodar ner

dion. Drie jaa r gelcden had her srad sdeel al

zo makkeiijk de associarie mer een rhearer als

een dergelijk besluir genomen, maar minisrer

mer een rrad irioneei stadion kan worden ge-

Hedy d 'Ancona va n WVC (toen nog ?Onder

legd. Juisr het Olympisch Stadion werd vaak

de S van sport) gaf de betonnen kolos va n ar-

vergu isd om zijn gebrek aan beslorenheid.

chirec r Jan Wils de sratus van Rijksmonu-

Doordar her veld omri ngd was door een sin-

mem, om rc voorkomen dar al re li chrvaardig

telbaan en een wielerbaan moesr her srad io n

tor sloop ?OU worden besloren. D e deelraad

ui rverkochr zijn om her enigszins gezel lig re

was d aardoor genoodzaakr re proberen een

doen ogen. Maar dan nog was op de rweede

creatievere besremming voo r h er sradion rc

ring ce n verrekjjker een onmisbaar atrribuur,

vinden. Echter. noch her pl an voor cen

wi ld e men alrhans iers van her gebcuren o p

woonbesremmi ng. noch her plan voor een

her veld meekrijgen. Her ni euwe. overwe-

evenememenhal an nex megabioscoop annex

gend rood-wine sradion wo rdr echter bijzo n-

winke1centrum bl eek profijtel ijk genoeg om

der compacr. voora l omdar de bove nring

net Olympisch Sradion te kunnen benouden.

(27.000 roeschouwers) over de benedenr ing

Her eers re plan. onrwikkeld door het Bouwcentrum Rorrerdam, z.o u tor een rekorr van in toraal zevent ig miljoen leid en en was dus financieel nier naa lbaar. Her rweede plan, bedacht door de NY Olympisch Sradion zelf. vie! bij?Onder in de smaak bij zowel de landelijke als de gemeentelijke monumentenzorg.

'Het Olympisch Stadion moest uitverkocht zijn om een beetje gezellig te ogen.'

H er gemeentebesruur van Amsterdam had echrer srevige vra agrekens geplaarsr bij de eco nomisc he overlevingskansen van nog cen

(23.000 roeschollwers) wordr geschoven.

evenemen ren hal , n6g een mega bioscoop en

Her nieuwe sradion zal enige re1ikwien Ulr

nog ee n winke1ce mrum in d e zo langz.amer-

sradion De Meer in zich herbergen. want her

hand verzadigd rakende Amste rdamse markr.

wordr voorzien van een heus Ajax-muse um .

Daarom is het doek nu toch wei geva llen

Schuurman hee fr in zijn ontwerp rekening

voor de rhuishaven va n de Spelen van 19 28.

gehouden mer her spelershome van T am e

al moeren e r nog war kleine juridische en be-

Sien. dar enige kilometers verderop gewao n

sruuriijke hordes genom en worde n. H er is

wordt voorrgezeL De skyboxen van de Mid-

aa ngeras r door betonror en voldoer niet lan-

denweg in de Warergraafsmeer, desr ijds de

ger aa n de sreeds srrengere vei ligheidseisen.

eersre in Nederland. zulle n aan de Straman -

Op de Olympisc he fundamenten komt een

weg in Zuidoosr rerugkere n. Sradion Amste r-

woo nwijk re staan. Naar verwachting za l in

dam za l verder voorzien zijn van ee n TV-stu -

d e [weed e helft va n 1996 worden begonnen

dio. vergaderza len, resrauranrs e n zo ' n vijfrig

mer de sloop.

careringpunren. Bovendien krijgen ook de dames farsoe nlijke rail en en rer beschikking,

Voetbaltempel

16

een noviteir in de vaderlandse voerball erij .

N ier geheel toevall ig moer her in Zuidoosr

Maar her sradion, ingeklemd ru sse n spoorlijn

verrijzende Sradion Amsterdam regen die ri jd

en snelweg richring Urrec hr , is mee r dan ee n

juisr zijn opgeleverd. als alles meezir op 1 au-

nieuw onderkomen voor de voe rbalclub Ajax.

guStuS 1996. Hoofdbespeler Ajax moer in her

Her kan ook gebruikr word en voo r andere

dan aanvangende seizoen gebruik kunnen

sporrevenemenrcn, concenen. renroonsrei-

maken van de nieuwe voerbalrempel. Archi-

lingen, congressen en TV-shows , en is der-

· ®~lJill£ ECONOMICA

halve mulriflin crion eeJ. D e direcrie van Sra-

Renaissance

dion Amsrerdam NV, ee n vennoorschap

H er is ni et verbazingwekke nd da r juist de

naar Sioterdijk. Ook het eindpunr van de

waann naasr parriculie re parrijen de ge-

overheid in zo'n groor gedee lre van de beno-

widrangent, een buslijn van Haarle m via

meente Amsre rdam als grooraandeelhouder

digde middeJ e n voorziet. De komsr van Ajax

Schiphol naar Zuidoost, ligr bij her nieuwe

particip ee rt, srree fr na a r zo' n zestig evene-

naar Zuidoost berekenr voor dar sradsdeel

Ajax-basrion. Van her sradion

men ten per jaa r. Aj ax hoe fr daarvan nog nier

een ware renaissa nce. W aa r cor cnkele jaren

vard leiden naar her winkelcentrum D e Am-

de helft voor haa r reken ing re nem en, daar in

geJeden slechts op meewarige coon over De

sterdamse Poort.

de prognoses rekening wordr gehouden mer

Bijlmer werd gesproken, heefr deze encl ave

langs her NS-srarion BijJme r, dat volgend

ruim derrig concerten, shows en andere vor-

de wind nu flink in de ze il en . H e r aanral aan-

jaar in verband mer ee n spoorverdubbeling

men van vermaak.

vragen voor her starren van een onderneming

gesloop r en meteen herbouwd za l worden .

rond her nieuwe sradion bedraagr al meer da n

Die ve rdubbeJing is nodig voor de co nstruc-

hond erd en de ambte lijke molen s ra ke n do lgedraa id door venoeke n om info rma rie over

rie van de Urrechtboog, die het zuidelijke

vesrigingsco ndiries. D e uitsrraling van war

lijn naar Utrecht. Gezamenlijk moeten deze

komr er langs, en vanaf 1996 ook de sneltram

7<1 1

ee n boul e-

Deze prome nade voen

Transferium Ond er de groene m ar waarop de 'godenzonen' van Ajax srraks hun kunste n zu lle n ve rtonen , wordr in opdracht va n de Di e nsr Pa rkeerbe hee r van de gemeenre Amsrerdam gewe rkr aan de rea lisa rie va n ee n tramfirillm.

Dit neo logisme doe r eige nlijk ailee n rechr aan haar doordeweekse funcri c, ce n plaars om automob ili sren de ' rra nsfe r' op her ope nbaar vervoe r tc laten maken. In her weekend is het gewoon de parkeergarage va n her sradion. In ieder gcva l past he t id ee goed in het vervoersbeleid van dt: gemeenre, d ar gcricht is op het autolllw maken van de binnensrad . Er 7.ijn in Amsterdam dan ook meerd ere rransferia gepland.

De bouw van stadio n e n rran sfe rium za l plaarsvinden voor de vasre aanneemsom van

f 224.500.000,- . Inclusief BTW gaar her o m 2G5 miljoen gulden, 202 miljoen voo r he r sradion en G3 milj oe n voor her rra nsfe rium.

Het nieuwe

De consulranrs va n Twijnsrra Gudde zijn

stadion in Zuid-Oost in aanbouw (Foto: Robert Scheerder

aangesreld als gedelegee rd

opdrachrgever,

voornamelijk om ervoor re zorgen da r dir vaste bed rag nic r aJsnog va ri abel wordt. Fi-

ringspoor om Amsrerdam verbindr met de

momenreel nog ni er veel meer is da n een

vormen van openbaar vervoer de helft van het

bouwpur blijkr groot.

aa[l[a l bezoekers gaan bedienen. Dc andere

nancide excessen als met de Srope ra stelt de

Dus wordr niet aJleen hard gewerkr aa n her

helfr kan gebruik maken van de sneiwegen

gemeenreraad va n Amsrerdam nicr meer op

stadion zelr~ maar wordr de comp.iere omge-

A2 en A9, waardoor de sradionwijk ook voo r

prij s, 31is e r voor regenvallers nog wei 15 mil -

ving ervan opnieuw in ge richt. D eze wes rzijde

her autoverkeer uirstekend bereikbaar is.

joen begrooc. Op deze manier is her proj ecr

van Zuidoosr, in het ambrclijk ve rkeer Am-

Zo lijkr Zui doost enkele jaren na de Bijlmc rramp re begi nnen aan cen periode va n grorc

tor nu roe bi n nen de door de po liri ck vasrg~ 足

stel III ge naamd, was ooit wiver be rcm d

stelde bcgroring gebleven. H e r rra nsfc rium

voor kantoorontwikkeling, ner als her gc bi ed

bloe i. Het ziet er naar uit dar her mllitifunc-

wordr uireraard voll edig doo r de gemeente

dat verderop richring AMC ligr. Maar juist

ri o nele sradio n het mu\riculrureie stadsdeel in

Amscerdam beraald , die ook nag ee ns GO mil -

de voorheen slechts in kantoren ge'imeres -

ee n beJangrijk economische centrum

jocn voor her stadio n fo urn~cn , vijf kee r

see rde projectontwikkelaa rs b reken nu een

rransform e ren , da r een srevige impliis aa n de

lo-

1.,11

veel als her RiJk. H oo fdge bruikc r Aj ax brcngr

lans voor een mee r pJuriforme inri c hrin g va n

regio n ale economie kan geve n. Mochr he t

20 miljocn in h er laad je. Daarnaasc kent her

Amsrcl LII. Het scheid en va n wo ne n , werken

bouwwe rk va n Rob Schuurman in de roe-

stadion 'Found ers', die elk vijf milj oe n in -

en recreere n liJkr ziJn langsrc rijd gehad re

komsr naar iemand vernoemd worden , John

brengen en daarvoor speciale faci li rc ice n kriJ-

hebben. Rond het jaar 2010 moe t een com-

Maynard Keynes Sradion 1.al het wei ni et

gen, waaronder 20geh e ren lounges. Verder

plere stadionwijk volrooid zijn , waa r pl aa ts is

gaa n he ten. Maar de mulriplier van de (over-

zijn aandeelhoud e rs goed voo r zo' n 55 mil-

voor appartemcnren, ka nrore n , dc railh a ndcl

heids)in vesteringen in her nicuwe stadion

joc n ; daar sraa r [ ~gc nove r da r zc rechr he bbe n

en horcca, maa r bovena l voo r de popconccrt-

mag er wezen. 'Op een slof en een oude voer-

op een gereduceerd pJaarsbew ijs en ee n VlP-

hal van impresariaar Mojo , de geplande m e-

balschoen, wordr Ajax kampioen' , zo bezon -

parkee rplaats. Ec nzel fd e bed rag wordt door

gabioscoop van MGM en natuu rlijk het sta-

gen de Amsterdamse supporters vroeger het

een bankensyndi caa r onder Jeiding va n ABN

dion zelf.

gemak waarmee hun club de concurrentie de

AMRO als vreemd vermogen re r besc hikking gesteld.

Joef afstak. Mer eenzelfde gemak lijkt Ajax nu

Sleeptouw De stad ionwij k zal een verkeersknooppullt

door haar komsr naar Zuidoost het stadsdeel economisch op sleeprouw re nemen.

van belang worden. D e metro naa r he r AMC

September 1995

17

- Advertorial -

RABOBANK INTRODUCEERT NIEUW STUDENTENKREDIET Maximale kredietlimiet f 12.500,Dit jaar heeft de Rabobank een nieuwe kredietvorm voor haar studenrenrekeninghouders, het zogenaamde Studentenkrediet. Het krediet vervangt het vroegere Educatief Krediet en de Auditorenlening.

Elke MBO/HBO/WO-studenr van 18 jaar en ouder die een studiebeurs onrvangt volgens de Wet Studiefinanciering 18+ (WSF) op een Rabobank Studenrenrekening (of Betaalrekening) komt in aanmerking voor dit krediet. Ook een auditor kan gebruik maken van het Studenrenkrediet, mits hijlzij een bewijs van inschrijving als auditor, verstrekt door de betrokken onderwijsinstelling, kan overleggen.

Voordelen van het Studentenkrediet Drie grote voordelen van het Studenrenkrediet ten opzichte van het vroegere Educatief Krediet zijn: De flexibiliteit van geld opnemen en storten. Het Studenrenkrediet lijkt op een Doorlopend Krediet. Dit houdt in dat je met de bank een kredietlimiet (het zogenaamde ktedietplafond) afspreekt. De minimum kredietlimiet is f 2.000,-; het maximum is f 12.500,-. Tot aan het afgesproken plafondbedrag kun je geld opnemen op elk gewenst momenr. Handig wanneer je tijdelijk even krap zit. Dit in tegenstelling tot het vroegere Educatief Krediet, waarbij eenmalig of een keer per jaar een vast bedrag werd uitgekeerd. Tussenrijds storten kan ook, maar het is ook mogelijk om pas een jaar na beeindiging van je stu die te starten met terugbetaling.

Het te betalen renrebedrag bepaal je zelf. Hoe meer je gebruik maakt van het krediet (qua hoogte en tijdsduur) hoe hoger de te betalen renre. Dus kies je voor een bepaalde kredietlimiet gekoppeld aan je Studenrenrekening, maar sta je nooit rood, dan kost het je ook niets. Heb je op een bepaald moment behoefte aan wat extra bestedingsruimte, dan kun je direct beschikken over het door jou gewenste bedrag.

De maximale hoogte van het Educatief Krediet was afhankelijk van het resterend aanral studiejaren. Bij het Studenrenktediet is deze koppeling vervallen. Zelfs een laatste-jaarsstudent komt in aanmerking voor het maximale ktedietbedrag van f 12.500,-.

Verder is het rentepercenrage van het Rabo Studenrenkrediet voordelig. Ten opzichte van een Doorlopend Krediet is dit percenrage op jaarbasis 0,5% lager. Indien het krediet wordt afgesloten met een medecontractanr (bijvoorbeeld je ouders) is deze korting zelfs 1,5%.

Het Studentenkrediet gekoppeld aan een Rabo Studentenrekening Tenslotte de combinatie Rabo Studenrenkrediet/Rabo Studentenrekening. Door het krediet te koppelen aan de Studenrenrekening van de Rabobank in plaats van aan een gewone Betaalrekening, profiteer je van vele extra's. Denk hierbij aan een creditcard voor maar f 25,- per jaar en het Easy Money kortingsboek met kortingen voor restauranrs, bioscopen e.d.

Meer informatie Wil je meer informatie over het Studenrenktediet of de Studenrenrekening van de Rabobank, bel dan met de studenrencoordinatrice van Rabobank Amsterdam, Tanja Toonstra, telefoonnummer (020) 56904 18, of ga langs bij een van de Rabokanroren.

Rabobank

Amsterdam

Blad . . an de Sefa

(S(Ud icv~rcniging

Econo mische Wt:tcnschappcn

l on

Facuircit der

Eco nometric

a:m de U nivc rsiteir van Amsterdam), mede uitgegc\'( n doo r de: Facult cit def Econo mischc WctCn sch~lp pc n

('n Economerric aa n de Univ(;:csirci r

van AmS[crdam Redact ie/M edewerkers Robert Scheerder (hoofdredacreurl

Jan Kccs rvfani jn NttTi;n Rcnge rs Jessic;) du M archic: S:uYaas

Rod rigo Altamirano

Carl va n Schagcn Ib \'(!a,crrcus

Ola, Vdthuis Ilas 5m i, (opmaak) Hiddc van Melle (op maa k) H ans Linge-man (fowgraaf)

Deadl ine Amlcvc.:rcn arr ikclcn

ok tobcrnumrn~ r

v66r 4

scprcm h\:c cn vour d(: agl:l1da: 14 september.

Adrt:swijzigingen 5 , udcll tl..'nadm in isrr.uie.

I3i nn engasthu issrraar 9 10 11 ZA Amstl! rd30l

Voor rcacties, brie-ven en open so1licita ties is de rcdactic bcrc:ikbaar op: Roctc'"" tra" , II ka mer 0 .05 (E:}) 10 I H \V1l Amsterdam

Tel . 020 - 525 4297 Fax, 622.788 2

Op vergeelde foto's uit vroeger tijden poseert de volledige studentenpopulatie in jacquet. Bij de bezetting van het Maagdenhuis in de jaren zestig is daar niets meer van over. Een kleine rondgang op de faculteit leert dat het pak tegenwoordig weer straffeloos kan worden gedragen.

Het lijkt alsof in de Rat-race tussen studenten om een mooi (V, veelbelovende netwerken, kortom om een gouden toekomst, alles geoorloofd is. Elke dag wordt het oog wei weer geteisterd door een grijs glimmend double-breasted pak met ee jolige das in de vorm van een vis. Met hur harde Samsonite ko ertjes botsen ze in je knieholten en hun 'mannel'jke' geurlijn bezorgt je een appelflauwte Ook de meisjes blijven niet achter en doen hun uiterste be~t om er uit te zien als de maitresse van hun vader.

De bij handenarbeid op de middelbare school aangeleerde ori inaliteit heeft binnen een jaar het onderspit moeten delven voor een muisgrijs rna telpak met kittig knotje . Het poesie-alb m van vroeger is vervangen door een filofax met extra ruimte voor visitekaartjes die na afloop van elke business-lunch 'discreet' worden ach tergelaten.

Zij gaan het rna ken, deze 'matrozen of industry'. Op deze manier den ken zij in notime de hogere regionen van de macht te bereiken bij een flitsend multibedrijf. Maar al snel komen de volgende retorische vra-

September ~ 995

gen naar boven borrelen: Moet ik dat ook allemaal doen? Is dit the road to glory?

Nee, natuurlijk niet. Aile studenten die zenuwachtig worden van de mega-cv's van hun studiegenoten kunnen gerust zijn, dat witte vlak op je eigen curriculum na je eindexamendatum hoeft niet zo nodig te worden gevuld met tientallen symposia, bestuursfuncties en persoonlijkheidstrainingen Uezelf presenteren ... kun je leren!!!).

Belangrijker is het of een student heeft geleefd tijdens zijn studi . Heeft geleerd onbekommerd plezier te hebben, zonder stress of Unilever al heeft gebeld over de omende Carrieredag. Discussies heeft gevoerd over de grote di gen des levens en niet~1I en 01 ontzag de grote namen in Zakenla nd te Ilebben gefluisterd. Rustig heeft gebabbeld n de kroeg met een biertje tot aan het och endgloren, n plaats van borrels met gaud ele pretcil"nders te hebben georganise rd in de hal van de faculteit.

Het lijkt er op dat ve I studenten bij het verruilen v n rugzakje \loor aktentas tegelijkertijd hu jeugd inruilen voor een oude sokken-mentaliteit. Het ergste is dat dit aftakelingsproces steeds vroeger intreedt.

Terwijl het clearasiltubetje nog prominent op de wasbak ligt heeft de beginnend student al de mentaliteit van een vijftig-jarige in de mid life-crisis, met bijbehorende politieke en economische borrelpraat en querulante neigingen. (MR &JdMS)

Ingl..'zo nd<.' n bricvcn. arrikcl('n en

s ru dic~

rapportagt:s ku n lle n wo rden ingckon.

Voo rpagina Intree '93 (foro: H cnk T homa.,) Oplage 600 Advcrrcnt ies Ta ricvc n o p aanvraag verkrijgbaar.

Opc.lrachtt'n s<.:hriftd ijk r. a.v. acquisitcur Seb. Pe,,", O bdci jn. tei. 5254024.

Advertemies in di l num Ol cr van:

AIl N AMRO Ila nk Rabo bank Z(;' t - c:n drllk"'\\'crk Prjnrvi sic BY

Sefa-beSluur Li., ene ~';1 n 13rcugc:l (vourliner)

Palll Kra:.l.n (v icc-'1oo rzilll.:r) Wcssl.:.'1 H:IOIxlllil n (sccn.:raris) FU lls Po mn K'L' ( I c: pclltiingmÂŤ:L'Sh: r) Mi.~ ha

V ink (2c pe nni ngm.:cs{cr)

Pcn.:r Obdeijn (co mm. 7.akcn) M a.rick" Blo m -(i ntcrnL" .,.a ken)

19

De bank voor studenten ABN路AMRO De bank