VNG Magazine nr. 2-2024

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

02 2 FEB 2024

mX0² 0ÀR ²§X0²

‘We zijn als overheid best heel machtig’ à ðّ Ǫ0 Dz EEN NIEUWE WET HELPT TEGEN DE UITWASSEN

²§0!XIX0j0 ÇXÀj0ªXyJ ONGEMAK OVER DE WILDGROEI AAN SPUKS

ǪJ0ª 0ª (0y SPANNENDE MAANDEN VOOR PARTICIPATIEVORM

vng.nl

01 COVER.indd 1

26-1-2024 13:05:28

VIND: Het antwoord op elke vraag Ba

Ge

me

en

tew

eb

sit

c ko

ffic

e

e Be

me

en

te

/fr

on

toffi

ds

ew

erk

er

ce

vr

a ag

Ge

is hu

lei

d me

Bu r g

e r / o n d e r n e me r m

et e

en

In

m for

ati

eb

eh

eer

Vind u altijd de juiste informatie?

VIND

Alleen VIND levert gemeenten de unieke combinatie van werkprocessen én praktische informatie om de organisatie in de breedste zin te voorzien. De front- en backoffice sluiten daardoor naadloos op elkaar aan. Deze combinatie bespaart tijd én de dienstverlening naar burgers en ondernemers is professioneler, sneller en accurater.

Vind het ook en ontdek de voordelen op www.sdu.nl/vind

0015_Stoppers_VIND_algemeen_210x297.indd 1 02 advertentie.indd 2

14-01-2021 16:46 26-1-2024 13:07:48

IN DIT NUMMER yÇww0ª ׂ ‫ ׂ ظ‬I0 ªÇ ªX ׂ‫ ظ ׂׄ׀‬h ªJ yJ ‫׈ׇ‬

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 3 verschijnt op 16 februari 2024

Liesbeth Spies Een wet om het vertrouwen in de overheid te verbeteren kan averechts werken, vreest burgemeester Liesbeth Spies.

14

18 WOZ-bureaus Is het met een wetswijziging gelukt om no-cure-no-paybureaus de wind uit de zeilen te nemen? Wethouder Paul Guldemond hoopt van wel.

Thuisgevers Het Kampense burgerinitiatief om statushouders een plek te geven groeide uit tot een landelijke werkwijze.

8

3 MAGAZINE

2024

22 28

Spuks wƵɈ ƮƵ ǐȲȌƵǞ ɨƊȁ ǘƵɈ ƊƊȁɈƊǶ ȺȯƵƧǞ˛ƵDzƵ uitkeringen, groeit ook de irritatie.

Vooral bij kleinere gemeenten.

Radicalisering Beleidsmakers zouden er goed aan doen zich te verdiepen in extremisten en geradicaliseerde mensen, zegt ˛ǶȌȺȌȌǏ ªǞDz §ƵƵǶȺ‫خ‬

38 Burgerberaden Verschillende gemeenten presenteren de komende tijd de uitkomsten van hun burgerberaden, zoals Maastricht.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 21 Thorbeckehoogleraar 31 Column Martijn van der Steen 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad & Werk

03 Inhoud.indd 3

26-1-2024 15:56:26

ACTUEEL

Spreidingswet aangenomen, dwangsom voor COA Gemeenten kunnen solidair en slagvaardig naar voren stappen om een bijdrage te leveren aan het (tijdelijk) opvangen van asielzoekers, nu de Eerste Kamer de spreidingswet heeft aangenomen.

4 MAGAZINE

2024

Dat zegt VNG-voorzitter Sharon Dijksma.

Het komt volgens haar nu aan op de uitvoering en een goede samenwerking met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en medeoverheden. De spreidingswet moet zorgen voor een eerlijkere verdeling van de opvang van asielzoekers over alle gemeenten in het land. Met het aannemen van de wet heeft de VNG goede hoop dat hiermee de weg is ingeslagen om uit de opvangcrisis te komen.

WESTERWOLDE

De spreidingswet is bedoeld om de druk te verlichten op het aanmeldcentrum in Ter Apel. De voorzieningenrechter in Groningen deed onlangs uitspraak in

De voorzieningenrechter oordeelt dat dat niet Westerwolde kan worden aangerekend, maar het COA. Dat heeft het aantal opvanglocaties vanaf 2016 afgebouwd.

DERDELANDERS

het kort geding dat de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel ligt, tegen het COA had aangespannen. Het COA moet zich houden aan de met Westerwolde afgesproken maximale bezetting van tweeduizend asielzoekers op het aanmeldcentrum in Ter Apel, stelt de rechter, op straffe van een dwangsom.

Het COA voerde aan dat er te weinig capaciteit is voor de opvang van asielzoekers omdat onvoldoende gemeenten bereid zijn plekken beschikbaar te stellen.

De Raad van State heeft inmiddels ook duidelijkheid geschept over de positie van de zogeheten derdelanders. Dat zijn mensen die niet de Oekraïense nationaliteit hebben, maar die in Oekraïne verbleven met een verblijfsvergunning. Ongeveer 2.760 derdelanders vluchtten na het uitbreken van de oorlog naar Nederland.

Degenen die geen asiel aanvragen of van wie de asielaanvraag is afgewezen, zijn verplicht Nederland te verlaten binnen 28 dagen na 4 maart, aldus de rechter.

Gemeenten blijven derdelanders tijdens deze periode opvangen, waarvoor het rijk de kosten vergoedt. Er geldt een uitzondering voor mensen die nog een lopende asielaanvraag hebben of die al een verblijfsvergunning hebben gekregen. (MM) ←

Machiavelliprijs voor burgemeester Ter Apel Als we een zaaltje huren voor een feestje, dan moeten we dat zelf ook betalen.

PVV-raadslid Tommy Post wil het koningshuis om een ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ƦǞǯƮȲƊǐƵ ɨȲƊǐƵȁ ɨȌȌȲ ƮƵ ȌȲǐƊȁǞȺƊɈǞƵ ɨƊȁ Koningsdag in Emmen, nu het feest duurder blijkt uit te vallen dan verwacht, RTV Drenthe 25 januari

04-05 ZAP_berichten.indd 4

Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, de gemeente waar Ter Apel ligt, heeft de Machiavelliprijs 2023 gewonnen.

De prijs wordt jaarlijks toegekend voor een opmerkelijke prestatie op het gebied van publieke communicatie. Velema wordt beloond voor zijn ‘heldere en scherpe’ communicatie rond het aanmeldcentrum in Ter Apel. Ondanks het gevoelige onderwerp communiceert Velema ‘niet polariserend’, stelt de jury. ‘Hij is vanuit zijn verantwoordelijkheid verstrengeld met een probleem dat hij niet zelf kan oplossen.

Desondanks slaagt Velema er goed in om de gemoederen in zijn gemeenschap redelijk in bedwang te houden. (RvdD) ←

26-1-2024 15:59:12

Hulp in stemhokje uitgebreid ǶȺ ǘƵɈ ƊƊȁ ðjٌǿǞȁǞȺɈƵȲ RɐǐȌ ƮƵ hȌȁǐƵ ǶǞǐɈ‫ ة‬DzƊȁ ǞƵƮƵȲƵƵȁ ƮǞƵ ƮƊɈ ɩǞǶ ȺɈȲƊDzȺ ǘɐǶȯ DzȲǞǯǐƵȁ ƦǞǯ ǘƵɈ ɐǞɈƦȲƵȁǐƵȁ ɨƊȁ ƵƵȁ ȺɈƵǿ Ǟȁ ƵƵȁ ȺɈƵǿǘȌDzǯƵ‫خ‬ De Jonge ziet af van een experiment in vijftien gemeenten. In plaats daarvan wil hij de nieuwe regel in één keer over alle gemeenten uitrollen. Dat doet hij om redenen van inclusie en gelijke behandeling, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Daarom bereidt hij nu een wijziging van de Kieswet voor. Het voorstel voor een tijdelijke experimentenwet is daarmee van tafel.

Tot nu toe kunnen alleen mensen met een lichamelijke beperking in het stemhokje worden geholpen door iemand naar eigen keuze. De Jonge wil dat ook anderen die dat willen hulp kunnen krijgen van leden van het stembureau.

Het doel van de wetswijziging, het bevorderen van de toegankelijkheid van het stemproces, wordt eerder bereikt wanneer dit bij wet wordt ingevoerd, stelt de minister. De Raad van State plaatste vorig jaar al vraagtekens bij een experiment met een beperkt aantal gemeenten. ‫ـ‬mw‫← ف‬

5 MAGAZINE

‘Onwerkbaar perspectief’ dreigt voor de gemeentefinanciën na 2026 Gemeenten stevenen af op een ٙȌȁɩƵȲDzƦƊƊȲ ˛ȁƊȁƧǞƵƵǶ ȯƵȲȺȯƵƧɈǞƵǏٚ‫ خ‬ (ǞƵ ɩƊƊȲȺƧǘɐɩǞȁǐ ƮȌƵɈ ƊƧƧȌɐȁɈƊȁƧɯȌȲǐƊȁǞȺƊɈǞƵ ( Ǟȁ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ƦƵȁƧǘǿƊȲDz ȌɨƵȲ ƮƵ ǶȌDzƊǶƵ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ‫ خ‬ ßȌǶǐƵȁȺ ( ɹǞǯȁ ɈƊDzƵȁ Ƶȁ ǿǞƮƮƵǶƵȁ ȁǞƵɈ Ǟȁ ƦƊǶƊȁȺ‫خ‬

BDO keek naar de jaarcijfers van 2022 en de begrotingen voor 2024 en verder en constateert dat gemeenten in 2026 – het ‘ravijnjaar’ – afstevenen op een tekort van 1,1 miljard euro. In totaal 284 gemeenten begroten vanaf 2026 een tekort van gezamenlijk 1,3 miljard euro; 57 andere gemeenten verwachten juist zwarte cijfers, van in totaal 0,2 miljard euro.

SERIEUS PROBLEEM

‘Heel veel gemeenten begroten tekorten, en dat is een serieus probleem’, stelde partner Rob Bouman van BDO bij de perspresentatie van de nieuwe cijfers.

Gemeenten hebben veel grote taken,

04-05 ZAP_berichten.indd 5

aldus Bouman. ‘Daar moeten ze ook de middelen voor hebben, en het lijkt erop dat dat over twee jaar onvoldoende is.’

De VNG wijst er in een reactie op dat de tekorten het gevolg zijn van de geplande

2024

korting op het gemeentefonds vanaf 2026. De omvang van het gemeentefonds neemt dat jaar met zo’n 3 miljard euro af, onder meer omdat de opschalingskorting dan volledig in de boeken staat, nadat de oploop voor de afgelopen en komende jaren juist bevroren was.

INZICHTELIJK

Vorig jaar riep de VNG gemeenten op om in de begrotingen van de komende jaren inzichtelijk te maken hoe groot de tekorten zijn. Gemeenten hebben daar deels gehoor aan gegeven, stelt BDO naar aanleiding van de analyse. Maar vanwege de onzekerheid over de komende jaren, hebben ze ook terughoudend begroot.

Zo worden geplande investeringen, zoals voor onderwijshuisvesting niet begroot, omdat structurele dekking ontbreekt.

Het is de bedoeling dat vanaf 2026 een nieuwe financieringssystematiek ingevoerd wordt. Maar er is nog geen overeenstemming over hoe dat er precies uit komt te zien. ‫ـ‬ªɨƮ(‫← ف‬

26-1-2024 15:59:14

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

TERUGBLIK COLLEGE VOOR ARBEIDSZAKEN 17 JANUARI 2024

TERUGBLIK COMMISSIE INFORMATIESAMENLEVING OP 18 JANUARI 2024

rapport staat begin februari op vng.nl.

Het College voor Arbeidszaken (CvA) vergaderde op woensdag 17 januari.

Het was een korte bijeenkomst, die in het teken stond van pensioen.

De vergadering van de Commissie Informatiesamenleving begon met goed nieuws uit de Eerste Kamer.

De senaat krijgt, in navolging van de Tweede Kamer, namelijk ook een Commissie Digitale Zaken.

VERVOLGSTAPPEN VERKENNING INFORMATIEPOSITIE FYSIEK DOMEIN Het onderzoeksrapport over de informatiepositie in het fysiek domein is beschikbaar. Met de Verkenning Informatiepositie Fysiek Domein heeft de VNG onderzocht wat nodig is om de informatiepositie in het fysiek domein te versterken. Wonen is daarbij de belangrijkste opgave.

PENSIOENFONDS ABP Op 15 december 2023 hebben de sociale partners in de Pensioenkamer het hoofdlijnenresultaat bereikt.

6 MAGAZINE

2024

Het hoofdlijnenresultaat bevat afspraken over de ABP-pensioenregeling 2027, het inbrengen van de opgebouwde pensioenaanspraken (het zogenoemde ‘invaren’) en compensatie. Momenteel wordt het hoofdlijnenresultaat uitgewerkt in een zogenaamd transitieplan. De ɨȌǶǐƵȁƮƵ ȺɈƊȯ ǞȺ ǘƵɈ ǿƊDzƵȁ ɨƊȁ ƮƵ˛nitieve afspraken over het hoorrecht van de slapers- en gepensioneerdenverenigingen. Vervolgens komt er een formeel akkoord vanuit de sociale partners.

Naar verwachting bieden de sociale partners voor de zomer het ƮƵ˛ȁǞɈǞƵɨƵ ɈȲƊȁȺǞɈǞƵȯǶƊȁ ƊƊȁ ƦǞǯ §‫ خ‬ Dit geeft het pensioenfonds genoeg tijd om zelf tot besluitvorming te komen en de afspraken te implementeren. De vernieuwde ABPpensioenregeling treedt per 1 januari 2027 in werking.

PENSIOENFONDS PWRI Ook werd het transitieplan voor het Pensioenfonds Werk en (re)Integratie (PWRI) toegelicht. Het pensioenfonds PWRI gaat op 1 januari 2025 over naar het nieuwe pensioenstelsel. Deze overgang is relatief eenvoudiger dan bij ABP. Het belangrijkste uitgangspunt voor de afspraken was het in stand houden van de huidige premie. Het proces is inmiddels afgerond en het transitieplan wordt naar toezichthouder DNB gestuurd.

06 Lopende Zaken.indd 6

GEZAMENLIJKE VISIE GENERATIEVE AI Voorzitter Peter Snijders noemt het een ‘prestatie van formaat’ dat in korte tijd een gezamenlijke visie over generatieve AI is ontwikkeld. De VNG heeft meegeschreven en onderschrijft de visie. De commissieleden zijn enthousiast, maar staan ook stil bij het waarborgen van de rechten en veiligheid van inwoners. Uitgangspunt is dat gemeenten deze techniek alleen toepassen als het zorgvuldig en veilig kan. Er volgt nog een handreiking met goed hanteerbare spelregels voor de praktijk.

Verder vraagt de commissie aandacht voor ethische kaders. Het is van belang om alles te blijven toetsen op de rechtsgevolgen voor individuele personen. Bij de totstandkoming van Generatieve AI-tools zoals ChatGPT is wet- en regelgeving geschonden.

Rijksambtenaren krijgen daarom het advies deze chatbot niet te gebruiken.

Commissieleden dringen aan om te kijken wat wel kan en ruimte te bieden voor experimenten. Àª0y(ª §§ ªÀ XyI ªw ÀX0ّ SAMENLEVING 2024 In het Trendrapport informatiesamenleving 2024 staan samenwerking, kennisdelen en standaardiseren centraal. Naast aandacht voor algoritmen, kunstmatige intelligentie (AI) en taalmodellen gaat het over het welzijn van jonge mensen in relatie tot digitalisering. Kwetsbare jongeren blijken meer vatbaar voor risico’s, zoals ronselen door criminelen. Gelukkig zijn er goede initiatieven vanuit jeugdhulp en veiligheid in o.a. Groningen, Purmerend en Gelderland. Het

DIGITAL TWINS Digital Twins is inmiddels een veelgebruikte toepassing, die bij ingewikkelde besluitvorming kan worden gebruikt om keuzes zichtbaar te maken. Digital Twins kunnen helpen bij het vertalen en verbinden van data. Concreet gezien is een digital twin een virtuele representatie van een object, organisatie of systeem.

Het is een zo accuraat mogelijke weerspiegeling van de werkelijkheid en de processen die zich daarin afspelen.

Afgesproken wordt om voor gemeenten een position paper te schrijven.

Daarin zetten de VNG een heldere ontwikkelrichting uit met het oog op maatschappelijke waarden.

DIGITAL DECADE Vanuit het Europese programma Digital Decade komt een pakket aan Europese wet- en regelgeving op gemeenten af. Binnen het VNGproject ‘Digital Decade’ gaan vijf expertgroepen aan de slag om een uitvoeringsanalyse te doen van het wettenpakket.

INTERBESTUURLIJK FICHE DIGITALISERING BZK en EZK hebben het initiatief genomen voor een interdepartementaal ǘȌȌǏƮ˛ƧǘƵ ƮǞǐǞɈƊǶǞȺƵȲǞȁǐ‫( خ‬Ƶ ƧȌǿmissieleden pleiten voor een minister voor digitalisering om politiek, beleid en uitvoering beter te verbinden en de huidige versnippering binnen de ministeries tegen te gaan.

26-1-2024 16:00:29

COMMENTAAR

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

STAP NAAR VOREN

D

e spreidingswet gaat door en dat is een stap naar voren.

Iconisch is het beeld van senatoren van alle politieke kleuren voor de ingang van de Eerste Kamer, die het pleidooi aanhoren van burgemeester Jean Paul Gebben (Dronten) om de wet aan te nemen. ‘Wij vragen u te stemmen met uw hoofd, hart of buik, en níet politiek,’ zei hij.

Een eensgezind appel van gemeenten, provincies, en het COA, allen dagelijks bezig met uitvoering.

Het aannemen van de wet vorige week dinsdag tekent dat een politieke meerderheid naar de uitvoering heeft geluisterd. Dit is mede te danken aan alle gemeentebestuurders die aan de bel zijn blijven trekken bij partijgenoten in het land. Vorig jaar steunde 98 procent van de gemeenten op de Algemene Ledenvergadering van de VNG een resolutie voor betere, flexibele asielzoekersopvang.

Dit neemt niet weg dat er ook gemeenten zijn die het niet eens zijn met deze politiek beladen wet. Zij betwijfelen of de wet voor hen uitvoerbaar is.

In VNG-verband hebben we er met gemeenten veel aan gedaan om asielzoekersopvang beter uitvoerbaar te maken, en een eind te maken aan de voortdurende crisissituatie in Ter Apel. De VNG stond aan de wieg van wijzigingsvoorstellen die in oktober vorig jaar de steun kregen van een meerderheid van de Tweede Kamer. Ik ben trots op alles wat mensen van de VNG achter de schermen hebben gedaan om te zorgen dat de gemeenten gehoor kregen.

Het cruciale punt in de gewijzigde wet is dat ook kleinschalige opvang mogelijk wordt. Nu kunnen gemeenten het zo organiseren dat de opvang past bij de gemeentegrootte. Niettemin is te begrijpen dat sommige gemeenten huiverig zijn. Geen onderwerp geeft zoveel maatschappelijke onrust als noodopvang voor asielzoekers. De overlast van veiligelanders veroorzaakt angst en weerstand bij inwoners. Onder de nieuwe wet zijn kleinere aantallen asielzoekers per gemeente mogelijk en gemeenten kunnen onderling ruilen in taken, en de opvang in solidariteit oppakken. Daarnaast is opvang niet meer een gemeentelijke optie, maar een wettelijke taak. Dit kan het gesprek met inwoners vergemakkelijken; soms helpt het als iets gewoon moet van de wet.

De spreidingswet gaat niet over aantallen asielzoekers die binnenkomen, de wet betreft de mensen die er al zijn. Zo is de wet een stap op weg naar een betere overheid. Een overheid die zaken voor inwoners goed regelt, er alles aan doet om overlast te voorkomen en asielzoekers zo opvangt dat ze uitzicht hebben op ‘erbij horen’ als ze mogen blijven. In die betere overheid zijn signalen uit de uitvoering belangrijk; die zijn nu gehoord.

Maar de VNG is niet doof voor gemeenten die moeite hebben met ons standpunt. Het is goed om met elkaar te zoeken naar een voor alle gemeenten uitvoerbare uitwerking van de wet. ←

7 MAGAZINE

2024

DE SPREIDINGSّ WET IS EEN STAP OP WEG NAAR EEN BETERE OVERHEID

07 COMMENTAAR Leonard Geluk.indd 7

26-1-2024 16:01:13

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: JIRI BÜLLER

MENSELIJKE MAAT

Oog voor 8 MAGAZINE

2024

echte mensen DE TOESLAGENAFFAIRE MAAKTE DUIDELIJK DAT SYSTEMEN DE BOVENTOON VOEREN IN HET CONTACT MET INWONERS, EN NIET DE MENSELIJKE MAAT. HET KABINET WERKT AAN EEN WETSWIJZIGING, MAAR LIESBETH SPIES VREEST DAT DIE AVERECHTS WERKT.

08-11 INTERVIEW_Interview Liesbeth Spies.indd 8

26-1-2024 16:02:00

‘We hebben het voor mensen heel ingewikkeld gemaakt’

08-11 INTERVIEW_Interview Liesbeth Spies.indd 9

26-1-2024 16:02:08

‘Mensen kunnen niet meer van de overheid op aan’

D

10 MAGAZINE

2024

Wie is...

Liesbeth Spies is sinds 2014 burgemeester van Alphen aan den Rijn. Daar-

e toeslagenaffaire liet zien dat de overheid het oog voor mensen is verloren, zegt Liesbeth Spies.

‘Alles is geprotocolleerd. En als we het oog voor echte mensen verliezen, dan brengen we onze inwoners in een heel moeilijke positie. De wetgever heeft de uitvoerende instanties, waaronder de gemeenten, zo strak in het pak gezet dat medewerkers alleen maar met het hoofd en niet meer met het hart dingen kunnen doen.’

Spies, sinds 2014 burgemeester van Alphen aan den Rijn, is voorzitter van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid. ‘We moeten ons realiseren dat we als overheid best heel machtig zijn’, zegt ze. ‘En dat we soms mensen tegenover ons hebben die het even niet meer weten. Mensen hebben vaak meer dan één probleem.

Het gaat niet alleen over de vraag of je je huur kunt betalen, of over hoe het met de kinderen gaat op school. Als je zoveel zorgen hebt over of er vanavond wel eten op tafel staat, heb je dan ruimte in je hoofd om naar werk te zoeken? Mensen worstelen met ingewikkelde vraagstukken. En wij als overheid hebben onze systemen ook steeds ingewikkelder gemaakt. De gemeente gaat ergens over, maar voor andere vraagstukken moeten mensen weer bij de Belastingdienst zijn, of bij het energiebedrijf. Inwoners kunnen dat onderscheid vaak niet maken.’

naast is ze voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en voorzitter van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid. Eerder was ze onder meer Tweede Kamerlid en minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Het kabinet werkt aan een wijziging van de Algemene wet bestuursrecht, de basisregels voor het contact tussen overheid en burger, om weer meer oog te krijgen voor die burger. De VNG is daar kritisch op, blijkt uit de reactie op de preconsultatie.

Kunt u dat uitleggen?

‘We hebben het voor mensen heel ingewikkeld gemaakt. Daar moeten we wat aan doen. De Nationale ombudsman benoemt een aantal algemene beginselen van behoorlijk bestuur die ook in het wetsvoorstel worden benoemd, zoals het evenredigheidsbeginsel.

Dat zijn mooie beginselen, maar die worden in het wetsvoorstel min of meer gejuridiseerd. Idealiter heb-

08-11 INTERVIEW_Interview Liesbeth Spies.indd 10

ben we deze wet helemaal niet nodig omdat we de regels gewoon toepassen zoals ze bedoeld zijn. Dat betekent dat je stevig mag optreden tegen mensen die er misbruik van maken, maar dat je de mensen die verdwalen in het woud van al die regels bij de hand neemt.’

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De regels staan vast.

‘Maar moeten wij dan een keihard njet verkopen op het moment dat een brief een dag te laat is binnengekomen? Of hebben we soms het lef om te zeggen dat we een regel nu toch volgens de bedoeling toepassen, en niet volgens de letter? Het is natuurlijk heel prettig om in de veiligheid van het protocol of van de regel het gelijk aan je zijde te hebben. Maar krijg je datzelfde gelijk als je er met een maatschappelijke, meer betrokken pet op naar kijkt?

‘Ik zal een voorbeeld geven. We hebben hier in Alphen aan den Rijn dat vreselijke schietincident in winkelcentrum De Ridderhof gehad. Veel slachtoffers hebben een uitkering. Zij hebben na veel gedoe gedaan gekregen dat de politie een schadevergoeding uitkeert, omdat ze de wapenvergunning voor de schutter nooit had mogen afgeven. Maar op basis van de Participatiewet zouden ze die schadevergoeding moeten verrekenen met de uitkering. Als we dat zouden doen, vinden we geen oplossing voor deze mensen. We zijn daarom bewust afgeweken van de Participatiewet. Juristen roepen dan natuurlijk gelijk dat dat niet mag, maar het waren unieke omstandigheden.

Inmiddels heeft het ministerie van Sociale Zaken dit ook gewaardeerd met een ministeriële regeling waarin een uitzondering is gemaakt voor de slachtoffers.’

Het kabinet wil dat de overheid straks niet meer alleen rekening houdt met de belangen en zienswijzen van inwoners, maar ook met wie die inwoner is. Bijvoorbeeld of iemand extra hulp nodig heeft bij het contact met de overheid. Betekent dat dat ook de gemeente een stapje extra moet zetten?

‘Ja, dat denk ik wel. Wij staan het meest dicht bij de

26-1-2024 16:02:10

inwoners, dat maakt dat we ook oog moeten hebben voor de bijzondere situatie waarin mensen zich bevinden. Dat is net als in een schoolklas. Het ene kind redt zich fantastisch zelf, het andere heeft de juf juist wat vaker nodig. Op het gebied van zorg en veiligheid hebben we dat al goed voor elkaar, maar ook op andere terreinen moeten we proberen de dienstverlening zo goed mogelijk voor elkaar te hebben. Dan moeten we de toegankelijkheid wel verbeteren.

‘De commissie-Marcouch [die onderzoek deed naar het versterken van de weerbare democratie, red.] vraagt daar ook aandacht voor. Een moeder met een gehandicapte zoon die een grote zorgvraag heeft en van alles moet uithalen om hulp te krijgen, ondernemers die grote investeringsbeslissingen moeten nemen en niet veel verder durven te kijken dan vier jaar omdat de overheid geen richting geeft, boeren die momenteel in een volstrekt vacuüm worden gelaten…

Het zijn mensen die niet meer van de overheid op aan kunnen. Als wij niet dienstbaar zijn en op de inwoner gericht, dan kan het ertoe leiden dat we heel afstandelijke besluiten nemen. Dan sluit onze leefwereld niet meer aan bij die van hen, en komt de vertrouwensband onder druk te staan.’

U zegt te vrezen dat de wijziging van de Awb de verhoudingen juist nog verder juridiseert. Kunt u dat toelichten?

‘Dat is nu al aan de gang. We krijgen geen telefoontjes meer van inwoners die vragen of we kunnen uitleggen hoe het nou precies zit met een bestemmingsplan.

Nee, we krijgen gelijk een Woo-verzoek. Die trend vind ik heel spijtig. Alsof wij niet gewoon met onze inwoners om tafel willen om hen volledig transparant te kunnen uitleggen wat er gaande is, en dat ze daar dan niet meer van alles van mogen vinden. We moeten als overheid heel erg ons best doen om dat te herstellen en vast te houden. Het risico van dit voorstel is dat die juridisering toeneemt, omdat het vooral een impuls geeft aan bijvoorbeeld privacywaarborgen.

Dat maakt dat we straks erg veel moeten investeren in de backoffice, en in juristen, in plaats van dat we

08-11 INTERVIEW_Interview Liesbeth Spies.indd 11

samen met onze inwoners goede dingen kunnen doen.’

Er is vooral een cultuurverandering nodig?

‘Ja, zeker. Ik denk dat je er als gemeenteambtenaar en als bestuurder bewust van moet zijn dat mensen op een bepaalde manier naar je kijken. Dat geldt zeker voor mensen die al een stapeling van problemen hebben. Zij vinden het best spannend om met de gemeente in contact te treden. Als wij ons beter kunnen verplaatsen in de leefwereld van onze inwoners, zullen we al een stuk toegankelijker worden en mensen echt met raad en daad terzijde kunnen staan.’

11 MAGAZINE

2024

Er is ook een grote groep inwoners die zich al van de overheid heeft afgekeerd en die nog maar moeilijk te bereiken is.

‘Als we niet uitkijken wordt die groep nog groter. We moeten daar niet in berusten. Hier in Alphen nodigen we elk jaar voor de nieuwjaarsborrel de mensen uit die op hetzelfde huisnummer wonen als het nieuwe jaar. Dit jaar dus de mensen die op 24 wonen. Want die komen anders vaak niet. Er is een groot aantal mensen dat het leuk vindt dat ze een uitnodiging krijgen van de burgemeester en dat gehoor geeft aan de uitnodiging. Dit is een klein voorbeeld van hoe we op een laagdrempelige manier in contact proberen te komen met onze inwoners. Als bestuur moet je beseffen dat dat niet automatisch gaat. Alleen al het feit dat we bewust onbekwaam zijn, maakt dat we daar rekening mee houden.’ ←

‘We krijgen gelijk een Woo-verzoek’ 26-1-2024 16:02:11

ACTUEEL ‘Politiek is niet divers genoeg’ Mensen met een migratieachtergrond hebben minder vertrouwen in de Nederlandse politiek en voelen zich minder vaak vertegenwoordigd. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Volgens het SCP vinden Nederlanders met een migratieachtergrond de politiek te wit en te weinig divers. En partijen die dat adresseren, zoals Denk en Bij1, krijgen in het politieke systeem te weinig ruimte, vinden ze, waardoor ze weinig effectief zijn.

Uit het onderzoek blijkt ook dat mensen met een migratieachtergond ervaren dat ze niet als volwaardige burgers worden gezien, niet in de samenleving en niet in de politiek. (MM) ←

12 MAGAZINE

2024

AGENDA 6 FEBRUARI

organisatie kwaliteits-

Aedes-lezing 2024: de

borging bouw

waarde van wonen

Utrecht, Eindhoven,

Den Haag, 15.30-18.00

Zwolle, 13.00-17.00 uur |

uur | aedes.nl

vng.nl/agenda

6 FEBRUARI

9 FEBRUARI

Op weg naar een

Zelfbewust digitaal

gezamenlijke

voor raadsleden

energievisie

Delft, 9.30-13.30 uur |

Online, 14.00-15.00 uur |

raadsleden.nl

vng.nl/agenda 13, 27 FEBRUARI EN 6 FEBRUARI

12, 16 MAART

Beter benutten

Soortenbescherming

van bestaande

bij na-isolatie

bedrijventerreinen

Online, 13.00-14.00 uur |

Online, 12.00-13.00 uur |

vng.nl/agenda

platform31.nl 13 FEBRUARI 8 FEBRUARI

QuickScan lokale

Racisme en discrimi-

democratie

natie voorkomen in

Online, 13.00-14.00 uur |

de jeugdzorg

vng.nl/agenda

Online, 9.30-11.00 uur | movisie.nl

15 FEBRUARI Verkeersveiligheidsdata

8, 15 EN 22 FEBRUARI

Utrecht, 11.45-16.00 uur |

Regiotour toelatings-

kennisnetwerkspv.nl

12 ZAP_Agenda.indd 12

72%

van de gemeenten heeft een meldpunt voor misstanden bij verhuur

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2024 verplicht zo’n meldpunt in te richten.

Bron: Lento

Oproep: investeer in het sociaal domein Bijna drie jaar na de propositie De winst van het sociaal domein hebben de VNG, Divosa en de gemeentelijke netwerken nu een geheel herziene druk uitgebracht.

RƵɈ ȁǞƵɐɩƵ ȯƊǿ˜ƵɈ DzȲƵƵǐ ƮƵ ɈǞɈƵǶ De waarde van het sociaal domein en is vorige week verstuurd naar de Tweede Kamer en informateur Ronald Plasterk.

De propositie van 2021 is nog actueel, staat in de nieuwe uitgave. Want het is nog steeds niet gelukt om de beweging te maken naar ‘collectieve antwoorden op de opgaven die de individuele problemen overstijgen’.

De centrale vraag van de propositie is: hoe komen we tot een gezonde samenleving waarin iedereen beschikt over voldoende inkomen en huisvesting, meedoet naar vermogen en inwoners weer vertrouwen hebben in de overheid?

Het document gaat in op drie, met elkaar samenhangende thema’s: bestaanszekerheid bieden, kansengelijkheid vergroten en gezond samenleven versterken. Daarmee sluit het aan bij de inzet van de Top Bestaanszeker Nederland die afgelopen week werd gehouden.

Behalve dat VNG en Divosa pleiten voor een ‘ fundamentele keuze voor voldoende bestaanszekerheid conform de adviezen van de Commissie sociaal minimum’, gaan ze ook in op onderwerpen als investeren in voldoende passende en betaalbare woningen, veiligheid in de buurt, investeren in jeugd en jongeren en het bieden van maatwerk aan inwoners die steun of zorg nodig hebben, en aandacht voor gezond samenleven door gemeenschappen te verbinden. (LM) ←

26-1-2024 16:03:00

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: HANS ROGGEN

3 VRAGEN AAN...

Julia Kleinrensink De Utrechtse gemeenteraad stapt naar de Raad van State nu BZK-minister Hugo de Jonge een regeling vernietigt die mensen met een klein inkomen moet helpen. Volgens de minister doet Utrecht aan inkomenspolitiek, maar raadslid Julia Kleinrensink (GroenLinks) is het daar niet mee eens.

Wat wil de gemeenteraad?

‘Mensen met een klein inkomen, dus op bijstandsniveau, krijgen soms geen kwijtschelding van gemeentelijke belastingen omdat de regels strenger zijn dan in Participatiewet. Dat willen we gelijktrekken. Dat maakt het eenvoudiger en eerlijker. Volgens de Participatiewet mag je een vermogen hebben van 7.605 euro voor een eenpersoonshuishouden. Voor het kwijtschelden van de belastingen ligt die grens lager.

Dan gaat het om een bedrag van drie- tot vierduizend euro. In dat bedrag telt alles mee, ook als je wat sieraden hebt of een autootje voor de deur. We vinden het heel gek dat als je zo weinig spaargeld hebt, je wel recht kunt hebben op een bijstandsuitkering, maar niet op belastingkwijtschelding. We willen sparen aanmoedigen. Nu wordt dat afgestraft en komen mensen in financiële problemen, met alle gevolgen van dien.

In Utrecht hebben we daarom al de maximale grenzen voor kwijtschelding opgezocht, maar dat is nog steeds niet voldoende.’

13 MAGAZINE

2024

De minister wil het besluit vernietigen, omdat dit inkomenspolitiek is. Gemeenten gaan daar niet over.

‘We willen het liefst niet tegen de regels ingaan. Maar we lobbyen hier al lang voor. En wij niet alleen: de Tweede Kamer nam in 2022 al een motie aan waarin hiertoe werd opgeroepen. Den Haag heeft het nu steeds over bestaanszekerheid. Nou, dit is heel makkelijk om te regelen: het gaat om een ministeriële regeling die morgen aangepast kan zijn. BZK stelt nu dat dit inkomensbeleid is, maar dat kan van meer minimaregelingen worden gezegd. De minister zegt dat er andere geitenpaadjes zijn, zoals het niet innen van de lokale belastingen. Dat kan op individueel niveau, maar dan moet de inwoner zelf bezwaar maken tegen de belastingaanslag, de gemeente moet dat dan checken.

Dat is veel belastender dan een generieke maatregel. Dat De Jonge zelf een moeilijker alternatief aanbiedt, met hetzelfde doel, bewijst dat zijn maatregel niet proportioneel is.’

U stapt nu naar de Raad van State, terwijl u weet dat deze regeling eigenlijk niet mag. Wat verwacht u van de Raad?

‘Het is best een grote stap om een besluit van de gemeenteraad te vernietigen. Daar moet je zwaarwegende redenen voor hebben. Maar je kunt je afvragen of dit echt inkomenspolitiek is en of het besluit van de minister proportioneel is. Ja, we gaan tegen de regels in, maar ik denk dat we een kans hebben. Daarom is het de moeite waard om deze stap te zetten. En we hebben alle andere routes al bewandeld. Dit is het enige middel dat we nog hebben.’ ←

13 Drie vragen aan.indd 13

26-1-2024 15:32:32

TEKST: PAUL VAN DER ZWAN | BEELD: VNG

à ðّ 0ðà ª0y

Zakenop orde?

14

NU GEMEENTEN DE KOMENDE WEKEN WEER DE à ðّ 0²!RXjّ jXyJ0y DE DEUR UIT DOEN, MOET BLIJKEN OF EEN NIEUWE WET À0J0y ð J0R0À0y y ّ!Ǫ0ّy ّ§ æ Ǫ0 Dz à0ªjÀ‫ خ‬ß mJ0y² (0 ðà m²0 à0ÀR Ç(0ª § Çm JÇm(0w y( X² (0 àXhðXJXyJ ª (y (XJ‫خ‬

MAGAZINE

2024

N

o-cure-no-paybureaus (ncnp) die namens een belanghebbende bezwaar aantekenen tegen de WOZ-beschikking zijn gemeenten al ruim een decennium een doorn in het oog. Althans, als het het doel van deze bedrijfjes is om een zo hoog mogelijke vergoeding op te strijken aan proceskosten en immateriële schade wegens overschrijding van behandeltermijnen, terwijl het belang van belanghebbenden daaraan ondergeschikt is.

Overigens werken niet alle WOZ-bureaus op deze manier.

De Wet herwaardering proceskostenvergoedingen WOZ en bpm trad afgelopen 1 januari in werking. Dat is geen dag te vroeg, vinden veel gemeenten. Onder hen is de Zwolse wethouder Paul Gulde-

14-15 LEESVERHAAL_WOZ-bureaus.indd 14

mond (D66) van Financiën. ‘Wij kenden in 2023 een hausse aan WOZ-bezwaren.

De groei bedroeg honderdvijftig procent ten opzichte van het jaar ervoor. Een groot deel van die toename kwam op het conto van ncnp-bureaus. Een landelijke reclamecampagne van die bureaus van begin vorig jaar droeg daar waarschijnlijk ook nog aan bij.’

Zwolle vormt daarop geen uitzondering, blijkt uit de toelichting op de nieuwe wet. Enkele cijfers: het landelijk aantal ingediende bezwaarschriften steeg van 312.000 in 2022 tot 627.000 vorig jaar. Een soortgelijk beeld bij het aantal beroepsprocedures bij rechtbanken en gerechtshoven samen: van 7.900 in 2018 naar 13.700 in 2022. Het afgelopen jaar werd bijna de helft van de bezwaren ingediend door ncnp-bureaus en een jaar eerder maakten zij ongeveer driekwart van de (hoger)beroepsprocedures aanhangig.

KASSA

Kassa dus voor die bureaus; gemeenten betaalden in 2014 nog ongeveer 6,5 miljoen euro uit aan proceskostenvergoedingen en vergoedingen immateriële schade; dat liep geleidelijk op naar twintig miljoen in 2022. Een aanzienlijk deel daarvan kwam terecht bij ncnp-bedrijven. Ook Zwolle moest vorig jaar de portemonnee flink trekken.

‘De zes gemeenten van het belastingsamenwerkingsverband waarvan wij deel uitmaken, betaalden ruim drie ton voor de behandeling van de extra bezwaren, waarvan het grootste deel aan bureaus.’

Guldemond acht terugdringen van de uitwassen van ncnp-bureaus noodzakelijk. ‘Vergeet ook niet dat de financiële voordelen voor de belanghebbenden vaak beperkt zijn, zeker in verhouding tot de vergoeding die het bureau ontvangt.

26-1-2024 15:33:44

Beeld uit de animatievideo van de VNG die laat zien dat zelf contact opnemen met en zo nodig zelf bezwaar maken bij de gemeente eenvoudig is en dat het geld dat gemeenten moeten betalen aan WOZ-bureaus ten koste gaat van publieke voorzieningen.

Het slagingspercentage van bezwaar en beroep tegen de WOZ-beschikking ligt voor belanghebbenden bovendien op ongeveer veertig procent, voor bureaus rond de twintig procent. Je kunt het zelf dus veelal nog beter ook.’

Daar komt bij, zegt Guldemond, dat de afhandeling van de bezwaren veel manuren kost. ‘Onze systemen lopen vast.

Dat geldt eveneens voor de rechtspraak die de beroepszaken afhandelt. De maatschappij wordt op hoge kosten gejaagd doordat een deel van de bureaus een slaatje slaat uit de rechtsbescherming van burgers.’

VERGOEDING OMLAAG

Ook Guldemond denkt dat de nieuwe wet gaat helpen om het misbruik tegen te gaan. Zo wordt de vergoeding van de kosten voor door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand verlaagd tot een kwart van de huidige vergoeding.

‘Hiermee haakt de wet goed in op de scheefgroei in het verdienmodel van bureaus. Die neemt ook nog eens toe doordat bedrijven in het proces van bezwaar en beroep veel tijdwinst boeken door de beschikbaarheid van allerlei moderne technieken, zoals artificiële intelligentie.’

De nieuwe wet legt de vergoeding voor immateriële schade vast wegens overschrijding van een redelijke termijn van afhandeling van bezwaren en beroepen.

14-15 LEESVERHAAL_WOZ-bureaus.indd 15

Die was tot nu toe niet wettelijk geregeld; uitgangspunt was jurisprudentie van de Hoge Raad die voor ieder halfjaar overschrijding een vergoeding van vijfhonderd euro voorschreef. Het bedrag in de wet is vijftig euro. Volkomen terecht, vindt Guldemond. ‘Procedures worden naar onze indruk regelmatig alleen gerekt om meer vergoeding voor immateriële schade te innen.’

Als laatste regelt de wet dat alle uitbetalingen die volgen uit een bezwaar- of beroepsprocedure voortaan uitsluitend naar de bankrekening van een belanghebbende worden overgemaakt en niet meer op die van een WOZ-bureau. ‘Al met al komen de bedragen meer in lijn met de realiteit en de moderne tijd en zorgt de verplichting om te storten op de rekening van belanghebbende voor meer transparantie.’

TRANSPARANTER

De wet schiet gemeenten nu dus te hulp.

Maar zelf hebben zij de laatste jaren al veel gedaan om de bezwaren tegen de

WOZ-waarden in te dammen. Zo werd het waarderingsproces transparanter en kunnen inwoners eenvoudig digitaal bezwaar maken tegen de WOZ-waarde.

Daarnaast zijn zogeheten voormeldingen bij een aantal gemeenten mogelijk; inwoners kunnen gegevens controleren voordat de waardering plaatsvindt. Kloppen die niet, dan kunnen zij dat melden.

De meeste gemeenten bieden tegenwoordig de mogelijkheid van informeel contact over de WOZ-waarde. Guldemond: ‘Wij doen dat al jaren en dat wordt erg gewaardeerd.’ Ook het kabinet gelooft in die methode; het gaat het verplicht stellen van dat informele contact ‘verkennen’.

Zover is het nog niet, eerst maar eens zien of de nieuwe wet gaat werken.

Gemeenten moeten vóór 25 februari de WOZ-beschikkingen verstuurd hebben.

Binnen zes weken na ontvangst van de beschikking, dus uiterlijk 7 april, is bezwaar maken mogelijk. ‘Pas dan weten we meer, we kijken er reikhalzend naar uit.’ ←

15 MAGAZINE

2024

‘Je kunt het zelf dus veelal nog beter ook’ 26-1-2024 15:33:47

IN BEELD

VERGUNNING VOOR GLAZENWASSERS Een glazenwasser aan het werk in Zaandam.

Zaanstad legt als eerste gemeente glazenwassers een vergunningsplicht op. In de gemeente zijn zo’n 1.100 glazenwassersbedrijven actief. Volgens burgemeester Jan Hamming gaat het deels om mala˛ƮƵ ƦƵƮȲǞǯɨƵȁ‫ خ‬ٙ!ȲǞǿǞȁƵǶƵ ȁƵɈɩƵȲDzƵȁ ǘȌɐƮƵȁ ƮƵɹƵ sector in een ijzeren greep,’ zei Hamming tegen NH Nieuws. Ze zouden zich onder meer bezighouden met afpersing, oplichting en geweld, aldus Zaanstad. Glazenwassers die zich netjes aan de regels houden, zijn volgens de burgemeester de dupe van de ǿƊǶƊ˛ƮƵ ƧȌǶǶƵǐƊٚȺ‫خ‬

16-17 In beeld.indd 16

26-1-2024 15:35:17

00m(‫ ب‬jXw ß y ( w‫ غ‬y§

16-17 In beeld.indd 17

26-1-2024 15:35:23

TEKST: MEREL VAN DORP

DE THUISGEVERS

Een plek met

draagvlak

voor vluchtelingen HET BURGERINITIATIEF ACHTER DE THUISGEVERS GROEIDE UIT TOT EEN INNOVATIEVER, SOCIAAL GEDRAGEN EN ZELFS LANDELIJKE MANIER OM STATUSHOUDERS EEN PLEK EN BEGELEIDING TE BIEDEN. WAT HET VAN DE GEMEENTE VROEG? IN EERSTE INSTANTIE: OP DE HANDEN BLIJVEN ZITTEN.

18 MAGAZINE

2024

‘B Meer weten over De Thuisgevers? Kijk op dethuisgevers.nl.

18-20 LEESVERHAAL_Thuisgevers.indd 18

urgemeester! Vanuit de kerken rijden mensen naar Oekraïne om kinderen en moeders op te halen! Wat gaat de gemeente nu doen?’

Dat nieuws kwam Sander de Rouwe als kersverse burgemeester van Kampen na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne ter ore.

‘Natuurlijk krijgt de gemeente uiteindelijk te maken met zulke initiatieven van inwoners’, zegt hij. ‘Eigenlijk is het de bedoeling dat inwoners eerst met de gemeente overleggen om te verkennen wat kan en mag.’

Maar deze burgemeester greep niet in. ‘Niet denken, maar doen – dat spreekt me aan.’ Wat De Rouwe wél in stilte deed: zorgen dat het college 20.000 euro reserveerde en twee ambtenaren vrijmaakte voor vragen die ongetwijfeld uit de actie zouden voortkomen. ‘Want zeker was dat de initiatiefnemers bij ons op de deur zouden kloppen voor een vergunning tijdelijke huisvesting op private grond. Toen ze eenmaal langskwamen zeiden we: we staan achter jullie en lossen het samen op. Dat gaf lokaal veel vertrouwen om door te gaan.’

Lang verhaal kort: vrijwilligers vanuit de kerken zorgden dat Oekraïense vluchtelingen woonplekken kregen en de gemeente hielp het juridisch en financieel mogelijk te maken. De opvang had daardoor niet alleen draagvlak onder inwoners, zij zorgden ook voor ondersteuning en begeleiding van de tijdelijke nieuwkomers – de gemeente had er geen omkijken naar.

SOCIAAL GEDRAGEN

De houding van de gemeente naar de kerkelijke initiatiefnemers had nog veel meer impact. Het bleek de opmaat naar een vernieuwende en sociaal gedragen aanpak voor ‘een huis, thuis en toekomst’ voor andere vluchtelingen: statushouders. Dusdanig innovatief dat het navolging vindt in veel meer gemeenten.

Dat begon met een knagend besef dat opvang voor Oekraïners zó was geregeld en de asielopvang in Ter Apel nog altijd overloopt.

En daar komen de ‘rock-’n-rollambtenaren’ in beeld, zoals De Rouwe ze noemt. ‘Deze twee ambtenaren hadden op eigen initiatief het projectplan De Thuisgevers geschreven om hetzelfde te doen voor statushouders die in het azc vastzitten en al langer wachten

26-1-2024 15:36:12

Afghaanse statushouders kregen via het project De Thuisgevers een woning in Kampen. (Beeld: Koen Suidgeest)

op een woning. Met de gemeente als supporter en wederom de kerken – de Protestantse Kerk Nederland (PKN) – in Kampen als initiator.’

Grondlegger Laura Prat Bertrams is een van die rock’n-roll-ambtenaren. Ze legt uit: ‘Vaak is de gemeente niet op de hoogte van panden die tijdelijk leegstaan en heeft ze ook geen zicht op welke inwoner de statushouder wegwijs wil maken in de samenleving. Gemeenten willen verder het liefst lang van een tijdelijke locatie gebruik kunnen maken, want ze moeten voor een vervolgwoning zorgen en dat is niet zomaar voor elkaar.’

De Thuisgevers zoekt plekken voor minimaal een halfjaar en liefst een jaar, zegt Prat Bertrams. ‘Ook al heel kort voor gemeenten om daarna vervolghuisvesting te kunnen realiseren. Toch blijkt het meestal te lukken om een sociale huurwoning of flexwoning te vinden als die eerste tijdelijke huisvesting maar is geregeld. Als Thuisgevers helpen we gemeenten kosteloos met nadenken over creatieve oplossingen.’

Het vraagt een minder krampachtige houding van gemeenten, vindt Prat Bertrams. ‘Je moet echt de instelling hebben dat het goedkomt. Daarnaast: inwoners willen iemand helpen om onderdeel uit te maken van onze samenleving. Zeg je als gemeente nee, dan zeg je dus nee tegen enthousiaste inwoners.’

Naast de opgave om statushouders een plek te geven zijn er intussen nog vijftig extra statushouders via Thuisgevers in Kampen in een warm bad beland. De ene inwoner biedt een leegstaande locatie aan, de ander maakt tijd om buddy te worden. Buddy’s doen bijvoorbeeld taalspellen met statushouders, of nemen ze mee naar een vereniging.

SOCIAAL BEWOGEN ORGANISATIES

Dat de kerken als sociaal bewogen organisaties het

18-20 LEESVERHAAL_Thuisgevers.indd 19

initiatief nemen voor opvang van Oekraïners en daarna statushouders, is niet verwonderlijk. De Rouwe: ‘Kerken zijn samenlevingen in het klein. Kerkgangers werken in de zorg, de bouw, het onderwijs – je kunt leunen op ontzettend veel expertise.’

Of het zoeken was naar samenwerking tussen de kerken en de gemeente? ‘Totaal niet’, zegt De Rouwe.

‘De samenleving gaat voor, niet de overheidsregels. Je moet durven vertrouwen op inwoners. Je kunt niet altijd wachten op maatregelen uit Den Haag of Brussel.

Bovendien: tijdens corona bleek de landelijke overheid snel en adequaat te kunnen handelen om ondernemers te redden. Ik vertrouwde erop dat de rijksoverheid ons ook nu niet in de kou zou laten staan.’

Echt spannend is het omarmen van burgerinitiatieven niet, vindt De Rouwe. ‘Je moet bereid zijn om het probleem, de taakstelling, uit handen te geven. Om het lokaal te delen in plaats van op het bordje van inwoners te leggen.’ Andere gemeenten adviseert hij om initiatiefrijke inwoners uit te nodigen om met elkaar mee te denken. ‘Zo nodigde ik alle predikanten uit voor een gezamenlijk ontbijt. Dan komt het tot uitwisselen van moeilijkheden en mogelijkheden. De ene kerk heeft wel gebouwen, maar geen vrijwilligers, bij de ander is het andersom. Zo kom je verder.’

19 MAGAZINE

2024

‘Je moet echt de instelling hebben dat het goedkomt’ 26-1-2024 15:36:16

‘Als er één opvangplek is gerealiseerd, volgt vaak vrij snel een volgende in de buurt of wijk’

20 MAGAZINE

2024

Dat het programma startte en doorgroeide vanuit een regio die we ook kennen als de Biblebelt, heeft niets met het welslagen ervan te maken, stelt De Rouwe.

‘Het gaat erom dat de asieldiscussie hier niet de discussie van overheden is geworden, waarbij iedereen naar elkaar wijst. Maar dat de samenleving een plek krijgt of zelfs het startpunt vormt – niet pas nadat er een locatie is aangewezen. Dan kun je meters maken door de centimeters te benutten.’

Prat Bertrams wijst erop dat Rotterdam de meest succesvolle gemeente is als je kijkt naar het aantal gehuisveste statushouders via De Thuisgevers. ‘Niet per se een kleine of religieuze gemeente zoals Kampen. Als er één opvangplek is gerealiseerd, volgt vaak vrij snel een volgende in de buurt of wijk.’

GEMEENTEDELERS

Vorig jaar werd Kampen met De Thuisgevers genomineerd voor de GemeenteDelers-competitie (zie kader).

De Rouwe: ‘Doordat we meededen, wisten we beter hoe we een landelijke uitrol van De Thuisgevers konden ontwikkelen. En dankzij een financiële bijdrage van de rijksoverheid konden we een plan maken voor de landelijke introductie. Want het lag er allemaal al: een samenwerkingsovereenkomst, conceptadviesnota, persberichten en lokale initiatieven om huisvesting te vinden en geschikt te maken.’

De burgemeester prijst ook de rol van het ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘Dat ageerde precies zoals wij als gemeente bij de kerken. We kregen de vrije hand en het volle vertrouwen. Nu heeft De Thuisgevers mensen in dienst die landelijke opgaven

vertalen naar de plaatselijke praktijk en oplossingen helpen verzinnen met de inwoners. Zij verzorgen ook online inspiratiesessies en delen op lokale, provinciale en landelijke platforms hun ervaringen en adviezen. Ook is er een website gebouwd waar iedereen informatie kan vinden. De Thuisgevers ontzorgt, kent alle regelingen en weet waar je lokaal tegenaan kunt lopen en hoe je ermee omgaat.’

LEREN

Met succes. Intussen verkennen ruim honderd gemeenten ongeveer honderddertig Thuisgeefinitiatieven. Zo’n tweehonderd mensen zijn gehuisvest en de ambitie is om in 2024 nog eens duizend statushouders een plek te geven in de samenleving.

De bekendheid die GemeenteDelers genereerde is ook winst, vindt projectmanager Laura Prat Bertrams. ‘Je staat in één keer op de kaart bij de gemeenten. De VNG is gericht op netwerken en wij zien hoezeer het helpt als je ambtenaren van de ene gemeente aan de andere koppelt. Zij leren van elkaar en hoeven niet zelf alles uit te vinden.’

De Thuisgevers kon daardoor nog beter inspelen op vragen en behoeften. ‘Gemeenten hebben behoefte aan zekerheid, dus ontwikkelden we een menukaart met opties die we kennen uit de praktijk.’ En De Thuisgevers blijft verder innoveren. Prat Bertrams: ‘De PKN heeft een sterke infrastructuur en lukt het bovendien om kerkelijke en niet-religieuze mensen met elkaar in contact te brengen. Het is nog niet gelukt om de moskeeën te bereiken. Daar gaan we mee aan de slag.’ ←

Aanmelden tot 1 maart GemeenteDelers is een initiatief van de VNG en bedoeld om successen die in de praktijk bewezen zijn te kunnen delen met andere gemeenten. Ook kunnen gemeenten met elkaar samenwerken om het initiatief verder te ontwikkelen. Gemeenten kunnen nog tot 1 maart initiatieven aanmelden voor GemeenteDelers. Op 7 november 2024 worden de winnaars van GemeenteDelers 2024 bekendgemaakt tijdens het VNG Uitvoeringscongres. Kijk voor meer informatie op vng.nl/gemeentedelers.

18-20 LEESVERHAAL_Thuisgevers.indd 20

26-1-2024 15:36:19

ACTUEEL Beste Thorbeckeprofessor, HET TELEVISIEPROGRAMMA MARRIED AT

Laten we vaststellen dat honderden jaren van ontmoedigen en repressie verdomd weinig hebben uitgehaald.

FIRST SIGHT IS WEER BEGONNEN. IN HET PROGRAMMA TROUWEN MENSEN DIE ELKAAR NOG NOOIT ONTMOET HEBBEN MET ELKAAR. MOGEN GEMEENTEN ‘HUN’ AMBTENAREN VAN DE BURGERLIJKE STAND EIGENLIJK VERBIEDEN EEN DERGELIJK HUWELIJK TE SLUITEN? SOPHIE VONK, ROTTERDAM

Burgemeester Femke Halsema (Amsterdam) bepleit het reguleren van de handel in cocaïne om zo het verdienmodel van drugs-

Beste Sophie,

criminelen omver te werpen, FD 26 januari

Duidelijke keuzes voor klimaat nodig Het nieuwe kabinet doet er goed aan de komende jaren stevig in te zetten op uitvoering, realisatiekracht en duidelijke keuzes ten behoeve van de klimaat- en energietransitie in Nederland.

Uitvoeren, uitvoeren, uitvoeren. Die dringende oproep doet een brede alliantie van maatschappelijke partijen, waaronder de VNG, aan het te formeren nieuwe kabinet.

Nederland heeft alles in huis om een schone en welvarende samenleving te realiseren, zo is te lezen in de brief van de samenwerkende organisaties. De transitie is in volle gang.

Talloze investeringsplannen liggen klaar. Zowel bij bedrijven als in huishoudens speelt nu de vraag wat verstandige investeringen zijn. Daarom is het van groot belang om helderheid te bieden, aldus de alliantie.

Duidelijke keuzes, uitvoering en realisatiekracht zijn cruciaal om perspectief te bieden. De alliantie ziet graag dat het komende regeerakkoord burgers, werknemers en ondernemers dat toekomstperspectief biedt. Op korte termijn zullen de leden van de alliantie daar concrete voorstellen toe doen, schrijven ze. (MM) ←

21 ZAP_Thorbecke.indd 21

In principe mogen ambtenaren van de burgerlijke stand een huwelijk alleen voltrekken als aan alle voorwaarden is voldaan. Maar elkaar kennen is niet zo’n voorwaarde. Alleen als de ambtenaar vermoedt dat het huwelijk ‘niet gericht is op de vervulling van de huwelijkse plichten’, zoals de wet zegt, maar op het verkrijgen van een verblijfsrecht, dan mag er worden ingegrepen.

21 MAGAZINE

2024

Wat de aanwijzing van trouwlocaties of het benoemen van ambtenaren betreft is er wel veel beleidsvrijheid. Maar daar hebben de meeste gemeenten tegenwoordig al ruimhartig beleid op ontwikkeld. ← Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar

Ook een vraag voor Geerten Boogaard?

Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

26-1-2024 15:37:39

22-25 FEATURE_SPUKS.indd 22

26-1-2024 15:38:21

TEKST: MARTEN MUSKEE

VERANTWOORDING

Het

ongemak van de

spuk

HET AANTAL SPECIFIEKE UITKERINGEN IS DE AFGELOPEN JAREN HARD GEGROEID. TOT IRRITATIE VAN GEMEENTEN, DIE SOMS MEER GELD KWIJT ZIJN AAN DE VERANTWOORDING DAN DAT ZE VAN HET RIJK ONTVANGEN VOOR DE REGELING ZELF.

‘E

en rijk dat precies wil weten wat de gemeente met een specifieke uitkering doet. Dat betekent verantwoording afleggen over elke euro met enorm veel verantwoordingslast. We kunnen dat wel gestold wantrouwen noemen.’

Evert Weys, burgemeester van Hilvarenbeek én portefeuillehouder financiën van de K80, vat kernachtig samen hoe de kleinere gemeenten nut en noodzaak van de specifieke uitkering (spuk) ervaren. ‘Bovendien is het ook nog eens incidenteel geld.’ Net als de VNG ziet de K80 liever dat deze bedragen in het gemeentefonds opgaan. Dat biedt meer speelruimte. Weys: ‘Geef daarbij algemene richtlijnen aan gemeenten wat ze met die middelen moeten doen.’

Weys vraagt specifiek aandacht voor de kleine gemeenten, omdat die onevenredig harder getroffen worden door de methodiek. Die krijgen naar verhouding kleinere bedragen omdat ze minder inwoners hebben.

Maar ze moeten wel dezelfde kosten maken om plannen op te stellen, informatie te verzamelen en verantwoording af te leggen. ‘Veel van dat geld gaat op aan verantwoordingskosten en komt niet in de gemeenschap terecht. Als het rijk de specifieke uitkering niet wil afschaffen, zou het voor de kleine gemeenten een lichter regime kunnen maken.’

22-25 FEATURE_SPUKS.indd 23

23 MAGAZINE

2024

Evert Weys burgemeester Hilvarenbeek

26-1-2024 15:38:24

‘Laten we ons niet bezighouden met veel bureaucratie’ Als voorbeeld noemt Weys de uitkeringsregeling ter compensatie van gedupeerden van de toeslagenaffaire. Eén van de K80-leden kreeg een paar duizend euro om aan de doelgroep te geven. De gemeente was een veelvoud van dat bedrag kwijt om de aanvraag te verantwoorden. ‘Laten we ons niet bezighouden met veel bureaucratie, maar met de doelstellingen die we nastreven. Stop die incidentele

gelden gewoon in de algemene uitkering, het liefst structureel. De gemeente bepaalt vervolgens binnen de richtlijnen, in overleg met de gemeenteraad, op welke manier het budget aan dat specifieke doel wordt besteed. Dat vereist wat meer vertrouwen over en weer. Waarom zou je dat niet hebben, we werken toch allemaal aan dezelfde doelstellingen als de ene overheid?’ ←

AMELAND

24

Op de extra kleine gemeente Ameland leiden spuks tot ‘hilarische taferelen’. Gemeentesecretaris Iwan Valk kan er diverse oplepelen.

MAGAZINE

2024

Iwan Valk gemeentesecretaris Ameland

De Spuk GALA (breed welzijnswerk) bijvoorbeeld beschrijft een waslijst aan voorwaarden waaraan de gemeente moet voldoen ‘om uiteindelijk 728 euro overmaakt te krijgen voor vroegsignalering alcoholproblematiek’. De regeling voor het informatiepunt IDO bij de bibliotheek levert 3.539 euro op. ‘Wat bedenken we nu eigenlijk met elkaar? De laatste tijd spelen we vaker met de gedachte of Ameland nog wel aan de Haagse doelstellingen mee moet doen.’

Over de Spuk GALA hebben de Waddengemeenten gesprekken met het rijk gevoerd. Dat leidde tot een verdubbeling van het oorspronkelijk uit te keren bedrag.

Positief, zegt Valk, maar problemen zijn er echter niet mee opgelost. ‘Het rijk redeneert dat Ameland met die 80.000 euro wel een fte kan aannemen. Maar het is een tijdelijke regeling, dus hoe ga ik de formatie uitbreiden? Bovendien bevat deze uitkering zoveel subregels, dat één medewerker dit nooit over de gehele breedte alleen aankan.’

‘Wat bedenken we nu eigenlijk met elkaar?’

22-25 FEATURE_SPUKS.indd 24

Volgens de gemeentesecretaris kan Ameland met de beperkte beleidscapaciteit zelf veel betere dingen doen op het eiland. ‘We werken integraal en kennen de mensen die hier wonen. We weten echt wel wat nodig is. Daar hebben we geen rijksbeleidsprogramma met een tijdelijke uitkering voor nodig, die behalve veel heisa ook nog eens heel weinig oplevert.’

ALGEMENE UITKERING

Het rijk schrijft gemeenten inhoudelijk iets voor waar ze niet om gevraagd hebben, zegt Valk. Dat is onnodig, zeker op een gedecentraliseerd domein als welzijn. ‘Dat kan de gemeente veel beter. Als het rijk een inhoudelijke richting wil, overleg dan met de VNG en stop het geld in de algemene uitkering. Daar kun je altijd nog toezicht bij organiseren indien noodzakelijk.’

Ook bij uitkeringen voor doelen die gemeenten minder goed in de vingers hebben, heeft Valk de nodige bedenkingen. Hij vraagt zich af waarom het aanjagen van de energietransitie geen rijkstaak is. Er is een gebrek aan kennis bij gemeenten. Die moeten daarvoor professionals inhuren. ‘Maak een pool van kennis in Den Haag en faciliteer daarmee gemeenten. Dat doet het rijk niet, want dat betekent mensen inhuren en dus risico’s nemen. Met de spuk wordt het ons probleem en onze verantwoordelijkheid. Het rijk heeft het probleem van zich af georganiseerd. Dat zegt iets over de onderlinge verhoudingen.’

Valk adviseert eerst te kijken wat nu eigenlijk het maatschappelijke probleem is en op welk niveau dat het best is op te lossen. ‘Als de rijksoverheid iets wil en de gemeenten niet vertrouwt, regel het dan zelf.’ ←

26-1-2024 15:38:26

EINDHOVEN Spuks zijn heel divers. Daarin zit ook het probleem, zegt senior concern auditor Daphne Lourenssen die in het grote Eindhoven tegen het ‘doorslaan van verantwoordingslast’ aanloopt.

Zo vroeg Eindhoven een uitkering aan rond fietsveiligheid van schoolgaande kinderen. De gemeente kreeg vervolgens 8.000 euro verdeeld over twee jaar. ‘Qua administratieve lasten is die subsidie tig maal over de kop gegaan. Hoeveel jongeren krijgen we daar nu veiliger mee op school? Waar zijn we dan als grote gemeente met een begroting van 1 miljard euro mee bezig? Dit zouden we in mijn ogen gewoon zelf moeten kunnen ophoesten als we het een belangrijk thema vinden.

Iemand in de keten moet alert zijn bij de aanvraag van zo’n specifieke uitkering. Gemeenten horen daar zelf ook scherp op te zijn.’

‘Niemand is blij met de vele spuks’, aldus Lourenssen.

Er lopen volgens haar initiatieven om de systematiek aan te passen via een wijziging in de Financiëleverhoudingswet. ‘Dat duurt lang. Intussen probeert men vanuit Den Haag met oplossingen te komen om snel te acteren op actuele ontwikkelingen als de Oekraïnecrisis, energiecrisis, coronacrisis en toesla-

genaffaire. Het publiceren van een spuk kan daardoor sneller, zodat gemeenten eerder weten waar ze aan toe zijn. Supergoed, maar de keerzijde is wel dat sommige departementen inmiddels gewend zijn geraakt aan die spuks en het eigenlijk wel prima vinden.’

Wat de verantwoording extra lastig maakt, is dat het rijk werkt met een kasstelsel waarbij alles in het boekjaar wordt afgerond. Gemeenten krijgen dan bijvoorbeeld in december nog geld voor dat jaar. Die werken echter met het baten-lastenstelsel. Geld waar een jaar later daadwerkelijk iets mee wordt gedaan komt dan pas in de verantwoording.

In de basis is er niets mis met een spuk, vindt Lourenssen. Wat haar betreft hoeven die dan ook niet te verdwijnen. Wel dient er iets te gebeuren aan de hoeveelheid specifieke uitkeringen en de verantwoordingslast. ‘Waarom wil het rijk weten hoeveel meter radiatorfolie we plakken in woningen? Verantwoorden is prima, maar niet op dit niveau. Ik zie het als een ketenprobleem. Rijksambtenaren doen net als gemeenteambtenaren hun best aan de hand van wetten en kaders. Het is complex. Gemeenten hebben hier net zo goed een rol in. Het is zo makkelijk om te wijzen terwijl we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.’ ←

SPECIFIEKE UITKERINGEN RƵɈ ƊƊȁɈƊǶ ȺȯƵƧǞ˛ƵDzƵ ɐǞɈDzƵȲǞȁǐƵȁ ȁƵƵǿɈ ƮƵ ƊǏǐƵǶȌȯƵȁ ǯƊȲƵȁ ǏȌȲȺ ɈȌƵ‫ خ‬JƵȲƵǐƵǶƮ ȺɈƵǶɈ ǘƵɈ ȲǞǯDz ǿǞƮƮƵǶƵȁ ɈƵȲ ƦƵȺƧǘǞDzDzǞȁǐ Ǟȁ ƮƵ ɨȌȲǿ ɨƊȁ ȺȯƵƧǞ˛ƵDzƵ ɐǞɈDzƵȲǞȁǐƵȁ ‫ـ‬ȺȯɐDz‫ ف‬ƊƊȁ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ Ƶȁ ȯȲȌɨǞȁƧǞƵȺ Ȍǿ ƮƊƊȲǿƵƵ ȲǞǯDzȺƦƵǶƵǞƮ ɈȌɈ ȺɈƊȁƮ ɈƵ ƦȲƵȁǐƵȁ‫ خ‬ JƵǿƵƵȁɈƵȁ ǐƵɨƵȁ ǘƵɈ ǐƵǶƮ ƮȌȌȲ ƊƊȁ ƮƵȲƮƵ ȯƊȲɈǞǯƵȁ ƊǶȺ ȯƊȲɈǞƧɐǶǞƵȲƵȁ‫ ة‬ȌȁƮƵȲȁƵǿƵȲȺ‫ ة‬ȌȁƮƵȲɩǞǯȺǞȁȺɈƵǶǶǞȁǐƵȁ ȌǏ ƦǞǯɨȌȌȲƦƵƵǶƮ ȺȯȌȲɈƧǶɐƦȺ‫ خ‬0Ƶȁ ȺȯɐDz ǞȺ ǐƵȌȌȲǿƵȲDzɈ ɨȌȌȲ ǘƵɈ ƦƵǘƊǶƵȁ ɨƊȁ ƵƵȁ ȺȯƵƧǞ˛ƵDz ȌǿȺƧǘȲƵɨƵȁ ƮȌƵǶ‫ خ‬ JƵǿƵƵȁɈƵȁ ɹǞǯȁ ɨƵȲȯǶǞƧǘɈ Ȍǿ ɈƵ ȲƊȯȯȌȲɈƵȲƵȁ ƊƊȁ ǘƵɈ ȲǞǯDz ȌɨƵȲ ƮƵ ɐǞɈǐƊɨƵȁ ƮǞƵ ɹǞǯ ƮȌƵȁ‫ خ‬ðȌ ɩƊȺ ƮƵ ÀȌɹȌٌ ȲƵǐƵǶǞȁǐ‫ ة‬ƮǞƵ ƧȌȲȌȁƊȺɈƵɐȁ ɨȌȌȲ ɹƵǶǏȺɈƊȁƮǞǐ ȌȁƮƵȲٌ ȁƵǿƵȲȺ ȲƵǐƵǶƮƵ‫ ة‬ƵƵȁ ȺȯƵƧǞ˛ƵDzƵ ɐǞɈDzƵȲǞȁǐ ɩƊƊȲ ɨƵƵǶ ǐƵǶƮ ǿƵƵ ǐƵǿȌƵǞƮ ɩƊȺ‫خ‬

22-25 FEATURE_SPUKS.indd 25

Daphne Lourenssen senior concern ƊɐƮǞɈȌȲ 0ǞȁƮǘȌɨƵȁ

25 MAGAZINE

2024

ǿɨƊȁǐ ȺȯƵƧǞ˛ƵDzƵ ɐǞɈDzƵȲǞȁǐƵȁ 160

18

140

16

120

14 12

100

10 80 8 60

6

40

4

20

2

0

0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Aantal specifieke uitkeringen

Financiële omvang in euro’s (x miljard)

Bron: BZK

26-1-2024 15:38:29

Ingezonden mededeling

CloudNL, de soevereine cloud voor alle gemeentedata Een veilige landingsplek voor gemeenten met volledige zeggenschap over alle gemeentelijke data, het gebruik en de toegang. Dat is CloudNL van KPN.

‘Geen enkele gemeente wil in de krant komen met een data-lek of met privacy issues’, aldus Jurjen Niezink, VP Cloud & Workplace bij KPN. ‘Met CloudNL kunnen wij gemeenten faciliteren en daadwerkelijk de controle geven over al hun data. Maar ook zorgen dat ze echt kunnen kiezen welk personeel toegang heeft, wie het niveau van die toegang bepaalt, hoe die toegang wordt beheerd en geauditeerd, welke activiteiten mogen worden uitgevoerd en waar de data is opgeslagen. Een soevereine cloud dus.’

Een soevereine cloud als onderdeel van de hybride cloud Sinds augustus 2022 mag de overheid ook gebruik maken van de publieke cloud. Maar er zijn uitzonderingen: voor gegevens uit de basisregistratie persoonsgegevens en bijzondere persoonsgegevens geldt het principe ‘nee, tenzij’. Het in controle zijn over waar welke data staat en daar altijd zelf over kunnen besluiten, is de essentie van datasoevereiniteit. ‘De gemeente interacteert steeds meer digitaal en dat vraagt om een onderscheid tussen de publieke en de soevereine cloud’, aldus Niezink. ‘Of een mix, die noemen we dan weer de hybride cloud. Welke vorm je ook kiest, het is hoe dan ook belangrijk dat de gemeente te allen tijde als enige over haar data kan beschikken en er altijd bij kan.’

CloudNL biedt die vertrouwde en veilige omgeving. ‘Dat kan alleen infrastructuur zijn’, licht Niezink toe, ‘maar ook gemanagede infrastructuur en services. Alles om het applicatielandschap in de lucht te houden. CloudNL is gecertificeerd door VMware als een soevereine cloud. De gemeente heeft dus echt zeggenschap over haar data en kan die te allen tijde uitoefenen.’

26 advertentie.indd 26 VNG - KPN Advertorial.indd 5

‘Het is belangrijk dat de gemeente te allen tijde als enige over haar data kan beschikken’, zegt Jurjen Niezink van KPN.

Ontzorging middels een digitaal fundament ‘Met CloudNL helpen we gemeenten ook om aan de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) te voldoen en de basisbeveiligingsniveaus BBN1, 2 en 3’, vertelt Niezink verder. ‘Denk aan cryptografie, bescherming tegen malware, back-up, verslaglegging en monitoring, beheersing van operationele software, technische kwetsbaarheden, netwerkbeveiliging. Daarnaast biedt KPN met CloudNL tools die nodig zijn om te voldoen aan de betreffende audits en bij het voldoen aan de Algemene verordening gegevensbescherming.’

Kortom, een heleboel ontzorging.

Niezink: ‘Onze wens is om gemeenten te ondersteunen met

het realiseren van hun ambities.

Bijvoorbeeld met technologische oplossingen voor Smartcities, zoals Internet of Things. Of bij een digitaal loket voor burgerzaken en datagedreven werken binnen de organisatie. Doordat KPN het digitale fundament levert en onderhoudt kan het schaarse IT-personeel van de gemeente zich focussen op de volgende stappen van (digitale) interactie tussen burgers en gemeente en ambtenaren onderling.’

Benieuwd wat een dergelijk digitaal fundament voor uw gemeente kan betekenen? Neem dan contact op met uw accountmanager of met jurjen.niezink@kpn.com op 06-29527313.

26-1-2024 26/01/24 15:39:06 10:59 AM

NET UIT

Ouderen als oplossing De vergrijzing zorgt voor problemen, in de zorg bijvoorbeeld. Ouderen zelf, echter, zijn geen probleem, betogen de auteurs van een nieuwe bundel. Maar dan moeten er wel eerst korte metten worden gemaakt met de negatieve beeldvorming.

Seniorisme heet het ook wel: het idee dat ouderen niet meer kunnen meedoen in de veranderde maatschappij en dus in zekere zin ‘ballast’ zouden zijn, of minder waardevol. Want ouderen gebruiken meer zorg en door de groei van het aantal ouderen, die ook nog eens langer leven, zijn er meer werkenden nodig om het socialezekerheidsstelsel in stand te houden.

Het is een beeld dat wijdverbreid is, ook

in beleid. Maar senioren zijn géén van de maatschappij afgezonderde groep, en vooral geen groep mensen die maar achter de geraniums zitten te niksen.

De bundel Ouderen als oplossing is het jaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. In het boek wordt aan de hand van een groot aantal bijdragen geschetst hoe op een positievere wijze gekeken kan worden naar de omgang met ouderen. Dat begint met het doorbreken van het negatieve stigma dat ouderen hebben, aldus de auteurs.

Lilian Linders e.a. (red.), Ouderen als

27

oplossing. Over seniorisme, samenleven en solidariteit. Uitgeverij Van Gennep, € 19,99.

MAGAZINE

2024

Financiële zorgen Om gemeenten te ondersteunen bij de schuldhulpverlening, heeft de VNG de routekaart Financiële Zorgen gepubliceerd.

De routekaart moet gemeenten een basis bieden voor de uitvoering van onder meer preventie, vroegsignalering en begeleiding en nazorg. Zo stelt de kaart gemeenten in staat om inwoners uniform te ondersteunen, maar ook om nazorg te bieden. Het instrument biedt verschillende trajecten, vanuit verschillende rollen en startfases in het schuldentraject.

Routekaart

Vrouwelijk leiderschap Nog altijd zijn er meer mannen dan vrouwen actief op invloedrijke posities, in het bedrijfsleven en bij overheden, en het verschil wordt maar nauwelijks kleiner. Dat ligt niet aan de vrouwen, maar aan het systeem, schrijven Jolanda Holwerda en Liesbeth Tettero.

Die constatering is nog maar het begin, want hoe fix je het systeem? Het begint ermee dat vrouwen zich op een authentieke manier positioneren. Zichzelf zijn dus. En vervolgens, stellen Holwerda en Tettero, zijn er dappere vrouwen nodig, ‘om te laten zien dat het ook anders kan’. Aan de hand van zeven stappen beschrijven de auteurs hoe dat kan.

Financiële

27 ZAP_Net uit.indd 27

Zorgen; te vin-

Jolanda Holwerda en Liesbeth Tettero, Authentiek leiderschap voor

den op vng.nl.

vrouwen. Van macht naar kracht in 7 stappen. Boom, € 26,50.

26-1-2024 15:39:47

TEKST: LEO MUDDE

EXTREMISME EN RADICALISERING

Tijdvoor een ander mensbeeld 28

BELEIDSMAKERS EN POLITICI ZOUDEN ER GOED AAN DOEN ZICH TE VERDIEPEN IN EXTREMISTEN EN GERADICALISEERDE MENSEN. NEEM ZE SERIEUS EN GA HET GESPREK AAN, ZEGT FILOSOOF EN THEOLOOG RIK PEELS.

MAGAZINE

2024

Rik Peels onderzoeker Vrije Universiteit (Foto: Sander Heezen)

28-30 LEESVERHAAL_Rik Peels.indd 28

S

oevereinen, complotdenkers, klimaatontkenners en vaccinatieweigeraars wegzetten als ‘wappies’ is niet verstandig. Ze hebben in het algemeen geen psychiatrische stoornis die hun gedrag verklaart. Volgens onderzoeker Rik Peels van de Vrije Universiteit is het tijd voor een ander ‘mensbeeld’. Peels, die vorige week zijn oratie hield over ‘De extremist en de wetenschapper, hoe we radicalisering beter kunnen begrijpen’, zet vraagtekens bij de standaardbeelden die ook gemeenten soms hebben van extremisten: zijn ze gek of zijn ze in feite gezonde, rationele mensen? Moeten we naar ze luisteren, en hoe dan?

Voor de beantwoording van die vragen kiest hij nu eens niet de gebruikelijke sociologische of psychologische invalshoek. Hij baseert zich op de inzichten van de twee oudste wetenschappen, de filosofie en de theologie. Wellicht kunnen die ons iets leren dat we tot nu toe gemist hebben.

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb antwoordde ooit op de vraag of hij niet eens moest gaan praten met antivaxer Willem Engel, dat hij niet in gesprek gaat met iemand die tegen hem zegt dat de zon vanuit het westen opkomt. Die reactie was iets te kort door de bocht, vindt Peels. ‘De werkelijkheid is complexer. Veel geradicaliseerden accepteren heus wel grote delen van de wetenschap, er zijn er niet veel die geloven dat de aarde plat is. Mensen die een vaccinatie weigeren of daar zelfs complottheorieën over ontwikkelen, kunnen een slechte ervaring met de medische wetenschap hebben. Of met de overheid.’

HET GESPREK AANGAAN

Daarom zou het beter zijn het gesprek wél aan te gaan. Peels: ‘Niet om de ander te overtuigen, dat lukt toch vaak niet. Wel om meer vertrouwen te creëren en gelijkwaardigheid door mensen te laten ervaren dat er naar hen geluisterd wordt. Als dat op allerlei plekken in het systeem gebeurt, dan kan dat radicalisering tegengaan. Een persoonlijk gesprek aangaan is iets anders dan iemand een platform geven, daar kan de aarzeling van Aboutaleb in zitten.’

Peels heeft grote moeite met de term ‘wappies’, die suggereert dat er bij geradicaliseerde mensen een steekje los zit. ‘Bijna de helft van de Nederlandse volwassen bevolking zegt aan een psychiatrische aandoening te lijden of te hebben geleden. Dat komt dus heel vaak

26-1-2024 15:40:42

Vaccinatieweigeraars wegzetten als ‘wappies’ is niet verstandig. Demonstratie in Den Haag, juli 2021.

voor en af en toe kan zo’n aandoening wel degelijk een rol spelen, maar het is geen afdoende verklaring voor geradicaliseerde opvattingen of gedrag. Daarom pleit ik voor een ander mensbeeld van de extremist.

Het is iemand zoals jij en ik, redelijk gezond en rationeel, maar wel met kwalijke gedragingen en opvattingen. Een dergelijk mensbeeld vraagt om een ander soort onderzoek en dan kom je eerder bij luisteren, serieus nemen, proberen te begrijpen.’

HANNAH ARENDT

Een van de eersten die dat begreep was Hannah Arendt. De beroemde filosoof, wier werk nu weer actueel is, volgde in de jaren zestig van de vorige eeuw als journalist het proces tegen topnazi Adolf Eichmann, die verantwoordelijk was voor de logistiek van de Holocaust. Nazi’s in het algemeen en Eichmann in het bijzonder werden in die tijd beschouwd als psychopaten, maar Arendt betoogde dat Eichmann eigenlijk een in alle opzichten gemiddelde of zelfs middelmatige man was: niet gek, geen uitzonderlijke hoge of lage intelligentie, rationeel.

Peels: ‘Dat kwam voor veel mensen als een grote schok.

Stel dat een journalist datzelfde nu van Anders Breivik zou zeggen. Er is een reëel risico dat hij wordt afgebrand. Het is bewonderenswaardig hoe Arendt, een Joodse vrouw, nauwkeurig observeerde en constateerde dat banaliteit iets alledaags is: een gewone man in een pak, met een koffertje en een normaal gezinsleven, kan blijkbaar de genocide van zes miljoen mensen organiseren. Dat inzicht is heel waardevol. Het geeft aan dat de potentie van radicalisering in normale mensen zit, niet alleen bij mensen met een psychiatrische stoornis.

Daar moeten we nooit blind voor worden.’

28-30 LEESVERHAAL_Rik Peels.indd 29

NORMATIEVE VRAGEN

29

De filosofie, tot nu toe genegeerd als discipline die radicalisering kan verklaren, is goed in het stellen van normatieve vragen, zegt Peels. ‘Neem Martin Luther King. Hij was heel extreem, zijn beweging had grote sociale gevolgen. Er waren mensen die hem levensgevaarlijk vonden, en ondermijnend voor de samenleving. Toch zouden wij nu, terecht, zeggen: hij was weliswaar radicaal, maar niet geradicaliseerd. Dat kun je wel zeggen van de bestormers van het Capitool en van Anders Breivik of Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh. Wat is dan het verschil met King? Het conceptuele apparaat van de filosofie kan behulpzaam zijn om dat te verklaren.’

Sinds ongeveer twintig jaar heeft de filosofie een draai gemaakt van het individuele naar het sociale domein.

Descartes vroeg zich vierhonderd jaar geleden nog af wanneer een mens iets weet – ‘Ik denk, dus ik ben’. Tegenwoordig ligt de focus op het sociale. ‘Op polarisatie bijvoorbeeld’, zegt Peels. ‘Of op expertise, het aannemen van iets op gezag van een ander, hoe werkt dat precies? En op disagreement, wanneer kun

MAGAZINE

2024

‘Een gewone man kan blijkbaar de genocide van zes miljoen mensen organiseren’ 26-1-2024 15:40:47

‘Er zijn ook immorele opvattingen die je geen megafoon moet geven’

30 MAGAZINE

2024

je het redelijk met elkaar oneens zijn en wanneer niet?’

Anders dan bijvoorbeeld de sociologie, stelt de filosofie ethische vragen: luisteren naar extremisten, kan dat eigenlijk wel, ethisch gezien? Ja, zegt Peels, om ze te leren begrijpen. ‘Ik bepleit niet dat we iedereen maar een stem in het publieke debat moeten geven alsof ieders mening er evenveel toe doet. Er zijn ook immorele opvattingen die je geen megafoon moet geven. Maar op individueel niveau het gesprek aangaan, is verstandig. Het kan radicalisering voorkomen.’

MENSBEELD BIJSTELLEN

Uit eigen onderzoekservaring geeft Peels het voorbeeld van een politieverhoor van iemand die was geradicaliseerd. Na afloop zei die persoon tegen de politieman: ‘Dankjewel, dit is de eerste keer dat iemand echt naar mij luistert’. Daarom zou het goed zijn als burgemeesters, beleidsmakers, de mensen achter het gemeenteloket, wetenschappers en journalisten hun mensbeeld bijstellen en gaan proberen te begrijpen wat mensen beweegt. ‘Hoe meer ze zich gehoord voelen, hoe minder snel ze zullen radicaliseren in opvattingen en gedrag’, zegt Peels.

Ook professionals en gemeentebestuurders zijn niet immuun voor stereotiepe beelden. De opvatting dat het dragen van een hoofddoek symbool staat voor de onderdrukking van de vrouw doet geen recht aan de historische context. Zo zegt Paulus in de Bijbel op eerste gezicht dingen ‘waar de honden geen brood van lusten’, zegt Peels. ‘Een vrouw die haar hoofd niet bedekt, maakt zich volgens Paulus te schande. Nou, daar vinden wij nu iets van. Maar in de context van toen krijgt dat een andere betekenis. In de Griekse en Romeinse cultuur droegen alleen prostituees geen hoofddoek, dus om je daarvan te onderscheiden was een hoofddoek nodig. Als je de context van de Bijbel of de Koran begrijpt, verandert dat ook je blik op de wereld van nu. Dus moet je dan zeggen dat een religie vrouwonvriendelijk is, terwijl Paulus bijvoorbeeld óók

28-30 LEESVERHAAL_Rik Peels.indd 30

heeft gezegd dat er geen onderscheid is tussen man en vrouw?’

SECULIERE VORMEN

Of gemeenten genoeg doen aan het herkennen van radicaliseringspatronen, durft Peels niet te zeggen.

‘Dat hangt sterk van personen af en hun eigen ervaringen. Ik denk dat het goed is als een deel van de burgemeesters een religieuze achtergrond heeft en een deel ook niet, want er zijn natuurlijk ook seculiere vormen van radicalisering, zoals de soevereinen en de incels, de onvrijwillig celibatairen die omdat ze nog nooit seks hebben gehad vrouwenhaat ontwikkelen wat tot extreem gewelddadig gedrag kan leiden.’

Om te komen tot een ander mensbeeld zouden ambtenaren en bestuurders hun eigen veronderstellingen over geradicaliseerde mensen moeten durven bevragen. Peels heeft een advies voor gemeenten: ‘Beleg met de burgemeester en de raad een zitting van twee uur over de vraag: welk beeld hebben we eigenlijk van de extremist, en waar komt dat mensbeeld vandaan?

Uit de wetenschap, uit eigen ervaring? Of baseren we ons op een journalistieke waarheid, en waar komt die vandaan? Kunnen we leren van elkaar en wat betekent dat voor ons beleid? Alleen al om te ontdekken dat de ander een ander mensbeeld heeft dan jij, of heel anders denkt over complotdenkers, is dat heel nuttig. Dan ga je elkaar beter begrijpen.’ ←

Wie is...

Rik Peels is hoogleraar aan de Faculteit Religie en Theologie en de Faculteit Geesteswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij houdt zich in zijn onderzoek bezig met thema’s op het grensvlak van theologie en ˛ ǶȌȺȌ˛ Ƶ‫ ة‬ǿȌǿƵȁɈƵƵǶ ɨȌȌȲƊǶ ƵɮɈȲƵǿǞȺǿƵ Ƶȁ ȲƊƮǞƧƊǶǞȺƵȲǞȁǐ‫ خ‬ Bij de Amsterdamse uitgeverij Balans verscheen zijn oratie in boekvorm onder de titel De extremist en de wetenschapper. Hoe we radicalisering beter kunnen begrijpen.

26-1-2024 15:40:49

Martijn van der Steen Co-decaan NSOB en

COLUMN

bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl

MENSELIJKE MAAT

O

veral in de overheid gonst het van de menselijke maat.

Van méér menselijke maat in de bejegening van burgers en bij de talrijke beslissingen die overheden en professionals dagelijks over mensen nemen. Wel of geen uitkering, wel of geen terugvordering, wel of geen oog voor persoonlijke omstandigheden?

Dat we over menselijke maat praten, is heel hard nodig.

In mijn onderzoek naar beleid en uitvoeringspraktijken ontmoet ik talrijke mensen die door de overheid door afwezigheid van menselijke maat zijn vermalen. Het gebeurt écht, op heel grote schaal. Door ons. En het ergste is, met goede bedoelingen. Niemand wil het en tóch gebeurt het. De menselijke maat ontbreekt niet uit onwil, maar omdat het een dilemma is.

Het probleem voor ambtenaren en professionals die dagelijks beslissingen over mensen nemen, is dat ze heen en weer worden geslingerd in een dilemma van het volgen van regels ten behoeve van rechtsgelijkheid en rechtszekerheid én het centraal stellen van de individuele behoefte en noden van mensen.

Allebei zijn van belang, maar in de praktijk zijn ze niet goed allebei mogelijk.

Overhellen naar het één betekent het onderdrukken van het ander.

Voor het omgaan met dit dilemma van menselijke maat zijn er twee routes, die op elkaar lijken maar totaal verschillend uitpakken. De eerste route is het meer menselijk maken van de regels; die blijven onverminderd van kracht, maar in het dagelijks contact is er ruimte om via bijvoorbeeld discretionaire bevoegdheid maatwerk te leveren. Bijvoorbeeld als een gezin met kinderen volgens de regels en procedures uit huis gezet moet worden. Dan kan de professional of ambtenaar besluiten om dat toch maar niet te doen. De regels zeggen van wel, de menselijke maat van niet: eerst de maat, maar daarna óók oog voor de mens.

De tweede route is om de menselijke maat als vertrekpunt te nemen: eerst de mens, dan de maat. Welke maten, regels of kaders zijn er die te benutten zijn om te doen wat vanuit de mens nodig is? Gebruiken wat beschikbaar is, negeren wat in de weg zit en maken wat ontbreekt. De mens is dan de maat en vormt de basis voor het beleid en de regels zelf.

Beide routes kunnen in de praktijk de voorzieningen waar we de zwakste en meest kwetsbare mensen in onze samenleving tegemoettreden, verbeteren. En daarmee veel leed voorkomen. Maar wel op een fundamenteel verschillende manier. Wie de maat centraal stelt, moet extra oog voor de mens inbouwen.

Wie vanuit de mens werkt, moet willekeur en rechtsbescherming in toom houden. Dus gericht omgaan met het inherente dilemma van de menselijke maat. Dus niet of alleen de regels hanteren, of zomaar de mens klakkeloos vooropzetten. Mens en maat zijn allebei nodig: het is aan gemeenten om het dilemma dat ze vormen via één van beide routes in balans te brengen. ←

31 MAGAZINE

2024

NIEMAND WIL HET EN TÓCH GEBEURT HET

31 COLUMN_Martijn van der Steen.indd 31

26-1-2024 15:41:21

BETOOG

JACCO KARENS

Van duurzame doelen naar duurzame daden

32

Gemeenten staan voor de opgave om de klimaatdoelen van ‘Parijs’ te realiseren in de lokale context. Het omgevingsplan op grond van de Omgevingswet is hierin een belangrijk sturingsinstrument, constateert Jacco Karens.

MAGAZINE

2024

D

e meerwaarde van de Omgevingswet zit er allereerst in dat deze een nieuwe stimulans geeft aan de samenhang tussen gemeentelijk beleid en regels in het omgevingsplan. Bijvoorbeeld door in de omgevingsvisie en het omgevingsprogramma uitgangspunten en randvoorwaarden te formuleren voor de energie- en warmtetransitie en van daaruit te bepalen of regels moeten worden gesteld en hoe deze moeten worden vormgegeven. Als een gemeente batterijen op bedrijventerreinen een meerwaarde vindt voor de netcongestie, kan zij kiezen voor subsidie, maar ook voor regels in het omgevingsplan die ruimte bieden voor een batterij op dat bedrijventerrein. Dat hangt samen met het feit

Energietransitie dient zich steeds meer op decentraal niveau aan

32-33 BETOOG.indd 32

dat met het omgevingsplan ook de decentrale afwegingsruimte is vergroot. Bijvoorbeeld het vergunningvrij maken van of het stellen van geluidsregels voor warmtepompen en het bepalen van een aansluitplicht van nieuwbouw op een warmtenet. Er valt dus ook echt wat te kiezen bij het doorvertalen van beleid.

BESTAANDE BELEMMERINGEN

Dat neemt niet weg dat de betekenis van het omgevingsplan nog aanzienlijk aan gewicht kan toenemen als belemmeringen bij het stellen van regels voor de energie- en klimaattransitie door de wetgever worden weggenomen. Voor een doelmatige sturing op de energietransitie is het bijvoorbeeld noodzakelijk dat gemeenten de bevoegdheid krijgen om ervoor te zorgen dat bestaande bouwwerken niet meer op het aardgasnetwerk zijn aangesloten als er ook een duurzaam alternatief in de wijk kan worden gerealiseerd, zoals een warmtenet.

Daarbij komt dat de energietransitie zich steeds meer op decentraal niveau aandient. Denk bijvoorbeeld aan beschikbare netcapaciteit. Gemeenten beschikken niet over regelgevende bevoegdheden voor het energiesysteem. Dat past niet goed binnen de huidige opgave. Het is nodig om explicieter te maken dat regels

26-1-2024 15:41:55

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 Beeld: Janita Sassen MAGAZINE

2024

in het omgevingsplan ook over het energiesysteem kunnen gaan. Bijvoorbeeld om zo beschikbare netcapaciteit en de gevolgen voor het energiesysteem beter mee te kunnen wegen als bedrijven zich ergens vestigen of door opwek en gebruik van elektriciteit beter aan elkaar te koppelen.

DUURZAME DADEN

Maar zet het omgevingsplan ook echt aan tot duurzame daden? Daarvoor is van belang dat het omgevingsplan ook regels kan bevatten die eigenaren tot iets verplichten, bijvoorbeeld om van het aardgas af te gaan en op een warmtenet te gaan. Dat is een ingrijpend besluit dat het beste op gemeentelijk niveau kan worden genomen. De gemeente kan immers ook bepalen welke voorwaarden zij hanteert om te waarborgen dat zo’n besluit proportioneel is. Bijvoorbeeld dat subsidie wordt aangeboden of dat eigenaren coöperatief eigenaar worden van een warmtenet. Als de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie wordt aangenomen, kunnen gemeenten met uitvoerbare en zorgvuldig gemotiveerde omgevingsplannen juridisch ook borgen dat die overstap wordt gemaakt.

Het omgevingsplan biedt gemeenten de kans om echt stappen te zetten naar realisatie van energiebeleid,

32-33 BETOOG.indd 33

Het is van belang dat het omgevingsplan regels kan bevatten die eigenaren tot iets verplichten bijvoorbeeld omdat er meer ruimte is gekomen voor gemeenten om eigen afwegingen te maken. Met een wetgever die enkele bestaande belemmeringen wegneemt kan de uitvoering van de energietransitie op lokaal niveau door het omgevingsplan nog beter worden aangestuurd. ← Jacco Karens promoveerde op 11 januari 2024 aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar juridische begrenzing van gemeentelijke sturing op de energietransitie in de gebouwde omgeving. Hij is adviseur Duurzaamheid & Recht bij AT Osborne. Tot december 2023 werkte hij als juridisch adviseur voor het programma Energie van de VNG.

26-1-2024 15:41:58

PERSONALIA OVERLEDEN

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2024

Diede Balduk Diede Balduk gaat aan de slag als bestuursadviseur in àƊǐƵȁǞȁǐƵȁ‫ خ‬ßȌȌȲǘƵƵȁ ɩƊȺ ɹƵ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ ȲɐǿǿƵȁ‫خ‬

Vanwaar deze overstap? ‘Als eerste adviseur van de gemeenteraad heb ik veel geleerd. Op een kleine griffie is het echter altijd wel procesmatig werken. Ik vind de politieke advieskant heel interessant en wilde graag wat meer inhoud in mijn werk, vandaar deze nieuwe functie. Wageningen is in die zin een bijzondere gemeente waar ontzettend veel gebeurt, overal ter wereld bekend – mede door de universiteit. Het is ook de stad van de vrijheid, met Hotel de Wereld in het hart van het centrum. Daar begon de manier waarop we nu met elkaar samenleven in een democratie. Wageningen is als organisatie volop in ontwikkeling, met veel jonge en inhoudelijk gedreven medewerkers.’

Hoe werkt u?

‘Ik ben een enthousiaste vrouw die graag hard werkt en veel wil leren. Ik kan best direct zijn, maar wel altijd met de juiste bedoelingen.

Wat je ziet is wat je krijgt, er zit geen andere laag achter. Ik kan goed inschatten hoe de gemeenteraad in de wedstrijd zit. In de voorbereiding van een advies of voorstel gebeurt het vaak dat het tot de aanbieding aan de collegetafel goed verloopt. Daarna moet het natuurlijk nog naar het hoogste bestuursorgaan. De gemeenteraad wordt een beetje vergeten in de voorbereiding en in de manier waarop dingen worden gepresenteerd. Ik weet hoe je de raad goed bedient. Daarin kan ik het college passend ondersteunen.’

Wat laat u achter? ‘Brummen heeft een plekje in mijn hart.

Ik begon er ruim vijf jaar geleden, toen het onrustig was in de gemeenteraad.

Nu zit er een constructieve raad, die altijd het belang van de samenleving in het achterhoofd heeft. De gemeente staat met de toekomstvisie en de financiële ombuigingen voor grote uitdagingen, maar met een daadkrachtige gemeentesecretaris en college en een hardwerkende raad, kan Brummen dat wel aan.’ (MM) ←

34-36 PERSONALIA.indd 34

Op zaterdag 20 januari is Willem Zuyderduyn op 54-jarige leeftijd overleden.

Hij maakte sinds 2016 deel uit van de gemeenteraad van Bodegraven-Reeuwijk.

Hij was daar in eerste instantie raadslid voor de VVD. In 2021 maakte hij de overstap naar Lokaal Liberaal Bodegraven-Reeuwijk, een partij waarvan hij de fractievoorzitter en medeoprichter was.

GEMEENTEN Joke Geldhof is op 1 februari begonnen als waarnemend burgemeester van OuderAmstel. Zij vervangt daar Joyce Langenacker (PvdA), die burgemeester van Zeist wordt. Geldhof (D66) was tot juli 2023 heemraad van het Waterschap Hollandse Delta. Daarvoor was ze statenlid en gedeputeerde in de provincie Noord-Holland.

Haar aanstelling als waarnemer in Ouder-Amstel duurt tot de procedure voor een nieuwe burgemeester is afgerond, naar verwachting najaar 2024.

Gerrit Jan Kok (VVD) is aangesteld als waarnemend burgemeester van Losser. Hij begint daar op 7 februari, aansluitend op het vertrek van burgemeester Cia Kroon op 6 februari.

Kok was tot september 2022 ook al eens waarnemer in Losser toen Kroon ziek was. Daarvoor was hij waarnemend burgemeester in Haaksbergen en Staphorst. Eerder was hij gedeputeerde voor de provincie

26-1-2024 15:42:26

redactie@vngmagazine.nl

Overijssel, burgemeester van Ommen en wethouder in Enschede.

Michael Rauner wordt de nieuwe burgemeester van Bergen (Limburg). Naar verwachting zal Rauner vrijwel naadloos Manon Pelzer (CDA) opvolgen. Zij heeft aangegeven geen derde ambtstermijn te ambiëren en neemt eind maart afscheid. Rauner werkte eerder in diverse leidinggevende functies, vooral bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, recent als plaatsvervangend ambassadeur in Panama. Op dit

moment is hij strategisch en veranderkundig adviseur bij de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit.

Rüpp sinds december 2022 al vervangen door waarnemend burgemeester Rianne Donders (CDA).

Hans van der Pas wordt de nieuwe burgemeester van Maashorst. Het is de bedoeling dat hij in maart begint.

De PvdA’er is nu nog burgemeester in Rhenen.

Die functie bekleedt hij sinds juli 2014. Daarvoor was hij raadslid (1998-2010) en wethouder (2010-2014) in Bernheze. Hij volgt in Maashorst burgemeester Paul Rüpp (CDA) op, die op 26 maart overleed.

Vanwege zijn ziekte werd

De gemeenteraad van Heemstede heeft Falgun Binnendijk voorgedragen als nieuwe burgemeester per 15 april. Binnendijk is nu nog CDA-wethouder in Castricum. Eerder was hij acht jaar gemeenteraadslid in Alkmaar. Ook werkte hij enige tijd als adviseur voor de Wethoudersvereniging. Binnendijk volgt in Heemstede VVD’er Astrid Nienhuis op, die na één termijn afzwaait. Eerder,

tussen 2011 en 2018, was Nienhuis burgemeester van Landsmeer. Ze studeerde rechtsgeleerdheid en was ƮƊƊȲȁƊ ƊƮɨȌƧƊƊɈ Ƶȁ ȌǏ˛ ƧǞƵȲ van justitie. Haar termijn loopt af in januari 2024, maar ze blijft nog enkele maanden aan tot de komst van de nieuwe burgemeester.

Marjo Lamers is sinds 5 januari interim-gemeentesecretaris in Rotterdam.

Ze was daar al sinds januari 2021 directeur Middelen en Control/concerncontroller.

Lamers is de tijdelijke opvolger van Vincent Roozen,

Ingezonden mededeling

35 MAGAZINE

2024

Ons aanbod Leergang Sturen in vertrouwen 1 maart Ede Actualiteitenmiddag Omgevingsveiligheid 5 maart (online) Raad op Zaterdag 16 maart (online)

Laat u inspireren door onze opleidingen en congressen

VNG Belastingconferentie 2024 19, 20 maart Arnhem

Om welk vakgebied het ook gaat: als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en wet- en regelgeving kan zijn. Kom daarom naar een van onze inspirerende en verdiepende congressen.Voor heldere en praktische handvatten én om vakgenoten uit het hele land te ontmoeten.

Gemeentelijk Grondstoffencongres 2024 21 maart Nijkerk Basistraining Kennismaken met Omgevingsveiligheid 8 april (online) Future Green City Congress 2024 23, 24, 25, 26 september Utrecht

Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

34-36 PERSONALIA.indd 35

26-1-2024 15:42:28

die op 1 februari begint als secretaris-generaal bij het ministerie van BZK.

36 MAGAZINE

2024

Gemeentesecretaris Kim Speekhout van BorgerOdoorn is al langere tijd afwezig en keert waarschijnlijk niet terug in haar functie. Dat zei burgemeester Jan Seton op 11 januari in een commissievergadering. Speekhout is nog maar kort werkzaam voor Borger-Odoorn, sinds 1 mei vorig jaar. Daarvoor was ze programmadirecteur en manager jeugdgezondheidszorg bij de GGD Drenthe. Van 2003 tot 2015 was ze manager bij de gemeente Hoogeveen.

Borger-Odoorn gaat nu op zoek naar een interimsecretaris.

Johan Krul ging op 25 januari aan de slag als tijdelijk gemeentesecretaris in Tytsjerksteradiel. Krul is een manager en organisatieadviseur, die eerder ook gemeentesecretaris in Súdwest-Fryslân en de

voormalige gemeente Nijefurd was. De vorige gemeentesecretaris, Maaike van Gils, legde vanwege persoonlijke omstandigheden haar werkzaamheden tijdelijk neer. Van Gils startte begin 2018 als interim-secretaris in Tytsjerksteradiel, in juli van dat jaar kreeg ze een vaste aanstelling.

Diede Balduk neemt op 8 februari afscheid als ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵmeenteraad van Brummen. Ze gaat aan de slag als beleidsadviseur bij de gemeente Wageningen.

Balduk was sinds augustus ׂ‫ ׀ׂ׀‬ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ȲɐǿǿƵȁ‫ خ‬ Daarvoor was ze in diezelfde gemeente als anderhalf jaar ȯǶƊƊɈȺɨƵȲɨƊȁǐƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ƵȲ‫خ‬ JȲǞǏ˛ƵȲ Herman Veraart van de gemeenteraad van Baarle-Nassau stopt per 1 april, hij gaat dan met pensioen.

Veraart begon in 2020 in Baarle-Nassau, daarvoor was hij ruim elf jaar raadsadviseur/plaatsvervangend

Harald Bergmann (VVD) wordt naar verwachting op 13 maart geïnstalleeerd als burgemeester van Schiedam. Hij is nu nog burgemeester van Middelburg waar hij in 2012 aantrad. Recent gaf hij aan niet in aanmerking te willen komen voor herbenoeming in augustus 2024. Eerder was hij burgemeester van Albrandswaard en voorzitter van het dagelijks bestuur van de Centrumraad in Rotterdam. In Schiedam wordt hij de opvolger van Cor Lamers (CDA) die per 1 juni stopte.

Sindsdien is Jules Bijl (D66) waarnemend burgemeester.

34-36 PERSONALIA.indd 36

Otto Paans wordt per 1 maart de nieuwe gemeentesecretaris van Weststellingwerf en directielid van OWO, de intergemeentelijke samenwerking van Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland.

Nu is Paans nog algemeen directeur-secretaris bij de Uitvoeringsorganisatie Duo+, waarbinnen de gemeenten Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn samenwerken op alle terreinen van de gemeentelijke dienstverlening.

Daarvoor vervulde hij diverse leidinggevende functies bij gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. In Weststellingwerf wordt hij de opvolger van Remco van Maurik, die in mei vorig jaar overstapte naar het Wetterskip Fryslân. Sindsdien is Wilfred Goedmakers interimgemeentesecretaris.

ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ðɩȌǶǶƵ‫ خ‬0ƵȲƮƵȲ ɩƊȺ ǘǞǯ ƧȌǿǿǞȺȺǞƵǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ Arnhem en raadsadviseur in Dordrecht. Veraart was in het verleden ook politiek actief: als raadslid (19942002) en wethouder (20022006) in Westervoort en als statenlid (2010-2011) in de provincie Gelderland.

sturen naar de CdK in de provincie Zuid-Holland.

BURGEMEESTERSّ VACATURES

De burgemeestersvacature van Maasdriel (circa 26.100 inwoners), vacant sinds 16 april 2023, is opengesteld.

Het salaris is € 9.500,75 bruto per maand. De ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǞȺ ɈƵ ɨǞȁƮƵȁ op bit.ly/vacaturemaasdriel.

Sollicitaties vóór 6 februari sturen naar de CdK in de provincie Gelderland.

Geïnteresseerden in het burgemeestersambt van Voorne aan Zee (circa 74.000 inwoners), vacant sinds 1 januari 2023, kunnen daarnaar solliciteren.

Deze gemeente is per 1 januari vorig jaar ontstaan door samenvoeging van Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne. Het salaris bedraagt € 11.154,01 bruto per ǿƊƊȁƮ‫( خ‬Ƶ ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǞȺ te vinden op zuid-holland.nl/ sollicitatieburgemeester.

Sollicitaties vóór 6 februari

Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Roosendaal (circa 77.700 inwoners), vacant per 31 mei 2024. Het salaris bedraagt € 11.154,01 bruto per ǿƊƊȁƮ‫( خ‬Ƶ ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ kan worden opgevraagd via burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl of tel. 06-52794333/ 06-18303119. Sollicitaties vóór 14 februari sturen naar de CdK in de provincie Noord-Brabant.

26-1-2024 15:42:29

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Suzanne Cremers RAAD CDA, STEIN WERK BLOEMIST ‘Het is mooi om met bloemen te werken. We maken bloemwerk voor heel verschillende gelegenheden, van sterfgevallen tot geboortes en huwelijken. Je kunt in bijzondere periodes voor mensen echt iets persoonlijks betekenen. Ik doe dit al sinds 1994 en ik heb er nog geen moment spijt van gehad.

Stein is een kleine gemeente. Hier is het echt ons-kent-

37 RAAD en WERK.indd 37

ons. Dat is leuk, maar mensen denken ook weleens dat ik als eenpersoonsfractie meer invloed heb dan in werkelijkheid het geval is. Ze verwachten soms meer dan ik kan waarmaken. Maar het is goed te combineren met de bloemenzaak, waar ik vijftien uur in de week werk. Ik probeer de politiek en het werk wel gescheiden te houden. Hier in de bloemenwinkel werk ik niet voor de raad.’

26-1-2024 15:42:57

TEKST: LEO MUDDE

BURGERBERADEN

‘Áls het dan

38

lukt,

heb je ook wat’

HET WORDEN SPANNENDE MAANDEN VOOR HET BURGERBERAAD. VERSCHILLENDE GEMEENTEN PRESENTEREN ROND DEZE TIJD DE UITKOMSTEN VAN DEZE VORM VAN INWONERSPARTICIPATIE WAARMEE ZE IN 2023 ZIJN BEGONNEN. NU MOET DUIDELIJK WORDEN HOE SERIEUS GEMEENTEN DE ADVIEZEN NEMEN.

MAGAZINE

2024

M

et meer dan gemiddelde belangstelling zullen de komende weken en maanden verspreid over het land burgers naar hun gemeentebestuur kijken. Zij hebben deelgenomen aan de eerste golf burgerberaden en adviezen voor hun colleges en raden geformuleerd. Wat gaan die ermee doen?

Hun reacties zullen voor een deel bepalend zijn voor het herstel van het vertrouwen in de overheid. Blijft er straks slechts een sterk verdund aftreksel over van de aanbevelingen die tientallen inwoners na een lang en intensief proces hebben geformuleerd, dan zal dat een nieuwe deuk slaan in het imago van de overheid. Gaan colleges en raden daarentegen enthousiast en snel met de uitkomsten aan de slag en laten ze zien dat ze de inbreng van de burgers serieus nemen, dan leidt dat wellicht tot nóg meer participatie en, wie weet, hogere opkomstcijfers bij verkiezingen.

MAASTRICHT

Aan de deelnemers van burgerberaden zal het niet liggen, zegt Sven Cimmermans. Hij is ambtelijk projectleider van het burgerberaad dat de afgelopen maanden in Maastricht is gehouden. Honderd Maastrichtenaren bogen zich daar in zeven sessies over de vragen: hoe maken we de stad veilig en gezond voor iedereen, is er genoeg ruimte om mensen te

38-41 LEESVERHAAL_Burgerberaden.indd 38

ontmoeten en hoe maken we de stad mooier en duurzamer? De antwoorden werden deze week aan het college en de gemeenteraad gepresenteerd en worden, als het goed is, meegenomen in de uiteindelijke omgevingsvisie.

Cimmermans kijkt tevreden terug op de achterliggende periode. In tienduizend huizen viel vorig jaar een uitnodiging op de mat om mee te doen aan een burgerberaad. ‘Ik had mijn twijfels over de respons’, bekent hij eerlijk. ‘Maar letterlijk een halve dag nadat de brieven waren bezorgd, hadden al driehonderd mensen gereageerd. Uiteindelijk werden dat er 1044. Dat is veelzeggend, van mensen wordt toch verwacht dat het ze veel tijd kost. Dat ze dat accepteren, zegt veel over hun motivatie.’

26-1-2024 15:43:24

Eerste bijeenkomst van het burgerberaad Maastricht in september 2023. (Beeld: Jonathan Vos Photography)

Na de tweede loting van honderd mensen vielen er in de loop van de tijd nog dertig af. Uiteindelijk doorliepen zeventig burgers het hele traject, onder wie vijftien ‘internationals’ – vertegenwoordigers van de internationale gemeenschap die nu eenmaal flink vertegenwoordigd is in de meest Europese stad van Nederland.

INTERNATIONAAL

Cimmermans is bij de organisatie van dit eerste Maastrichtse burgerberaad niet tegen grote obstakels opgelopen, of het moet juist dat internationale aspect zijn. ‘Dat zorgde voor extra werk. Alles moest in het Engels worden vertaald, maar dat betekende wel dat ook de internationals goed mee konden doen in de gesprekken. Dat was ook een van de doelen.’

Verder alleen maar lof: er ontstond groepsvorming, er was uitwisseling van ideeën en er waren levendige discussies over elkaars opvattingen. ‘De groep corrigeerde zichzelf ook. Als de ene deelnemer bepaalde slechte ervaringen had met de overheid, zette de ander daar weer iets positiefs tegenover. Zie het als een Nederlands verjaardagsfeestje waar men in een kringetje bij elkaar zit. Ieder heeft z’n eigen bubbel, met verschillende meningen en ze zouden op andere dagen nooit iets samen doen, maar nu gaan ze toch met elkaar in gesprek.’

De mensen willen ook nu, nu het advies er ligt, betrokken blijven, zegt Cimmermans. ‘Ze zijn vooral heel benieuwd wat het college en de raad ervan gaan vinden. De gemeenteraad heeft zich wel vooraf gecommitteerd aan de uitkomsten, toch is het spannend hoe dat commitment uiteindelijk wordt ingevuld.’

38-41 LEESVERHAAL_Burgerberaden.indd 39

ARNHEM

39

Spannend is ook het woord dat de Arnhemse wethouder Bob Roelofs (Arnhem Centraal) gebruikt. Hij heeft burgerparticipatie in portefeuille. Arnhem staat aan het begin van zijn eerste burgerberaadproces. Deze maand krijgen tienduizend Arnhemmers een uitnodiging om mee te loten voor deelname aan een burgerberaad over een effectievere afvalvermindering en een circulaire stad. In een eerder referendum legde Arnhem zijn inwoners de vraag voor, of ze het eens waren met het besluit om te stoppen met diftar, waarbij per afvalzak moet worden betaald. Iets meer dan de helft (53 procent) vond dat een goed idee, 47 procent kleurde het nee-vakje rood. Een nagenoeg perfecte tweedeling dus. Maar er moest wel iets gebeuren om de hoeveelheid afval in de stad te verminderen.

Dus besloot de raad een burgerberaad uit te schrijven met een bredere focus: hoe kan Arnhem effectiever zijn afvalstromen verminderen en een stap zetten richting een volledig circulaire stad? Democratie, zegt Roelofs, is meer dan alleen maar stemmen op partij X of Y. ‘Je moet ook de deskundigheid van je inwoners benutten en dit onderwerp is enorm beladen. Afval is

MAGAZINE

2024

‘Democratie is meer dan alleen maar stemmen op partij X of Y’ 26-1-2024 15:43:30

DRIEDAAGSE OPLEIDING

AI & GEMEENTE

START: 27 FEBRUARI 2024 | UTRECHT | € 1.895,- EXCL. BTW

BLIJF RELEVANT VOOR JOUW GEMEENTE MET UP-TO-DATE EN SOLIDE KENNIS OVER AI Maak kennis met AI, machine learning, advanced analytics, algoritmes, ChatGPT. Wat is nou wél en vooral ook niet AI en welke verschillende types zijn er? Wat zijn ontwikkelingen, kansen en bedreigingen als het gaat om wet- en regelgeving, ethische vraagstukken en privacy?

Wat is de impact ervan op de gemeentelijke organisatie?

De opleiding wordt gegeven door AI-specialisten en advocaten om zowel de technische, ethische als juridische facetten van AI zo goed en grondig mogelijk te behandelen. De docenten hebben bovendien ruime ervaring met de toepassing van AI in gemeentelijke organisaties.

Dag 1 Toepassingen, verschijningsvormen en impact van AI Dag 2 Hoe maak je AI tot een succes & Ethiek Dag 3 Wet- en regelgeving & Build your own AI Uniek Deze opleiding is helemaal gericht op de toepassing van AI in gemeenten. Geen generieke informatie dus, maar theorie en casuïstiek zijn toegesneden op processen, beleidsontwikkelingen en wettelijke kaders die gelden voor gemeenten.

BEKIJK HIER HET PROGRAMMA EN SCHRIJF JE VANDAAG IN

AI & Gemeenten 210x297 210x297.indd indd 1 38-41 LEESVERHAAL_Burgerberaden.indd 40

21-12-2023 21 12 2023 16:53 26-1-2024 15:43:33

‘Afval is van iedereen, het onderwerp leeft enorm’ van iedereen, het onderwerp leeft enorm. Dat iedereen deskundig is, vind ik een voordeel, maar het is een uitdaging daar op een goede manier mee om te gaan. Bij het referendum kon je alleen maar ja of nee zeggen. Nu gaan we echt op zoek naar verbetering: hoe kunnen we het afval in de stad dan wel verminderen? Dat is een mooie, nieuwe stap.’

NIET HEILIG

Helemaal uit de lucht vallen kwam het niet. In het coalitieakkoord stond al dat er burgerberaden zouden komen. Roelofs: ‘Wij willen meer werken vanuit het perspectief van de inwoners in plaats vanuit de wijze waarop de gemeente is georganiseerd. Je moet altijd kijken of je nieuwe wegen kunt bewandelen. Ik zal het burgerberaad zeker niet heilig verklaren, maar het is wel een manier om aan de inwoners duidelijk te maken: we hebben een groot probleem, we willen er samen met jullie proberen uit te komen.’

Alle buurgemeenten hanteren diftar, en dat leidt tot afvaltoerisme in Arnhem. ‘Het kan nogal wat voordeel opleveren om je eigen vuilniszak niet in Lingewaard of Overbetuwe aan te bieden, maar hier te dumpen’, zegt Roelofs. ‘Dat is heel lastig te bestrijden. Bovendien leidde diftar in Arnhem tot meer vervuiling, omdat mensen hun afvalzak in de openbare ruimte achterlieten in plaats van ervoor te betalen via de afvalcontainer. Kortom, Arnhem heeft een probleem.’

Roelofs hoopt dat met een burgerberaad om te draaien naar een kans. ‘Wij vragen nu van onze inwoners van verschillende kanten naar het probleem te kijken, veel breder dus dan ja of nee. Is dat eng? Weet je, ik houd van mensen die hun nek uitsteken en iets nieuws uitproberen, dat doen wij als college en raad nu ook.’

GEEN PANACEE

Burgerberaden staan in een derde van de gemeenten in het coalitieakkoord. Blijkbaar wordt het instrument gezien als hét middel om de inwoners meer bij het beleid en het bestuur te betrekken. Jan Maessen van onderzoeks- en participatiebureau EMMA begeleidt

veel gemeenten die met burgerberaden experimenteren. Hij waarschuwt voor al te hoge verwachtingen.

‘Een burgerberaad is geen panacee. Veel colleges en gemeenteraden hebben de ambitie om een burgerraad te organiseren, maar als je ze dan vervolgens vertelt wat erbij komt kijken, schrikken ze. Het is niet alleen een overdracht van een mandaat, het is ook best kostbaar. Dat is een zoektocht waar we nu midden in zitten: hoe organiseren we met een beperkt budget een kwalitatief hoogstaand burgerberaad?’

Maar áls het lukt, dan heb je ook wat, zegt Maessen.

‘Ik ken geen enkele andere participatiemethode waarbij het zo goed lukt om een dwarsdoorsnede van de samenleving te betrekken. Vooral door die tweetrapsloting. Bij de eerste loting zijn de usual suspects van de inspraak, de oude witte mannen, zwaar oververtegenwoordigd. Maar in de tweede, gestratificeerde loting kun je hiervoor corrigeren. Zo krijg je een groep die representatief is op de belangrijkste variabelen voor het vraagstuk dat voorligt. Bijvoorbeeld op het type woning, heel relevant voor een onderwerp als afvalbeleid.’

41 MAGAZINE

2024

BEWIJSLAST

Voor de gemeenten die nu aan de slag gaan met de aanbevelingen, heeft hij alvast een winstwaarschuwing: ‘De bewijslast wordt superbelangrijk. Als je over een halfjaar kunt laten zien dat de uitkomsten daadwerkelijk gemeentelijk beleid zijn geworden, dan heb je een goed verhaal. Wanneer je nu al, bij je eerste burgerberaad, teleurstellingen moet communiceren omdat je de verwachtingen niet waar kunt maken, dan wordt het een stuk lastiger om nog een keer van je burgers te vragen mee te doen.’

Er zullen ook zeker bedrijfsongelukken gaan plaatsvinden, voorspelt hij. ‘Je weet nu al dat er casuïstiek zal komen, waarin het college toch te veel gaat sleutelen aan de uitkomsten, of een raad ze naast zich neerlegt. Het zal heel erg van de raad, het college en de lokale politieke stijl afhangen of een burgerberaad een goede politieke opvolging krijgt.’ ←

23 16:53 6:53

38-41 LEESVERHAAL_Burgerberaden.indd 41

26-1-2024 15:43:36

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT Strategisch

informatiemanager Leeuwarden Medewerker informatiebeheer Medemblik §ȲǞɨƊƧɯ ȌǏ˛ ƧƵȲ Nunspeet BRP-specialist Velsen

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE

²ȯƵƧǞƊǶǞȺɈ ˛ ȁƊȁƧǞǁȁ

Adviseur arbeidsvoor-

BEL Combinatie (Eemnes) Business controller De BUCH (Castricum) ²ƵȁǞȌȲ ˛ ȁƊȁƧǞƵƵǶ beleidsadviseur Medemblik

waarden en rechtspositie Huizen Adviseur recruitment Lelystad Strategisch beleidsadviseur HR Medemblik HR-adviseur Voorschoten

y(0ªàXh²‫غ‬ à0À0y²!R §‫غ‬ CULTUUR Sportcoördinator/

Tilburg

buurtsportcoach Baarn Beleidsmedewerker erfgoed De BUCH (Bergen, NH) Zweminstructeur Koggenland

(X0y²Àß0ªm0yXyJ‫غ‬ FACILITAIR

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

Medewerker bedrijfs-

Senior vergunning-

voering Katwijk Afdelingshoofd dienstverlening Koggenland Teammanager publiek Nunspeet Medewerker burgerlijke stand en verkiezingen Veenendaal

verlener evenementen Alphen aan den Rijn Verbindingsambtenaar anti-institutioneel extremisme Haarlemmermeer Jurist A Vergunningverlening Leeuwarden Adviseur ondermijning SED organisatie

BESTUURLIJK

42

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Organisatieadviseur

MAGAZINE

2024

RUIMTELIJKE ORDENING Medior beleidsadviseur

mobiliteit Capelle aan den IJssel Toezichthouder bouwen De Bilt Projectcontroller klimaat en energie De Buch (Castricum) Projectregisseur herontwikkeling woonwagenlocaties Dienst Dommelvallei (Nuenen) Beleidsadviseur ruimtelijke ordening Gooise Meren Adviseur water- en rioleringsbeheer Gouda Adviseur verkeer en mobiliteit Hattem

Teamleider industrie en

afval Leeuwarden Beleidsadviseur afval en grondstoffen Nieuwegein Assetmanager parkeren en deelmobiliteit Tilburg Stedenbouwkundige/ beleidsadviseur stedenbouw Voorschoten Coördinator wegen en kabels en leidingen Westland Senior beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling Zoeterwoude

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID Allround klantmanager

inburgering Haarlem

WELZIJN Jeugdconsulent

BEL Combinatie (Eemnes) Wmo-consulent voorzieningen Hattem Beleidsadviseur inclusie sociaal domein Huizen

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Dimitry de Bruin, Jiri Büller, Merel van Dorp, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen, Paul van der Zwan Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertentie-exploitatie !ȲȌȺȺ‫ ة‬ɈƵǶ‫ ة׀ׂ ׀ׁ ׇׂٌׄ׀ׁ׀ خ‬ɈȲƊǏ˛ Ƨ‫ۊ‬ƧȲȌȺȺ‫خ‬ȁǶ Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺٌ Ƶȁ ƧȌǿǿǞȺȺǞƵǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ parlementariërs en ambtenaren bij gemeenten en stads- en streekgewesten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-3738393 Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 198 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag

Mis niets!

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

© 2024, ISSN 1566-1636

42 Vacatures en colofon.indd 42

26-1-2024 15:44:04

6-DAAGSE OPLEIDING | START: 25 APRIL | € 2695,- EXCL. BTW

OMGEVINGSWET IN DE PRAKTIJK

Alle essentiële kennis die je nodig hebt in de praktijk

Krijg diepgaand inzicht in de kerninstrumenten, de belangrijkste veranderingen en de mogelijkheden die de Omgevingswet met zich meebrengt.

Ontdek de structuur van het wettelijk stelsel en ken de samenhang tussen de verschillende deelgebieden; ruimtelijke ordening, milieu, water, natuur, bouwen & wonen en mobiliteit. Uiteraard wordt aandacht besteed aan participatie en inspraak, evenals aan de veranderingen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH).

BEKIJK HET COMPLETE PROGRAMMA EN SCHRIJF JE VANDAAG IN

Omgevingswet O i t in i d de praktijk ktijk 210 210x297.indd 297 i dd 1 43 Advertentie.indd 43

22-01-2024 22 01 2024 15 15:30 30 26-1-2024 13:08:42

VNG MAGAZINE Gratis voor alle bestuurders, raadsleden en ambtenaren

2023 VNGMag advert 44 Advertentie.indd 44 210x297 v1.indd 1

11-12-2023 13:25 26-1-2024 13:09:10