VNG Magazine 2021-15

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

15 8 OKT 2021

FEMKE HALSEMA

‘Een stad moet schuren’

RISICOMANAGEMENT ZICHT OP GEVAREN MOET BETER

MANTELZORG STEIN NEEMT DREMPELS VOOR HULP WEG

VEILIGHEID DE HANDHAVER WORDT STEEDS BREDER INGEZET

vng.nl

01 COVER.indd 1

4-10-2021 14:28:39

Een woning voor opa Cees

Omdat zijn hart bij zijn kleinkinderen ligt

We willen graag dat opa Cees in de buurt van zijn kleinkinderen kan wonen. Dat is belangrijk voor opa Cees, maar ook voor de buurt.

Wonen moet voor iedereen betaalbaar blijven. Daarom hebben we BPD Woningfonds opgericht.

Hiermee werken we samen met gemeenten en woningcorporaties aan meer middenhuurwoningen door heel Nederland. Van Alkmaar tot Almelo en van Groningen tot Rosmalen.

Meer weten over onze projecten, zoals bijvoorbeeld in Den Haag of Diemen?

Kijk op bpd.nl/woningfonds

Bouwen aan het hart van de buurt

Voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen Zorg dat u op de hoogte bent!

Heeft u als deskundige in uw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen?

Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet WOZ, loonbelasting, premieheffingen en zorgverzekering.

Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu wordt u optimaal geïnformeerd.

Meer informatie: sdu.nl

02 Advertentie.indd 2

4-10-2021 14:29:28

IN DIT NUMMER yÇww0ª ׁ‫ ׈ ظ ׅ‬jÀ 0ª ׂ‫ ظ ׁׂ׀‬h ªJ yJ ‫ׇׅ‬

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 16 verschijnt op 22 oktober 2021

Femke Halsema De burgemeester van Amsterdam wordt bijna dagelijks ontroerd door haar werk.

18 14 Risicomanagement Gemeenten doen niet genoeg om de gevaren voor hun gemeenten in beeld te brengen, concludeert Maryse Hoogland in haar scriptie.

Mantelzorg Een adviesteam helpt gemeenten bij het wegnemen van drempels.

8

3 MAGAZINE

2021

28

22 Stadstekenaar Nijmegen wil met de aanstelling van een stadstekenaar in beeld brengen wat er leeft in de stad.

Participatie Midden-Groningen kreeg extra geld van het rijk om inwonersparticipatie te ontwikkelen. De gemeenteraad is positief, en investeert nu ook zelf.

38 Handhaver Boa’s en andere handhavers worden steeds breder ingezet.

Dat zorgt voor wrijving. Het stelsel moet op de schop.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 21 Thorbeckehoogleraar 31 Column André Krouwel 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad en werk

03 Inhoud.indd 3

4-10-2021 18:08:52

ACTUEEL

Digitaal vergaderen blijft

4 MAGAZINE

2021

Digitale raadsvergaderingen worden blijvend mogelijk gemaakt.

Demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken is bezig met een uitwerking, schrijft ze aan de Tweede Kamer.

vorming en de uitgebreidere mogelijkheid om in de raadszaal onderling te communiceren. ‘Hoewel deze punten van meerwaarde kunnen zijn, betekent dit niet dat enkel fysiek vergaderd zou mogen worden.’

Volgens Ollongren heeft digitaal vergaderen voordelen die ‘complementair’ zijn aan de fysieke bijeenkomsten.

De bewindsvrouw wijst er in een brief aan de Kamer op dat digitale beraadslaging en besluitvorming bijdragen ‘aan de mogelijkheden om de vergaderwijze aan te passen aan de lokale behoefte, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van de vergadering’. Ook ‘bevordert het de toegankelijkheid waarmee debatten voor het publiek te volgen zijn’.

EFFICIËNTER

ONVERENIGBAAR

mogelijkheid van digitaal vergadere nog niet. De wetgever heeft er dan ook nooit rekening mee kunnen houden.

Ollongren heeft ook de Groningse hoogleraar staatsrecht Solke Munneke om advies gevraagd. Volgens hem is digitaal vergaderen ook niet onverenigbaar met de Grondwet. Bij het opstellen van de Grondwet en andere wetten over de positie van de gemeenteraad bestond de

Aan het fysieke vergaderen zitten echter wel voordelen, schrijft Ollongren op basis van de analyse van Munneke. Ze noemt de representatieve symboliek van de fysieke samenkomst als democratisch orgaan, de waarborgen over de besluit-

De voordelen van digitaal vergaderen zijn aanvullend aan de fysieke bijeenkomsten, stelt de minister. Omdat er geen reistijd is, zijn vergaderingen beter te plannen. Ook worden de digitale overleggen als efficiënter ervaren, vooral bij informatieve bijeenkomsten.

Besloten vergaderingen moeten volgens de bewindsvrouw wel altijd fysiek plaatsvinden, omdat bij een digitale vergadering de vertrouwelijkheid niet gegarandeerd kan worden.

Digitaal vergaderen is nu nog mogelijk op basis van een tijdelijke coronawet. Die loopt eind oktober af, maar Ollongren is van plan de looptijd opnieuw te verlengen en dat te blijven doen tot er een permanente regeling tot stand is gekomen.

(RvdD) ←

Wettelijke grondslag voor bewapening boa’s Bacteriën en virussen zijn interessant, maar mensen zijn toch leuker.

ɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲ wƊƊȲɈƵȁ Ǐ˛ȁǐƊ ‫ـ‬RƊȲƮƵȁƦƵȲǐ‫ ةف‬ voormalig directeur van een watertechnolo-

Er komt een wettelijke grondslag voor de bewapening en uitrusting van boa’s. Demissionair minister Ferd Grapperhaus van Justitie & Veiligheid wil daarvoor de Politiewet wijzigen.

Met zijn wetsvoorstel wil de minister dat dit op hetzelfde niveau wordt geregeld als van de politie. Grapperhaus wil hiermee vooralsnog alleen een wettelijke grondslag creëren, het brengt geen verandering in de wijze waarop boa’s nu al op grond van de Politiewet en de ambtsinstructie bevoegd zijn geweld toe te passen. (LM) ←

giebedrijf, maakte bewust de overstap naar de politiek, De Stentor 2 oktober.

04-05 ZAP_berichten.indd 4

Pagina 38: De handhaver verschijnt.

4-10-2021 18:06:17

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Stein meest toegankelijk Stein is verkozen tot de Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland. Dat is donderdag bekendgemaakt.

De Limburgse gemeente won onder meer omdat ze van alle deelnemende gemeenten de hoogste beoordeling had van ervaringsdeskundigen, en omdat ze concrete ambities heeft en die duidelijk beschreven heeft in een heldere en toegankelijke agenda.

Zwolle kreeg van de jury de aanmoedigingsprijs. Die gemeente heeft vooral ingezet op het verbeteren van de toegang in het fysieke domein. De jury roept Zwolle nu op óók in te zetten op de andere domeinen.

De VNG organiseert de verkiezing om meer aandacht te vragen voor het belang van toegankelijkheid. Dit is nodig, want 4 miljoen Nederlanders met een beȯƵȲDzǞȁǐ ȌǏ ƧǘȲȌȁǞȺƧǘƵ ɹǞƵDzɈƵ DzɐȁȁƵȁ ɨǞǯǏ ǯƊƊȲ ȁƊ ȲƊɈǞ˛ƧƊɈǞƵ ɨƊȁ ǘƵɈ ßyٌßƵȲƮȲƊǐ Handicap nog altijd niet gelijkwaardig deelnemen in de samenleving. (RvdD) ←

Lees op pagina 18: Stein zet zich ook in voor goede mantelzorg.

5

Woningen voor 10.000 statushouders

MAGAZINE

2021

Naar verwachting moeten in de eerste helft van 2022 zeker 10.000 vergunninghouders woonruimte krijgen.

Dat meldt demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid. Het gaat om mensen die bijvoorbeeld zijn gevlucht voor oorlog of vervolging en in Nederland een verblijfsvergunning hebben gekregen.

Het aantal van 10.000 vergunninghouders is gebaseerd op het te verwachten aantal asielzoekers dat een verblijfsvergunning krijgt in de eerste helft van 2022. Hierbij is rekening gehouden met de verhoogde instroom van asielzoekers, de problemen met uitstroom van vergunninghouders vanwege het woningtekort en de recente ontwikkelingen in Afghanistan.

Tegelijkertijd zijn in 2021 door de coronacrisis minder nareizigers naar Nederland gekomen dan werd verwacht. Dit alles zorgt ervoor dat het aantal op 10.000 is vastgesteld. (MM) ←

04-05 ZAP_berichten.indd 5

De WOZ-waarde van een woning was begin dit jaar gemiddeld 290.000 euro. Dat is 7 procent meer dan een jaar eerder, en de hoogste waarde ooit. Dat meldt het CBS. De WOZ-waarde steeg wel minder hard dan de afgelopen jaren.

De WOZ-waarde volgt – met een vertraging van een jaar – de prijsontwikkelingen op de woningmarkt. Die vertraging komt omdat gemeenten de WOZ-belasting baseren op de WOZ-waarde een jaar eerder.

In Oldambt steeg de gemiddelde WOZ-waarde vorig jaar het sterkst, met 12,4 procent naar gemiddeld 181.000 euro. In Sint-Anthonis daalde de WOZwaarde juist, met 1,3 procent. (RvdD) ←

4-10-2021 18:06:35

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

VNG-reactie op de Rijksbegroting: Bijzondere ledenbrief

6

In de jaarlijkse Bijzondere ledenbrief delen we onze reactie op de Rijksbegroting. Met deze ledenbrief geven wij een korte samenvatting van de voor gemeenten belangrijke kabinetsvoornemens in de Rijksbegroting 2022 en de betekenis daarvan voor gemeenten.

Samenvattend staat de Rijksbegroting 2022 minder nadrukkelijk in het teken van de coronacrisis dan de Rijksbegroting voor 2021. Het kabinet stelt extra middelen beschikbaar voor flankerend beleid om de maatschappelijke en economische gevolgen van corona op te vangen. Aan de algemene uitkering van het Gemeentefonds wordt in totaal ruim 103 miljoen euro toegevoegd voor aanvullende re-integratie, een impuls re-integratie, bijzondere bijstand en gemeentelijk schuldenbeleid. De coronacompensatie die gemeenten tot nu hebben gekregen, was reëel. Wij zullen

de ontwikkelingen in de komende periode volgen om ervoor te zorgen dat er maatschappelijk en economisch geen blijvende schade als gevolg van corona ontstaat.

Verder laat de Rijksbegroting zien dat het kabinet heeft geluisterd naar de zorgen van gemeenten. Ook in 2022 wordt de opschalingskorting bevroren. Het levert gemeenten in 2022 270 miljoen euro op. Dat is een goede ontwikkeling, maar zoals bekend willen wij de volledige opschalingskorting van tafel. Voor de tekorten jeugdzorg gaat er 1,6 miljard euro naar gemeenten in 2022. Daarnaast krijgen gemeenten 72,5 miljoen euro voor de energietransitie.

Dat laat onverlet dat er in de kabinetsformatie nog goede afspraken moeten worden gemaakt over een oplossing van de structurele financiële problemen van gemeenten.

U leest de volledige Bijzondere ledenbrief op vng.nl.

MAGAZINE

2021

Jm m J m²ّ KUNSTWERK ONTHULD Xy R0À ßyJّJ0 Çà De VNG omarmt de Global Goals, in het bijzonder Global Goal 11, duurzame steden en gemeenschappen. Het doel dat overduidelijk veel raakvlakken heeft met de VNG. Dit doel staat ook symbool voor de gemeentelijke betrokkenheid bij de Global Goalsagenda als geheel. Om deze verbinding sterker aan te duiden, is het pand van de VNG, de Willemshof, vorig jaar al omgedoopt tot ‘Global Goal 11 Huis’.

Deze term wordt gebruikt voor gebouwen van organisaties die zich inzetten voor de Global Goals.

Om het belang van de Global Goals Ƶȁ ȺȯƵƧǞ˛ƵDz JǶȌƦƊǶ JȌƊǶ ׁ​ׁ ɨƵȲƮƵȲ ɈƵ benadrukken, heeft Flore Paumen speciaal voor de VNG een kunstwerk ontworpen. Dit visualiseert voor zowel VNG-medewerkers als bezoekers de ambitie van de VNG om steden en dorpen inclusief, veilig en duurzaam te maken. Bij het ontwerp is verbinding gemaakt met onze handreiking Global Goals in het gemeentelijk beleid, een

06 Lopende Zaken.indd 6

gids voor gemeenten om het lokale beleid te laten aansluiten bij de duurzame ontwikkelingsagenda.

Het schilderij onderstreept dat de VNG staat voor een goed leven voor iedereen, hier en nu, en straks en ver weg.

Zowel het sociale als fysieke domein wordt vertegenwoordigd in het kunst-

werk. En de karakters zijn met opzet ‘kleurloos’: de herkenbare menselijke vormen hebben geen uiterlijke karakteristieken die prijsgeven wat hun culturele of religieuze achtergrond, huidskleur of seksuele oriëntatie is, omdat de VNG voor diversiteit staat en geen groepen buitensluit.

4-10-2021 18:04:12

COMMENTAAR

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard

FOUT GELD

D

e burgemeester kijkt me aan, half strijdvaardig en half onmachtig. Een poosje geleden deed de politie een inval in een xtc-lab in een afgelegen schuur, vertelt ze. ‘Ik heb sterk het gevoel dat er nog meer labs zijn in de omgeving, maar ik kan het niet hardmaken.’

De Achterhoekse burgemeesters maken zich zorgen dat georganiseerde drugsbendes proberen boeren die het financieel lastig hebben, in hun greep te krijgen. Ze kennen de verhalen uit Brabant. Een boer wordt verleid met een huurcontract voor een schuur. Wanneer later blijkt dat het om drugs gaat, is hij chantabel gemaakt. Zo worden mensen die het maar net kunnen rooien onder druk gezet en de criminaliteit ingetrokken. Criminelen weten feilloos wie ze daarvoor kunnen benaderen. De burgemeesters van de drie gemeenten die ik vandaag bezoek, snijden in verschillende toonaarden hetzelfde thema aan: de discrepantie tussen de werelden van beleid en uitvoering. Weliswaar staat het aanpakken van ondermijning hoog op de agenda van het demissionaire kabinet, maar om het in de greep te krijgen, zijn voldoende politieagenten en boa’s nodig.

Onderweg in de auto zie ik wat een enorme gemeenten het zijn, met hun talrijke kleine kernen en omvangrijke buitengebieden. Het is een afwisselend landschap van akkers omringd door houtsingels, weiden met rijen knotbomen en in de verte grote schuren waar niemand komt. Ondermijning kan hier allang aan de hand zijn, maar we weten het niet omdat we het niet kunnen onderzoeken.

Het kabinet geeft volgend jaar weliswaar een impuls van 200 miljoen euro voor wijkagenten en boa’s, maar dit is geen structurele versterking van de basisinfrastructuur. Het bestrijden van de keiharde georganiseerde misdaad begint in kwetsbare wijken waar veel mensen wonen zonder werk, met psychische problemen en in armoede. Waar kinderen op school vaker achterstand oplopen.

Dit vraagt een brede sociale, preventieve en repressieve aanpak waarbij de school, zorgverleners en politie elkaar blindelings weten te vinden. Waarbij de wijkagent zijn vaste klanten kent, weet waar de foute groepen hangen en wie er dreigen af te glijden. Hij signaleert, onderzoekt, treedt op. Hij vertelt in de schoolklas dat het je leven verwoest als je een telefoon aanneemt in ruil voor het bezorgen van een pakje. Alarmeert de Belastingdienst en de gemeente dat er een verdachte kapperszaak zit waar nooit klanten komen.

In de praktijk komt de wijkagent nauwelijks aan zijn wijk toe omdat hij diensten moet draaien door het personeelstekort. Om het korps op sterkte te brengen, zijn structureel honderden miljoenen extra nodig. Het rijk en de gemeenten zijn het erover eens dat een voortvarende aanpak noodzakelijk is om ondermijnende criminaliteit te stoppen. De basis moet nu echt op orde worden gebracht. ←

7 MAGAZINE

2021

HET BESTRIJDEN VAN DE KEIHARDE MISDAAD BEGINT IN KWETSBARE WIJKEN

07 COMMENTAAR Leonard Geluk.indd 7

4-10-2021 18:03:16

TEKST: LEO MUDDE | BEELD: JIRI BÜLLER

FEMKE HALSEMA

‘Een stadmoet 8 MAGAZINE

2021

schuren’

ZE VINDT HET BURGEMEESTERSCHAP VAN AMSTERDAM ‘NOG LEUKER’ DAN ZE VOORAF HAD GEDACHT. FEMKE HALSEMA WORDT BIJNA DAGELIJKS ONTROERD DOOR HET WERK. ‘ER IS VEEL SCHOONHEID IN DE STAD, MAAR OOK LEED.’

08-11 FEATURE INTERVIEW_Femke Halsema.indd 8

4-10-2021 18:01:58

‘De heftigheid van de problemen is oneindig veel groter geworden’

08-11 FEATURE INTERVIEW_Femke Halsema.indd 9

4-10-2021 18:01:40

‘Met terugwerkende kracht heb ik weleens gêne over mijn eigen opereren als Kamerlid’

N

10 MAGAZINE

2021

Wie is...

atuurlijk wist Femke Halsema, toen ze ruim drie jaar geleden solliciteerde naar het burgemeesterschap, ongeveer wat de functie in zwaarte en intensiteit in een stad als Amsterdam zou betekenen. ‘Maar wat ik me niet genoeg had gerealiseerd, is de bijna dagelijkse ontroering waarmee het werk gepaard gaat. De talloze mensen die je ontmoet, de levensgeschiedenissen die op je pad komen. Omdat je als burgemeester toch een instituut symboliseert, is de openheid heel groot en vertellen mensen heel veel. Dat je mag delen in de kwetsbaarheid van mensen en even die levens mag binnenwandelen, dat maakt het werk nog mooier dan ik dacht.’

Voor die persoonlijke contacten trekt ze veel tijd uit, naast de andere zaken die haar agenda laten overlopen. ‘Voor mij is dat belangrijk. De stad kent veel schoonheid, maar ook leed. Er zijn veel incidenten, pas nog de brand in de studentenflat. Ik vind het contact met slachtoffers en nabestaanden heel essentieel.’

Femke Halsema is sinds 12 juli 2018 burgemeester van Amsterdam. Van 1998 tot 2011 zat zij voor GroenLinks in de Tweede Kamer, van 2002 tot 2010 als fractievoorzitter. Na haar vertrek uit de Haagse politiek was zij in Tilburg bijzonder hoogleraar Politiek in de 21e eeuw, publiciste en documentairemaker.

Die brandstichting was mogelijk lhbtiq+-gerelateerd. Kort daarna hingen er overal regenboogvlaggen in de stad. Soms is een incident nodig om iets los te maken in de stad.

‘Er is hier een enorme solidariteit met de lhbtiq+gemeenschap, maar tegelijkertijd zie je dat met name jongeren in toenemende mate het conflict zoeken en ook niet terugdeinzen voor intimidatie en soms zelfs geweld. Zij staan haaks op de waarden in deze stad.

Dat is voor jonge gays en transgenders extreem akelig.

Amsterdam houdt de belofte in dat je je hier vrij moet kunnen ontwikkelen, dat moeten we dan ook waarmaken. Amsterdam is van oudsher een stad met een enorme lust tot debat, of geouwehoer zoals ze hier graag zeggen. We hebben meer dan 180 nationaliteiten. Tel daar toenemende verschillen tussen rijk en arm, tussen expats en oude bewoners bij op… Dus ja, de stad kent veel spanningen. Dat is op zichzelf niet erg, een stad moet schuren. Maar als dat leidt tot een toename van geweld, is dat wel heel zorgelijk.’

08-11 FEATURE INTERVIEW_Femke Halsema.indd 10

Wat kan een burgemeester doen om die polarisatie in goede banen te leiden?

‘Je kunt niet in je eentje de koers van de stad verleggen.

Af en toe heerst er een overspannen verwachting van wat een burgemeester vermag. Tegelijkertijd: als de intolerantie in de stad toeneemt of de sfeer verandert, heb je een belangrijke rol in het begrenzen van wat onacceptabel is en in pacificatie, in het met elkaar in gesprek brengen van gemeenschappen. De rol van de burgemeester is in ieder geval niet die van crimefighter.

Je bent wel een symbool van de lokale rechtsgemeenschap. De politie, maar ook demonstranten moeten weten dat ik pal voor ze sta. Je moet ervoor zorgen dat het geweldsmonopolie goed wordt uitgeoefend, dat je bijdraagt aan het terugdringen van de misdaad waar dat kan, maar dat je ook garant staat voor de bescherming van je inwoners tegen een te groot gebruik van lokaal overheidsgezag.’

U bent misschien geen crimefighter, maar met de drugseconomie heeft u wel een probleem in uw stad.

‘Dat is geen Amsterdams probleem, maar een nationaal probleem. Amsterdam is wel de kop van de slang. Hier zitten de netwerken, het zogenaamde intellect en de financiële ondersteuning. Dat gaat gepaard met excessief geweld. De grondslag van elke beschaafde samenleving is dat de rechtsstaat functioneert en dat mensen zich voldoende veilig voelen, dat de onderwereld niet kan penetreren in de bovenwereld. Daar ligt een enorme opgave. Die basis moet op orde zijn.’

Heeft Amsterdam een verantwoordelijkheid voor de rest van het land, een voortrekkersrol misschien?

‘Noblesse oblige. Als hoofdstad ben je verplicht om je verantwoordelijk te voelen. Maar een voortrekkersrol, nee. Dat zou precies de aanmatigende houding zijn waarom veel mensen Amsterdam en het Amsterdamse bestuur haten. Ik vind wel dat wij, met ons grote ambtelijke apparaat en de specialistische kennis die daar aanwezig is, met andere steden intensief moeten samenwerken als daar behoefte aan is. In het verleden opereerde Amsterdam soms nauwelijks in natio-

4-10-2021 18:01:08

nale overleggen. Daar sta ik anders in. Juist vanuit Amsterdam moet er een grote mate van solidariteit met andere steden en andere bestuurders zijn.’

Ziet u daarbij ook een rol voor de VNG weggelegd?

‘Zeker. Vooral waar het gaat om financieel en sociaal-economisch beleid en de ontwikkeling van de steden is de VNG een buitengewoon belangrijke gesprekspartner.’

U zat lang in de Tweede Kamer. Werden brieven van de VNG daar serieus genomen?

‘Ja.’ Geldt dat nog steeds?

‘Dat kan ik niet goed beoordelen. Maar met terugwerkende kracht heb ik weleens gêne over mijn eigen opereren als Kamerlid, omdat Den Haag een bubbel is waarin je denkt dat je door veel te lezen, werkbezoeken af te leggen en met brancheorganisaties te spreken, een goed inzicht hebt in de grote maatschappelijke problemen. Ook ik heb als Kamerlid het lokaal bestuur vaak overgeslagen. Maar de Nederlanders wonen natuurlijk niet in het Torentje, of in een bijzaaltje in de Tweede Kamer. Die wonen in de dorpen, de steden. Als lokaal bestuurders lopen wij de deur uit en staan gelijk met onze poten in de modder. Ik vind het weleens zorgelijk hoe gemakkelijk Kamerleden oordelen over de omstandigheden in Amsterdam en in andere steden. Of over de jeugdzorg, als wordt gezegd dat er te veel geld naar dyslexiebegeleiding van rijke kinderen gaat. Ze hebben dan geen zicht op het enorme drama dat zich onder arme gezinnen of jongeren met beperkingen voordoet.’

Over drama gesproken, mede als gevolg van de toeslagenaffaire zijn termen als menselijke overheid, maatwerk en menselijke maat in de mode gekomen.

Hoe kan een stad als Amsterdam, met dat grote apparaat, de menselijke maat hanteren?

‘Ik heb moeite met buzzwoorden. Sinds de menselijke maat een algemeen politiek buzzwoord is geworden, dreigt de betekenis ervan verloren te gaan. Dat geldt

08-11 FEATURE INTERVIEW_Femke Halsema.indd 11

ook voor maatwerk. Ik zie wel in onze stad hardnekkige problemen in de omgang tussen overheid en inwoners, die we zelf zullen moeten opruimen. Te veel burgers hebben het gevoel dat ze gedupeerd worden en tekenen bezwaar aan. Onvrede hoopt zich zo op.

De ontwikkeling van de verzorgingsstaat is gepaard gegaan met een toenemende behoefte om alles vast te leggen, om zo een grote mate van rechtsgelijkheid te betrachten. En bij elke ondermijning daarvan zijn we bang dat het hele stelsel op de tocht komt te staan. Uit angst voor precedentwerking is de overheid gaan denken dat zij de regels moet beschermen tegenover haar inwoners. Dat is niet de bedoeling, de regels moeten dienstbaar zijn aan onze inwoners. Wij gaan nu de juridische functie van de gemeente volledig tegen het licht houden. De komende tijd wil ik met wetenschappers en de gemeenteraad kijken of we die juridisering kunnen verminderen, en daarmee ook het gevoel bij burgers dat ze tegenover een enorm apparaat staan.’

11 MAGAZINE

2021

Meer dan de helft van uw ambtstermijn tot nu toe stond in het teken van corona. Wat betekent dat?

‘De heftigheid van de problemen is oneindig veel groter geworden. Ik ben er heel erg van geschrokken hoeveel mensen in bijvoorbeeld Nieuw-West onder de armoedegrens terechtkwamen, mantelzorgers die zich met grijs en zwart werk nog een beetje in stand hielden en plotseling niets meer hadden. Onze economie herstelt zich langzamer dan in andere steden, maar dat komt wel goed. Dat grote groepen mensen achter zullen blijven, dat vind ik heel zorgwekkend.’ ←

‘Je kunt niet in je eentje de koers van de stad verleggen’ 4-10-2021 18:00:52

ACTUEEL Harlingen gaat drijvend plastic te lijf Om te voorkomen dat plastic afval vanuit Harlingen in de Waddenzee terechtkomt, laat de gemeente in het Van Harinxmakanaal een zogeheten bubble barrier installeren.

Uit vooronderzoek door onder meer het waterschap, de provincie en de gemeente Harlingen blijkt dat een bellenscherm in het Van Harinxmakanaal goed kan werken. Met de realisatie van het scherm kan het plasticprobleem in de wateren in en rondom Harlingen dicht bij de bron worden aangepakt. Het bellenscherm heeft geen invloed op het vaarverkeer en heeft amper negatieve gevolgen voor vissen en waterplanten. MM) ←

12 MAGAZINE

2021

AGENDA

webinars

11 OKTOBER

ׁׄ jÀ 0ª

Presentatie onderzoek

City deal lokale weer-

‘Gezag van de Raad’

baarheid cybercrime

16.00-17.00 |

13.00-16.00 uur |

raadsleden.nl

hetccv.nl

ׁ​ׁׁّׄ jÀ 0ª

ׁׄ jÀ 0ª

European Week of

Lancering

Regions and Cities

EU-fondsenwijzer

europa.eu/regions-and-

11.00-12.00 uur |

cities

europadecentraal.nl

12 OKTOBER

ׁׄ jÀ 0ª

Verslavingszorg en

Dag van de

safehouses

Omgevingswet 2021

14.00-16.00 uur |

9.00-17.00 uur |

vng.nl/agenda

aandeslagmetdeomgevingswet.nl

20%

van de 16- tot 24-jarigen was in 2020 slachtoffer van huiselijk geweld.

Bron: CBS.

Ja/Ja-sticker tegen ȲƵƧǶƊǿƵ ǿƊǐ ƮƵ˛ȁǞɈǞƵǏ Er staat gemeenten niets in de weg om een opt-insysteem in te voeren voor reclamedrukwerk. De Hoge ªƊƊƮ ǘƵƵǏɈ ƮƵ ɹƊƊDz ƮƵ˛ȁǞɈǞƵǏ ƦƵȺǶƵƧǘɈ Ǟȁ ǘƵɈ ɨȌȌȲƮƵƵǶ van de gemeente Amsterdam.

In Amsterdam is sinds 2018 een verordening van kracht waarin staat dat ongeadresseerd reclamedrukwerk alleen mag worden bezorgd als er op de brievenbus een Ja/Ja-sticker zit. Dat betekent dat inwoners nadrukkelijk zelf moeten aangeven of ze folders willen ontvangen.

Brancheverenigingen keerden zich tegen de verordening, omdat zij graag hun folders overal willen bezorgen. Maar zowel bij de rechter als bij het gerechtshof vingen ze bot en nu dus ook bij de Hoge Raad.

12 OKTOBER Evenementen in

ׁׄ jÀ 0ª

coronatijd

Aanpak ondermijning

10.00-11.30 uur |

in de wijk

vng.nl/agenda

10.30-14.30 uur | platform31.nl

Het gerechtshof oordeelde eerder al dat het Amsterdamse systeem geen inbreuk maakt op de eigendomsrechten van de branche. Ook was de opt-in niet strijdig met Nederlandse en Europese regels. De Hoge Raad heeft die uitspraak in stand gehouden.

13 OKTOBER Impulsaanpak

16 OKTOBER

winkelgebieden

Raad op Zaterdag

10.30-12.00 uur |

10.00-13.00 uur |

bit.ly/impulsaanpak

2021.raadopzaterdag.nl

12 ZAP_Agenda_berichten.indd 12

De opt-in geldt overigens niet voor huis-aan-huisbladen.

Utrecht wilde in 2020 dat de Ja/Ja-stickers ook daarop van toepassing waren. Het gerechtshof oordeelde daar eerder over dat die beperking in strijd is met de vrijheid van meningsuiting. Inmiddels heeft Utrecht zijn verordening gewijzigd. (RvdD) ←

4-10-2021 17:58:44

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Isabelle Wisse Bij de komende jaarwisseling kent Haarlem een algeheel verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk in Haarlem, nadat een amendement van PvdA en GroenLinks daartoe werd aangenomen.

Raadslid Isabelle Wisse (PvdA) spreekt van een kleine stap op weg naar een landelijk verbod.

Vanwaar dit algehele vuurwerkverbod?

‘De overlast door consumentenvuurwerk is sterk toegenomen. Er kwam meer en zwaarder vuurwerk, met meer en ernstiger verwondingen, schade aan goederen en het milieu tot gevolg. En we mogen het leed voor dieren niet vergeten. Daarom heeft de raad van Haarlem vorig jaar een motie aangenomen voor een totaalverbod in de APV op het afsteken van consumentenvuurwerk. Het daaropvolgende APVvoorstel van het college bood echter ruimte voor het afsteken van consumentenvuurwerk op door het college aangewezen plaatsen. Maar het amendement van mijn partij en GroenLinks voor een algeheel vuurwerkverbod in de APV is onlangs gelukkig aangenomen.’

Hoe zal de handhaving verlopen?

‘Door een blijvend tekort aan handhavers en wijkagenten is het in ieder geval ondoenlijk om op oudejaarsavond in iedere straat te handhaven.

Dat we de verkoop van vuurwerk als gemeente niet kunnen verbieden, werkt natuurlijk niet mee. Desondanks verkiezen we een totaalverbod boven een verbod met uitzonderingen. Een compleet verbod geeft duidelijker het signaal af dat het afsteken van vuurwerk ongewenst is. Het verbannen van consumentenvuurwerk zal ook in kleine stapjes gaan. Alternatieven als professionele vuurwerk- of lasershows kunnen een tussenstap zijn. Onze motie laat uitdrukkelijk ruimte voor professionele vuurwerkshows. Het college zal daar echter geen initiatieven voor nemen. Het is raar als je enerzijds het afsteken van vuurwerk verbiedt, en aan de andere kant publiek geld uitgeeft aan een vuurwerkshow.’

13 MAGAZINE

2021

Is er overleg geweest met de buurgemeenten over het verbod?

‘De kans is groot dat inwoners van Haarlem hun vuurwerk bij de buren af gaan steken. Burgemeester Jos Wienen heeft op verzoek van de raad inmiddels overlegd met zijn collega’s van Bloemendaal en Heemskerk. Maar in die gemeenten ontbreekt het draagvlak voor een regionaal verbod op consumentenvuurwerk. Jammer, maar we hopen dat ons voorbeeld en dat van de andere gemeenten met een algeheel vuurwerkverbod uiteindelijk zal leiden tot een landelijk verbod. Meer gemeenten zijn voorstander van een landelijk verbod op de verkoop en het afsteken van consumentenvuurwerk, net als de nationale politie, long- en oogartsen en diverse organisaties van hulpverleners. En ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid adviseert het kabinet om een totaalverbod op consumentenvuurwerk in te stellen. Het kabinet wil er nog niet aan. De revolutie moet kennelijk van onderop komen.’ (PvdZ) ←

Beeld: Toussaint Kluiters/United Photos

13 Drie vragen aan.indd 13

6-10-2021 17:19:20

À0j²À‫ ب‬ªÇÀJ0ª ß y (0y (Xjj0y 0ªJ ‫ ے‬00m(‫ ! ب‬ªm À0ª 0mm0y‫§(غ‬J w0(X

crisis

RISICOMANAGEMENT

Een

voorkomen 14

GEMEENTEN MOETEN HUN RISICOMANAGEMENT BETER OP ORDE KRIJGEN. DIE AANBEVELING DOET MARYSE HOOGLAND, DIE ONLANGS AFSTUDEERDE OP DE VRAAG HOE GEMEENTEN OMGAAN MET RISICO’S. DE VERSCHILLEN ZIJN GROOT, CONCLUDEERT ZE.

MAGAZINE

2021

H wƵƵȲ ȌɨƵȲ ƮƵ ȺƧȲǞȯɈǞƵ ɨƊȁ wƊȲɯȺƵ RȌȌǐǶƊȁƮ Ȍȯ ƦǞɈ‫خ‬Ƕɯ‫ش‬ßyJȲǞȺǞƧȌ

et is niet een heel sexy onderwerp, risicomanagement. Veel gemeenten maken zich er dan ook makkelijk vanaf, zag Hoogland in haar onderzoek, en wat ze doen, doen ze allemaal anders. Terwijl goed risicomanagement belangrijk is om problemen en tegenvallers in de toekomst te voorkomen of zo veel mogelijk te beperken. Er is daarbij een belangrijke financiële component: zaken die niet goed gaan, kosten immers altijd extra geld: ontwikkelkosten en menskracht bijvoorbeeld.

‘Maar ze kunnen ook juridische en politieke gevolgen hebben’, zegt ze.

In haar scriptie verwijst Hoogland onder meer naar het brugongeluk in Alphen aan den Rijn, waarbij in 2016 twee hijskranen kantelden, en naar de hack van de gemeente Hof van Twente vorig jaar december. Uit onderzoek naar die hack, bleek dat de gemeente ‘onbewust kwetsbaar’ was voor die digitale aanval. Uit audits en tests had de gemeenten ‘geen signalen’ ontvangen dat er ‘iets serieus mis was met de beveiliging’.

ȌǏ ȺƧƊȁ ƮƵ ©ªٌƧȌƮƵ‫خ‬

TOEGEVOEGDE WAARDE

Goed risicomanagement, zegt Hoogland nu, kan vergelijkbare crises voorkomen. Hoogland kiest nadrukkelijk voor een positieve benadering. ‘Het kan ervoor zorgen dat je de gemeentelijke doelstellingen beter haalt en daarmee ook toegevoegde waarde kunt behalen voor de inwoners’, zegt ze. ‘Ook zorgt het voor minder financiële verrassingen.’

14-15 LEESVERHAAL_Risicomanagement.indd 14

Hoogland studeerde publiek management aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, waar ze de afgelopen maand afstudeerde. Haar stage liep ze bij VNG Risicobeheer. Voor haar masteronderzoek keek ze hoe achttien gemeenten omgaan met risicomanagement. Ze zag vooral grote verschillen in de benadering van risico’s. In een deel van de gemeenten is het management vooral reactief, ‘terwijl andere gemeenten hele processen hebben georganiseerd om proactief aan risicomanagement te doen’, schrijft ze.

Sommige gemeenten kijken alleen naar de financiële tegenvallers, terwijl ook de andere potentiële gevaren impact kunnen hebben.

‘Het regelmatige en systematische onderzoek gebeurt in veel gevallen niet.’

4-10-2021 17:56:11

Na een cyberaanval wordt computerapparatuur uit het gemeentehuis van Hof van Twente gehaald.

Hoogland wijst op de financiële gevolgen van zaken die onverhoopt niet goed lopen. Veel gemeenten hebben het financieel krap en kunnen niet meer interen op hun reserves.

WETTELIJK VERPLICHT

Risicomanagement is voor decentrale overheden een wettelijke verplichting. In de paragraaf weerstandsvermogen in de begroting moeten gemeenten melding maken van de gevaren en hoe ze die denken op te vangen. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten staat hoe ze dat moeten doen.

Maar veel lokale overheden, ziet Hoogland, steken weinig moeite in het jaarlijks actualiseren van die paragrafen. ‘Veel gemeenten pakken het lijstje van vorig jaar en schrijven er dan een nieuw bedrag bij. Maar dat kan niet, risicomanagement begint pas als de lijst klaar is.’

Organisaties kunnen en moeten meer doen om risico’s te beperken, legt Hoogland uit. ‘Risicovolwassenheid’ houdt niet in dat je alleen maar checklists afwerkt, ‘want dan ga je dingen over het hoofd zien die belangrijk zijn’. Het is bovenal een cultuurkwestie, waarin het omgaan met en opvangen van potentiële tegenvallers in de hele organisatie besproken wordt, en niet alleen bij de medewerkers die de verplichte risicoparagraaf in de begroting opstellen.

In haar scriptie maakt Hoogland daarom een onderscheid tussen de ‘hard controls’, zoals de checklists en de paragraaf weerstandsvermogen, en de ‘soft controls’, zoals de cultuur in de organisatie. ‘Het is van belang dat de harde kant goed is geregeld. Maar de toegevoegde waarde zit vooral in die soft controls,’ ziet ze. ‘Mensen moeten zich bereid voelen risico’s te melden.’ Daarbij is het belangrijk dat medewerkers

14-15 LEESVERHAAL_Risicomanagement.indd 15

met verschillende achtergronden meepraten en -denken. Laat je de paragraaf invullen door alleen juristen, dan is de kans groot dat louter de juridische gevaren in beeld komen. ‘Het is een groot probleem dat mensen hun vinger niet opsteken. Alleen zo kun je problemen als de toeslagenaffaire voorkomen.’

Maar er is geen blauwdruk voor hoe zo’n gesprek moet verlopen, omdat de risico’s per gemeente verschillen.

Die risicodialoog wordt door gemeenten genoemd als het belangrijkste onderdeel van risicomanagement, constateert Hoogland. Ze kijkt daarbij nadrukkelijk naar het college en de ambtelijke top. Zij moeten het belang ervan uitdragen in de organisatie. Ook zou er per risico een ‘eigenaar’ moeten worden aangewezen, die eerstverantwoordelijke is voor een specifiek dossier. ‘Hij of zij moet zich afvragen: dit is mijn doelstelling, dit zijn de risico’s. Hoe kan ik zorgen dat de kans dat er iets gebeurt, zo klein mogelijk is? En kan er een deel verzekerd worden?’

Hoogland wijst erop dat gemeenten vooral ook naar elkaar moeten kijken en goede voorbeelden moeten uitwisselen om hun risicomanagement te verbeteren.

Ook ziet ze dat partijen als VNG Risicobeheer hierin een rol kunnen spelen. ←

15 MAGAZINE

2021

‘Mensen moeten zich bereid voelen risico’s te melden’ 4-10-2021 17:56:31

IN BEELD

HARINGVLIETBRUG De verkeersdoorstroming op de Haringvlietbrug leidt al weken tot discussie. Vanwege de verkeersveiligheid werd de maximumsnelheid op de brug verlaagd. De vrees is dat anders wegplaten losraken. In eerste instantie werd ook het aantal rijstroken verminderd, maar na protesten van gemeenten aan beide zijden van de brug, die vreesden voor verkeersopstoppingen, is die maatregel teruggedraaid. Wel werden de rijstroken versmald.

Omdat ook dat leidde tot opstoppingen, zijn de stroken nu weer breder geworden.

16-17 In beeld.indd 16

4-10-2021 17:54:23

00m(‫ ب‬h0IIª0æ Jª 0y0à0J‫ غ‬y§

16-17 In beeld.indd 17

4-10-2021 17:54:48

TEKST: SASKIA KLAASSEN

MANTELZORG

Onzichtbaar en

onmisbaar ER ZIJN 5 MILJOEN MANTELZORGERS IN NEDERLAND, TOCH KRIJGEN GEMEENTEN ZE MAAR MOEILIJK IN BEELD. BOVENDIEN LOOPT DEZE ONZICHTBARE GROEP OP TEGEN DREMPELS BIJ HET VINDEN VAN ONDERSTEUNING. EEN NIEUW ADVIESTEAM HELPT GEMEENTEN BIJ HET WEGNEMEN DAARVAN EN WIJST OP INITIATIEVEN DIE GOED WERKEN, ZOALS IN STEIN.

18 MAGAZINE

2021

Hub Janssen wethouder sociaal domein Stein.

H

et besef is er bij de meeste gemeenten wel: mantelzorgers zijn van onschatbare waarde. Jaarlijks besteden zo’n 5 miljoen mantelzorgers 1,5 miljard uren aan mantelzorg, becijferden onderzoekers bij Ecorys voor 2019.

Dat levert de maatschappij 14 tot 24 miljard euro per jaar op. Zouden zij moeten worden vervangen, dan kost dat veel meer. De totale vervangingswaarde schatte Ecorys op 44 miljard per jaar.

Het onderzoeks- en adviesbureau onderzocht tot op gemeenteniveau de maatschappelijke waarde van mantelzorg. Zo ook voor het Zuid-Limburgse Stein. Zouden de volgens Ecorys geschatte bijna 8.000 mantelzorgers – op een totaal aantal inwoners van 25.000 – hier uitvallen, dan moet er voor minstens 50 miljoen euro aan professionele zorg worden uitgegeven. Zover is het gelukkig niet, want Stein doet er alles aan om de uitval van mantelzorgers te voorkomen. In 2019 werd de gemeente zelfs uitgeroepen tot meest mantelzorgvriendelijke gemeente in Limburg – vanwege corona was het de laatste verkiezing tot nu toe.

VERKNOPEN

Volgens wethouder sociaal domein Hub Janssen (CDA) zorgden drie factoren ervoor dat Stein in de prijzen viel. De gemeente brengt partijen

18-20 LEESVERHAAL_Mantelzorg.indd 18

samen om te leren van elkaar, maakt onderscheid tussen verschillende doelgroepen én weet de mantelzorgers goed te bereiken.

Dat laatste is geen sinecure, weet hij. ‘We hebben te maken met een groep die voor een groot deel onzichtbaar is. Mannen en vrouwen die hun dementerende echtgenoot thuis opvangen, kinderen die zorgen voor hun zieke ouder, ouders die de zorg dragen voor een ernstig ziek kind. Ze realiseren zich soms niet eens dat ze mantelzorger zijn, en al helemaal niet dat ze in aanmerking komen voor ondersteuning.’

De wethouder zelf schat het aantal mantelzorgers in zijn gemeente op vijfduizend. Daarvan zijn er ongeveer duizend geregistreerd bij het regionale steunpunt mantel-

4-10-2021 17:51:51

zijn manieren om mantelzorgers beter te bereiken, weet de projectmedewerker. Net alleen contact zoeken in zorginstellingen, bijvoorbeeld. Maar mantelzorgers ook benaderen op het ‘leefpad’, in de bibliotheek of supermarkt bijvoorbeeld.

Een volgende lastige stap is mantelzorgers meer bij het beleid betrekken. ‘Terwijl het zo belangrijk is om uit te gaan van de behoefte van de mantelzorger en niet van het bestaande aanbod.’

Samen met VNG, VWS en MantelzorgNL ondersteunt Movisie gemeenten die werk willen maken van mantelzorgbeleid. In het afgelopen jaar klopten 33 gemeenten of instellingen bij het Adviesteam aan.

Ze willen sparren over de invulling van het beleid of kennis uitwisselen met andere gemeenten. Het Adviesteam faciliteert daarin. ‘Veel gemeenten zijn zoekende’, is de ervaring van Ramaker. ‘Ze willen weten wat werkt en wat landelijk gezien de trends zijn.’

Veel vragen gaan over respijtzorg (het tijdelijk overdragen van de zorg) en logeerzorg (waarbij de zorgontvanger voor korte tijd gaat logeren). Andere gemeenten zijn vooral op zoek naar laagdrempelige voorzieningen zonder ingewikkelde procedures. Hoe dan ook is er géén aanbod dat voor iedereen werkt, waarschuwt Ramaker. ‘De ene mantelzorger heeft behoefte aan adempauze, de ander heeft meer baat bij lotgenotencontact.’

19 MAGAZINE

2021

INFORMELE OPLOSSINGEN

zorg Zuid. Dat wist in Zuid-Limburg 25.000 verborgen mantelzorgers in beeld te krijgen. Tijdens inloopuren en bijeenkomsten hoort de mantelzorgconsulent waar mantelzorgers tegenaan lopen. Om de wensen nog beter in beeld te krijgen, wil Stein de diverse partners binnen netwerken nog beter verknopen. Want ook maatschappelijke organisaties komen, evenals de Wmo-klantmanagers in contact met de mantelzorgers.

CULTUUR

Projectmedewerker informele zorg Lars Ramaker van Movisie herkent veel in het verhaal van Stein. Veel gemeenten zoeken naar manieren om mantelzorgers beter te bereiken. ‘Vaak zien zij zichzelf niet eens als mantelzorger, dat is toch een beetje een beleidsterm.

Inwoners met een migratieachtergrond voelen zich door deze term niet altijd aangesproken. Zorgen voor een naaste is daar over het algemeen meer onderdeel van de cultuur. Maar ook mensen die zorgen voor een naaste met psychische problematiek zien zichzelf minder snel in de term mantelzorger, omdat het daadwerkelijke “zorgen voor” anders wordt ingevuld.’ Er

18-20 LEESVERHAAL_Mantelzorg.indd 19

Ook Stein heeft oog voor de verschillen. Oudere mantelzorgers met een dementerend familielid gaan bijvoorbeeld liever naar gecombineerde bijeenkomsten. Daar kunnen zij zelf stoom afblazen en wordt de partner opgevangen. Ook mantelzorgwoningen vlak bij een zorginstelling sluiten goed aan bij de behoefte van deze doelgroep. Ook heeft Stein een apart aanbod voor jeugdige mantelzorgers. ‘Zij dragen een behoorlijke last op hun schouders’, zegt Janssen. Schoolverzuim ligt op de loer, belangrijk dus om dit bespreekbaar te maken in de klas. Er is een speciaal lespakket om de bewustwording rondom jeugdige mantelzorgers te vergroten onder

Meer over het adviesteam mantelzorg op bit.ly/VNGMantelzorg of scan de QR-code.

‘Mensen realiseren zich soms niet eens dat ze mantelzorger zijn’ 4-10-2021 17:52:09

Zelf voor je naaste zorgen, geeft heel veel voldoening

20 MAGAZINE

2021

scholieren. Daarnaast zijn er bijeenkomsten met loten leeftijdgenoten.

Wethouder Janssen snapt de drive van mantelzorgers goed. Zorgen voor een naaste geeft veel voldoening.

Zelf kijkt hij met een goed gevoel terug op de tijd dat hij met zijn broers en zussen voor zijn moeder zorgde.

Zo kon zij zo lang mogelijk thuis wonen. ‘Poetsen, boodschappen doen, medicijnen halen, de tuin doen, winkelen, als je het als kinderen onder elkaar verdeelt, is het goed te doen.’

Hij realiseert zich dat niet alle kinderen dicht bij hun ouders wonen. Of broers en zussen hebben met wie ze de taken kunnen verdelen. Dan wordt mantelzorg opeens een stuk ingewikkelder.

Veel mantelzorgers zijn overbelast, weet hij. Stein heeft de afgelopen vijf jaar vouchers verstrekt waarmee mantelzorgers, tegen een gereduceerd tarief of gratis, huishoudelijke hulp kunnen inkopen. Sociaal isolement is ook een aandachtspunt. Veel mantelzorgers worden opgeslokt door de zorg en kunnen geen tijd vrijmaken om iets anders te doen. Dat een ander de zorg overneemt, vinden ze vaak moeilijk.

waar inwoners, dus ook mantelzorgers, gebruik van kunnen maken.

Geluiden over druk op het budget bereiken ook Movisie, zegt Lars Ramaker. Toch wil hij benadrukken dat mantelzorgondersteuning niet per se duur hoeft te zijn. Ramaker gelooft erg in informele oplossingen, waarbij niet gewacht hoeft te worden op gemeentelijke procedures. In de belevingswereld van mantelzorgers zijn veel regelingen nu nog te ingewikkeld.

Indicatiestellingen, wachttijden van twee maanden; als een mantelzorger aan de bel trekt is het vaak al te zwaar.

Een interessant initiatief vindt hij de respijtzorg in Het Hogeland waar zogenoemde thuiskamers werden ingericht. Een vorm van informele dagbesteding door vrijwilligers waardoor mantelzorgers een dagdeel worden ontzien. Deelnemers hebben geen indicatie nodig om eraan mee te doen. ‘De invulling van de thuiskamers verschilt per dorp, afhankelijk van de behoefte van de deelnemers.’ ←

Het planten van de mantelzorgboom in Stein in 2019, die hoort bij de titel Meest mantelzorgvriendelijke gemeente van Limburg.

(Beeld: John Baggen)

THUISKAMERS

Stein heeft een werkbudget van 152.000 euro voor mantelzorgbeleid, daarnaast steken andere maatschappelijke partners door bijvoorbeeld de inzet van vrijwilligers tijd en energie in mantelzorgondersteuning. De druk op het budget voor het sociaal domein is groot, zegt de wethouder. Jeugdzorg en Wmo brengen ook kosten met zich mee.

De wethouder zou nog veel meer willen doen om mantelzorgers te ondersteunen. Een weekje vakantie voor de mantelzorgers bijvoorbeeld, ook al weet hij dat niet elke mantelzorger zit te wachten op het tijdelijk overdragen van de zorg. Ook mist de gemeente binnen de eigen gemeentegrenzen een dagopvangvoorziening. ‘Dat kan mantelzorgers ontlasten, maar door clustering kwam deze voorziening enkele jaren geleden in een andere gemeente terecht.’ Er zijn wel laagdrempelige buurtcentra in de gemeente Stein

18-20 LEESVERHAAL_Mantelzorg.indd 20

4-10-2021 17:52:28

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor,

Er wordt zo ontzettend veel vergaderd in Amsterdam, óók over zaken waar je als raad helemaal geen invloed op hebt. En ja, dan moet je maar zien of je elke keer vrij kan krijgen.

HOE KUNNEN WE PROBLEMEN IN DE DEMOّ CRATISCHE LEGITIMITEIT VAN REGIONALE SAMENWERKINGSVERBANDEN VERBETEREN, ZONDER DAT WE DE MAJEURE OPBRENGSTEN ERVAN VERLIEZEN? w ªÀXhy ß y (0ª ²À00y ١ߪ J J0²À0m( Xy ! mÇwy ßyJ w J ðXy0 ‫ןל‬٢

Beste professor Van der Steen, Voormalig SP-raadslid Nicole Temmink (Amsterdam) kon haar werk niet meer combineren met het raadslidmaatschap, NRC Handelsblad, 1 oktober.

Hoge energierekening nekt gezinnen Ruim een half miljoen huishoudens leeft in energiearmoede. Tegelijkertijd is de helft van de bevolking niet in staat de woning duurzamer te maken.

Dat blijkt uit onderzoek van TNO. Energiearme huishoudens hebben hoge energiekosten, een laag inkomen en wonen vaak in een huis dat niet goed geïsoleerd is. Bij 550.000 huishoudens, zo’n 7 procent van het totaal, is daarvan sprake.

De huishoudens geven gemiddeld 13 tot 20 procent van hun inkomen uit aan energie, terwijl dat voor alle huishoudens gemiddeld 5 procent is. Het zijn vaak eenoudergezinnen. Het probleem doet zich vooral buiten de Randstad voor.

Om beter zicht te krijgen op energiearmoede is het volgens TNO van belang niet alleen naar de betaalbaarheid van de energierekening te kijken, maar ook naar de kwaliteit van de woning en de mogelijkheden van bewoners om die te verduurzamen.

Uit het onderzoek blijkt ook dat bijna de helft van de Nederlanders niet in staat is zelf de woning duurzamer te maken. Dat kunnen huurders zijn die in slecht geïsoleerde huizen wonen, en afhankelijk zijn van de plannen van de verhuurder. (MM) ←

21 ZAP_Thorbecke.indd 21

In uw mooie column in de vorige editie van VNG Magazine werpt u meer vragen op dan ik in de mijne kan beantwoorden.

Niet omdat mijn column korter is, maar omdat het probleem zo complex is.

Voor zover ik er iets van begrijp, bestaat het democratische probleem van de regio niet uit een gebrek aan controlemogelijkheden voor een gemeenteraad.

Die zijn op orde. Dat we daar toch telkens aan gaan sleutelen, komt door het taboe op de vierde bestuurslaag. Want als regio’s nergens en nooit een vierde bestuurslaag mogen zijn, moet alles worden geperst in de mal van het verlengd lokaal bestuur.

Daar past het al lang niet meer en dus krijg je van die ‘apocalyptische analyses’.

Wat dan? Ik zou denken dat het niet meer moet gaan om het optuigen van lokale controle maar om het organiseren van regionale politiek. Dus aan de slag met federatiegemeenten en binnenprovinciale decentralisatie! ←

21 MAGAZINE

2021

JƵƵȲɈƵȁ ȌȌǐƊƊȲƮ‫ل‬ ÀǘȌȲƦƵƧDzƵǘȌȌǐǶƵȲƊƊȲ Ook een vraag voor Geerten Boogaard?

Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

4-10-2021 17:49:06

22-25 FEATURE_Stadstekenaar.indd 22

4-10-2021 17:46:24

TEKST: SANNE VAN DER MOST

Schetsen van een STADSTEKENAAR NIJMEGEN

stad

KUNSTENAAR GABI RETS IS DE STADSTEKENAAR VAN NIJMEGEN. ZE BOUWT ONDER MEER AAN EEN GETEKENDE VERSIE VAN DE WAALSTAD. ‘EEN ECHTE STAD GROEIT GECONTROLEERD, MIJN STAD GROEIT ORGANISCH.’

23 MAGAZINE

2021

E

ens in de twee jaar organiseert ‘The Big Draw Nijmegen’ de aanstelling van een nieuwe Stadstekenaar. Vorig jaar september 2020 nam kunstenaar Gabi Rets het stokje over van haar voorganger. ‘Een enorme eer’, vindt ze. ‘Maar ook wel een beetje stressvol. Kende ik Nijmegen wel goed genoeg? En ben ik wel een echte tekenaar?’ Toch nam ze de uitdaging aan en in korte tijd leerde ze veel over de stad én over zichzelf.

ANSICHTKAARTEN

Beeld: Sanne van der Most 22-25 FEATURE_Stadstekenaar.indd 23

Een groot stadsbeeld van Nijmegen én een serie ansichtkaarten op basis van gesprekken met Nijmegenaren. Toen Rets werd gevraagd hoe zij haar stadstekenaarschap zou invullen, ontstonden al snel die twee gedachten. ‘Tegelijkertijd voelde ik ook stress’, lacht ze. ‘Ken ik Nijmegen wel goed genoeg? Moet ik niet ineens van alles gaan lezen over de stad?

En plekken bezoeken waar ik nog nooit ben geweest? Ik ben geboren in Duitsland en ik woon al 25 jaar in Nijmegen maar ik weet nog lang niet alles. Toch heb ik die gedachten al vrij snel losgelaten. Het gaat natuurlijk om mijn idee over de stad en hoe ik dat toepas in mijn werk. Daarmee werd het ook een soort integratieproject voor mezelf. Heel leerzaam en nuttig en natuurlijk ook heel leuk.’

4-10-2021 17:46:49

‘Ik ben een observator van kleine dingen’ EEN VEEL REALISTISCHER STAD

24 MAGAZINE

2021

Leuk is het zeker. Aan de wand van het lichte atelier van Rets prijken de silhouetten, uitsneden en tekeningen die straks met elkaar een groot stadsbeeld van Nijmegen gaan vormen. Delen van gebouwen, stukjes stad en plattegronden. Voornamelijk in zwart-wit met hier en daar een enkele kleur. ‘Toen ik begon, had ik een veel realistischer stad voor ogen’, vertelt Rets.

‘Ik tekende belangrijke onderdelen van de stad. Een flatgebouw, een kerktoren en een plattegrond, zoals die in het echt ook bestaan. Hoe langer ik daarmee bezig was, hoe realistischer het werd, maar hoe saaier ik het tegelijkertijd vond worden. Ik miste de verrassing, het speelse en associatieve. En eigenlijk is het ook helemaal niet mijn manier van werken, om vooraf al precies te weten waar het heen gaat. Ik ga liever gewoon aan de slag en zie wel wat er ontstaat. Bijna organisch.’

DE STAD UIT EN DE NATUUR IN

Een beetje vervreemdend en juist daarom interessant, zijn de enorme meer dan levensgrote bloemen die hoog boven alle gebouwen uitsteken. Rets: ‘Normaal ga je de stad uit om de natuur in te gaan. Ik heb de natuur juist de stad in gehaald. Die omkering helpt om anders naar de stad te kijken.’

Eigenlijk is dat ook precies hoe Rets Nijmegen ziet.

‘Ik hou van grote steden. Ik heb ook lang in Berlijn

22-25 FEATURE_Stadstekenaar.indd 24

Silhouetten, uitsneden en tekeningen gaan straks met elkaar een groot stadsbeeld van Nijmegen vormen.

gewoond. Grote flatgebouwen, anonimiteit en plekken die voortdurend veranderen. Maar ik hou ook van het groen en de natuur die toegankelijk zijn vanuit de stad. Ook hier in Nijmegen. Vanuit mijn eigen fantasie heb ik die elementen met elkaar in verbinding gebracht. Het idee dat het beeld herkenbaar moet zijn als specifieke stad heb ik losgelaten. Het is steeds meer een zoektocht geworden naar hoe ik een grote stad zie. Groter dan dat zelfs. Want het roept ook vragen op als: waar voel je je thuis? Wanneer voel je je aangetrokken door een stad of een plek?’ En precies daar zit de link naar de tweede lijn van Rets’ project.

Aan de hand van de vraag: ‘wat maakt dat jij je ergens thuis voelt’ ging zij met Nijmegenaren uit alle 44 wijken in gesprek. ‘Ik ging thuis bij de mensen langs of ik maakte een wandeling met ze. Vaak werden dat prachtige en persoonlijke verhalen. Die zette ik om in een tekeningetje op een ansichtkaart die ik vervolgens naar die persoon opstuur en op Instagram plaats.’

4-10-2021 17:47:10

EXPOSITIE

Deze maand is het tijd voor een tussentijdse expositie van het werk tot nu toe. ‘Op een grote muur in de stadsschouwburg laat ik dan mijn eigen stadsbeeld zien’, vertelt Rets. ‘Een jaar later geef ik, net als mijn voorgangers, een eindpresentatie.’

Wat Rets als stadstekenaar de Nijmegenaren wil meegeven? ‘Ik ben een observator van kleine dingen. Die neem ik op en die komen dan verteerd op een heel andere manier naar buiten. Als ik al een missie heb, dat gaat die vooral over tekenen. Het is wonderbaarlijk dat je met een lijn iets kunt weergeven wat echt iets voorstelt. En hoe makkelijk zo’n lijn kan veranderen in iets anders. De vorm van een stad is wel een soort blijvertje. Als een stad al groeit, dan is het meestal heel gecontroleerd. Dus dat spreekt elkaar een beetje tegen misschien? Want ik laat “mijn” stad juist organisch groeien.’ ←

25 Het werk van Gabi Rets is te volgen via Instagram: instagram.com/stdstknr

MAGAZINE

2021

CULTUURWETHOUDER NOËL VERGUNST

Beeld: gemeente Nijmegen

‘EEN LETTERLIJK BEELD VAN DE STAD IN EEN PERIODE VAN TWEE JAAR’

22-25 FEATURE_Stadstekenaar.indd 25

‘Wat leeft er in die twee jaar, wat speelt er onder de mensen en wat doet een tekenaar daarmee? Dat is voor ons de belangrijkste reden om een stadstekenaar aan te stellen.

Ieder heeft een eigen stijl en dat maakt het extra interessant’, zegt de Nijmeegse cultuurwethouder Noël Vergunst (GroenLinks).

‘Het mooie van tekenen is dat het heel laagdrempelig is en dat iedereen het kan doen. Toch durven veel mensen niet. Of ze twijfelen om de stap te zetten. Naast het mooie beeld dat een stadstekenaar kan geven, hopen wij dat het anderen ook stimuleert om zelf aan de slag te gaan. De vorige stadstekenaar, René Brouns, gaf een tijdsbeeld van hoe de stad zich

ontwikkelt. Dat werd natuurlijk erg bepaald door de impact van corona op de stad. Hij heeft dat heel mooi verbeeld. Gabi Rets is de derde die deze functie op zich neemt en ik ben erg benieuwd hoe zij hem gaat invullen. Ook zij heeft weer een heel eigen manier van werken en een eigen stijl.

Ze bezoekt verschillende delen van de stad, gaat met mensen in gesprek en zet die ervaringen om in abstracte Ƶȁ ǐȲƊ˛ȺƧǘƵ ƵǶƵǿƵȁɈƵȁ ƮǞƵ ǿƵɈ elkaar weer één geheel vormen. Ze publiceert haar werk regelmatig op Instagram en dat vind ik iedere keer weer heel erg leuk om te zien. Aan het eind van haar periode zal ook zij, net als haar voorganger, haar werk presenteren in museum Valkhof.’

6-10-2021 16:20:08

ingezonden mededeling

Hoera, we zijn uit balans!

Iedereen streeft naar een goede balans in het leven. Volgens Marc Oonk, directeur van Mensium, kan een gezonde portie onbalans juist heel veel brengen. Benieuwd naar meer inzichten over personeelsontwikkeling, arbeidsmobiliteit en werkgeluk? In de week van de mobiliteit krijg je handvatten, die je direct kunt inzetten in je team en organisatie.

I

n mijn tijd als hoofdbestuurder van een sportbond zei de toenmalige bondscoach tegen mij: “Ik heb graag dat mijn speelsters uit balans zijn.” Ik heb vaak over deze opmerking nagedacht, en ze heeft me geïnspireerd. Zijn toelichting hierop was: “Uit balans kom je sneller in beweging.”

Juist die andere manier van denken prikkelt mij. Wat zijn we vaak bezig om balans te brengen in organisaties en teams en tussen de oren van medewerkers. Aan de andere kant wordt er hard gewerkt om mensen in beweging te brengen en te houden. Balans wordt onder andere omschreven als een goed evenwicht tussen werk en privé of tussen hoofd en hart. Het wordt, in mijn beleving, ook vaak verward met een standvastigheid die kan leiden tot starheid en een zekere mate van onbeweeglijkheid. Hoe zou het zijn om een standaard van een gezonde portie onbalans in te brengen in de dagelijkse gang van zaken?

In de afgelopen tien jaar mochten mijn collega’s en ik veel verandertrajecten in publieke organisaties begeleiden. Daarbij troffen we veel ‘standvastigheid’ van medewerkers. Die uitte zich in een vorm van weerstand tegen een verandering. Vasthouden aan wat je hebt, ook al is het niet altijd prettig, biedt schijnbaar ook een zekere vorm van balans. Weerstand is veelal een uiting van het focussen op dat wat achter je ligt en wat je liever niet wilt loslaten. Weerstand belemmert het zicht vooruit en maakt dat je weinig ruimte ervaart om nieuwe mogelijkheden van de verandering ook te gaan zien. Ben je met het focussen op het behouden van balans niet ongemerkt ook de weerstand tegen de verandering in stand aan het houden?

26-27 advertentie.indd 26

Dat een gezonde balans belangrijk is voor ieder van ons, is evident. Dat stel ik ook niet ter discussie. Wel pleit ik voor meer ruimte voor onbalans. Hoe geef jij daar voor jezelf, voor je team of zelfs voor je organisatie invulling aan?

Gaat ‘balans en onbalans’ over hebben of over zijn?

Het beeld van iemand die vasthoudt aan wat hij heeft, verraadt het al.

Balans of onbalans wordt vaak afgemeten aan ‘het hebben’. Is dat iets van de laatste tijd? Nee hoor.

Een prikkelende uitspraak van Aristoteles brengt mij in ieder geval telkens even uit balans en zet aan tot denken. Hij zei: “Het geluk behoort aan hen, die aan zichzelf genoeg hebben”. Wil je aan jezelf genoeg hebben, dan is het ook belangrijk dat jij weet wat jij écht belangrijk vindt en waar jij voor staat. Ik vertaal dat naar de huidige tijd door goed na te denken over mijn ‘bedoeling’ ofwel mijn why. In The Golden Circle, te zien op YouTube, toont Simon Sinek aan dat echte bezieling start met de verbinding op het waarom. Met name die verbinding geeft jezelf, je team en je organisatie een duidelijke koers waarbij er ook nog voldoende ruimte blijft bestaan voor onbalans.

Door minder te sturen op het ‘hoe’ en het ‘wat’ en meer te werken vanuit het ‘waarom’ creëer je ruimte voor fundamentele beweging. Daag jezelf uit om meer te werken vanuit je bedoeling. Doe dat ook met je collega’s. Focus minder op hoe het werk gedaan moet worden of wat er moet gebeuren. Zeker in de huidige tijd waarin meer autonomie gevraagd wordt door (nieuwe) medewerkers, is dit een goede weg om te gaan.

Daar ben ik van overtuigd. In het kader van practice what you preach doe ik het ook op deze wijze in mijn

eigen bedrijf. Door te focussen op de verbinding met elkaars bedoeling krijg je een totaal andere sfeer in je organisatie. Professionals hoef je niet uit te leggen hoe ze moeten werken of wat ze moeten doen. Inspireer ze op het vervullen van hun bedoeling en die van de organisatie!

Marc Oonk Trotse directeur van Mensium

4-10-2021 17:44:25

Meer weten over wat Mensium voor jou en/of jouw medewerkers kan betekenen? Denk aan teamontwikkeling, coaching, loopbaanbegeleiding, van-werknaar-werk begeleiding, mobiliteitsdienstverbanden, opleidingen en/of trainingen. Neem contact op met Marc Oonk via marc.oonk@mensium.nl of 088 – 141 09 00.

De week van de mobiliteit 1 t/m 4 november Mensium.nl/weekvandemobiliteit

26-27 advertentie.indd 27

Mensium Met ondersteuning op het gebied van personeelsontwikkeling en arbeidsmobiliteit draagt Mensium zorg voor de duurzame inzetbaarheid van medewerkers in de publieke sector. Een gespecialiseerd team van adviseurs en trainers zet zich in voor een optimale potentieel benutting en -ontwikkeling van mens en organisatie. Mensium is onderdeel van Driessen Groep Mensium | www.mensium.nl | info@mensium.nl Arnhem | Helmond | Bussum | Den Haag | Groningen | Leeuwarden | Breda | Venlo

4-10-2021 17:44:43

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: ELMER SPAARGAREN

PARTICIPATIE

De lokale

democratie versterken 28

VIJF GEMEENTERADEN IN HET GRONINGSE AARDBEVINGSGEBIED KREGEN EXTRA FINANCIËLE STEUN ß y R0À ªXhj w (0 ª(ّ BEVINGSDOSSIERS TE BEHANDELEN EN HET VERTROUWEN VAN INّ à y0ª² À0 ß0ª 0À0ª0y‫ خ‬wX((0yّJª yXyJ0y X² 0yÀR DzX ²À OVER DE PARTICIPATIETRAJECTEN DIE ERUIT VOORTVLOEIDEN EN INVESTEERT NU OPNIEUW IN INWONERPARTICIPATIE.

MAGAZINE

2021

E

en half miljoen euro kregen de vijf Groningse aardbevingsgemeenten vorig jaar van het rijk voor ondersteuning van de gemeenteraden. Het kabinet zag dat de gemeenteraadsleden ‘met het aardbevingsdossier bovenop de gebruikelijke dossiers’ een ‘taakverzwaring’ kenden. De onderwerpen die behandeld worden, werden door de aardbevingsproblematiek complex en extra beladen. Ook het vertrouwen in politiek en bestuur kreeg een flinke knauw.

Het geld werd gebruikt voor activiteiten om het vertrouwen in het bestuur te verbeteren. En die maatregelen bevallen zodanig, zegt raadsgriffier Mieke Bouwman van Midden-Groningen, dat in de gemeenten wordt gesproken over de mogelijkheid om voor de langere termijn

28-29 LEESVERHAAL_Griffie DIA.indd 28

meer geld vrij te maken voor de raadsondersteuning. Een ongebruikelijke stap: nu veel gemeenten kampen met geldtekort, zijn ze vaak terughoudend met investeringen in de eigen organisatie. Vorig jaar november nog constateerde de Raad voor het Openbaar Bestuur dat gemeenteraden ‘verlegen’ zijn als het gaat om dergelijke investeringen, terwijl die volgens het adviesorgaan hard nodig zijn.

NATIONAAL PROGRAMMA

De raad van Midden-Groningen besteedde het extra geld onder meer aan een pilot met een digitaal participatietraject voor inwonersinitiatieven. Na de positieve evaluatie besloot de raad om voor de komende vijf jaar 4,75 miljoen euro te reserveren om het participatieprogramma op een meer structurele basis in te zetten.

Het extra geld is beschikbaar vanuit het Nationaal Programma Groningen.

Dat NPG is bedoeld om de leefbaarheid en daarmee de toekomst van het getroffen gebied een stimulans te geven. ‘Onze inwoners hebben goede ideeën voor hun eigen leefomgeving, zowel fysiek als sociaal’, zegt Bouwman. ‘In het NPG hebben gemeenten al heel veel projecten bedacht. We willen de inwoners ook de gelegenheid geven om mee te denken en inbreng te leveren.’

De Groningse gemeenten werden in de pilotfase ondersteund door de Vereniging van Griffiers en Democratie in Actie (DiA). Dat programma, van de VNG en het ministerie van Binnenlandse Zaken, is gericht op het versterken van de lokale democratie. Het Groningse voorbeeld laat volgens die partijen goed zien wat de meerwaarde is van extra ondersteuning van de gemeenteraad en de griffie.

Sinds de totstandkoming van de gemeente in 2018 nam Midden-Groningen deel

4-10-2021 17:43:05

Natuurspeelplaats Vos en Bos met objecten voor jong en oud in Hoogezand-Sappemeer.

aan het project digitale participatie van DiA. Het afgelopen jaar is met alle Groningse gemeenten en met de provincie Groningen ingezet op het beschikbaar maken en leren toepassen van digitale participatieplatformen.

MOOIER

De pilot verliep dus naar tevredenheid, zegt Bouwman. Inwoners konden op een speciale website van de gemeente ideeën aandragen om hun buurt, wijk of dorp ‘mooier, leuker veiliger, duurzamer of socialer te maken’. Vervolgens kon er door middel van steunbetuigingen gestemd worden op de voorstellen. Er werden 31 ideeën ingediend, die samen ruim 1400 steunbetuigingen kregen. De vier winnende ideeën, variërend van de inrichting van een bloemenveld tot een historische tocht op een elektrische step, worden nu uitgevoerd.

Met de 4,75 miljoen euro die de MiddenGroningse raad nu beschikbaar heeft gesteld, worden inwoners opnieuw uitgenodigd plannen in te dienen. Het opvallende is, zegt Bouwman, dat het de gemeenteraad was die het initiatief nam tot het participatietraject. Doorgaans is het college de aanjager. ‘Het is uniek dat de raad op eigen initiatief zoveel geld beschikbaar stelt voor participatie.’

De gemeenteraad betrekt daarin de conclusies uit de pilot. Zo werd geconsta-

28-29 LEESVERHAAL_Griffie DIA.indd 29

teerd dat een traject dat zich louter online afspeelt ertoe leidt dat niet alle inwoners kunnen participeren. Bouwman: ‘We zagen dat onder anderen ouderen niet goed meekwamen.’ De coronacrisis bood aanvankelijk geen alternatief, maar toen de regels wat versoepeld werden, waren ook steunbetuigingen op papier toegestaan. In verschillende dorpen en wijken gingen daarop inwoners van deur tot deur om handtekeningen op te halen. ‘Er ontstond een wedstrijd waarin inwoners tegen elkaar uitgespeeld werden. Het is mooi dat het leeft, maar dit was niet de bedoeling.’

DRAAGVLAK

Een ander vraagstuk: hoe toon je aan dat er draagvlak is voor een plan? Handtekeningen alleen zijn geen goede indicatie, maar zorgen er vooral voor dat plannen uit grotere dorpen of wijken sneller winnen. In de nieuwe reeks moeten die kinderziektes weggenomen worden.

Voor de griffie zelf leverde het participatietraject een toename van de werkdruk op. ‘We hebben het dit jaar binnen de bestaande capaciteit gedaan, maar dat was echt zwaar’, zegt Bouwman. ‘In de toekomst wordt dit bij de ambtelijke organisatie belegd. Overigens speelt niet alleen de capaciteit, maar ook de inhoudelijke betrokkenheid van de organisatie een rol. Als griffie moet je daarbuiten blijven en vooral alert zijn op het proces en de rol van de gemeenteraad daarin.’

Die positie moet vooraf goed vastgelegd worden. Want met een door de raad geïnitieerd participatietraject, is het moeilijk om achteraf toch andere keuzes te maken, zegt Bouwman. ‘Als griffie moesten we bewaken wat de positie van de gemeenteraad is. Als je al aan het begin van het proces voorwaarden hebt gesteld, dan moet je die loslaten. Aan het einde kun je dan alleen controleren of het proces goed is uitgevoerd en of de voorstellen binnen het budget zijn.’ ←

29 MAGAZINE

2021

‘We willen de inwoners ook de gelegenheid geven mee te denken’ 4-10-2021 17:43:28

NET UIT

Burgemeester in verzet CHU’er Sybrand Marinus van Haersma Buma, roepnaam Inus, was burgemeester in Wymbritseradeel toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij ging in verzet en stief in Neuengamme. Onlangs verscheen ɹǞǯȁ ƦǞȌǐȲƊ˛ Ƶ

30

grootvader van burgemeester Sybrand van Haersma Buma van Leeuwarden – organiseerde ondergrondse activiteiten en legde een netwerk van onderduikadressen aan.

Buma werd in 1941 door de bezetter ontslagen als burgemeester en werd niet veel later gearresteerd en naar concentratiekamp Neuengamme overgebracht.

Daar stief hij in 1942.

Inus Buma werd al jong politiek actief: in 1930 werd de 27-jarige Fries burgemeester van Stavoren. Zeven jaar later stapte hij over naar Wymbritseradeel.

Toen het Duitse leger in 1940 Nederland binnenviel, was het voor hem duidelijk: hij zou de bezetter tegenwerken. Bij de burgemeester thuis lag een editie van Hitlers Mein Kampf; hij wist dus wat de nazi’s in petto hadden. Buma – de

Journalist André Vermeulen dook in het korte leven van deze pionier van het verzet, die slechts 38 jaar werd.

André Vermeulen, Pionier van het verzet.

Sybrand Marinus van Haersma Buma (1903-1942). Walburg Pers, € 19,99.

MAGAZINE

2021

Geheim van de secretaris Wat doet een gemeentesecretaris eigenlijk, en welk vakmanschap wordt er van hem of haar verwacht?

Alexander Meijer werd dertien jaar geleden gemeentesecretaris in Naarden en vervulde die functie en soortgelijke functies sindsdien in meerdere gemeenten, al dan niet op interimbasis. In Het geheim van de gemeentesecretaris laat hij vijftien gemeentesecretarissen vertellen over hun beroep en de complexiteit van het vak.

Regels en rek In alle organisaties waar organisatieadviseur Boukje Keijzer komt, ziet ze professionals worstelen met de spanning tussen regels en rek, en tussen preciezen en rekkelijken. Maar wie heeft er gelijk?

‘Ik geloof dat we allebei nodig hebben’, schrijft Keijzer in het voorwoord van De regels en de rek. Maar hoe vind je de balans tussen beide? Met de Ontregelbus trok Keijzer twee jaar lang in opdracht ven het ministerie van Volksgezondheid langs zorginstellingen om hen te helpen met ‘ontregelen’. In het boek geeft Keijzer de lezer tal van tips om zelf aan de slag te gaan.

Alexander Meijer, Het geheim van

Boukje Keijzer, De regels en de rek, Boom Uitgevers Amsterdam,

de gemeente-

€ 27,50.

secretaris. Te bestellen via 2change.solutions, € 30,00.

30 ZAP_Net uit.indd 30

4-10-2021 17:37:33

COLUMN

André Krouwel Oprichter Kieskompas politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

WEGLOPERS

S

tel, u heeft een succesvolle periode in de gemeenteraad achter de rug en wordt door uw partij gevraagd op de Tweede Kamerlijst te staan. Of u bent een succesvol wethouder en uw partij doet een beroep op u om in een andere gemeente een belangrijke bestuurlijke functie op u te nemen, of zelfs een ministerschap. Of u vindt de raadspolitiek toch erg abstract en stapt over naar een meer uitvoerende taak in een andere laag van het openbaar bestuur, zoals een bestuurscommissie of een provincie. Voor mij zijn dit allemaal logische stappen in een carrière van een verantwoordelijke en toegewijde politica.

Maar dat is niet hoe sommige journalisten dit zien. Onlangs schreef Het Parool dat ‘een kwart van de Amsterdamse raadsleden voortijdig was gestopt’. Ze hadden het lef om naar de Eerste en Tweede Kamer te gaan bijvoorbeeld. Als je het stuk leest, zijn maar drie raadsleden echt gestopt met de politiek, vooral omdat zij hun privéleven niet konden combineren met veel avonden van huis zijn voor het drukke vergaderschema.

Toen ik de journalist vroeg waarom hij dit ‘verradersframe’ gebruikte voor raadsleden die een heel gebruikelijke carrièrestap nemen, twitterde de journalist terug: ‘Tussentijds stoppen blijft tussentijds stoppen, toch? Ook al word je stadsdeelbestuurder en niet lobbyist voor de olie- en gaslobby. Je tekent voor vier jaar raadslidmaatschap. #populisme.’

U MAG HOPEN DAT UW PARTIJ NIET INEENS ELECTORAAL SUCCESVOL IS

31 COLUMN_Andre Krouwel.indd 31

31 MAGAZINE

2021

In hetzelfde artikel noemde John Bijl van het Periklesinstituut de Amsterdamse raad een ‘wachtkamer voor de nationale politiek’. Alsof raadsleden in de hoofdstad jarenlang niets doen tot ze naar de landelijke politiek gaan.

In Nederland vinden de verkiezingen voor de verschillende bestuurslagen niet op dezelfde dag plaats, dus deze redenering zou betekenen dat geen enkele carrière in de politiek meer mogelijk is, tenzij u een aantal jaren stopt en ‘wacht’ op een volgende verkiezing op het andere politieke niveau. Ook mag u nooit meer iemand opvolgen als u elders nog een vertegenwoordigende functie heeft. U moet eveneens hopen dat uw partij niet ineens electoraal succesvol is, want zelfs met al uw ervaring mag u dan niet doorstromen en nieuwe mensen een kans geven.

Het is de wereld op z’n kop. Verantwoordelijke bestuurders en vertegenwoordigers met ambitie worden weggezet als verraders en populisten.

De echte populisten – die nooit bestuursverantwoordelijkheid nemen en veel termijnen op het pluche blijven plakken met zure verhalen over ‘het kartel’ – zijn de helden in de ogen van deze journalist en commentator.

Verstandige mensen weten gelukkig beter. ←

4-10-2021 17:34:52

BETOOG

ROB JONKMAN

Wacht niet langer met coronaherstelplan

32

De EU stelt miljarden euro’s beschikbaar om de gevolgen van corona op te vangen. Maar Nederland heeft nog altijd niet het noodzakelijke herstelplan ingediend. Wethouder Rob Jonkman, rapporteur namens het Comité van de Regio’s, maant het kabinet tot spoed.

MAGAZINE

2021

V

orig jaar is door de Europese regeringsleiders het Coronaherstelfonds opgericht. Dat is bedoeld om de economische schade van het coronavirus in de Europese Unie te beperken.

Onder bepaalde voorwaarden kunnen de lidstaten een beroep doen op 750 miljard euro die in de pot zit. Nederland kan op zo’n 6 miljard euro rekenen.

In afwijking van de andere 25 EU-lidstaten hebben Bulgarije en Nederland één ding gemeen. Beide landen hebben nog geen crisis- en herstelplan ingediend bij de Europese Commissie; een voorwaarde om geld te ontvangen uit het herstelfonds. Het demissionaire kabinet geeft er de voorkeur aan om dit bij een nieuw kabinet neer te leggen. Dat kan beteke-

‘We moeten lang wachten op steun voor onze gemeenten’

32-33 BETOOG.indd 32

nen dat we lang moeten wachten op steun voor onze gemeenten en provincies.

Zowel de provincies via het IPO, als de gemeenten via de VNG, hebben het kabinet aangeboden om samen tot uitwerking en invulling van een nationaal herstelplan te komen. Tenslotte zijn het vooral onze inwoners, die voor een zeer belangrijk deel te maken hebben met de negatieve gevolgen van de coronacrisis. À §ّ( ày y§ j

In Europa wordt zeer verschillend omgegaan met de manier waarop gemeenten en regio’s betrokken worden bij en toegang krijgen tot het Herstelfonds.

Helaas blijkt er vaak sprake van een top-downaanpak. De Sloveense EU-voorzitter heeft daarom het Europees Comité van de Regio’s (CvdR), het adviesorgaan van lokale en regionale overheden, gevraagd om een rapport uit te brengen waarin hiervoor aandacht wordt gevraagd.

Door het CvdR ben ik benoemd als rapporteur. Dat is enigszins pikant, aangezien ons land nogal achteraan loopt bij dit onderwerp. Wel hebben ons kabinet en de Tweede Kamer nu nog alle ruimte om de decentrale overheden goed mee te nemen bij de planvorming en uitvoering. De Kamer heeft de regering eind mei al

4-10-2021 17:32:56

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 Nederland loopt achter bij het invullen van het Coronaherstelplan, zegt Rob Jonkman. (Beeld: Marieke Balk) MAGAZINE

2021

opgeroepen om onder meer decentrale overheden te consulteren om zo een breed draagvlak te realiseren.

Dat is ook de boodschap van het rapport dat in december aan de plenaire vergadering van het CvdR ter goedkeuring wordt voorgelegd.

Het conceptrapport is tot stand gekomen met essentiële inbreng van VNG en IPO. Een belangrijke constatering is dat weliswaar in verschillende lidstaten decentrale overheden geconsulteerd zijn, maar dat veelal onduidelijk is op welke manier raadpleging heeft plaatsgevonden en wat ermee is gedaan. Ook zijn er lidstaten waarbij medeoverheden niet betrokken zijn, terwijl zij het dichtst bij hun inwoners en bedrijven staan. Dit roept vragen op over het respecteren van het principe van subsidiariteit.

WELKOME INJECTIE

In het rapport worden adviezen gegeven aan de Europese Commissie en het Europees Parlement om tot verbeteringen te komen. Zo wordt de Europese Commissie opgeroepen afspraken te maken met de lidstaten over de rol van lokale en regionale overheden in de uitvoering, verdere planning en evaluatie van de herstelplannen. Het Europees Parlement wordt gevraagd het CvdR structureel te betrekken bij de

32-33 BETOOG.indd 33

‘Het Coronaherstelfonds is een zeer welkome injectie voor de economie’ zogenaamde ‘herstel- en veerkrachtdialogen’, zodat ook de lokale en regionale overheden op de hoogte zijn van de stand van het herstel, de plannen van de lidstaten en de voortgang van de uitvoering.

Resumerend kan worden gesteld dat het Coronaherstelfonds een welkome injectie is voor de economie en helpt bij het halen van bijvoorbeeld de klimaatdoelen, maar het succes is zeer afhankelijk van de betrokkenheid van decentrale overheden. Dat is op dit moment nog niet voldoende; daarom is de oproep in het rapport om hiervan werk te maken, een zeer belangrijke en erg actueel. ← Rob Jonkman (ChristenUnie) is wethouder in Opsterland en namens het Comité van de Regio’s rapporteur over het Europese Coronaherstelfonds.

4-10-2021 17:33:13

PERSONALIA GEMEENTEN

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2021

Vivian Pouw Vivian Pouw is per 1 oktober de nieuwe gemeentesecretaris van Loon op Zand. Ze maakt de overstap vanuit Rotterdam, waar ze 12,5 jaar werkte.

Vanwaar deze overstap? ‘Ik heb de afgelopen anderhalf jaar in de coronacrisisorganisatie van GGD-GHOR Rotterdam-Rijnmond gewerkt.

Die organisatie komt nu in een nieuwe fase die vraagt om nieuwe competenties, nieuwe mensen en nieuwe inzichten. Mijn hart ligt bij de lokale overheid. Daar wil ik graag blijven werken. Ik kies bewust voor een kleinere gemeente om nog dichter bij de inwoners en ondernemers te staan en om zo nog meer gevoel te krijgen bij hoe de lokale overheid de grootste meerwaarde kan hebben. Loon op Zand bleek de goede match te zijn tussen wat de organisatie wil, waar de gemeente voor staat en waar ik naar op zoek ben.’

Wat gaat u doen? ‘De lokale overheid staat voor enorme opgaven. Ik geloof echt in de lokale overheid als tussenschakel tussen politiek, overheid en inwoners en ondernemers, in een maatschappij die steeds verder polariseert en individualiseert. Dat vraagt om een nieuwe manier van denken en werken. Ik wil voortbouwen op het fundament dat er staat en de grote opgaven samen aanpakken, vanuit de kern van de mensen die er staan. Zonder hen komen we er niet.’

Wat laat u achter? ‘De mensen vooral. De GGD bestond uit een mannetje of 30 en op het hoogtepunt van de corona-uitbraak uit 4000. We hebben in korte tijd eigenlijk vanuit het niets een fantastische organisatie neergezet. Het is een enorme uitdaging om dat onder zoveel maatschappelijke druk te doen.

De medewerkers deden dat met veel inzet, loyaliteit en passie. Die laat ik achter en dat doet iets met mij als mens. Ik laat de club met trots achter en weet dat de organisatie in goede handen is.’ (MM) ←

34-36 PERSONALIA.indd 34

Jon Hermans-Vloedbeld (VVD) is op 4 oktober begonnen als waarnemend burgemeester van Tubbergen. De huidige burgemeester, Wilmien Haverkamp-Wenker, is ziek en het herstel zal nog enige tijd duren. Hermans heeft een lange staat van dienst in het lokaal bestuur: ze was tussen 2001 en 2016 burgemeester van achtereenvolgens Ouderkerk, Ridderkerk en Almelo. Daarna was ze waarnemend burgemeester van Oud-Beijerland, Noordwijk en Terschelling.

Ze begon haar politieke loopbaan als raadslid in Losser, waar ze tussen 1998 en 2001 ook wethouder was.

De gemeenteraad van Brielle heeft burgemeester Gregor Rensen voorgedragen voor herbenoeming.

Zijn tweede termijn gaat op 28 oktober in en eindigt op 1 januari 2023; dan gaat Brielle met Westvoorne en Hellevoetsluis op in de nieuwe gemeente Voorne aan Zee. Voor hij in 2015 ȌǏ˛ƧǞƵƵǶ ɩƵȲƮ ƦƵȁȌƵǿƮ‫ ة‬ was Rensen al een jaar waarnemend burgemeester van Brielle. De PvdA’er was eerder raadslid in Voorburg en, na de gemeentefusie, in LeidschendamVoorburg. Van 2006 tot 2014 was hij in die gemeente wethouder.

Klaas Smid blijft een tweede termijn aan als burgemeester in Noordenveld. De gemeenteraad heeft hem voorgedragen voor herbenoeming. De tweede termijn gaat in op

4-10-2021 17:29:06

redactie@vngmagazine.nl

1 november. Smid (PvdA) was eerder raadslid (19902003) en wethouder (2006-2014) in Hoogeveen.

Ook was hij wethouder in ǿǿƵȁ Ƶȁ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ Hardenberg.

Inge Nieuwenhuizen (VVD) is door de gemeenteraad van De Wolden voorgedragen als burgemeester.

Ze is nu nog wethouder in Bodegraven-Reeuwijk en was dat eerder in IJsselstein en Voorschoten. De verwachting is dat ze nog dit jaar in De Wolden begint. In de Drentse gemeente volgt ze Roger de Groot (CDA) op, die in juni burgemeester in Noordoostpolder werd.

Sindsdien neemt Janny Vlietstra (PvdA) het ambt waar.

Burgemeester Fred Veenstra van De Fryske Marren mag zich opmaken voor een tweede termijn van zes jaar. De eerste periode van de CDA’er eindigt op 1 december. Voordat Veenstra in 2015 naar De Fryske Marren ging, was hij burgemeester van Franekeradeel, tegenwoordig onderdeel van de gemeen-

te Waadhoeke. Daarvoor was hij acht jaar wethouder in Smallingerland. Hij is ook raadslid geweest in Smallingerland en Enschede.

Burgemeester Martijn Vroom van Krimpen aan den IJssel is voorgedragen voor herbenoeming.

De CDA’er begint naar verwachting op 9 december aan zijn tweede termijn. Voordat Vroom in 2015 naar Krimpen aan den IJssel ging, was hij wethouder in Waddinxveen en Noordwijk en gemeenteraadslid in Schiedam.

Loes van der Meijs mag nog zeker zes jaar door als burgemeester van Doesburg. De gemeenteraad heeft haar voorgedragen voor herbenoeming. Van der Meijs’ eerste termijn eindigt op 18 december.

Voor de VVD’er in 2015 naar Doesburg ging, was zij raadslid en wethouder in Doetinchem.

De gemeenteraad van Capelle aan den IJssel heeft burgemeester Peter Oskam aanbevolen voor herbenoeming. De eerste

Göran Winters is vanaf 20 december de nieuwe griffier van de gemeenteraad van Berg en Dal. Hij wordt de opvolger van Jan van Workum, die met pensioen gaat. Winters was tot maart raadsgriffier in Zutphen, daarvoor bekleedde hij die functie in Warnsveld en Ruurlo.

34-36 PERSONALIA.indd 35

Gerda Blom

begint op 1 januari 2022 als gemeentesecretaris in Zaanstad. Ze bekleedt nu dezelfde functie in Purmerend. Blom werkte van 2001 tot 2017 voor de gemeente Almere waar ze onder meer programmadirecteur, adjunct-directeur en directeur stedelijke ontwikkeling was. Ze wordt in Zaanstad de opvolger van Cis Apeldoorn, die op 16 augustus secretaris-directeur van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden werd.

Sindsdien is Jan Willem Kradolfer interim-secretaris.

termijn van Oskam eindigt op 4 januari 2022. Voor hij in 2016 burgemeester werd, was de CDA’er lid van de Tweede Kamer.

Björn Lugthart is voorgedragen als burgemeester van Pijnacker-Nootdorp. Hij is sinds 2014 wethouder in Rijswijk, waar hij lid is van de lokale partij Wij. Rijswijk.

Namens die partij werd hij in 2010 gemeenteraadslid.

Lugthart begint in januari 2022 als opvolger van Francisca Ravestein (D66), die met pensioen gaat.

Ravestein is sinds 25 juni 2014 burgemeester van Pijnacker-Nootdorp. Daarvoor was ze achtereenvolgens raadslid in Rotterdam, lid van de Tweede Kamer, wethouder in Renkum, waarnemend burgemeester van Beverwijk en burgemeester van Opsterland.

Richard de Boer (VVD) verruilt het burgemeesterschap van Simpelveld voor dat van Landgraaf. De gemeenteraad van Landgraaf heeft De Boer op 28 sep-

tember voorgedragen als nieuwe burgemeester. De post was vacant na het vertrek van Raymond Vlecken (CDA), die burgemeester werd in Weert. Sindsdien is Jan Schrijen (VVD) waarnemer. De Boer begint naar verwachting begin 2022 in Landgraaf.

35 MAGAZINE

2021

Petra van Hartskampde Jong (VVD) mag nog zes jaar burgemeester van Montfoort blijven.

De gemeenteraad heeft haar voorgedragen voor herbenoeming, ingaand op 6 januari 2022. Van Hartskamp begon op 6 januari 2016 in de Utrechtse gemeente. Eerder was ze gemeenteraadslid in Huizen en acht jaar wethouder in diezelfde gemeente.

Michiel Uitdehaag is door de gemeenteraad van Texel voorgedragen voor herbenoeming, per 21 januari 2022. Uitdehaag (D66) is sinds januari 2016 burgemeester op het eiland.

Eerder was hij gemeente-

4-10-2021 17:29:37

Ingezonden mededeling

raadslid en wethouder in Wageningen.

Voor meer grip op complex beleid Als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid, wet- en regelgeving kan zijn. Met onze congressen en opleidingen sluiten we daarom aan op de doelstellingen van de VNG en zetten de inhoud om tot heldere en praktische evenementen en bijeenkomsten. Zo verbinden wij mens en kennis.

36 MAGAZINE

2021

Ons aanbod >Ã ÃVÕÀÃÕÃ\ i ii Ìiw > V l voor wethouders 29 oktober Dag van de Stad: Heerlen 1 november Masterclass voor lokale EU-professional: Europese zaken van deze tijd start 4 november Leergang: De Gemeentejurist in een complexe bestuurlijke omgeving start 5 november TIP

VNG Juridische 2-daagse (online) 8 & 9 november

Masterclass-ontwikellab: Bestuursadviseur start 11 november Leergang: Gemeentelijke regie Gezondheid 22 november Masterclass: Effectief regisseren 23 november Gemeentelijk Grondstoffencongres 2022 24 maart 2022

Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

34-36 PERSONALIA.indd 36

Burgemeester Emile Jaensch van Oegstgeest is voorgedragen voor herbenoeming. Zijn tweede termijn gaat in op 15 februari 2022. Jaensch (VVD) is sinds 2016 burgemeester van Oegstgeest. Hij was van 2002 tot 2006 dagelijks bestuurder en stadsdeelvoorzitter in stadsdeel Amsterdam Oud-Zuid en van 2007 tot 2016 dagelijks bestuurder en vicevoorzitter van stadsdeel Amsterdam Zuidoost.

Burgemeester Christine van Basten-Boddin van Beek (D66) is voorgedragen voor een tweede ambtstermijn. Ze is sinds 16 februari 2016 burgemeester van Beek.

Anne de Baat is op 4 oktober begonnen als interimgemeentesecretaris van Hendrik-Ido-Ambacht.

Hij volgde Dré Martens op, die op 1 september gemeentesecretaris in Drimmelen werd. De Baat was tot 1 januari 2021 gemeentesecretaris in Capelle aan den IJssel, waar hij in 2016 begon.

Daarvoor vervulde hij diezelfde functie twaalf jaar lang in Rijswijk.

Gemeentesecretaris Marleen Tent van Aa en Hunze wordt per 1 november directeur van Welzijnsorganisatie Sedna in Emmen. Tent begon in oktober 2015 als gemeentesecretaris in Aa en Hunze, daarvoor bekleedde ze die functie in Zuidhorn.

In Almelo is Karin Handstede op 1 september begonȁƵȁ ƊǶȺ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ de gemeenteraad. Ze is de tijdelijke opvolger van Corrie Steenbergen, die op 7 juli stopte en overstapte naar een andere functie binnen de gemeente. Eerder was Handstede onder ǿƵƵȲ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ ªȌɈɈƵȲƮƊǿ‫ ة‬ directeur Leefbaarheid in Tilburg, gemeentesecretaris in Schiedam en wethouder in Geertruidenberg. Ze is sinds begin 2021 executive coach, organisatieadviseur en interim-manager binnen haar eigen onderneming.

ANDERE ORGANISATIES Emile Roemer wordt de nieuwe commissaris van de Koning in Limburg. De oudfractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer is op 1 oktober door provinciale staten in Limburg voorgedragen. Roemer begon zijn politieke carrière in de gemeenteraad van Boxmeer (1994-2002). Aansluitend werd hij in diezelfde gemeente wethouder. Na zijn periode in de Tweede Kamer, tussen 2006 en 2018, was hij waarnemend burgemeester. Eerst in Heerlen (2018-2020) en tot afgelopen zomer in Alkmaar. De benoeming volgt op het vertrek van Theo Bovens (CDA). Die stopte als gouverneur na een integriteitskwestie en is inmiddels waarnemend burgemeester van Enschede. Sindsdien is VVD’er Johan Remkes waarnemer in Limburg.

4-10-2021 17:30:05

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Zainab Osman RAAD PVDA WIJCHEN WERK WIJKVERPLEEGKUNDIGE ‘Toen ik een verblijfsvergunning kreeg, ging ik naarstig op zoek naar een baan in de zorg. Omdat ik niet de juiste diploma’s had, heb ik eerst ongeschoold werk gedaan.

Inmiddels werk ik als verzorgende. Nu wil ik me verder ontwikkelen en ben ik wijkverpleegkundige in opleiding.

Ik ben op mijn best als ik mensen kan helpen een waardevol leven te leiden.

In Somalië ben ik politiek bewust opgevoed, vanwege

37 RAAD en WERK.indd 37

het regime dat daar gevoerd werd. Je moet je stem laten horen, ook voor anderen die niet gehoord worden. De gemeenteraad is lokaal de enige plek waar je invloed hebt op het beleid. Daar wilde ik deel van uitmaken.

Toen ik in de raad kwam, begon ook net de zorgtransitie.

Dat er bezuinigd moest worden, vond ik ontzettend moeilijk omdat ik ook meteen de effecten zag bij mijn cliënten.’

4-10-2021 17:27:41

TEKST: MARTEN MUSKEE | BEELD: SHUTTERSTOCK

ّ²À0m²0m

De

handhaver

verschijnt 38

DE GEMEENTELIJKE HANDHAVER IS NIET MEER WEG TE DENKEN UIT DE OPENBARE RUIMTE. ZIJN STEEDS BREDERE INZET IN DE LOKALE ² w0ym0ßXyJ ð ªJÀ ß ª àªXhßXyJ‫ خ‬R0À ّ²À0m²0m w 0À § (0 ²!R §, ZEGGEN DE BURGEMEESTER VAN GOUDA EN EEN HANDHAVER IN BAARN. DE VNG WERKT AAN EEN ACTIEAGENDA.

MAGAZINE

2021

D

e handhaver is door de ontwikkelingen in de lokale veiligheid en de terugtredende politie veel meer bestuursrechtelijke en strafrechtelijke taken gaan uitvoeren.

De meerwaarde daarvan bewijst zich. De coronacrisis zette de handhaver verder op de kaart en gaf een flinke boost aan de samenwerking met de politie.

Gemeentelijke handhavers werden ooit aangenomen om de leefbaarheid te bewaken. Daarnaast zijn ze zich ook gaan bezighouden op de vlakken veiligheid en openbare orde (toezicht, handhaving en opsporing van bepaalde strafbare feiten). De lijn tussen die drie begrippen is diffuus.

Daarom werkt de VNG aan de Gezamenlijke Actieagenda Gemeen-

38-41 LEESVERHAAL_BOA.indd 38

telijke Handhaving 2022-2024. Er zijn verschillen van inzicht in de taken en bevoegdheden van handhavers, hun uitrusting, hun geweldsmiddelen en de samenwerking met de politie. De professionalisering en goed werkgeverschap zijn de basis voor de agenda die dit najaar verschijnt.

VISIEDOCUMENT

Nils Krüger is projectleider bij de VNG. Hij herinnert aan 2016, toen het huidige visiedocument verscheen. Veel gemeenten hebben hun handhaving daarmee geprofessionaliseerd. Maar die is, vooral in de kleinere en middelgrote gemeenten, nog niet op het gewenste niveau, mede doordat de politie een terugtrekkende beweging maakt en taken afstoot. Krüger: ‘Handhaving is een vak apart, zowel binnen de gemeente als richting politie en justitie. Dat vraagt ook om goed

werkgeverschap. De gemeente heeft de plicht de veiligheid van de handhaver te garanderen en voor de juiste uitrusting te zorgen.’

De VNG pleit ervoor de handhaver algemene opsporingsbevoegdheid met landelijke aanstelling te geven, om in iedere gemeente tegen dit soort situaties op te kunnen treden. ‘De aanpassing van bevoegdheden, een minimale basis in het takenpakket met de daarbij benodigde verdedigingsmiddelen en opleidingen, moeten bijdragen aan de professionaliteit van de handhaver.’

Krüger sprak met zo’n twintig gemeenten. Gemeenten met een professionele handhavingsorganisatie zijn niet content met het huidige spanningsveld rondom de bevoegdheden. ‘De handhaver wordt geconfronteerd met situaties waarin hij niet kan handhaven. Voor de burger maakt het

4-10-2021 17:25:03

‘De grenzen tussen leefbaarheid, veiligheid en openbare orde zitten dicht op elkaar.’

niet uit wie er handhaaft, als het maar leefbaar en veilig is.’

HANDELINGSVERLEGENHEID

Daan Monnickendam herkent dit. Hij is operationeel coördinator handhaving bij de gemeente Baarn. Daarnaast is hij voorzitter van Handhaving Nederland, het socialemediaplatform dat de professionalisering van het ambt bevordert en de stigmatisering van de handhaver bestrijdt. Hij schreef een toekomstbestendige visie over het ambt met een doorkijk tot 2025.

In tegenstelling tot de politie heeft de handhaver niet alle strafrechtelijke bevoegdheden. Dat willen veel gemeenten wel graag. Monnickendam: ‘Ik mag iemand wel een bekeuring geven omdat hij geen helm op heeft, maar niet als hij geen rijbewijs heeft. Het gaat in beide gevallen om een verkeersdelict.’

Volgens Monnickendam is de kijk op de handhaver verouderd. Hij pleit voor ruimere bevoegdheden, een bredere taakstelling en uniformering van het ambt. ‘Wie we zijn en wat we doen, is voor veel inwoners een grijs gebied.

Dat maakt het soms moeilijk voor een handhaver in uniform om te verkondigen dat we iemand niet kunnen helpen omdat het buiten de bevoegdheden valt. Handhavers willen af van die handelingsverlegenheid. We houden ons

38-41 LEESVERHAAL_BOA.indd 39

niet alleen meer bezig met leefbaarheid.

Over de jaren heen zijn wij ook portefeuillehouder geworden van de subjectieve veiligheid, het preventief aanwezig zijn op straat of bij een evenement.’

De politie stoot taken af. Dan is het niet meer dan logisch dat gemeenten hun opsporingsinstantie willen uitbreiden.

Monnickendam: ‘De grenzen tussen leefbaarheid, veiligheid en openbare orde zitten dicht op elkaar. Dan kun je niet zeggen: hier stopt het en daar gaan we verder.’

Doel van de actieagenda is het uniformer en meer herkenbaar maken van de handhavers, zegt Krüger. ‘In de ene gemeente mag een handhaver een wapenstok en handboeien dragen voor zijn eigen veiligheid, in de andere gemeente niet. Het is een uitdaging daar een mooie balans in aan te brengen.’

LOKALE INKLEURING

Monnickendam ziet dat niet iedere gemeente dezelfde visie heeft op uitrus-

ting en middelen van handhavers. Wie een boa aanneemt om strafrechtelijk en bestuursrechtelijk te handelen, moet hem ook equiperen. ‘Een zekere lokale inkleuring is niet erg. Maar regel centraal dat er een basisuitrusting voor de handhaver komt. Een wat minder progressieve gemeente vertoont dan nog steeds goed werkgeverschap. De basis is dat je geweldbevoegdheid hebt en boeien kunt dragen. Vanaf dat punt zou de driehoek moeten bepalen of een handhaver de korte wapenstok en pepperspray meekrijgt, en niet de politie. De politie werkt met verouderde regels die geen recht doen aan de veiligheid van de handhaver.’

39 MAGAZINE

2021

PIEKMOMENTEN

Ook Monnickendam bepleit dat handhavers landelijk aangesteld kunnen worden. Dan kunnen handhavingsdiensten elkaar ondersteunen op piekmomenten of bij capaciteitstekort in een bepaalde gemeente. Hij erkent gelijk dat dit ook betekent dat er naar het

‘Je kunt niet alle boa’s over één kam scheren’ 4-10-2021 17:25:22

ingezonden mededeling

SUPERLOCAL in Kerkrade op internationale kaart!

SUPERLOCAL in Kerkrade staat op de internationale kaart. Twee Europese subsidies (UIA en Life), het winnen van de Nederlandse Bouwprijs en The Innovation in Politics Award 2020 getuigen hiervan. Bij deze laatste kozen 1058 juryleden uit 47 landen voor SUPERLOCAL in de categorie ‘Ecology’.

Verantwoordelijk wethouder Tim Weijers denkt graag terug aan het moment dat hij vernam dat SUPERLOCAL The Innovation in Politics Award 2020 had gewonnen: “Ik werd gebeld met het goede nieuws en was enorm trots. Op onze stad en op de unieke samenwerking met twaalf partners binnen dit prachtige innovatieve project. Onze gezamenlijke vernieuwingsdrang wordt gewaardeerd.”

Circulaire gebiedsontwikkeling Het gebied bestond uit vier hoogbouwflats uit de jaren ’60, met een sterke sociale cultuur. Vanwege aanpak van de woningvoorraad, de leefbaarheid en de veroudering van de woningen is een herstructurering opgezet. Deze herstructurering gebeurt niet op traditionele wijze: er worden zoveel mogelijk materialen uit de sloop hergebruikt voor de bouw van nieuwe woningen en de aanleg van de openbare ruimte. Er komen 130 nieuwe betaalbare huurwoningen, een gemeenschappelijke ruimte voor bewoners en omwonenden en een nieuwe openbare ruimte.

38-41 LEESVERHAAL_BOA.indd 40

Open Source Dankzij de Europese subsidies kwam de mogelijkheid om op uitgebreide schaal nieuwe methoden te testen, zoals het hergebruik van beton. Zo ontstaat een Open Source waarbij ‘de wereld’ kan leren van de lessen van SUPERLOCAL. Hergebruik van het beton is eerst toegepast in een expogebouw, vervolgens in drie

slot wordt er ook nuttig gebruik gemaakt van het afvalwater.

proefwoningen en daarna op grotere schaal in nieuwe woningen. Paden en wegen krijgen ook een laag van hergebruikt beton.

bouwen en circulariteit. Dit toont aan hoe bijzonder het project is.

Terugbrengen sociale waarden en normen Uniek is dat niet alleen materialen uit het gebied worden hergebruikt.

Ook de sterke sociale structuur moet terugkomen. Oud-bewoners zijn benaderd om naar het gebied terug te keren. Ook is de buurt door middel van een klankbordgroep zeer nauw betrokken bij alle plannen.

Waterkringloop Zelfs het water in het SUPERLOCALgebied wordt hergebruikt in een waterkringloop. Regenwater wordt opgevangen en gezuiverd tot drinkwater. Gebruikt water wordt lokaal gezuiverd en in de woningen komen waterbesparende maatregelen. Tot

Veel interesse uit binnenen buitenland Er is vanuit binnen- en buitenland veel interesse voor SUPERLOCAL. Van ministers, Europese delegaties uit Brussel en gemeenten tot groepen studenten, lobbyisten en professionals op het gebied van

SUPERLOCAL Super Circular Estate is een circulair bouwproject in Bleijerheide, Kerkrade dat in het teken staat van duurzaamheid en bewonersparticipatie.

Projectpartners zijn: HEEMwonen, de gemeente Kerkrade, IBA Parkstad, Dusseldorp, bouwbedrijven Jongen, Stadsregio Parkstad Limburg, WML, Waterschapsbedrijf Limburg, Zuyd Hogeschool, Veras, gemeente Landgraaf en gemeente Brunssum.

Meer info: www.superlocal.eu

4-10-2021 17:25:39

‘Wie we zijn en wat we doen, is voor veel inwoners

een grijs gebied’

opleidingsniveau gekeken moet worden.

‘De basisopleiding boa voldoet niet meer.

Het is een opsporings- en veiligheidsfunctie die je bekleedt. Daar is minimaal de boa-opleiding mbo 3-niveau voor nodig, zoals ook bij de politie geldt.’

gerechtigde agenten is opgevangen, zitten we zo in 2025. Vanaf hoger dek kan men ontkennen dat er een handhavingstekort is, onder burgemeesters doet het gezegde de ronde: “Waar de wijkagent verdwijnt, de handhaver verschijnt”.’

STADSWACHT

ACHTERHAALDE SEMANTIEK

Pieter Verhoeve, burgemeester van Gouda en lid van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid, is de nieuwe voorzitter van de taskforce Onze hulpverleners veilig. Hij denkt een mooie wisselwerking tot stand te brengen tussen de landelijke taskforce op dit belangrijke thema en de VNG. Ook Verhoeve merkt dat de manier waarop handhavers nu functioneren onder het gezag van gemeenten compleet achterhaald is. Hij noemt het een historisch gegroeid model vanuit de tijd van de stadswacht als melkertbaan.

Daarnaast zijn er zes boa-domeinen, allerlei verschillende opleidingen en verschillen per regio als het gaat om de standaardbepakking. ‘Je kunt niet alle boa’s over één kam scheren, maar we zijn een beetje doorgeslagen in een divers model met ongewenste differentiaties.’

Dat daarbij ook nog eens de couleur locale van 352 werkgevers meespeelt, vindt Verhoeve niet erg. Daarvoor is het dan wel van belang dat de lokale driehoeken een landelijke bandbreedte meekrijgen, waarbinnen handhavers als volwaardige en gelijkwaardige functionarissen in de openbare ruimte kunnen optreden.

‘De politie kampt al jaren met ondercapaciteit. Voordat het gat van de uitstroom van duizenden pensioen-

De politie richt zich primair op het strafrecht en heeft het geweldsmonopolie. De handhaver is aanvullend en voert substantieel zijn eigen taken in de openbare ruimte uit. ‘De professionals snappen dat, de inwoner ziet het verschil niet. Die ziet onrecht en blauw dat niet kan doorpakken. Dit is achterhaalde semantiek die ondermijnend werkt. Onze mensen op straat moeten hun werk goed en veilig kunnen doen. Geef ze dan ook de verankerde bevoegdheid om zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk te handhaven.’

Ook Verhoeve wil af van de directe toezichthouder, vaak één politiefunctionaris per eenheid, die belast is met het al dan niet toekennen van transportboeien of knuppel. Die staat op afstand van de gemeente. In de driehoek zitten het OM, dat ook via richtlijnen aan te sturen is, en de burgemeester en politiechef die binnen de grenzen van de rechtsstaat

handelen. ‘Drie professionals die prima kunnen beoordelen dat een vuurwapen in Gouda niet aan de orde is, maar misschien wel in Ede met een groot buitengebied.’

ROBUUST OPTREDEN

38-41 LEESVERHAAL_BOA.indd 41

De zes boa-domeinen 1. Openbare ruimte 2. Milieu, welzijn en infrastructuur 3. Onderwijs 4. Openbaar vervoer 5. Werk, inkomen en zorg 6. Generieke opsporing

Deze onvolkomenheden maken het volgens Verhoeve verstandig een aantal zaken in landelijke kaders te regelen. ‘Ik ga ervan uit dat het ministerie van Justitie en Veiligheid als stelselverantwoordelijke en de VNG vanuit de uitvoeringsverantwoordelijkheid elkaar in de komende jaren beter gaan vinden. Handhavers bewijzen hun nut, dat verdient borging. Ze worden inmiddels zo goed geschoold dat ze op straat gelijkwaardig kunnen optreden. Sterker, je ziet mensen vanuit de politie de overstap maken naar handhaving.

Om de wijkveiligheid te garanderen heb ik mensen nodig die ik goed ken en die niet telkens worden weggezogen vanwege landelijke prioriteiten.’

JenV werkt momenteel aan een visie op de boa-functie en het gehele boa-bestel.

Onlangs kreeg de VNG een eerste beschouwing toegestuurd. Krüger schrijft daarop een reactie met input van veel gemeenten. ‘Het is van belang dat we met zo veel mogelijk gemeenten onze gezamenlijke visie op handhaving aan JenV meegeven. Tegelijkertijd wordt er ook iets van hen verwacht. Er valt nog een slag te maken om de eigen handhavingsorganisatie verder te professionaliseren dan wel op te zetten en hierbij goed werkgeverschap te tonen. Er moet een gezamenlijk beeld met een duidelijke beroepsidentiteit over lokale handhaving ontstaan.’ ←

41 MAGAZINE

2021

4-10-2021 17:26:06

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH Inkoop en contract-

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT Allround informatie-

42 MAGAZINE

2021

beheerder Capelle aan den IJssel Functionaris gegevensbescherming Den Helder Senior informatieadviseur De Ronde Venen Enterprise architect Hoorn Concern information ȺƵƧɐȲǞɈɯ ȌǏ˛ ƧƵȲ Veenendaal Gegevensbeheerder geo-informatie Zwartewaterland

BESTUURLIJK

manager De Ronde Venen Aanbestedingsjurist Haarlemmermeer Strategisch inkoopadviseur Huizen Contractmanager overheid Servicecentrum Drechtsteden (Dordrecht)

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID Adviseur integrale

veiligheid Hoeksche Waard Beleidsadviseur APV/ bijzondere wetten Woerden

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE

Bestuursadviseur

wethouder Delft Senior jurist publiek/ privaatrecht Haarlem Juridisch raadsadviseur Opmeer Senior juridisch adviseur bestuursrecht Servicepunt71 (Leiden)

HR-beleidsadviseur

SED organisatie (Bovenkarspel)

RUIMTELIJKE ORDENING Projectleider openbare

ruimte BEL Combinatie (Eemnes)

Beleidsmedewerker

Beheerder openbare

stedelijk water Bloemendaal Casemanager Wabo De Bilt Strategisch projectleider gebiedsontwikkeling Gooise Meren Beleidsadviseur openbare ruimte Lansingerland Wabo-vergunningverlener bouw Leeuwarden Technisch projectleider civiel Leiden Directievoerder civiel beheer Lelystad Jurist ruimtelijke ordening Schagen Kwaliteitsmedewerker beheer Tilburg Omgevingsmanager maatschappelijk vastgoed Utrecht Projectvoorbereider kabels en leidingen Utrecht Adviseur Omgevingswet Veenendaal Operationeel teamleider Velsen Wabo-vergunningverlener Woerden

ruimte Zaltbommel Juridisch medewerker ruimtelijke ordening Zoeterwoude

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID Medewerker sociaal

team Amstelveen Teammanager inkomen en schulddienstverlening Hoeksche Waard Medewerker sociaal team IJsselstein Consulent werk Lansingerland Juridisch adviseur sociaal domein Woerden

WELZIJN Teamleider zorgfraude

(Wmo en Jeugdwet) Haarlem Adviseur opvoeden en opgroeien Hoeksche Waard Jeugdhulpverlener asielzoekerscentrum Katwijk Beleidsmedewerker Wmo en maatschappelijke zorg Oegstgeest

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Ana Karadarevic, André Krouwel, Martijn van der Steen, Marleen Stikker, Paul van der Zwan Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93.

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 163 euro (excl. btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

© 2021, ISSN 1566-1636

42 Vacatures en colofon.indd 42

4-10-2021 17:22:29

BOA - specialisten voor een leefbare gemeente ųĜÏĩƼ±ųÚ ĬåƴåųƋ ±±Ĺ Úå čåĵååĹƋå ŞųŅÚƚÏƋåĹ åĹ ÚĜåĹŸƋåĹ voor BREDE HANDHAVING, CAMERAHANDHAVING, PARKEERHANDHAVING EN SCANAUTO’S kĹDŽå ŅŞĬŅŸŸĜĹč ƴŅŅų ÆųåÚå handhaving: BLUEBRICK: De app waarmee BOA’s JSYXPSSW IR IǽGMµRX LERHLEZIR

Op zoek naar ervaren BOA’s?

Betrouwbare leverancier ƴ±Ĺ keěĩĬåÚĜĹč Î ŅĹüŅųĵ c:ěųĜÏĘƋĬĜģĹåĹ Î %ƚƚųDŽ±±ĵ åĹ ĘŅŅčƵ±±ųÚĜč Î ŅĵŞĬååƋ aanbod in BOA-kleding en accessoires

aåƋ ÚĜåĹŸƋƴåųĬåĹĜĹč ŅŞ ĘåƋ čåÆĜåÚ ƴ±Ĺ handhaving, veiligheid én ÆåƴåĜĬĜčĜĹč ĘåĬŞƋ :ĉ ƚ čų±±č ƚƵ čåĵååĹƋ ƴåĜĬĜč Ƌå ĘŅƚÚåĹţ Bekijk de mogelijkheden op www.g4s.nl/handhaving

Bij Groenendijk Bedrijfskleding kies je voor:

BæƋ čåŸŞåÏĜ±ĬĜŸååųÚå detacherings- en adviesbureau dat een essentiële bijdrage levert ±±Ĺ Úå ĬååüƱ±ųĘåĜÚ åĹ ƴåĜĬĜčĘåĜÚ ĜĹ ŅĹDŽå ĵ±±ƋŸÏĘ±ŞŞĜģţ

ě %ƚƚųDŽ±±ĵĘåĜÚ ě ŅĵŞĬåƋå ÚĜåĹŸƋƴåųĬåĹĜĹč ě ŅĵŞĬåƋå ƚĜƋųƚŸƋĜĹč ě aŅÚåųĹå Ş±ŸƴŅųĵ ě ŅĹƋĜĹƚå ĜĹĹŅƴ±ƋĜå

www.handhavingsupport.nl

ųĜåĹÚåĹ ƴ±Ĺ åĜĬĜčĘåĜÚ DŽåƋ DŽĜÏĘ in voor BOA’s die geweld hebben ĵååčåĵ±±ĩƋţ BåÆÆåĹ ģĜģ Ņü ÏŅĬĬåč±űŸ čåƵåĬÚ ĵååčåĵ±±ĩƋũ

SCAN MIJ!

24-7 je bevoegdheden en werkinstructies inzien?

Neem contact met ons op en wij steken ze een hart onder de riem! Zie www.vriendenvanveiligheid.nl!

ŅŅų DŽŅƵåĬ ŸƋƚÚĜå ±ĬŸ Şų±ĩƋĜģĩţ %å ĩåĹĹĜŸ±ŞŞ ƴ±Ĺ Ĝ åųƋĜĀåÚú

SPV is al jarenlang dé specialist in BOA-opleidingen.

UĜģĩ ŅŞ ŅĹDŽå ƵåÆŸĜƋå ƴŅŅų ±ĬĬå ŅŞĬåĜÚĜĹčŸĵŅčåĬĜģĩĘåÚåĹţ

www.boacademie.nl

Cross Media Nederland Nieuwe Haven 133 3116 AC Schiedam

43 Advertentie.indd 43

010-7421020 info@crossmedianederland.com crossmedianederland.com

4-10-2021 14:30:01

7XEVX NERYEVM

3TPIMHMRK 'S}VHMREXSV 8SI^MGLX IR ,ERHLEZMRK (I IRMKI TVEOXMNOSTPIMHMRK MRKIWGLEEPH ST RMZIEY 205*

:SSV XSIOSQWXMKI WIRMSV FSE«W GS}VHMREXSVIR [MNOFSE«W

)V [SVHX MR XSIRIQIRHI QEXI ZIIP ZER NSY EPW LERHLEZIV ZIV[EGLX 6SP IR XEEOMRLSYH KVSIMIR QII QIX HI WXIIHW WRIPPIV ZIVERHIVIRHI WEQIRPIZMRK IR [SVHIR KVSXIV IR GSQTPI\IV (I VIPEXMI QIX HI TSPMXMI [SVHX KIPMNO[EEVHMKIV IR IV ^EP WXIIHW QIIV WEQIR STKIXVSOOIR

QSIXIR [SVHIR (MX ZVEEKX OIRRMW IR ZEEVHMKLIHIR ST IIR ERHIV STPIMHMRKWRMZIEY

(I 7IKQIRX &S%GEHIQMI FMIHX EPW IRMKI MR 2IHIVPERH HI STPIMHMRK 'S}VHMREXSV 8SI^MGLX IR ,ERHLEZMRK EER (I^I ERHIVLEPJ NEEV HYVIRHI RMZIEY STPIMHMRK MW IIR MHIEEP ZIVZSPK ST HI STPIMHMRK LXZ RMZIEY

.I PIIVX SRHIV ERHIVI TVSFPIQIR MR NI [IVOKIFMIH :IVWXIVO NI XI EREP]WIVIR EGXMITPERRIR XI QEOIR IR SQ XI KEER EREP]XMWGLI IR QIX GSQTPI\I ZVEEKWXYOOIR EPW NIYKHSZIVPEWX GSEGLIRHI [SSRSZIVPEWX IR SRHIVQMNRMRK

ZEEVHMKLIHIR

1IIV MRJSVQEXMI IR MRWGLVMNZIR ST [[[ FSEGEHIQMI RP

(I 205* )5* MRWGLEPMRK MW REXMSREEP IR MRXIVREXMSREEP ZIVKIPMNOFEEV QIX ERHIVI ST RMZIEY MRKIWGLEEPHI STPIMHMRKIR IR MW MR 2IHIVPERH ^IPJW HI IRMKI STPIMHMRK ZSSV FSE«W ST HMX RMZIEY

[[[ WIKQIRX RP

$G & Ŵ GL W W 44 Advertentie.indd 44

L GG

4-10-2021 14:30:36