VNG Magazine nr. 13-2024

GERDO VAN GROOTHEEST

Tijd voor eennationaal drugsdebat

Planken vol plannen

Hoe kan dat toch? De wil is er, de planken liggen vol plannen en door de verschillende bestuurslagen heen wordt volop ingezet op brede samenwerking. Waarop loopt het dan spaak? Als we willen opschalen naar 100.000 woningen per jaar, dan is het handig om te weten wat de achilleshiel is. Ik doe een poging. In de G4-stad waar ik actief ben, wordt gestuurd op een jaarlijkse bouwproductie van 4.000 woningen tot 2040. Van die 4.000 woningen is voor zo’n 3.250 woningen duidelijk wat er nodig is: de verdeling tussen de verschillende categorieën en woningtypes is bekend en voor de komende jaren zijn er voldoende locaties. Over deze hoofdmoot van de bouwopgave bestaat bovendien brede consensus bij zowel de bewoners en belangenorganisaties als de corporaties en marktpartijen.

Hoofdstroom

Niet alles

De benodigde aantallen zijn duidelijk en marktpartijen, corporaties en bewoners zijn het eens over het leeuwendeel van de bouwopgave.

Helma Born, regiodirecteur Zuid-West bij BPD en vanaf 1 oktober dit jaar algemeen directeur BPD Nederland, vraagt zich af waarom het dan toch niet lukt om sneller op te schalen.

In de kast van mijn ouders stond een boek van theoloog Harry Kuitert met de veelzeggende titel Alles is politiek, maar politiek is niet alles. Denkend over het tempo van de bouwproductie in Nederland, kwam deze zin weer bij me op. In de afgelopen twee jaar is veel gesproken over de bouwproductie. Die moet hoger, sneller en betaalbaarder. Dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan: ondanks alle gesprekken en goede bedoelingen valt de productie tegen, en niet alleen door de gestegen rente en bouwprijzen. Een minstens zo grote bottleneck is de doorlooptijd van planvorming en ruimtelijke procedures. Hoe precies we ook plannen en een zorgvuldige participatie met de omgeving faciliteren; het ‘klaarzetten’ van projecten kost veel tijd.

Voor de overige 750 woningen ligt dat anders. In dit ‘cohort’ worden nadrukkelijk accenten gelegd, bijvoorbeeld voor extra sociale woningen of speciale doelgroepen. Het zijn ook de woningen die bij een conjuncturele dip vaak als eerste uit het programma (moeten) worden geschrapt. Dat we met elkaar discussiëren over dit deel van de opgave is niet raar: ze zijn echt anders dan de hoofdstroom. Er zijn speciale afspraken voor nodig in programma en financiering, en dat vraagt om zorgvuldigheid. De benodigde keuzes zijn politiek. Het is aan de gemeenteraad (en soms ook het kabinet) om de accenten te leggen of zaken voor te schrijven. De praktijk is echter dat we over alle 4.000 woningen in de stad de discussie voeren alsof het om die ‘specials’ gaat. Dat kost onnodig veel tijd én capaciteit. Om uit deze impasse te komen, is het belangrijk om het cohort van de 3.250 woningen te depolitiseren. Want hoe politiek de woningmarkt en volkshuisvesting ook zijn, op dit deel knelt het niet. Wel op de uitzonderingen, bijvoorbeeld bij economisch slecht weer: als niemand kan investeren, hoe krijgen we de productie dan toch voor elkaar? Of als er belangrijke maatschappelijke opgaven liggen, zoals nu met de vraag om extra woningen in het betaalbare segment. De programmering van deze extra woningen en in hoeverre overheden die financieel willen ondersteunen: dat zijn politieke afwegingen. Zijn die afwegingen eenmaal gemaakt, dan pakken de partners in het veld het weer op met alle aandacht die het verdient. Maar dat lukt alleen als de plannen in de hoofdstroom door kunnen. Dan weten we voor de lange termijn wat we aan elkaar hebben in programma, proces en financiële afspraken. Dat geeft rust, tempo en – nog belangrijker – continuïteit. Niet alles is politiek, gelukkig maar.

‘A l s w e n a m e l i j k 10 0.000

w o n i n g e n p e r j a a r w illen

p r o d u c e r e n, d a n i s h e t

h a n d i g o m t e w e t e n w a t

d e a c h i l l e s h i e l i s . ’

IN DIT NUMMER

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 14 verschijnt op 27 september 2024

Publiekscampagne

Met advertenties op onder meer stations maakt de VNG inwoners meer bewust van het werk van gemeenten.

Vijandige architectuur

Steeds meer gemeenten keren zich tegen architectuur die overlast moet ontmoedigen.

Volkstuinen

Door de woningnood laten bestuurders hun oog vaker vallen op volkstuinen. Wetgeving kan de groene longen beschermen.

Gerdo van Grootheest De burgemeester van Culemborg roept op tot een nationaal drugsdebat.

Beroepsonderwijs Vlaardingen zet zich als mbo-stad op de kaart.

Overheidsloket

Eén fysiek loket waar je met al je vragen aan de overheid terechtkunt, ongeacht bij welke organisatie je moet zijn. In vijf gemeenten loopt een proef.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 21 Thorbeckehoogleraar 31 Column André Krouwel 32 Betoog 34 Personalia 41 Raad & Werk

Raad van State kritisch op wijziging van de Wmo

De Raad van State is er niet van abonnementstarief in de Wmo een duurzame oplossing is voor de houdbaarheid van het stelsel van maatschappelijke ondersteuning.

De regering wil deze eigen bijdrage van 20,60 euro per maand, waarvoor cliënten de meeste Wmo-voorzieningen zoals een scootmobiel of huishoudelijke hulp kunnen krijgen, schrappen. In plaats daarvan zouden gemeenten weer de mogelijkheid moeten krijgen, zoals voor 2019 ook al het geval was, om een inkomens- of vermogensafhankelijke bijdrage te vragen, een ‘ivb’ . Daarnaast krijgen gemeenten de mogelijkheid om een vergoeding te vragen als de woning in waarde is gestegen door een woningaanpassing.

BEPERKTE MOGELIJKHEDEN

De Raad van State constateert in zijn advies dat de mogelijkheden voor gemeenten om een ivb te vragen beperkt

blijven. De regering wil die bijdrage maximeren op 298 euro per maand. ‘Dit roept de vraag op of het voor mensen met een hoog of middeninkomen niet financieel aantrekkelijker blijft om voor (huishoudelijke) hulp een beroep te doen op de Wmo dan om die hulp zelf te regelen en te betalen’, aldus de Raad. Dit risico wordt nog versterkt doordat er bij het bepalen van de hoogte van de ivb geen rekening wordt gehouden met de mate van ondersteuning die wordt geboden, staat in het advies. De Raad wil dat

de regering beter motiveert waarom ze vasthoudt aan die maximale bijdrage. De Raad is ook kritisch over de vergoeding die gemeenten kunnen vragen na een woningaanpassing. ‘Het is nog maar de vraag of die aanpassing ook een waardevermeerdering van de woning is. Daarnaast is niet duidelijk hoe dit bijdraagt aan de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de Wmo.’

GROTE TOELOOP

Gemeenten keren zich al veel langer tegen het abonnementstarief omdat ze een grote toeloop zagen van vermogende inwoners die voor een klein bedrag huishoudelijke hulp aanvroegen via de Wmo, wat goedkoper was dan het zelf inhuren van hulp in de huishouding. De VNG blijft dan ook voorstander van een ivb. In een reactie laat ze weten dat ze ervan overtuigd is dat de betere onderbouwing door het kabinet, waar de Raad van State om vraagt, er zal komen en dat de ivb met ingang van 2026 kan worden ingevoerd. (LM) ←

Niet genoeg geld voor reis naar familie

Het is niet de bedoeling dat autoriteiten bij een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid van activisten al moeilijk gaan doen.

Nationaal ombudsman Reinier van Zutphen noemt morrelen aan het basale recht om te demonstreren ‘uitgesloten’, de Volkskrant 4 september

Zo’n 1 tot 5,5 procent van de volwassen inwoners van Nederland neemt niet of minder deel aan familie- of ziekenhuisbezoek omdat ze geen geld hebben voor het vervoer ernaartoe.

Dit blijkt uit nieuw onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Van de volwassen inwoners ervaart 10 procent problemen bij het betalen van zijn of haar vervoer. Dit zijn vaak mensen met een laag inkomen, alleenstaanden met kinderen en werklozen. Als de overheid betaalbaarheidsproblemen wil verlichten, is

groepen richten, adviseert het KiM. (MM) ←

‘Scootmobiel weg uit de gang’

Sinds 1 juli mogen scootmobielen niet meer worden geparkeerd in gangen, galerijen en trappenhuizen. Gemeenten worstelen met de handhaving van de nieuwe regels.

men daarmee een risico op het ontstaan van giftige rook in de vluchtroutes. scootmobiel hebben, kampen vaak al met een tekort aan stallingsruimte.

baarheid van een brandveilige stallingsruimte, waardoor de problematiek toeneemt. De VNG adviseert gemeenten nu in de Wmo-verordening te eisen dat er een brandveilige stallingsplek beschikbaar is en, als zo’n plek er niet is, -

baarheid van scootmobielen worden gestimuleerd. (LM) ←

Digitale agenda markeert een nieuwe relatie met de digitale samenleving

Digitalisering van de dienstverlening is een gezamenlijke opdracht van alle overheden. Dat zei staatssecretaris Zsolt Szabó tijdens een minisymposium bij de VNG. Hij kreeg daar het eerste exemplaar van de Digitale Agenda Gemeenten 2028 overhandigd.

Szabó, in het kabinet verantwoordelijk voor digitalisering, is ‘heel blij’ met de agenda, die de komende jaren op basis van drie principes de digitalisering wil sturen: normeren en democratiseren, mogelijk maken en kansen benutten. De staatssecretaris onderschreef het pleidooi van de VNG dat er een overheidsbrede regie op de digitale samenleving nodig is: ‘Daar gaan we voor.’

ANDERE RELATIE

Volgens Peter Snijders, burgemeester van Zwolle en voorzitter van de VNGcommissie Informatiesamenleving, staat het land aan de vooravond van nog grotere ontwikkelingen dan de voorgaande.

Dat vraagt om een ‘andere relatie’: ‘We moeten voorkomen dat digitalisering met ons aan de haal gaat.’

De relatie is volgens Snijders aan bijsturing toe en daar is deze Digitale Agenda voor bedoeld. Maar een document is niet voldoende. Er is ook moed voor nodig, schrijft Snijders in het voorwoord van de agenda. ‘Moed om keuzes te maken, kaders te stellen en elkaar te binden aan dezelfde visie op één digitale samen-

leving: samen met inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en medeoverheden.’

LIKKEBAARDEND

Marga Waanders, burgemeester van Waadhoeke en lid van het College voor Dienstverleningszaken van de VNG, zei dat Nederlandse gemeenten ‘likkebaardend’ kijken naar Denemarken. Dat land heeft één centraal online platform ontwikkeld waar iedereen gemakkelijk toegang heeft tot allerlei overheidsdiensten. ‘Dat willen wij ook, maar de Denen hebben er ook jaren over gedaan om zover te komen.’

Op de vraag van burgemeester Iris Meerts van Wijk bij Duurstede of gemeenten er ook geld bij krijgen als het kabinet dit onderwerp zo belangrijk vindt, gaf staatssecretaris Szabó geen direct antwoord. ‘Maar een veilige digitale omgeving zal zeker niet minder gaan kosten’, zei hij. (LM) ←

Lees de Digitale Agenda op vng.nl/digitaleagenda

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging

TEKST: VNG

Stem mee in halve finale Meest Toegankelijke Gemeente

In juni heeft het publiek gemeenten beoordeeld op hun toegankelijkheid. Dat resulteerde in een lijst van tien gemeenten die kans maken op de titel Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland. Van 1 tot en met 30 september 2024 loopt de tweede stemronde. Uw stem bepaalt mede welke drie gemeenten doorgaan naar de finale. Een vakjury onder leiding van VNG-directeur Leonard Geluk maakt op woensdag 9 oktober bekend wie de titel ‘Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland’ krijgt.

VERENIGINGSDIALOOG

REGIONALE SAMENWER

KING START IN SEPTEMBER

De Nederlandse gemeenten participeren steeds vaker in uiteenlopende regionale samenwerkingsverbanden. Die samenwerking biedt allerlei voordelen, maar roept ook vragen op. Daarom start de VNG in september een dialoog met en tussen de leden om te komen tot een gezamenlijke visie op dit onderwerp.

1.200 SAMENWERKINGSVERBANDEN

Regionale samenwerking is niet meer weg te denken uit het gemeentelijk landschap. Er zijn op dit moment zo’n 1.200 samenwerkingsverbanden waarin gemeenten participeren. Inhoudelijk gaat het om een breed palet van taken: van het innen van gemeentelijke belastingen en het ophalen van afval tot de inkoop van jeugdzorg en de aanpak van rampen en crises.

VOORDELEN MAAR OOK VRAGEN

Regionale samenwerking biedt en schaalgrootte, bundeling van expertise en het uitbesteden van nietkerntaken, maar roept ook vragen op. Wat betekent samenwerking tussen gemeenten voor de positie van een individuele gemeenteraad en daarmee

STEM OP UW FAVORIET

De tien gemeenten die het best scoorden zijn: Eersel, Hardenberg, Hengelo, Noordenveld, Oude IJsselstreek, Rotterdam, Sittard-Geleen, Tubbergen, Valkenswaard en Westerkwartier. Welke van deze tien verdient wat u betreft de titel ‘Meest Toegankelijke Gemeente van Nederland’? Stem op uw favoriet via vng.nl/verkiezing. Daar vindt u ook allerlei achtergrondinformatie over de toegankelijkheid in deze tien gemeenten, zoals het verslag door de Geheime Gasten die er de afgelopen weken op bezoek gingen.

voor de democratische legitimiteit?

Ontwikkelen de regio’s zich op deze manier tot een extra bestuurslaag? Wordt het openbaar bestuur niet te complex en wordt de afstand tot de burger niet te groot?

ONDERDEEL VAN VERENIGINGS

STRATEGIE 2030

Om een gezamenlijke visie op deze vraagstukken te ontwikkelen, organiseert de VNG vanaf september een dialoog tussen haar leden. Deze dialoog is onderdeel van de Verenigingsstrategie 2030 en neemt de vorm aan van een open en transparant gesprek over de beelden, thema’s, obstakels

en oplossingen op het gebied van regionale samenwerking en de rol van de VNG hierin.

DOELGROEP VAN DE DIALOOG

De uitnodigingen voor de dialoog worden eind september door de VNG verzonden aan de doelgroep: raadsleden, burgemeesters, wethouders, gemeengemeenteambtenaren. Ook directies van samenwerkingsverbanden en vertegenwoordigers van de verschillende gemeentelijke netwerken ontvangen een uitnodiging: de provinciale VNGverenigingen, de K80, de P10, de M50, de G40 en de G4.

OPBRENGST DIALOOG WORDT

De opbrengst van de dialoog wordt begin 2025 vastgelegd in een advies van de VNG aan de leden. Dat advies zal ook onderdeel vormen van het visietraject Goed Lokaal Bestuur en wordt tevens geagendeerd in de relevante VNG-commissies. De VNG wordt bij het voeren van deze dialoog onder-

Nadere informatie volgt op vng.nl. Heeft u vragen of opmerkingen over de dialoog, stuur dan een mail naar dialoogregionalesamenwerking@ vng.nl.

Leonard Geluk

Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

NIET IN EEN LA

Gebogen loop ik door de lage bakstenen gangen van het Droogdok Jan Blanken in Hellevoetsluis. Een uitje van de burgemeesterskring, ik ben gevraagd een inleiding te houden. ‘Je moet wel erg bukken,’ zegt één van de burgemeesters, ‘maar dat ben je wel gewend met alle opmerkingen uit je achterban.’ Goedmoedig lachen ze me uit. We spraken over regionalisering, naar aanleiding van het rapport Elke regio telt! over de kansenverschillen tussen verschillende regio’s. Regionalisering is een listig onderwerp voor de VNG. Er in al te concrete termen over spreken is algauw een recept voor gedoe. Tegelijk is het belangrijk. Regio’s buiten de economische centrumgebieden hebben te maken met een stapeling van achterstanden, de ongelijkheid tussen regio’s neemt toe. Voorzieningen brokkelen af; basisscholen gaan dicht, de huisarts verdwijnt, de bus rijdt niet meer. De regio’s voelen zich niet gehoord en inwoners haken af. Opvallend is dat de burgemeesters van deze burgemeesterskring – onder de rook van het economisch sterke Rotterdam – ook vinden dat de belangen van hun regio onvoldoende worden gezien door Den Haag. Het tekent dat we moeten investeren in werken als één overheid; geen kloof tussen het rijk en de decentrale overheden. En de VNG moet nadenken over hoe de stem van regio’s beter kan doorklinken in de VNG-organisatie. Hoe kunnen we inhoudelijk en in de organisatiestructuur meer doen voor regio’s?

De bestaande investeringslogica van het rijk is veelal kloppend binnen sectoren.

Vanuit het streven naar efficiency in de zorg kan het een logische stap zijn om een streekziekenhuis te sluiten. Maar binnen de regio is het vaak de zoveelste voorziening die wegvalt. Met verschraling van de sociale leefgemeenschap tot gevolg, en groeiende ongelijkheid. De VNG is vaak kritisch op de sectorale organisatie van het rijk. Binnen een koker verlies je het zicht op het geheel. Maar, eerlijk gezegd, zijn we zelf ook sectoraal georganiseerd met onze commissies en colleges, die zich bezighouden met verschillende domeinen. Wel uitstekende commissies, dat staat buiten kijf.

BINNEN EEN KOKER VERLIES JE HET ZICHT OP HET GEHEEL

In de Verenigingsstrategie 2030 is het idee van omkering belangrijk; dat gemeenten en regio’s veel meer zelf beleidsinitiatieven nemen. Het zou zo kunnen zijn dat samenwerkende gemeenten in regio’s kansenagenda’s maken. Hoe gaan we ons ontwikkelen op het gebied van wonen, zorg, energie, landschap en economie et cetera? Zulke regionale kansenagenda’s zouden het uitgangspunt kunnen zijn voor landelijk beleid. Dit zijn gedachten om nader uit te werken, ook het aspect van hoe we de regio’s beter kunnen inbedden in de bestuursstructuur van de VNG. Ik heb geen voldragen plan of standpunt, maar ik leg het onderwerp graag op tafel. Want ik vind dat Elke regio telt! concrete uitwerking verdient. Laat het rapport niet verdwijnen in de la. ←

SYNTHETISCHE

DRUGS

Denaïviteit loslaten

OORVERDOVEND STIL

Verbaasd is hij niet, bezorgd is de Culemborgse burgemeester Gerdo van Grootheest wel. Door een wereldwijd toenemende vraag naar synthetische drugs als xtc, crystal meth en amfetamines, en doordat de drugsaanpak in Brabant en Limburg voet aan de grond heeft gekregen, nemen de drugshandel en -productie in het oosten grote vormen aan.

Het Regionale Informatie- en Expertisecentrum Oost-Nederland (RIEC) bracht in kaart hoe de drugsketen eruitziet, van de productie tot de handel en het lozen van drugsafval, en bij welke schakels in die keten de verschillende instanties, van de gemeente en de politie tot de milieudienst en het notariaat, kunnen ingrijpen. ‘We zien steeds meer incidenten,’ zegt Van Grootheest, die als burgemeester namens de gemeenten in Gelderland-Zuid lid is van de stuurgroep van het RIEC.

Het aantal aangetroffen drugslabs groeit, niet alleen in afgelegen boerenschuren ver op het platteland, ook in woonwijken en industriegebieden. Onlangs werd in Van Grootheests eigen Culemborg nog een lab in opbouw aangetroffen in een bedrijfsverzamelgebouw. Hoe gevaarlijk dat kan zijn werd eerder dit jaar duidelijk toen een drugslab ontplofte in een woonwijk in Rotterdam-Zuid, met een enorme ravage en drie doden als gevolg. En dan zijn er nog de bedreigingen, liquidaties, afval-

dumpingen, het ronselen van kwetsbare jongeren en het witwassen van drugsgeld via schimmige vastgoeddeals. Genoeg redenen om grote zorgen te hebben, zegt Van Grootheest. ‘We zien het dagelijks gebeuren. Hier gaat heel veel geld in om. Daarom zijn de belangen ook zo groot.’

Het RIEC schetst de problematiek: het zicht op criminaliteit blijkt versnipperd en het ontbreekt aan een integraal beeld. Maar er is toch al heel veel bekend over de drugscriminaliteit, ook vanwege eerdere onderzoeken en de ervaringen in het zuiden?

‘Een dergelijk rapport was ook door een ander RIEC al eens

‘Je kinderen zouden maar boven een drugslab slapen’

Wie is...

Gerdo van Grootheest is sinds 2017 burgemeester van Culemborg.

Ook is hij lid van de stuurgroep van het RIEC en lid van de commissie Bestuur en Veiligheid van de VNG.

gemaakt. Maar wij wilden duidelijk krijgen hoe de hele keten in Oost-Nederland eruitziet als het gaat om synthetische drugs. Dus van de aanschaf van grondstoffen en de productie tot de handel tot het lozen van afval, en de ondermijnende activiteiten die daarbij horen. En we zien de criminaliteit in al die stappen toenemen. Omdat er zoveel geld mee valt te verdienen, maken criminelen elkaar het leven zuur, met intimidatie en liquidaties. Dat gebeurt gewoon in onze dorpen en steden, met alle mogelijke gevolgen van dien. Je kinderen zouden maar boven een drugslab slapen.’

Wat is er nodig?

‘Het is goed dat de keten nog eens helemaal in kaart is gebracht. Bij elke schakel is een andere aanpak nodig, waarvoor andere partijen nodig zijn. Die moeten elkaar weten te vinden. Informatiedeling is een groot thema. Partij A mag informatie lang niet altijd delen met partij B. In de RIEC’s mag dat gelukkig wel, ook als de Belastingdienst erbij wordt gehaald. Maar dat geldt niet voor alle partijen.

‘Ook samenwerking is belangrijk. Neem de Wet Bibob. Niet alle gemeenten hebben de expertise en capaciteit hiervoor volledig in huis. Hier in Gelderland heeft de provincie daarom een aantal Bibob-juristen aangenomen. Die kunnen gemeenten helpen om beleid te maken. Dat doen we allemaal samen. We hebben dezelfde Bibob-regels, en dezelfde sectoren die getoetst worden. Tussen gemeenten vindt gelukkig al heel veel uitwisseling plaats, maar het kan nog een stuk beter. En we moeten de naïviteit – “Dit gebeurt niet in mijn gemeente” – echt wel loslaten.’

Zijn er nog naïeve gemeenten dan?

‘Ik denk dat er inmiddels geen enkele gemeente in

‘We hebben echt alle partijen nodig’

dit land volstrekt naïef is. Maar het gebeurt best vaak dat gemeenten hun informatiepositie nog niet op orde hebben. Die zul je nooit honderd procent goed krijgen, maar je moet er wel naar streven. Wat speelt er nou precies in mijn gemeente? Dan gaat het natuurlijk om de politie, het Openbaar Ministerie en de Belastingdienst, maar het is zeker ook goed dat je op lokaal niveau het gesprek aangaat met bijvoorbeeld makelaars en notarissen.’

De eerste stap in de drugsketen is de aanschaf van de grondstoffen. Moet daar dan niet de focus op liggen? Als je die aanpakt, verstoor je de rest van de keten.

‘Dat is gelijk het lastige: de meeste grondstoffen zijn op zich niet illegaal. Als ze eenmaal in de Europese Unie zijn, kunnen ze heel makkelijk vervoerd worden. Daar kunnen wij als gemeente niet zoveel aan doen. Daarom moeten we ook internationaal de nodige stappen zetten. Elke schakel heeft daarom z’n eigen aandacht nodig. Wij zijn als gemeenten later in de keten aan zet.’

U bent niet de eerste burgemeester die pleit voor een integrale aanpak van de drugsproblematiek.

Waarom komt dit zo moeilijk van de grond?

‘Als je gaat samenwerken met anderen, geef je ook een stukje van je eigen autonomie op. Als je in regionaal verband aan de slag gaat om meters te maken, kan dat betekenen dat er meer aandacht uitgaat naar je buurgemeente. Dat moet je thuis in je gemeente kunnen uitleggen aan je gemeenteraad. Die stap moeten we met elkaar zetten. Als dat helpt om een grote jongen aan te pakken, dan is dat natuurlijk een goede keuze. Maar dat geldt ook bij het gezamenlijk opstellen van Bibob-beleid.

‘Ook de samenwerking is lastig. We hebben daar echt alle partijen bij nodig, dus ook notarissen, makelaars en advocaten. Dat is soms ingewikkeld. In die beroepsgroepen ziet nog niet iedereen de noodzaak. We gaan daarom binnenkort met de gemeenten hier in de regio een bijeenkomst organiseren voor advocaten.’

‘Het is niet normaal om een pil te slikken als je naar een festival gaat’

Het nieuwe kabinet werkt nu het hoofdlijnenakkoord uit. Wat verwacht u van het rijk?

‘Hierover staat bijzonder weinig in het akkoord, dus ik ben heel benieuwd naar de uitwerking. Ik verwacht dat het rijk ons helpt. We vinden als burgemeesters natuurlijk dat we nooit voldoende politiecapaciteit hebben. Maar dat blijft ook gewoon een vraagstuk van de verdeling van schaarse middelen. Zeker in de meer landelijke gebieden waar dit soort criminelen zich bewegen, scheelt het aan de mogelijkheden om politie in te zetten. Ik ben zelf burgemeester van een stad van 30.000 inwoners. Maar we zijn gewoon onderdeel van het Utrechtse drugscircuit, met alle grootstedelijke problematiek die daarbij hoort. Maar ik heb niet de middelen die ik nodig heb.’

U pleit ook voor een nationaal drugsdebat. Kunt u dat toelichten?

‘Het lijkt alsof we in bepaalde hoeken van de Nederlandse samenleving drugsgebruik steeds normaler vinden. Het lijkt heel normaal om een pil te slikken als je naar een festival gaat. Ik vind dat niet normaal, want drugsgebruik heeft een enorme keerzijde. Femke Halsema pleit voor een vorm van legalisatie van drugs, onlangs nog in de Financial Times. Ik heb daar grote vraagtekens bij, alleen al om de morele kant van het verhaal. Maar bij gemeenten wordt tenminste over het drugsprobleem gesproken. Er is tenminste een begin van een debat. In Den Haag wordt er überhaupt niet over gesproken. Daar blijft men hangen in dogma’s, in plaats van te kijken naar waar wij in de dagelijkse praktijk mee te maken krijgen.’

Den Haag kijkt weg?

‘Ja, dat vind ik wel. De aanpak van ondermijning gaat politiek gezien gepaard met veel stoere taal. Als er een liquidatie plaatsvindt is er nationaal verontwaardiging, maar over het pilletje tijdens het stappen hebben we het niet. Dat is schijnheilig. Er is geen snelle oplossing over hoe het drugsbeleid eruit zou moeten zien. Maar laten we in ieder geval het debat erover starten.’ ←

Gemeentewebsites steeds toegankelijker

Het aantal toegankelijke websites en apps van gemeenten is het afgelopen jaar ‘scherp gestegen’. Dat meldt ICTU, de ict-organisatie van het rijk.

De organisatie monitort hoeveel overheidssites en -apps voldoen aan de wettelijke toegankelijkheidseisen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een voorleesfunctie voor blinden, grotere letters of extra contrast voor slechtzienden.

Inmiddels voldoet 32,6 procent van de gemeentesites en -apps aan de wettelijke eisen. Dat is fors meer dan een halfjaar eerder.

Dat komt onder meer doordat gemeenten strengere eisen stellen aan hun leveranciers. (RvdD) ←

AGENDA

19 SEPTEMBER

Tussen Prinsjesdag en het ravijnjaar

Utrecht, 15.00-17.00 uur | divosa.nl

19 SEPTEMBER

ICT-ontwikkelingen in het schuldendomein

Online, 15.00-17.00 uur | vng.nl/agenda

21 SEPTEMBER Raad op Zaterdag Utrecht, 9.30-13.13 uur | raadopzaterdag.nl

24 SEPTEMBER

Mentale gezondheid: hoe verbind je het GALA en IZA in jouw gemeente?

Online, 10.00-11.00 uur | trimbos.nl

25 SEPTEMBER

Landelijke opening Week tegen Eenzaamheid

Nieuwegein, 10.00-17.00 uur | landelijkeopeningwte2024.evenementenbureauvws.nl

26 SEPTEMBERhavingsmoratorium schijnzelfstandigheid Online, 10.00-11.30 uur | vng.nl/agenda

30 SEPTEMBER Hoe informatiedeling bijdraagt aan de aanpak van zorgfraude Utrecht, 10.00-16.00 uur | vng.nl/agenda

30 SEPTEMBER

Voor de Jeugd Dag Zaandam, 09.00-17.00 uur | voordejeugddag.nl

30 SEPTEMBER Erftransformaties en woningbouw Online, 11.00-12.00 uur | rvo.nl

158.000

fietsen werden vorig jaar weggeknipt.

En dat alleen nog maar in Den Haag, Utrecht, Breda, Delft, Leiden, Nijmegen en Maastricht. Bron: AD.nl

VNG: duidelijkheid nodig over asielbeleid

Gemeenten willen graag meer duidelijkheid over de uitvoering van het asielbeleid. Het gaat dan onder meer om de eigen bijdrage voor de opvang van Oekraïners, de bed-bad-broodregeling en de spreidingswet.

De gemeenten botsten de afgelopen weken al enkele keren met minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie. Eind augustus dwong Faber gemeenten met een asielzoekerscentrum één of twee extra asielzoekers op te nemen, ook als het azc al vol is, tot verrassing van de VNG. Met de maatregel wil de minister voorkomen dat er in Ter Apel opnieuw te veel asielzoekers overnachten. De gemeente Westerwolde dreigt met een nieuwe gang naar de rechter als het COA de limiet van 2.000 asielzoekers blijft overschrijden. De dwang van Faber is opvallend, omdat het kabinet de spreidingswet, die ervoor zou zorgen dat asielzoekers evenredig over gemeenten werden geplaatst, juist wil intrekken. Daarover maakt de VNG zich grote zorgen.

van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV), ook bekend als de bed-bad-broodregeling, per 1 januari 2025 stop te zetten. Vijf gemeenten bieden op basis van de LVV afgewezen asielzoekers een slaapplek en leefgeld aan, om te voorkomen dat ze op straat belanden. Gemeenten vrezen dat dat nu alsnog gebeurt. (RvdD) ←

MAGAZINE

3 VRAGEN AAN...

Jean Paul Gebben

Burgemeester Jean Paul Gebben van Dronten roept kerken op dagelijks hun deuren te openen voor mensen die daar behoefte aan hebben. Kerken spelen een rol bij het bevorderen van de sociale cohesie, zegt hij.

Vanwaar deze oproep?

‘Er bestaat een toenemende behoeft e aan sociale omgang en contact met elkaar, gelovig of niet. Een lid van kerkcentrum De Ark liet zich inspireren door het feit dat je in het buitenland altijd een kerk kunt binnenlopen. Daar heerst rust, je kunt er een kaars branden, tot jezelf komen of mediteren. De kerk is een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Dan is het raar dat onze kerk dicht is, bedacht hij zich. Sinds kort kunnen inwoners alle dagen De Ark binnenlopen in de ochtend en avond dankzij vijftig vrijwilligers. Als burgemeester werd me gevraagd het openingswoord te houden. Ik vind het een ongelofelijk mooi initia tief. Er zijn veel eenzame mensen die weinig tot geen contact hebben. Die kunnen in Dronten nu de kerk inlopen voor een kopje koffi e en een gesprek. Vandaar mijn oproep aan alle kerken in Nederland om hun deuren open te gooien.’

Kunnen die vrijwilligers mensen in nood wel de juiste hulp bieden?

‘Dit initiatief is primair niet bedoeld voor mensen in nood of die suïcidaal zijn. Het gaat erom dat inwoners de weg naar de kerk vinden voor een moment van aanspraak en contact dat ze anders missen. De vrijwilligers die daar zitten, hoeven niet opgeleid te zijn. Ze zijn mens, dat is opleiding genoeg. Ik kan me dan ook voorstellen dat iemand die het echt even niet ziet zitten, eveneens een goed gesprek in de kerk heeft .’

Kun je, gezien de scheiding tussen kerk en staat, de geloofsgemeenschap wel als maatschappelijke partner aan je binden?

‘Natuurlijk wel. Kerken zijn al heel lang maatschappelijke partners van de overheid, net als bijvoorbeeld sportverenigingen. Ze hebben een belangrijke taak. Dit heeft niets met religie te maken, maar met menselijk contact. Je hoeft niet naar de kerk te gaan alleen omdat je gelooft . Je gaat daarheen omdat je mens bent. Door de ontkerkelijking en steeds meer geïndividualiseerde samenleving krijgt de kerk een andere rol. Ik kom veel bij inwoners op bezoek die hun zestigjarig huwelijk vieren. Dan stel ik ook altijd de vraag of ze nog naar de kerk gaan. Velen zeggen ja. Het gaat dan niet alleen om het woord, maar ook om het samenzijn daarna, met een kopje koffi e. Soms geven inwoners aan dat het vanwege hun gesteldheid moeilijk wordt naar de kerk te gaan. Ik heb het kerkbestuur dat voorgelegd met de vraag of die mensen niet opgehaald kunnen worden. Daar wordt nu over nagedacht. Fantastisch vind ik dat. Het gaat er uiteindelijk in onze samenleving om dat mensen elkaar weten te vinden en samenzijn. Ook kerken zijn van die verbinding en sociale cohesie, net als burgemeesters overigens.’ ←

PRINSJESDAG

Gemeenten

doen eralles aan

MET EEN PUBLIEKSCAMPAGNE OP ONDER MEER STATIONS EN IN WINKELCENTRA WIL DE VNG MENSEN MEER BEWUST MAKEN VAN WAT GEMEENTEN ALLEMAAL DOEN. DE ONDERLIGGENDE BOOD SCHAP IS GERICHT AAN HET KABINET: ZONDER VOLDOENDE GELD KAN DIT ALLEMAAL NIET MEER.

Sacha Ausems burgemeester Waalwijk

‘Je gemeente doet er alles aan’. Die boodschap hangt momenteel op digitale reclameborden op onder meer treinstations en in winkelcentra. Met een publiekscampagne wil de VNG duidelijk maken welke taken de gemeente zoal uitvoert. Uit onderzoek blijkt dat veel inwoners vooral denken dat de gemeente gaat over de uitgifte van paspoorten en rijbewijzen, maar dat ze niet altijd een goed beeld hebben van de andere taken, in bijvoorbeeld de zorg, het veiligheidsdomein en het ophalen van het vuilnis. De onderliggende boodschap van de campagne is gericht aan het kabinet: zonder extra geld komt de uitvoering van deze taken ernstig onder druk te staan. De campagne is nieuw voor de VNG. Niet eerder vestigden gemeenten collectief de aandacht zo op hun eigen werk. Het initiatief komt nadat op de twee algemene ledenvergaderingen van de VNG voor de zomer door verschillende gemeenten de wens werd geuit om campagne te voeren en in aanloop naar Prinsjesdag de stem van de gemeenten luid te laten horen.

TOELICHTING

Naast de posters op de digitale borden, is ook aan de individuele gemeenten gevraagd lokaal de campagne te verspreiden. Waalwijk zet de campagne uit in onder meer het lokale weekblad en via sociale media, zegt

burgemeester Sacha Ausems: ‘Dat biedt ook ruimte om enige uitleg te geven. De campagne is heel beeldend, maar vraagt wel wat toelichting. We willen ook laten zien wat het betekent als we niet genoeg geld krijgen voor de taken die we uitvoeren. Die context willen we erbij geven.’

RAVIJN

De aankomende Prinsjesdag is belangrijk voor gemeenten: komt het rijk over de brug met voldoende geld om het ravijn van 2026, als gemeenten worden geconfronteerd met een tekort van zo’n 3 miljard euro, te dichten? De eerste gesprekken tussen de VNG en het nieuwe kabinet-Schoof, in het Catshuis, waren goed, liet VNG-voorzitter Sharon Dijksma in

Met een publiekscampagne wil de VNG duidelijk maken welke taken de gemeente zoal uitvoert.

augustus weten. Maar het is onduidelijk of minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken volgende week met extra geld komt. De speelruimte voor het kabinet is beperkt, zei minister Eelco Heinen van Financiën al.

De overheidsfinanciën verslechteren, meldde het Centraal Planbureau (CPB) half augustus. Het begrotingstekort valt de komende jaren ‘aanzienlijk hoger’ uit dan de afgelopen periode, en schuurt ‘dicht tegen de afgesproken vangrail’ van 3 procent van het bruto binnenlands product. ‘De marges voor het overheidstekort zijn smal’, zei CPB-directeur Pieter Hasekamp in een reactie op de cijfers. Het is geen zekerheid dat het kabinet 3 miljard euro kan uittrekken voor de gemeenten.

In Waalwijk, zegt burgemeester Ausems, kan het ravijn betekenen dat de gemeente moet bezuinigen op ‘zaken die we echt belangrijk vinden’, zoals de wijk-ggz. ‘Dat zijn de mensen die de eerste verbinding maken met inwoners met veelal een zorgbehoefte of kwetsbaarheid. Zij weten wat er achter de voordeur speelt. Zij zijn mede in dienst getreden omdat de politie heel veel meldingen kreeg over onbegrepen gedrag. We betalen dit uit het gemeentefonds, maar als we geen geld krijgen moeten we dit misschien wel schrappen. Dat betekent dat er bij de politie extra vragen komen.’

TAKENPAKKET

Voor de VNG is het duidelijk: zonder extra geld kunnen gemeenten hun taken niet goed uitvoeren. En daarmee raken de geldzorgen bij gemeenten ook de ambities van het kabinet, zei VNG-voorzitter Dijksma na het eerste gesprek met het kabinet. Voor veel van

de plannen in het hoofdlijnenakkoord van de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB, waarvan de uitwerking door het kabinet op Prinsjesdag wordt verwacht, zijn de lokale overheden nodig. Dan is een kapitaalinjectie noodzakelijk – of gemeenten moeten minder taken krijgen.

Gemeenten hebben daarbij ook een eigen verantwoordelijkheid, ziet Ausems. ‘Wij moeten ook onze broekriem aanhalen op plekken waar we effectiever kunnen zijn. Maar dan nog blijft het gat groot.’ Veel inwoners zijn zich niet bewust van het financiële conflict tussen rijk en gemeenten. Zij zien vooral één overheid. ‘Het is echt heel pijnlijk dat we hen nu hiermee lastig moeten vallen’, zegt Ausems. ‘We hebben heel lang geprobeerd dit als één overheid op te lossen. Ik ben ook erg voor wijs bestuur, en dat we als overheid laten zien dat we goed luisteren naar elkaar en naar onze inwoners. Liever hadden we deze campagne daarom niet gedaan. Maar we zijn al heel lang met het rijk hierover in gesprek.’ ←

‘Als we geen geld krijgen, dan moeten we dit misschien wel schrappen’

IN BEELD

HUTTEN BOUWEN

Op veel plekken in het land worden in de laatste week van de zomervakantie huttendorpen gebouwd door kinderen. Zo ook hier in Zaanstad. De dorpen zijn ooit ontstaan om voor kinderen uit arme gezinnen toch een leuke zomer te organiseren. Maar vanwege de gestegen houtprijzen en strengere regelgeving voor onder meer het afvoeren van het hout, is het voor de dorpen steeds moeilijker geworden, bleek uit een rondgang van NU.nl. Veel dorpen zijn genoodzaakt steeds hogere prijzen te vragen voor deelname, waardoor juist die kinderen niet meer mee kunnen doen.

stad van doeners

ZE HAD AANVANKELIJK ‘HELEMAAL NIETS’ MET HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS. NU BEGRIJPT ZE NIET WAAROM ZE HET MBO OOIT ALS IETS TWEEDERANGS ZAG. WETHOUDER JACKY SILOS ZET VLAARDINGEN ALS VAN NEDERLAND OP DE KAART.

Nederland telt twaalf universiteitssteden, met een grote studentenpopulatie en een daarbij passend aanbod van horeca en culturele voorzieningen. Dan zijn er ook nog eens steden die zich ‘studentenstad’ mogen noemen omdat er een relatief groot aantal hbo-studenten woont, of omdat er een filiaal van een universiteit is gevestigd, zoals Den Haag met zijn campus van de Universiteit Leiden.

Daar is nu een mbo-stad bij gekomen. Vlaardingen, ingeklemd tussen de universiteitssteden Delft en Rotterdam, is de eerste mbo-stad en als het aan wethouder Jacky Silos-Knaap (CDA) ligt, volgen er spoedig meer. ‘Twintig, dertig mbosteden, dat zou fantastisch zijn. Dan laat je echt aan het mbo zien dat het een volwaardige opleiding is.’

LOGO

Posters met de tekst ‘Kom studeren in Vlaardingen’ zijn er nog niet, maar deze zomer presenteerde de gemeente wel een echt logo waarmee ze zich de komende tijd wil profileren als ‘mbo-stad’. Het was het voorlopige hoogtepunt van een beweging die tien jaar geleden al werd ingezet met de start van de Food Innovation Academy (FIA). Silos: ‘De foodsector had toen een slechte naam, er was veel discussie over de verplichte E-nummers en wat er allemaal in de pakjes zat. Maar ook toen al waren er schreeuwende tekorten in de sector, dat is alleen maar erger geworden. De gedachte achter de FIA was om de foodindustrie in de etalage te zetten. Letterlijk ook, want het gebouw heeft grote ramen, iedereen die erlangs loopt kan zien wat er binnen gebeurt. We wilden niets verstoppen maar laten zien: hier worden gewoon goede producten gemaakt en goede mensen opgeleid.’

De FIA werd een succes en zes jaar later gevolgd door de ZIA, de Zorginnovatie Academie.

De derde pijler onder Vlaardingen mbostad is het techniekonderwijs. Elke basisschoolleerling moet, voor hij of zij naar de middelbare school gaat, in ieder geval één keer bij een zorginstelling zijn geweest, of in de haven, iets met techniek hebben gedaan of de FIA vanbinnen gezien hebben. De gemeente regelt het vervoer. ‘Je hoopt dat er bij hen al een vonkje overspringt, en dat ze zien dat ze via het mbo later een mooie baan kunnen krijgen en goed geld kunnen verdienen.’

ONBENUT POTENTIEEL

Het aantal inwoners met een mbo-opleiding is in Vlaardingen relatief hoog, zegt Silos: 44 procent. ‘Daarnaast is er nog een redelijk groot onbenut potentieel. Aan hen willen we laten zien dat er nog

veel kansen en mogelijkheden zijn, dat een mbo-opleiding een volwaardige en voor de samenleving belangrijke opleiding is. Denk aan de tekorten in de zorg en in de kinderopvang. Als er geen mensen zijn voor de kinderopvang, dan heeft de samenleving een probleem omdat andere mensen dan niet kunnen gaan werken maar noodgedwongen thuisblijven.’ Vlaardingen, onder de rook van Rotterdam, is een stad van doeners, zegt Silos. Dat is ook de reden waarom het mbo een goede reputatie heeft. ‘Vlaardingers zijn van: doe maar gewoon. Ze willen gewoon lekker werken in een mooi beroep.’ Toen de gemeente inwoners vijf jaar geleden vroeg inbreng te leveren voor een toekomstvisie, reageerden ze vooral behoudend. ‘Vlaardingers willen wel duurzaam zijn, maar niet vooroplopen. Op één punt wilden ze wel vooruitstrevend zijn: innovatief opleiden. Dat leeft hier heel erg.’ In het programma Vlaardingen mbo-stad werken de drie O’s van overheid, onderwijs en ondernemers in de regio samen aan, zoals de gemeente op haar site stelt, ‘een stad vol toekomstmogelijkheden’. Het mbo verdient eenzelfde status als de universiteit, zegt Silos.

WOONSTAD

Daarnaast moet Vlaardingen ook als woonstad aantrekkelijk zijn voor mbo’ers. ‘Voor eigen inwoners die net

afgestudeerd zijn is het wel zo prettig als ze hier woonruimte kunnen vinden. Daarom moeten we erover nadenken hoe we de woonmarkt voor deze groep interessant kunnen maken. En hoe zorg je ervoor dat het culturele aanbod aansluit bij de mbo-doelgroep? Die is natuurlijk divers, maar het is wel het onderzoeken waard. Kortom, onze ambitie is niets meer of minder dan de hele stad mbovriendelijk te maken.’ Gymnasium gedaan, twee doctoraalstudies afgerond en acht jaar ervaring als havo-vwo-docent – Silos had, voor ze in 2014 de lokale politiek inging, ‘helemaal niets’ met het mbo. Ze was, zoals veel ouders toen en nu nog, ‘heel verdrietig’ toen haar zoon na de basisschool een mavo-advies kreeg. ‘Ik heb hard gevochten om hem naar de havo te krijgen, wat niet goed was voor onze relatie. Uiteindelijk ging hij zonder diploma van de middelbare school en later ook van het mbo. Tot hij een ICT-opleiding ging

doen bij een mbo-school. Vóór hij was afgestudeerd had hij al een vast contract en een auto van de zaak. Het ging ineens zo goed dat ik dacht: waarom heb ik daar ooit zo moeilijk over gedaan? Waarom zag ik het mbo als iets tweederangs terwijl een mbo’er zo veel toegevoegde waarde heeft? Dat heeft me echt de ogen geopend. Dat ik me nu voor Vlaardingen mbo-stad mag inzetten, voelt ook een beetje als genoegdoening. Ik wil iets rechtzetten. Ik heb gezien wat de opleiding voor mijn zoon heeft gedaan, hij heeft een supermooie toekomst.’ Nu wil ze zoveel mogelijk leerlingen op basis- en middelbare scholen infecteren met het mbo-virus, zoals ze het zelf uitdrukt. ‘We willen dat ze kunnen doorstromen naar kansrijke beroepen, daar gaan we voor. Op de school waar ik werkte, zei de directeur eens: als ik een dag thuisblijf, gebeurt er niets. Maar als de conciërge er een dag niet is, gaat de hele school plat. Mbo’ers zijn onmisbaar.’ ←

‘Ze kunnen zien dat ze later een mooie baan kunnen krijgen’

Leerlingen van de Bakery Innovation Academy, onderdeel van de Food Innovation Academy, in Vlaardingen aan het werk.

11 NOV 2024 | HOTEL REEHORST, EDE | € 135,- EXCL. BTW

‘Geslaagde en inspirerende dag met interessante sprekers. Leuk ook om kennis te maken met collega’s uit andere gemeenten.’

Okke Stam | Adviseur Toezicht & Handhaving, Gemeente Deventer

DAG VAN DE BOA

Ben je actief als professional binnen toezicht en handhaving? Mis dan de 18e editie van de Dag van de BOA niet! Laat je inspireren door interactieve workshops, update je vakkennis en breid je netwerk uit tijdens deze enerverende dag. Onderwerpen die aan bod komen, zijn onder meer: werkveld en dilemma’s van ‘groene’ BOA’s, omgaan met verward en onbegrepen gedrag, voorkomen van jonge aanwas als het gaat om criminaliteit, handhavings- en samenwerkingsmogelijkheden (en verplichtingen) van de Alcoholwet en de Omgevingswet in de praktijk voor BOA’s. Zien we je daar? Schrijf je dan snel in!

Profiteer van groepskorting!

Wil je met meerdere collega’s of je team naar de Dag van de BOA? Dan schrijf je je met korting in. Je betaalt voor de dag, bij 5 personen of meer, slechts € 95,- per persoon. Neem voor een groepsinschrijving contact op via opleidingen@sdu.nl

Ik zie dat het stressniveau bij raadsleden hoog is, de werk-privébalans is zoek. De hoeveelheid tijd en moeite, de ingreep in het privéleven die dit werk kost, is te hoog.

‘De politiek

luistert

niet voldoende’

Een grote groep Nederlanders voelt zich niet gehoord door de politiek. Inwoners zijn positiever over de politiek als ze zien dat er bij een debat wel geluisterd is en er verschillende perspectieven zijn afgewogen.

Dat blijkt uit de nieuwste editie van de halfjaarlijkse monitor Burgerperspectieven van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Uit de monitor blijkt opnieuw dat het vertrouwen in de politiek laag blijft, al was er wel een lichte stijging te zien bij het aantreden van het nieuwe kabinet-Schoof. Bijna de helft van de respondenten (43 procent) vindt dat de politiek de belangen niet goed afweegt. En 57 procent vindt dat de politiek onvoldoende opkomt voor mensen zoals zij. Pas wanneer ze zien dat politici hun wensen meewegen in de besluitvorming, en dus responsief zijn, stijgt het vertrouwen. Het gaat dan om onder meer luisteren naar inwoners, en uitleggen waarom hun voorkeuren wel of niet zijn meegewogen. Ook de organisatie van een referendum, zoals gemeenten nu ook al doen, kan een manier zijn om het vertrouwen in de politiek te verbeteren, stellen de SCP-onderzoekers in de monitor. (RvdD) ←

Beste Thorbeckeprofessor,

IN OMMEN IS EEN RAADSLID NAAR DE COMMIS

SARIS VAN DE KONING GESTAPT OM TE KLAGEN

OVER HOE HIJ DOOR DE BURGEMEESTER IS BEHANDELD TIJDENS EEN RAADSVERGADE

RING. KAN DAT?

NAAM BIJ DE REDACTIE BEKEND

BESTE VRAAGSTELLER,

Dat hangt ervan af hoe hoog het conflict is opgelopen. In principe gaat de raad over de regels van zijn eigen orde en degene die de raad voorzit moet die handhaven. Tijdens de vergadering kunnen wel punten van orde worden gemaakt, maar verantwoording voor de handhaving van de orde legt een voorzitter in principe af in het presidium. Uiteindelijk is het aan de raad om te bepalen door wie en op welke wijze hij wenst te worden voorgezeten.

Daar heeft de commissaris niet direct iets mee te maken; hij is geen beroepsinstantie voor ordebeslissingen.

Pas als de kwestie onderdeel is van meer ellende, ontstaat een verantwoordelijkheid voor de commissaris. Volgens de wet is deze als rijksorgaan belast met het adviseren en bemiddelen bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen in een gemeente. ←

Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar

Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

beter moet, RTV Utrecht

VIJANDIGE ARCHITECTUUR

‘Wie gunnen

wij de openbareruimte?’

MUURTJES MET SPIKES, BANKJES MET TUSSENBEUGELS, HOB

BELIGE PLAKBAKSTENEN OP HORIZONTALE VLAKKEN. ALLEMAAL

BEDOELD OM HET ZITTEN, LIGGEN EN HANGEN ONAANGENAAM

TE MAKEN. EN DAT WERKT. MAAR IS DAT WEL HET SOORT STAD DAT WE WILLEN ZIJN? STEEDS MEER GEMEENTEN KEREN ZICH TEGEN ‘VIJANDIGE ARCHITECTUUR’.

Raadslid en fractievoorzitter Yara Hümmels (PvdA) zag Enschede altijd als lieve en gastvrije stad waar iedereen welkom is. Dat beeld werd toch wel anders toen ze met de fiets stond te wachten op het Van Heekplein: ‘Ik zag allemaal van die lange spikes op een betonnen rand, bij de ingang van de parkeergarage. Precies op de plek waar mensen graag een visje eten en waar ze met scootmobielen bij elkaar komen. Ik ben gaan rondkijken in de stad en toen kwam ik nog meer voorbeelden tegen.’

Op een bankje met tussenbeugels is liggen moeilijk.

(Beeld: Sanne van der Most)

Ze somt op: bankjes bij het station met van die leuningen in het midden zodat je er niet meer kunt liggen. Een pleintje in de binnenstad waar bankjes zijn weggehaald maar niks voor is teruggekomen. ‘In het buitenland zie je van die plekken in de openbare ruimte waar mensen bij elkaar komen, zitten te dammen en schaken,’ zegt ze. ‘Dat vinden we allemaal leuk en nostalgisch. Maar als mensen zich in groepjes verzamelen dan is dat ineens “rondhangen”. Het gaat zo uit van het idee van de overlastgevende mens. Dat raakt mij.’

‘Ik vind het een trieste evolutie van de stad’

Vijandige architectuur in Amsterdam.

(Beeld: Charlotte Thomas )

Het triggerde Hümmels om een motie in te dienen met de opdracht te stoppen met het gebruiken van vijandige architectuur en te komen tot een alternatieve aanpak voor het inrichtingsvraagstuk. ‘Natuurlijk begrijp ik dat sommige hotspots echt niet fijn zijn en dat je daar iets aan wilt doen. Maar doe dat dan door mensen aan te spreken. Door ze te vragen waarom ze daar rondhangen. Hebben ze geen fijn thuis? Weten ze niet waar ze naartoe moeten? Ga met ze in gesprek en kijk of er alternatieven zijn in plaats van ze meteen weg te sturen. Dit gaat echt over de vraag wie wij de openbare ruimte gunnen. Alleen mensen die we economisch interessant vinden? Mensen die geld uitgeven en op onze terrassen zitten?’

TRIESTE EVOLUTIE

Architectuurhistoricus Charlotte Thomas maakt zich er ook druk over. ‘In 1800 gingen mensen juist de stad in om prettig te vertoeven in de openbare ruimte’, zegt ze. ‘Maar als ik nu kijk naar mijn eigen stad Amsterdam en hoeveel hekken omringd zijn door spikes en op hoeveel bankjes je niet lekker zit, dan is dat verre van prettig. Ik vind het een trieste evolutie van de stad. Het idee is dat overheden en groepen mensen erover nadenken en er werk van maken wat de beste manier is om mensen te weren van bepaalde plekken.’

Door vijandige architectuur verdwijnt de menselijkheid uit de stad, vindt Thomas. ‘Zijn dit de steden die we willen hebben? Smooth city’s die helemaal zijn schoongeveegd en alleen nog maar openstaan voor bepaalde doelgroepen? Het centrum van Amsterdam gaat inmiddels hard die kant op. Op de Rotterdamse Coolsingel zijn al helemaal geen bankjes meer.’

Wat Thomas ook opvalt, is dat er vaak geen eenduidig beleid is. ‘Amsterdam heeft zo’n 14.000 zitbankjes. Maar er is geen integraal plan over hoe ermee om te gaan. Op het station worden bankjes vervangen door betonnen poefjes. Zolang het maar prettig is voor de reizigers en zij geen overlast ervaren is het goed, zo lijkt het wel. Maar hoe zit het met de mensen die niet met de trein gaan en gewoon in de hal willen zitten?

Je ziet bij tram- en bushaltes ook steeds meer zitplekken die worden vervangen door leunplekken. Geen wonder dat steeds minder ouderen het ov gebruiken. Ook dát is vijandig.’

ERG ONVRIENDELIJK

Het Groningse raadslid Femke Folkerts (GroenLinks) vindt dat haar stad het over het algemeen best heel goed doet. ‘Veel plekken in Groningen zijn de afgelopen periode toegankelijker geworden met meer groen en bankjes en minder auto’s.’

Toch schrok ook zij toen ze ineens stekels zag op een bankgebouw aan de Grote Markt. ‘Een erg onvriendelijk gezicht, op een plek die toch de huiskamer van de stad zou moeten zijn. Bovendien doet het afbreuk aan de architectuur van het pand.’ Het was reden voor Folkerts om er samen met een aantal collega-raadsleden van de PvdA en Student en Stad schriftelijke vragen over te stellen. ‘Vijandige architectuur gaat over het wegjagen van mensen’, zegt ze. ‘Als gemeente zeg je dan eigenlijk tegen bepaalde inwoners dat deze stad niet voor hen is. Dat mensen ergens op een randje willen zitten of dat jongeren willen skaten, is logisch. Een gemeente zou dat in het ontwerp van de openbare ruimte op een veilige manier moeten faciliteren in plaats van ontmoedigen. Als er ergens echt overlast ontstaat, zou ik liever zien dat de gemeente met die doelgroep in gesprek gaat om te horen wat mensen nodig hebben, om zo samen met hen een oplossing te vinden. Iemand die op een bankje slaapt omdat hij geen huis heeft, is op zichzelf geen overlast. Proberen dat uit het straatbeeld te jagen, is geen oplossing.’

INCLUSIEVE STAD

Thomas is het er helemaal mee eens. ‘Sommige daken thuislozen kunnen niets anders dan op dat bankje slapen of onder de brug. Dat is hun volste recht. Belemmer ze niet met spikes en plakstenen, maar denk na over andere manieren waarop je er wat aan kunt doen.’

Zo zou de gemeente kunnen zorgen voor betere opvang voor daklozen, of voor meer jeugdhonken waar jongeren elkaar kunnen zien. En voor bankjes met leuningen waar ouderen elkaar kunnen ontmoeten. Thomas: ‘Laat de openbare ruimte daar juist bij helpen. Breng de knelpunten in kaart en bespreek met elkaar op buurtniveau waar behoefte aan is en waar het anders kan. Laat sommige dingen ook gewoon gebeuren. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor het inrichten van een inclusieve stad en hebben grote steden als Utrecht, Leiden en Rotterdam zich de afgelopen jaren uitgesproken tegen vijandige architectuur als fenomeen waar we iets aan moeten doen.’

Mensen – juist door de inrichting van de openbare ruimte – verleiden om het anders te doen, is ook een goed idee, vindt Hümmels. ‘In Scandinavië

zijn ze daar heel goed in. Maak een prullenbak of een trap interessant door muziek te laten klinken, iedere keer als je er iets in gooit of eroverheen loopt omdat je wilt dat ze de trap nemen. Gebruik wegjagen pas als laatste redmiddel. En áls je dan toch bepaalde groepen wilt weerhouden om te hangen, kies voor een alternatief. Plaats bloembakken in plaats van spikes. Speel klassieke muziek als je niet wilt dat jongeren ergens gaan hangen.

‘En verder: bedenk niet alles vanaf de tekentafel, maar ga met de mensen zelf in gesprek. Informeer ze en neem ze mee in de ideeën. Vraag waar zij behoefte aan hebben. Leg ze uit waarom hun gedrag overlastend is en vraag of zij ideeën en wensen hebben over hoe het anders kan. Dát is burgerparticipatie.’

SPIKES

De motie van Hümmels is in december met een ruime meerderheid aangenomen. ‘Nu ben ik met ambtenaren in gesprek over hoe het anders kan’, merkt ze op. De spikes op het plein waar het allemaal mee begon, zijn er nog wel. Maar het plein wordt komend jaar heringericht en dan wordt dat onderdeel ook meegenomen. ‘Als raad zijn we daar ook bij betrokken. Dus ik heb er vertrouwen in.’ ←

Surinamestraat Leiden.

Inwoners kunnen met stickers wijzen op vijandige architectuur. (Beeld: Charlotte Thomas )

hoe spreek ik de bestuurder tegen?

Over tegenspraak wordt veel gesproken, maar weinig geschreven. Zeker niet op een toegankelijke manier. Tegenspraak graag van Mark Frequin is een verhalenbundel over een wereld waarin tegenspraak wordt gevraagd maar vervolgens niet altijd wordt gewaardeerd.

isbn 978 90 12 40158 6 prijs ¤ 20,56 incl. btw

Zoektocht naar David Simons

Zijn periode bij de VNG beslaat slechts een paar pagina’s in de

Simons, maar zijn invloed op de VNG, individuele gemeenten en het openbaar bestuur in het algemeen was veel groter dan dit bescheiden aantal woorden doet vermoeden.

nancierd door het ministerie van BZK en de VNG. Voor de laatste is het een van de twee publicaties van het onderzoek naar het eigen oorlogsverleden. De andere is het proefschrift van historicus Afke Berger. Simons (1904-1998), een briljant jurist, begon in 1936 als hoofd van het Centraal Bureau

Warme jas

Arnhem, Ede en Rheden hebben het digitale boek ‘Een warme jas’ uitgebracht. Het inspireert eigenaren, aannemers, gemeenten en omgevingsdiensten tot het verduurzamen van historische panden.

Het boek bevat een stappenplan en ruim tachtig bladen met tekeningen, waarin beschreven is hoe onder andere vloeren, daken en gevels op een goede manier kunnen worden geïsoleerd.

Een warme jas. Gratis te downloaden via eenwarmejasvooroudehuizen.nl.

de dienst die toezicht hield op de boekhouding van gemeenten. In het najaar van 1940 bepaalde de Duitse bezetter dat Joden niet langer voor de overheid mochten werken, wat voor Simons het einde van zijn dienstverband bij de VNG betekende. Hij overleefde, dankzij de bescherming van BZK, de bezetting en het concentratiekamp Theresienstadt. Na de oorlog zou hij een veelgevraagd adviseur van de VNG en gemeenten blijven.

Volgens de auteur is het boek een zoektocht naar een man die weinig prijsgaf over zijn leven en zich zelden uit de tent liet lokken.

Hinke Piersma, Vergeet de trieste dagen..., Querido, € 29,99.

Financiering van lokale partijen

Tot ongeduld van lokale politieke partijen is de subsidie voor deze partijen nog altijd niet geregeld. In een recente analyse wordt hierop ingegaan.

De analyse, uitgevoerd door Necker van Naem, is een initiatief van het wetenschappelijk bureau van Onafhankelijke Politiek Nederland (OPNL), het platform van onafhankelijke provinciale partijen. De onderzoekers constateren dat het draagvlak voor de subsidie groeit. Maar veel blijft nog onduidelijk. De aankomende Wet op de politieke partijen (Wpp) bevat grondslagen voor een subsidie, maar hoe die er precies uit komt te zien moet nog worden uitgewerkt.

en Veling. OPNL, opnl.nl.

DUURZAAM GROEN

De

volkstuin als bubbelbreker

DOOR DE WONINGNOOD NEEMT DE DRUK OP DE VOLKSTUINEN MERKBAAR TOE. BELANGENBEHARTIGER AVVN PLEIT VOOR LANDELIJKE REGELGEVING OM DE GROENE STADSLONGEN TE BESCHERMEN. DIVERSE GEMEENTEN, WAARONDER DELFT, ERKENNEN EN BENUTTEN DE POTENTIE VAN DE DUURZAME TUINEN.

Voldoende groen in de stad is van groot belang is voor het welbevinden van stadsbewoners. Een volkstuinencomplex, mits omgevormd tot een toegankelijk tuinpark voor iedereen, biedt een breed maatschappelijk kapitaal op zowel sociaal, cultureel als ecologisch vlak. Dat zegt AVVN, de organisatie die zich inzet voor samen en natuurlijk tuinieren. ‘Volkstuinen worden aan de rand van de stad ontwikkeld,’ constateert AVVNvoorzitter Ruud Grondel. ‘Vervolgens rolt de stad eroverheen. Als het meezit wordt de tuin verplaatst, als het tegenzit niet.’ Grondel ziet ‘een duidelijke zware druk op volkstuinen door het woningtekort’, zegt hij. ‘Het helpt dan in het politieke

debat om te roepen dat mensen toch ergens moeten wonen. Nieuw is dat zelfs sportcomplexen onder druk staan. Hier en daar worden volkstuinen al bedreigd door sportcomplexen die verplaatst moeten worden.’

EYEOPENER

Uit onderzoek van de Amsterdamse Bond van Volkstuinders blijkt dat in de afgelopen honderd jaar de helft van alle Amsterdamse volkstuinen minstens één keer is verplaatst. Voor Grondel was dat een ‘buitengewoon interessante eyeopener’. Als voormalig wethouder in diverse gemeenten, waaronder Amsterdam, ziet hij de dilemma’s waar lokaal bestuurders mee te maken krijgen. In de hoofdstad werkte Grondel aan de hoofdstructuur groen. ‘Niet zozeer om groen onaantastbaar te maken,

als wel om een rationele beslissing te kunnen nemen.’

Het AVVN werkt met het Keurmerk Natuurlijk Tuinieren. Dat wordt gebruikt om de samenleving en overheid het belang van volkstuinen aan te tonen. In Groningen bijvoorbeeld zijn alle volkstuinen vanwege het keurmerk opgenomen in de hoofdgroenstructuur, legt Grondel uit. ‘Natuurlijk moet een bestuurder de afweging maken. Als zo’n waardevolle plek uiteindelijk toch moet wijken, compenseer dan op een nieuwe locatie. Dat gebeurt ook wel en dan wordt er behoorlijk gedokt voor het inrichten van een nieuw terrein. Dat maakt de financiële afweging bestuurlijk wat helderder. Let wel, het duurt tien jaar voor de bodem en biodiversiteit van goede kwaliteit zijn.’

Om de positie van de tuinen veilig te

stellen pleit AVVN, lid van de Europese federatie van volkstuinen, voor landelijke wetgeving, zoals andere Europese landen al wel kennen. Stappen in Engeland tien inwoners met een aanvraag voor een volkstuin naar hun gemeente, dan is die verplicht grond beschikbaar te stellen. Daar staat tegenover dat gemeenten dan ook eisen mogen stellen. In Duitsland en Oostenrijk is vakkennis verplicht bij een van de bestuursleden van de volkstuinen.

PLANOLOGISCH BEGRIP

‘De volkstuin is in die landen een planologisch begrip’, zegt Grondel. ‘In het Nederlandse bestemmingsplan staat hooguit de omschrijving recreatief gebruik of groen. Dat concept, vastgelegd binnen het ruimtelijk kader, zou gemeenten helpen om duidelijkheid te

scheppen, inclusief regulering. Denk aan een lage huur, een maximale doorverkoopprijs van tuinhuisjes, het onderhoud, openbaarheid en goed bestuur.’

De volkstuin moet gekoesterd worden als instrument om de samenleving te verbeteren, zegt Grondel. Hij adviseert daarom volkstuinen altijd mee te nemen in het ontwerp van nieuwbouwwijken. Het belang van groen en groene recreatie

De Utrechtse amateur-tuindersvereniging

De Hoge Weide is sinds 2003 gevestigd op Park Groenewoud tussen de kantoorvilla’s.

spreekt voor zich, zegt hij. ‘Niet alleen voor de tuinder zelf, ook voor de kring daaromheen. Familieleden en kennissen bezoeken de tuinen ook.’

Mede door AVVN worden steeds meer tuincomplexen openbaar. Een buurt krijgt er daardoor in een keer een groenzone bij. Biodiversiteit en natuurvriendelijk beheer zijn ook erg onder de aandacht gekomen. AVVN werkt er hard aan om die te verbeteren, onder meer via het eigen keurmerk. Grondel: ‘De kennis binnen zo’n tuincomplex neemt daarmee toe en de kwaliteit van het openbaar groen verbetert. De klimaatverandering maakt het nog urgenter om te zorgen dat je die groene plekken in de stad hebt.’

BELANG

Staat het belang van de volkstuin voldoende op het netvlies van gemeenten?

Volgens Grondel is het beeld heel divers. Het gebeurt dat ambtenaren of bestuurders niet weten wat er speelt op het complex. ‘Als ze dan komen kijken, zijn ze verbluft.’

Wat meespeelt is dat verschillende aspecten van volkstuinen – groen, recrea tie, gezondheid en welzijn – zijn belegd bij verschillende diensten. ‘Ze zijn een beetje verweesd in de gemeentelijke organisatie en dat dat maakt ze kwetsbaar. Tegelijkertijd vormt die kwetsbaarheid ook hun kracht. Alle functies die een volkstuin vervult, zijn van waarde voor de samenleving. Bestuurders moeten zich realiseren dat ze met volkstuinen over buitengewoon goed onderhouden groengebieden beschikken.’

De Delftse wethouder Frank van Vliet (GroenLinks) realiseert zich dat terdege. Delft is tot aan de grenzen volledig volgebouwd en voegt daar nog eens

Hier en daar worden volkstuinen al bedreigd door sportcomplexen’

‘Alle functies die een volkstuin vervult, zijn van waarde voor de samenleving’

15.000 woningen aan toe. ‘De ruimte is hartstikke schaars en de druk daarop gigantisch. Voor ons betekent dit dat verdichting altijd samen moet gaan met vergroening. Het is heel spannend hoe dat te doen. Mensen die ergens komen te wonen hebben ook behoefte aan groen. Eigenaren van volkstuinen besteden veel aandacht en zorg aan hun stukje grond. Dat is supermooi want het levert een hoge kwaliteit aan groen en aan biodiversiteit op.’

SOCIALE ASPECT

Het redelijk stoffige imago van volkstuinen verandert razendsnel door verjonging van de tuinders. In alle steden staan mensen op wachtlijsten. Grondel: ‘Tuinders zijn gemengd in samenstelling, zowel in opleidingsniveau als in afkomst. Die beslissen samen of ze natuurlijk gaan tuinieren. Dat sociale aspect is prachtig en een onderschat element van volkstuinen. Ik noem dat een bubbelbreker.’ AVVN wil het keurmerk verder ontwikkelen. Er worden onder meer gesprekken met het Leidse Naturalis gevoerd over het versterken van de biodiversiteit. Onderzoek op een tuincomplex in Leiden leerde dat daar sprake is van een grote mate aan biodiversiteit. Uit onderzoeken in Engeland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland blijkt iedere keer weer dat de volkstuin de meest biodiverse plek binnen de gemeentegrens is. Grondel: ‘Een wethouder zei me ooit: ik kan mijn stadspark niet op dat niveau onderhouden. Dat kan de gemeente niet betalen.’

Steeds meer verenigingen gooien de poorten open en vormen hun besloten tuinen om tot openbare tuinparken

voor de buurt. Het is een ontwikkeling die AVVN aanmoedigt, zegt Groendel. ‘We zien initiatieven als bijvoorbeeld de aanleg van een wandelroute, dierenweide of speeltuintje. In Utrecht moest een volkstuincomplex wijken voor een bedrijventerrein. Die tuin is opnieuw ingepland, en tegenwoordige lunchen de kantoormensen daar in het groen. In ons modelhuurcontract staat het advies om volkstuinen actief openbaar te maken, want dan zijn ze van de hele buurt. Lever die bijdrage aan de stad. Tuinders hebben een mooi plekje, daar mag je wel wat voor terugdoen.’

BIODIVERSITEIT

Het belang van groen en van biodiversiteit staat volgens wethouder Van Vliet in Delft hoog op de gemeentelijke agenda. ‘Wij zien dat volkstuinen daar op hun manier invulling aan geven. In het licht van de schaarse ruimte moeten meer inwoners daarvan kunnen genieten dan alleen de tuinders. Dat is altijd het punt waar het schuurt, want dat is voor de tuinders een beetje eng en spannend. Lukt dat niet, dan wordt het wel lastig. Als gemeente vinden wij het belangrijk dat het bestuur van de tuin-

vereniging met die openbaarheid aan de slag gaat.’

BUURTTUIN

Van Vliet wijst op een ander fenomeen dat tegenwoordig in zwang is: de buurttuin. Delft telt er daar verschillende van. De gemeente maakt in de openbare ruimte een stuk grond vrij waarop buurtbewoners samen een mooie tuin inrichten met bijvoorbeeld een gedeelte waar geplukt kan worden. ‘Supermooi om te zien hoeveel zorg en aandacht daaraan wordt besteed en het leidt ook tot sociale cohesie.’

Een derde vorm van duurzaam groen tuinieren is het beheer van de openbare ruimte door omwonenden, zegt de Delftse wethouder. Hij wijst op de Bagijnhof in zijn stad, die vanwege rioolwerkzaamheden opnieuw moest worden ingericht. ‘De gemeente doet dat in de regel met groen dat weinig onderhoud vraagt. De bewoners vroegen echter om mooie planten. Delft ging daar in mee op voorwaarde dat de bewoners zelf de perken onderhouden. De openbare ruimte ziet er nu fantastisch uit. Dus ook hier zien we groene kwaliteit en sociale cohesie.’ ←

‘Volkstuinen zijn een beetje verweesd in de gemeentelijke organisatie’

André Krouwel

Oprichter Kieskompas politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

COLUMN

LINKSOM OF RECHTSOM

Deze column schrijf ik in de Duitse stad Weimar, de geboorteplaats van de republikeinse democratie in ons buurland. In het Bauhaus-Museum is een tentoonstelling over hoe kunstenaars werden vervolgd tijdens het naziregime, of juist collaboreerden met Hitlers NSDAP. Terwijl ik door het gebouw loop, denk ik aan de recente verkiezingen in de Duitse deelstaten waar de links- en rechtsextremisten klinkende verkiezingsoverwinningen boekten. ‘Sie sind wieder da’, mompel ik in mezelf. Bij de laatste Belgische verkiezingen wonnen ook twee extremistische partijen. En net als in Nederland hapert de coalitieformatie bij onze zuiderburen. Na Italië heeft ook Nederland een ultrarechtse regering, België volgt binnenkort en Duitsland wellicht volgend jaar. Eigenlijk zijn de termen extreemrechts en ultrarechts alleen van toepassing op de elites van de populistische partijen. Met een Duitse collega deed ik onderzoek naar de kiezers van ‘extreemrechtse’ populisten en wat bleek: de kans dat iemand op een populistische, extreemrechtse politicus stemt, neemt toe naarmate die kiezers linkse – ja linkse – economische voorkeuren hebben en die combineren met conservatieve culturele oriëntaties.

Deze mensen noemen zich rechts, waarmee ze bedoelen dat ze cultureel conservatief zijn: ze willen zowel economische als culturele bescherming. Ze zijn voorstander van een sterke sociale zekerheid en van het beschermen van de zwakkeren, vooral uit hun eigen samenleving, maar tegelijkertijd zijn ze

DE

ook bezorgd over de veranderingen in de traditionele waarden en normen. Ze zien de wereld als een plek die steeds onrechtvaardiger wordt en waar ze steeds minder grip op hebben. Daarom tiert ook het samenzweringsgeloof welig in dit links-conservatieve kwadrant van het politieke spectrum. Deze links-conservatieven voelen zich aangetrokken tot allerlei anti-establishmentretoriek en tot complotdenken, omdat die een eenvoudige verklaring bieden voor complexe problemen. Maar samenzweringstheorieën zijn gebaseerd op halve waarheden, speculaties en ronduit leugens. Ze bieden geen oplossingen en ze dragen alleen maar bij aan de verdeeldheid in de samenleving. Het is voor populistische politici ook bijkans onmogelijk om die combinatie van links-conservatieve voorkeuren om te zetten in een begroting en beleid. Vandaar dat Pieter Omtzigt het moeilijk heeft tijdens de begrotingsbesprekingen en de Belgische kabinetsformatie is gestruikeld op een conflict over belastingverlaging voor de rijken of meer geld in de portemonnee van de Belgische Henks en Ingrids.

DIGER WORDT

Als over een dik jaar ook in uw gemeente de extreme en populistische partijen een grote verkiezingsoverwinning boeken, wees dan gerust: zij zullen hun kiezers linksom of rechtsom in de steek laten. ←

PIETER VAN VOLLENHOVEN EN LODEWIJK GUNTHER MOOR

Geef burgemeester meer zeggenschap over politie

De binding tussen de politie en de samenleving wordt versterkt als de burgemeester weer de zeggenschap krijgt over vaste wijkteams. Dat stellen Pieter van Vollenhoven en Lodewijk Gunther Moor. Die band staat nu volledig op de tocht.

In de geschiedenis van de Nederlandse politie heeft eigenlijk alleen de organisatiestructuur steeds ter discussie gestaan, maar nooit de taakstelling van de politie. Die kende altijd dezelfde drie taken: handhaving van de openbare orde, hulpverlening – waarbij de burgemeester de gezagsdrager is – en opsporing, met de officier van justitie als gezagsdrager. Ook was het gebiedsgebonden werken altijd een onomstreden uitgangspunt voor de Nederlandse politieorganisaties.

Door de toenemende ernstige criminaliteit en terreurdreigingen kwam de organisatiestructuur, met autonome korpsen, ter discussie te staan. Die discussie leidde tot de komst van de nationale politie.

De grootste zorg bij de komst van de nationale politie

‘Veel burgemeesters zien de gezagsdragersfunctie als een wassen neus’

was dat zo’n landelijke organisatie afstandelijk en bureaucratisch zou kunnen worden, en dat daardoor de verbinding met de samenleving verloren zou gaan. In de discussies over de nationale politie werd dit door de minister ontkend. Maar in werkelijkheid kwam deze verbinding met de samenleving helaas volledig op de tocht te staan. De minister stelde namelijk ook dat de nationale politie veel zuiniger zou zijn dan de oude structuur. Om deze voorspelling waar te maken, werd er op voorhand bezuinigd op de politiebegroting, onder meer door de sluiting van meer dan de helft van de politiebureaus. Beide gezagsdragers – burgemeesters en officieren van justitie – zijn nooit geraadpleegd over de benodigde omvang en uitrusting van de nationale politie.

WASSEN NEUS

Door gebrek aan personeel kunnen met name de gezagsdragers van de 310 middelgrote en kleinere gemeenten niet beschikken over voldoende politiemensen. Nu beslist zelfs de nationale politie welk gezag voor een gezagsdrager nog mogelijk is. Veel burgemeesters zien hun gezagsdragersfunctie dan ook als een wassen neus. Door het gebrek aan personeel kwam ook de onlosmakelijke verbondenheid tussen

Pieter van Vollenhoven (Beeld: RVD/ Martijn Beekman)

Lodewijk

Gunther Moor

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

politie en samenleving volledig op de tocht te staan. In een recente notitie, verschenen bij The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), stellen we voor om het lokale gezag te herstellen. Zowel burgemeesters als de lokale officieren van justitie dienen per wijk van een gemeente te kunnen beschikken over vaste wijkteams. Daarbij laten we de norm van één agent op vijfduizend inwoners los en gaan we uit van één vast wijkteam op tienduizend inwoners. Dat team bestaat dan uit zeven tot negen vaste politiemensen. De wijkteams zijn onderdeel van het basisteam. En de wijkpolitie kan niet meer zonder instemming van beide gezagsdragers elders worden ingezet.

VERSTERKING

De invoering van de vaste wijkteams zal gepaard gaan met een versterking van de verbinding tussen de samenleving en de politie. De burgemeester blijft in de gemeenteraad verantwoording afleggen over de handhaving van de openbare orde en over de hulpverlening. Het verdient daarnaast ook aanbeveling om de lokale officieren van justitie de gemeenteraad te laten informeren over de lokale opsporing. Tot slot zou het voor de samenleving beter zijn om weer twee ministeries bij de nationale politie te

‘We gaan uit van één vast wijkteam op tienduizend inwoners’

betrekken. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt verantwoordelijk voor de gereedstelling van de politietaken handhaving van de openbare orde en hulpverlening, het ministerie van Justitie en Veiligheid wordt verantwoordelijk voor de gereedstelling van de taak opsporing. Daarmee wordt de balans tussen de beide politietaken hersteld en wordt voorkomen dat een eenzijdige oriëntatie het politiewerk gaat overheersen. ←

Prof. mr. em. Pieter van Vollenhoven is senior advisor bij The Hague Centre for Strategic Studies en voorzitter van de Stichting Maatschappij en Veiligheid. Drs. Lodewijk Gunther Moor is voormalig directeur van de Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie.

Lees de notitie op hcss.nl of scan de QR-code.

PERSONALIA

Beeld: Erik van der Burgt/VRBLD

OVERSTAP

Annelies Pleyte

Annelies Pleyte (VVD) is de nieuwe burgemeester van Veendam. Ze was eerder onder meer politiek adviseur van premier Mark Rutte, directeur Sport bij VWS en directeur bij de Nationaal Coördinator Groningen.

Vanwaar deze overstap?

‘De afgelopen jaren heb ik op en rond het Binnenhof verschillende politiek-ambtelijke functies vervuld. Ik zag daar hoe belangrijk het lokaal bestuur is als je echt iets wilt bereiken, dicht bij huis waar besluiten impact hebben op het dagelijks leven. Bij de Nationaal Coördinator Groningen zag ik hoe groot de invloed van de aardbevingsproblematiek is op het leven van mensen. Dat geldt ook voor sport. Dat mensen kunnen sporten dicht bij huis, kun je in Den Haag niet regelen. En Veendam ligt in de streek waar ik ben geboren. Het voelt als terugkeren. Veendam is een gemeente waar veel gebeurt. Het is groot genoeg voor ambitieuze plannen, en overzichtelijk genoeg om de inwoners te kunnen kennen.’

Wat gaat u doen?

‘Voor mij is het belangrijk wat de gemeenteraad en het college van plan zijn. Mijn rol als burgemeester is daarin faciliterend. Ik kan mijn ervaring en netwerk inzetten. Voor de inwoners wil ik een luisterende en toegankelijke burgemeester zijn, ook voor de inwoners met een zachte stem, om hun dromen en zorgen te vangen. Daarvoor is het belangrijk om de gemeente goed te leren kennen. Ik wil de inwoners daarom vragen naar hun zorgen en naar waar ze trots op zijn, en om me te brengen naar de plekken die zij belangrijk vinden.’

Wat heeft u geleerd? ‘Het is belangrijk om je in elkaars leefwerelden in te leven. Je moet elkaar iets gunnen om het grotere geheel voor elkaar te krijgen. Dat betekent ook dat je goed moet luisteren. Door te investeren in de persoonlijke contacten snap je beter waar iemand vandaan komt en heen wil.’ (RvdD) ←

GEMEENTEN

Bort Koelewijn (ChristenUnie) is sinds 2 september waarnemend burgemeester van Bunschoten. Hij vervangt daar partijgenoot Melis van de Groep, die na 18 jaar is gestopt. Koelewijn was van 2009 tot 2021 burgemeester van Kampen, daarvoor was hij burgemeester van Rijssen-Holten (2004-2009) en van Liesveld (1999-2004).

Chantal Nijkerken-de Haan (VVD) begint op 16 september als waarnemend burgemeester van Beesel. Ze neemt dan het stokje over van Bob Vostermans (CDA), die burgemeester van Peel en Maas wordt. Nijkerken was van 2015 tot 2021 lid van de Tweede Kamer. Ook was ze wethouder in Venray, Meerssen en Onderbanken.

De gemeenteraad van Capelle aan den IJssel heeft Joost Manusama voorgedragen als nieuwe burgemeester. Manusama heeft een lange carrière bij de politie achter de rug, sinds 2019 is hij chef van het politiedistrict Zeeland. Tussen 1990 en 2002 was hij namens de VVD lid van de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel. In Capelle aan den IJssel wordt hij de opvolger van Peter Oskam (CDA), die per 19 december

Kamer werd. Sindsdien is Cor Lamers (CDA) waarnemer. Manusama wordt op 25 september geïnstalleerd.

Michel Rog wordt op 3 oktober in Bloemendaal geïnstalleerd als burge-

meester. Hij is op dit moment werkzaam als zelfstandig adviseur. Rog begon zijn politieke carrière als fractievoorzitter van D66 in de Amsterdamse stadsdeelraad De Baarsjes (2002-2006). Tussen 2012 en 2021 was hij voor het CDA Tweede Kamerlid en in 2020-2021 was hij wethouder in Haarlem. In 2023 stapte hij over naar Nieuw Sociaal Contract (NSC). In Bloemendaal wordt hij de opvolger van Elbert Roest (D66), die in september 2023 met pensioen ging. Sindsdien is Ankie Broe-

kers-Knol (VVD) waarnemend burgemeester.

Koen Schuiling stopt na vijf jaar als burgemeester van Groningen. Zijn eerste ambtsperiode eindigt pas op 30 september 2025, maar hij heeft niet de energie om deze termijn vol te maken. Hij neemt op 23 oktober afscheid. In een toelichting spreekt Schuiling van een ‘uiterst moeilijke beslissing’. Voordat Schuiling (VVD) in 2019 burgemeester werd in Groningen, was hij bijna tien jaar burgemeester van

Den Helder. Hij begon zijn politieke carrière in 1994 als raadslid in Groningen. Van 1998 tot 2006 was hij daar wethouder.

De gemeenteraad van Losser heeft Jeroen Diepemaat voorgedragen als burgemeester. Diepemaat (VVD) is nu nog, sinds 2018, wethouder van Enschede, daarvoor was hij daar acht jaar raadslid. In Losser wordt hij de opvolger van partijgenoot Cia Kroon, die in februari vertrok nadat ze had aangegeven geen tweede termijn te ambi-

eren. Sindsdien is Gerrit Jan Kok (VVD) waarnemer. Diepemaat wordt op 23 oktober in Losser geïnstalleerd.

Sjoerd Potters is voorgedragen als de nieuwe burgemeester van Helmond. Potters is nu nog burgemeester van De Bilt (sinds 2017). Daarvoor was de VVD’er wethouder in Waalwijk (2010-2012) en lid van de Tweede Kamer (20122017). In Helmond wordt hij de opvolger van Elly Blanksma-van den Heuvel (CDA), die heeft aangege-

Laat u inspireren door onze opleidingen en congressen

Om welk vakgebied het ook gaat: als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en wet- en regelgeving kan zijn. Kom daarom naar een van onze inspirerende en verdiepende congressen.Voor heldere en praktische handvatten én om vakgenoten uit het hele land te ontmoeten.

Ingezonden mededeling

Ons aanbod

Raad op Zaterdag 21 september Stadhuis Utrecht

Future Green City congres 23 t/m 26 september Jaarbeurs Utrecht

Voor de Jeugd Dag 30 september Taets Zaandam

VNG Juridische 2-daagse 7 & 8 oktober Papendal Arnhem

Risico Platform Overheden 10 oktober Jaarbeurs Utrecht

Najaarsfestival Thuis 17 oktober Orpheus Apeldoorn

Dag van de Stad 4 november Orpheus Apeldoorn

VNG Uitvoeringscongres 7 november NBC Congrescentrum Nieuwegein

25 november Amersfoort

Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

ven geen derde termijn te ambiëren. Potters wordt op 6 november in Helmond geïnstalleerd.

Antoin Scholten (VVD) krijgt een derde termijn als burgemeester van Venlo. Scholten is sinds 12 november 2012 burgemeester van Venlo. Daarvoor was hij burgemeester van Zwijndrecht en wethouder en raadslid in Deventer.

De gemeenteraad van Bunnik heeft besloten Ruud van Bennekom aan te bevelen voor herbenoeming. Zijn eerste termijn als burgemeester eindigt op 15 november. Voordat Van

Bennekom (PvdA) in 2018 in Bunnik werd benoemd, was hij achtereenvolgens senior beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid bij de VNG en directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters.

Joop Crucq is op 1 september gestopt als gemeentesecretaris van Beek. Hij heeft een nieuwe functie als secretaris aanvaard bij het Academisch Ziekenhuis Maastricht/MUMC+ en Maastricht University. Crucq was sinds januari 2021 gemeentesecretaris, daarvoor was hij onder meer Kabinetschef bij de provincie Limburg en

secretaris van het college van bestuur van Maastricht University. Locosecretaris Paul de Jonge neemt de functie voorlopig waar.

Maaike van Gils heeft op 3 september afscheid genomen van Tytsjerksteradiel. Ze was daar sinds 1 februari 2018 gemeentesecretaris. In januari 2024 moest ze haar werkzaamheden al vanwege persoonlijke omstandigheden neerleggen. Sindsdien wordt ze vervangen door interimsecretaris Johan Krul. Voor Van Gils naar Tytsjerksteradiel kwam, werkte ze voor de gemeente Groningen en de provincie Fryslân.

Sander van Waveren stopt per 15 september als gemeentesecretaris van Laren. Hij wordt ambtelijk secretaris van de Tweede Kamerfractie van Nieuw Sociaal Contract (NSC). Van Waveren begon in 2020 in Laren, daarvoor werkte hij bij de Vereniging van Gemeentesecretarissen en als stafadviseur bij de gemeente Sliedrecht.

Gemeentesecretaris Marijke Wilms-Wils verlaat de gemeente Meierijstad. Op 1 oktober begint ze als directeur van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost. Wilms begon in 2017

Ingezonden mededeling

Nomineer uw gemeente

voor de Diervriendelijke Gemeente van het

Jaar verkiezing!

Welke gemeente wordt de Diervriendelijke Gemeente van 2024 en komt in het rijtje: Leeuwarden (2018), Amsterdam (2019), Zwolle (2021), Almere (2022) en Amersfoort (2023)?

De verkiezing van de Diervriendelijke Gemeente van het Jaar is in het leven geroepen om zorg voor dierenwelzijn te belonen en als voorbeeld en mogelijke inspiratie voor andere gemeenten te dienen. Heeft jouw gemeente het afgelopen jaar grote stappen gemaakt op het gebied van dierenwelzijn, of is jouw gemeente al jaren diervriendelijk? Nomineer dan nu jouw gemeente voor deze verkiezing via de QR code! Zaterdag 16 november tijdens het Landelijk Congres Dierenhulpverlening wordt de winnaar bekend gemaakt. De bekendmaking van de Diervriendelijke Gemeente vindt plaats tijdens een plenair moment op dit congres met zo'n 1.500 mensen.

Scan mij om digitaal door

in Meierijstad, daarvoor was ze gemeentesecretaris van Veghel.

Sander Duijmaer van Twist stopt na bijna vier jaar als gemeentesecretaris van Capelle aan den IJssel. Hij wordt per 1 oktober directeur concernstaf/plaats-

Tweede Kamer. Voordat hij in januari 2021 naar Capelle kwam, was hij gemeentesecretaris van Maassluis en in diverse functies werkzaam voor de gemeente Zoetermeer.

Ronald Koch stopt als gemeentesecretaris van Eemsdelta. Hij wordt per 1 oktober algemeen directeur van het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG), dat tot taak heeft de schade af te handelen die is ontstaan als gevolg van de gaswinning. Koch is sinds maart 2020 gemeentesecretaris in Eemsdelta, daarvoor was hij onder meer directeur bij de gemeente Groningen.

Myriam Meertens is per 1 oktober de nieuwe

gemeentesecretaris van Meierijstad. Ze werkt al sinds 2022 voor die gemeente als directeur ruimte en economie. Daarvoor was Meertens gemeentesecretaris in Weert en Laarbeek. In Meierijstad wordt ze de opvolger van Marijke Willems, die directeur bij de Veiligheidsregio BrabantZuidoost wordt.

Eva Grisel is op 2 september begonnen als interim-grif-

van Epe. Ze vervangt daar Dennie Kattenberg, die naar Kampen vertrok. Grisel heeft eerder in Veenendaal, Sint-Michielsgestel en Den Haag gewerkt als interim-

Martin van EngelshovenHuls stopt per 1 oktober als -

raad van Oostzaan. Hij gaat dan met pensioen. Van Engelshoven-Huls begon in mei 2022 in Oostzaan,

Bergschenhoek, Beverwijk, Weesp en Diemen.

Joost Leegwater van de gemeenteraad van

Marko Does start op 1 oktober als de nieuwe gemeentesecretaris van Molenlanden. Does was eerder gemeentesecretaris van Strijen en Giessenlanden. De laatste zes jaar was hij directeur van de sociale dienst Werkplein Hart van West-Brabant. In Molenlanden wordt hij de opvolger van Leon Anink, die burgemeester van Zwijndrecht werd. Sinds 13 mei wordt de functie waargenomen door Femmy Jonker

Jeroen Joon wordt op 26 september geïnstalleerd als burgemeester van Harderwijk. De VVD’er is sinds 5 september 2023 al waarnemend burgemeester in Harderwijk na het vertrek van Harm-Jan van Schaik (CDA) naar de Amaris Zorggroep. Daarvoor was Joon wethouder in Apeldoorn, Cuijk en Grave en raadslid in Overbetuwe.

Dalfsen vertrekt per 1 oktober. Op die datum wordt hij teamleider Ruimte en Samenleving bij de gemeente Olst-Wijhe. Leegin Dalfsen. Daarvoor werkte hij onder meer als team-

control bij de gemeente Meppel.

Wim Cornelissen stopt

van de gemeenteraad van Leudal; hij gaat met pensioen. Cornelissen is sinds toen de gemeente Leudal van start ging na een fusie van Haelen, Heythuysen, Hunsel en Roggel en Neer. was Cornelissen gemeentesecretaris van Hunsel (1998-2006).

Annemarie van der Ploeg neemt op 19 december

de gemeenteraad van Hardinxveld-Giessendam. Ze gaat met vroegpensioen. Ze begon in februari 2004 in Hardinxveld-Giessendam, aanvankelijk als plaatsver-

ANDERE ORGANISATIES

Burgemeester Hein van der Loo van Almere is vanaf 1 september de nieuwe voorzitter van het Veiligheidsberaad. Dat is het overlegorgaan van alle 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio. Van der Loo, die sinds maart 2023 burgemeester is in Almere, volgt bij het Veiligheidsberaad Wouter Kolff op. Kolff was burgemeester van Dordrecht en werd op 1 september commissaris van de Koning in Zuid-Holland.

Hugo de Jonge begint op 15 september als waarnemend commissaris van de Koning in Zeeland. Hij is de tijdelijk vervanger van Han Polman (D66), die staatsraad wordt bij de Raad van State. De Jonge (CDA) was van 2022-2024 minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en van 2023-2024 ook minister van BZK. Daarvóór was hij vicepremier en minister van VWS. Eerder was hij wethouder in Rotterdam (2010-2017).

OVERHEIDSBREED LOKET

Elke deur

is juist

WAT IS MOOIER VOOR INWONERS DAN DAT ZIJ BIJ ÉÉN OVER HEIDSBREED LOKET TERECHTKUNNEN VOOR AL HUN VRAGEN AAN DE OVERHEID? IN EEN KLEIN AANTAL GEMEENTEN IS HET AL ZOVER. STEEDS MEER INWONERS WETEN DE WEG NAAR HET LOKET TE VINDEN.

Sociaal ontwikkelbedrijf WerkSaam Westfriesland, een samenwerking van zeven Westfriese gemeenten, is een van de vijf deelnemers aan de proef waarin achter één loket wordt geprobeerd mensen die contact zoeken met de overheid verder te helpen. Elke deur is juist, is het principe achter het overheidsbrede loket. Maar het is er rustig, op deze bloedhete zomermiddag. ‘Mensen bellen en mailen vooral,’ zegt beleidsmedewerker Lindsey Abdoelkariem.

CENTRAAL AANSPREEKPUNT

Dat is anders in Enschede. Daar is vanaf de start in maart 2023 wel direct een fysiek loket ingericht voor inwoners die met vragen zitten waarop ze maar geen antwoord vinden. ‘Er was direct veel aanloop’, vertelt Petra Bout, trekker van het praktijkinitiatief in Enschede. Het overheidsbrede loket is bedoeld om deze groep mensen in een vaak kwetsbare situatie beter te ondersteunen en in één keer goed te kunnen helpen, zonder ze van loket naar loket te sturen. Het initiatief voor de proef komt van het ministerie van Binnenlandse Zaken, in samenwerking met de VNG en acht landelijke uitvoeringsorganisaties. De VNG benadrukt dat het om overheidsbrede samenwerking gaat en niet om zomaar weer een extra loket. Vijf gemeenten of samenwerkingsverbanden zoals WerkSaam zijn

er inmiddels mee aan de slag. Naast het Westfriese samenwerkingsverband en Enschede doen ook Amsterdam, Utrecht en sinds kort Best mee. De bedoeling is dat binnenkort nog eens 25 gemeenten aansluiten.

ONVERSCHILLIG

‘Wij merkten de afgelopen jaren dat er regelmatig mensen bij de balie van het stadskantoor aanklopten, die wij niet verder konden helpen’, zegt Bout van Enschede. ‘Het was alleen mogelijk om ze door te verwijzen. Dat was vervelend, omdat we wisten dat ze alleen hun weg niet zouden kunnen vinden.’ Door die spontane aanloop van mensen kreeg de gemeente wel signalen dat er een

groep inwoners was die door verschillende oorzaken, zoals taal of gebrekkige digitale vaardigheden, geen antwoord kreeg op hun vragen. ‘Toen het ministerie van BZK aanklopte, was de beslissing om mee te doen met het overheidsloket daarom snel genomen.’

Het overheidsloket richt zich op een moeilijk te bereiken doelgroep. De overheid is te ingewikkeld geworden voor veel inwoners, en de rechtsbescherming schiet tekort, concludeerde de Staatscommissie rechtsstaat afgelopen juni. Volgens het onderzoek ‘rekent een groeiende groep mensen in kwetsbare omstandigheden niet langer op de overheid’. Sterker nog: ze zijn er bang voor, omdat ze in hun omgang met overheidsorganen en uitvoeringsorganisaties te vaak op een onverschillige en afhoudende houding stuiten.

De commissie noemde de vijf praktijkinitiatieven van het overheidsbrede loket als goed voorbeeld.

VERTROUWEN OPBOUWEN

Enschede richtte in de hal van het stadskantoor snel een goed zichtbaar Overheidsloket in, dat dagelijks bereikbaar is. Medewerkers van het Klant Contact Centrum (KCC) nemen er de tijd om goed naar de mensen te luisteren en om vertrouwen op te bouwen. ‘Ze komen vaak met een op het oog simpele vraag, maar regelmatig komt daar een hoop ellende achter tevoorschijn’, zegt Bout. Om het overheidsloket onder de aandacht te brengen, is in Enschede fors ingezet op hulp vanuit het professionele netwerk van de gemeente, van partners in het maatschappelijk veld zoals de schuldhulpverlening, de stadsbank tot de huisartsen. Maar ook is er bijvoorbeeld contact gezocht met de moskee en de Voedselbank, vertelt de projectleider. ‘Het is een

hele zoektocht, waarbij we ook te maken hebben met schaamte en wantrouwen bij deze doelgroep.’ Het Westfriese samenwerkingsverband is nog zoekende. WerkSaam heeft het overheidsloket, waar inwoners van de zeven gemeenten terechtkunnen met hun vragen over werk, inkomen, uitkeringen en toeslagen, ondergebracht bij de afdeling juridische zaken. ‘Die medewerkers vinden het leuk om te doen en hebben veel ervaring met juridische geschillen en kennis over wet- en regelgeving,’ vertelt beleidsadviseur Abdoelkariem. In Hoorn is nog geen fysiek loket ingericht, zegt ze, ‘omdat we eerst wilden kijken of het idee van een overheidsbreed loket een beetje zou aanslaan.’ Veel spontane aanloop is er nog niet, wel wordt er gebeld en gemaild.

VRAAGBAAK

Die vragen die in Hoorn binnenkomen lopen uiteen, maar gaan vaak over inkomen. Zoals de vraag of de teruggave inkomstenbelasting invloed op iemands

‘Wij merkten dat er regelmatig mensen aanklopten, die wij niet verder konden helpen’

‘We hebben ook te maken met schaamte en wantrouwen bij de doelgroep’

uitkering heeft. Ook komen er nog steeds vragen over de kinderopvangtoeslag. ‘Verder was er een vraag over een erfenis en eentje over een afgewezen aanvraag voor energietoeslag en eventuele bezwaarmogelijkheden. Wij verwijzen dan door naar een so ciaal advocaat’, aldus Abdoelkariem. Daarnaast belde een inwoner over zijn verstoorde relatie met de Belastingdienst. ‘Het overheidsloket heeft toen contact gezocht met de landelijke lijn van de Belastingdienst om daarin te bemiddelen. Ook hebben we een dakloze die een postadres wilde voor een uitkering kunnen helpen door in gesprek te gaan met de maatschappelijke organisatie die postadressen aanbiedt.’

Zowel bij WerkSaam als in Enschede zijn het vooral eenduidige vragen, waar één, hooguit twee uitvoeringsinstanties bij zijn betrokken. ‘We hoopten, dachten, dat we misschien meer complexe vragen zouden krijgen waar drie of vier landelijke uitvoeringsorganisaties bij nodig zouden zijn, maar die hebben we eigenlijk nog niet gezien’, stelt Abdoelkariem vast.

‘Echte complexe vragen hebben wij in Enschede ook nog nauwelijks gekregen’, bevestigt Bout. ‘Die mensen komen niet zo snel. Het is voor ons een uitdaging om ook hen naar het loket te krijgen.’

OP DE JUISTE PLEK?

WerkSaam is nog zoekende. ‘De vraag is of het loket hier op het juiste adres zit’, zegt beleidsadviseur Abdoelkariem. ‘En of we iedereen wel hebben bereikt. Voor vragen over werk en inkomen weten mensen ons telefonisch best goed te vinden. Daar kennen ze ons ook van.’ Maar voor andere vragen is het nog zoeken wat de beste plek is voor een loket. Abdoelkariem: ‘Als je bijvoorbeeld in Enkhuizen woont, één van de samenwerkende gemeenten in het loket, en je hebt geen auto, dan moet je een halfuur met de trein. Misschien moeten we het toch dichter bij de inwoners zelf inrichten.’

Enschede heeft al besloten om naast het overheids-

loket in het gemeentehuis ook de vijf wijken in te gaan, zegt Bout. ‘Misschien moeten we ook wel een bus inzetten als mobiel loket.’

Om meer mensen naar het overheidsbrede loket te krijgen, zou Abdoelkariem er ook graag breder over willen communiceren, bijvoorbeeld met filmpjes om mensen te bereiken die niet of nauwelijks kunnen lezen of de taal niet spreken. Naast de eigen communicatie probeert WerkSaam het loket daarom beter onder de aandacht te brengen bij bibliotheken, huisartsen en bijvoorbeeld de wijkteams. Die kennen de mensen die het loket wil bereiken vaak al.

Abdoelkariem: ‘We moeten nog wel wat scepsis van die kant zien weg te nemen, terwijl wij echt benadrukken dat het erom gaat elkaar aan te vullen. Ook zetten wij in op een sterkere samenwerking tussen de deelnemende gemeenten.’

VEEL KANSEN

Abdoelkariem ziet veel kansen voor ‘dit mooie initiatief’, maar vraagt zich wel af waar de mensen toch blijven. ‘Van tevoren hebben we het hier zelfs gehad over eventuele wachtrijen en hoe we dat dan zouden aanpakken. Die hebben we nog niet gezien.’

In Enschede zijn ze intussen ‘heel blij dat ze de groep moeilijk te bereiken inwoners weer op weg kunnen helpen’, besluit Bout. ‘Mensen kunnen soms niet geloven dat we dit doen.’ ←

‘Voor vragen over werk en inkomen weten mensen ons best goed te vinden’

RAAD & WERK

Gabriëlle Hazeleger

RAAD GEMEENTEBELANGEN, EDE WERK MEDEWERKER WONINGINRICHTING

‘Mijn opa is de zaak ooit begonnen. Nu hebben mijn zus en zwager het deel van de woninginrichting, mijn oom heeft de meubelzaak. Ik had een tijd mijn eigen winkel, maar dat kostte me al gauw vijftig tot zestig uur per week. Dat gaat niet samen met het raadswerk. Vier jaar geleden ben ik bij mijn zus en zwager gaan werken. Het is leuk om mensen advies te geven over de

inrichting van hun woning en om ze met een blij gevoel naar huis te laten gaan. Het werk voor de gemeenteraad past ook heel goed bij me. Als verkoper moet je binding krijgen met de klanten. We geven ze advies over interieurs, die niet goedkoop zijn en waar ze in principe lang mee moeten doen. Dat zijn vaardigheden die ook politiek van pas komen.’

VACATURES

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ICT

Recordmanager De Bilt

Junior adviseur informatiebeheer De Ronde Venen

Functioneel beheerder Elburg

Recordmanager Velsen

BESTUURLIJK

Communicatieadviseur

BEL combinatie (Eemnes)

Communicatieadviseur

Bodegraven-Reeuwijk

Contentmanager ISD Bollenstreek (Lisse)

Raadsadviseur/plaats-

Leusden

Juridisch adviseur Woerden

Raadsadviseur Zuidplas

FACILITAIR

Informatieconsulent DIV Eindhoven

Colofon

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Kwaliteitsmedewerker burgerzaken

Schouwen-Duiveland

Adviseur facilitair beleid

Tilburg

Kwaliteitsmedewerker BRP

Wassenaar

Programmacoördinator dienstverlening Zundert

ECONOMISCH

Financieel adviseur

Capelle aan den IJssel Productowner en adviseur bedrijfsvoering Huizen

control OVER-gemeenten (Wormer)

Concerncontroller Voorschoten

adviseur Westland

CULTUUR

Medewerker dienstverlening Stadsarchief Vlaardingen Vlaardingen

ORGANISATIE

Teammanager P&O en communicatie

Alphen aan den Rijn

Teamleider HRM en communicatie

BEL Combinatie (Eemnes)

HR-adviseur

Huizen

RUIMTELIJKE ORDENING

Teamleider omgeving Albrandswaard

Integraal assetmanager openbare ruimte

Alphen aan den Rijn

Projectleider duurzaamheid

Bodegraven-Reeuwijk

Beheerder geo-informatie

Huizen

Projectleider openbare ruimte Huizen

Vergunningverlener Omgevingswet Katwijk

Senior planjurist Lansingerland

Adviseur bodem Leeuwarden

Adviseur stedelijk water en klimaatadaptatie

Meerinzicht (Harderwijk)

Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Manager onderhoud openbare ruimte

Wassenaar

Projectmanager gebiedsontwikkeling

Wijk bij Duurstede

WERKGELEGENHEID

Klantmanager

Amstelveen

Consulent schuldhulpverlening

Gooise Meren

Senior beleidsadviseur maatschappelijke opvang en beschermd wonen

Gouda

Regionale programmamanagers sociaal domein

Haarlem

Adviseur werk

OVER-gemeenten (Wormer)

WELZIJN

Ervaren consulent Wmo Gooise Meren

Consulent jeugd

Katwijk

Senior beleidsmedewerker jeugd Middelburg

Beleidsuitvoerder samenleving

Oldebroek

Beleidsadviseur jeugd

Voorschoten

Mis niets!

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Dimitry de Bruin, Jiri Büller, Annemieke Diekman, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertentie-exploitatie Abonnementen parlementariërs en ambtenaren bij gemeenten en stads- en streekgewesten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-3738393 Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 198 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag © 2024, ISSN 1566-1636

voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen zorg dat je op de hoogte bent !

Heb je als deskundige in jouw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen? Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet woz, loonbelasting, premieheffingen en zorgverzekering?

Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu word je optimaal geïnformeerd.