VNG Magazine 2020-10 by Sdu Uitgevers

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

10 12 JUNI 2020

ßyJّ(Xª0!À0Çª m0 y ª( J0mÇj

‘We moeten het over de uitvoering hebben’

PARTICIPATIE INSPRAAKTRAJECTEN GAAN ONLINE

WONINGBOUW HET RIJK PAKT DE REGIE

LOCOBURGEMEESTERS WAT ALS ER INEENS EEN CRISIS IS?

vng.nl

LTR_P001_LTR-TSVNG-10-2020 1

8-6-2020 13:41:12

VNG Nieuwsapp Altijd het actuele nieuws over gemeenten bij de hand G

S I T RA

9 Eenvoudig 9 Snel 9 Handig in gebruik

Al meer dan 10.000 downloads

Download de app via www.vng.nl/nieuwsapp LTR_P002_LTR-TSVNG-10-2020 2

8-6-2020 13:41:52

IN DIT NUMMER yÇww0ª ׁ‫ ׁׂ ظ ׀‬hÇyX ׂ‫ ظ ׀ׂ׀‬h ªJ yJ ‫ׇׄ‬

Leonard Geluk De nieuwe algemeen directeur van de VNG is door de corona meteen in het diepe gegooid.

18 14 Koning in Apeldoorn Op werkbezoek ziet de koning dat gemeenten tijdens de coronacrisis slagkracht getoond hebben.

Common Ground Gemeenten kunnen hun dataverkeer slimmer inrichten.

3 MAGAZINE

2020

24 28

Woningbouw Minister Ollongren (BZK) neemt de regie in de woningbouw. Zet ze gemeenten daarmee buitenspel?

Loco voor de leeuwen De locoburgemeester neemt waar als de echte burgemeester van huis is, ook als er een crisis uitbreekt.

38 38 Gemeenteraden en de GR In Twente en Rivierenland werken de gemeenteraden samen in de controle op de gemeenschappelijke regeling.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 21 Thorbeckehoogleraar 22 Digitale participatie 31 Column Martijn van der Steen 32 Betoog 34 Personalia 36 Net uit 37 Raad & Werk

LTR_P003_LTR-TSVNG-10-2020 3

8-6-2020 17:44:38

ACTUEEL

Kleine plus gemeentefonds over 2019: 16 miljoen erbij RƵɈ ƮƵ˛ȁǞɈǞƵɨƵ ƊƧƧȲƵȺ ɨƊȁ ǘƵɈ gemeentefonds over 2019 sluit met een kleine plus. In totaal stort het Rijk 16 miljoen euro bij in het fonds. Dat blijkt uit de meicirculaire.

4 MAGAZINE

2020

Ook de definitieve eindstand van het BTW-compensatiefonds laat een kleine plus zien, van zo’n 30 miljoen euro. De plusjes zijn een kleine meevaller voor gemeenten, een daling zou negatieve gevolgen hebben voor hun begrotingen. Dat is nu niet aan de orde. Voor 2021 en 2022 is het accres nu iets naar boven bijgesteld, voor de jaren daarna is er een neerwaartse bijstelling. Vorige week hebben gemeenten en het Rijk afgesproken dat de hoogte van het gemeentefonds voor 2020 en 2021 wordt bevroren. Op die manier hebben de financiële gevolgen van de coronacrisis geen effect op de hoogte van de rijksbijdrage aan gemeenten. Het bijbehorende steunpakket voor decentrale overheden (zie pagina 5), is ook in het fonds verwerkt. De meicirculaire bevat twee grote

‘Je mag verwachten dat je de representativiteit van ons land in de Tweede Kamer terugziet, en die is er niet. Dat is jammer.’ Burgemeester Franc Weerwind van Almere over het gering aantal donkere politici in de Tweede Kamer, M (NPO1) 4 juni.

LTR_P004_LTR-TSVNG-10-2020 4

wonen. Nu nog vallen zo’n 8.500 cliënten met een psychische stoornis die wonen in een instelling voor beschermd wonen onder de Wmo, die wordt uitgevoerd door gemeenten. Vanaf 2021 krijgen ze echter zorg op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz) die wordt bekostigd door het Rijk. HERIJKING

mutaties. Gemeenten voeren vanaf 1 juli 2021 de nieuwe Inburgeringswet uit. Het kabinet stelde eerder 30 miljoen euro beschikbaar voor de invoering daarvan, en structureel nog eens ongeveer 35 miljoen euro. Die bedragen zijn nu in het gemeentefonds verwerkt. Daarnaast wordt er 485 miljoen euro uit het gemeentefonds gehaald als gevolg van een wetswijziging over beschermd

Het kabinet werkt overigens nog steeds aan een nieuwe verdeelsleutel in het gemeentefonds. Twee onderzoeksbureaus hebben daarvoor een conceptvoorstel doorgerekend. Dat voorstel lijkt nog ‘onvoldoende toekomstbestending’, concludeert onderzoeksbureau Cebeon, dat keek naar de verdeling in het klassieke domein. Omdat er straks met minder maatstaven gerekend wordt, bestaat het risico dat individuele gemeenten er financieel bij inschieten. Dat is het geval als een maatstaf die in de voorgestelde verdeling weinig gewicht in de schaal legt, in een gemeente juist tot veel kosten leidt. (RvdD) ←

Krimp winkelcentra verwacht door corona De onzekerheden en de potentieel forse impact van de coronacrisis vragen gemeenten om juist nu op strategisch niveau na te denken over de toekomst van winkelcentra. Voor centrumbranches wordt een krimp van 10 tot 40 procent verwacht voor de komende vijf jaar. Dat blijkt uit onderzoek van Stec Groep onder ruim 120 gemeenten. Het gros van de gemeenten verwacht dat de coronacrisis een structurele impact heeft op centra. Transformatie van leegstaand vastgoed wordt daarom de komende jaren prioriteit nummer één. Middelgrote en grote centra worden het hardst geraakt, vooral door het grote aanbod modezaken. (MM) ←

8-6-2020 17:45:05

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Stikstofafname in wet opnemen Het kabinet moet met veel zwaardere maatregelen komen om het stikstofprobleem aan te pakken. De stikstofuitstoot in Nederland moet in 2030 bij wet zijn gehalveerd. Dat doel wordt niet gehaald via een vrijblijvend streven. (ƊɈ ƦǶǞǯǲɈ ɐǞɈ ǘƵɈ ƵǞȁƮȲƊȯȯȌȲɈ ɨƊȁ ǘƵɈ ƮɨǞƵȺƧȌǶǶƵǐƵ ²ɈǞǲȺɈȌǏȯȲȌƦǶƵǿƊɈǞƵǲ ȌȁƮƵȲ ǶƵǞƮǞȁǐ ɨƊȁ hȌǘƊȁ ªƵǿǲƵȺ‫ خ‬RƵɈ ƦƵǘƊǶƵȁ ɨƊȁ ƮƵ ȁƊɈɐɐȲƮȌƵǶƵȁ Ƶȁ ƮƵ ȲƵƮɐƧɈǞƵ ɨƊȁ ȺɈǞǲȺɈȌǏɐǞɈȺɈȌȌɈ ǿȌƵɈƵȁ ɩƵɈɈƵǶǞǯǲ ɩȌȲƮƵȁ ɨƊȺɈǐƵǶƵǐƮ‫خ‬ ßȌǶǐƵȁȺ ªƵǿǲƵȺ ƦǞƵƮɈ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ƊƊȁȯƊǲ ɨƊȁ ǘƵɈ ǲƊƦǞȁƵɈ ȌȁɨȌǶƮȌƵȁƮƵ ǐƊȲƊȁɈǞƵ ƮƊɈ ƮƵ ȁƊɈɐɐȲ ǘƵȲȺɈƵǶɈ‫ خ‬RƵɈ ƦƵǶƵǞƮ ǶǞǯǲɈ ɈƵ ɨƵƵǶ Ȍȯ ƵƵȲƮƵȲ ƦƵǶƵǞƮ‫ ة‬ƮƊɈ ƮƵ ªƊƊƮ ɨƊȁ ²ɈƊɈƵ ƊǏȺƧǘȌȌɈ‫( خ‬Ƶ ƧȌǿǿǞȺȺǞƵ ƦƵɨƵƵǶɈ ƊƊȁ ǿƵƵȲ ȁƊɈɐɐȲǐƵƦǞƵƮƵȁ ƊƊȁ ɈƵ ɩǞǯɹƵȁ‫ ة‬Ƶȁ ɩǞǯȺɈ ƵȲȌȯ ƮƊɈ ǘƵɈ ɐǞɈǲȌȯƵȁ ɨƊȁ ɨƵƵǘȌɐƮƵȲǞǯƵȁ Ǟȁ ƮƵ ƦɐɐȲɈ ɨƊȁ ǲɩƵɈȺƦƊȲƵ ȁƊɈɐɐȲ ȁǞƵɈ ǲƊȁ ɩȌȲƮƵȁ ɐǞɈǐƵɨȌƵȲƮ Ȍȯ ƦƊȺǞȺ ɨƊȁ ɨȲǞǯɩǞǶǶǞǐǘƵǞƮ‫ خ‬ ßȌȌȲ ɩƊɈ ƦƵɈȲƵǏɈ ƮƵ ƦȌɐɩȺƵƧɈȌȲ ƊƮɨǞȺƵƵȲɈ ªƵǿǲƵȺ Ȍǿ ɨȌȌȲ ɈǞǯƮƵǶǞǯǲƵ ƵǿǞȺȺǞƵȺ ɈǞǯƮƵȁȺ ƦȌɐɩƊƧɈǞɨǞɈƵǞɈƵȁ ɨȌǶƮȌƵȁƮƵ ȺɈǞǲȺɈȌǲȲɐǞǿɈƵ ƦƵȺƧǘǞǲƦƊƊȲ ɈƵ ȺɈƵǶǶƵȁ‫ ة‬Ȍȯ ƦƊȺǞȺ ɨƊȁ ƵƵȁ ǐȌƵƮ ȌȁƮƵȲƦȌɐɩƮƵ ƮȲƵǿȯƵǶɩƊƊȲƮƵ‫( خ‬MM) ←

Compensatie voor kosten coronavirus

MAGAZINE

2020

De gemeenten krijgen een eerste tegemoetkoming van ruim 566 milǯȌƵȁ ƵɐȲȌ Ȍǿ ƮƵ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ǐƵɨȌǶǐƵȁ van de coronacrisis op te vangen. Het Rijk heeft daarover afspraken gemaakt met onder meer de VNG.

De coronacrisis heeft grote gevolgen voor de financiële positie van gemeenten. Belastinginkomsten zijn fors lager dan geschat, terwijl gemeenten meer uitgeven om de gevolgen van de crisis op te vangen. Het kabinet stelt daarom 225 miljoen euro beschikbaar als compensatie voor de gederfde belastinginkomsten. Daarnaast is er een tegemoetkoming voor de extra uitgaven in het sociaal domein en in de jeugdzorg: 144 miljoen euro. Ook wordt de rijksbijdrage voor de sociale werkvoorziening verhoogd met 90 miljoen euro. De VNG benadrukt dat het gaat om een eerste stap. Nog niet alle kosten zijn goed in beeld. Een werkgroep brengt in juli verslag daarover uit. (RvdD) ←

LTR_P005_LTR-TSVNG-10-2020 5

Boa’s worden niet standaard met geweldsmiddelen uitgerust, maar uitzonderingen op die regel zijn toegestaan. Zij kunnen straks de beschikking krijgen over een – korte – wapenstok. Dat heeft minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) laten weten. De lokale driehoek (burgeǿƵƵȺɈƵȲ‫ ة‬ȯȌǶǞɈǞƵƧǘƵǏ Ƶȁ ȌǏ˛ƧǞƵȲ ɨƊȁ ǯɐȺɈǞɈǞƵ‫ ف‬ǲȲǞǯǐɈ ɨƊȁ JȲƊȯȯƵȲǘƊɐȺ ƵƵȁ ȺɈƵȲǲƵȲƵ ȲȌǶ Ǟȁ ƮƵ ƦȌȌȲƮƵǶǞȁǐ ɨƊȁ ƮƵ ɨƵǞǶǞǐǘƵǞƮ ɨƊȁ ƮƵ ƦȌƊ‫ خ‬ǶȺ ƮƵ ƮȲǞƵǘȌƵǲ ɨǞȁƮɈ ƮƊɈ een wapenstok nodig is, zal de minister daarmee na een ‘marginale toetsing’ instemmen. De minister wil ɹȌ ȺȁƵǶ ǿȌǐƵǶǞǯǲ ȺɈƊȲɈƵȁ ǿƵɈ ƵȁǲƵǶƵ ȯǞǶȌɈȺ‫خ‬ yƊƊȲ ƮƵ ǿȌǐƵǶǞǯǲǘƵƮƵȁ Ƶȁ ȌȁǿȌǐƵǶǞǯǲǘƵƮƵȁ ɨƊȁ ǘƵɈ ǐƵƦȲɐǞǲ ɨƊȁ ȯƵȯȯƵȲȺȯȲƊɯ ƊǶȺ ɨƵȲƮƵƮǞǐǞȁǐȺǿǞƮƮƵǶ laat Grapperhaus nog onderzoek doen. (LM) ←

8-6-2020 17:45:07

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

À0ªÇJ mXj ßyJّ BESTUURSVERGADERING 28 MEI 2020 Het VNG-bestuur kwam deze keer ɩƵƵȲ ƮǞǐǞɈƊƊǶ ƦǞǯƵƵȁ‫( خ‬Ƶ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ǐƵɨȌǶǐƵȁ ɨƊȁ ƮƵ ƧȌȲȌȁƊƧȲǞȺǞȺ ɨȌȌȲ gemeenten werden besproken. Ook ɩƊȺ ƵȲ ƊƊȁƮƊƧǘɈ ɨȌȌȲ ȌȁƮƵȲɩƵȲȯƵȁ ƊǶȺ ǶȌǲƊǶƵ ƮƵǿȌƧȲƊɈǞƵ Ƶȁ ƮƵ ɐǞɈɨȌƵȲƦƊƊȲǘƵǞƮ ɨƊȁ ƮƵ àǿȌ‫خ‬

6 MAGAZINE

2020

PRESENTATIE ADVIES EXPERTISEّ TEAM LOKALE POLITIEKE PARTIJEN Het expertiseteam Lokale politieke ȯƊȲɈǞǯƵȁ ǘƵƵǏɈ Ȍȯ ɨƵȲɹȌƵǲ ɨƊȁ ǘƵɈ ßyJٌƦƵȺɈɐɐȲ ȌȁƮƵȲɹȌƧǘɈ ȌǏ ȺȯȲƊǲƵ ǞȺ ɨƊȁ ȌȁǐƵǶǞǯǲǘƵǞƮ ɈɐȺȺƵȁ ǶȌǲƊǶƵ ȯȌǶǞɈǞƵǲƵ ȯƊȲɈǞǯƵȁ Ƶȁ ǶȌǲƊǶƵ ƊǏƮƵǶǞȁǐƵȁ van landelijke partijen. Voorzitter Peter den Oudsten presenteert de resultaten onder de titel ‘Gelijke monniken, gelijke kappen’. De twee belangrijkste knelpunten – geld en kennis – kunnen ȁƊƊȲ ƮƵ ǿƵȁǞȁǐ ɨƊȁ ǘƵɈ ɈƵƊǿ ɩȌȲƮƵȁ opgelost door een aanpassing van ƮƵ àƵɈ ˛ȁƊȁƧǞƵȲǞȁǐ ȯȌǶǞɈǞƵǲƵ ȯƊȲɈǞǯƵȁ ‫ـ‬àǏȯȯ‫ خف‬RǞƵȲǞȁ ɹȌɐ ǿȌǐƵǶǞǯǲ ǲɐȁȁƵȁ ɩȌȲƮƵȁ ǐƵǿƊƊǲɈ ƮƊɈ ȌȌǲ ƮƵƧƵȁɈȲƊǶƵ politieke partijen subsidie kunnen aanvragen. Ten tweede zou in de wet kunnen worden opgenomen dat ǞȁȺɈƵǶǶǞȁǐƵȁ ƮǞƵ ɹǞƧǘ ȲǞƧǘɈƵȁ Ȍȯ ƮƵ ondersteuning van lokale politieke partijen ook subsidie kunnen aanvraǐƵȁ‫ خ‬RƵɈ ƵɮȯƵȲɈǞȺƵɈƵƊǿ ƮƵȁǲɈ ǘǞƵȲƦǞǯ ƧȌȁƧȲƵƵɈ ƊƊȁ ǘƵɈ ɨƵȲɹƵǶǏȺɈƊȁƮǞǐƵȁ Ƶȁ ɐǞɈƦȌɐɩƵȁ ɨƊȁ ǘƵɈ ƦƵȺɈƊƊȁƮƵ Kennispunt lokale politieke partijen.

LTR_P006_LTR-TSVNG-10-2020 6

Het bestuur stemt in met de instelling van dit expertiseteam.

VNG JAARCONGRES 2021 OP 15 EN 16 JUNI RƵɈ ßyJ hƊƊȲƧȌȁǐȲƵȺ ɨǞȁƮɈ ɨȌǶgend jaar plaats op 15 en 16 juni. àƵ ɹǞǯȁ ƮƊȁ ɈƵ ǐƊȺɈ Ǟȁ ƮƵ ȲƵǐǞȌ àƵȺɈǏȲǞƵȺǶƊȁƮ‫خ‬ RƵɈ ßyJ hƊƊȲƧȌȁǐȲƵȺ ׂ‫ ׀ׂ׀‬ǞȺ ɐǞɈǐƵȺɈƵǶƮ ɨƊȁɩƵǐƵ ǘƵɈ ƧȌȲȌȁƊɨǞȲɐȺ‫ خ‬

(Ƶ ßyJ ǲƊȁ Ǟȁ ƮƵ ȌǐƵȁ ɨƊȁ ǘƵɈ expertiseteam een rol als kwartiermaker vervullen. Hiervoor zal de VNG ƵƵȁ ƧȌȁƧȲƵƵɈ ɨȌȌȲȺɈƵǶ ȌȯȺɈƵǶǶƵȁ‫ خ‬ VOORSTEL EXPERTISETEAM REIKWIJDTE ROL GEMEENTEN IN DE WMO Voorzitter Sven de Langen van de ƧȌǿǿǞȺȺǞƵ ðȌȲǐ‫ ة‬hƵɐǐƮ Ƶȁ ȁƮƵȲɩǞǯȺ ǶǞƧǘɈ Ǟȁ ǘƵɈ ɨȌȌȲȺɈƵǶ ɈȌƵ ƵƵȁ ƵɮȯƵȲɈǞȺƵteam in te stellen om onderzoek te ƮȌƵȁ ȁƊƊȲ ǘȌƵ ƮƵ àǿȌ ɐǞɈɨȌƵȲƦƊƊȲ ǲƊȁ ƦǶǞǯɨƵȁ ɨȌȌȲ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ‫ ة‬Ƶȁ ǘȌƵ gemeenten de ondersteuning aan ‫ـ‬ǯɐǞȺɈ ȌȌǲ ȌɐƮƵȲƵ‫ ف‬ǞȁɩȌȁƵȲȺ ǲɐȁȁƵȁ blijven uitvoeren. Dit vanwege de vergrijzing. De bedoelingen van de ǘƵȲɨȌȲǿǞȁǐ ɨƊȁ ƮƵ ǶƊȁǐƮɐȲǞǐƵ ɹȌȲǐ‫ ة‬ namelijk goede/passende ondersteuȁǞȁǐ Ƶȁ ɹȌȲǐ‫ ة‬ǿƵƵȲ ƦƵɈȲȌǲǲƵȁǘƵǞƮ ɨƊȁ ƮƵ ȺƊǿƵȁǶƵɨǞȁǐ ƶȁ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ǘȌɐƮƦƊƊȲǘƵǞƮ ‫ـ‬ȌȌǲ ɨȌȌȲ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ‫ ف‬ ɨȌȲǿƵȁ ǘƵɈ ɐǞɈǐƊȁǐȺȯɐȁɈ ɨƊȁ ǘƵɈ expertiseteam.

FINANCIËLE GEVOLGEN VAN DE CORONACRISIS VOOR GEMEENTEN (Ƶ ßyJ ǘƵƵǏɈ ƮƵ ƊǏǐƵǶȌȯƵȁ ȯƵȲǞȌƮƵ ǞȁɈƵȁȺǞƵǏ ǿƵɈ ǘƵɈ ǲƊƦǞȁƵɈ ǐƵȺȯȲȌǲƵȁ ȌɨƵȲ ƧȌǿȯƵȁȺƊɈǞƵ ɨƊȁ ǐƵƮƵȲǏƮƵ belastinginkomsten en de extra kosten die gemeenten maken. Op ׂ‫ ׈‬ǿƵǞ ǞȺ ƵƵȁ jƊǿƵȲƦȲǞƵǏ ɨƵȲɹȌȁƮƵȁ ƮȌȌȲ ǘƵɈ ǿǞȁǞȺɈƵȲǞƵ ɨƊȁ ðj ȌɨƵȲ ƵƵȁ ƵƵȲȺɈƵ ɨƵȲǐȌƵƮǞȁǐȺȲȌȁƮƵ‫( خ‬Ƶ ȲƵǁǶƵ ǲȌȺɈƵȁ ɩȌȲƮƵȁ ȁȌǐ ȌȁƮƵȲɹȌƧǘɈ‫( خ‬Ƶ ɐǞɈǲȌǿȺɈƵȁ ƮƊƊȲɨƊȁ ɩȌȲƮƵȁ ǘƊǶǏ ǯɐǶǞ ɨƵȲɩƊƧǘɈ‫ ة‬Ƶȁ ǘƵɈ ǐƵȺȯȲƵǲ ȌɨƵȲ ƮƵ ɨȌǶǐƵȁƮƵ ɨƵȲǐȌƵƮǞȁǐȺȲȌȁƮƵ‫ـ‬Ⱥ‫ ف‬ɹƊǶ ȺȁƵǶ volgen. Meerdere bestuursleden vragen ƊƊȁƮƊƧǘɈ ɨȌȌȲ ǘƵɈ ǏƵǞɈ ƮƊɈ ƮƵ ǿƵƵȺɈƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ ƊǶ Ǟȁ ƵƵȁ ɹƵƵȲ ȺǶƵƧǘɈƵ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ȯȌȺǞɈǞƵ ɨƵȲǲƵƵȲƮƵȁ‫ ة‬ȌȁƮƵȲ meer door de tekorten in de jeugdɹȌȲǐ‫( خ‬Ƶ ƧȌȲȌȁƊǐƵȲƵǶƊɈƵƵȲƮƵ ǐƵɨȌǶǐƵȁ ǲȌǿƵȁ ǘǞƵȲ ȁȌǐ ƵƵȁȺ ƦȌɨƵȁȌȯ‫ خ‬RƵɈ ßyJٌƦƵȺɈɐɐȲ ɨǞȁƮɈ ǘƵɈ ȯȌȺǞɈǞƵǏ ƮƊɈ deze eerste stap is gezet.

TERUGBLIK COMMISSIE ECONOMIE, KLIMAAT, ENERGIE EN MILIEU 28 MEI 2020 In de vergadering is gesproken over ƵɮɈȲƊ ǐƵǶƮ ƮƊɈ ǘƵɈ ǲƊƦǞȁƵɈ ƦƵȺƧǘǞǲƦƊƊȲ ǘƵƵǏɈ ǐƵȺɈƵǶƮ ɨȌȌȲ ǘƵɈ ɨƵȲƮɐɐȲɹƊǿƵȁ ɨƊȁ ȺƧǘȌǶƵȁ Ƶȁ ȺȯȌȲɈǐƵƦȌɐɩƵȁ‫ خ‬ Ȍǲ ȺȯȲƊǲ ƮƵ ƧȌǿǿǞȺȺǞƵ ȌɨƵȲ ƮƵ ƵƧȌȁȌǿǞȺƧǘƵ ǞǿȯƊƧɈ ɨƊȁ ƧȌȲȌȁƊ Ȍȯ gemeenten. De VNG brengt in kaart ɩƊɈ ƮƵɹƵ ƧȲǞȺǞȺ ǲƊȁ ƦƵɈƵǲƵȁƵȁ ɨȌȌȲ gemeenten. Een duidelijk beeld van wat nodig is om de Nederlandse ƵƧȌȁȌǿǞƵ ȌɨƵȲƵǞȁƮ ɈƵ ǘƵǶȯƵȁ ǞȺ ɩƵȲǲ in uitvoering. In de vergadering ligt een aanzet voor een position paper. De notitie gaat Ǟȁ Ȍȯ ƮƵ ƵǏǏƵƧɈƵȁ‫ ة‬ƮƵȁǲȲǞƧǘɈǞȁǐƵȁ Ƶȁ maatregelen voor gemeenten en meƮƵȌɨƵȲǘƵƮƵȁ Ȍǿ ƮƵ ƵƧȌȁȌǿǞƵ ƊƊȁ ƮƵ ǐƊȁǐ ɈƵ ǘƵǶȯƵȁ Ƶȁ ɈƵ ɨƵȲȺɈƵɨǞǐƵȁ‫( خ‬Ƶ ȁȌɈǞɈǞƵ ǞȺ Ǟȁ ƮƵ ƧȌǿǿǞȺȺǞƵ ƦƵȺȯȲȌǲƵȁ en krijgt een vervolg in een plan van aanpak. Dit komt terug in een volgende vergadering.

8-6-2020 17:45:20

Leonard Geluk

COMMENTAAR

Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard

DOORBRAKEN

e coronauitbraak leidt tot doorbraken die we lang voor onmogelijk hielden. Doorbraken op het gebied van digitalisering en thuiswerken, maar ook bij grote en complexe sociale vraagstukken. Sinds mijn start bij de VNG ben ik betrokken bij de Tijdelijke Werkgroep Sociale Impact onder voorzitterschap van Femke Halsema. In deze werkgroep onderzoeken we de sociale impact van de coronacrisis en formuleren we adviezen om kwetsbare groepen te ondersteunen. Op een aantal thema’s zijn doorbraken noodzakelijk. Om te beginnen de multiprobleemgezinnen: 5 procent van de huishoudens. Ongeveer de helft van de uitgaven in het sociaal domein betreft hulp aan deze huishoudens. We verwachten dat deze groep als gevolg van de coronacrisis in omvang toeneemt. Dat vraagt om een intensivering van de bestaande aanpak om de problematiek duurzaam en innovatief op te lossen. Een tweede groep zijn kwetsbare jongeren tussen 16 en 27 jaar. Het afstandsonderwijs tijdens de crisis heeft zichtbaar gemaakt hoe verschillend de condities zijn in de thuissituatie van kinderen en jongeren. Ook voorzien we dat kwetsbare jongeren als gevolg van de coronacrisis nog moeilijker naar werk of een zelfstandige woning begeleid kunnen worden. Fysiek zijn jongeren minder kwetsbaar, maar zij worden wel sterk sociaal getroffen. In de nieuwe fase van de coronacrisis is meer ruimte om jongeren mee te laten denken over wat zij nodig hebben. Een ander groot thema is de schulden- en armoedeproblematiek. Door de coronacrisis neemt armoede toe. Ook ‘nieuwe’ doelgroepen, zoals flexwerkers en zzp’ers, zullen vaker hulp nodig hebben. Gerichte ondersteuning, een betere samenwerking en informatievoorziening moeten ervoor zorgen dat deze groep niet buiten de boot valt. Om te voorkomen dat meer mensen werkloos raken en blijven, zijn bovendien betere arbeidsbemiddeling en scholing nodig. Om kwetsbaarheid te verminderen, zijn dus doorbraken nodig. Om er een paar te noemen: werken met behoud van uitkering, een soepelere omgang met de vermogenstoets, een coulanceregeling voor schuldeisers, uitwisselen van data, afspraken over casemanagement dwars door overheidslagen en uitvoeringsinstanties heen. De coronacrisis toont aan dat de verschillende lagen van de overheid elkaar hard nodig hebben en dat Nederland als het moet ook als één overheid functioneert. Laat dat ook zichtbaar worden in de aanpak van groeiende maatschappelijke problemen. Ik voel, ook bij het Rijk, veel urgentie. Ik reken erop dat de crisis ook iets goeds voortbrengt: een overheid die het beste zorgt voor de meest kwetsbaren. ←

7 MAGAZINE

2020

IK REKEN EROP DAT DE CRISIS OOK IETS GOEDS VOORTBRENGT

LTR_P007_LTR-TSVNG-10-2020 7

8-6-2020 17:45:32

TEKST RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD JIRI BÜLLER

ßyJّ(Xª0!À0Çª m0 y ª( J0mÇj

Op zoek naar 8 MAGAZINE

2020

balans EEN KLEINE DRIE MAANDEN IS LEONARD GELUK NU ALGEMEEN DIRECTEUR VAN DE VNG. DE CORONACRISIS GOOIDE HEM GELIJK IN HET DIEPE. ‘IK ZIT METEEN AAN DE GOEDE TAFELS.’

LTR_P008_LTR-TSVNG-10-2020 8

8-6-2020 17:45:43

‘Het Rijk intervenieert regelmatig. Dat werkt verstorend’

LTR_P009_LTR-TSVNG-10-2020 9

8-6-2020 17:45:50

‘De periode dat de VNG lobbyt voor meer taken, is voorbij’

10 MAGAZINE

2020

Wie is... Leonard Geluk is sinds 1 april algemeen directeur van de VNG. Tussen 2004 en 2009 was hij wethouder in Rotterdam. Daarna was hij tien jaar schoolbestuurder, bij achtereenvolgens ROC Midden Nederland en de Haagse Hogeschool.

LTR_P010_LTR-TSVNG-10-2020 10

eonard Geluk begon op 1 april in zijn nieuwe baan, en werkt net als zoveel Nederlanders grotendeels vanuit huis. Op het moment van het interview is de nieuwe algemeen directeur drie keer op de Willemshof geweest, de Haagse uitvalsbasis van de VNG. Zijn collega’s spreekt hij voornamelijk vanachter de computer, en van rustig inwerken is ook geen sprake. ‘Ik had de opdracht te werken aan een gemeentelijke agenda voor de komende kabinetsformatie. Maar de crisis is daar dwars doorheen gekomen. Ik ben 95 procent van mijn tijd bezig met aan corona gerelateerde issues. Tegelijk wil ik ervoor zorgen dat we veranderingen kunnen brengen in de relatie met het Rijk. Die moet meer in balans zijn.’ Geluk schoof vanwege de crisis meteen aan bij tal van overleggen. Er was een werkgroep onder leiding van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema over kwetsbare inwoners, een overleg bij de SER over de economische gevolgen van de crisis én overleggen met het kabinet over de financiële compensatie voor gemeenten die door de virusuitbraak belastinginkomsten missen en hogere uitgaven hebben. EERSTE STAP

Dat heeft geleid tot een eerste tegemoetkoming aan decentrale overheden van ruim een half miljard euro. Het is positief dat het kabinet deze eerste stap heeft gezet, zegt Geluk, want de financiële nood bij gemeenten is groot. Wel benadrukt hij dat het om een eerste stap gaat. ‘We zijn nog in gesprek met het Rijk over de volgende tranche. Want niet alle effecten van de crisis zijn nog zichtbaar, dus we zijn nog niet klaar. Als we de voorzieningen in Nederland in de lucht willen houden, moeten die kosten worden gecompenseerd.’ Voor zijn komst naar de VNG was Geluk voorzitter van de Haagse Hogeschool. Daarvoor was de CDA’er raadslid en wethouder in Rotterdam, in hetzelfde college als Jantine Kriens, zijn voorganger als VNG-directeur. ‘Ik heb met veel plezier met Jantine samengewerkt, ze heeft me ook een warme overdracht bezorgd. Toen

bekend werd dat ik het zou worden, kwam het eerste felicitatietelefoontje van haar. Maar ik heb tijdens mijn sollicitatie geen contact met haar gehad, dat vond ik niet chique.’ Toen in december bekend werd dat u algemeen directeur van de VNG werd, zei u blij te zijn weer actief te worden in het politiek-bestuurlijke domein. Heeft u dat gemist? ‘Mijn periode als politicus in Rotterdam was de meest boeiende van mijn carrière. Het was de tijd dat Pim Fortuyn in Rotterdam opkwam. Aan die dynamische tijd heb ik goede herinneringen. Daarna heb ik tien jaar complexe schoolorganisaties bestuurd. Daar heb ik veel van geleerd, en ik had het erg naar mijn zin, maar nu klopt mijn hart sneller. Je hebt in het lokaal bestuur rechtstreeks contact met degenen voor wie je beleid maakt. Hun vragen vertaal je naar de abstractie van beleid. Je kunt als lokaal bestuurder veel bereiken voor de stad. Dat is tegelijk heel abstract en heel tastbaar. Dat vind ik mooi.’ Geluk had in Rotterdam de jeugdzorg in zijn portefeuille. De moord op het Maasmeisje in 2006 tijdens zijn bestuursperiode heeft zijn denken over het lokaal bestuur gevormd. Het lang niet geïdentificeerde meisje dat werd aangetroffen in de Nieuwe Maas legde de problemen met de jeugdzorg bloot. ‘Het was de meest heftige gebeurtenis in mijn politieke leven, en een complex en ingewikkeld jeugdzorgincident.’ U wilt bijdragen aan ‘de verdere versterking van de positie van de gemeente als eerste overheid, in het belang van haar inwoners’, zei u bij uw benoeming. ‘Ik heb er na het Maasmeisje voor gepleit dat het jeugdzorgstelsel veranderd zou worden. Dat is gelukt. De jeugdzorg is bij gemeenten neergelegd, net als de andere taken in het sociaal domein. Alleen zijn de verhoudingen tussen het Rijk en de gemeente nog onvoldoende in balans. De periode dat de VNG lobbyt voor nog meer taken, is voorbij. Met de decentralisaties, de Omgevingswet en de ontwikkelingen in ener-

8-6-2020 17:45:53

gie en klimaat hebben gemeenten een uitstekend pakket om hun verantwoordelijkheid als eerste overheid waar te maken. Alleen is de autonomie van gemeenten niet meegegroeid met die grotere verantwoordelijkheden. Autonomie betekent voor mij dat gemeenten zelf keuzes kunnen maken, én in staat worden gesteld om die keuzes te maken. Daar hoort dus ook een financiële positie van gemeenten bij die dat mogelijk maakt. De relatie met het Rijk is steeds complexer geworden. Het Rijk intervenieert regelmatig. Dat werkt verstorend. Daarnaast krijgen gemeenten structureel te weinig middelen om dingen goed te doen.’ Voorafgaand aan de decentralisaties was u voorzitter van de Transitiecommissie Stelselwijziging Jeugd. U waarschuwde toen dat er risico’s verbonden waren aan de overdracht van de jeugdzorg naar gemeenten. Wat heeft u in die tijd geleerd? ‘De budgetten waren een risico. Je kunt niet 15 procent korten en toch denken dat je een innovatieagenda kunt maken. Dat is de verkeerde volgorde. Die kwetsbaarheid is ook gebleken. We ondersteunen als VNG gemeenten bij de vernieuwing van de jeugdzorg, maar die transformatie komt nu pas op gang. Voor het Rijk is een proces klaar als de wet door de Kamer is. Maar dan begint het pas. Over de uitvoering was onvoldoende nagedacht. Hoe landt dit nou bij gemeenten? Hoe houd je instellingen in de lucht? Daar waren onvoldoende goede afspraken over. En dan gaat het Rijk vervolgens weer van bovenaf regels opleggen. Ook hier zie je dat het niet in balans is. We moeten het daarom over de uitvoering hebben. Ik merk dat de geesten daar bij de VNG rijp voor zijn.’ U heeft een rondgang gemaakt langs gemeenten. Welke boodschap gaven zij u mee? ‘Op korte termijn hebben zij zorgen over hun financiële positie. Die was precair en is nu nog kwetsbaarder geworden. En zij maken zich zorgen over de positie van kwetsbare mensen. Die merken de gevolgen van crises altijd het hardst. Daar gingen de gesprekken met Halsema ook over. Op langere termijn zijn er zorgen

LTR_P011_LTR-TSVNG-10-2020 11

over de economische effecten van de crisis. Hoe langer de crisis duurt, hoe meer er een perspectief nodig is op economisch herstel. Daar hebben we een brede investeringsagenda voor nodig, het Wopke-Wiebesfonds in de Haagse wandelgangen. Die investeringen moeten steviger zijn dan aanvankelijk bedacht. Het geld moet niet alleen naar coronamaatregelen gaan, maar bijvoorbeeld ook geïnvesteerd worden in de relatie tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Het is ontzettend belangrijk om die diepteinvesteringen te doen en om niet te bezuinigen. Dat vind ik zelf, maar dat hoor ik ook van gemeenten. Ik ben bang dat we nu alleen maar bezig zijn met de financiële effecten van de crisis. We moeten in de herstelperiode allemaal aan de bak, want dat geld moet ook weer worden terugverdiend.’

11 MAGAZINE

2020

Wat kan de VNG hieraan bijdragen? ‘Kijk wat gemeenten nu al hebben bijgedragen. Het is terecht dat er veel is geapplaudisseerd voor de zorgmedewerkers, maar er mag ook geklapt worden voor gemeenten. Het is wonderlijk, maar niet verrassend, hoe snel gemeenten zijn overgeschakeld naar de crisismodus. De samenleving heeft gewoon doorgedraaid, gemeenten hebben daar een belangrijke rol in gespeeld door hun rol als eerste overheid op te pakken. Als ze dat niet hadden gedaan, dan was de crisis heel anders verlopen. Het herstel van Nederland moet ook via de gemeenten verlopen. We moeten zorgen dat er vangnetten zijn voor mensen die werkloos raken en er ook voor zorgen dat bouwvergunningen snel worden uitgegeven. Maar er moet óók een heldere economische agenda zijn, opgezet met ondernemers, zodat duidelijk is waar geïnvesteerd moet worden.’ ←

‘Voor gemeenten mag ook geklapt worden’ 8-6-2020 17:45:53

ACTUEEL Coronaregels van gemeente onbekend Bijna de helft van de Nederlanders weet niet welke maatregelen gemeenten nemen in de coronacrisis. Maar inwoners die het wel weten, zijn gemiddeld gezien meer tevreden over hun gemeente dan mensen die dat niet weten.

Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research onder ruim tweeduizend Nederlanders. In totaal is 44 procent van de respondenten redelijk tot zeer tevreden over de genomen maatregelen; 12 procent is ontevreden. De overige 44 procent weet het niet. Daarnaast is iets meer dan de helft van de inwoners tevreden over de handhaving van de regels. (RvdD) ←

12 MAGAZINE

2020

AGENDA

webinars

15 EN 17 JUNI

10.30-14.30 uur |

Brainpower in

platform31.nl

coronatijd 10.00-11.00 uur |

18 JUNI

aeno.nl

Hoe ga je om met de media in relatie tot de

16 JUNI

energietransitie?

Landelijk gemeente-

10.00-12.00 uur |

lijk netwerk 16-27

wethoudersvereniging.nl

14.00-17.00 uur | 16-27.nl 22 JUNI 17 JUNI

Online schuldhulp-

‘Open governance’

verlening in tijden van

voor een slimme stad

corona. Hoe werkt

16.30-17.30 uur |

dat?

future-city.nl

13.00-14.30 uur | divosa.nl

18 JUNI

24 JUNI

Leren van ervaring,

Versterk je lokale

vernieuwing in

driehoek

cliënt- en inwoner-

15.00-17.00 uur |

participatie

lokale-democratie.nl

10.30-12.00 uur | movisie.nl

24 JUNI Raadsacademie:

18 JUNI

jeugdzorg en het

Bewoners betrekken

coronavirus

bij het verduurzamen

19.30-21.00 uur |

van de wijk

raadsleden.nl

LTR_P012_LTR-TSVNG-10-2020 12

374.000 keer is er naar schatting een beroep gedaan op de Tozo-regeling.

Bron: ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Verplichte VOG voor nieuwe wethouders Gemeenten krijgen nieuwe mogelijkheden om met bestuurlijke problemen en integriteitskwesties om te gaan. Daarvoor moet de Gemeentewet worden aangepast. BZK-minister Kajsa Ollongren heeft hiervoor een wetsvoorstel opgesteld waarmee de ministerraad heeft ingestemd. Een van de vernieuwingen is de verplichting voor aankomende wethouders om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) bij hun benoeming te overleggen. Daarnaast worden bepalingen die betrekking hebben op belangenverstrengeling verduidelijkt en komt er een uitbreiding van de regels voor herverdeling van zetels bij lijstuitputting. Een voor gemeenten gevoelig punt in het wetsvoorstel is de versterking van de informatiepositie van de commissaris van de Koning. Die krijgt het recht om (besloten) vergaderingen bij te wonen en documenten met (geheime) informatie in te zien. Ollongren wil de commissaris hiermee meer concrete handvatten geven voor de uitvoering van zijn wettelijke taak om te adviseren en te bemiddelen bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen in een gemeente of als de bestuurlijke integriteit van een gemeente in het geding is. In een eerste reactie op het conceptwetsvoorstel had de VNG zich hier kritisch over uitgelaten. Dit zou diep ingrijpen in de autonomie van gemeenten. (LM) ←

8-6-2020 17:46:14

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Erik van Beurden Leusdenaren krijgen voorrang op de rest van Nederland in nieuwbouwwijken, kopte het Algemeen Dagblad recent. Volgens wethouder Erik van Beurden (GroenLinks-PvdA) is dat de nieuwe status quo.

U wilt van Leusden een gated community maken? ‘Het ligt natuurlijk genuanceerder. Leusden is een prachtige groene gemeente vlak bij Amersfoort, waar de woningmarkt overspannen is. Onze woningvoorraad bestaat voor 99 procent uit grote eengezinswoningen. Er is een tekort aan woningen voor starters, senioren, sociale huur en voor jonge gezinnen. We stellen daarom eisen aan de ontwikkelaar die bij ons bouwt: hij moet een bepaalde hoeveelheid woningen voor deze doelgroep bouwen. Ik vraag hem ook om in zijn verkoopproces eerst lokaal het nieuwbouwproject aan de man te brengen. Daarnaast krijgt hij de vraag om uit de lijst met belangstellenden eerst met Leusdenaren contact op te nemen en het verkoopgesprek aan te gaan, zodat ze in ieder geval de kans hebben hun belangstelling om te zetten in koop. Dat hoeft geen maanden te duren, maar is van belang omdat onze inwoners over het algemeen eerst nog met de financiering aan de slag moeten. We werken al enkele jaren op deze manier, het heeft de status van een vraag, want ik heb geen juridisch kader. De wet is simpel: elke Nederlander mag overal wonen.’

13 MAGAZINE

2020

Hoe staan de ontwikkelaars hierin? ‘De ene ontwikkelaar gaat akkoord, de ander is bang voor gedoe. Ze weten dat een potentiële koper mogelijk naar de rechter stapt. We hebben dat echter in de praktijk nog niet meegemaakt. We maken een versnelling in onze nieuwbouw, zodat er voldoende ruimte blijft voor mensen van buiten die zich melden. Uiteindelijk brengt mijn verzoek voor de ontwikkelaar een juridisch risico met zich mee. Ze doen het dus liever niet. Toch stel ik de vraag en tot nu toe komen we er steeds uit. Het gaat om de zorg dat onze inwoners, zeker voor hen die iets meer bedenktijd nodig hebben, op de krappe woningmarkt toch aan een koopwoning komen. Ik vind dat ik dat als wethouder gewoon aan de projectontwikkelaar moet kunnen vragen.’ Als Leusden straks mensen uit bepaalde beroepsgroepen van elders nodig heeft, blijft u dan de ‘voorrangsregeling’ hanteren? ‘Het gaat hier niet om het afdwingbaar voorrang geven aan de eigen inwoners. Het is een meer informele sturing om ervoor te zorgen dat onze inwoners een geschikte en betaalbare woning kunnen kopen. Het past ook bij ons beleid om de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Mij gaat het er oprecht om ervoor te zorgen dat inwoners die hier gehecht zijn en die dat graag willen, de kans krijgen om hier in een geschikte woning te blijven wonen. Dat kan zonder de leraar, politieagent of Amsterdammer tekort te doen.’ (MM) ←

Foto: Ruben Schipper

LTR_P013_LTR-TSVNG-10-2020 13

8-6-2020 17:46:24

À0j²À‫ ب‬m0 wÇ((0 ‫ ے‬00m(‫ ب‬ª Xy ß y m yjRÇXh²0y‫ غ‬y§

WERKBEZOEK GEMEENTELIJKE CRISISORGANISATIE

Koning

ziet

slagkracht

gemeenten

§0m( ªy yÀßXyJ ß ªXJ0 à00j j yXyJ àXmm0wّ m0å y(0ª‫ خ‬ HIJ KWAM IN HET STADHUIS KIJKEN HOE (0 ! ª y ّÇXÀ ª j UITWERKT OP DE GEMEENTELIJKE ORGANISATIE EN OP DE (X0y²À ß0ªm0yXyJ‫خ‬

MAGAZINE

2020

p 27 mei was koning Willem-Alexander voor een werkbezoek in Groningen, waar hij met aardbevingsgedupeerden sprak over de impact die de coronacrisis op hun leven had. Twee dagen later liep hij rond op Utrecht Centraal en sprak daar met betrokkenen, van hoog tot laag, over het openbaar vervoer in coronatijd. De koning en koningin Máxima reizen wat af, deze dagen. Kappers en nagelverzorgers in Limburg, vrijwilligers van amateurvoetbalclubs in Eindhoven, de voedselbank in Delft, allemaal kregen ze koninklijke aandacht. Vorige week was de gemeentelijke crisisorganisatie aan de beurt en daarvoor was de keuze gevallen op Apeldoorn. Een week van tevoren was de gemeente geïnformeerd over

LTR_P014_LTR-TSVNG-10-2020 14

het werkbezoek van de koning. Vijf werkdagen om een programma in elkaar te draaien. Heeft gemeentesecretaris Theo Berben daar wakker van gelegen? ROUTE UITGESTIPPELD

‘Nee hoor’, zegt hij. ‘We hebben uitstekende mensen die dit, samen met de Rijksvoorlichtingsdienst, in korte tijd konden organiseren.’ Iets aan het toeval overlaten, dat kon natuurlijk niet. Daarom werden alle geschikte plekken in het stadhuis bekeken, werd een route uitgestippeld en werden ambtenaren voorbereid op een gesprek met de koning. Want die had nadrukkelijk aangegeven dat hij vooral met de uitvoerders wilde praten, zoals hij dat ook bij andere bezoeken doet. De helden die tijdens de pandemie het land draaiende houden. Berben: ‘Het is zoals onze premier zegt: we moeten samen, met 17 miljoen

Nederlanders, uit deze crisis komen. Wij doen het ook samen, dat hebben we in het programma van het bezoek laten doorklinken.’ Toch waren het niet de uitvoerende medewerkers maar burgemeester Ton Heerts en de secretaris die, comform het protocol, de koning als eersten mochten bijpraten. Heerts over de plek van de gemeente in de landelijke crisisorganisatie, Berben over de gemeentelijke structuur. Maar snel daarna liep de koning door naar achtereenvolgens de medewerkers van het Klant Contact Centrum en het multidisciplinaire team Acute Bevolkingszorg. Willem-Alexander wilde precies weten hoe dat nou in z’n werk gaat, telefonische dienstverlening. Is er bijvoorbeeld altijd iemand op het stadhuis aanwezig om mensen te ontvangen (antwoord: ja)? En aangifte doen van een geboorte, kan dat ook online (antwoord: nee)? Het aanbieden van noodopvang

8-6-2020 17:47:21

De koning in gesprek met Michiel Bruins, eenheidsmanager Beheer en Onderhoud en in de crisisorganisatie manager openbare ruimte.

voor kwetsbare kinderen, hoe organiseer je dat in een uitgestrekte gemeente als Apeldoorn? Hoe bereik je de kwetsbare gezinnen die nu niet in beeld zijn bij de instanties? SLAGKRACHT

De koning had zich goed ingelezen in de dagelijkse gemeentelijke praktijk. En, zei hij, daarmee impliciet een compliment uitdelend, hij had de afgelopen weken al heel wat voorbeelden van slagkracht bij gemeenten gezien. Op het programma stond verder een gesprek met raadsgriffier Arjan Oudbier en twee raadsleden, vicevoorzitter van de raad Jenny Elbertsen (VVD) en SGPfractievoorzitter Henk van den Berge, over de ervaringen met digitaal vergaderen en of je als raadslid in deze tijden de politiek nog wel goed kunt combineren met je werk. De virtuele vergaderingen zijn lastig, vertelden zij. ‘Een belangrijk deel van het debat is toch dat je mensen in de ogen kunt kijken’, zei Oudbier. Elbertsen miste de ‘wandelgangen’ die volgens haar een belangrijk onderdeel zijn van het politieke proces. De koning knikte instemmend toen hij hoorde dat de griffier werkt aan een locatie waar de raad weer voltallig kan vergaderen. Ook het ‘democratisch gat’ kwam aan de orde: hoe voorkom je dat de raad te ver op afstand komt te staan van besluit-

LTR_P015_LTR-TSVNG-10-2020 15

vorming in de veiligheidsregio. Daar is in Apeldoorn in ieder geval aandacht voor. Burgemeester Heerts, voorzitter van de gemeenteraad én van de veiligheidsregio: ‘Als de veiligheidsregio iets heeft besloten, bel ik direct vanuit de auto met de leden van het presidium van de raad. Via hen gaat de informatie naar de fracties. Raad en college worden zo in ieder geval gelijkwaardig behandeld.’ EENRICHTINGSVERKEER

Het laatste onderdeel van het bezoek was een gesprek met de manager openbare ruimte en een horecaondernemer, over de inrichting van de terrassen en de maatregelen in de binnenstad om aan de anderhalvemeterregel te voldoen. Hoe dat laatste in de praktijk werkt, zag de koning tijdens een korte wandeling door het centrum. De gemeente heeft daar ook voor voetgangers eenrichtingsverkeer ingevoerd – met wisselend succes overigens, want voetgangers zijn niet gewend op verkeersborden te letten als ze in een stad lopen.

Dat de koning zo intensief het gesprek met de uitvoerende medewerkers van de gemeente aanging, was opvallend. Burgemeester Ton Heerts is trots op zijn organisatie en hij noemt de koninklijke aandacht ‘een compliment voor alle gemeenteambtenaren van Nederland’. Waarom koos de koning Apeldoorn voor zijn bezoek? Heerts: ‘Dit is eigenlijk een vraag voor het Koninklijk Huis. Dat wilde een gemeente bezoeken waarvan de burgemeester ook de voorzitter is van de veiligheidsregio. Apeldoorn past in dat plaatje. Daarnaast zijn wij van oudsher een koninklijke stad, misschien speelde dat ook mee.’ Er zijn burgemeesters die jaren moeten wachten op een bezoek van de Oranjes, Heerts overkwam het al een klein halfjaar na zijn benoeming. Zit Apeldoorn nu de komende tien jaar in de koninklijke wachtkamer? ‘Dat zullen we zien’, lacht de burgemeester. ‘Ik voel me vereerd met de aandacht van het Koninklijk Huis. Afgelopen januari mochten wij ook al de koningin ontvangen.’ ←

MAGAZINE

2020

Hij wilde vooral met de uitvoerders praten 8-6-2020 17:47:25

IN BEELD

OVERSTEKENDE OBERS Begin deze maand gingen, na tweeënhalve maand onthouding, de kroegen weer open. Maar het nieuwe anderhalvemeterterras neemt iets meer ruimte in dan tijdens de precoronatijd. En dus staan veel gemeenten horecagelegenheden toe de terrassen uit te breiden. Soms levert dat extra risico’s op. Bezoekers aan de Stationsweg in het centrum van Heiloo worden gewaarschuwd voor overstekende obers, op weg naar het terras aan de overkant. De borden zijn geplaatst door de gemeente Heiloo.

00m(‫ ب‬j 0y ß y à00m‫ غ‬y§

LTR_P016_LTR-TSVNG-10-2020 16

8-6-2020 17:46:38

LTR_P017_LTR-TSVNG-10-2020 17

8-6-2020 17:46:41

TEKST: ANNEMIEKE DIEKMAN | BEELD: UNSPLASH

COMMON GROUND

Slim gebruik

data

van

COMMON GROUND KOMT OP STOOM. TWEE TESTCASES, EEN CATALOGUS EN EEN ROUTEKAART MOETEN GEMEENTEN HELPEN OM HUN DATAVERKEER ANDERS IN TE RICHTEN.

MAGAZINE

2020

e huidige manier van digitaal gegevens uitwisselen binnen gemeenten verloopt traag, is kostbaar, ondoorzichtig en voldoet eigenlijk niet meer aan de normen van deze tijd. Om die reden is de visie Common Ground ontwikkeld, die gemeenten kan voorzien van een eenvoudigere, snellere en slimmere inrichting van de informatievoorziening. Met Common Ground zijn gemeenten niet alleen een betere dienstverlener, maar voldoen ze aan de privacywetgeving en zijn ze beter in staat om maatschappelijke opgaven uit te voeren.

DIFFUUS

Dit is het vierde en laatste artikel uit de reeks het Fonds GGU. De artikelen zijn ook te lezen op vng.nl/ VNGMagazineGGU.

LTR_P018_LTR-TSVNG-10-2020 18

Peter Teesink, gemeentesecretaris van Amsterdam en lid van het College van Dienstverleningszaken van de GGU (Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering), is een warm pleitbezorger van Common Ground. De basisgedachte daarvan is om gegevens vanuit één bron in verschillende ICToplossingen te benutten. De manier van databeheer binnen gemeenten is verouderd en voldoet volgens hem niet meer. ‘Als we de gemeente Amsterdam opnieuw moesten inrichten, zouden we dat never nooit niet op de huidige manier doen. Dan zouden wij onze twaalfhonderd dataapplicaties hebben ingericht volgens de Common Ground-principes, zoals open source data. Minder aandacht voor data zal er niet komen in de toe-

komst, die beweging gaat zonder enige twijfel de andere kant op.’ Common Ground verandert volgens Teesink langzaam van een goed idee in een beweging. Een beweging, waarin gemeenten samenwerken met de VNG, ketenpartners, marktpartijen en het Rijk. ‘De tijd van samenwerken en veranderen is aangebroken’, zegt hij. ‘Leveranciers erkennen nu ook dat de gemeentelijke ICT-infrastructuur anders georganiseerd en gemoderniseerd moet worden. Nog geen twee jaar geleden sprak ik een CEO van een grote datasysteembouwer. Die zag toen helemaal niets in Common Ground, terwijl hij het nu zo’n slecht idee nog niet vindt.’ Er is recent een groeipact gesloten, vertelt Teesink, waar ruim zeventig

8-6-2020 17:47:00

REGISTRATIE VAKANTIEVERHUUR

kleine en grote partijen, zoals Centric en PinkRoccade, in deelnemen. Het is volgens hem van groot belang dat er ook dominante spelers bij betrokken zijn. ‘De partijen uit het groeipact hebben de intentie uitgesproken actief betrokken te zijn bij investeringen om bestaande applicaties bij gemeenten Common Groundproof te maken. Voor gemeenten is het fijn als hun vaste leverancier dat kan faciliteren.’ PELOTON

De zogenaamde koplopers zijn al over de streep. Dat is een kleine groep veelal grote gemeenten die Common Ground heeft omarmd. Nu is het zaak om het peloton, het gros van de resterende gemeenten, ook enthousiast te krijgen. Teesink: ‘Ik wil gemeenten graag aan het denken zetten. Hoe kun je als gemeente op het gebied van databeheer een goede dienstverlener zijn en blijven? Common Ground is geen kwestie van móéten, maar van wíllen: het belang willen inzien van een flexibele en veiligere manier van werken.’ De VNG speelt hierin een coördinerende rol, schept de randvoorwaarden en ontwikkelt testcases om aan de

LTR_P019_LTR-TSVNG-10-2020 19

De hamvraag voor het innovatieteam van de gemeente Amsterdam was hoe ze een open source data-applicatie voor de vakantieregistratie van woningen konden ontwikkelen, die bovendien deelbaar was en persoonsgegevens zou beschermen. ‘Als grootste probleemeigenaar was het logisch dat Amsterdam hierin het voortouw zou nemen’, vertelt Coen Bergman, lid van het innovatieteam. ‘Wij hebben in Nederland het meest te maken met woningonttrekking voor vakantieverhuur.’ In januari 2021 wordt een landelijke registratieplicht van kracht als onderdeel van de Wet toeristische verhuur van woningen. Voor die tijd moet het registratiesysteem klaar zijn. ‘Wij verwachten dat het gaat lukken’, stelt Bergman. De aanbestedingsfase met technische partijen is net gestart. We willen zo snel mogelijk starten met bouwen.’ Om tot een breed inzetbare applicatie te komen, heeft het Amsterdamse innovatieteam verschillende sessies gehouden, zowel intern als met adviseurs van de G4 en andere gemeenten. ‘Wat is relevant voor hen, welke nuances willen zij aanbrengen, welke veranderingen om aan te sluiten bij hun beleidsdoelen? Dat zijn belangrijke vragen. Gelukkig kwamen we uit op veel gedeelde functionaliteiten.’ Maar met het bouwen ben je er nog niet, de applicatie moet straks ook worden beheerd. Daarvoor klopte Amsterdam aan bij de VNG, met de vraag dit als overkoepelende partij te organiseren voor gemeenten die de applicatie willen implementeren. Bergman: ‘Toen bleek dat de manier waarop wij de applicatie hebben ontwikkeld heel dicht bij de principes van Common Ground ligt. De VNG heeft vervolgens een Common Ground-check erop losgelaten. De feedback die daar uit kwam hebben we nog meegenomen, het ging om kleine nuances en toevoegingen.’ Zo kan de applicatie straks mooi dienen als voorbeeld van Common Ground databeheer. ‘Elke gemeente die beleid voert op vakantieverhuur is vanaf 2021 verplicht een registraɈǞƵȺɯȺɈƵƵǿ ɈƵ ǘƵƦƦƵȁ‫( خ‬Ɗȁ ǞȺ ǘƵɈ ˛ǯȁ ƊǶȺ ƵȲ ȺɈȲƊǲȺ ǞƵɈȺ ǐȌƵƮȺ ligt. Al zie je als gemeente niet direct de noodzaak, ook op een later tijdstip kun je nog relatief eenvoudig instappen.’

19 MAGAZINE

2020

‘Dit is geen kwestie van moeten maar van willen’ 8-6-2020 17:47:06

‘Ik verwacht niet dat alle gemeenten Common Ground meteen zullen omarmen’ hand van deze concrete voorbeelden gemeenten die nog twijfelen, over de streep te trekken. Momenteel wordt hard gewerkt aan de eerst twee testcases (zie kaders). ‘Als die goed gaan en andere gemeenten zien dat het werkt, creëren we meerwaarde’, zegt Teesink. ROUTEKAART

20 MAGAZINE

2020

‘Gemeenteland is echter een veelkoppig monster, dus ik verwacht niet dat alle gemeenten Common Ground meteen zullen omarmen’, vervolgt hij. Naast testcases stelt de VNG een catalogus samen die richting geeft aan wat een gemeente kan kiezen op termijn. In de catalogus kunnen gemeenten hun eigen systemen en applicaties met de bijbehorende einddata van

HUISHOUDBOEKJE ‘Aan de implementatie van het innovatieve Huishoudboekje is een lange weg voorafgegaan’, zegt Wouter Heijnen, vanuit het team Innovatie en Strategie van VNG Realisatie betrokken bij de applicatie, die sinds begin dit jaar draait. ‘Het is nu nog een Utrechtse aangelegenheid, maar vanaf juni haakt Rotterdam aan en meerdere grote gemeenten hebben intussen zeer concreet interesse getoond.’ In het kort geeft het Huishoudboekje kwetsbare burgers met één druk Ȍȯ ƮƵ ǲȁȌȯ ǐȲǞȯ Ȍȯ ǘɐȁ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ‫ خ‬ Zij geven de gemeente toestemming hun inkomsten te ontvangen en hun vaste lasten te betalen via

LTR_P020_LTR-TSVNG-10-2020 20

contracten invoeren, waardoor ze lokaal inzicht krijgen op welk moment ze op Common Ground-oplossingen kunnen overstappen. Ook is er binnenkort een Routekaart beschikbaar die een dynamisch overzicht biedt van de oplossingen en componenten die binnen Common Ground worden ontwikkeld. De transitie zal zeker tien jaar duren, waarbij iedere gemeente haar eigen tempo kan bepalen. ‘Veel gemeenten zien er ook tegenop omdat ze het te groot en ingewikkeld achten.’We hopen daarbij op een vliegwieleffect. Als een groeiende groep de Common Ground-lijn gaat volgen moet je je als gemeente wel afvragen: “Blijven we eigenwijs of gaan we toch mee in die gezamenlijke koers?’ ←

een gemeentelijke bankrekening. (ǞɈ ǶƵǞƮɈ ɈȌɈ ǿƵƵȲ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ȺɈƊƦǞǶǞteit en minder stress. Het HuishoudƦȌƵǲǯƵ ǞȺ ȁǞƵɈ ȺȯƵƧǞ˛Ƶǲ ƦƵƮȌƵǶƮ voor mensen met schulden, maar ook voor mensen met onzekere en variabele inkomsten. Technisch is het Huishoudboekje volgens Heijnen niet heel complex. Er is in eerste instantie een generieke versie ontwikkeld, die in een volgende stap Common Ground-proof zal worden gemaakt. Daarmee zal de applicatie geschikt zijn om uit te rollen naar andere gemeenten. ‘Bovendien is het Huishoudboekje een aansprekend onderwerp, waar landelijk ook veel aandacht voor is. Er is zowel politieke wil als een breed draagvlak voor het vroegtij-

dig aanpakken van mensen met geldproblemen om zo erger te voorkomen.’ Maar met het beschikbaar stellen van de code van de applicatie van het Huishoudboekje aan alle gemeenten ben je er volgens Heijnen nog niet. De uitdaging zit in het traject dat daarop volgt. Er moet binnen een gemeente iemand zijn die de applicatie begrijpt en beheert. Die kennis is niet altijd aanwezig, er wordt dan ook geadviseerd hierin samenwerking te zoeken met andere gemeenten of met externe partijen. Zo draagt Utrecht nu kennis over aan Rotterdam en kan die stad straks zonder problemen het Huishoudboekje implementeren en beheren.

8-6-2020 17:47:06

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor,

Ik ben nog nooit een ambtenaar tegengekomen die van plan was iets lelijks, onaardigs, onprettigs of onfatsoenlijks te doen. Nog nooit.

HET GAAT DE LAATSTE TIJD VAAK OVER

Gemeentelijk ombudsman Anne Mieke

BESTE KRITISCHE KIJKER,

RAADSLEDEN DIE TIJDENS EEN DIGITALE VERGADERING NIET OPTIMAAL IN BEELD KOMEN. MAAR HOE ZIT DAT MET BURGEMEESTERS DIE GEEN AMBTSKETEN OM HEBBEN? MAG DAT? EEN KRITISCHE KIJKER UIT FLEVOLAND

Zwaneveld van Rotterdam adviseert ontevreden burgers uit te gaan van het goede, NRC Handelsblad (editie Rotterdam) 6 juni.

Kabinet zet stap met uitdaagrecht De ministerraad heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat onder meer het uitdaagrecht verankert. Het voorstel gaat nu naar de Raad van State.

Het doel van het wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau is om de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid van hun gemeente, provincie, waterschap en eilandraad te vergroten.

Dat is een heel goed punt! Er geldt nog steeds een stokoud Koninklijk Besluit uit 1852, destijds ondertekend door Koning Willem III en door Thorbecke zelf. In dat besluit luidt artikel 2: ‘de burgemeester draagt de onderscheidingsteekenen, wanneer hij voorzit in de vergadering van den Raad’.

21 MAGAZINE

2020

Dus ja, een burgemeester is verplicht zichzelf de ambtsketen om te hangen als hij de vergadering van de raad wil gaan voorzitten. Dat moet van Thorbecke zelf. Al had hij nooit kunnen bedenken dat deze verplichting zich ooit tot een digitale omgeving zou uitstrekken. ← Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar

Ook een vraag voor Geerten Boogaard?

De huidige inspraakverordeningen zijn volgens minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken te beperkt. Ze regelen alleen de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding van beleid en dus niet bij de uitvoering ervan. Dat kan straks wel, al doen veel gemeenten dat ook nu wel.

Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

Dat kan dus onder meer via het uitdaagrecht. Inwoners kunnen volgens dat principe – lang het right to challenge genoemd – gemeenten verzoeken om gemeentelijke taken over te nemen als ze denken dat ze het beter of goedkoper kunnen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het beheer van een park of van sportvelden. (RvdD) ←

LTR_P021_LTR-TSVNG-10-2020 21

8-6-2020 17:48:03

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: SHUTTERSTOCK

DIGITALE PARTICIPATIE

Online

met de 22

inwoners

NET ALS DIGITAAL VERGADEREN, NEEMT DIGITAAL PARTICIPEREN VANWEGE HET CORONAVIRUS EEN GROTE VLUCHT. IN CAPELLE AAN DEN IJSSEL STAAT HET IN DE KINDERSCHOENEN, ALPHEN AAN DEN RIJN HEEFT MEER ERVARING.

MAGAZINE

2020

e Florabuurt in Capelle aan den IJssel wordt herontwikkeld. De wijk, met zo’n 850 woningen uit de jaren zestig en zeventig, is toe aan een opknapbuurt en wordt tegelijkertijd verduurzaamd. Het college had omwonenden al betrokken bij de plannen. De gemeenteraad wilde ook graag de mening van de inwoners horen voordat er een besluit wordt genomen over de eerste aanzet voor de vernieuwing. Voorheen, zegt plaatsvervangend griffier Ariëtte Goslings van de Capelse raad, zou er dan een bewonersbijeenkomst worden belegd in het buurthuis. Maar de beperkende maatregelen die zijn uitgevaardigd vanwege het coronavirus, maakten dat onmogelijk. En dus week de raad uit naar een bijeenkomst op internet. ‘Zo kon de raad alsnog in dialoog treden

LTR_P022_LTR-TSVNG-10-2020 22

met de bewoners,’ zegt Goslings, die de bijeenkomst samen met de fracties organiseerde. ‘We willen niet alleen maar zenden. En de inwoners hebben daadwerkelijk zorgpunten meegegeven en antwoord gegeven op vragen die de fracties hadden.’ Capelle aan den IJssel is niet de enige gemeente die vanwege de coronamaatregelen voor de participatietrajecten is

Handreikingen en tips Het platform Lokale-democratie.nl, waar ook Democratie in Actie is ondergebracht, bevat diverse handreikingen en praktische tips over digitale participatie. Deze staan op lokale-democratie.nl/

uitgeweken naar het internet, zegt Jeroen Bruijns. Hij is projectleider Lokale Digitale Democratie bij de VNG en betrokken bij het platform Democratie in Actie, waarin BZK, de VNG en de beroeps- en belangenverenigingen nieuwe initiatieven helpen ontwikkelen om de lokale democratie te vernieuwen en te verbeteren. ‘Zo’n kwart van de Nederlandse gemeenten heeft al iets als het gaat om digitale participatie,’ zegt hij. ‘Dat gaat van ad-hoc-initiatieven tot multifunctionele platforms. En meer dan 50 procent van de gemeenten is zich nog aan het oriënteren hierop.’ Bruijns baseert zijn ervaringen op een nulmeting van Tilburg University, net voor de corona-uitbraak, op webinars die Democratie in Actie in mei uitzond om vraagstukken rondom digitale participatie te bespreken.

digitale-besluitvorming-in-de-praktijk.

DUIDELIJKE SPELREGELS

De eerste ervaring in Capelle aan den

8-6-2020 17:47:44

IJssel, waar inmiddels meer onlinesessies zijn geweest, leerde dat er wel duidelijke spelregels nodig zijn. Want hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat alle inwoners aan bod komen? ‘We hebben van tevoren gevraagd wie er wilde spreken en welke vragen en thema’s er aan bod zouden komen,’ zegt Goslings. ‘Daar hebben we een agenda mee gemaakt. En we hebben ook mensen die dezelfde vraag hadden, geclusterd. Bij de vergadering zelf hebben we eerst gecheckt of iedereen aanwezig was. Na afloop hebben we een uitgebreid verslag gedaan in de lokale krant, zodat iedereen kennis kon nemen van wat er is besproken.’ Democratie in Actie bracht onlangs een handreiking uit waarin al dit soort vragen aan bod komen. Wat kan en mag er allemaal? De belangrijkste tip: begin niet zomaar, maar werk het eerst goed uit. De democratische legitimiteit moet geborgd zijn, de privacy en veiligheid gegarandeerd. En het moet duidelijk zijn wie je wilt bereiken, en of het instrument dat je daarvoor inzet, het juiste is.

zegt wethouder Gert-Jan Schotanus (Nieuw Elan). Ook als straks de coronacrisis voorbij is, is dit een blijvertje. ‘Dit is altijd bereikbaar, en mensen kunnen het terugzien.’ Momenteel lopen er twee trajecten waarbij OpenStad wordt gebruikt. Voor het project Alphen Centrum Begroot heeft de gemeente 30.000 euro beschikbaar gesteld. Bewoners van het centrum worden uitgedaagd met concrete plannen te komen om hun wijk ‘leuker, fijner en groener’ te maken. Het leverde ruim veertig voorstellen op. Daarvan zijn er twaalf door naar de tweede ronde die momenteel loopt. Daarin kunnen centrumbewoners stemmen op de voorstellen. Ook in het dorp Zwammerdam loopt een traject. Veel mag, zegt wethouder Schotanus. ‘We hanteren het principe “ja, tenzij”. We hebben drie eisen: de voorstellen mogen niet in strijd zijn met de wet, ze moeten passen in het beleid van de gemeente en ze moeten ten gunste komen van de inwoners. De twaalf die overgebleven zijn, zijn allemaal uitvoerbaar.’

DWARSDOORSNEDE

De groep mensen die reageert, is zeer uiteenlopend, zegt Schotanus. Er zitten ondernemers tussen, inwoners en maatschappelijke organisaties. ‘Een brede dwarsdoorsnede van de samenleving heeft een bijdrage geleverd.’ En het fijne van een digitaal traject is, dat het bereik veel groter is. ‘Op een gemiddelde bewonersavond komen vooral de direct betrokkenen. Hier reageren ook de inwoners van een paar straten verderop. Juist voor de inrichting van het centrum is de betrokkenheid van de gemeenschap echt belangrijk.’

MAGAZINE

2020

Gaat het digitale overleg de bijeenkomsten in dorps- en buurthuizen vervangen? Nee, zegt Goslings. ‘Het is én-én. Want het is ook heel prettig om elkaar te blijven zien.’ Schotanus: ‘Straks komt de post-coronatijd, waarin we weer naar buurthuizen kunnen. Dat gaan we ook weer doen. Maar het werken met dit soort software blijft, daar ben ik echt van overtuigd.’ ←

BLIJVERTJE

Alphen aan den Rijn heeft al meer ervaring met digitale participatie. Het maakt gebruik van het open source platform OpenStad, ontwikkeld door de gemeente Amsterdam. En dat bevalt,

LTR_P023_LTR-TSVNG-10-2020 23

‘We willen niet alleen maar zenden’ 8-6-2020 17:47:49

LTR_P024_LTR-TSVNG-10-2020 24

8-6-2020 17:50:24

TEKST: MARTEN MUSKEE

LANDELIJKE REGIE BIJ WONINGBOUW

Samen

bouwen

HET KABINET NEEMT MEER REGIE BIJ HET AANZWENGELEN VAN DE WONINGBOUW. MAAR GEMEENTEN KRIJGEN ECHT GEEN VERPLICHTE BOUWLOCATIES OPGELEGD, ZEGT WETHOUDER HARRIËT TIEMENS VAN NIJMEGEN.

Nieuwbouwlocatie Waalfront in Nijmegen. (Foto: Gerard Verschooten) LTR_P025_LTR-TSVNG-10-2020 25

e toenemende druk op de leefomgeving en de fundamentele keuzes die daarbij nodig zijn, vragen van het Rijk meer sturing bij de inrichting van Nederland. Dat schreef minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken onlangs aan de Kamer. Het Rijk lijkt het voortouw te nemen, maar keuzes kunnen regionaal en lokaal verder worden uitgewerkt. De Nijmeegse wethouder Harriët Tiemens (GroenLinks) is lid van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit en voorzitter van de Fysieke Pijler van de G40. Volgens haar spreidt Ollongren geen nieuwe centralisatiedrift ten toon. ‘Het Rijk gaat wat meer terug naar de door gemeenten gewaardeerde rol die het voorheen speelde ten tijde van de krachtwijken en het Stadsvernieuwingsfonds. De regie waar de minister het over heeft, gaat over samenwerking bij de verstedelijkingsstrategieën. De vraag is waar we kunnen bouwen en hoe die verdichting zich verhoudt tot andere belangrijke opgaven.’

25 MAGAZINE

2020

Wethouder Harriët Tiemens (GroenLinks)

DAPPERE POGING

Tiemens noemt het bijzonder dat Ollongren de brief mede namens diverse andere departementen schrijft. Het collegiaal bestuur in Den Haag is nog niet op dezelfde manier vormgegeven als bij de decentrale overheden, en dat vormt voor gemeenten een obstakel. ‘Een gemeente die iets wil, moet bij diverse ministeries aankloppen. Uit de brief wordt

8-6-2020 17:50:26

‘Zonder samenwerking kunnen we complexe locaties niet aan’ duidelijk dat het Rijk probeert te werken als één overheid. ‘Kijkend naar de woondeals brengt het dat al in praktijk. BZK doet, net als bij de Nationale Omgevingsvisie (NOVI), een dappere poging om veel meer die coördinerende rol op zich te nemen. We hebben er allemaal baat bij wanneer we daar als gemeenten achter staan en die poging steunen.’ SAMENWERKING

De samenwerking tussen de overheden verloopt

26 MAGAZINE

2020

stukken beter, signaleert Tiemens. In maart is de Woondeal Arnhem-Nijmegen ondertekend met het ministerie. ‘Die deal is in drie maanden tot stand gekomen. Dat gebeurde in een intensieve en constructieve samenwerking met het ministerie, de regio en Arnhem en Nijmegen. Daarbij had eenieder zijn eigen huiswerk om de problemen op te lossen.’ Als het gaat om woningbouw, schaart de VNG zich achter de door het Rijk voorgestelde doelstelling om jaarlijks 75.000 woningen extra te bouwen. De VNG wil echter niet terug naar aanwijzing van bouwlocaties door het Rijk. Dat wil ook Tiemens niet en daarover staat ook niets in de brief. ‘Het gaat om het tijdig hardmaken van bouwplannen, waarbij overigens nog wel een dingetje uit het verleden meespeelt waar we als stad onder lijden. Ten tijde van de Vinexperiode zijn gemeenten gedicteerd om financiële verplichtingen aan te gaan door gronden op te kopen, maar in de crisistijd zijn we niet geholpen om die af te boeken. Gemeenten bleven achter met allerlei locaties die ze nooit zelf kunnen ontwikkelen. Dat willen we dus niet meer in de toekomst.’ INCIDENTEN

Tiemens krijgt geen signalen dat het Rijk die kant op wil, ook niet vanuit regio’s waar het wat stroever verloopt met het hardmaken van de plancapaciteit voor de woningbouwopgave. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Katwijk, waar de gemeente en het Rijk met elkaar in de clinch lagen over de woningbouw op voormalig vliegveld Valkenburg. De bedoeling is dat in verstedelijkte gebieden binnen de stadsgrenzen wordt gebouwd. Moeilijk locaties moeten dan worden aangepakt. Tiemens hoopt dat het Rijk daaraan vasthoudt en niet alsnog voorrang geeft aan snelheid door in het weiland te bouwen. ‘De aanpak van de rotte kiezen in de stad doet ontzettend veel voor de kwaliteit van de leefomgeving. Dat levert uiteindelijk de meeste maatschappelijke baten op. Maar de moeilijke locaties hebben hulp nodig, anders komen ze niet van de grond.’ De haalbaarheid van complexe gebiedsopgaven staat onder druk door financiële restricties van betrokken partijen. Tiemens wijst erop dat er verschillende

LTR_P026_LTR-TSVNG-10-2020 26

8-6-2020 17:50:27

budgetten beschikbaar zijn, ook al zijn de subsidies vanuit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) stopgezet. ‘Ik heb goede hoop dat er wel weer zo’n budget terugkomt. Dat is ook de lobby vanuit de VNG en de G40. Zonder samenwerking met en investeringen vanuit het Rijk kunnen we die complexe locaties niet aan.’

menlijk op te vangen is in langjarige afspraken. Dat vereist wel een hoge organisatiegraad, zegt Tiemens. Deze manier van werken wordt steeds meer ingezet bij de woondeals. In Nijmegen waren de private partijen er in een heel vroeg stadium al bij betrokken. En ook de corporaties zijn overtuigd dat partijen het samen moeten doen.

HOGE ORGANISATIEGRAAD

‘Nijmegen heeft die handschoen opgepakt en ja, dat is financieel een enorme dobber. Als er moeilijkheden ontstaan omdat één van de partijen er financieel niet uitkomt, dan moet die precies kunnen aantonen waarom het niet lukt. Vervolgens gaan we samen op zoek naar een oplossing. Zo kunnen we veel efficiënter gebiedsgericht werken en krijgen we de complexe opgaven uiteindelijk wel voor elkaar.’ ←

Toen de eerste versie van de Nationale Omgevingsvisie uitkwam, deed een alliantie van maatschappelijke organisaties en enkele gemeenten, waaronder Nijmegen, concrete voorstellen om de NOVI in de regio handen en voeten te geven. Kern van het verhaal: vastleggen welke partijen hoeveel geld inleggen, om vervolgens te berekenen wat het mogelijke tekort is en af te spreken hoe dat geza-

‘GEMEENTEN WORDEN JUIST GEHOLPEN’ Hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft Peter Boelhouwer constateert er op het gebied van woningbouw een bestuurlijk vacuüm is ontstaan. Niemand is er echt verantwoordelijk voor. Boelhouwer ziet het initiatief van BZK daarom als een poging om te helpen. ‘Nu weten we in ieder geval dat er iets gaat gebeuren. Als de planning en taken duidelijk zijn, kan het Rijk afspraken met gemeenten en provincies maken. Die zijn vervolgens te monitoren en daar waar het fout gaat, biedt het Rijk ondersteuning. Dat is hard nodig, net als extra geld.’ Boelhouwer adviseert in te zetten op 130 procent van wat nodig is aan woningen. Als het in de ene gemeente moeizamer gaat, kan de focus worden verlegd naar elders. ‘Maar dat zal nauwelijks gebeuren, want gemeenten zijn best bereid om te bouwen. Maar het plaatje moet landelijk wel kloppen. Daar is regie voor nodig, maar dat wil niet zeggen dat de regisseur bepaalt wat er moet gebeuren. Nu is er geen afstemming en overzicht.’

LTR_P027_LTR-TSVNG-10-2020 27

27 MAGAZINE

2020

En daar stond Nederland ooit wel internationaal om bekend. Nu moeten de regio’s zelf hun broek ophouden. Dat leidt volgens Boelhouwer tot suboptimale besluiten bij de woningbouwproductie. Volgens hem moet er onmiddellijk een autoriteit opstaan en tegengas geven als bijvoorbeeld de gemeente Utrecht bekendmaakt windmolens en zonnevelden te plaatsen. ‘Utrecht heeft een gigantische bouwopgave. Plaats die energielandschappen dan elders in het land. Het is raar dat iedere regio alle maatschappelijke taken moet oppakken. Er zijn zulke verschillende opgaven per regio, dit moet je landelijk aanvliegen.’ De NOVI zou die overkoepelende visie moeten leveren, maar Boelhouwer stelt dat die tot nu toe slechts een inventarisatie van de opgaven bevat. Er is veel te weinig concreet. Dat geldt wat hem betreft ook voor de woondeals, niet meer dan een intentieverklaring waar de marktpartijen niet eens bij zijn betrokken. ‘Het is allemaal zo dun als het maar zijn kan Daarom ben ik blij met het initiatief van BZK. Eindelijk wordt een volgende stap gezet. Gemeenten komen niet buitenspel te staan, ze worden juist geholpen.’

8-6-2020 17:50:28

À0j²À‫ ب‬m0 wÇ((0 ‫ ے‬00m(‫ ب‬w ª!0m ß y (0y 0ªJR‫ غ‬y§

IN CRISISTIJD IS DE LOCO OOK GEWOON WETHOUDER

Loco

voor de 28 MAGAZINE

2020

leeuwen

IN BIJNA DE HELFT VAN DE CRISES IS HET DE LOCOBURGEMEESّ TER DIE DE EERSTE, CRUCIALE BESLISSINGEN MOET NEMEN. OMDAT DE BURGEMEESTER ZIEK IS, OF NIET IN DE BUURT, OF OP VAKANTIE. DAN WORDT DE LOCO VOOR DE LEEUWEN GEGOOID. IS ðXh‫غ‬RXh ( ª § ß ª 0ª0X(‫د‬

ecent organiseerde de Wethoudersvereniging de online masterclass Loco voor de leeuwen waarin de coronacrisis centraal stond. Volgens de organisatoren een crisis met een lange nasleep. Dan kan, anders dan bij een ‘flitscrisis’ als een vuurwerkramp of een aanslag, een loyaliteitsconflict ontstaan. Dat zegt Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit en inleider bij de masterclass. Want een loco is uiteindelijk ook gewoon wethouder, met een eigen portefeuille en een sector waarvoor hij verantwoordelijk is. Als een crisis leidt tot schade aan die sector – wat bij corona nadrukkelijk aan de hand is, zie de noodlijdende horeca, cultuurcentra en sportclubs – hoe breng je jezelf dan weer in de juiste positie? Helsloot: ‘Zo’n loco zegt op een gegeven moment: ik moet langzamerhand weg uit die crisisorganisatie, want ik heb een andere verantwoordelijkheid en die moet ik nu gaan waarmaken.’ Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want als iets eenmaal als ‘crisis’ te boek staat, dan blijft het dat ook, althans in de beeldvorming. Helsloot: ‘Corona was in de oorsprong echt wel een crisis, maar nu niet meer. De maximaal enkele tientallen sterfgevallen per dag betreffen mensen die óók corona hebben, naast allerlei andere ziektes. Het wetenschappelijk beeld nu is dat 80 tot 90 procent van alle coronaslachtoffers zonder het virus ook binnen een jaar zou zijn overleden. Corona is gelukkig niet een

LTR_P028_LTR-TSVNG-10-2020 28

soort moderne pest die gezonde mensen bij bosjes omver veegt. Zelfs het risico dat een gezonde 80-jarige loopt door corona, is verwaarloosbaar ten opzichte van het normale risico. De vraag is: hoe leg je dat uit aan de samenleving?’ RAAD EN JOURNALISTEN

‘Loco’s die aan de masterclass meededen, zeiden: we komen niet eens aan toe aan de vraag hoe het aan onze inwoners uit te leggen. Misschien kan de samenleving wel heel veel aan, maar wij hebben eerst met onze eigen raad en de media te dealen.’ Zo belanden we in een moeras waar we niet meer uit komen, zegt Helsloot. ‘Dan gaat het over het nieuwe normaal, dan zie je wat framing kan doen.’ Aan de basis hiervan ligt mede

8-6-2020 17:48:14

Persconferentie op 28 februari in het stadhuis van Tilburg over de eerste coronabesmetting in Nederland.

een ‘verwrongen mensbeeld’ dat bestuurders van de samenleving hebben, stelt hij. ‘Dat heeft ook te maken met honderd jaar rampenfilms waarin mensen in paniek raken en aan het plunderen slaan. De professionals hebben naar diezelfde films gekeken en hebben het zo in hun plannen staan, in oefeningen worden ze ook altijd geconfronteerd met dat merkwaardige mensbeeld. Dat maakt het heel ingewikkeld voor bestuurders om in zo’n situatie het goede te doen.’ VERVORMD BEELD

Volgens Helsloot hebben bestuurders ook veelal een ‘boze samenleving’ voor ogen, omdat ze afgaan op wat ze in de (sociale) media lezen. ‘Ze kennen de echte emoties van gewone mensen slecht. Mensen zijn veel milder dan je zou denken als je kijkt naar de berichtgeving in de pers en de sociale media. Ja, als je daarop afgaat, krijg je een heel vervormd beeld van wat de samenleving denkt.’ Nu is het belangrijk om als bestuurder even een stapje terug te doen en nog eens te bekijken: wat zijn we eigenlijk aan het doen? ‘Als we in maart de kennis van nu hadden over de ontwikkeling en het gevaar van het virus, zouden we gezegd hebben: hier gaan we niet ingewikkeld over doen. Maar omdat we dat wel hebben gedaan, is het moeilijk om uit die crisismodus te stappen, daarom blijven we er met z’n allen in hangen.’ PRAGMATISCH

De coronacrisis begon in Tilburg. Even was de stad het epicentrum. Omdat burgemeester Theo Weterings voorzitter is van de Veiligheidsregio Midden- en WestBrabant, werd locoburgemeester Berend de Vries

LTR_P029_LTR-TSVNG-10-2020 29

voorzitter van de gemeentelijke crisisorganisatie. Hij beaamt dat het belangrijk is om op een gegeven moment afstand te nemen van de crisis. ‘Tilburg gaat daar pragmatisch mee om’, zegt hij. Wat eerst nog onderdeel was van de crisisstructuur, wordt nu daaruit getrokken en zit nu in de gewone bedrijfsvoering. ‘Als je wat langer locoburgemeester bent, krijg je ervaring met crises, meer routine. Zodra je aanvoelt dat iets lang gaat duren, ga je nadenken over de je eigen rol als loco en over wat er van je wordt verwacht. Toen mensen met een bijstandsuitkering in ons re-integratiebedrijf met chroom-6 in aanraking kwamen en daardoor ernstige gezondheidsklachten kregen, wist je: dit krijgt een lange nasleep. Hoe organiseer je dat, en hoe communiceer je hierover? Dat zijn lessen die mij nu van pas komen.’ Toen de eerste berichten over corona kwamen, was De Vries in het buitenland. Hij belde diezelfde avond met Weterings: ‘Ik zei: ik heb gevoel dat dit lang kan gaan duren. Ik ben er de komende dagen niet, maar zou het niet goed zijn mijn collega-wethouder Rolph Dols een actieve rol te geven in de crisisstructuur? Hij heeft zorg en gezondheid in zijn portefeuille. Dan heb je mij achter de hand voor de periode erna.’ ←

MAGAZINE

2020

‘Bestuurders hebben een verwrongen mensbeeld’ 8-6-2020 17:48:18

Ingezonden mededeling

Van appartement tot Hollands rijtjeshuis: Jan Snel bouwt slimmer, sneller en schoner

p het eerste gezicht zijn de huizen van Jan Snel niet anders dan die van conventionele bouwers: de woningen zijn er in alle soorten en maten, van appartementencomplex tot Hollands rijtjeshuis. Toch heeft Jan Snel een groot voordeel ten aanzien van traditionele bouwbedrijven: het bedrijf is gespecialiseerd in modulair bouwen. Modulair bouwen wil zeggen dat huizen in de fabriek worden vervaardigd en vervolgens op de bouwplaats worden geplaatst en afgewerkt. Hoewel dat aan de buitenkant niet te zien is, brengt deze bouwmethode een hoop voordelen met zich mee. Zo wordt er bij modulaire bouw in millimeters in plaats van centimeters gedacht, in maanden in plaats van jaren en in oplossingen in plaats van problemen. Concreet betekent dit dat Jan Snel slimmer, sneller én schoner bouwt dan conventionele bouwbedrijven. Wat houdt dit precies in? Alle woningen van Jan Snel worden onder gecontroleerde omstandigheden vervaardigd. Hierdoor is de foutmarge minimaal en kan continu een hoge kwaliteit worden gegarandeerd. Bovendien betekent geïndustrialiseerd bouwen efficiënter en effectiever bouwen. Daardoor is Jan Snel in staat een tijdwinst te realiseren van 30 tot 50 procent ten opzichte van traditionele bouw. Een bijkomend voordeel is dat modulair bouwen ook hand in hand gaat met duurzaam bouwen. Door hergebruik van materialen, redesign van functies en minder verplaatsingen kan Jan Snel de CO2-uitstoot halveren. Daarmee

LTR_P030_LTR-TSVNG-10-2020 30

is het een ideale oplossing voor gemeentes die snel een antwoord op de woningvraag zoeken, maar ook oog hebben voor het milieu. Het resultaat zijn woningen die voldoen aan alle eisen die bij permanente bebouwing horen. Met een keuken, toilet en ruime woonkamer op de begane grond en drie slaapkamers en badkamer op de eerste verdieping, biedt Jan Snel rijtjeswoningen zoals er tienduizenden door Nederland verspreid staan. Maar ook voor studenten of starters biedt het bouwbedrijf uitkomst met appartementencomplexen die door de flexibele units in een handomdraai zijn opgebouwd. De woningen zijn ideaal voor woningcoöperaties: ze zien eruitzien als traditionele woningen, maar hebben de voordelen van modulaire bouw.

Nederland verrijken modulaire woningen het straatbeeld. Dankzij de grote flexibiliteit van modulair bouwen biedt deze methode dan ook een passend antwoord op iedere woningvraag. Over Jan Snel Jan Snel bouwt en levert hoge kwaliteit huisvestingsoplossingen voor wonen, werken, leren en de zorg en creëert daarmee waarde voor opdrachtgevers. Door zijn geïndustrialiseerde en modulaire methode is precisie de standaard en bouwt Jan Snel keer op keer slimmer, sneller én schoner dan traditionele bouw. Jan Snel staat voor u klaar. Neem vrijblijvend contact met ons op via +31 348 47 90 90.

Inmiddels heeft Jan Snel een aardig rijtje gemeenten van woningen mogen voorzien. Van Eindhoven tot het Groningse ’t Zandt: in heel

8-6-2020 17:48:54

Martijn van der Steen Co-decaan NSOB en

COLUMN

bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl, @martijnvdsteen

‫ن‬J‫ه‬00y yX0Çà y ªw m

r vertrekken weer vliegtuigen met toeristen naar vakantiebestemmingen. In krappe drukcabines verzamelen zich honderden personen, die zich urenlang blootstellen aan het risico van besmetting met corona. Het leek mij goed om het bovenstaande te markeren, voorafgaand aan een bespreking van de spanning tussen het coronacrisismanagement en de waarden van democratie en rechtsstaat. Deze spanning kwam vorige week hard op tafel, toen in Amsterdam burgers gebruikmaakten van hun grondrecht om te demonstreren. Al snel ontstond discussie over de afweging die de burgemeester van Amsterdam had gemaakt. Hoe verhoudt het grondrecht van de vrijheid van vergadering en betoging zich tegenover het risico daarvan voor openbare orde en gezondheid? De burgemeester koos ervoor om de vrijheid van vergadering en betoging voorop te stellen. Met een gezondheidsrisico als inherent gevolg. Dat kwam haar op veel kritiek te staan. Maar dergelijke afwegingen zijn een dilemma. Het gaat om een keuze uit twee opties, waarbij het één altijd schade aan het ander veroorzaakt. Als je het één doet, komt het ander in de verdrukking. Beide opties vertegenwoordigen waarde, maar ze gaan nooit goed samen. Gezondheid is goed, maar het grondrecht van vrijheid van vergadering en betoging is dat ook. Bij dilemma’s is er geen ultieme keuze. Het beste wat we kunnen is bij de keuze voor het één ook investeren in het ander. Een keuze voor het grondrecht én de beste inspanning voor gezondheid. Over de praktische invulling van die keuze door de burgemeester van Amsterdam valt te twisten, maar met haar principiële keuze vind ik niets mis. Sterker, het is hoog tijd dat we de balans tussen gezondheid en grondrechten herstellen. Niet omdat ik tegen gezondheid ben, maar omdat grondrechten de basis van onze democratie en rechtsstaat zijn. Onder druk van de uitbraak van COVID-19 was gezondheid terecht even het belangrijkst en werd ze boven alle andere waarden geplaatst. Van daaruit hebben bestuurders en ambtenaren hun best gedaan om ‘het andere’ zo goed mogelijk te borgen. Democratie en rechtsstaat kwamen op de achtergrond, in ruil voor een sterk rondom de uitvoerende macht gecentreerde crisisorganisatie. Maar nu is het tijd om de waarden van democratie en rechtsstaat terug op de voorgrond te plaatsen. Dat betekent óók dat we de inrichting van de decentrale eenheidsstaat respecteren. Een afweging over het toestaan van een betoging laten we aan de burgemeester, die daarover in de gemeenteraad verantwoording aflegt. De Tweede Kamer houdt zich daarbuiten. En de afwegingen over het nut en de risico’s van het vliegen naar vakantiebestemmingen? Dat lijkt me nu typisch een afweging voor de Tweede Kamer. Sommige dingen laten we juist in het nieuwe normaal lekker bij het oude. ←

31 MAGAZINE

2020

ALS JE HET ÉÉN DOET, KOMT HET ANDER IN DE VERDRUKKING

LTR_P031_LTR-TSVNG-10-2020 31

8-6-2020 17:49:04

BETOOG

DAPHNE VAN DE BONGARDT

Vergeet de jeugd en hun vrienden niet

Veel coronamaatregelen van gemeenten treffen jeugdsectoren. Het is belangrijk dat zij daarbij oog hebben voor de belangrijke rol van relaties met leeftijdgenoten voor jeugdwelzijn. Dat stelt pedagoog en socioloog Daphne van de Bongardt.

MAGAZINE

2020

aarmate kinderen ouder worden, brengen ze meer tijd door met leeftijdgenoten: broers en zussen, klasgenoten, vrienden, hun verkering. Deze peers worden steeds belangrijker voor identiteitsvorming, emotionele steun en psychosociaal welzijn. Veranderingen in de fysieke en sociale afstand tot leeftijdgenoten drukken daarom mogelijk extra zwaar op jongeren.

EFFECTEN OP JEUGDWELZIJN

Ten eerste brengen jongeren door de crisis meer tijd thuis door. Hierdoor kunnen gezinsdynamieken en relaties tussen broers/zussen onder (extra) druk komen. Ten tweede zijn veel ontmoetingsplaatsen met leeftijd-

Jongeren missen belangrijke rites de passage

LTR_P032_LTR-TSVNG-10-2020 32

genoten weggevallen door de gedeeltelijke sluiting van scholen, sportclubs, winkels en uitgaansgelegenheden. Hierdoor missen ze belangrijke ‘rites de passage’, zoals het gezamenlijk afronden van een schooljaar, en zien we mogelijk meer ‘onbestemd’ rondhangen van jongeren in de publieke ruimte. Ten derde zijn sociale media nog belangrijker geworden in het contact met leeftijdgenoten, voor school en vrije tijd. Enerzijds kunnen jongeren door online contact op de hoogte blijven van wat er speelt onder leeftijdgenoten, hun vriendschappen onderhouden en zich verbonden voelen. Anderzijds kan er nieuwe druk ontstaan om continu online te zijn, en kan gevoeligheid voor sociale evaluatie of groepsdruk door leeftijdgenoten toenemen, wat kan leiden tot ongewenst of risicovol gedrag. Ook kan het niet (goed) kunnen meegaan in het gebruik van sociale media bijdragen aan gevoelens van onzekerheid en eenzaamheid. Meer algemeen kunnen frustraties over de vergrote afstand tot leeftijdgenoten, en nieuwe offline en online omgangsvormen en gedragsregels leiden tot ‘internaliserend’ (angst, somberheid) of ‘externaliserend’ (agressie, middelengebruik) probleemgedrag en verminderd fysiek, mentaal en sociaal welzijn. Wetenschappelijk onderzoek laat ook zien dat jeugd met verminderd

8-6-2020 17:49:14

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 MAGAZINE

2020

welzijn meer problemen ervaart in peer-relaties. Deze cirkel doorbreken is cruciaal. ZET IN OP LEEFTIJDGENOTEN

Gezien het grote belang van peers, doen gemeentelijke beleidsmakers er goed aan om bij coronamaatregelen in jeugdsectoren in te zetten op leeftijdgenoten. Hiervoor vijf tips: ɧ Monitor het welzijn van jongeren, en vraag specifiek naar hun peer-relaties: hoe ervaren zij het contact met broers/zussen, klasgenoten, vrienden, of hun verkering? Let op belangrijke signalen van problemen en verminderd welzijn. ɧ Bied heldere richtlijnen en haalbare mogelijkheden om leeftijdgenoten te ontmoeten (conform de anderhalvemeterrichtlijnen), via gezamenlijke onderwijsprojecten of sporten. Evalueer gangbare ‘hangplekken’ van jeugd in de openbare ruimte: kunnen meerpersoonsbankjes worden vervangen door creatieve eenpersoonsziteenheden? ɧ Stimuleer online contact met leeftijdgenoten, door jongeren te voorzien van hardware (computer of smartphone) en software (veilige applicaties). Bied hiervoor ruimte in hun dagplanning, privacy, en versoepel schermtijdregels (leeftijdsadequaat).

LTR_P033_LTR-TSVNG-10-2020 33

Monitor wat jongeren online meemaken en hoe ze online contacten met peers ervaren. ɧ Betrek leeftijdgenoten bij de implementatie van maatregelen. Het tonen van de hoge percentages leeftijdgenoten die zich verantwoordelijk voelen en de regels volgen, versterkt de sociale norm om dit ook te doen. ɧ Let op kwetsbare jeugd met bijvoorbeeld een migrantenachtergrond, lagere sociaal-economische status, onstabiele thuissituatie of ontwikkelingsstoornis. Voor hen kunnen veranderingen in contact met leeftijdgenoten extra problematisch zijn. Bovenstaande aandachtspunten zijn gebaseerd op eerder wetenschappelijk onderzoek. Om nieuwe inzichten te genereren in de precieze effecten van veranderingen in offline en online peer-relaties op jeugdwelzijn door corona, en deze tijdig toe te passen in beleid, is samenwerking tussen beleidsmakers en wetenschappelijke onderzoekers ontzettend belangrijk. ← Dr. Daphne van de Bongardt is universitair docent en onderzoeker bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, en verbonden aan het interdisciplinaire netwerk van Peer Relations Researchers (PRR-EUR).

8-6-2020 17:49:18

PERSONALIA VNG

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2020

Irene Odinot XȲƵȁƵ ƮǞȁȌɈ ǞȺ ɨȌȲǞǐƵ ɩƵƵǲ ƦƵǐȌȁȁƵȁ ƊǶȺ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ðɩǞǯȁƮȲƵƧǘɈ‫( خ‬Ƶ ƊǏǐƵǶȌȯƵȁ ɈɩƵƵ ǯƊƊȲ ɩƊȺ ɹƵ ƊƮǯɐȁƧɈٌǐȲǞǏ˛ƵȲ Ƶȁ kort waarnemer in Gorinchem.

Vanwaar deze overstap? ‘Twee jaar geleden ben ik begonnen op de griffie in Gorinchem. Ik kwam al heel snel tot de conclusie dat het een ontzettend leuk vak is. Het leek me heel mooi om verantwoordelijk te zijn voor een eigen raad. Zwijndrecht kwam voorbij. Ik heb eerder voor de Drechtsteden gewerkt en woon in de buurt, dus ik ben gaan kijken of het klikte. Dat bleek zo te zijn. Het is een heel leuke raad, die heel innovatief bezig is. Dat past bij mij. Ik ben altijd bezig met de vraag hoe het beter of leuker kan. Dat kan ik hier wel kwijt.’

Wat gaat u doen?

‘Ik vind het heel leuk om bijvoorbeeld met schoolklassen aan de slag te gaan, of met initiatieven rondom de Dag van de Democratie. Maar dat is in coronatijd nu wel lastiger. De wisselwerking tussen raad en samenleving is heel erg belangrijk. Het is goed om aan de samenleving duidelijk te maken wat de raad doet, maar ook dat de raad weet wat er in de samenleving speelt. Dat wil ik graag zichtbaar maken.’

Wat gaat u missen?

‘Uiteraard de collega’s en de raadsleden. En Gorinchem heeft een heel mooie raadzaal. Die is net verbouwd, en ik leidde dat traject. Het was mijn laatste concrete traject in Gorinchem, het was mooi om die transformatie mee te maken. Maar de raadzaal van Zwijndrecht is gelukkig ook heel mooi.’ (RvdD) ←

LTR_P034_LTR-TSVNG-10-2020 34

Nathan Ducastel begint op 19 juni als directeurbestuurder bij VNG Realisatie. Hij volgt Hugo Aalders op, die op 1 juli begint als directeur Dienstverlening Sociale Verzekeringen bij de Sociale Verzekeringsbank. Het gaat om een tijdelijke benoeming: de algemene directie van de VNG heeft daarvoor gekozen om in alle rust een nieuwe directeur te kunnen werven. Ducastel combineert de nieuwe functie met zijn huidige baan als directeur Beleid voor het onderdeel informatiesamenleving bij de VNG. Deze functie vervult hij sinds december 2017. Ducastel werkte eerder onder meer voor PBLQ en het ministerie van Binnenlandse Zaken.

GEMEENTEN De gemeenteraad van Teylingen heeft burgemeester Carla Breuer op 3 juni voorgedragen voor een tweede termijn. Breuer is sinds september 2014 in functie in Teylingen. Daarvoor was de CDA’er burgemeester van Werkendam en wethouder in Nieuwegein. Jan van Zanen is voorgedragen als nieuwe burgemeester van Den Haag. De VVD’er is nu nog burgemeester in Utrecht en wordt in de hofstad de opvolger van partijgenoot Pauline Krikke. Die stapte in oktober vorig jaar op na een kritisch rapport van de Onderzoeksraad voor Veilig-

8-6-2020 17:49:35

redactie@vngmagazine.nl

heid (OVV) over de vreugdevuren op het strand van Scheveningen. Sindsdien wordt de functie waargenomen door oud-minister en voormalig commissaris van de Koning in Noord-Holland Johan Remkes (VVD). Van Zanen is sinds 2014 in functie in Utrecht. Eerder was hij burgemeester in Amstelveen en raadslid en wethouder in Utrecht. Sinds 2015 is hij daarnaast voorzitter van de VNG. Van Zanen wordt op 1 juli beëdigd in Den Haag. Theo Hoex is op 26 mei begonnen als interimgemeentesecretaris van Grave. De aanstelling is bedoeld voor een periode van drie tot zes maanden die wordt benut om te komen tot de permanente invulling van de functie. De vacature ontstond op 1 mei na het vertrek van Jeroen Heerkens naar Oost Gelre, waar hij secretaris werd. Hoex werkte eerder als gemeentesecretaris in Papendrecht en Overbetuwe en op interimbasis in Landerd. Simon Nieuwkoop is bij zijn afscheid als gemeentesecretaris van Tholen per 1 juni tot ereburger van zijn gemeente benoemd. Nieuwkoop, die met pensioen ging, was ruim twintig jaar de hoogste ambtenaar van Tholen. De gemeenteraad had hem het ereburgerschap toegekend vanwege zijn werk voor de gemeenschap, de gemeentelijke organisatie en de verschillende samenwerkingsverbanden. De functie wordt

LTR_P035_LTR-TSVNG-10-2020 35

nu tijdelijk waargenomen door Pierre van den Kieboom. Rob Toet is vanaf 1 juni de nieuwe gemeentesecretaris van Haaksbergen. Toet was de afgelopen jaren directeur van het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT). Daarvoor was hij directeur/locogemeentesecretaris bij de gemeente Tubbergen. In Haaksbergen volgt hij Marianne Kragting op, die sinds 16 maart gemeentesecretaris van Staphorst is. De functie is in de tussenliggende periode waargenomen door Harold Lindeboom. Erwin Stolk start op 1 juli als gemeentesecretaris in Vlaardingen. Hij volgt Gerrit van Hofwegen op, die de functie sinds juli vorig jaar op interim-basis vervulde. Dat deed hij na het vertrek van Anneke Knol-Van Leeuwen naar de provincie Utrecht. Stolk werkt sinds januari 2019 bij de VNG, als programmamanager PGB2.0. Tussen 2009 en 2017 was hij gemeentesecretaris/ algemeen directeur in Katwijk; daarna was hij hoofd organisatiestaf en plaatsvervangend directeur bij Logius, onderdeel van het ministerie van BZK.

06-52794333/06-52794134 of via burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl. Sollicitatiebrieven vóór 16 juni 2020 sturen naar de CdK in de provincie NoordBrabant. Terschelling (circa 4.900 inwoners), vacant per 1 april 2020. De gemeente Terschelling is opgeclasȺǞ˛ƧƵƵȲƮ ɈȌɈ ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ ׂ‫ خׂׄ׀‬ Daardoor is de bezoldiging ingedeeld in inwonerklasse 2 (8.001 tot 14.000 inwoners) met als bezoldiging

Advertentie

Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec

Jammer dat we u dit jaar niet ontmoeten in het prachtige Westfriesland. Gelukkig mogen wij u volgend jaar alsnog verrassen met al het moois van onze regio.

BURGEMEESTERSّ VACATURES Deurne (circa 32.500 inwoners), vacant per 1 februari 2021. Het salaris bedraagt € 8.560,55 bruto per maand. (Ƶ ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǲƊȁ ɩȌȲden aangevraagd via tel.

€ 7.222,66 bruto per maand. Als Gedeputeerde Staten ɨƊȁ IȲɯȺǶƓȁ ƮƵ ȌȯƧǶƊȺȺǞ˛catie na 1 januari 2024 niet verlengen, dan blijft voornoemde burgemeestersbezoldiging in stand tot aan de herbenoemingsdatum. (Ƶ ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǲƊȁ worden aangevraagd via tel. 058-2925571 en is te vinden op fryslan.nl/ burgemeestersvacatures. Sollicitatiebrieven vóór 23 juni 2020 sturen naar de CdK in de provincie Fryslân.

Tot in juni 2021 bij het VNG Jaarcongres!

8-6-2020 17:49:36

NET UIT

Volle straten Van wie is de straat? Die vraag stellen journalist Thalia Verkade en hoogǶƵȲƊƊȲ Ƶȁ ˛ ƵɈȺȯȲȌǏƵȺȺȌȲ Marco te Brömmelstroet in het onlangs verschenen boek Het recht van de snelste.

De manier waarop we ons vervoeren, is steeds meer gaan draaien om snelheid en efficiëntie, schrijven de auteurs. Het verkeer heeft de

publieke ruimte overgenomen en bepaalt zelfs hoe we met elkaar omgaan. Ons straatleven komt onder druk te staan. Maar dat hoeft niet zo te zijn. De manier waarop we naar mobiliteit kijken verandert – denk bijvoorbeeld aan de komst van de deelauto en het stimuleren van de fiets – en de techniek gaat snel. Nieuwe vervoermiddelen

zijn in opkomst: e-bikes en speedpedelecs bijvoorbeeld. Tegelijkertijd laat de coronacrisis zien dat we niet allemaal onderweg hóéven te zijn, en dat de publieke ruimte ook anders kan worden ingericht. Thalia Verkade en Marco te Brömmelstroet, Het recht van de snelste – Hoe ons verkeer steeds asocialer werd, De Correspondent Uitgevers, € 20,00.

36 MAGAZINE

2020

Ben ik in beeld? Het aantal online vergaderingen is door de coronacrisis in rap tempo gegroeid. Dat is voor veel mensen even wennen. Kinderen komen in beeld, collega’s zijn net even te casual gekleed of komen half in beeld.

Gijs Weenink en Richard Engelfriet, Ben ik in beeld? Online overleggen, vergaderen en presenteren zonder gedoe, Uitgeverij Haystack, € 12,50.

LTR_P036_LTR-TSVNG-10-2020 36

Het coronavirus houdt het land in de greep. De eerste tweeënhalve maand was binnenblijven het devies. Fotograaf Niels Kemp trok eropuit en fotografeerde plekken die doorgaans drukbezocht zijn, maar nu leeg.

De Westerschool en het Groenhovenbad in Gouda werden gefotografeerd, maar ook het Stationsplein in Rotterdam en de Dam in Amsterdam. De opbrengst van het boek gaat naar kinderen die geen veilige thuissituatie hebben maar vanwege de coronacrisis noodgedwongen thuis zijn. Zij zijn de onzichtbare slachtoffers van de crisis, stelt Kemp. Niels Kemp, Gevuld met leegte. Beelden uit de coronacrisis, te bestellen via nielskemp.com, € 15,00. De Westerschool. Foto: Niels Kemp

Debatleider Gijs Weenink en dagvoorzitter en managementboekenschrijver Richard Engelfriet schreven een boek dat online vergaderaars aan het denken moet zetten. Dat doen ze aan de hand van twaalf stellingen die moeten leiden tot een betere aanpak van digitaal vergaderen.

Lege pleinen

8-6-2020 17:49:51

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Martijn Riezebosch RAAD CDA IN ZWARTEWATERLAND WERK MELKVEEHOUDER ‘Ons bedrijf in Mastenbroek telt 120 melkkoeien en 60 stuks jongvee. Ik ben de vierde generatie op het bedrijf dat ik in 2016 heb overgenomen van mijn ouders. Ik ben met de boerderij opgegroeid, het is een manier van leven. De vrijheid op de boerderij, en dat je elke dag samen aan de keukentafel kunt zitten, is mooi. De stikstofcrisis raakt ons bedrijf niet direct. We hebben er weinig last

LTR_P037_LTR-TSVNG-10-2020 37

van omdat we geen uitbreidingsplannen hebben, maar ik zie genoeg collega’s om me heen die het wel zwaar hebben. Ik zit sinds 2018 in de gemeenteraad, als enige melkveehouder, en ben met voorkeurstemmen gekozen. Ik voel me geen echte politicus. Mijn belangrijkste drijfveer is het buitengebied en de landbouw een stem te geven.’

8-6-2020 17:50:10

TEKST: RINEKE VAN HOUTEN | BEELD: SHUTTERSTOCK

GRIP OP DE GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

Kijkendoor de

regionale bril 38

GEMEENTERADEN ZOEKEN NAAR WEGEN OM GRIP TE KRIJGEN OP GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN. DE MODELLEN VERSCHILLEN. TWENTE BOEKT DE EERSTE RESULTATEN, RIVIERENLAND IS NET GESTART.

MAGAZINE

2020

l snel na haar wittebroodsweken in de gemeenteraad van Buren, bijna twee jaar geleden, bekroop Nanda van Doremalen het gevoel dat de raad ‘overal een beetje achteraan liep’ als het om bovenlokale dossiers ging. ‘Ik kwam van buiten en zag tot mijn verbazing dat de raad pas in een vergevorderd stadium wordt geraadpleegd. Dan mag je ja zeggen op een voorstel of startnotitie of iets opmerken in de kantlijn. Dat vond ik vreemd en niet democratisch.’ In een democratie, redeneert ze, moeten de besluiten navolgbaar zijn en overeenstemmen met wensen en behoeften van de bevolking. ‘Maar juist bij de gemeenschappelijke regelingen komen die niet

LTR_P038_LTR-TSVNG-10-2020 38

goed uit de verf. Omdat raden niet vertegenwoordigd zijn in de regio.’ Bovendien mist Van Doremalen, fractievoorzitter van de VVD in Buren, ‘de regionale bril’. ‘Het is vreemd dat we een wethouder op pad sturen met een lokale opdracht en hij terugkomt met een regionaal antwoord. Raadsleden kunnen alleen goede besluiten nemen als ze ook kennis hebben van wat er speelt bij de buurgemeenteraden. Welke ideeën en knelpunten leven daar? Doordat we nu alleen kijken met de lokale bril, moeten we veel achteraf repareren.’ MEER GRIP

Om te onderzoeken hoe raadsleden meer grip kunnen krijgen op gemeenschappelijke regelingen, initieerden de raden van Regio Rivierenland op initiatief van Van Doremalen en twee andere raadsleden de Raadskring Regio Rivierenland. Een

orgaan waarin de deelnemende raden van Regio Rivierenland (en de griffiers) zijn afgevaardigd. Nee, wordt Van Doremalen niet moe te onderstrepen, het is géén extra bestuurslaag. ‘We laten de besluitvorming waar ze thuishoort, in de raden, en dus dicht bij de inwoners.’ Het eerste samenwerkingsverband waarmee de raadskring aan de slag ging, is afvalverwerker Avri, waarmee elke inwoner van de regio dagelijks te maken heeft. Het is een actueel onderwerp, omdat burgers meer afval moeten scheiden. Als pilot heeft de raadskring alle 176 raadsleden gevraagd wat volgens hen over de afvalverwerker leeft in de achterban. Wat zijn de belangrijkste ergernissen en pluspunten? ‘Een ruwe uitvraag die een regionaal perspectief over afvalverwerking opleverde’. Als er geen coronacrisis was uitgebroken, was het idealiter zo

8-6-2020 17:50:45

heid nadenken over beleid en met een regionale bril naar een regionaal vraagstuk kijken. ‘Het is een model om ervoor te zorgen dat raadsleden eerder betrokken zijn. Maar het is ook een beetje tandeloos. Er worden geen gezamenlijke besluiten genomen. Uiteindelijk zijn het toch de afzonderlijke gemeenteraden die beslissen.’ Het ministerie van BZK werkt aan een wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen om de positie van raadsleden te versterken. Een van de voorstellen is dat gemeenteraden een aparte commissie in het leven kunnen roepen voor een gemeenschappelijke regeling, om een gezamenlijk standpunt te bespreken. De pilot in Rivierenland loopt parallel aan deze plannen. BZK heeft volgens Van Doremalen aangegeven de raadskring te willen bijwonen en te willen helpen bij het ontwerp van een digitaal instrument voor de uitvraag.

39 MAGAZINE

2020

TWENTERAAD

Gemeente Buren in de regio Rivierenland.

verder gegaan: de raadskring had Avri gevraagd een verbeterplan te maken met de keus tussen een paar alternatieven, met voor elk alternatief de consequentie en invloedmogelijkheid voor de raad. Dat plan wordt besproken in de raadskring en de punten waarover consensus is, kunnen worden verwerkt in een motie die alle raden afzonderlijk in stemming brengen. Van Doremalen: ‘Zo proberen we het aandeel van maatschappelijke waarden in beleid te vergroten.’

aangelegenheden. ‘Daar is volgens de wet niks op tegen’, zegt hij. ‘Je moet het zien als voorbereiding op de besluitvorming. Hoe je dat doet, daarin laat de wetgever je vrij.’ De initiatieven verrassen hem niet, nu steeds meer taken op regionaal niveau komen te liggen, terwijl besluitvorming op lokaal niveau ligt. ‘Dat wringt’, zegt Boogers. Hij vindt het positief dat de gemeenteraden in gemeenschappelijk-

Waar in Rivierenland de raadsleden de informatie zelf vergaren, komen de raadsleden in Twente in een gespreid bedje. Zij kunnen een paar keer per jaar naar een themabijeenkomst: de Twenteraad. Een platform voor uitwisseling van informatie en meningsvorming, aldus de officiële uitleg aan de inwoners van wat vroeger een Wgr-plusregio was. Met het verlies van die status werd Regio Twente een collegeregeling en verdween de vertegenwoordiging van de raadsleden. De Twenteraad moet die leemte sinds 1 januari 2016 vullen. De bijeenkomsten van de Twenteraad worden voorbereid door een presidium, met de burgemeester van Enschede als voorzitter en uit

TANDELOOS

Marcel Boogers, hoogleraar regionaal bestuur aan de Universiteit Twente (UT), ziet dat in veel regio’s gemeenteraden naar wegen zoeken om meer grip te krijgen op gemeenschappelijke regelingen. Op verschillende manieren, maar met hetzelfde doel: het versterken van een regionaal politiek debat over regionale

LTR_P039_LTR-TSVNG-10-2020 39

‘Uiteindelijk zijn het toch de

afzonderlijke gemeenteraden die beslissen’

8-6-2020 17:50:49

Ingezonden mededeling

Hoe breng je in deze tijd bewoners in beweging? In maart ging Nederland op slot en nog steeds luidt het devies: blijf zo veel mogelijk thuis. Ook voor bewonersinitiatieven brengt dat beperkingen met zich mee, maar tegelijkertijd ontstaan nieuwe kansen om buurten te verbinden en in beweging te brengen. Buurkrachtdirecteur Roel Woudstra over hoe je dat voor elkaar kan krijgen. Op veilige afstand.

‘

e afgelopen maanden zijn we massaal aan digitale hulpmiddelen gegaan om samen te werken en onze sociale contacten te onderhouden’, zegt Roel. ‘Videovergaderingen, online borrels en virtuele pubquizzen zijn in sneltreinvaart de normaalste zaak van de wereld geworden. Voor jong en oud. Je ziet dus dat mensen nu er minder mogelijkheden zijn om elkaar fysiek te ontmoeten, online de verbinding blijven vinden. Die omslag gaat bovendien gepaard met een stijgend vertrouwen in digitale hulpmiddelen. Zo biedt het “nieuwe normaal” ook nieuw perspectief voor bewonersinitiatieven.’ Buurtaanpak gaat digitaal Ook Buurkracht heeft zijn aanpak vertaald naar bits en bytes. ‘Voor veel buurtinitiatieven die wij begeleiden – van zonnepanelen-, groenedakenen isolatieacties tot het pimpen van speelveldjes – zijn gesprekken rond de keukentafel en buurtbijeenkomsten vaste ingrediënten. Daarvoor hebben we nu online varianten ontwikkeld. Ook EnergyParty’s organiseren we online: in plaats van dat je met je buren om de tafel gaat om je energierekening te vergelijken, kom je gezellig samen in de chatroom. Waarbij hetzelfde mechanisme werkt: als je ziet dat je buren minder energie verbruiken of plezier hebben van energiebesparingsmaatregelen, werkt dat aanstekelijk. We hebben zelfs al coronavrije trajecten uitgestippeld om wijken op weg te helpen naar een aardgasvrije toekomst.’

LTR_P040_LTR-TSVNG-10-2020 40

Vrolijke en veilige buurtacties Corona hoeft dus zeker geen rem te zetten op burgerparticipatie. Roel: ‘De gemeenschapszin is zelfs groter dan ooit. Overal proberen buren elkaar door deze periode te slepen. De sociale cohesie neemt alleen maar toe. En in de anderhalvemetersamenleving is er nog ruimte genoeg om dingen sámen te doen. Zo hebben we bij Buurkracht een serie veilige en vrolijke buurtacties uitgezet via onze app, zoals vlaggetjes ophangen op Koningsdag, bloemen zaaien op Nationale Zaaidag en bellen blazen op Bellenblaasdag. Dat geeft wat ontspanning, én het verbindt. Op die manier kan je ook nog steeds met je buren met serieuzere zaken aan de slag, zoals zonnepanelen inkopen, zwerfvuil opruimen, een gezamenlijke moestuin aanleggen of insectenhotels ophangen. Voor al dat soort acties is nu juist momentum, waar je als gemeente op kan inspringen.’ Burgerparticipatie 2.0 De digitaliseringsboost en toegenomen behoefte aan verbinding hebben het in zich om burgerparticipatie een nieuwe impuls te geven. ‘Daar komt bij dat je met een digitale aanpak acties makkelijker kunt opschalen’, vertelt Roel. ‘Mits je daarbij niet vergeet dat voor

Meer weten? Meer informatie over hoe Buurkracht in uw gemeente burgerparticipatie naar een nieuw niveau kan tillen? Neem dan contact op via roel@buurkracht.nl. stichtingbuurkracht.nl

een succesvolle buurtaanpak ook vertrouwen in de initiatiefnemers essentieel is. Ook in de anderhalvemetersamenleving heb je ambassadeurs in de buurt nodig. Net als praktische handvatten zoals checklists en stappenplannen, online en offline communicatiemiddelen om veel buren te bereiken én een aantrekkelijk aanbod dat het laatste zetje geeft. Daar dragen wij graag aan bij. Laten we samen van de nood een deugd maken: óp naar burgerparticipatie 2.0.’

8-6-2020 17:50:50

‘Er komen nog grote kwesties op ons af over windmolens en zonneparken, maar raadsleden zijn zich goed bewust van wat er op het spel staat’ elke raad een lid plus de griffier. De huidige vorm en werkwijze ontstonden met vallen en opstaan. Tijdens de eerste bijeenkomsten viel de opkomst nogal tegen, zegt vicevoorzitter Annette Zwiep, zelf raadslid in Dinkelland namens Lokaal Dinkelland. ‘Dat kwam omdat we alle raadsleden uitnodigden. Maar niet iedereen is geïnteresseerd in elk thema. Sindsdien organiseren we ook bijeenkomsten speciaal voor fractiespecialisten. Aan de hand van sprekers, excursies naar bedrijven en gesprekken met burgers verdiepen ze hun kennis en wisselen meningen en ervaringen uit. Er moet echt iets te halen zijn. De agenda’s zijn zo vol. Als het alleen zenden is, haken ze gauw af.’

Bestuurskundige Boogers ziet in de regionale afstemming tussen raadsleden ook kansen voor ‘meer gelijkwaardigheid in het regionale gesprek’. De wethouders steken de grenzen vanzelf al over, zij doen al zaken met elkaar. ‘Het zou ze wat meer comfort kunnen bieden als raadsleden op gelijk niveau het debat zouden voeren.’ Zwiep, zelf voormalig wethouder, herkent de ‘informatiekloof’ tussen raad en wethouders. ‘De wethouders kennen de ins en outs van het dossier en elkaars standpunten. Met de Twenteraad hebben raadsleden die wisselwerking ook. Zo is het niet meer de raad tegen de wethouders. Dat is ook de bedoeling van de Twenteraad: de raadsleden zo faciliteren dat ze meer kennis van zaken hebben.’

VLEKKELOOS

Een dossier dat volgens Zwiep in haar eigen gemeenteraad dankzij de Twenteraad ‘bijna vlekkeloos’ is afgehandeld, is het beleidsplan voor de regionale energiestrategie. ‘Er komen nog grote kwesties op ons af over windmolens en zonneparken, maar raadsleden zijn zich goed bewust van wat er op het spel staat en wat de opties zijn.’ Is de Twenteraad een smeermiddel om beleidsstukken zo snel mogelijk af te hameren? Nee, lacht Zwiep. ‘Wel om de neuzen dezelfde kant op te krijgen.’ Dat het politieke debat door het gepolder op de achtergrond raakt, bestrijdt ze. ‘Door de raad vroegtijdig bij voorstellen te betrekken, komt er beleid dat gedragen is. Het uiteindelijke resultaat is in het voortraject besproken en bediscussieerd.’ Overigens, merkt ze fijntjes op, ‘is het voortraject vaak boeiender dan het vliegen afvangen in een raadsvergadering’.

LTR_P041_LTR-TSVNG-10-2020 41

Dat vehikels als de Twenteraad of een raadskring de toch al drukke raadsleden nog meer tijd kosten, bestrijdt Van Doremalen. Integendeel, denkt ze. ‘Nu lopen we overal achteraan en moeten we achteraf over details debatteren. Als acht raden goed geïnformeerd aan tafel zitten, kun je op regionaal niveau zaken op grote lijnen afstemmen. En als raadsleden hun inbreng terugzien in de collegestukken, geeft dat rust en vertrouwen en worden details minder belangrijk.’ Door de coronacrisis gebeurt er nu weinig met de eerste ervaringen van de Raadskring, maar de initiatiefnemers zijn vast van plan er een vervolg aan te geven. Van Doremalen: ‘We proberen raadsleden bewust te maken van het feit dat je zelf de regie moet pakken en je niet alleen te laten voeren in een vergevorderd stadium. De geest is uit de fles, die gaat niet terug.’ ←

8-6-2020 17:50:52

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT Enterprise architect

Amstelveen ITIL servicemanager Amstelveen Technisch applicatiebeheerder Haarlemmermeer IT auditor Helmond BI-specialist Woerden

42 MAGAZINE

2020

BESTUURLIJK

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Bedrijfseconomisch

medewerker Tilburg Financieel adviseur Westland Analist inkoop Zaanstad Coördinator verbijzonderde interne controle Zwartewaterland

y(0ªàXh²‫غ‬ à0À0y²!R §‫غ‬ CULTUUR Leerplichtambtenaar

Lansingerland

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID Regievoerder/

JȲǞǏ˛ ƵȲ

Boekel Senior jurist

Heemskerk Adviseur public affairs

Westland

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH ²ƵȁǞȌȲ ˛ ȁƊȁƧǞƵƵǶ ƊƮɨǞȺƵɐȲ

beleidsmedewerker strand en reddingsbrigade Schagen Juridisch vergunningverlener APV en bijzondere wetten Werkorganisatie Langedijk en Heerhugowaard Senior juridisch adviseur handhaving Westland

Katwijk Financieel adviseur

Leidschendam-Voorburg Adviseur planning en control Schiedam

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE HRM-adviseur

Westland

RUIMTELIJKE ORDENING Beleidsadviseur

vastgoed Altena Adviseur openbare verlichting Amersfoort Wabo-inspecteur BAR organisatie (Barendrecht) Vergunningverlener Wabo Bloemendaal Vakspecialist groen Breda Beleidsmedewerker duurzaamheid Geertruidenberg Planoloog buitengebied Helmond Medewerker vastgoed Katwijk Toezichthouder Wabo Lansingerland Strategisch adviseur

energie Leiden Vergunningverlener Wabo Omgevingsdienst MiddenHolland (Gouda) Juridisch adviseur ruimtelijke ordening Schagen Projectleider openbare ruimte Schagen

Vergunningverlener

Wabo Vught Adviseur ruimte Westland Gebiedsontwikkelaar Wijdemeren

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID Processpecialist

participatie en werk Haarlemmermeer Consulent Participatiewet ISD Bollenstreek

WELZIJN Jeugdhulpverlener

Amstelveen Senior beleidsmede-

werker samenleving Katwijk Afdelingshoofd welzijn en zorg Koggenland Contractmanager jeugdhulp Tilburg Medewerker huiselijk geweld, kinderen oudermishandeling Uithoorn Jeugdarts 0-18 Utrecht

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu Uitgevers, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Rineke van Houten, André Krouwel, Martijn van der Steen, Marleen Stikker Redactiesecretariaat tel. 070-378 96 39, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 80 20. Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 157 euro (excl. btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. ²ƧǘȲǞǏɈƵǶǞǯǲ ȌȯɹƵǐǐƵȁ ɐǞɈƵȲǶǞǯǲ ɈɩƵƵ ǿƊƊȁƮƵȁ ɨȍȍȲ ǘƵɈ ƵǞȁƮƵ ɨƊȁ ƮƵ ƊƦȌȁȁƵǿƵȁɈȺȯƵȲǞȌƮƵ ƦǞǯ ²Ʈɐ jǶƊȁɈƵȁȺƵȲɨǞƧƵ‫ ة‬ Postbus 20025, 2500 EA Den Haag. © 2020, ISSN 1566-1636

LTR_P042_LTR-TSVNG-10-2020 42

8-6-2020 17:51:06

Voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen Zorg dat u op de hoogte bent!

Heeft u als deskundige in uw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen? Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet WOZ, loonbelasting, premiehefďŹ ngen en zorgverzekering. Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu wordt u optimaal geĂŻnformeerd.

Meer informatie: sdu.nl

LTR_P043_LTR-TSVNG-10-2020 43

8-6-2020 13:42:07

Joost weet het Inkomen & Zekerheid

Hebt u vragen over inkomen en zekerheid bij gemeenten? Joost en zijn collegaâ&#x20AC;&#x2122;s bij Loyalis weten er alles van. Maak kennis via loyalis.nl/VNG

Loyalis2020 DenkRimpel AdvertentieVNG 210x297 v2 indd 1 LTR_P044_LTR-TSVNG-10-2020 44

02-06-2020 17:06 8-6-2020 13:42:45