VNG Magazine nr. 10-2023

‘Een sterke en trotse vereniging ’

ANNALIES USMANY ‘INWONERS WORDEN STEEDS WANHOPIGER’

Behaal maximaal waardebehoud door overtollige, afgestoten of verouderde goederen op een circulaire manier te verkopen op een veiling. Neem voor meer informatie contact met ons op!

IN DIT NUMMER

Coverfoto:

THEMA De mooiste

Winsum kreeg van de ANWB de titel ‘Mooiste dorp’. Twee raadsleden vertellen wat dat voor de gemeente betekent.

THEMA Afscheid

Voorzitter Jan van Zanen verlaat de VNG. ‘We zijn relevanter geworden’, blikt hij terug.

THEMA Lokale geschiedenis

Met zijn Geheugenbalkon laat Groningen de geschiedenis van de stad herleven.

THEMA Gastheer

Groningen is voor de vijfde keer de locatie voor het VNG Jaarcongres. Burgemeester Koen Schuiling ontvangt de gemeenten graag.

THEMA Littekens

Met wethouder Annalies Usmany loopt VNG Magazine in Eemsdelta langs de scheuren van de aardbevingen.

THEMA Bewegen

Hoe daag je jong én oud uit om te bewegen? Veendam vond het antwoord.

Robin Utrecht | Nummer 11 verschijnt op 23 juni 2023

Ombudsman: ‘Beter luisteren naar burgers’

Overheden moeten vaker, eerder en beter luisteren naar burgers. Participatie kan alleen succesvol zijn als mensen ook daadwerkelijk invloed en zeggenschap hebben.

Dat zegt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in een toelichting op zijn jaarverslag 2022, waarin ook de jaarverslagen van de Kinderombudsman en de Veteranenombudsman zijn opgenomen. In het jaarverslag Tijd voor de burger gaat de ombudsman ook in op de gemeentelijke praktijk. Zo constateert hij dat gemeenten sinds 2021 weliswaar verplicht zijn ondernemers met schulden te helpen, maar dat ze daar verschillend mee omgaan.

‘De grote verschillen zijn niet uit te leggen’, stelt hij. ‘Zelfstandigen in dezelfde winkelstraat krijgen, als ze in verschillende gemeenten wonen, soms in zeer verschillende mate hulp. De vraag of een zelfstandige uit de schulden komt, hangt nu te veel af van zijn toevallige woonplaats.’

Volgens de ombudsman is de drempel voor ondernemers om bij de overheid aan te kloppen voor schuldhulp hoog. ‘Gemeenten doen er daarom goed aan één loket in te richten voor alle vragen en problemen waar zelfstandigen tegenaan lopen. Veel gemeenten laten de dienstverlening uitvoeren door een externe partij, maar dat ontslaat hen niet van

hun verantwoordelijkheid’, zo staat in het jaarverslag.

De ombudsman vraagt ook aandacht van gemeenten voor jongeren van 18 tot 21 jaar in de bijstand. Zij hebben een zeer lage uitkering, omdat hun ouders nog verantwoordelijk zijn voor de kosten van verzorging en opvoeding. ‘Wanneer ouders of verzorgers die verantwoordelijkheid niet nemen, of niet kunnen nemen, moeten gemeenten de bijstand aanvullen’, stelt Van Zutphen. ‘Niet alle gemeenten doen dat voldoende.’

De bijstandsuitkering voor jongeren zonder ouderlijk vangnet moet wat hem betreft aangevuld worden tot het sociaal minimum.

Van Zutphen roept het rijk op een toereikend sociaal minimum voor iedereen te garanderen. ‘Gemeenten moeten daarnaast de mogelijkheden voor mensen om mee te doen in de samenleving versterken. Burgers in een kwetsbare positie krijgen weer vertrouwen als ze weten dat ze voor hun bestaanszekerheid op de overheid kunnen rekenen.’ (LM) ←

Bruins Slot: Participatie jongeren niet voorschrijven

BZK-minister Hanke Bruins Slot voelt er niets voor om wettelijk vast te leggen dat kinderen en jongeren moeten worden betrokken bij beleids- en besluitvorming. Dat laat zij aan gemeenten over.

Minister Hugo de Jonge (Wonen) is kritisch op bezwaarmakers die het plaatsen van Nieuwsuur 10 mei

Kinderombudsman Margrite Kalverboer had eerder dit jaar kritisch gereageerd op het wetsvoorstel van de minister om de participatie op decentraal niveau te versterken. Zij vond dat kinderen en jongeren als groep expliciet in de wet moeten worden genoemd, omdat hun participatie anders afhankelijkheid wordt lokale kennis, beleidskeuzes en professionals. (LM) ←

We mogen nooit het recht op uitzicht belangrijker maken dan het recht op het hebben van een woning

Principeakkoord Hervormingsagenda Jeugd

Rijk, gemeenten en andere partijen die betrokken zijn bij de jeugdzorg zijn in principe akkoord met de Hervormingsagenda Jeugd.

Zij gaan dit nu voorleggen aan hun achterban. Voor de gemeenten is dat moment de Algemene Ledenvergadering op 14 juni in Groningen.

Namens de VNG reageerde Cathalijne Dortmans, voorzitter van de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs positief op het akkoord: ‘De hervormingsagenda biedt de mogelijkheid om de hulp aan onze gezinnen te verbeteren. Dit zal veel van gemeenten vragen, vaak ook gezamenlijk.’

In het akkoord staat onder meer dat gemeenten worden verplicht bepaalde specialistische zorg regionaal in te kopen om beschikbaarheid en continuïteit van zorg beter te organiseren. Ook worden de wijkteams versterkt en moet betere samenwerking tussen partners ervoor zorgen dat kinderen en jongeren meer met collectieve voorzieningen worden ondersteund. (LM) ←

Onderzoek gemeenten en Europa

Tussen gemeenten is veel verschil in de mate van ‘Europeanisering’. Vooral kleinere gemeenten, met beperkte capaciteit, reageren nog ad hoc op ontwikkelingen in Brussel.

Dat staat in een onderzoek van de Universiteit Utrecht, in opdracht van de VNG en het Huis van de Nederlandse Provincies.

Volgens de onderzoekers kiezen veel gemeenten en provincies er bewust voor om actiever in te spelen op de beperkingen en mogelijkheden van Europese samenwerking.

Tot nu toe was er geen beeld van de manier waarop Nederlandse gemeenten en provincies inspelen op de EU, terwijl die toch belangrijk voor hen is. Gemeenten profiteren bijvoorbeeld van Europa via Europese fondsen. Bovendien biedt Europa een platform voor grensoverschrijdende samenwerking.

Daarnaast zijn gemeenten ook voor een deel verantwoordelijk voor de uitvoering en naleving van Europees beleid. (LM) ←

De Tweede Kamer heeft ingestemd met een wijziging van de Gemeentewet die de burgemeester meer bevoegdheden geeft om woningen te sluiten.

De wijziging biedt ook de mogelijkheid om op te treden tegen criminelen die een wijk onveilig maken. De burgemeester kan straks een woning sluiten als wordt gedreigd met, of gevreesd voor, ernstig geweld rond een woning.

De Eerste Kamer moet nog wel instemmen met deze wetswijziging.

Burgemeesters kunnen nu al wel overgaan tot het sluiten van een pand, maar alleen als de openbare orde wordt verstoord of als sprake is van ernstige woonoverlast. (MM)

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging

TEKST: VNG

Agenda en stukken ALV en voorgedragen kandidaten bestuur en commissies bekend

AGENDA EN STUKKEN ALV 14 JUNI 2023

Op woensdag 14 juni 2023 vindt tijdens het VNG Jaarcongres de Algemene Ledenvergadering (ALV) plaats. De agenda en de bijbehorende stukken kunt u nu inzien op vng.nl.

U kunt statutair tot uiterlijk donderdag 1 juni amendementen op voorstellen indienen. Wij vragen u nadrukkelijk om ook eventuele moties uiterlijk op deze datum in te dienen, zodat het VNG-bestuur tijdig preadviezen kan vaststellen en de leden hun standpuntbepaling kunnen voorbereiden.

KANDIDATEN BESTUUR EN COMMISSIES

Voor de tien vacatures in het bestuur en een aantal commissies hebben zich in totaal 46 burgemeesters, wethouders, secretarissen en raadsleden kandidaat gesteld. Uit deze kandidaten heeft de voordrachtscommissie een keuze moeten maken. In een ledenbrief (zie vng.nl) geven we een toelichting op deze voordracht.

BESLUITVORMING IN ALV

De door de voordrachtscommissie voorgedragen kandidaten en eventuele andere kandidaten worden in de ALV van 14 juni aan de leden voorgelegd.

BESTUURSVERGADERING

VAN 11 MEI 2023

Tijdens de bestuursvergadering gaat het onder andere over een nieuwe kandidaat voor het vicevoorzitterschap, de Voorjaarsnota, de Spreidingswet en de Algemene Ledenvergadering van 14 juni 2023.

VOORJAARSNOTA

Een belangrijk onderwerp in deze bestuursvergadering is de Voorjaarsnota, die eind april door het kabinet is gepubliceerd. Het bestuur bespreekt de gevolgen voor gemeenten voor de komende jaren. De bezuinigingen, het gebrek aan structurele middelen en

nieuwe systematiek voor het gemeentefonds (vanaf 2027) baren het bestuur zorgen.

Het bestuur benadrukt dat het zich onverminderd blijft inzetten voor het laten verdwijnen van de opschalingskorting. Ook zal richting het kabinet duidelijk worden gemaakt dat onvoldoende structurele middelen gevolgen zullen hebben voor het uitvoeren van de taken door gemeenten. Gezien

de grote maatschappelijke opgaven en de grote hoeveelheid taken die bij gemeenten liggen, is dit zeer zorgelijk.

Bestuurslid Rutger Groot Wassink, voorzitter van de Tijdelijke Commissie

Asiel & Migratie (TCAM), blikt tevreden terug op het goedbezochte congres ‘Van Opvang tot en met integratie’ dat op maandag 8 mei plaatsvond. Minder tot tevredenheid leidt de spreidingswet die nu voorligt. Deze voldoet niet aan de wensen van de VNG en deze boodschap zal richting kabinet en Tweede Kamer worden geuit.

Ontvangst- en avondlocatie VNG Jaarcongres: Forum Groningen.

Leonard Geluk

Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

OP FIETSEN

De fietsen staan klaar bij het gemeentehuis van Hof van Twente in Goor. Onderweg naar de buurtschap Stokkum passeren we het ene na het andere bouwproject. Rommelige oude varkensschuren maken plaats voor frisse woningen. De rood-voor-roodregeling, waarbij boeren een bouwrecht krijgen in ruil voor het slopen van vervallen agrarische opstallen, is belangrijk voor het herstructureren van het platteland. Wethouder Wim Meulenkamp zegt dat de gemeente er al jaren mee bezig is. Aan de keukentafel praat hij met boeren over de toekomst van hun bedrijf. De stikstofproblematiek verstoort dit proces. ‘Boeren stoppen met het saneren van stallen omdat landelijke regelingen lang op zich laten wachten, en er is onduidelijkheid over wetgeving. Dit doorkruist ons beleid om toekomstperspectief te bieden en stallen op te ruimen.’

In Stokkum krijgen we een hartelijk onthaal van het bestuur van Stichting Dynamiek Stokkum. Voorzitter Mark Oude Luttikhuis gaat ons voor in het schoolgebouw dat eruitziet als een grote boerderij. Het doet tevens dienst als dorpshuis en theater. Met z’n smakelijke verteltrant en licht Twentse tongval vertelt Oude Luttikhuis hoe ze met de stichting aan de slag gingen met leefbaarheid en knelpunten aanpakten. Met een club betrokken inwoners, en met een beetje hulp van de gemeente en de provincie, kwam er een positieve agenda voor woningbouw, revitalisering van de school, extra biodiversiteit (verbindende heggen) en extra leven in de brouwerij. De gemeente Hof van

Twente heeft zes kernen en dertien buurtschappen. Stokkum is met z’n zeshonderd inwoners voorbeeldig voor hoe de gemeente graag ziet dat het gaat. Vanuit de andere buurtschappen komen er geregeld vragen over de succesvolle aanpak. Het gemeentebestuur stimuleert de initiatieven van de buurtschappen en ondersteunt die met subsidie en hulp van ambtenaren.

Wim Meulenkamp ziet in de praktijk hoe verschillend de boerenbedrijven zijn. Elke ondernemer heeft een eigen manier van kijken naar zijn bedrijf en de toekomst. Bij de herstructurering van het platteland moet de mens centraal staan, niet het systeem, vindt Meulenkamp. ‘We werken en leven hier al honderden jaren in onderlinge betrokkenheid met respect voor elkaar, het landschap en de natuur. Heb daar vertrouwen in.’ Burgemeester Ellen Nauta, ze is ook voorzitter van het netwerk van plattelandsgemeenten P10, valt hem bij. ‘Het kan niet zonder de gemeenten, dat lijkt het rijk niet altijd te beseffen,’ zegt ze. Het is mij uit het hart gegrepen. Het kabinet stelde in het regeerakkoord dat uitvoering en uitvoerbaarheid essentieel zijn. Bij de keuzes voor de toekomst van het landelijk gebied wordt onvoldoende het gesprek gevoerd over de rol van gemeenten. Om beleid ook echt te kunnen uitvoeren en perspectief te bieden in de regio is dit gesprek hard nodig. ←

‘HET KAN NIET ZONDER DE GEMEENTEN, DAT LIJKT HET RIJK NIET ALTIJD TE BESEFFEN’

Groningen wil verwonderen

VOOR DE VIJFDE KEER WORDT HET JAAR

CONGRES VAN DE VNG IN GRONINGEN

GEHOUDEN. GASTHEER KOEN SCHUILING

HOOPT DAT GEMEENTEN KUNNEN LEREN

VAN DE ERVARINGEN VAN HET NOORDEN.

VNG JAARCONGRES BURGEMEESTER KOEN SCHUILING

‘Wij hebben veel te bieden en willen dat graag laten zien’

Koen Schuiling is sinds

september 2019

burgemeester van Groningen, waar hij in het verleden ook

(VVD-)raadslid en wethouder was. Tussen 2010 en 2019 was hij

burgemeester van Den Helder.

Dat het VNG Jaarcongres uitgerekend dit jaar in Groningen wordt gehouden, heeft niets te maken met het aardbevingsdossier. Het is dus niet zo dat de gemeentebestuurders van de stad Groningen en de andere Groningse gemeenten hun collega’s uit andere delen van het land met hun eigen ogen de scheuren in de panden willen laten zien. ‘We waren twee jaar geleden al in de race, maar toen kwam corona ertussen’, zegt burgemeester Koen Schuiling, gastheer van het congres dat op 13 en 14 juni in Martiniplaza wordt gehouden. ‘Dus nee, het heeft niets te maken met het feit dat het nu in het nieuws zoveel over Groningen gaat. We vinden het gewoon hartstikke leuk om met alle tien Groningse gemeenten samen de VNG te ontvangen.’

Kun je zeggen dat Groningen door alle publiciteit over de aardbevingen nu pas goed op het netvlies staat van de rest van Nederland?

‘Toen aan het eind van het VNG Jaarcongres vorig jaar in Westfriesland ons introductiefilmpje werd vertoond, viel me op dat een groot deel van de aanwezigen pas bij het zien van 050 doorhad: hé, dat is Groningen. En nog een ander deel pas toen men het Forum en de Martinitoren zag. Terwijl het filmpje juist zo was opgebouwd om de vooroordelen die over Groningen weleens de ronde doen, als een provincie die alleen maar weidsheid heeft, weg te nemen. Dit is de provincie met het oudste cultuurlandschap van Nederland, hier stonden de grootste kloosters van Europa, hier begon de geschiedenis van Nederland, in Heiligerlee. We wilden de mensen bewust maken dat deze provincie een heel ander landschappelijk karakter heeft dan menigeen denkt, hier zit ontzettend veel cultuurgeschiedenis die voor het hele land relevant is.’

Groningen is al voor de vijfde keer gastgemeente van het VNG Jaarcongres. Er zijn niet zo heel veel gemeenten met die score. Zegt dat iets over de stad en de provincie?

‘Wij hebben veel te bieden en willen dat graag laten zien. Daar hoort gastvrijheid bij. En verantwoordelijkheid, daarom heb ik me kandidaat gesteld voor het vicevoorzitterschap van de VNG. In de provincie werken we bijvoorbeeld bij de aanpak van ondermijning en bij de asielopvang als grote en kleine gemeenten heel goed samen. Voor die manier van samenwerken wil ik me de komende jaren graag inzetten.’

Wat wilt u dan laten zien?

‘Van oudsher is dit een provincie waar veel gebeurde op het gebied van energie, met voorheen de gaswinning natuurlijk als meest aansprekende voorbeeld. Maar dit is ook de provincie waar al decennialang wordt gewerkt aan gezond ouder worden, het Healthy Ageing-programma, met medicijnontwikkeling en nieuwe technieken. En het derde punt is: er zit hier heel veel kennis over nieuwe gewassen. Deskundigen als Herman van Hall en Sicco Mansholt kwamen hiervandaan. Dat wordt ook steeds relevanter, want de verzilting slaat toe, het tekort aan water wordt groter. Dus we moeten echt nadenken over nieuwe producten. Dat is geen Gronings feestje, dat is een feestje van Noord-Nederland en relevant voor het hele land.’

Is het belangrijk om een paar duizend gemeentebestuurders in de stad te ontvangen?

‘Er is een aantal grote vraagstukken waar niet alleen wij voor staan, maar het hele land. Denk aan de asielvraag, de hele discussie rondom stikstof en de toekomst van de landbouw, de woningbouwopgave. Hoe behoud je ook de kwaliteit van de samenleving? Als zesde stad van het land leveren wij een flinke inspanning om daaraan te werken, door keuzes te maken. We zijn de gezondste stad van Nederland, daar doen we heel veel voor. Andere gemeenten hebben die ambitie ook, dan is het goed om van elkaar te leren. We doen veel aan openbaar vervoer, maar voor een deel duwen we dat ook weg naar de rand van het centrum om de fietsers en de voetgangers meer ruimte te geven. Veel steden worstelen daarmee. Dus het is goed

‘Het mooiste zou zijn als mensen van verbazing in verbazing vallen’

om daarover met collega-bestuurders van gedachten te wisselen.

‘Neem ook het Forum, een uniek gebouw in de Nederlandse context. In een heel klassieke binnenstad is, pal naast ons uithangbord de Martinitoren, een hypermodern gebouw neergezet. Met allerlei voorzieningen, een bibliotheek, restaurants, bioscopen. Hoe is dat gegaan, waarom is dat een ontmoetingsplaats geworden? Dat willen we graag laten zien.’

Als Groningen in het nieuws is, is dat meestal niet in positieve zin. Daar wilt u iets positiefs tegenover zetten?

‘De sociale ellende die voortkomt uit de aardbevingen legt wel een deken over het geheel, dat klopt. We hebben ook de problemen rondom het aanmeldcentrum in Ter Apel, dus we krijgen het hier wel behoorlijk voor de kiezen. Voor je het weet wordt dat dominant in de beeldvorming, terwijl we aan de andere kant zo ongelooflijk belangrijk zijn voor de grote transities, nationaal en internationaal. Ik zou weleens een podium willen krijgen om te vertellen wat we allemaal samen met Noord-Duitsland en Scandinavië doen.’

Groningen steekt wel graag de nek uit, lijkt minder bescheiden dan Fryslân en Drenthe.

‘Zowel de stad als de provincie heeft in creativiteit en in historische zin altijd wel een beetje voor de troepen uitgelopen. Dat heeft zeker ook te maken met de aanwezigheid van de universiteit en de hogeschool. Het universiteitsziekenhuis is ook een belangrijke speler.

Anders dan een aantal andere gemeenten hebben wij het academisch ziekenhuis niet naar de rand van de stad verplaatst. We willen de grote instellingen dicht bij het centrum houden. Daar zit een bewuste keuze achter, om de vermenging van functies beter te laten verlopen. Daarmee maken we het onszelf niet gemakkelijk, want die instellingen betekenen iets voor de infrastructuur. Toch vinden wij: ze horen in de stad. Daarom bevinden de universiteit en het ziekenhuis zich ook op een paar meter lopen van de Grote Markt.’

Met de kennisinstellingen en de provincie heeft de gemeente een Akkoord van Groningen gesloten. Waarom is die bundeling van krachten zo belangrijk?

‘We hebben ons hier de vraag gesteld welke positie Groningen inneemt bij de grote mondiale opgaven op de gebieden energie, gezondheid, klimaatverandering en duurzaamheid. Wat zijn van oudsher de sterke punten van deze regio – en dat is breder dan de provincie Groningen – en hebben we van daaruit wat te bieden? De universiteit en de Hanzehogeschool bedachten het concept van de Universiteit van het Noorden, daarin verbinden we vanaf het vmbo tot en met de universiteit de leerlijnen voor wetenschappelijk en toegepast onderzoek. We willen in die samenwerking doorbraken formuleren en ervoor zorgen dat daarmee mensen van alle niveaus aan het werk kunnen. Het Akkoord is een motorblok om dingen op gang te brengen. Conceptueel is het niet uniek, maar je moet die partijen wel even aan je weten te binden.’

Welke herinnering aan Groningen moeten de bezoekers van het VNG Jaarcongres straks mee naar huis nemen?

‘Ik ben tevreden als de mensen erachter zijn gekomen dat hier veel meer gebeurt, te zien en te beleven is dan men op afstand heeft gedacht. Het mooiste zou zijn, en zo hebben we het programma ook ingericht, als mensen van verbazing in verbazing vallen. Het leven zou eigenlijk zo moeten zijn dat je, hoe oud je ook wordt, je blijft verwonderen. Nou, als we daar met de tien Groningse gemeenten een stukje van kunnen invullen, dan hebben we toch iets moois bereikt.’ ←

‘We zijn de gezondste stad van Nederland’

Zet je als gemeente in tegen

menstruatie-armoede!

Gemeenten in Nederland die zich in willen zetten tegen menstruatie-armoede en menstruatieproducten beschikbaar willen stellen, kunnen dit in samenwerking met het Armoedefonds organiseren.

Bij 1 op de 10 meisjes en vrouwen in Nederland die in armoede leven is thuis geen geld voor menstruatieproducten. Het Armoedefonds stelt daarom gratis menstruatieproducten beschikbaar via MUP’s (menstruatieproducten uitgiftepunten).

Is er binnen de gemeente budget beschikbaar om menstruatie-armoede tegen te gaan? Dan kan het Armoedefonds daarin een rol spelen en de gemeente ontzorgen. Het Armoedefonds realiseert de uitgiftepunten (MUP’s) en zorgt voor de inkoop en verspreiding van menstruatieproducten. De gemeente kan hierbij suggesties

doen voor mogelijke nieuwe locaties. Naast het project tegen menstruatie-armoede kunnen gemeenten ook deelnemen aan de volgende projecten:

•Schoolspullenactie

•Ik-denk-aan-jou steunpakketjes voor ouderen

Mail voor meer informatie: gemeente@armoedefonds.nl

Stichting Armoedefonds

De Grote Elst 52

5246 JR Rosmalen

Telefoon 073 - 369 01 94 www.armoedefonds.nl

Eenvoudig voldoen aan

Bezoek ons op het VNG Jaarcongres

Wooncontracten ontkoppeld van arbeidscontracten

Transparant informatieplatform voor internationals

Wooncontracten digitaal ondertekend in eigen taal

#MUPNL

3 VRAGEN AAN...

Leontien Buitendijk

Ambtenaren van Alphen aan den Rijn met problematische schulden kunnen zich sinds kort melden bij schuldhulpverlening van Gouda en omgekeerd. Schaamte is volgens senior beleidsmedewerker Leontien Buitendijk nu geen beletsel meer voor een schuldhulpvraag.

Hoe kwam de schaamte bij medewerkers om bij de helpdesk Geldzaken aan te kloppen, aan het licht?

‘Volgens het CBS heeft ongeveer negen procent van de inwoners van Nederland problematische schulden. We vonden het vreemd dat niemand van onze ambtenaren zich meldde bij de helpdesk Geldzaken, die onze schulphulpverlening doet. Hoeveel van onze ambtenaren problematische schulden hebben, weten we niet. Het komt soms wel voor dat een leidinggevende bij Geldzaken aangeeft dat een medewerker met veel schulden zit, maar zich niet durft te melden bij de helpdesk. We hebben dus geen aanmeldingen, maar af en toe wel aanwijzingen. We kunnen eventueel extern schuldhulp inkopen voor collega’s, maar dat loopt ook via een medewerker van Alphen. Daarmee is anonimiteit dus niet gegarandeerd. Met hoe we het nu regelen wel.’

Wat houdt de overeenkomst met Gouda in?

‘Een ambtenaar van Alphen aan den Rijn kan zich melden bij schuldhulpverlening van Gouda. Dat geldt overigens ook voor ambtenaren van Kaag en Braassem en van Nieuwkoop, waarvoor Alphen de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening uitvoert. En ambtenaren met schulden die wonen in Gouda, kunnen voor schuldhulp terecht in Alphen. Dat voorkomt dat zij hun financiële problemen met een collega moeten bespreken, wat een obstakel kan vormen. Aanmelden is laagdrempelig en gemakkelijk. Er is een apart e-mailadres waar ambtenaren zich kunnen melden voor schuldhulpverlening elders. Het schuldhulpverleningstraject en de gesprekken worden zoveel mogelijk digitaal uitgevoerd. Lukt dit niet of als de medewerker liever persoonlijk contact heeft, dan leveren de gemeenten maatwerk door bijvoorbeeld een huisbezoek. We verwachten dat per jaar hooguit acht Alphense ambtenaren gebruik zullen maken van de overeenkomst. We hebben afgesproken dat we onze collega’s helpen met gesloten beurzen. Tenzij de ene gemeente veel meer ambtenaren van de buurgemeente helpt dan de andere. Maar daar gaan we niet van uit.’

Hoe uniek zijn Alphen en Gouda met deze overeenkomst?

‘Ik heb geen idee. We zijn in ieder geval niet geïnspireerd door andere gemeenten of organisaties. Maar meerdere collega’s van onze afdeling Geldzaken werken al jaren op het gebied van schuldhulpverlening. Zij hadden sterke vermoedens dat er zaken van gemeentelijke ambtenaren onbehandeld bleven door het uitblijven van meldingen. Het zou mooi zijn als ons initiatief navolging krijgt bij andere gemeenten. Daarmee help je gemeenteambtenaren, ook als het er niet veel zijn.’ (PvdZ) ←

VNG JAARCONGRES MOOISTE DORP

Het wonder

vanWinsum

DRIE JAAR GELEDEN WERD HET GRONINGSE WINSUM VERKOZEN TOT HET MOOISTE DORP VAN NEDERLAND. PROFITEERT DE GEMEENTE DAARVAN? EN HOE HOUD JE EEN MOOI DORP MOOI IN TIJDEN VAN KAALSLAG EN AARDBEVINGSSCHADE?

In de ochtend van 17 augustus 2020 riep de ANWB Winsum uit tot mooiste dorp van Nederland. Nog diezelfde dag zag Han Hefting tot zijn stomme verbazing de eerste toeristen langs zijn voortuin trekken. Bizar, zegt hij, ‘alsof ze direct in de auto waren gestapt om het wonder van Winsum met eigen ogen te zien.’ Door corona kwam de ANWB nog niet aan een nieuwe verkiezing toe, daarom mag Winsum zich nog altijd het mooiste dorp noemen. Blijkbaar zijn ook gemeentebestuurders uit andere delen van het land benieuwd wat Winsum zo bijzonder maakt, want de middagexcursie op de dinsdag van het VNG Jaarcongres was als een van de eerste deelsessies volgeboekt.

VNG Magazine liep met de raadsleden Roelf Torringa (GemeenteBelangen) en Han Hefting (PvdA), die allebei in Winsum wonen, door het dorp om te onderzoeken wat Winsum zo uniek maakt. En hoe slaag je erin om in tijden van kaalslag en aardbevingsschade een mooi dorp ook mooi te houden? Torringa en Hefting zijn twee van de drie Winsumers in de 29 leden tellende raad van Het Hogeland, de uitgestrekte gemeente die bestaat uit vijftig dorpen waarvan Winsum in grootte de tweede is, na Bedum.

PARELTJE

Zelfs als het regent, is Winsum inderdaad een pareltje. Iconen van het dorp zijn De Boog (de stenen brug over het Winsumerdiep), twee molens,

meer dan vijftig rijksmonumenten en het enige gemeentemonument, de voormalige synagoge. Volgens de ANWB-jury verdiende Winsum de titel vanwege het gemoedelijke centrum, de beeldbepalende gebouwen en het dorpsleven met goede kroegen en een volwaardig winkelaanbod.

Omdat het regent, voeren we het gesprek in een van die kroegen, Eetcafé J&A aan de Hoofdstraat, met uitzicht op De Boog en de enkele, in plastic gehulde wandelaar op het Pieterpad dat langs het café loopt.

Ging in de raadzaal het gebak rond toen de titel binnen was? Niet echt, zeggen de raadsleden. De betrokkenheid van de gemeente was ook niet zo groot. Ja, burgemeester Henk Jan Bolding liet zich graag

interviewen terwijl hij onder de Jeneverbrug door voer en toonde zich erg trots, maar hij gaf de credits aan de inwoners. Terecht, volgens Torringa. ‘We hebben hier een actieve dorpsgemeenschap en betrokken ondernemers, met hart voor de medemens. Allemaal dingen die Winsum maken tot wat het is. Het is niet groot, het is overzichtelijk en je voelt je hier thuis.’

GEEN TWEEDE GIETHOORN

Het affiche ‘Mooiste dorp van Nederland’ lokte weliswaar veel toeristen, maar Winsum is geen tweede Giethoorn geworden. De gemeentekas profiteert er niet van, het zijn vooral de ondernemers die extra omzet draaien, van de chocolaterie tot Blokker. De historische kern van Winsum mag dan klein zijn, het dorp zelf telt zo’n 7.500 inwoners en heeft drie supermarkten en vijf basisscholen. Daarmee mag het niet klagen, zegt Torringa, die in andere kernen de voorzieningen ziet verdwijnen. Ook uit Winsum vertrok de Rabobank al. ‘Dat is wel een punt. In de hele gemeenten zijn nog wel filialen, maar er is geen enkel kantoor meer. Dan heb ik het over 50.000 inwoners. Eigenlijk doen we als gemeente hetzelfde. We hebben besloten dat we naar één bestuurslocatie gaan, maar dat betekent wel dat het contact tussen overheid en samenleving verdwijnt.’

‘Aan de andere kant’, zegt Hefting, ‘hoe vaak kom je nog bij een bank? Alleen als je een hypotheek nodig hebt. En hoe vaak kom je naar het gemeentehuis? Een keer in de tien jaar voor een nieuw paspoort of een rijbewijs. Dus vanuit economisch oogpunt is het niet meer dan logisch dat die dure stenen een keer weg moeten, maar het staat symbool voor het verlies van voorzieningen.’

ONDERNEMERS

Het voorzieningenniveau wordt vaak gebruikt als indicator voor de leefbaarheid van een dorp. De vraag is wat je daar als overheid aan kunt doen. Hefting: ‘Uit de mond van een PvdA’er klinkt het misschien gek, maar hier in Winsum zijn de ondernemers erg belangrijk. Het was de ondernemerslobby die ervoor heeft gezorgd dat Winsum tot mooiste dorp werd uitgeroepen, het zijn de ondernemers die van alles organiseren. Daarnaast zijn er veel vrijwilligers die keihard werken bij elk evenement, dus het is de gemeenschap zelf die het dorp blijft dragen. Dan moet je je als overheid afvragen of je daar nog iets aan toe moet voegen. Je moet kijken of een dorp zichzelf kan redden en welke ondersteuning het nodig heeft om het aantrekkelijk te houden. Dat lukt hier aardig.’ Winsum heeft het geluk dat het maar één kern heeft, zegt Torringa. ‘Bedum bijvoorbeeld heeft drie winkelcentra, daar werkt zo’n gezamenlijke aanpak minder goed. Daarbij komt dat onze ondernemers over het algemeen jong zijn. Als het allemaal vijftigers en bijna-zestigers zijn, vergeet het dan maar. Die gaan de laatste tien jaar echt niet meer van alles organiseren.’

Raadsleden Roelf Torringa (links) en Han Hefting op De Boog, de stenen brug over het Winsumerdiep. (Beeld: Elmer Spaargaren)

‘Je moet kijken of een dorp zichzelf kan redden

Samen maken we meer impact

De Dierenbescherming is uw adviseur voor dierenwelzijn

Maak ook in uw gemeente serieus werk van (meer) dierenwelzijn. Hoe? De Dierenbescherming adviseert en helpt u er graag bij.

We kunnen u helpen bij het opstellen van dierenwelzijnsbeleid voor alle dieren binnen uw gemeentegrenzen. Denk daarbij niet alleen aan huisdieren, maar ook aan dieren in de veehouderij of in het wild levende dieren.

Sociale problematiek brengt burgers en dieren vaak samen in de knel. We kunnen u adviseren over het bieden van ondersteuning, maar ook zelf helpen om te zorgen dat mens en dier zo veel mogelijk bij elkaar kunnen blijven.

In veel gemeenten zijn we hiervoor actief met het project Dierenbuddy. Verder werken we graag nauw samen met hulpverleners binnen het sociale domein.

Uiteraard zijn we op veel plekken in Nederland ook actief met dierenopvang en –vervoer

Samen maken we diervriendelijk vanzelfsprekend. Neem vandaag nog contact met ons op via

vraag@dierenbescherming.nl.

Om de pijn van de aardbevingsschade te verzachten, stimuleerde de gemeente in de vier grootste kernen de ondernemers de dorpen wat op te fleuren. ‘Dat initiatief is heel verschillend geland’, zegt Torringa. ‘In Winsum is dat goed opgepakt, in de andere kernen heeft dat meer tijd nodig.’

GEEN OVERHEID NODIG

Volgens Hefting hebben dorpen die zichzelf goed staande kunnen houden, geen overheid nodig. Hij prijst zich gelukkig dat de gemeenteraad van Het Hogeland geen verzameling van dorpsvertegenwoordigers is, waarin iedereen probeert iets voor zijn of haar eigen dorp uit het vuur te slepen. ‘We zitten daar echt voor het algemeen belang, zoals de wet voorschrijft. Dat vind ik knap.’

Mooi dorp of niet, ook Winsumers hebben te maken met de bekende plattelandsproblemen als de verschraling van het openbaar vervoer en de vergrijzing. Daar komen in Winsum de aardbevingsschade en de versterkingsopgave nog eens bovenop. Hoe houd je in zo’n complexe situatie het mooiste dorp mooi? Neem

het openbaar vervoer. Torringa: ‘We zijn een uitgestrekte gemeente, van de Eemshaven tot Lauwersoog en van de Waddenkust tot de stad Groningen. We hebben in 49 van de 50 dorpen moeten uitleggen waarom ze geen gemeentehuis hebben. Het contact met de inwoners is een flinke opgave geworden, voor de gemeente maar ook voor de raadsleden. Voor een gesprekje ben je zomaar een halfuur onderweg, en dan heb je nog niks gezegd. Om het voor mensen gemakkelijker te maken zich te verplaatsen, hebben we voor de minima een pas voor het openbaar vervoer beschikbaar gesteld.’

GEEN KRIMP

Toen Hefting was gestopt met werken en de verbouwing van zijn huis klaar was, begon hij een studie juridische bestuurskunde en deed daarvoor een onderzoek naar krimp in de regio. Tot zijn verrassing kwam hij erachter dat van krimp helemaal geen sprake is. ‘Alleen de gemeente Eemsdelta krimpt, in alle andere gemeenten is al enige jaren sprake van demografische groei. Maar we hebben wel last van zowel vergrijzing als ontgroening, en de gevolgen daarvan zijn wel een probleem. Omdat er minder kinderen zijn, zijn er minder mogelijkheden voor kinderopvang waardoor er meer gereisd moet worden, of waardoor mensen dan maar stoppen met werken.’

Waarmee hij maar wil zeggen dat het beeld dat mensen hebben van een dorp of een regio, niet altijd strookt met de realiteit. ‘Ik moet altijd denken aan die zanger uit Emmen, Daniël Lohues’, zegt Torringa. ‘Toen hem in een interview werd gevraagd of het nou echt zo ver was, helemaal naar Emmen, zei hij: “Ik ga geen vooroordelen bestrijden”. We zijn hier heel erg gesteld op de rust en de ruimte.’

Winsum sluit de VNG-congresbezoekers graag in zijn armen, net als de ANWB-dagjesmensen, maar zit niet te wachten op busladingen toeristen. Torringa: ‘Ik moet er niet aan denken dat ze, als ik de deur uit stap, over m’n tenen lopen.’ ←

‘Voor een gesprekje ben je zomaar een half- uur onderweg, en dan heb je nog niks gezegd’

Molen De Vriendschap uit 1801.

Grip op gemeentelijke financiën

Doe de test

Hoe goed bent u op de hoogte van de inkomsten binnen uw gemeente? Doe de test en maak kans op drie maanden gratis inzichten uit de Gemeentekas!

Gemeentekas

Gemeentekas is de online rekentool die de toekenning en besteding van Rijksmiddelen vertaalt naar heldere, bruikbare stuurinformatie voor uw gemeente.

Meer weten? Wij staan u graag te woord tijdens het VNG Congres op 13 en 14 juni 2023.

www.gemeentekas.nl

Bezoek ons op stand 110

Jan Troost overleden

Na een levenslange strijd voor de rechten van mensen met een beperking, overleed Jan Troost op 65-jarige leeftijd.

Kort voor zijn overlijden op 16 mei ging hij voor de laatste keer in gesprek met de VNG voor het netwerk ‘Iedereen doet mee!’ om nog een boodschap aan de gemeenten mee te geven: ‘Ik beloof dat ik persoonlijk kom spoken bij iedereen die aan de uitbreidingen seksuele gerichtheid en handicap van de Grondwet artikel 1 komt.’ Troost was onder meer oprichter van de landelijke gehandicaptenraad, nu Ieder(in). (MM) ← Zie voor het interview met de VNG: bit.ly/jantroost

dagen vervroegd stemmen. De VNG is geen voorstander.

Bron: VNG

AGENDA

7 JUNI Autoluwe stad Amersfoort, 13.30-17.00 uur | platform31.nl

8 JUNI Aan de slag met CO2reductie in de eigen organisatie Online, 9.00-10.00 uur | vng.nl/agenda

8 JUNI Werken aan veerkracht in wijken Rotterdam, 9.00-17.00 uur | bospoldertussendijken.nl/conferentie

9 JUNI Trends in mobiliteit Doorn, 9.30-16.00 uur | vng.nl/agenda

12 JUNI Lokale aanpak van ouderenmishandeling Online, 14.30-17.00 uur | vng.nl/agenda

13 JUNI Een thuis voor iedereen Online, 11.30-12.30 uur | vng.nl/agenda

13 JUNI Zonne-energie opwekken op parkeerruimtes Online, 10.00-11.15 uur | helpdeskzonopwek.nl

13 EN 14 JUNI VNG Jaarcongres en Algemene Ledenvergadering Groningen | vngjaarcongres.nl

14 JUNI Gemeentelijk hondenbeleid Ede, 10.00-16.00 uur | hondenbescherming.nl

21 EN 22 JUNI

Energiesysteem van de toekomst Doorn | vng.nl/agenda

Ziekteverzuim onder ambtenaren stijgt

Het ziekteverzuim bij gemeenten was in 2022 ‘historisch hoog’. Dat blijkt uit de Personeelsmonitor van A&O fonds Gemeenten. Ook signaleert A&O fonds dat de werkdruk bij gemeenten toeneemt.

Het verzuim bedroeg in 2022 6,7 procent, aldus de Personeelsmonitor. Een jaar eerder was dat nog 5,8 procent. De toename is in lijn met de landelijke trend, maar wel hoger dan het landelijk gemiddelde. Over heel Nederland bezien steeg de afwezigheid wegens ziekte van 4,9 procent in 2021 naar 5,6 procent vorig jaar.

Het gaat daarbij vooral om kortdurend verzuim van minder dan een week. Ook nam het aantal gemeenteambtenaren af dat zich in een heel jaar niet ziek gemeld heeft. Het aantal langdurig zieke medewerkers bleef gelijk.

Volgens A&O fonds Gemeenten meldden medewerkers zich mogelijk sneller ziek bij bijvoorbeeld een verkoudheid dan ze voor de corona-uitbraak zouden doen.

Daarnaast ziet A&O fonds Gemeenten dat de werkdruk toeneemt. In een enquête onder gemeenten geven negen op de tien gemeenten aan dat de werkdruk een actueel HRthema is. Slechts iets meer dan de helft van de gemeenten heeft maatregelen genomen om de druk te beteugelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het uitbreiden van de formatie, en coaching en trainingen. Toch lukt het moeilijk om wat te doen aan de werkdruk, door het gestegen ziekteverzuim, de tekorten op de arbeidsmarkt en het feit dat gemeenten er steeds meer taken bij krijgen. (RvdD) ←

WANDELEN DOOR HET DORP VAN ALETTA JACOBS

Burgemeester Adriaan Hoogendoorn van Midden-Groningen en kinderburgemeester Lieke Kruijer zijn trots op Aletta Jacobs, de eerste Nederlandse vrouw die ging studeren en promoveren aan de universiteit en de eerste vrouwelijke arts. Zij was het ook die ervoor zorgde dat vrouwen vanaf 1922 mochten stemmen. De gemeente eert Jacobs in haar geboortedorp Sappemeer met een wandelroute langs plaatsen uit haar jeugd. Kunstenaar Barbara Stok zette haar leven om in een levensgroot stripverhaal langs de route. (Beeld: Venema media/ANP)

Scheuren

in samenleving de

DE VERSTERKINGSOPERATIE IN GRONINGEN KOMT MOEILIJK

VAN EEMSDELTA LEIDT VNG MAGAZINE ROND DOOR HET AARDBEVINGSGEBIED

HOPIGER WORDEN. ‘IK KAN HET BIJNA NIET MEER UITLEGGEN.’

Ruim tien jaar geleden werden de dorpen in Noordoost-Groningen getroffen door de zwaarste aardbeving tot nu toe. Tot op de dag van vandaag kampen de inwoners met de gevolgen. En de versterkingsopgave schiet maar niet op, er heerst een gevoel van oneerlijkheid en het perspectief is soms ver te zoeken. Wethouder Annalies Usmany-Dallinga (Lokaal Belang Eemsdelta) strijdt er al jaren tegen. ‘Wij gaan door tot iedere inwoner weet waar hij aan toe is’, vertelt ze tijdens een ronde langs de getroffen en deels weer opgeknapte wijken en dorpen. Usmany is een van de sprekers op het VNG Jaarcongres in juni, waar ze ingaat op de maatschappelijke opgave die de aardbevingsproblematiek is.

‘Soms weten mensen totaal niet waar ze aan toe zijn. Daar worden ze wanhopig van.’

Sloop-nieuwbouw, versterking, inwoners die tijdelijk ergens anders wonen maar ook straten waar de buren wél een opgeknapte of zelfs een nieuwe woning hebben maar jij nog niet. Of je komt niet eens meer aan de beurt. Inwoners hebben het idee dat ze op verschillende manieren behandeld worden, ziet Usmany-Dallinga. ‘En soms weten mensen totaal niet waar ze aan toe zijn. Daar worden ze wanhopig van. Het is allemaal wel te verklaren en overal zijn regels en verschillende faseringen voor, maar het is inmiddels zo ingewikkeld dat ik het bijna niet meer aan de mensen kan uitleggen.’

Wethouder Annalies

Usmany-Dallinga: ‘Waarom mag er niet iets mooiers in de plaats komen?’

DRUK OP DE LEEFBAARHEID

’t Zandt is één van die dorpen in Eemsdelta die al jarenlang in de versterkingsopgave zitten. ‘Aan alle woningen hier, particulier en huur, moet wel iets gebeuren’, vertelt Usmany-Dallinga. Op de hoek van de Molenweg en de Tuinbouwstraat wordt druk gewerkt.

‘Veel sloop-nieuwbouw en zware versterkingen waardoor in het hele dorp de openbare ruimte ook moet worden aangepakt’, legt ze uit. ‘Vaak wordt dat gecombineerd met het vervangen van de riolering en de aanleg van nieuwe infrastructuur. Dat is een enorme druk op de leefbaarheid, want mensen zitten hier jarenlang in een bouwput midden in de herrie. Dat vraagt heel veel van ze. Zeker als ze daarvoor ook al jaren in onzekerheid zaten over wat er met

hun woning zou gebeuren. Of als de woning van de buren wél is versterkt of vervangen maar die van jou nog niet.’

Aan de Harkenrothstraat in Opwierde, een oud dorp vastgegroeid aan Appingedam, is te zien hoe het wél kan. Althans, aan de ene kant van de straat. Want de andere kant is voorlopig nog niet aan de beurt. Op de plek waar in april 2021 twee flats zijn gesloopt, staan nu dertig nieuwe, toekomstbestendige huurappartementen van woningcorporatie Groninger Huis. ‘De gemeente Eemsdelta wil het bestaande park verder doortrekken en de parkeerplaatsen vervangen door groen en bomen, zodat bewoners vanaf hun balkon of terras uitkijken op het groene park’, licht Usmany-Dallinga toe. ‘Op die manier komt er eigenlijk iets mooiers voor in de plaats en zo wordt dit deel van Opwierde een heel fijne plek om te wonen en te verblijven.’ Helaas is nog niet iedereen in Opwierde aan de beurt gekomen, zo maakt een spandoek even verderop pijnlijk duidelijk.

ERESCHULD

Het oordeel van de parlementaire enquêtecommissie over de aanpak van de aardbevingsschade is volgens Usmany-Dallinga vernietigend. ‘Door te spreken over een “ereschuld” van Nederland aan Groningen wordt recht gedaan aan alle ellende die de inwoners is aangedaan. Eindelijk erkenning dus. Tegelijkertijd laat de kabinetsreactie zien dat ze het nog steeds niet echt serieus nemen en veel te weinig middelen beschikbaar stellen om op korte termijn écht iets wezenlijks te veranderen. Mooie woorden en goede bedoelingen dus, maar de uitgangspunten die alle ellende nog steeds veroorzaken, lijken niet te worden verlaten.’ Als de overheid écht het verschil wil maken, moet ze de aansprakelijkheid en causaliteit in alle gevallen loslaten en gewoon de schade vergoeden, vindt de wethouder. ‘Zeker in de kern van het aardbevingsgebied.’

Een andere belangrijke gelijkmaker ziet zij in het aardgasloos maken van alle woningen, te beginnen in het aardbevingsgebied. ‘De voorstellen van het kabinet op dit vlak zijn volstrekt onvoldoende en bovendien nog steeds gekoppeld aan zwaar versterken. Waarom mag er niet iets mooiers in de plaats komen en wordt vaak alleen letterlijk vergoed wat kapot is gegaan?’

‘Wij gaan door tot iedere inwoner weet waar hij aan toe is’

Het Nationaal Programma Groningen (NPG), in 2020 ingericht als compensatie voor de negatieve gevolgen van de gaswinning, heeft als doel het perspectief van Groningen en zijn inwoners te verbeteren.

Eén van de projecten die mede gefinancierd wordt door het NPG is het nieuwe dorpshuis in Zeerijp.

‘Zo ontzettend belangrijk’, vindt Usmany-Dallinga.

‘Wat ons betreft zouden dit soort projecten integraal onderdeel moeten zijn van de gebiedsgerichte versterkingsaanpak.’ De aardbevingen hebben niet alleen letterlijke scheuren in muren veroorzaakt, maar ook in gemeenschappen. Usmany-Dallinga: ‘Hoe denk je dat het is als jij al jaren wacht op een antwoord, totaal niet weet waar je aan toe bent, geen idee hebt wat er met jouw huis gebeurt en of je überhaupt in aanmerking komt voor compensatie, terwijl jouw buurman wél een nieuw huis krijgt? Dat vreet aan mensen. Het creëert een gevoel van ongelijkheid. Dat werkt ontwrichtend en het kan uiteindelijk zelfs hele gemeenschappen uit elkaar scheuren.’

Aandacht voor de sociale kant van het verhaal is dus van groot belang, weet Usmany-Dallinga. En dat betekent investeren in sociale cohesie, samenlevingskracht en noaberschap. Allemaal zaken die door de versterkingsoperatie ontzettend onder druk staan. Het dorpshuis is dé plek waar mensen van oudsher bij elkaar komen en praten over wat hen bezighoudt. Zeker in zware tijden. Maar ook die plekken

zijn getroffen. Vlak achter het oude dorpshuis van Zeerijp, dat inderdaad behoorlijk beschadigd is, staat het nieuwe dorpshuis al in de steigers. ‘De kerk aan de overkant kan nu gebruikt worden voor bijeenkomsten’, vertelt Usmany-Dallinga. ‘Fijn dat die mogelijkheid er is, maar uiteindelijk wil je natuurlijk een echt dorpshuis. En gelukkig worden die in verschillende dorpen nu hersteld.’

AFSTAND VERKLEINEN

Kortom, het begin is gemaakt, maar er moet nog veel meer gebeuren. Vanuit die gedachte blijft UsmanyDallinga doorstrijden.

In Garrelsweer bijvoorbeeld, waar nog zo’n kleine tweehonderd woningen versterkt moeten worden.

‘Garrelsweer ligt in de kern van het aardbevingsgebied en is één van de vier dorpen in de dorpenaanpak’, vertelt ze.

‘Vorig jaar ontwikkelden Eemsdelta en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) samen een dorpsgerichte versterkingsaanpak met als doel het verkleinen van de afstand tussen beleid en bewoner. Want die vertrouwensband heeft natuurlijk een behoorlijke deuk gehad. Ondanks dat ik me soms een dirigent met de handen op de rug voel, blijven we ons vanuit de gemeente onvermoeibaar inzetten om de versterkingsopgave zo goed als mogelijk te begeleiden voor onze inwoners. We gaan pas weg als we klaar zijn’. ←

’t Zandt is één van die dorpen in Eemsdelta die al jarenlang in de versterkingsopgave zit.

VNG JAARCONGRES AFSCHEID

JAN VAN ZANEN

‘De gemeenten staanop scherp’

JAN VAN ZANEN NEEMT TIJDENS HET JAARCONGRES AFSCHEID ALS VOORZITTER VAN DE VNG. MET DE HEM KENMERKENDE PASSIE VOOR DE LOKALE PUBLIEKE ZAAK BLIKT HIJ TERUG OP DE AFGELOPEN ACHT JAAR. ‘IK BEN BLIJ DAT DE VNG NOG STEEDS EEN STERKE EN TROTSE VERENIGING IS.’

Dat roept natuurlijk gelijk de vraag op of dat dan weleens niet zo had kunnen zijn. De 342 verschillende leden van de VNG krijgen immers steeds meer bevoegdheden. Van Zanen: ‘We proberen de club te blijven verenigen en inhoudelijk rijker te maken. Je kunt wel van alles willen, maar het is al heel mooi dat we samen in staat zijn om een betekenisvolle club te blijven. We zijn gegroeid in onze onderlinge samenwerking én we zijn inhoudelijk gegroeid in de wijze waarop we de agenda bepalen. De VNG is de afgelopen jaren relevant gebleven, maar ik denk dat als we van een afstand kijken naar de afgelopen jaren, de VNG ook relevanter geworden is. ’

Van Zanen noemt de VNG als gesprekspartner voor kabinet en parlement belangrijker dan ooit. De vereniging vertegenwoordigt nog steeds alle gemeenten. ‘Ik ben ervan overtuigd dat uiteindelijk iedere gemeente en regio belang hebben bij de inzet van de VNG als “moeder” van alle netwerken, qua lobby, qua expertise en dus een stevige positie heeft.’

U vroeg zich acht jaar geleden af of u er goed aan deed het voorzitterschap op u te nemen. Hoe ziet u dat nu?

‘Het was een hele klus, en niet altijd gemakkelijk. Het wordt er ook niet makkelijker op. Ik deed het wel met veel liefde en kijk er met plezier op terug. Ik ben trots dat ik die kans kreeg. Daarbij kreeg ik alle steun van de VNG-bestuurders in commissies en bestuur en de VNG-medewerkers. Ook de samenwerking met directeuren Jantine Kriens en nu Leonard Geluk verliep heel plezierig. Het is wel een ongoing business. Ik sprong op een rijdende trein en die trein rijdt alleen maar harder.’

U wilde een verbinder pur sang zijn, het boegbeeld van alle gemeenten. Is dat gelukt?

‘Het is aan anderen om daar iets

over te zeggen. Ik heb mijn uiterste best gedaan om een boegbeeld te zijn, daarbij altijd ruimte latend voor anderen. Ik heb de door de adviescommissie Governance aan de algemene vergadering voorgedragen commissievoorzitters graag de ruimte gegeven. Ondertussen was oud-vicevoorzitter Hubert Bruls een grote steun en toeverlaat, evenals de opeenvolgende voorzitters van het College voor Arbeidszaken. En niet te vergeten de onderhandelaars, geweldig op onder meer het brede jeugddossier. Het zijn allemaal keien. ‘Ook al zou ik het niet willen zijn, ik ben een boegbeeld en verbinder. Dat past karakterologisch ook bij me. Dat blijkt bovendien uiteindelijk altijd het meest duurzaam en effectief. Het is misschien soms prettig om even de snoeiharde ongenuanceerde marktkoopman te wezen, maar ik geef het je te doen: 342 gemeenten met 342 burgemeesters, plus gemeenteraadsleden, griffiers, wethouders en gemeentesecretarissen uit alle delen van het land, uit alle typen gemeenten. Het is een fikse klus die te verbinden en voor allen op te komen. Ik wens mijn opvolger alle succes, de tijdgeest is er voor gemeenten niet beter op geworden.’

Wat zijn uw meest memorabele momenten tijdens het voorzitterschap?

‘Een paar gebeurtenissen en ontwikkelingen. Ik was net een week als voorzitter in dienst toen de asielcrisis van 2015 uitbrak. Daar werd mij de verhouding tussen gemeenten en rijk direct duidelijk. Gemeenten staan aan de frontlinie, wij hadden de volle zaaltjes en kregen de ellende over ons heen. Het kostte het rijk moeite om aan te sluiten. Het illustreerde dat wij de belangrijkste overheid zijn. Het rijk kan niks

zonder de gemeenten. Wij moeten het doen en zijn tegelijkertijd hartstikke afhankelijk van het rijk vanwege de centen en instrumenten. Dat patroon zie ik steeds terug op grote dossiers en ik ervaar dat als een enorme paradox. Enerzijds legt het rijk meer en meer taken op het bord van gemeenten, anderzijds wordt er een greep uit het gemeentefonds gedaan zonder de consequenties voor gemeentelijke taken goed te wegen. We worden gezien als één van de vele claims die belangenorganisaties op het bord van de overheid neerleggen. Wij zijn geen claim, zo moeten gemeenten niet behandeld worden. Wij zijn een medeoverheid die wettelijke taken in opdracht van de wetgever uitvoert én we zijn de bestuurslaag die cruciaal is voor het realiseren van de ambities van het kabinet.’

En verder?

‘Een ander gedenkwaardig moment is de coronacrisis. Ongekend, voor het eerst na de oorlog hadden we een avondklok. Dat betekent nogal wat. Dat we de afgelopen acht jaar zonder al te veel gedoe steeds met enthousiasme gezamenlijk met de provincies,

‘We zijn gegroeid in onze onderlinge samenwerking’

‘Het was een hele klus die niet altijd gemakkelijk is geweest. Ik deed het wel met veel liefde en kijk er met plezier op terug.’

verenigd in het IPO, en de waterschapen, via de Unie van Waterschappen, hebben kunnen optrekken, ervaar ik als winst. En ook dat eindelijk lokale politieke partijen, net als lokale afdelingen van landelijke politieke partijen eindelijk een eerste voet aan de grond hebben gekregen qua publieke financiering.

Top. Er is nog meer te doen, maar toch.

‘Tenslotte zijn de gemeentefinanciën door de VNGinzet voor nu op orde. We hebben het lef gehad een arbitragezaak met betrekking tot de jeugdzorg aan te spannen, die we op alle punten gewonnen hebben. Gemeenten kregen hierdoor voldoende middelen voor zorgtaken. En het is gelukt om de opschalingskorting voor een aantal jaren te bevriezen. Ik vind het een opdracht van het rijk om die middelen, als een fair accres en het afschaffen van de opschalingskorting, definitief te maken.’

Is dit de ene overheid?

‘Die ene overheid is helaas nog niet gelukt, maar het is er niet slechter op geworden. We zitten nog met die zojuist door mij genoemde paradox. Mijn opvolger kan met weer een volgende fase aan de slag. De stap naar voren door gemeenten. Ik ben ervan overtuigd dat zich dat letterlijk en figuurlijk zal uitbetalen in positie, dus in bevoegdheden en beleidsruimte, en in middelen. Alleen duurt het gewoon nog even.’

Kunnen we concluderen dat de Voorjaarsnota daar niet bij helpt?

‘In de Voorjaarsnota is opgenomen dat gemeenten er vanaf 2027 structureel geld bij krijgen. Tegelijkertijd

Jan van Zanen stopt op het VNG Jaarcongres als voorzitter van de VNG. Hij is dan acht jaar voorzitter geweest. In het dagelijks leven is hij burgemeester van Den Haag.

blijft de opschalingskorting in stand. De terugval van middelen ten opzichte van 2025 bedraagt vanaf 2026 circa 3 miljard euro. Gemeenten zijn cruciaal voor het welzijn van onze inwoners. Met het voorliggende financiële plaatje kunnen zij hun werk niet adequaat doen. Als alle opgaven en wettelijke verantwoordelijkheden in stand blijven onder deze financiële condities, heeft dat consequenties voor onze inwoners die desastreus kunnen uitpakken. Er zullen dan lastige keuzes gemaakt moeten worden. En dat terwijl de uitdagingen voor onze inwoners de afgelopen tijd alleen maar groter zijn geworden.’

Hoe pakt de VNG intussen de grote vraagstukken op?

‘Het zijn roerige tijden en de gemeenten staan op scherp. Wij laten op een goede manier echt zien steeds meer verantwoordelijkheid te nemen. Het is de voorbode van de stap naar voren die gemeenten willen zetten. Daarbij is de VNG opener en transparanter geworden. Kijk naar wat we allemaal hebben gedaan tijdens de coronacrisis. Talloos zijn de regionale bijeenkomsten in de regio’s over de asielcrisis destijds, over de Omgevingswet, over de Regionale Energiestrategie. En zo hoort het ook.

‘Dat de VNG betekenisvol is, blijkt ook uit de opkomst bij congressen en hoe gemotiveerd de commissies werken. Elke keer zien we een eindeloze overtekening bij het aanmelden van kandidaturen voor de vervulling van de vacatures. Er is een enorme betrokkenheid. De VNG vraagt om reflectie op alles wat wordt bedacht, van de commissies, de provinciale afdelingen, de gemeentelijke netwerken en van allerlei overlegvormen op onderwerpniveau. Het kost veel energie en tijd van alle betrokkenen, maar maakt ons sterk.’

Blijft u bij de VNG betrokken?

‘Ik hoop nog heel lang burgemeester van Den Haag te blijven als de gemeenteraad dat wil en mijn lichaam en geest het aankunnen. Als iemand bij het lokaal bestuur is betrokken, ben ik het, dus ik blijf verbonden aan de VNG. Dit ook vanwege mijn

‘Ik heb mijn uiterste best gedaan om een boegbeeld te zijn’

functie als executive president van de wereldvereniging van gemeenten UCLG en via de VNG-commissie Europa en Internationaal.’

En hoe zit het met uw deelname in de nieuwe Denktank Nederland in 2040?

‘Ik ben zeer betrokken bij de Denktank 2040. Geweldig dat de VNG dit samen met de Argumentenfabriek heeft geïnitieerd. Hoe ingewikkeld de tijden ook zijn, hoe verschillend de gedachten ook, ik denk dat mensen, investeerders, wetenschappers, talenten en ondernemers geraakt kunnen worden door een verhaal. Denk aan de wederopbouw van Nederland na de oorlog of aan de Deltawerken na de Watersnoodramp.

‘Het rijk kan niks zonder de gemeenten’

Zo’n verhaal ontbreekt nu. Daar hebben gemeenten last van. Daarom máken we dit verhaal. Omdat de nationale politiek meer en meer bezig is met dagkoersen en je alleen maar goede keuzes kunt maken over de zorg, industriepolitiek of toekomst van de landbouw als je helder hebt wat voor land je wilt zijn. De politiek moet ervoor zorgen dat problemen die zouden kunnen ontstaan, niet ontstaan omdat ze verstandige en toekomstgerichte keuzes maakt. Te veel keuzes worden nu gemaakt met een focus op deze kabinetsperiode of op een bepaald deelissue. Afwegingen moeten breder, in onderlinge samenhang worden gemaakt. Een aantal deskundigen uit alle geledingen broedt momenteel op die toekomstagenda. Die zittingen zijn zeer inspirerend. Over de stand der dingen doe ik op het VNG Jaarcongres verslag. We hebben echt de kans iets neer te zetten dat tot de verbeelding spreekt, inspireert en aan het denken zet. Dat zou ik een heel mooie nalatenschap vinden.’

Het komend Jaarcongres gaat over de stap naar voren. Wat kunnen de leden verwachten? ‘Opnieuw een hoge opkomst, nu in de prachtige stad Groningen. Symbolischer kan het eigenlijk niet om daar nu te zijn. We hebben een recordaantal stands en sessies, alles is mogelijk. We krijgen ook veel internationale gasten, bijvoorbeeld uit het Caribische deel van het Koninkrijk. Ik hoop dat de raads- en collegeleden het congres vooral gebruiken om te netwerken, gesprekken aan te gaan en inspiratie op doen. Wat betreft het thema van het congres, daar zal mijn opvolger iets over zeggen. Wij als zelfbewuste lokale bestuurders zetten de stap naar voren en laten zien wat we kunnen. Dat vind ik echt heel goed.’

Heeft u nog een boodschap voor uw opvolger Sharon Dijksma?

‘De VNG is een fantastisch mooie organisatie om voorzitter van te zijn. Gemeenten zijn van belang richting kabinet en parlement, maar vooral richting onze inwoners, lokale voorzieningen en ondernemers. Het is alle moeite waard.’ ←

Schrijverscentralezetschrijversinbijgemeente-events

Schrijvers krijgen een stem in het maatschappelijk debat

Ze zijn creatief, ze kijken met een frisse blik en ze hebben zich in uiteenlopende thema’s verdiept. Steeds meer gemeenten en andere overheidsinstellingen nodigen auteurs uit als spreker, dagvoorzitter of sidekick voor een publiek of intern event. De Schrijverscentrale heeft er ruim 5000 ‘in portefeuille’, dus een match is snel gemaakt.

Abdelkader Benali of Joris Luyendijk als key note op een gemeentelijk congres, dat is toch net weer even anders dan de standaardsprekers. ‘Schrijvers over Thema’s is een project van stichting de Schrijverscentrale om schrijvers een grotere stem te geven in het maatschappelijk debat’, vertelt projectcoördinator Anne Bond. ‘Klimaatverandering, stadsontwikkeling, sociaaleconomische ongelijkheid; de thema’s waar schrijvers over schrijven – en dus over kunnen meepraten – zijn legio. Niet alleen tijdens publieke of organisatiebrede evenementen maar ook op afdelingsniveau of om mee te denken over intern beleid.’

Een goede zet

Zo was auteur Daan Rovers, bekend van onder meer ‘Wij zijn de Politiek’, op 10 februari te gast bij het regiocongres van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen.

‘Daan Rovers verzorgde de key note speech en nam deel aan de parallelsessie van Suzanne Potjer’, vertelt strateeg/plaatsvervangend directeur Henk van den Berg die het congres organiseerde. ‘Onderwerp van ons congres was: “Kracht in de regio; hoe initiatieven uit de samenleving onze regio maken”. Vorig jaar hadden we oud-Rijksbouwmeester Floris

Alkemade als spreker. Dit jaar waren echt op zoek naar iemand die vanuit een onverwachte hoek iets te vertellen heeft over het thema van ons congres. Dus zijn we gaan googelen wie daar wat boeiends over heeft geschreven. We waren niet perse op zoek naar een schrijver. Maar al snel stuitten we op Daan Rovers, voormalig Denker des Vaderlands en ROB-lid. En toevallig ook nog

eens schrijver en aangesloten bij de Schrijverscentrale. In haar boek schrijft zij over politiek, openbaar bestuur en de rol van de burger tegen het licht van het huidige tijdsgewricht en de polarisatie. Dat sloot heel goed aan bij ons congres. Het was een groot succes; haar bijdrage werd zeer gewaardeerd. Een goede zet dus.’

Geïnspireerd

Het mes snijdt echt aan twee kanten. Bond: ‘Gemeenten hebben een bijzondere gast die vanuit een heel andere hoek naar gemeentelijke thema’s kijkt en een onverwachte bijdrage levert. Schrijvers op hun beurt worden weer geïnspireerd door

wat ze bij gemeenten tegenkomen. Voor hun verhalen hebben ze vaak uitgebreid research gedaan en dan is het extra interessant om eens een kijkje in de praktijk te nemen. Schrijvers kunnen via ons geboekt worden. Wij hanteren de fair pay en auteurs bepalen hun eigen honorarium.’

Meer weten over de Schrijverscentrale?

Tijdens het VNG Congres heeft de Schrijverscentrale een eigen stand dus kom gerust even langs. deschrijverscentrale.nl/ schrijvers-over-themas

BZK: regels integriteit uniformeren

Het kabinet wil de integriteitsregels van de verschillende overheidslagen zoveel mogelijk uniformeren. Dat schrijft minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken in een nota over het integriteitsbeleid. Ook is er een gepubliceerd.

Er zijn nu nog grote verschillen in de benadering van integriteit door enerzijds het rijk en anderzijds gemeenten en provincies, schrijft Bruins Slot. Zo kent het rijk strengere regels voor wat betreft nevenfuncties van bewindslieden en Tweede Kamerleden dan gemeenten die kennen voor wethouders en raadsleden. De minister wil de regels uniformeren, waar de taken en rollen dat mogelijk maken.

Bruins Slot wil onder meer de regels over de screening gelijktrekken. Ze gaat met de VNG in gesprek over welke onderdelen er verder geüniformeerd kunnen worden.

Medio mei heeft BZK daarnaast een Handboek Integriteit gepubliceerd, een bundeling van de bestaande integriteitsregels voor het decentraal bestuur. (RvdD) ←

Het Handboek Integriteit is te downloaden op kennisopenbaarbestuur.nl

Geachte heer Hoosemans, Het antwoord is afhankelijk van de bevoegdheid die je wilt gebruiken. Het college doet 213a-onderzoeken (volgens regels die de raad vaststelt), de rekenkamer heeft eigen bevoegdheden en de raad heeft de zwaarste bevoegdheden: een enquête instellen. Dit lijkt mij echter eerst vooral een vraag

heeft dat ook door een minderheid ingezet kan worden. Dat kan intern door middel van ambtelijke bijstand, of extern door een bureau in te schakelen.

Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@vngmagazine.nl.

Beste Thorbeckeprofessor,

WALTHER HOOSEMANS, RAADSLID

De ondernemers zijn ten einde raad en wij als gemeenteraad eigenlijk ook. We zijn door onze mogelijkheden heen.

Marco Visscher, fractievoorzitter van Gemeentebelangen Westerwolde, over de overlast van een groep asielzoekers in Ter Apel, de Volkskrant 24 mei

VNG JAARCONGRES GEHEUGENBALKON

Zichtbaar

verleden

GEMEENTEN KUNNEN EEN GROTERE ROL SPELEN BIJ HET

OPHALEN VAN DE LOKALE GESCHIEDENIS, ZEGT HOOGLERAAR DOLLY VERHOEVEN. DE GEMEENTE GRONINGEN GEEFT MET HET GEHEUGENBALKON HET GOEDE VOORBEELD. ‘OP DEZE PLEK

WORDT DE GESCHIEDENIS NIET WEGGEVAAGD.’

Lokale geschiedenis wordt nogal eens opgehangen aan de beroemde Nederlandse (zee)helden van weleer.

Denk aan Jan Pieterszoon Coen en Michiel de Ruyter, die lokaal in hun geboorteplaats zijn geëerd met een standbeeld, plein of straat. Met de kennis van nu vallen deze mannen langzaam van hun sokkel.

Er ontstaat daarbij eerder schaamte en boosheid over de lokale geschiedenis, dan trots. Terwijl die geschiedenis zoveel verder strekt dan kennis over voormalige helden, zegt Dolly Verhoeven, bijzonder hoogleraar Gelderse geschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Al decennialang houdt Verhoeven zich bezig met het overbrengen van historische informatie op een breder publiek. ‘Dat kan op allerlei verschillende manieren’, zegt ze. ‘Een mooi voorbeeld is het rijke Romeinse verleden. Dat is heel slecht zichtbaar in Gelderland. Terwijl tweeduizend jaar geleden de noordelijke grens van het grote Romeinse Rijk, de limes, dwars door de provincie liep.’

Om de Romeinse geschiedenis in de regio onder de aandacht van een groter publiek te brengen, staan er langs de Rijn bij Nijmegen nu borden met teksten die het verhaal vertellen van het Romeinse verleden van dit gebied. Ook staat er een metershoog masker aan het water. Het dient als uitkijkpunt en is van de hand van kunstenaar Andreas Hetfeld. Hij

ontwierp het naar voorbeeld van een origineel Romeins masker dat vlakbij werd gevonden.

GEHEUGENBALKON

In de stad Groningen herleeft het verleden ook aan de hand van kunst, al gaat het hier om een meer recent verleden. Het Geheugenbalkon is een uitkijktoren en ontmoetingsplek op het punt waar de snelweg om de stad straks ondergronds gaat. Tijdens het VNG Jaarcongres, komende maand in Groningen, brengt een van de excursies de bezoekers hierlangs. Iedere Groninger en bezoeker van de stad kent de vermaarde rondweg, waar het niet zelden helemaal vaststaat in de spits. Een deel van die weg verdwijnt nu ondergronds en verbindt straks weer

delen van de stad die voorheen ook een aangesloten gebied vormden.

Projectleider kunst in de openbare ruimte bij Kunstpunt Groningen, Nicoline Wijnja, vertelt over het idee achter het Geheugenbalkon. ‘De vernieuwing van de zuidelijke rondweg is een belangrijke stadsontwikkeling, waarbij nieuwe openbare ruimte ontstaat. Mensen kunnen straks van wijk naar wijk lopen door een groene zone, onder meer via ontmoetingsplekken die wij creëren. Maar het is meer dan dat. Met het Geheugenbalkon en aanpalende kunstwerken zorgen wij dat de geschiedenis van dit gebied zichtbaar blijft.’

Kunstpunt Groningen is verzelfstandigd, maar de organisatie trekt gezamenlijk op met de gemeente. ‘Het is voor ons belangrijk om zo vroeg mogelijk bij planvorming te worden betrokken.’

DOORKLIEFD

De kunstopdracht voor in het nieuwe Zuiderplantsoen boven de oude ringweg, werd gewonnen door Studio

L A. Het Geheugenbalkon bestaat sinds in 2021. Wijnja: ‘De gedachte is dat je op deze plek de geschiedenis niet wegvaagt, maar de herinnering aan de rondweg behoudt. Daarvoor is een bestaand deel van de weg opgetild en maakt ook een stukje van de voormalige vangrail onderdeel uit van het kunstwerk. Het wordt fantastisch goed bezocht. Het is een uitkijkpunt met tribune en ook een spannende plek, de weg duikt precies daar straks onder de grond.’

Op deze wijze blijft bekend dat de stad hier ooit werd doorkliefd door een vierbaansweg. Vanaf het Geheugenbalkon kunnen mensen de Geheugentrip lopen,

een korte historische route van een uur. Daarbij wordt niet alleen het verhaal verteld dat te zien is vanaf het Geheugenbalkon, maar bijvoorbeeld ook dat over het naastgelegen Sterrenbos. ‘We merken dat er aandacht is voor een plek waar een geschiedenis aan hangt. Mensen voelen het verschil, hoewel het voor sommigen natuurlijk abstracter is dan de geschiedenis over een lokale held.’

Voor de gemeente Groningen is het belangrijk om iedereen te betrekken bij de geschiedenis van de stad. Dertig jaar geleden plaatste ze al stadsmarkeringen langs alle grote toegangswegen, kunstwerken die verwijzen naar de geschiedenis en identiteit van Groningen. Ze vertellen bijvoorbeeld dat de stad ooit een belangrijk centrum was voor de productie van strokarton en aardappelmeel. ‘Inmiddels horen die markeringen bij het collectief geheugen,’ aldus Wijnja.

LOKAAL BIER

Iets verderop, net over de provinciegrens, timmert Veenhuizen (gemeente Noordenveld) ook aan de weg met de overdracht van lokale historische kennis. In de voormalige veenkolonie is de afgelopen jaren veel

van wijk

‘Mensen kunnen straks

naar wijk lopen’

‘Met het Geheugenbalkon en aanpalende kunstwerken zorgen wij dat de geschiedenis van dit gebied zichtbaar blijft.’ (Beeld: Siese Veenstra)

cultureel erfgoed opgeknapt en voorzien van een nieuwe functie. In het Nationaal Gevangenismuseum, gevestigd in een voormalig werkgesticht, wordt ook aandacht besteed aan de donkere geschiedenis van de veenkoloniën. Die wordt getekend door diepe armoede, en gedwongen (rijks)opvoedcampagnes. In andere gerestaureerde erfgoedpanden zijn onder meer een hotel, een lokale bierbrouwerij en een boerderijwinkel te vinden.

Noordenveld won in 2020 de BNG Bank Erfgoedprijs. De gemeente werd door de jury geprezen om haar ‘enthousiaste ondersteuning van de talrijke initiatieven van bewoners en vrijwilligers’. In het juryrapport staat verder dat ‘in de hechte samenleving veel kennis, interesse en liefde bestaat voor de lokale geschiedenis en voor het erfgoed’. Burgemeester Klaas Smid zegt daarover: ‘Erfgoed en het bewaren ervan moet gedragen worden door de inwoners. Gelukkig is dat in Noordenveld volop aan de orde.’

VERRIJKING

Ook in Gelderland groeit de aandacht voor de eigen geschiedenis. Het recent verschenen ‘Verhaal van Gelderland’ vertelt de geschiedenis van deze provincie, zegt Dolly Verhoeven. Zij vervulde de afgelopen jaren de rol van projectleider en heeft tijdens het onderzoek gezien hoe belangrijk landschap en ligging zijn in de loop van de geschiedenis. ‘Of een plaats aan een rivier ligt, of er al vroeg handelsrelaties waren, welke grondsoorten boeren tot hun beschikking hadden, zijn dingen die tellen voor de ontwikkeling van een plek.’

Verhoeven: ‘Kennis van dit eigen lokale verhaal is belangrijk om je ergens thuis te voelen, om je verbonden te voelen met de plek waar je woont of verblijft. Dat kan een verrijking betekenen. Daarnaast stimuleert het mensen verantwoordelijkheid te tonen of te nemen voor hun omgeving en er met zorg mee om te gaan.’

Gemeenten kunnen daar volgens haar een rol in spelen, maar dan moeten ze zich wel beter realiseren

wat het belang is van hun eigen geschiedenis. ‘Er is wel enige aandacht voor, maar het kan een tikje meer. Daar wil ik best een pleidooi voor houden. We staan als land voor grote maatschappelijke problemen als de stikstofreductie, het woningtekort en de aardbevingen in Groningen. Neem het verleden dan mee in mogelijke oplossingen, kijk hoe dingen zijn ontstaan. Als je jezelf als gemeente meer rekenschap geeft van de vorming van een landschap of hoe een dorp, stad of gemeenschap tot stand is gekomen, kun je veel duurzamer aan de toekomst bouwen. Dat gebeurt nu te weinig.’

In Gelderland is het Gelders Genootschap hier heel goed in, zegt Verhoeven. Dat denkt met gemeenten mee vanuit de historische vorming van het landschap. ‘In elke gemeente zijn ook wel een of meer historische verenigingen of kringen. Gemeenten kunnen daar hun voordeel mee doen.’

SPANNEND

Er zijn twee groepen inwoners die interesse tonen in de lokale geschiedenis, is de ervaring van Verhoeven. ‘Jonge kinderen vinden het spannend om van alles te ontdekken. Vervolgens verflauwt vaak de aandacht voor lokale geschiedenis, mensen gaan een opleiding volgen, werken, een gezin stichten, zijn kortom druk met andere dingen. Daarna groeit de belangstelling weer. Oudere mensen vragen zich af hoe het komt dat wegen op een bepaalde manier lopen en waarom het ene dorp een groot plein heeft en het naastgelegen dorp niet.’

In dorpen wordt de interesse in de historische dimensie ook met regelmaat aangezwengeld door mensen van buitenaf. Zij komen wonen in een voor hen vreemde omgeving en willen graag meer weten over de achtergrond en oorsprong van hun nieuwe plek.

Verhoeven: ‘Gemeenten kunnen op die interesse inspelen en samen met inwoners, plaatselijke musea en historische verenigingen de lokale geschiedenis beter zichtbaar maken.’ ←

‘We merken dat er aandacht is voor een plek waar een geschiedenis aan hangt’

Martijn van der Steen Co-decaan NSOB en bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl, @martijnvdsteen

DE REGIO ALS REDDING

De regio is hot. Er was in maart het rapport Elke regio telt! van Rli, ROB en RVS, over regionale ongelijkheid bij het toedelen van rijksinvesteringen. Dat rapport vindt in Den Haag en in het land veel weerklank en inmiddels is zelfs de premier actief pleitbezorger van regionale belangen. En ook in een tweede vorm klinkt de regio door. Steeds meer voorzieningen worden ‘belegd’ in de regio. Of het nu gaat om zorg (IZA), gezondheid (GALA), wonen (Hugo de Jonge) of energie (RES), overal gaat de blik naar de regio voor de aanpak van problemen. Daar is veel voor te zeggen, want regionale samenwerking is potentieel een ideale combinatie van lokale nabijheid en bovenlokaal overzicht. De run op de regio roept voor gemeenten de vraag op of ze goed met regionale arrangementen omgaan: hebben gemeenten een strategie om regionale samenwerking optimaal te benutten? Cruciaal is dan de vraag wat optimaal betekent in een context van samenwerking. Dat luistert nauw. Wie in de regio het motto hanteert van win zoveel mogelijk kan op korte termijn winst boeken, maar draait op de langere termijn de regio de nek om. Een regio werkt alleen goed als de leden niet het eigen nut maximaliseren, maar het welbevinden van het geheel laten prevaleren. Een regio is een ecosysteem dat alleen duurzaam bloeit als je het niet

overvraagt, zoals de Amerikaanse politiek econoom Elinor Ostrom in haar boek Governing the Commons beschrijft.

Ook een tweede motto is voor regionale samenwerking fnuikend: bemoei je niet met mij, dan bemoei ik me niet met jou. De gemeente laat de regio met rust, als de regio zich niet met de gemeentelijke taken inlaat. Dus geen actieve deelname, ook geen kritiek, en in ruil daarvoor ook geen bemoeienis van de regio met problematiek in de gemeente. Dan is er weliswaar weinig gedoe, maar gebeurt er ook niks productiefs.

EEN REGIO

ALLEEN

Voor een bloeiende regionale samenwerking zijn bestuurders en volksvertegenwoordigers nodig die de regio besturen als een common, dus als een gemeenschappelijk goed. De common levert voor alle betrokkenen meerwaarde, zolang niemand overvraagt en de duurzaamheid van het gemeenschappelijk goed centraal staat. Dat is een delicate balans die de toekomst van regionale verbanden bepaalt. En, omdat regionale verbanden bepalend zijn voor de grote vragen van onze tijd, is die balans cruciaal. De regio als redding, voor de vele vragen die we zelf niet kunnen oplossen.

Of, zoals Van Kooten en de helaas overleden De Bie het ooit mooi zeiden: samen, voor ons eigen. ←

Aju ongekende regio’s.

Hallo kracht van álle gemeenten!

Zet onze kandidaat uit Onverwachte Hoek naast Sharon Dijksma.

“Ik sta voor een VNG waarin alle gemeenten in Nederland meetellen.

Meer over zijn kandidaatschap:

Stem op 14 juni tijdens het VNGJaarcongres op Mark Boumans als

uit Onverwachte Hoek.

Jij toch ook?!“

Mark Boumans Burgemeester gemeente Doetinchem

Klem in de beleidsbubbel

Te vaak, ziet onderzoeker, adviseur

én VNG Magazine-columnist Marije van den Berg, wordt falend beleid opgevangen met méér beleid: incidentele actieplannen en stoere projecten om het tij te keren. Dat oogt daadkrachtig, maar werkt zelden.

In haar nieuwe boek De beleidsbubbel. En hoe we die liefdevol leeg laten lopen doet Van den Berg voorstellen om door deze beleidsbubbel te prikken. Vastzitten in de beleidsbubbel, of: de kuil die we graven met nieuwe plannen alleen maar dieper maken, in plaats van een weg naar boven te zoeken. Het is een manier van werken die veel

Trendstudie voor kleine gemeenten

Trendstudies voor kleinere gemeenten zijn dungezaaid. Toch hebben ook zij te maken met complexe veranderingen.

Platform31 zet in negen thematische hoofdstukken de belangrijkste trends op een rij, variërend van demografische ontwikkelingen tot sociale en bestuurlijke veranderingen. Ook is er aandacht voor landbouw, duurzaamheid, veiligheid en mobiliteit.

Platform31, Trendstudie

voor P10- en K80-gemeenten. Te downloaden op platform31.nl.

bestuurders en beleidsmakers niet vreemd is. Dat kan anders, door het werk te verplaatsen naar de gemeenschap en de bewijslast van beleid neer te leggen bij bestuurders. Werkt beleid niet meer, dan moet er bijgestuurd worden.

Dat vraagt van bestuurders om beter te luisteren naar de samenleving en om aan ‘beheer’ te doen. Niet komen met nieuwe regels om die vervolgens bij de samenleving over de schutting te gooien, maar daadwerkelijk kijken hoe beleid in de praktijk uitpakt.

Marije van den Berg, De beleidsbubbel. En hoe we die liefdevol leeg laten lopen Verhaal met Impact, € 27,50.

Zwaaien, roepen, springen in de regio

De regio’s voelen zich niet gehoord door Den Haag en de Randstad. Wat ging er fout, welke oplossingen zijn er?

Marijn Molema is plaatsvervangend directeur van het Planbureau Fryslân én hoogleraar Regionale Vitaliteit & Dynamiek. Hij weet dus waar hij het in dit actuele boek over heeft. Het is het relaas van een persoonlijke zoektocht, een historisch overzicht en een pleidooi ineen. De plooien tussen ‘Den Haag’ en de regio’s moeten worden gladgestreken, stelt hij in dit van twijfel en emotie doorspekte verhaal.

Vanuit de geschiedenis trekt Molema, een kind van de regio, fascinerende lijnen door naar het heden.

Marijn Molema, Zwaaien, roepen, springen. Naar een land waar elke regio telt. Uitgeverij Van Gennep, € 17,90.

BETOOG RACHEL STREEFLAND

Asielopvang: van AZC naar ABC

De opvang van asielzoekers in grote centra werkt niet. De oplossing is, volgens Rachel Streefland, het ABC, het AsielBuurtCentrum. Kleinschalig, met meerwaarde voor de buurt. In Utrecht werkt het.

Februari 2022. De Russische inval in Oekraïne leidde al snel tot een stroom van ontheemden, op zoek naar een veilige plek. Nederland vangt, georganiseerd door gemeenten, inmiddels 92.000 Oekraïners op. Een enorme opgave die, ondanks de aantallen en tijdsdruk, niet tot een continue crisissfeer heeft geleid.

Ter Apel, zomer 2022. Grote aantallen asielzoekers wachtten buiten op een plek in de opvang, georganiseerd door het rijk. Echter: het aantal opvangplekken blijkt al jaren niet toereikend. Dit heeft als gevolg dat gemeenten die dat kunnen óf zich daartoe geroepen voelen, (crisis)noodopvang uit de grond stampen.

Ter Apel, zomer 2023. Ook dit jaar moeten er veel

meer plekken voor asielopvang komen dan gedacht. Je zou er moedeloos van kunnen worden. Of ligt hier nú een kans het anders aan te pakken? Ja! Voor een toekomstbestendige asielopvang moet de organisatie – dat heeft de opvang van Oekraïners ons geleerd –fundamenteel anders.

FAIR

SHARE

Elke gemeente en regio levert zijn fair share. Dat eerlijke aandeel wordt vastgelegd in de spreidingswet, die helaas nog even op zich laat wachten. Het aantal opgevangen asielzoekers zou overeen moeten komen met de wettelijke taakstelling voor de huisvesting van statushouders, die weer in verhouding staat met het inwonersaantal van een gemeente. Een kleine gemeente vangt ook op, maar kleinschalig, passend bij de omvang en aantal inwoners. De opvang van Oekraïense vluchtelingen bewijst dat gemeenten prima in staat zijn de huisvesting van ontheemden te organiseren. Het is echter niet realistisch dat het COA als enige partner de huidige problemen duurzaam oplost. Meer partners die de asielopvang organiseren, inclusief positionering bij meerdere ministeries, is vanuit risicospreiding noodzakelijk. Gemeenten en regio’s organiseren, net als bijvoorbeeld in Duitsland, met partnerorganisaties

Meer partners die de asielopvang organiseren is vanuit risicospreiding noodzakelijk

kleinschalige asielopvang. Het mooie is dat we daar al meer voorbeelden van zien in ons land.

VAN AZC NAAR ABC

Draagvlak in de buurt is cruciaal: geen grootschalige AsielZoekersCentra (AZC), maar kleinschalige AsielBuurtCentra (ABC). Die hebben een meerwaarde voor de buurt, de bewoners profiteren mee met de activiteiten die er plaatsvinden. In Utrecht werken we al jaren volgens het Plan Einstein, dat in de kern een ABC is. Dat voorziet in flexibele en duurzame opvang, waar ook plek is voor andere woningzoekenden. Uit onderzoek komt naar voren dat Plan Einstein vrijwel geen overlast oplevert, maar wel meerwaarde voor de buurt. De plek waar iemand in de opvang wordt geplaatst, is ook de plek waar diegene als statushouder gaat wonen, integreren en werken. Iedereen doet mee met de activiteiten in het ABC. Denk hierbij aan het leren van ondernemersvaardigheden, arbeidsmarktoriëntatie, sport en culturele activiteiten. De lange wachttijd wordt dan nuttig gebruikt voor persoonlijke ontwikkeling en het vergroten van het netwerk. En het mooie is: het aanbod geldt voor iedereen, óók voor buurtbewoners.

Gemeenten, werkgevers, maatschappelijke organisaties en asielzoekers zelf, ze willen allemaal dat

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

Bijna driekwart van de Oekraïense vluchtelingen is nu al aan het werk

asielzoekers meteen aan het werk kunnen. Bijna driekwart van de Oekraïense vluchtelingen is nu al aan het werk. Het voorstel is dat asielzoekers zo snel mogelijk kunnen werken, met een snel verkregen burgerservicenummer en zonder bureaucratische belemmeringen.

Het COA stelt dat komend jaar 75.500 plaatsen voor opvang nodig zijn. We hebben nú de kans dat fundamenteel anders te organiseren: kleinschaliger, in nauwe samenwerking met de buurt(bewoners) en partnerorganisaties en iedere gemeente doet mee: van AsielZoekersCentrum naar AsielBuurtCentrum. Utrecht laat zien dat het kan. ←

Rachel Streefland is wethouder Asiel en Integratie in Utrecht en lid van de Tijdelijke Commissie Asiel & Integratie van de VNG.

Beeld: gemeente Utrecht/Bas van Setten

Michiel van Dalen OVERSTAP

Oud-gemeentesecretaris van Buren Michiel van Dalen is de nieuwe directeur Crisisbeheersing en Bedrijfsvoering van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid.

Vanwaar deze overstap?

‘Oorspronkelijk kom ik bij de politie vandaan. Daarna ging ik naar de gemeente waar ik veel deed binnen het veiligheidsdomein. Ik was ook actief op de portefeuille crisisbeheersing, en de laatste jaren was ik operationeel leider corona binnen deze veiligheidsregio. Zo leerde ik de organisatie van binnenuit kennen. Toen bekend werd dat deze functie vrijkwam ben ik gaan nadenken over mijn passie. Die ligt rondom het hele veiligheidsdomein en het openbaar bestuur. Dat komt in deze functie heel mooi samen.’

Wat brengt u mee?

‘Door corona en het asielvraagstuk zijn de veiligheidsregio’s meer in beeld gekomen en is de samenwerking met gemeenten intensiever geworden. Ik was als gemeentesecretaris al regionaal actief, want ik geloof dat samenwerking noodzakelijk is. Ik hoop die samenwerking vanuit mijn nieuwe rol voort te zetten. Ik ken de gemeenten, ook als eigenaar en opdrachtgever van zo’n gemeenschappelijke regeling. Ik ken ook alle burgemeesters en gemeentesecretarissen al in deze regio. Als we goed samenwerken, halen we het beste resultaat voor alle gemeenten.’

Wat laat u achter?

‘Ik hoop een toekomstbestendige organisatie waar collega’s echt met plezier kunnen en willen werken. Daarbij moet ik wel opmerken dat de druk op de ambtelijke organisatie door toenemende taken in de afgelopen jaren steeds groter is geworden. Daar maak ik me zorgen over. Ik ben er trots op dat een relatief kleine gemeente als Buren nog steeds in staat is haar werk goed te doen. Ik hoop ook dat ik een goede adviseur was voor de samenwerking binnen het college.’ (MM) ←

OVERLEDEN

Het Purmerendse raadslid Martin Gennissen is in de nacht van 4 op 5 mei onverwachts overleden. Hij zat sinds 2022 in de gemeenteraad van Purmerend namens Forum voor Democratie. Gennissen werd 77 jaar.

GEMEENTEN

Karen Heerschop is met ingang van 1 juni tot waarnemend burgemeester van Castricum benoemd. Ze is momenteel zelfstandig ondernemer. Daarvoor was ze onder meer waarnemend burgemeester van Beemster, Zeevang en Wijdemeren. In 1994 begon haar politieke carrière als raadslid in Hilversum, waar ze later (2001-2006) ook wethouder was. In Castricum vervangt Heerschop Toon Mans (VVD), die bestuursvoorzitter van onderwijsstichting TWijs wordt. Naar verwachting kan eind maart 2024 een nieuwe burgemeester voor Castricum worden benoemd.

Rob van der Zwaag begon op 1 juni als waarnemend burgemeester van Texel. De CDA’er is de tijdelijke opvolger van Michiel Uitdehaag (D66), die per 11 juli burgemeester van Venray wordt. Naar verwachting wordt eind 2023 de nieuwe burgemeester van Texel benoemd. Van der Zwaag was tot 1 februari burgemeester van Veere, een functie die hij zeventien jaar lang bekleedde. Daarvoor was hij zeven jaar wethouder in Venlo.

Jules Bijl begon op 2 juni als waarnemend burgemeester van Schiedam. Hij vervangt daar Cor Lamers (CDA), die na dertig jaar burgemeesterschap, waarvan tien jaar in Schiedam, het stokje overgeeft. Bijl (D66) was van 2021 tot maart 2023 waarnemend burgemeester van Leidschendam-Voorburg. Daarvoor was hij van 20202021 wethouder in Vlaardingen en van 2015-2019 ambassadeur in Trinidad en Tobago. Tussen 2010 en 2015 was hij directeur kabinet bij de gouverneur van

Curaçao. Ook heeft hij vijf jaar ervaring opgedaan als burgemeester van Eemnes (1999-2004).

Martien van der Kraan is op 9 mei opnieuw aan de slag gegaan als gemeentesecretaris van Delft. Hij stopte in september vorig jaar tijdelijk met deze functie vanwege gezondheidsproblemen. Zijn taken als algemeen directeur nam hij in maart dit jaar weer op zich. Van der Kraan werd sinds 1 september 2022 vervangen door Jan Nauta

Gemeentesecretaris Thijs de Jongh van Steenbergen heeft op 15 mei zijn functie neergelegd, in goed overleg met het college. Hij wil ‘een korte periode afstand nemen’, om daarna aan een nieuwe baan te beginnen. De Jongh is sinds 2016 gemeentesecretaris in Steenbergen. Zijn functie wordt nu waargenomen door locosecretaris Nicole PotBroos. Voor zijn komst naar Steenbergen was De Jongh -

ciën bij de gemeente Breda en algemeen directeur bij de gemeente Etten-Leur.

Ingezonden mededeling

Gemeentesecretaris

Jos Kusters van GulpenWittem is per 1 juni vertrokken. Kusters en de gemeente gaan in onderling overleg uit elkaar, na een verschil van mening over de invulling van de functie. De functie wordt voorlopig waargenomen door locosecretaris Rob Sluijsmans Kusters was sinds december 2016 gemeentesecretaris van Gulpen-Wittem. Daarvoor werkte hij onder meer als afdelingshoofd strategie, beleid en projecten bij de gemeente Eijsden-Margraten.

Laat je inspireren in Groningen!

Met onder meer:

Jan van Zanen Voorzitter VNG

Koen Schuiling

13 en 14 juni 2023

Zien we u op het VNG Jaarcongres?

Gemeenten zetten een stap naar voren

Gemeenten hebben een hoofdrol in grote maatschappelijke vraagstukken. In de uitvoering boeken we op veel van deze vraagstukken tastbare resultaten. Maar we kunnen meer. Omdat we zo dicht bij de inwoners staan, hebben we een scherp beeld van hun zorgen, wensen en behoeften. Waarom zouden wij dan ook niet vaker zelf het voortouw nemen? Een stap naar voren zetten?

Op het VNG Jaarcongres 2023 in Groningen bieden we inspirerende ideeën uit de wetenschap en praktijk voor oplossingen voor de grote opgaves waar u voor staat.

VNG Jaarcongres | 13 en 14 juni | Groningen

Meer info en inschrijven: www.vngjaarcongres.nl

Gastheer en burgemeester van Groningen

Mohamed Yusuf Boss Choreograaf, danser en winnaar BNG Bank Dansprijs 2022

Myron Hamming

Spoken word-artiest en stadsdichter van Groningen

Delegatie van Het Noordpool Orkest

Tim van Hattum

Wageningen University & Research (WUR)

Johan Remkes

Oud politicus en winnaar Machiavelliprijs 2022

Voorzitter VNO-NCW

Interview wethouders

Annalies Usmany-Dallinga (Lokaal Belang Eemsdelta), Esmah Lahlah (GroenLinks, Tilburg) en Marinus Biemans (DOE!, Deurne): lokaal aan de slag met de grote maatschappelijke opgaven

Johan de Jager wordt de nieuwe gemeentesecretaris van Nijkerk. Hij is de opvolger van Dick van Huizen, die per 1 juni aan de slag ging bij de gemeente Oostzaan. De Jager is sinds twee jaar interim-gemeentesecretaris van HardinxveldGiessendam. Ook in Nijkerk vervult hij een interimfunctie, in principe tot het eind van het jaar. De Jager werkte eerder bij diverse gemeenten als (interim-) gemeentesecretaris.

Bjørn van den Brink begon op 1 juni als gemeente-

secretaris van Leusden. Hij volgde daar Willemien de Graaf op, die naar een zorgorganisatie is overgestapt. Van den Brink was eerder onder meer directeur bedrijfsvoering in Hattem en gemeentesecretaris van Ameland en Wierden.

Florus van der Linden is per 1 juli gemeentesecretaris van Albrandswaard. Hij werkte als afdelingshoofd bestuur- en concernondersteuning en locosecretaris bij de gemeente Capelle aan den IJssel. Die functie bekleedde hij sinds novem-

ber 2020. Eerder werkte hij tien jaar bij de gemeente Delft, onder meer als hoofd juridische zaken en hoofd HRM. Ook bekleedde hij interimfuncties bij de gemeenten Ede en Delft. Van der Linden volgde in Albrandswaard Hans Cats op. Cats stopt na 23 jaar als gemeentesecretaris van Albrandswaard. Hij wil tot zijn vervroegd uittreden in juni 2025 in een andere rol voor de gemeente blijven werken.

Na een kleine negen jaar, waarvan zes jaar als ge-

Ingezonden mededeling

Ruimte voor ontwikkeling in een krappe arbeidsmarkt?

Wij zijn vóór

Hoe maak je als gemeente ruimte voor het realiseren van alle ambities in deze krappe arbeidsmarkt? Kom langs op stand 46/55 voor de laatste cijfers, inspirerende tips en praktische ondersteuning. Of kijk op aeno.nl/vngcongres.

meentesecretaris, stopt Andreas de Graaf per 1 juli met zijn werkzaamheden in Voorschoten. Daarvoor werkte hij onder meer bij de Werkorganisatie Duivenvoorde en bij de VNG. De Graaf gaat de komende periode als interim-manager aan de slag. Daarnaast gaat hij zich inzetten om een oplossing te vinden voor de arbeidsmarktkrapte. Voorschoten wil nog voor de zomer een interim-secretaris aanstellen. Begin 2024 wordt de procedure gestart voor de benoeming van een nieuwe gemeentesecretaris.

Sandor Michielse vertrekt na bijna vier jaar als gemeentesecretaris van Rucphen. Vanaf 1 juli gaat hij aan de slag bij de provincie Zuid-Holland als concerncontroller. Voordat Michielse in 2019 naar Rucphen kwam, werkte hij onder meer bij de gemeente Zwijndrecht in diverse leidinggevende functies en was hij senior beleidsmedewerker bij de gemeente Capelle aan den IJssel.

Frederik van Ardenne stopt na zeven jaar in september als gemeentesecretaris van Almelo. Hij wil de komende jaren aan de slag als interim-manager. Voordat hij in 2016 naar Almelo kwam, was Van Ardenne onder meer secretarisdirecteur van de ambtelijke samenwerkingsorganisatie van Diemen, Uithoorn en Ouder-Amstel en algemeen directeur van het intergemeentelijk samenwerkingsverband Holland Rijnland. Daarvoor werkte hij in diverse functies voor de gemeenten Den Haag en Apeldoorn.

De gemeenteraad van Woudenberg heeft Sandra Lenderink aangewezen

1 mei het stokje over van Eva Lemaier. Lenderink vervulde eerder managementfuncties bij de gemeenten Montfoort, Oldebroek, Zwartewaterland en Zwolle.

Menno Horjus begint in juniteraad van Dijk en Waard. Op 16 mei nam hij afscheid van de gemeenteraad van Hoorn waarvan hij vijftien

Waard wordt hij de opvolger van Ronald Vennik, die in april 2022 vertrok om in Heiloo wethouder te worden. Sindsdien is Bregje de Jong

Dini Vriezekolk stopt per van de gemeenteraad van Voorst, ze gaat dan met pensioen. Ze is dan een

daarvoor was ze twintig Voorst.

Janneke Oosterhuis wordt per 1 juli griffier van de gemeenteraad van Loon op Zand. Op dit moment is ze statenadviseur bij de statengriffie van de provincie Noord-Brabant. Daarvoor werkte ze ruim zestien jaar als senior raadsadviseur voor de gemeente Tilburg. Oosterhuis volgt Anne-Floor Heijerman op, die in november 2022 vertrok. Sindsdien is Christine Madern interim-griffier.

Gerrit Raaben, sinds 1 fegemeenteraad van Haaksbergen, stopt per 1 oktober. Hij gaat met pensioen. Voordat Raaben raadsgrif-ker juridische zaken bij de gemeente Zandvoort (19831987) en hoofd van de afdeling Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken in Gorssel (1987-2003).

Rutger den Haan is per 9 augustus benoemd als gemeentesecretaris van Leidschendam-Voorburg. Op dit moment is hij nog gemeentesecretaris van Duiven. Daarvoor vervulde hij directiefuncties bij ROC Nijmegen en de Hogeschool Leiden. In Leidschendam-Voorburg wordt hij de opvolger van Alexander van Mazijk, die 1 mei is begonnen als gemeentesecretaris van Almere.

Robert Ros stopt over een klein jaar, per 1 maart 2024,teraad van Twenterand, hij gaat dan met (vervroegd) pensioen. Ros begon in was hij onder meer afdelingshoofd bij de gemeente Twenterand, raadslid en wethouder in Stad Delden en raadslid in Hof van Twente. Het is de bedoeling dat zijn opvolger al per 1 september begint.

CARIBISCH NEDERLAND

Bram Streppel begint op 1 augustus als eilandsecretaris van het openbaar

lichaam Saba. De functie in deze ‘bijzondere gemeente’ van Nederland is vergelijkbaar met die van gemeentesecretaris. Streppel is nu nog manager van het domein Publiek & Bestuur bij de gemeente Velsen, daarvoor werkte hij in diverse functies voor de Werkorganisatie Duivenvoorde. Op Saba wordt hij de opvolger van Tim Muller, die sinds 1 december 2022 directeur is bij de Rijksdienst Caribisch Nederland op Bonaire. Sindsdien neemt Henk de Jong de functie waar.

BURGEMEESTERS VACATURE

Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Midden(circa 19.500 inwoners), vacant sinds 1 juli 2022. Het salaris bedraagt € 8.616,91 bruto per maand.

op zuid-holland.nl/sollicitatieburgemeester. Sollicitaties vóór 6 juni sturen naar de CdK in de provincie ZuidHolland.

RAAD & WERK

Jan Westerdiep

RAAD WERK

‘Ik doe mijn werk als ambulanceverpleegkundige al 29 jaar. Ik zit op de ambulancepost en als de pieper gaat, zijn we binnen een minuut onderweg. Ik ben verantwoordelijk voor de zorg aan de patiënt. Het is heel afwisselend werk. Soms is het hollen, soms gebeurt er een tijd niets. Dan kan ik onder werktijd ook wel raadsstukken lezen. Mijn tablet neem ik altijd mee.

We hebben diensten van acht uur en kunnen overdag, ’s avonds en ’s nachts worden ingedeeld. Dat maakt het soms lastig om het te combineren met de raad. Gelukkig is er altijd wel een collega die wil ruilen. Ik heb onder meer zorg in portefeuille. Het zorgbeleid wordt landelijk vastgesteld, maar veel gevolgen van het beleid zie ik in de praktijk terug. Dat maakt de combinatie zo interessant.’

VNG JAARCONGRES

Bewegen

in de Skills Garden

BEWEGEN EN EEN GEZONDE LEEFSTIJL BEVORDEREN? VEENDAM PAKTE HET GELIJK GROOTSCHEEPS AAN EN INVESTEERDE IN EEN , PAL NAAST EEN OOK MAAR METEEN NIEUW GEBOUWDE ONDERWIJSINSTELLING.

Vanaf de schoolbanken kijk je verlangend naar buiten. Wat ga je doen straks? Skeeleren, klimmen, steppen? Of op BMX-fietsjes crossen en daarna freerunnen? Leerlingen van het voortgezet onderwijs in Veendam kijken elke dag vanaf de klaslokalen naar een aanlokkelijk terrein vol mogelijkheden. Ze zien de Langeleegte, het enorme leer- en sportpark in Veendam dat jong en oud uitdaagt om te bewegen. Tijdens het Jaarcongres van de VNG, deze maand in Groningen, leidt een excursie de bezoekers door het voormalige voetbalstadion van SC Veendam. Geen schoolplein, maar een compleet verbouwd voormalig voetbalstadion en sportterrein genaamd Leer- en Sportpark de Langeleegte, waar senioren foamballen kunnen overgooien en daarna samen koffiedrinken in het gerenoveerde Henk Nienhuis Stadion. Waar daredevils hun skills kunnen uitproberen op de urban ground. Waar, kortom, alle leeftijden samenkomen. Of je nou houdt van spanning, actie en competitie of gewoon van lekker bezig zijn zonder allerlei sportieve records te hoeven verbreken.

Een bijzondere plek dus, op een bijzondere locatie. Als de Veendamse wethouder sport Henk Jan Schmaal (GemeenteBelangen) eenmaal begint met vertellen, is hij bijna niet te stoppen. Hoe krijg je iedereen enthousiast voor zo’n enorm plan? Schmaal: ‘Dat heeft ook even geduurd, want voet-

balclub Veendam ging tien jaar geleden al failliet. Direct ontstond toen de vraag: hoe verder met het terrein? Op een bepaald moment kwam alles samen. Voor de judovereniging was geld nodig om de voormalige gymzaal van asbest te ontdoen en te renoveren. Tegelijkertijd bleek de wielerbaan aan groot onderhoud toe. De school met haar jarenvijftigfundering moest worden verbouwd. In plaats van geld voor elk afzonderlijk project beschikbaar te stellen, hebben we alles bij elkaar geveegd.’

25 MILJOEN

Partijen met de neuzen dezelfde kant op krijgen duurde even. Ondertussen stegen de bouwprijzen. Toch lukt het in 2018 om de

Henk Jan Schmaal wethouder sport Veendam

gemeenteraad te overtuigen om 25 miljoen euro uit te trekken. En dat komt vooral door het unieke plan.

Mark Bakker, teamleider en hoofd sport bij de gemeente, hielp nadenken over de inrichting van het terrein. Naast het schoolgebouw voor 2200 leerlingen, waarvan diverse klaslokalen uitkijken op de Langeleegte (en waarvan de lokalen allemaal al voldoen aan de CO2-normen van 2050) liggen velden voor diverse balsporten, er is een wielerbaan, freerun-, skate- en urbanpark, een grote berging met uitleenmaterialen zoals BMX-fietsen en een zogenaamde Skills Garden.

ATHLETIC SKILLS MODEL

De basis daarvan ligt in het in Nederland ontwikkelde Athletic Skills Model (ASM). Daarin staan tien vormen van bewegen centraal. Bewegen dus, niet per se sporten. Het gaat om de gevarieerde motorische ontwikkeling, die op diverse manieren in elke activiteit en in ieders leven terug zou moeten komen. Zoals soepel blijven, balans houden, spierkracht versterken, rollen, slingeren en bewegen op muziek.

Bakker: ‘Het doel is plezier hebben en op verschillende manieren bewegen waardoor je minder blessures oploopt dan wanneer je één sport beoefent, dus dat je fit en gezond blijft.’ Wie niet weet wat de bedoeling is van een toestel of speelveld, kan een QR-code scannen voor informatie. De gemeente liet maar liefst 150 filmpjes maken van wat je allemaal kunt doen en hoe je de tien grondvormen van bewegen op een goede en leuke manier toepast op de Skills Garden. Over de inrichting van het urban deel mochten de beoefenaars van urban skills zelf nadenken. Vijftien

mensen kregen een ASM-training, van jongerenwerker, fysiotherapeut tot buurtsportcoach. Voor jeugdtrainers bij de sportclubs, meestal ouders, liet Veendam een verkorte training ontwikkelen zodat ook zij hun standaardtraining kunnen verrijken en van het hele terrein gebruik kunnen maken.

EENZIJDIG SPORTPERSPECTIEF

Oud-schaatscoach en topsporter Gerard Kemkers juicht de aanpak toe. Hij is warm voorstander van aandacht voor bewegen en waarschuwt al lang voor welvaartsziekten als gevolg van elektrisering (kinderen op elektrische fietsen), robotisering (robotstofzuiger) en digitalisering (de verleiding van stilzitten achter een scherm). Om de negatieve gevolgen voor de gezondheid tegen te gaan, pleit hij als oud-gymleraar voor het investeren in trainers of coaches die niet eenzijdig uitgaan van het competitieve sportperspectief.

‘Maar in coaches die insteken op het ontdekken van talenten, die stimuleren om de talenten bij elkaar te leren herkennen en die vriendschappelijke omgang bevorderen.’

‘Uit onderzoek blijkt dat een derde van de bezoekers niet actief is bij een reguliere sportaanbieder, maar hier wél bezig is met bewegen.’

‘Het doel is plezier hebben en op verschillende manieren bewegen’

INZET EN D AADKRA C HT V OO R EENBETAALBARE W O NIN G MARK T

Bouwkosten stabiliseren en verkoopprijzen dalen. Ook zijn het consumentenvertrouwen en de koopkracht laag, maar blijft de druk op de woningmarkt onverminderd hoog. Desondanks stapelen we de kwaliteitseisen op en moeten we goedkoper produceren tegen lagere kosten. De aanpassing van nieuwbouw hierop zal twee tot drie jaar duren. Naast de noodzakelijke herprogrammeringen van woningbouwprogramma’s, zijn de planologische-stedenbouwkundige keuzes va n provincies van groot belang. Walter de Boer, ceo van BPD, is ervan overtuigd dat het kan: ‘Het moet ook echt gebeuren. Zeker nu de woningnood zo schrijnend hoog is.’

Mensen met een gewoon inkomen die een gewoon huis kunnen betalen, dat is waar het onze minister voor Volkshuisvesting Hugo de Jonge om te doen is. We hebben sinds de jaren zestig niet meer zo’n groot woningtekort gehad. In De Jonge hebben we een minister gekregen die zich met jaloersmakend enthousiasme ons vak zeer snel eigen heeft gemaakt en de woningproductie van met name betaalbare woningen probeert aan te jagen. 900 duizend woningen erbij tot 2030, meer regie, meer daadkracht, meer herprogrammeren met als doel meer betaalbare woningen. Ik ben het volledig met hem eens. En wat ons en de minister betreft moet dat dan wel zo efficiënt en effectief mogelijk. Industrieel bouwen maakt dat mogelijk. Bijkomend voordeel van modulair bouwen: minder transport, minder lawaai en minder bouwafval.

G rote locaties voor continuïteit

ALLE WONINGPROGRAMMA’S

MOETEN BEZIEN

OP DE HUIDIGE REALITEIT.

HET MOET ECHT GEBEUREN.

ZEKER NU DE WONINGNOOD

ZO SCHRIJNEND

HOOG IS.’

Het getal 900 d uizend is een d uid elijke stip op d e horizon, maar het mag niet bij woord en e n g etallen blij ven. Het is nu ec ht tijd voor hand en uit d e mouwen en voor het aanwijzen van locaties door de minister. Grote locaties staan voor continuïteit van het woningaanbod over een periode van zo’n tien tot vij f tien jaar en voor een jaarlijks aanbod d at b esc hikbaar komt. De huid ig e pro d uctie is nu vaak te ster k projectmatig g eric ht, wat hand envol energ ie en capaciteit kost van pu blie ke en private org anisaties. Daard oor blijven we spre ken over capaciteitste korten. Dat is slec hts een d eel van d e waar heid; het heef t ook sterk te maken met waar we bouwen en met gestapelde kwaliteitseisen.

B ouwen en wonen voor 74- pl usser s Demografi sche trends – vergrijzing, minder jongeren die mantelzorg kunnen bieden –d wing en de g ehele vakg emeenschap, van architect tot ontwikkelaar en bouwer, tot bezinning. We moeten een antwoord formuleren op de vraag hoe we in de woon- en zorg behoefte van senioren kunnen voorzien, het liefst met een hechte samenhang tussen wonen en zorg. Diverse experts b epleiten terec ht d at we mind er moeten k ijken naar ‘stenen’ en meer naar het sociale aspect. Dus niet ‘zorgwoningen ontwikkelen’, maar wijken of buurten ontwikkelen, kortom leefomgevingen, waar senioren geïntegreerd zijn in het dagelijks leven van de buurt en daarmee hun omgeving iets wezenlijks te bie d en he bb en

Herprogrammeren naar het betaa lbare segment

We worden als markt geconf ronteerd met het feit dat de huidige verkoopresultaten laten zien d at we inmidd el s in een nieuwe realiteit zijn b eland; overigens langverwac ht, want al een jaar of vij f is nauwelijks aandacht geschonken aan de vraag naar huur- en koopwoning en voor inkomens van 1 tot 2 keer mo d aal. We zullen onze huid ig e ontwikkelingsprogramma’s op ge bie d s- en op projectniveau moeten aanpassen naar juist d eze d oelg roepen. Dit vraag t veel creativiteit, maar vooral inzet en d aadk rac ht. Deze urg entie lijk t nog niet d aad wer kelijk tot ie d ereen in d e d rie over heid s b estuurslag en d oorg e d rong en te zijn, maar we zullen voor d e zomer alle woning prog ramma’s moeten bezien op de huidige realiteit en het perspectief op de middellange termijn. Dit dient naadloos aan te sluiten op het voorgesteld e b eleid van minister De Jonge. Net al s d e minister b en ik ervan overtuig d d at we d it k unnen. En het moet oo k ec ht ge b euren. Ze ker nu d e woningnoo d zo sc hrijnend hoog is

‘ WE ZULLEN VOOR DE ZOMER ECHT

en andersom’

Leer- en sportpark de Langeleegte bevordert die duurzame talentontwikkeling, vindt hij als medeadviseur. Duurzame talentontwikkeling en inzet op bewegen voor iedereen. Dat klinkt fantastisch. Komen er echter niet vooral sportivo’s op het aanbod af? Bakker: ‘Uit een klein onderzoek blijkt dat een derde van de bezoekers níét actief is bij een reguliere sportaanbieder, maar hier wél bezig is met bewegen. Daarom loopt ook de buurtsportcoach rond, die advies kan geven over wat er bij iemand past. Verder zijn er twee uitleenmomenten van sportattributen als fietsjes en skates voor wie dat niet zomaar kan betalen of het gewoon eens wil uitproberen zonder direct in de portemonnee te tasten.’

Schmaal: ‘Kinderen die normaal na school achter een beeldscherm kruipen, nemen nu ’s ochtends al hun stepje mee. Senioren hoeven niet weg te kwijnen, maar kunnen samen bewegen en naderhand iets drinken. Als gemeente bieden we buitenschoolse activiteiten aan, ook tijdens vakanties.’

Bakker: ‘Bijzonder is dat het terrein topskaters uit andere gemeenten aantrekt die elkaar nieuwe tricks aanleren. Daarnaast zien we dat de pumptrackers – je vliegt dan op een fiets door bochten en over hellingen en probeert vaart te houden door je lichaam op en neer te pompen – bijvoorbeeld de skatebaan uittesten en andersom. Iedereen inspireert elkaar.’ Zo inspireert Veendam ook andere gemeenten. ‘In Appingedam ligt nu een aanvraag voor een pumptrack, omdat inwoners dat hier hebben gezien’, vertelt Schmaal niet zonder trots.

SAMENWERKING

Niet alleen is er een prachtig terrein met voor elk wat wils, maar er is ook een brede samenwerking tot stand gekomen. ‘Zo komt er nu een JOGG-regisseur (Jongeren Op Gezond Gewicht) bij ons in de uitvoering werken, bieden we ouders en kinderen een impuls voor een gezonde leefstijl waarin ook slapen en voeding een rol spelen en zijn we letterlijk preventief aanwezig, want ook wij zijn gehuisvest

in het Henk Nienhuis Stadion’, zegt Bakker. Natuurlijk heeft niet elke wijk een voetbalveldje, klimrek of speeltuin, want ook in Veendam is het geld een keer op. Schmaal: ‘Maar de Langeleegte is bijna overal vandaan tien minuten fietsen. En dan heb je echt alles tot je beschikking.’

Voor grotere steden kan hij zich voorstellen dat je de verschillende onderdelen van het Skillspark verdeelt over de wijken. Al roept hij vooral op om ‘anders’ te denken: ‘Niet van: we hadden een skatepark en nu hebben we een mooier skatepark. Dan krijg je wat je al had.’

De opening was gepland voor juli 2022, maar in april waren nieuwsgierige inwoners al niet meer te houden. ‘Dus hebben we maar een versnelde openstelling georganiseerd’, vertelt Schmaal.

RONDHANGEN

En er is onverwachte bijvangst: jongeren gingen er rondhangen en ongein uithalen vanaf het moment dat de lichten ’s avonds uitgingen. In plaats van de politie erop afsturen, sprak nu een jongerenwerker de raddraaiers met hun scooters aan. En omdat zij hem al kenden als freerunner met aanzien vanwege zijn sportieve kwaliteiten, was het probleem snel opgelost. Bakker: ‘Hij volgt trouwens nu een ASM-vervolgtraining, zodat hij ook op sportief vlak kennis kan overbrengen. Als gemeente betalen we dat graag voor hem.’ ‘Vergeet ook niet’, vult Schmaal aan, ‘dat als ze niet op de Langeleegte waren gaan rondhangen, ze op een andere plek zouden verblijven waar we ze niet zo gemakkelijk konden aanspreken.’

Wethouder Schmaal heeft nog wel een tip voor bestuurders. ‘Natuurlijk wil ik graag dat we over tien jaar minder kinderen met overgewicht hebben binnen onze gemeente, maar die garantie kan ik niet bieden. Vraag niet om verantwoording van alle uurtjes en eis geen resultaten vooraf. Geef mensen de ruimte om te doen waar ze in geloven.’

Met een sportterrein van ruim twaalf hectare is dat in Veendam letterlijk en figuurlijk gebeurd. ←

Meer over het Athletic Skills Model: athleticskillsmodel.nl

‘We zien dat de pump- trackers de skatebaan uittesten

VACATURES

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ICT

Databasebeheerder

Oracle

Leeuwarden (Senior) medewerker informatieveiligheid

Ouderkerk aan de Amstel

Adviseur informatie

Schagen

BESTUURLIJK

Bestuursadviseur

Haarlemmermeer

Ambtelijk secretaris

rekenkamer

Huizen

Raadsadviseur/

Opmeer

Senior communicatieadviseur

Texel

Communicatieadviseur

sociaal domein

Vlaardingen

ECONOMISCH

Senior Inkoopadviseur IT

Dordrecht

Colofon

Strategisch accountmanager

Dordrecht

Senior inkoopadviseur

HR

Dordrecht

Junior planeconoom

Olst-Wijhe

Specialist interne

controle

Soest

Senior inkoopadviseur

Vlaardingen

Concerncontroller

IJsselstein

ENERGIE

Beleidsmedewerker

energietransitie

Castricum

Beleidsadviseur

energietransitie

(duurzame opwek)

Haarlemmermeer

(Strategisch) beleidsadviseur duurzaamheid

Uithoorn

Adviseur duurzaamheid

Vijfheerenlanden

CULTUUR

Beleidsadviseur kunst & cultuur

Alphen aan den Rijn

Junior archeoloog

Zaanstad

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

Beleidsmedewerker

ondermijning

Schouwen-Duiveland

Procesregisseur zorg en veiligheid

Vught

ORGANISATIE

2 HR-adviseurs

Eemnes

Medewerker gegevensmanagement HRM

Haarlem

Corporate recruiter

Leeuwarden

Consulent HRM

Zaltbommel

RUIMTELIJKE

ORDENING

Werkvoorbereider

vastgoedbeheer opvanglocaties

Bovenkarspel

Werkvoorbereider

vastgoedbeheer

Bovenkarspel

Senior adviseur civiele

constructies/teamleider

Dordrecht

Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg

Jurist omgevingsrecht

Dordrecht

Adviseur mobiliteit

Lelystad

Beleidsadviseur ruimte (ruimtelijke ordening/ mobiliteit/wonen)

Medemblik

Senior juridisch medewerker vergunningverlener

Soest

Strategisch beleidsadviseur ruimtelijke ordening

Uithoorn

Strategisch beleidsadviseur wonen

Uithoorn

Planoloog

Wijk bij Duurstede

Adviseur mobiliteit en parkeren

Zaanstad

WERKGELEGENHEID

Inkomensconsulent inburgering

Haarlemmermeer

WELZIJN

Toezichthouder kinderopvang

Bussum

Bevlogen gedragsdeskundige jeugd

Hoorn

Mis niets!

Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Pieter van den Brand, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Merel van Dorp, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen, Paul van der Zwan

Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek

Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Advertenties Cross, Julia Franken, 010-760 73 24, julia@cross.nl

Abonnementen ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93.

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 183 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag. © 2023, ISSN 1566-1636

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

Blijf op de hoogte van het laatste gemeentenieuws Snel en gemakkelijk!

Schrijf je nu in voor onze gratis nieuwsbrieven!

Op Gemeente.nu lees je: Het belangrijkste gemeentenieuws, achtergronden, opinieblogs en méér Gericht op gemeenteambtenaren

Ingedeeld naar relevante thema’s zoals sociaal, dienstverlening en veiligheid

De gratis nieuwsbrieven van Gemeente.nu bieden

- Tweemaal per week het laatste nieuws in je mailbox

- Tweewekelijkse en maandelijkse themanieuwsbrieven op jouw interessegebied

Parkeren is geen kinderspel.

ParkeerService is een parkeercoöperatie van en voor gemeenten.

Momenteel participeren er vijftien gemeenten. Wij ontzorgen u op elk aspect rond parkeren van het beheren van garages en apparatuur, tot vergunningverlening en handhaving. Dit alles met een team van enthousiaste en deskundige professionals. Doet u ook mee!

Wilt u weten wat ParkeerService voor u kan betekenen?

Bel of mail Arnold Geytenbeek: 06 - 438 47 000 | a.geytenbeek@parkeerservice.nl