VNG Magazine nr. 09-2023

Snel en gemakkelijk!

Blijf op de hoogte van het laatste gemeentenieuws

Schrijf je nu in voor onze gratis nieuwsbrieven!

Op Gemeente.nu lees je:

Het belangrijkste gemeentenieuws, achtergronden, opinieblogs en méér Gericht op gemeenteambtenaren

Ingedeeld naar relevante thema’s zoals sociaal, dienstverlening en veiligheid

De gratis nieuwsbrieven van Gemeente.nu bieden:

-Tweemaal per week het laatste nieuws in je mailbox

-Tweewekelijkse en maandelijkse themanieuwsbrieven op jouw interessegebied

IN DIT NUMMER

Coverfoto: Kees van de Veen/ANP | Nummer 10 verschijnt op 2 juni 2023

THEMA Gebiedsgerichte co-creatie

In de buurtschap Broekheurne, aan de zuidkant van Enschede, vindt een unieke gebiedsaanpak plaats.

THEMA Stikstofreductie

Wethouder Jan Pieter van der Schans van Ede over de zorgen rond leefbaarheid en de economische toekomst.

regio niet. Daar zijn impulsen van buiten voor nodig, zegt Johan Remkes.

THEMA Dorpendeal Een dorp zonder hart, werkt dat? Nee, vond Heteren en het bedacht een hippe Huiskamer.

Evelyn Wever-Croes

De minister-president van Aruba over de nieuwe afspraken met Nederland, de gevolgen van klimaatverandering en de relatie van haar land met de VNG. En over vrouwen in de politiek.

THEMA Probleemoplosser Zonder economisch

Ronald van Raak Leren nadenken over gedeelde waarden.

VNG kritisch: ‘Snel in gesprek over gevolgen Voorjaarsnota’

De VNG wil op korte termijn in gesprek met het kabinet over de gevolgen voor gemeenten van de Voorjaarsnota.

Daarin kondigt het kabinet een nieuwe financieringssystematiek aan, maar hoe die er precies gaat uitzien is nog onduidelijk. Wat wél duidelijk is, is dat de opschalingskorting nog recht overeind staat. Ondanks de extra middelen die vanaf 2027 naar gemeenten komen, blijven voor de jaren vanaf 2026 grote kortingen in de boeken staan: in 2026 krijgen gemeenten 2 miljard euro minder dan het jaar daarvoor, waarvan 700 miljoen opschalingskorting.

ONDER DRUK

De VNG stelt in een reactie dat de lokale uitvoering van wettelijke taken én de haalbaarheid van grote maatschappelijke opgaven onder druk komen te staan. In haar overleg met het kabinet wil de VNG ook al gemaakte afspraken openbreken. Want er is nu niet voldaan aan

de voorwaarde die gold voor de akkoorden die het afgelopen jaar zijn afgesloten, namelijk dat er sprake moet zijn van structurele financiering en voldoende middelen na 2025.

VNG-voorzitter Jan van Zanen zegt dat als alle opgaven en wettelijke verantwoordelijkheden in stand blijven én er sprake is van een forse vermindering van

middelen, dat consequenties zal hebben voor inwoners die ‘desastreus’ kunnen uitpakken. ‘Er zullen dan lastige keuzes gemaakt moeten worden.’

ABONNEMENTSTARIEF

De VNG reageert wel positief op het voornemen van het kabinet om vanaf 2026 voor alle Wmo-voorzieningen weer een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in te voeren. Het abonnementstarief, dat een grote aanzuigende werking had op mensen voor wie de Wmo niet altijd is bedoeld, gaat daarmee van tafel.

Toch plaatst de VNG vraagtekens bij de uitwerking van deze maatregel. Zo is onduidelijk wat dit betekent voor de gemeentelijke financiën, bijvoorbeeld de 110 miljoen euro die per 2025 structureel was toegezegd als voorwaarde voor deelname aan het Integraal Zorgakkoord. ‘En wat betekent het voor gemeenten dat de maatregel volgens de Voorjaarsnota 100 miljoen structureel gaat opleveren?’ Ook hierover wil de VNG snel in gesprek met het rijk. (LM) ←

50 euro voor 10 minuten parkeren op straat

Automobilisten die parkeren in een deel van Scheveningen en in het centrum van Den Haag, gaan een vast dagtarief betalen van 50 euro, ook als ze maar tien minuten parkeren.

Den Haag probeert hiermee te bewerkstellingen dat automobilisten door het hoge tarief uitwijken naar parkeergarages. Op straat blijft dan plek over voor bewoners die hun auto willen parkeren.

Kunstenaar Chris Ripken zegt dat je in een stad kwetsbare dingen nodig hebt om je veilig te voelen, NRC 2 mei

Het gaat om een proef van een jaar. De gemeente nam eerder al verschillende maatregelen. Die blijken echter niet afdoende te werken. (MM) ←

Als dingen alleen maar hufterproof zijn dan is er decorumverlies. Er is dan geen plezier meer in de buitenruimte.

Nieuwe systematiek stikstofruimte

De prioritering van doelen in het stikstofregistratiesysteem wordt aangepast. De nieuwe systematiek zorgt ervoor dat zo min mogelijk stikstofruimte onbenut blijft.

Het kabinet wil de problemen van ondernemers die in beginsel buiten hun schuld zonder benodigde natuurvergunning zijn komen te zitten, de zogeheten PAS-melders, zo snel mogelijk oplossen. Het systeem was eerder bestemd om ruimte uit de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen toe te kennen aan onder meer woningbouwbouwprojecten. Ruimte die niet nodig was voor deze doelen, kon aan PAS-meldingen worden toegedeeld. Die afspraken worden nu aangepast. PAS-meldingen kunnen bij inwerkingtreding van de herprioritering als eerste van de beschikbare ruimte gebruikmaken.

Ook is besloten dat ruimte gereserveerd kan worden voor woningbouwprojecten waarvoor binnen een jaar een vergunningaanvraag wordt gedaan. (MM) ←

Lokale normen voor windparken

Onder bepaalde normen mogen gemeenten en provincies op basis van eigen onderzoek en binnen de beleidsruimte die zij hebben, eigen normen voor geluid, slagschaduw en externe veiligheid voor windparken vaststellen.

Dat blijkt na twee uitspraken van de Raad van State over nieuwe windturbines bij Delfzijl en Dinteloord.

Het is de eerste keer dat de Raad van State oordeelt over lokale normen voor geluid, schaduw en veiligheid nadat de landelijke normen zijn vervallen. Sindsdien kunnen decentrale overheden zelf regels stellen op basis van hun plan-MER. Andere gemeenten en provincies hebben veel aan deze uitspraak. Het betekent dat elke gemeente in staat wordt gesteld om eigen beleid te ontwikkelen en onderzoek uit te laten voeren.

De normen moeten actueel en deugdelijk zijn, op zichzelf staan en toegesneden zijn op de lokale situatie. Het betekent niet dat de uitkomsten van de lokale (MM) ←

Diverse gemeenten geven deze maand gehoor aan de oproep om in de maand mei het gras niet te maaien.

De actie Maai Mei Niet is bedoeld om het herstel van biodiversiteit een handje te helpen. Langer gras houdt meer vocht vast, gaat uitdroging tegen en de bloemen zorgen voor voedsel voor bijen en andere insecten. In België doen tientallen gemeenten mee en ook in Nederland slaat de actie aan. Op de website maaimijnietnederland.nl staan voorbeelden van gemeenten die in mei niet of minder maaien, waaronder grotere steden als Arnhem, Groningen en Almere. (LM) ←

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging

Concepten ALV-agenda en VNG Verenigingsstrategie 2030

Bij eerdere ledenvergaderingen is er vanuit de leden gevraagd om op een eerder moment al een conceptagenda voor de ALV en waar mogelijk ook voorstellen aan de leden toe te zenden.

Gelet hierop hebben we nu alvast een ledenbrief met de

BESTUURSVERGADERING

VAN 21 APRIL 2023

De bestuursvergadering wordt geopend met een actueel thema van deze week: het principeakkoord over de Hervormingsagenda Jeugd. Verder besprak het bestuur de Voorjaarsnota, de Wet langdurige zorg en werden er verschillende voorstellen goedgekeurd.

HERVORMINGSAGENDA JEUGD

De voorzitter dankt delegatieleider Cathalijne Dortmans en alle andere betrokkenen hartelijk voor hun volhardende inzet de afgelopen anderhalf jaar en de enorme prestatie die zij geleverd hebben. Een ledenbrief met uitleg over het principeakkoord is verzonden. Tijdens de ALV op woensdag 14 juni legt het bestuur het akkoord voor aan de leden.

VOORJAARSNOTA

Daarnaast is geruime tijd aandacht besteed aan de Voorjaarsnota van het kabinet. Ter voorbereiding op de uitkomst hiervan wat betreft voldoende, meerjarige, financiële middelen bespreekt het bestuur de eventueel te nemen vervolgstappen. De leden worden hierover zo spoedig mogelijk nader geïnformeerd.

Ook aan de orde zijn de bestuurlijke afspraken met betrekking tot de GGZinstroom in de Wet langdurige zorg (Wlz). Het bestuur stemt hiermee in met inachtneming van de volgende punten: een uitname uit het gemeentefonds is

conceptagenda en de conceptversie van de Verenigingsstrategie 2030 verstuurd. U vindt de ledenbrief op vng.nl/rubrieken/over-de-vng. De definitieve agenda en stukken ontvangt u uiterlijk woensdag 17 mei.

onbespreekbaar, goede randvoorwaarden voor uitvoerbaarheid zijn van groot belang, start met onderzoek naar de passendheid en houdbaarheid van de ondersteuning en zorg voor deze groep in het brede zorgstelsel en maak deze rapportage onderdeel van het houdbaarheidsonderzoek Wmo.

VERHOOGDE KLIMAATAMBITIES

Voorzitter Lot van Hooijdonk nam de commissie mee in de hogere klimaatambities waar het rijk aan werkt. Want dat vraagt mogelijk een forse extra inzet van beleidsmaatregelen, ook vanuit gemeenten.

Vanuit de VNG wordt tijdens de ALV van 14 juni de 55%-doelstelling geagendeerd, met als focus de randvoorwaarden op basis waarvan gemeenten hun taken kunnen uitvoeren die additioneel zijn aan het klimaatakkoord.

Op de agenda van de commissie Economie, Klimaat, Energie en Milieu (EKEM) stonden de klimaatambities van het kabinet, de financiering van klimaattaken, betaalbaarheid warmtetransitie, het interbestuurlijk programma VTH en het programma publieke dienstverlening voor ondernemers.

INTERBESTUURLIJK PROGRAMMA VTH

De VNG is deelnemer aan het Interbestuurlijk programma Versterking VTH, voor versterking van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving. De commissie reflecteerde op criteria en KPI’s (kritieke prestatieindicatoren) voor de robuustheid van omgevingsdiensten. Voor de volgende EKEM-vergadering op 25 mei komt dit onderwerp opnieuw terug bij de commissie.

ACTIEPROGRAMMA PUBLIEKE DIENSTVERLENING AAN ONDERNEMERS

De overheid maakt werk van betere dienstverlening aan ondernemers. Er wordt ingezet op de thema’s arbeidsmarkt, digitalisering en verduurzaming. De commissie heeft als aandachtspunten meegegeven om aansluiting te zoeken met de EU (subsidies) en de energietransitie.

TEKST: VNG

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

POLDERMODEL

Smalle kronkeldijken, riviertjes met knotwilgen, vette weiden, de sloten even hoog als het maaiveld. Nergens in het Groene Hart is de stad ver weg, maar zo lijkt het wel. Al eeuwenlang zijn boeren hier de dragers van het cultuurlandschap. Je moest het flink ontwateren voor er koeien op konden lopen. De keerzijde: versnelde bodemdaling, problemen met de houten funderingen van woningen en meer uitstoot van broeikasgassen. In de belangenstrijd rond het peilbeheer wortelt het poldermodel. Hoe beschermen, behouden en ontwikkelen we het landelijk gebied? Welke rol krijgen de boeren? Hoe gaan we om met bodemdaling en stikstof? Die vragen liggen op tafel lagen bij een bezoek aan de gemeente Woerden, een van de cultuurhistorische steden in het Groene Hart. In een uitspanning in Kamerik vertellen burgemeester Victor Molkenboer en wethouders Mariëtte PennartsPouw, Ad de Regt en Jacques Rozendaal over de specifieke problemen van Woerden. Op de slappe bodem verzakt alles, het telkens moeten ophogen van wegen en openbaar gebied is kostbaar. De gemeente heeft stedelijke problematiek, een groot landelijk gebied, een onofficiële centrumfunctie, maar niet de financiële status om alles overeind te houden. Voor de problematiek van stikstof in relatie tot de veranderingen in de agrarische sector ontbreekt het aan een heldere overlegstructuur. Het lukt niet een samenhangend plan te maken met alle partijen die betrokken zijn: ministeries, buurgemeenten, provincie, waterschappen, boeren, natuurbeheerders,

etc. Om het werk goed te doen is veel nodig: duidelijkheid over verantwoordelijkheden, over de beschikbare middelen en het perspectief dat kan worden geboden. Verder zijn deskundige ambtenaren nodig die met de boeren overleggen over hun toekomst. Het college van Woerden praat weliswaar geregeld met een delegatie van boeren, maar heeft onvoldoende positie om te handelen. Al zien ze dat veel boeren bereid zijn een andere richting in te slaan. In de Gebiedscommissie Utrecht-West wordt wel interbestuurlijk samengewerkt, maar het rijk biedt geen duidelijkheid over de taken en verantwoordelijkheden.

De herstructurering van het landelijk gebied is een samenwerking van alle overheden. Het gesprek over het proces, over hoe we het samen gaan doen loopt, maar is nog niet afgerond. De provincies zijn verantwoordelijk voor de gebiedsprocessen, maar we weten niet welke besluiten zij moeten nemen, en evenmin wat dan de rol van gemeenten is. De politieke discussie gaat alleen over normen en doelstellingen, maar nooit over de uitvoering.

Het Groene Hart is van groot belang, ook voor de Randstad. Zo is het ook voor stad en land elders. Het Landbouwakkoord moet meer over uitvoering gaan. Laten we een gebiedsaanpak opzetten met duidelijke verantwoordelijkheden en middelen, ook voor gemeenten. Hoog tijd voor een nieuw poldermodel. ←

‘We hebben alle regio’s nodig’

ZONDER ECONOMISCH PERSPECTIEF

FLOREERT EEN REGIO NIET, STELT JOHAN

REMKES DIE DE VERSCHILLEN TUSSEN STAD

EN OMMELAND AANKAART. ‘HÉT BUITEN

GEBIED BESTAAT NIET, EVENMIN ALS DÉ

THEMA JOHAN REMKES

‘Leefbaarheid is een buitengewoonminimalistisch begrip’

Johan Remkes

(VVD) is voorzitter van het Nationaal Programma

Groningen en onafhankelijk politiek probleemoplosser. Eerder was hij onder meer waarnemend burgemeester van Den Haag, waarnemend commissaris van de Koning in Limburg, commissaris van de Koning in Noord-Holland, minister van BZK en staatssecretaris van VROM.

Het gezamenlijk rapport Elke regio telt! van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving loog er niet om. Er bestaan onwenselijke verschillen tussen gebieden. Sommige regio’s, vaak tegen de landsgrenzen en buiten de economische centrumgebieden, hebben te maken met een stapeling aan achterstanden. Om Nederland als geheel sterker te maken, is het nodig de brede welvaart in alle regio’s te bevorderen.

De uitkomsten van het rapport verrasten Johan Remkes, onafhankelijk politiek probleemoplosser, niet. Kwaliteit van de leefomgeving vraagt om bestaansperspectief. De mens volgt het werk. ‘Leefbaarheid alleen is niet voldoende, dat is een minimalistisch begrip. Ook gemeenten zijn aan zet.’

Tellen regio’s eindelijk allemaal weer mee, gezien de maatschappelijke en politiek-bestuurlijke ontwikkelingen?

‘Gelet op onder meer het rapport van de drie adviesraden is dat zeker nog niet zo. Die signaleren stevige verschillen. Wat zich hier wreekt is de ooit ingestelde commissie-Wagner. Die adviseerde vooral te focussen op de economisch sterke regio’s. Dat had een stevige invloed op het rijksbeleid. De Directie Regionale Economische Politiek bij EZ bestaat allang niet meer en ook dat had consequenties. Het wrange is dat dit voor een deel een zelfversterkend proces werd. De gestegen welvaart, bijvoorbeeld in autogebruik, heeft een negatieve impact gehad op de voorzieningen in met name plattelandsregio’s. Er zitten twee kanten aan de medaille, dat herstel je niet zomaar meer. Er moet goed gekeken worden naar het sluiten van scholen en andere voorzieningen. Dat geldt ook voor de mechanismen die daar een positieve invloed op hebben. Een van de oorzaken dat mensen naar de stad trekken is de aanwezigheid van economisch perspectief. Het is een soort vicieuze cirkel geworden.’

Het compenseren van de achterstanden alleen is niet voldoende. Het gaat om brede welvaart in alle regio’s. Hoe ziet u dat?

‘Daar ben ik het zeer mee eens. Natuurlijk moet het rijk blijven kijken naar de economisch sterke gebieden, maar er kan wel meer evenwicht komen in aandacht voor alle regio’s. Neem de weging van investeringen in infrastructuur. Het is bijna voorspelbaar, de onderliggende maatschappelijke kosten-batenanalyses zijn veel te eenzijdig economisch georiënteerd. Infrastructuur is een belangrijke economisch randvoorwaarde voor ontsluiting. Sommige regio’s scoren zeer laag. Daarmee zit je in feite weer in diezelfde kip-en-eiproblematiek.’

Investeren in regionale brede welvaart, hoe doe je dat? Gewoon anders aan de investeringsknoppen draaien?

‘Die zijn daar wel heel wezenlijk voor, ook in de richting van het bedrijfsleven. Economische activiteiten zijn nodig om de kwaliteit van de leefomgeving nieuwe impulsen te geven. Mensen volgen werkgelegenheid, zo zit het mechanisme in elkaar. Ik was ooit betrokken bij de discussie over de spreiding van rijksdiensten met de PTT als speerpunt. De PTT is inmiddels weer verdwenen, maar die had wel een belangrijke economische spin-off.’

De regio’s moeten kansenagenda’s ontwikkelen voor de lange termijn. Hoe pakken gemeenten hun rol daarin?

‘Wij leven in een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Gemeenten en regio’s hebben op zichzelf al relatief veel invloed. De regio’s zijn nodig voor de invulling van al die opgaven. Daar heb je niet eens zozeer een discussie over taken voor nodig, die verantwoordelijkheid ligt nu al bij iedere overheid op tafel. Het rijk erkent dat ook wel. Ik ben het zeer eens met die aanbeveling voor regionale ontwikkelagenda’s. Dat zal zo af en toe ook gevolgen hebben voor het gemeentelijk beleid. In deze regio bijvoorbeeld loopt een boeiende discussie of het zwembad in Finsterwolde moet wor-

‘Dé bewoner van het platte- land bestaat niet, evenmin als dé bewoner van de stad’

den gesloten. Dat leeft zeer onder de bevolking, de gemeente zal een heldere keuze moeten maken. Het gaat niet alleen om rijksbeleid. Iedereen in overheidsland moet zich de signalen die zichtbaar zijn geworden, aantrekken. Het gaat ook niet alleen om overheidsvoorzieningen. In kernen waar helemaal geen pinautomaat meer is, is overleg met de banken nodig. Er zijn diverse voorbeelden te noemen die bijdragen aan de verschraling. Ik vind de term leefbaarheid een buitengewoon minimalistisch begrip, vergelijkbaar met zoiets als eetbaarheid. Het gaat in de kern om de kwaliteit van de leefomgeving.’

Hoe zorg je voor vertrouwen en bereidheid bij inwoners en ondernemers om aan die toekomst te werken? Denk aan het wantrouwen dat mede door de stikstofcrisis is ontstaan.

‘Dat hoef ik gemeenten en provincies niet te vertellen. Het is ook een kwestie van prioriteitstelling, zij weten dat donders goed. Op de gemeentelijke werkvloer vind je nu al voorbeelden die alles te maken hebben met energietransitie, klimaatneutraliteit en economische ontwikkelkansen.

Wantrouwen is daarbij niet het goede woord. Wel is er rond het stikstofdossier een grote roep om duidelijkheid vanaf de provinciale werkvloer. Er is beleid nodig dat onderling op elkaar is afgestemd om te voorkomen dat het stikstofdossier lokaal een splijtzwam wordt. Overigens klopt de term stikstofcrisis niet. Er is geen sprake van een crisis, dat is een ernstig misverstand. Wij hebben deze ontwikkeling jarenlang zien aankomen. Er ligt een transitieopgave die met gevoel voor urgentie moet worden aangepakt.’

U bent uitgenodigd op het VNG Jaarcongres met als thema ‘Gemeenten zetten een stap naar voren’. Wat gaat u daar vertellen?

‘Ik ga met Ingrid Thijssen (voorzitter VNO-NCW, red.) in op het rapport Niet alles kan overal van het Adviescollege Stikstofproblematiek. Nederland kent sowieso een zeer hoge bevolkingsdichtheid, een zeer hoge dierdichtheid en een intensieve agrarische sector.

Daarnaast hebben we te maken met een stevige economische dichtheid en navenante hoge verkeersdichtheid. We hebben ook nog natuurambities die wat mij betreft terecht zijn. Hoe dat allemaal te combineren, is de kernvraag voor de komende jaren. Dat betekent niet dat er hekken om bepaalde delen gezet moeten worden. Wel zijn accenten nodig die in de regionale ontwikkeling prioriteit krijgen. Kern van de aanbeveling als het gaat over de natuurdiscussie, is uit te gaan van een zekere mate van zonering.’

Bestaat er een kloof tussen stad en platteland?

‘Hét buitengebied bestaat niet, het maakt nogal een verschil of je onder de rook van Rotterdam woont of in de Achterhoek. Dat is ook een beetje de discussie die de kop opsteekt rond de zogenaamde kloof. Laten we uitkijken voor onnodige polarisatie. Het gaat om de kwaliteit van stad en land. Dé bewoner van het platteland bestaat ook niet, evenmin als dé bewoner van de stad. Het gaat over algemene richtingen en algemene gevoelens, zo ervaren mensen het. Dat blijkt ook uit onderzoek van het SCP. Natuurlijk speelt er wel een heel gevoelig thema. Er bestaan terdege verschillen tussen sommige perifere regio’s en meer verstedelijkte regio’s waar het gaat om voorzieningen en economische kansen, soms ook binnen regio’s zelf. Dat ook sociaal-culturele aspecten een rol spelen, wordt nogal eens vergeten, ook in dat SCP-rapport. De verstedelijkte mens waardeert maatschappelijke veranderingen soms anders. Opleiding en inkomen hebben daar iets mee te maken.’ ←

Lees de lange versie van dit interview op vng.nl/magazine

‘Iedereen in overheidsland moet zich de signalen aantrekken’

MAGAZINE 2023

Wegwijzer vitale regio’s -

Dat zeggen de gemeenten die hun rol opeisen om de landelijke gebieden in de toekomt vitaal te houden.

De uitvoering van alle transitieopgaven heeft grote impact op de regio’s. Die opgaven slagen alleen wanneer rekening wordt gehouden met wat er in de regio leeft.

Gemeenten willen bijdragen aan de rijksdoelen door deze slim te verbinden met de wensen die in de eigen regio leven. De provinciale gebiedsprocessen zijn hét moment om die verbinding te maken.

Daarom komt de VNG binnenkort met een wegwijzer. (MM) ←

Zie ook vanaf pagina 8.

AGENDA

17 MEI Inspiratiedag Gezond en actief leven Den Haag, 10.00-17.00 uur | bit.ly/inspiratiedagGALA

17 MEI

De digitale overheid: toe aan een paradigmashift?

Online, 16.00-17.00 uur | vng.nl/agenda

22 MEI

Mentale gezondheid: van ons allemaal Amersfoort, 10.00-16.15 uur | bit.ly/mentalegezondheidvanonsallemaal

24 MEI

Financiële herplaatsingsgarantie

Online, 10.00-11.30 | platform31.nl

16% van de standbeelden is voor een vrouw

Bron: Trouw

26 MEI

Op naar meer en betere afvalscheiding Utrecht, 10.00-13.00 uur | nvrd.nl

26 MEI

Raadsleden in gesprek met Leonard Geluk

VNG, Den Haag, 15.30-17.00 uur | vng.nl/agenda

26 MEI Werkbezoek innovatie en technologie. Kennisdeling en

Vlaamse en Nederlandse partners

Breda, 9.30-17.00 uur | vng.nl/agenda

1 JUNI

Global Goals Meet-up

2023

Aalten, 11.00-16.30 uur | vng.nl/agenda

Flexcity Goes versnelt tijdelijke huisvesting -

moment.

Daartoe heeft minister Hugo de Jonge (Wonen) met wethouder Joan Veldhuizen (PvdA/GroenLinks) een intentieovereenkomst getekend voor de verkenning van een Flexcity.

Met het vrijhouden van kavels kan Goes als gastgemeente

dienen. Fysieke herplaatsing is hiermee gegarandeerd. Daarnaast zet de gemeente hiermee gebiedsontwikkelingen op

De bedoeling is dat deze wijken qua aantal woningen makkelijk aanpasbaar zijn, zodat de realisatie ook sneller kan plaatsvinden. Dit gebeurt om het tekort aan woningen in Nederland tegen te gaan en de aanhoudende schommelingen in vraag en aanbod te verminderen.

Intussen heeft de ministerraad de contouren van de Financiële Herplaatsingsgarantie goedgekeurd. Daardoor is het vanaf nu mogelijk voor gemeenten en investeerders (doorgaans woningcorporaties), om zich voor deze regeling aan

ren op tijdelijke locaties. Om meer zekerheden te bieden en

deze garantie ingesteld. Het rijk heeft hiervoor 220 miljoen euro beschikbaar gesteld. (MM) ←

3 VRAGEN AAN...

Eric van der Burg

Nu de spreidingswet vertraging heeft opgelopen en de instroom van asielzoekers dit jaar stijgt naar ruim 70.000, moet staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid opnieuw de boer op om te voorkomen dat mensen buiten moeten slapen.

In 2023 komt een kwart meer asielzoekers naar Nederland, ruim 70.000. Waar moeten ze heen?

‘De situatie rond de instroom is minder nijpend dan vorig jaar rond deze tijd. Toen ging het om een kwestie van uren: waar moeten ze vanavond slapen? Nu kunnen we twee tot drie weken vooruit, wat natuurlijk nog steeds zeer krap is. Richting de zomer wordt het nog zorgelijker. Om het drama van vorig jaar te voorkomen, moet er daarom snel iets gebeuren. Daarbij ben ik afhankelijk van andere gemeenten die (nood)opvang beschikbaar stellen. Nu de spreidingswet is vertraagd, zal ik nog sterker een beroep moeten doen op hun solidariteit. Niet met de staatssecretaris of het kabinet, maar met elkaar.’

Wat vindt u van gemeenten die het op dit vlak laten afweten?

‘Op zijn zachtst gezegd ben ik daar niet blij mee. Dat gebrek aan onderlinge solidariteit tussen gemeenten begrijp ik slecht. In Nederland is er de afspraak dat de gemeenten de last samen moeten dragen. Dan kun je niet zeggen: dat doen de buren wel. Zolang mijn spreidingswet nog niet van kracht is, heb ik geen dwangmiddelen en blijft het leuren. Ik besef dat ik veel vraag van gemeenten, die ook al opvang voor Oekraïners verzorgen en statushouders huisvesten. We komen, op basis van de nieuwe cijfers, echter zo’n 20.000 plekken tekort. Gemeenten die tot nu toe weigeren, moeten daarom niet achteroverleunen totdat de wet –hopelijk – op 1 januari 2024 wordt ingevoerd, maar nu al een stap naar voren zetten. Gelukkig zijn er gemeenten die wel verantwoordelijkheid nemen, zoals Breda. Die gemeente stelde op korte termijn tijdelijk 500 plekken beschikbaar toen het laatst bijna misging.’

Hoe trekt u de stagnerende doorstroom van statushouders vlot?

‘In de eerste vier maanden zijn er 3.000 statushouders minder uitgeplaatst dan verwacht. Gemeenten zeggen onvoldoende woningen voor ze te hebben in de vastgelopen woningmarkt. Ik begrijp de zorgen van de VNG over de druk op de lokale voorzieningen, maar gemeenten hebben een taakstelling. Ik ga gemeenten dan ook opdragen meer woningen beschikbaar te stellen voor deze groep. Ze moeten in de tweede helft van dit jaar 27.300 statushouders huisvesten. Al die mensen moeten een plek krijgen buiten de azc’s. Die slibben helemaal dicht. Daarnaast gaan we hotelcapaciteit aanspreken om statushouders tijdelijk te huisvesten. Ook kijkt het kabinet hoe we het asielbeleid structureel opnieuw moeten inrichten. Het aantal ingewilligde asielaanvragen moet omlaag, meer in overeenstemming met andere Europese landen. Zo wordt Nederland niet onnodig aantrekkelijk.’ (AD) ←

BPD en Woonin creëren verbindi in Utrecht Overvecht

‘Als het niet van de bewoners zelf is, dan

Elkaar ontmoeten, prettig en gezond leven en duurzaam en betaalbaar wonen. Woningbouwproject De Mix in Utrecht Overvecht heeft het allemaal. BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling, Woonin en de gemeente Utrecht sloegen de handen ineen en startten een geslaagde samenwerking. It’s all-in ‘De Mix’.

‘De Mix geeft echt een boost aan de wijk’, zegt Pieter van Fulpen, senior vastgoedontwikkelaar en acquisiteur bij Woonin – voorheen Mitros. ‘Als woningcorporatie hadden wij van oudsher veel bezit in het gebied rond de Vader Rijndreef in Overvecht. Vier blokken met 240 woningen en dan nog twee blokken met 80 woningen. Voornamelijk verouderde en slecht geïsoleerde woningen die niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd.’ Samen met BPD en de gemeente Utrecht is Woonin het gebied grondig gaan aanpakken en herinrichten. ‘Die twee blokken met 80 woningen zijn gesloopt en maken plaats voor maar liefst 179 duurzame middenhuurwoningen die BPD op dit moment ontwikkelt’, licht Van Fulpen toe. Woningen die vervolgens weer worden afgenomen en verhuurd door BPD Woningfonds. ‘Een groot voordeel voor ons’, zegt Van Fulpen, ‘want op die manier vindt een vermenging van doelgroepen en inkomens plaats. Dat is altijd goed voor een wijk. Het inspireert en geeft bewoners eigenaarschap en verantwoordelijkheid.’

Kracht van de samenwerking

In ruil voor de 80 gesloopte woningen in Overvecht, krijgt Woonin 135 sociale huurwoningen op andere plekken Utrecht terug waar het aandeel sociale huur erg laag is, in tegenstelling tot de wijk Overvecht. Hierdoor draagt De Mix enerzijds bij aan meer betaalbare woningen in de stad, anderzijds aan gemengdere wijken.

Bij de middenhuurwoningen is er extra aandacht voor de gezondheid van de bewoners. Denk aan de luchtkwaliteit en temperatuur in de woningen, maar ook aan een klimaatadaptief binnengebied met waterberging bij extreme regenbuiten en schaduw en groen in de zomer. Ook komen er brede galerijen voor ontmoeting en verblijf. Win-win-win dus. ‘Dat is echt de kracht van de samenwerking’, zegt Frans Merks, senior assetmanager bij BPD Woningfonds. ‘Die wordt overigens onderstreept door het feit dat we niet alleen de woningen aanpakken, maar ook het hele gebied rond het centrale plein aan de Camera Obscuradreef. We investeren flink in de openbare ruimte, veiligheid en sociale cohesie tussen de bewoners. Die focus op verbinden

en ontmoeten, was ook een van de belangrijke projectopgaven bij de start van dit project. Echt een ingreep dus die de hele buurt gaat versterken.’

Veilig openbaar gebied

‘De kracht van de wijk wás altijd al de sociale controle’, gaat Van Fulpen verder. ‘Mensen die op elkaar letten en elkaar aanspreken als er wat aan de hand is. Dat is mooi en dat wilden we vasthouden.’ De rol van zowel de gemeente als van BPD en Woonin was om die samenhang in de nieuwbouw te behouden en te zorgen dat het terugkomt en niet verdwijnt. Merks: ‘Vertaald naar de praktijk betekent dat fijne ontmoetingsplekken, bankjes in het openbaar gebied en veel meer groen met ruimte voor waterberging, waardoor het fijn vertoeven is op het

Artist Impression van De Mix, Utrecht Overvecht.

ing en ontmoeting in ‘De Mix’

werkt het ook niet’

plein en mensen er ook écht naar toe gaan. Het bijzondere in het plan is dat die hele inrichting van het plein samen met een klankbordgroep van bewoners is bedacht. Dat werkt het best. Je kunt het als partijen wel allemaal bedenken, maar als het niet van de bewoners zelf is, dan werkt het ook niet.’

Naast participatie met de buurt en de bewoners is er gedurende het hele plan- en ontwikkeltraject ook uitgebreid contact en afstemming geweest met de gemeente Utrecht. Vanaf het eerste initiatief is de gemeente Utrecht tijdens het hele proces echt een partner geweest. ‘Samen met de boa’s, de politie en de brandweer is – parallel aan de participatie met de buurt – ook

hard gewerkt om sociale veiligheid te borgen,’ licht Merks toe. ‘Onder meer door het inrichten van heldere zichtlijnen op en rond het plein die zorgen voor een gevoel van veiligheid en die bijdragen aan de sociale controle.’

Een geweldige kwaliteitsimpuls

De kracht van de samenwerking tussen de verschillende partners zit hem volgens Van Fulpen in het feit dat het een langdurige is. ‘Geen hit en run waarbij de projectontwikkelaar zo weer vertrokken is. Maar toekomstbestendig commitment, doordat BPD Woningfonds de woningen zelf afneemt en als verhuurder in het gebied actief blijft. Een goede basis om de komende

jaren samen verder te kijken naar hoe we het project nog verder kunnen versterken.’ Over de actieve en bevlogen rol van de gemeente Utrecht als partner zijn Van Fulpen en Merks erg te spreken. ‘Het gaat natuurlijk deels om openbaar gebied’, zegt Merks. ‘De gemeente is erg betrokken geweest bij het opzetten van een klankbordgroep van bewoners, en alle partijen zorgen op hun beurt voor een geweldige kwaliteitsimpuls in het gebied.’ Meer weten?

v.l.n.r. Pieter van Fulpen, senior vastgoedontwikkelaar en acquisiteur bij Woonin, Frans Merks, senior assetmanager bij BPD Woningfonds

Fotograaf: Reinier Bergsma

Enschede

geeft buitengebied een boost

IN DE BUURTSCHAP BROEKHEURNE, AAN DE ZUIDKANT VAN ENSCHEDE, VINDT EEN UNIEKE GEBIEDSAANPAK PLAATS. BEWONERS EN ONDERNEMERS BEPALEN GROTENDEELS HOE DE GEBIEDSAGENDA ERUIT KOMT TE ZIEN. WAT ENSCHEDE BETREFT MAG DE PROVINCIE DE AANPAK OVERNEMEN IN HAAR EIGEN GEBIEDSPROGRAMMA.

Broekheurne, een afwisselend landelijk gebied met boerderijen, landgoederen en woonhuizen, is de eerste gebiedsaanpak waarmee de gemeente werkt in haar lokale Visie landelijk gebied, verklaart Gerbrand Naeff, gemeentelijk coördinator voor het gebiedsproces. Op het landelijk gebied komen diverse opgaven af. Een gebiedsgerichte aanpak wordt als ‘noodzakelijk ervaren’ om al die opgaven met de bewoners en ondernemers aan te pakken. ‘Dat vraagt om een slingerend zoekpad, niet om een strakke planning naar het doel.’

Directe aanleiding om in Broekheurne gebiedsgericht van start te gaan, was het initiatief voor een zonneveld. De lokale

Energievisie en Visie landelijk gebied verordonneren dat de aanleg van een zonneveld groter dan twee hectare niet geïsoleerd, maar in breder perspectief in een groter gebied wordt aangevlogen. Naeff: ‘Zo’n zonneveld heeft een enorme impact, daarbij ontstaan ook kansen en mogelijkheden om het gewoon beter aan te pakken. Deze werkwijze blijkt in de afgelopen twee jaar dat we bezig zijn inderdaad waardevol te zijn. Bij het bekend worden van de plannen voor een zonneveld hing het gebied een dag later vol met spandoeken. Nu is zowel de oppervlakte van het zonneveld als het draagvlak fors toegenomen. Intussen ontstaan steeds meer activiteiten met de uitvoering van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). Dat geeft ook aanleiding om die brede aanpak echt inhoud te gaan geven.’

GEBIEDSREGISSEUR

Het gebiedsproces startte in 2021 met een verkenning in opdracht van de gemeente, buurtkring Broekheurne en de Stichting voor Duurzame Plattelandsontwikkeling Enschede Stawel. Het traject wordt een dezer dagen afgerond met de uiteindelijke Gebiedsagenda. Naast het duurzaam opwekken van energie waarmee het allemaal begon, zijn na gesprekken in het gebied ook de thema’s leefkwaliteit/recreatie en landbouw/ natuur als combinaties op de kaart gezet. Erik Back is ingehuurd als onafhankelijk gebiedsregisseur. Hij zorgt met zijn kernteam voor input van de agenda. Zijn opdracht: kijk breder in het gebied en ga met bewoners in gesprek. Die gesprekken voert hij letterlijk aan de keukentafel, samen met de omgevingsmanager. Door die combinatie ontstaan meer per-

soonlijke gesprekken met bijvoorbeeld een echtpaar op een boerderij. ‘Dat werkt heel sterk als je ziet wat er in een jaar tijd kan gebeuren.’

Zo kwamen beiden in gesprek met een agrariër die zijn bedrijf langzaam had uitgebouwd. De ondernemer was trots op wat hij door hard werken had bereikt. Tijdens de ontmoetingen kwamen zaken als bedrijfsopvolging, de duurzaamheidsthema’s en het stikstofprobleem ter sprake. Ook kwamen vragen op over het goede evenwicht tussen de kwaliteit van leven en hard werken. ‘Dat lijkt heel ingewikkeld, maar aan de keukentafel kom je tot diepere persoonlijke inzichten. Ik geef daarbij objectief en zo onafhankelijk mogelijk informatie waardoor mensen vertrouwen krijgen en zelf de afweging kunnen maken.’

Hoe de keuze van de ondernemer ook uitpakt, Back noemt het ‘prachtig’ dat er open over de complexe opgaven van het PPLG, waaronder extensiveren voor stikstofreductie, kan worden gesproken – en gelijktijdig over participeren in een zonneweide. ‘Maar misschien nog veel belangrijker: door dit gesprek ontstaat ook een dialoog over de kwaliteit van leven. Dat is echt prachtig om te zien.’

TWENTSE MORES

Bewust is gekozen voor een gebiedsregisseur die geen binding heeft met een van

de opdrachtgevers of met een speciaal onderwerp. ‘Het helpt wanneer de mensen die in het gebied rondlopen de taal letterlijk en figuurlijk verstaan’, vertelt Rob Engbers, ambtelijk opdrachtgever voor de gebiedsgerichte aanpak. ‘Erik Back heeft ook nog eens zelf een boerenbedrijf. Je moet de Twentse mores snappen, dat schept eerder vertrouwen.’ Volgens Engbers kan de gebiedsregisseur prachtige resultaten van onderop bereiken. Dat is wat Enschede betreft ook de enige manier waarop de overheid met deze ingrijpende processen hoort om te gaan. Daar zal vanuit het Nationaal (en Provinciaal) Programma Landelijk Gebied rekening mee moeten worden gehouden. ‘Als een boer besluit minder koeien te houden en deel te nemen aan een zonneveld, dan levert dat veel stikstofwinst op. Al die resultaten kun je in zo’n gebiedsproces optellen om de doelen te halen.’

Engbers wijst op het risico dat het rijk via zijn nationale programma bedrijven opkoopt en die uit het gebied trekt. Het rijk heeft dan misschien wel wat bereikt als het om een piekbelaster gaat, maar de leefbaarheid en toekomstbestendigheid van het gebied zijn daar niet mee geholpen. ‘Dan kom je niet op de juiste schaal tot deze mooie verbindingen. Laat ons als gemeente zakendoen met de provincie. Wij organiseren wel de gebiedsprocessen. We laten met Broekheurne concreet zien dat de gemeente dat kan.’

‘We hebben het proces zo ingericht dat inwoners ook echt een stem hebben via de keukentafelgesprekken en gebiedsbijeenkomsten’, zegt gebiedsregisseur Back.

PARTICIPATIE

Participatie speelt een grote rol bij de manier waarop Enschede de gebiedsgerichte aanpak uitrolt, zegt Naeff. De gemeente kent vijf trappen van partici-

De buurtschap Broekheurne. (Beeld: Zibber)

‘

Redeneer niet vanuit polarisatie, partijpolitiek en stokpaardjes’

patie. In Broekheurne wordt gewerkt met co-creatie, de op een na hoogste trap. ‘De gemeente zet daarbij een stap terug en is terughoudend. Bewoners en ondernemers krijgen de ruimte om zelf plannen te maken.’

Wethouder Niels van den Berg (Burgerbelangen Enschede) heeft zowel duurzaamheid en landelijk gebied als participatie in portefeuille. Een geweldige combinatie, zegt hij, gezien de gemeentelijke inzet op de gebiedsgerichte aanpak.

‘Vanuit mijn politieke achtergrond is de hoge positie die participatie op de agenda van de coalitie heeft extra belangrijk. Onze inwoners actief betrekken bij het proces en ook echt een stem geven, daar gaat het om.’

De wethouder tekent daarbij wel aan dat het een utopie is dat je met gerichte participatie iedereen blij kunt maken. Er zal altijd sprake zijn van conflicterende belangen. ‘Die moet je op tafel krijgen zodat er over gesproken wordt. Met de juiste balans en aandacht voor alle belanghebbenden.’

Met een Twents bescheiden knipoog geeft de wethouder aan dat Enschede niet ver is, Enschede is verder. ‘Ook voor ons is dit een nieuw proces waaraan zowel de gemeentelijke organisatie als de politiek moet wennen. De kunst van het loslaten, keuzes overlaten aan de samenleving. Uiteindelijk heeft de raad natuurlijk de finale stem. Rijk en provincies horen gemeenten hun werk te laten doen. Gun ons de tijd en ruimte voor deze gebiedsprocessen.’

BOEL NOG NIET VOOR ELKAAR

Lastig bij de keus om dit soort proces-

sen van onderop uit te werken, is dat de andere overheden ‘plat gezegd’ de boel nog niet voor elkaar hebben qua kaderstelling, aldus Engbers. Zo is bij de Kaderrichtlijn Water bijvoorbeeld nog steeds niet duidelijk wat de breedte van de bufferzone langs beken wordt. ‘Wij proberen dat zo pragmatisch mogelijk op te lossen, met het waterschap en de provincie dichtbij.’

De conceptgebiedsagenda wordt in mei wel voorgelegd op het provinciehuis.

De vraag daar is of die past binnen het PPLG, zegt Engbers. ‘Rijk en provincie horen vertrouwen te geven aan degene die het gebiedsproces draait. Stel budget beschikbaar, want dit zijn kostbare processen. Laat aan de gemeente zelf over hoe die te werk gaat.’

ANDERE GRONDHOUDING

Bij deze processen geldt een andere grondhouding. Die ziet Back nog niet terug bij het rijk, wel bij Enschede en

de provincie. Alles staat of valt met vertrouwen. ‘Voor deze reis geldt echt dat de overheid vertrouwen aan het gebied geeft en even afwacht. Zorg dat er een bandbreedte in de kaderstelling zit. Met ruimte kun je wat masseren en zaken inwisselbaar maken. Misschien haal je daarmee in het ene gebied de doelstelling heel ruim en in een ander gebied niet helemaal.’

Back adviseert ook de tegenstellingen weg te halen door bijvoorbeeld landbouw en natuur in samenhang op te pakken. ‘Redeneer niet vanuit polarisatie, partijpolitiek en stokpaardjes. Ga naar het gebied toe en zorg dat ter zake kundige vertegenwoordigers de gesprekken voeren in een vertrouwelijke setting. Dan kan de wereld er zomaar nog mooier gaan uitzien. Het gaat om de verbinding met bewoners. Dat is de reis die we maken. Een nieuwe manier van werken tussen de overheid en gebieden, landelijk en stedelijk.’ ←

‘Aan de keukentafel kom je tot persoonlijkediepereinzichten’

Gebiedsgericht werken vraagt om een slingerend zoekpad.

Wethouder Pieter Slikker (PvdA, ‘s-Hertogenbosch) wil dat de gemeente Den Haag stopt met het sturen van dakloze inwoners naar andere gemeenten, de Volkskrant 1 mei

Studenten willen gemeenten platleggen

Als er geen landelijk beleid komt waardoor zij energietoeslag kunnen krijgen, gaan studenten massaal bijzondere bijstand aanvragen bij gemeenten. Daarmee dreigt de Landelijke Studenten Vakbond.

In het Nederlands Dagblad zegt LSVb-voorzitter Joram van Velzen dat hij studenten daartoe gaat oproepen. ‘Als duizenden studenten zo’n complexe aanvraag indienen, lopen de systemen van gemeenten vast. Misschien dat minister Schouten (armoedebeleid) ons dan wel tegemoetkomt.’

Zover is het nog niet, eerst zal het nog ‘rechtszaken regenen’ van studenten die menen recht te hebben op energietoeslag, verwacht de bond. In drie zaken kregen zij al gelijk, van rechters in Arnhem, Amsterdam en Utrecht.

Minister Carola Schouten adviseerde gemeenten eerder studenten uit te sluiten van de energietoeslag omdat de meeste studenten die niet nodig zouden hebben. Armlastige studenten zouden volgens haar een beroep kunnen doen op de bijzondere bijstand, maar de rechter vindt dat geen redelijk alternatief omdat daarvoor strengere voorwaarden gelden.

Gemeenten dringen al langer aan op een landelijke regeling. (LM) ←

Beste Thorbeckeprofessor, IN WELKE JURIDISCHE HOEDANIGHEID REIKT EEN BURGEMEESTER EIGENLIJK KONINKLIJKE ONDERSCHEIDINGEN UIT?

BEWINDSTAAK UITVOERT, OF RECHT STREEKS ALS RIJKSORGAAN?

ALAIN KRIJNEN, Beste burgemeester,

Het uitreiken van koninklijke onderscheidingen doet de burgemeester naar mijn oordeel als Rijksorgaan. Het gaat om wat Zijne Majesteit behaagt, en daarvoor is de minister-president exclusief politiek verantwoordelijk. Een gemeenteraad kan een burgemeester dus niet op de uitreiking van een lintje aanspreken.

Vandaar ook de ongeschreven regel dat bij het opspelden van de versierselen de ambtsketen zo gedragen dient te worden dat het Rijkswapen zichtbaar is. ←

Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@vngmagazine.nl

Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar

Als alle gemeenten hun daklozen aanmoedigen om zich strategisch in te schrijven op plekken met een lotingssysteem, is de beer los.

PHILIPS KEERT TERUG IN EINDHOVEN

Philips is terug in Eindhoven. Het bedrijf schonk een zeven meter hoge buste van oprichter Gerard Philips aan de gemeente Eindhoven. Het werd in delen neergelaten in het Gloeilampplantsoen, tegenover het Klokgebouw op het voormalige Philipsterrein. Later zal het verhuizen naar het nieuwe Victoriapark in het centrum van de stad, vlak bij de plek waar het eerste fabriekje stond.

Nederland circulair

Elke verpakking telt, ook voor

Het Afvalfonds Verpakkingen regelt niet alleen de inzameling en recycling van huishoudelijk verpakkingsafval, maar is sinds begin dit jaar ook verantwoordelijk voor de inzameling van consumentenverpakkingen die bijvoorbeeld worden weggegooid bij consumptie op het werk, in de sportkantine, op school of in de horeca. Binnenkort kunnen bedrijven en organisaties zich weer aanmelden op afvalgoedgeregeld.nl, het kosteloze inzamelsysteem voor plastic verpakkingen, drankenkartons en glas.

Zo zijn dit jaar al 10.000 locaties gestart met de gescheiden inzameling van plastic en drankenkartons en 10.000 met glas. Daaronder basis- en middelbare scholen, verenigingen, ziekenhuizen, kantoren en gemeentehuizen. Het recyclen van verpakkingen levert een relatief grote bijdrage aan een schonere wereld. ‘Als je gerecycled materiaal gebruikt, hoef je geen fossiele grondstoff en in te zetten en beperk je de CO2. Voor een transitie naar een circulaire samenleving en een schonere wereld is het van groot belang dat verpakkingen niet eindigen als afval maar als grondstof’, zegt directeur Hester Klein Lankhorst van het Afvalfonds. Het milieu en het klimaat staan immers zwaar onder druk.

De Plastic Wijzer

De wereldwijde CO2-uitstoot moet nog dit decennium drastisch omlaag. ‘Wij willen zoveel mogelijk verpakkingen recyclen tot grondstof. Onze ambitie is volledig fossielvrij en circulair verpakken in 2050, zonder zwerfafval en microplastics. Daarom lanceerden we begin dit jaar De Plastic Wijzer, met heldere doelstellingen voor plastic verpakkingen, zodat we weten waar we samen naartoe willen en moeten. En dat is verpakken zonder schade aan mens en milieu.’

Klein Lankhorst vervolgt: ‘Dat kunnen we uiteraard alleen samen met de hele keten, inclusief de

bedrijven

Afval Goed Geregeld

Elke verpakking telt

aan Afval Goed Geregeld. Nu zijn dat er ongeveer duizend. En het kan volgens de directeur nog een gunstig neveneffect krijgen op het afvalscheiden thuis. ‘Als mensen thuis ook gaan doen wat ze op kantoor doen, gaat het nog meer in hun systeem zitten. En op de scholen heeft het een sterk educatief karakter doordat leerkrachten er vaak ook in hun les aandacht aan besteden.’

Minder energie

gemeenten die de inzameling organiseren. Daar moeten we met z’n allen de schouders onder zetten, de verantwoordelijkheid voor pakken. Wij doen dat zelf bijvoorbeeld door goed recyclebare verpakkingen nog verder te stimuleren. Met tariefdifferentiatie, waarbij goed recyclebare verpakkingen een lagere afvalbeheerbijdrage betalen. En ook met ons actieplan “Design for Recycling voor plastic verpakkingen” dat we onlangs lanceerden met hulp van de begeleidingscommissie. Daarin zitten onder andere de NVRD, Recycling Netwerk Nederland, NRK Verpakkingen, Plastic Pact, FNLI, Plastic Pact en producenten en retailers. En samen met gemeenten kijken we hoe we de kwaliteit van inzameling verder kunnen verhogen. De PMD-afvalstroom is voor gemeenten één van de meest uitdagende stromen om goed in te zamelen. We zien dat gemeenten daar keihard aan werken. Door hier onze samenwerking te intensiveren verhogen we de kwaliteit van inzameling en daarmee komt ons

gezamenlijke doel – zoveel mogelijk verpakkingen terug laten komen als grondstof – steeds dichterbij.’

Effectieve inzameling

Het Afvalfonds draagt sinds tien jaar namens producenten de verantwoordelijkheid voor een efficiënte en effectieve inzameling van verpakkingsafval en voor sortering en recycling van verpakkingen in Nederland. Met succes: al 80 procent van alle verpakkingen in Nederland wordt gerecycled. ‘Daar mogen we samen trots op zijn want het is ook het resultaat van goede samenwerking in de keten. En met de bedrijfsmatige inzameling kunnen we er nog een schepje bovenop doen.’ Hergebruik zonder recyclen, zoals bij bierflesjes, biedt eveneens veel mogelijkheden. Het Afvalfonds wil daarom naast recycling ook reduce en reuse stimuleren. Met Afval Goed Geregeld willen Nedvang en het Afvalfonds het scheiden van afval verder stimuleren. Klein Lankhorst hoopt dat uiterlijk binnen tien jaar in ieder geval alle scholen deelnemen

Klein Lankhorst hoopt dat gemeenten de mogelijkheid van organisaties en bedrijven om deel te nemen aan Afval Goed Geregeld zullen uitdragen. Net als bijvoorbeeld de gemeente Dinkelland, die het initiatief op haar website onder de aandacht brengt. Wethouder Cel Severijn stimuleert ondernemers om bewust om te gaan met grondstoffen: ‘Recyclen kost vaak minder energie dan het winnen van grondstoffen voor nieuwe materialen en is beter voor het klimaat. Tegelijkertijd behouden we zo voldoende grondstoffen voor nu en in de toekomst.’

Meer informatie en aanmelden

Bedrijven en organisaties die gebruik willen maken van het kosteloze inzamelsysteem Afval Goed Geregeld kunnen zich bij het online loket www.afvalgoedgeregeld. nl aanmelden. Dat loket is van 1 mei tot en met 31 mei geopend. De gescheiden inzameling en recycling van het verpakkingsafval start in het derde kwartaal dit jaar.

THEMA DORPENDEAL Een

hart voor Heteren

EEN DORP ZONDER HART, WERKT DAT EIGENLIJK WEL? IN HETEREN VONDEN ZE VAN NIET. MEDE DANKZIJ DE DORPENDEAL

KREEG HET DORP EEN GLOEDNIEUW HART: EEN HIPPE HUISKAMER WAAR JE KUNT FLEXWERKEN EN ELKAAR KUNT ONTMOETEN.

Heteren, een dorp met vierduizend inwoners aan de oevers van de Nederrijn, vraagt al langer om een dorpshart, weet Dimitri Horsthuis-Tangelder (GemeenteBelangen Overbetuwe). Hij is wethouder Ruimtelijke Ordening in Overbetuwe, waar Heteren onderdeel van uitmaakt. ‘Dertig jaar geleden al spraken de bewoners die wens uit en vijf jaar terug meldde de dorpsraad zich bij de gemeente,’ vertelt hij tijdens een kop koffie in de Huiskamer van Heteren. ‘Er waren wel winkels en wat andere faciliteiten. Maar die lagen, net als in andere dorpen, behoorlijk verspreid van elkaar. Een hart met gezelligheid, waar iedereen bij elkaar kon komen, ontbrak eigenlijk. Natuurlijk was er wel een school en voorheen ook een gemeentehuis. Maar met de herindeling was dat laatste ook niet meer nodig.’

OMARMD

Wethouder Dimitri HorsthuisTangelder: ‘Een dorpshart gaat pas kloppen als het van de bewoners zelf is.’

Toen het te lang duurde en het proces aan alle kanten leek vast te zitten, zijn bewoners die rol zelf gaan oppakken. En met succes. HorsthuisTangelder wijst naar een afbeelding in het koffietafelboek over Heteren. Waar eerst een kale verrommelde vlakte was met een paar containers, is nu het gloednieuwe Hart van Heteren verrezen. ‘Het dorp heeft het heel mooi opgepakt. Samen met winkeliers en ondernemers overigens.

Een initiatief dat wij als gemeente hebben omarmd. We doen met ze mee en we faciliteren hun plannen.’ Naast de samenwerking met de gemeente hebben de bewoners ook een beroep gedaan op de provincie en daarmee een mooi bedrag van in totaal 385.000 euro binnengehaald, waarvan 310.000 vanuit de Dorpendeal, een initiatief van de provincie Gelderland om de leefbaarheid in de dorpen te stimuleren (zie kader)

‘Het initiatief ligt dus echt bij de bewoners’, gaat Horsthuis-Tangelder verder. ‘En dat moet ook. Want een dorpshart gaat pas kloppen als het van de bewoners zelf is.’

FIJN VERTOEVEN

Kloppen doet het Hart van Heteren inmiddels zeker.

‘Als je hier vroeger kwam, kon je niet eens gezellig een kop koffie drinken’, zegt Horsthuis-Tangelder. ‘Dan was je aangewezen op de supermarkt voor een blikje fris en een voorverpakt broodje. Nu is het voor iedereen, ook voor bezoekers en toeristen, fijn vertoeven in Heteren. Er zijn een pizzeria, een kapper, een dierenarts en een cadeauwinkeltje.’

En de Huiskamer van Heteren dus, met daarin de bibliotheek die haar intrek in het gebouw heeft genomen. Horsthuis-Tangelder: ‘De Huiskamer is echt dé plek waar het hele dorp kan samenkomen en je elkaar op een laagdrempelige manier kunt ontmoeten. Je kunt er koffiedrinken van Heterse koffiebonen, chocoladetaart eten van Heterse thuisbakkers en jam en muesli kopen van Heterse vruchten en noten. Maar

‘Zo’n huiskamer kan een enorme boost geven’

Bert van Putten (links), initiatief nemer van Heteren Sociaal en voorzitter van Stichting Open Voor Jou, en Kelvin Derksen, voorzitter van de dorpsraad, zijn trots op het bereikte resultaat.

je kunt er ook terecht met vragen over werk en financiën. En mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen er zelfs aan de slag. Meteen vanaf de start in februari dit jaar, hadden zich al een heleboel vrijwilligers gemeld om hier te helpen, onder meer achter de bar in de Huiskamer en in de bibliotheek.’

SAMEN

Bert van Putten is initiatiefnemer van Heteren Sociaal en voorzitter van Stichting Open Voor Jou en een van de drijvende krachten achter de plannen. Hij zegt:

‘Toen hier eind 2018 op de plek waar nu de Huiskamer van Heteren is, huizen gebouwd zouden worden, zijn we met een clubje mensen opgestaan. Dat was namelijk niet wat we wilden. We zijn ons hard gaan maken voor een alternatief. Uiteraard was er scepsis. De ontwikkelaar was niet blij met ons.

‘En aanvankelijk waren er ook aardig wat bewoners tegen. Een nieuw centrum dat in één keer uit de grond wordt gestampt, is dat nou wel zo’n goed idee? Maar gaandeweg kregen we steeds meer mensen en partijen mee. We hebben een goed verhaal op papier gezet, samenwerking gezocht met de gemeente.’

Zo werd de ontwikkeling van de huiskamer in steeds grotere mate ‘samen’ opgepakt, zegt Van Putten. ‘De huiskamer is echt het middelpunt van Heteren. Een plek waar verhalen worden verteld en opgeborgen. Met de inwoner als bindmiddel. Ik geloof dat die kracht ook wel echt zit in dat samen doen. En in het vertrouwen dat de gemeente in ons had.’

AANTREKKENDE WERKING

Ook Kelvin Derksen, voorzitter van de dorpsraad in Heteren, is trots op wat is bereikt. ‘Historisch is het in dit soort dorpen vaak zo dat je vlak bij de kerk het dorpsplein met de dorpskroeg hebt zitten. In ons dorp is dat net even wat anders gegaan. Een centrale ontmoetingsplek hadden we niet. Terwijl dat toch zo belangrijk is voor de sociale samenhang hier in het dorp, en voor het behoud van de lokale ondernemers. Want die zorgen weer voor voorzieningen en voor steun aan verenigingen. Kortom, het heeft allemaal met elkaar te maken. Wij waren ervan overtuigd dat zo’n dorpskern een enorme boost zou kunnen geven aan dat alles. En dat is ook zo. In de Huiskamer kom je elkaar tegen, spreek je af voor een kop koffie en leer je je buren kennen. Dat is voor veel mensen fijn. Zeker

in deze tijd, waarin iedereen toch wat meer op zichzelf is. Dat maakt het makkelijker om een helpende hand uit te steken of te accepteren als dat nodig is. Dat moet natuurlijk wel groeien, maar deels gebeurt dat ook al. Deze plek heeft echt een aantrekkende werking op mensen. De komende tijd willen we dat soort dingen nog meer faciliteren. Een repaircafé bijvoorbeeld. En iedere maand een activiteit op het plein.’

PARTICIPATIE TEN TOP

Heteren is door Overbetuwe aangewezen als plek voor grootschalige woningbouw, zegt wethouder Horsthuis-Tangelder. ‘In het hart van Heteren zijn twintig appartementen en veertien eengezinswoningen gerealiseerd en voor de komende tien jaar staan er nog duizend nieuwe woningen op het programma.

Ook dat draagt zeker bij aan het succes van ons project. Ondernemers zien dat en worden er enthousiast van. Een aantal heeft ook daadwerkelijk de stap gezet om zich te vestigen, erop vertrouwende dat het goed komt. In de toekomst verbeteren we de bestaande sportvoorziening en komt er een uitbreiding van het bedrijventerrein die gaat zorgen voor extra werkgelegenheid. Dit is natuurlijk participatie ten top. Want zonder de inwoners was het niet gelukt. Dan kun je als gemeente wel stenen plaatsen maar het hart gaat pas kloppen als de gemeenschap er volledig achter staat.’ ←

TWAALF DORPENDEALS IN GELDERLAND

Een Dorpendeal is een initiatief vanuit bewoners in een stad,

Stikstofprobleem

opgelost, en dan?

VANUIT DEN HAAG IS ER WEINIG AANDACHT VOOR DE GEVOLGEN

VAN DE STIKSTOFREDUCTIE IN LANDELIJKE GEBIEDEN. EDE HEEFT EEN GROOT BUITENGEBIED ÉN KENT EEN OMVANGRIJKE INTENSIE

VE VEETEELT. DE ZORGEN OVER LEEFBAARHEID EN DE ECONOMI SCHE TOEKOMST PAKT DE GEMEENTE DAAROM ZELF MAAR AAN.

Op de landkaart in zijn werkkamer laat wethouder Jan Pieter van der Schans (CDA) de uitgestrektheid van de gemeente Ede zien. ‘Zo’n beetje alles wat tussen Veenendaal, Wageningen, Barneveld, Arnhem en Apeldoorn ligt, behoort tot deze gemeente. Meer dan de helft is natuurgebied, 34 procent is agrarisch en slechts 7,5 procent bebouwd terrein’, zegt hij. Van der Schans is als wethouder onder meer verantwoordelijk voor landbouw, natuur, landschap en water en de Opgave landelijk gebied. Ook is hij lid van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit.

HART VAN DE PROBLEMATIEK

In één adem benoemt hij vervolgens de problematiek waar Ede als agrarische gemeente mee kampt. Aan de ene kant is er het grote Natura 2000-gebied waar herten, zwijnen, vossen en wolven vrij spel hebben, wijst hij aan. Daarnaast herbergt de gemeente veel diverse soorten agrarische bedrijven, het merendeel intensief.

Dat intensieve karakter van de landbouw is volgens de wethouder historisch zo gegroeid vanwege de arme bodemkwaliteit. Op de zandgronden worden anno 2023 nog altijd miljoenen kippen, 170.000 kalveren, tienduizenden varkens en zo’n 7.500 melkkoeien gehouden. Dat levert,

niet heel verrassend, een enorm stikstofprobleem op. ‘Van de stikstofdiscussie die in Nederland speelt, vormt Ede zo’n beetje het hart. Veel discussies die landelijk worden gevoerd, zijn hier op microniveau terug te vinden.’

AGRARISCH GEBRUIK

Het landelijk gebied is altijd in beweging en ziet er volgens Van der Schans geen dag hetzelfde uit. ‘Het aantal boerenbedrijven is in twintig jaar gehalveerd’, vertelt hij. ‘We zitten nu op 650 actieve agrarische bedrijven. Schaalvergroting en concentratie speelden in deze ontwikkeling een belangrijke rol.’

Daarnaast zijn er zeshonderd erven met een agrarische bestem-

ming, die echter niet meer als zodanig worden gebuikt.

Sinds 2016 is met bijna iedere boer of eigenaar van agrarische gebouwen gesproken. Honderden gesprekken, met in totaal zo’n 80 tot 85 procent van de perceelhouders. Een belangrijke vraag daarbij was: wat ben je aan het doen? Van der Schans: ‘Niet om te handhaven, maar om te weten waar ze mee bezig zijn. Hoe ziet je toekomst eruit, wat wil je met je locatie? Wil je door als boer, wil je schaalvergroting, wil je specialiseren – of wil je stoppen, en wat dan? Recreatie, zorg?’

WENS OM TE STOPPEN IS GROOT

Uit de gesprekken heeft de gemeente een lading bruikbare informatie opgehaald. Veel boeren overwegen te stoppen. Ze zitten niet op goede plek, zijn op leeftijd en hebben geen opvolging of moeten zoveel investeren dat er geen droog brood meer is te verdienen. De grote vraag is: wat daarna? Want hoe voorkom je dat het buitengebied straks economisch gezien verarmt, dat de sociale cohesie verdwijnt en er in het ergste geval ondermijning in de vorm van drugslabs en andere criminaliteit ontstaat?

‘Deze uitkomsten zorgen er in ieder geval voor dat ik niet bang hoef te zijn dat wij onvoldoende stikstof kunnen reduceren hier in de Gelderse vallei’, stelt de wethouder. ‘In Ede zijn meer boeren tussen de 60 en 80 dan tussen de 20 en 40. Als de huidige trend doorzet, houden we hier op een gegeven moment geen boer meer over. Daar maak ik me voor de komende twintig jaar eerder zorgen over.’

De dreigende leegstand van agrarische gebouwen vormt een risico voor de leefbaarheid in het landelijk gebied, realiseert Van der Schans zich terdege. ‘Onze vrienden in Den Haag houden zich vooral bezig met de vraag hoe ze voor 2030 die stikstofreductie voor elkaar krijgen, maar niet met de gevolgen daarvan. Die andere vraag, over hoe je een leefbaar landelijk gebied overhoudt, resoneert op geen enkele manier.’ Gemeenten zullen zelf die handschoen op moeten pakken. Ede wil niet wachten op het kabinet en is onder meer gestart met de ProMo-regeling (Project: Mogelijkheden Buitengebied).

VIJF OPTIES

Kort gezegd biedt de regeling boeren perspectief als hun bedrijfsvoering stopt en ze blijven wonen op hun perceel met agrarische bestemming. Ede heeft een keuzemenu met vijf opties samengesteld, waaruit de gestopte boeren of degenen die dit overwegen een keuze kunnen maken. Tegen een sterk gereduceerd tarief, 800 euro in plaats van 11.000 tot 17.000 euro,

‘Als de huidige trend doorzet, houden we hier geen boer meer over’

Wethouder Jan Pieter van der Schans: ‘Het aantal boerenbedrijven is in twintig jaar gehalveerd.’ (Beeld: gemeente Ede)

kunnen ze vervolgens een bestemmingswijziging voor hun bebouwde perceel krijgen. ‘Op deze locaties gebeurt al niet veel meer en de kosten van bestemmingswijziging staan vaak niet in verhouding tot de functionele opbrengsten’, aldus Van der Schans. Zo kunnen boeren kiezen voor een kleinschalige woonfunctie, al dan niet met behoud van het aanwezige agrarisch erfgoed. Een kleine recreatieve voorziening, bijvoorbeeld een paar camperplaatsen, behoort ook tot de mogelijkheden, evenals een kleine bedrijfshal. Ook kan de agrarische bestemming een zorgfunctie krijgen. Ede kan in eerste instantie honderd bedrijven op weg helpen met dit project.

WAKEN VOOR ONDERMIJNING

Ede stelde ook een keurmerk veilig buitengebied op. Daarin staat bijvoorbeeld hoe je moet reageren als er iemand voor je deur staat die voor veel te veel geld jouw leegstaande stal wil huren.

‘Net als in de rest van Nederland wordt ook hier weleens een drugslab opgerold, maar niet bovengemiddeld. Hoe langer je echter onzekerheid in het landelijk gebied laat bestaan, hoe groter de risico’s worden op meer ondermijning en sociale armoede. Als je als overheid geen duidelijkheid verstrekt en geen regelingen op tafel legt voor het beëindigen, veranderen, innoveren of verplaatsen van een boerenbedrijf, geef je vrij spel aan allerlei andere krachten. Je moet dan niet gek kijken als er na de stikstofreductie allerlei andere problemen opduiken.’

‘BEETJE KARIG’

De landelijke regelgeving staat lokaal beleid op dit vlak niet per se in de weg, volgens de wethouder. ‘Dit land is zo intelligent georganiseerd dat we niet altijd doorhebben wat we wél kunnen.’

Van der Schans gaat – mede vanuit zijn VNG-rol –regelmatig in gesprek met provincie en rijk over het behoud van leefbaarheid in het landelijk gebied. Hij komt niet altijd even optimistisch terug uit Arnhem of Den Haag. ‘In Den Haag staat alles on hold. Ze zijn

al vier jaar bezig met stikstofreductie en verder dan het verlagen van de snelheid op de snelweg zijn ze niet gekomen. Dat vind ik wel een beetje karig.’

‘Vanuit de VNG-commissie pleiten we bij de verantwoordelijke ministeries om eindelijk eens te kijken naar de brede welvaart in een gebied dat zijn stikstofuitstoot terug moet brengen’, vervolgt hij. ‘Nu gaat het alleen over het wegstrepen, terwijl je gelijktijdig zou moeten nadenken over wat er overblijft en hoe het verder moet met die gebieden.’

BREDE AANPAK NODIG

Zo is er te weinig aandacht voor het sociaal-maatschappelijk aspect. ‘Voor een boer kan het heel confronterend zijn wanneer hij als vijfde in lijn degene is die het licht uitdoet.’ Van der Schans vindt dan ook dat niet met zoveel gemak en dedain over bedrijfsbeeindiging moet worden gesproken. ‘In Ede proberen we daar oog voor te hebben. De sociale weerbaarheid en onderlinge verbondenheid in het landelijk gebied zijn nog best groot. Maar ik maak me zorgen of dat zo blijft. Zeker nu er vanuit Den Haag nauwelijks tot geen aandacht is voor de economische toekomst van een gebied als dit. Het is van groot belang dat we hier een toekomstbestendige agrarische sector behouden.’ Zet in op brede welvaart, roept hij het kabinet dan ook op. ‘Kijk naar de draagkracht in de samenleving en beschouw het niet langer eendimensionaal.’ ←

‘Hoe langer je onzekerheid laat bestaan, hoe groter de risico’s op meer ondermijning en sociale armoede’

‘Dit land is zo intelligent georganiseerd dat we niet altijd doorhebben wat we wél kunnen’

IN VEEL GEMEENTEN NEEMT DE BREDE WELVAART AF, VOORAL

DOOR DE TOENEMENDE AFSTAND

TOT VOORZIENINGEN IN MINDER STEDELIJKE GEBIEDEN.

BRON: CBS, REGIONALE MONITOR BREDE WELVAART 2022

CIJFERS IN BEELD

De afstand tot een sportterrein is in de provincie Flevoland het grootst

INDICATOREN

Het CBS meet aan de hand van verschillende indicatoren de brede welvaart in gemeenten. Op de kaart: hoe vaak scoort een gemeente per indicator bij de laagste 25 procent?

Minder dan 2 indicatoren

2 tot 5 indicatoren

5 tot 10 indicatoren

10 tot 15 indicatoren

15 of meer indicatoren

De afstand tot een school is in de provincie Drenthe het grootst

De afstand tot een café is in de provincie Drenthe het grootst

BETOOG RONALD VAN RAAK

Leren nadenken over gedeelde waarden

Spreken over waarden is snel verdacht: je mag immers niet moraliseren. Tegelijk maken mensen zich zorgen dat de samenleving verhardt en willen we op zoek naar wat ons verbindt. Ronald van Raak over onze gedeelde waarden.

Er is iets vreemds aan de hand. Steeds vaker zeggen mensen dat zij de politiek niet meer vertrouwen. Tegelijk stellen burgers dat zij veel waarde hechten aan onze democratie. Dat blijkt uit opinieonderzoeken van het Sociaal en Cultureel Planbureau. We menen dat mensen zelfzuchtiger worden, maar hebben ook behoefte aan solidariteit. We willen niet dat waarden aan ons worden opgedrongen, maar zoeken toch naar verbinding.

NIET MORALISEREN

Het schandaal met de toeslagen of de gaswinning in Groningen: indringend worden we geconfronteerd

met de gevolgen van immoreel beleid van de overheid. Het toenemend aantal debatten over grensoverschrijdend gedrag laat de behoefte zien aan omgangsvormen in organisaties. Onvrede met de groeiende polarisatie op het werk en in de buurt, op straat en in de media, toont een hernieuwde behoefte aan waarden.

Discussie over waarden is in de politiek lange tijd een taboe geweest, zo heb ik zelf ondervonden in de vijftien jaar dat ik actief was in de Tweede Kamer. Waarden, dat was toch vooral iets privé, voor achter de voordeur, maar niet een onderwerp in het publieke debat. Mensen hebben zo hun eigen waarden – die moeten we vooral niet willen opleggen aan anderen. Een debat over waarden was verdacht en werd gezien als moraliseren.

WEL VERBINDEN

Ieder mens is verschillend en iedereen heeft eigen waarden, die bepalen wie en wat wij zijn: onze identiteit. Daarnaast hebben we altijd gedeelde waarden, die mensen met elkaar verbinden – in gemeenschappen. In organisaties, in gemeenten, in ons land. Gemeenschappen die net zo verschillend zijn als

Discussie over waarden is in de politiek lange tijd een taboe geweest

mensen zelf en waar we tijdelijk (op school of sociale media) of langer (in de buurt of op het werk) onderdeel van zijn.

Wat is een universiteit? Wat maakt het onderwijs en onderzoek academisch? Welke waarden liggen hieraan ten grondslag? Op de Erasmus Universiteit hebben deze vragen geleid tot een debat over ‘Erasmiaanse waarden’, een discussie waaraan ik als filosoof mede vorm mag geven. Waarin eigenzinnige academici zich gedwongen weten om samen na te denken over waarden die henzelf overstijgen en zij met elkaar delen.

WEDERKERIGHEID

‘Hand in hand. Erasmus en wat Rotterdammers bindt’. Onder deze noemer mag ik op maandag 15 mei de Rotterdamlezing uitspreken. Een van de initiatieven van de Erasmus Universiteit om als organisatie verbinding te hebben met de stad Rotterdam. Kunnen we dat nog, spreken over gedeelde waarden? In een tijd van polarisatie van het debat, waarin we mensen met andere ideeën en opvattingen liever cancelen dan opzoeken?

Als dit érgens kan, dan moet het wel in Rotterdam

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

Beeld: Maurits Gemmink/SP

Rechten komen altijd met plichten en vrijheid vraagt ook verantwoordelijkheid

zijn: de stad van Erasmus. Een filosoof die mensen het belang leerde van wederkerigheid. In vrijheid leven kan alleen als je anderen hun vrijheid gunt. Respect voor jouw mening krijg je pas als je de opvattingen van anderen respecteert. Rechten komen altijd met plichten en vrijheid vraagt ook verantwoordelijkheid. Het zijn waarden die we vergeten lijken en opnieuw zullen moeten leren. ←

Ronald van Raak is hoogleraar ‘Erasmiaanse waarden’ aan de Erasmus Universiteit. Van 2006 tot 2021 was hij lid van de Tweede Kamer, voor de SP. Voor de Rotterdamlezing zie: www.eur.nl/over-de-eur/evenementen/ rotterdamlezing.

OVERSTAP

Marco Oosterwijk

Marco Oosterwijk (SGP) start op 15 mei als burgemeester van Ridderkerk. De voormalig havenman kent de gemeente goed: tot vorig jaar was hij er wethouder.

Vanwaar deze overstap?

‘Tot vorig jaar was ik al wethouder in Ridderkerk. Eerder was ik vier jaar wethouder in Krimpen aan den IJssel, aan de overkant van de rivier. In 2022 ben ik bewust gestopt als wethouder, maar ik ontwikkelde in de jaren wel de ambitie om burgemeester te worden. Toen ik wist dat de vacature in Ridderkerk kwam, stond die gemeente bovenaan mijn lijstje. In mijn tijd als wethouder heb ik Ridderkerk en de Ridderkerkers beter leren kennen. Het is een enorm boeiende gemeente. Ze ligt dicht bij de stad, maar is ook onderdeel van het landelijk gebied. En er is heel veel gemeenschapszin in Ridderkerk, er gebeurt veel moois. Dus ik heb enorme zin om met mijn gezin naar Ridderkerk te komen.’

Wat neemt u mee?

‘Ik heb vijftien jaar gewerkt in de haven van Rotterdam. Daardoor kan ik me in allerlei netwerken bewegen. De havenmedewerkers zijn heel pure mensen; ze zeggen altijd duidelijk wat ze denken en vinden. Dat vind ik mooi en belangrijk. Ik hecht eraan tussen de mensen te staan, en ik hoop dat mensen ook niets weerhoudt om naar mij te komen. Ik wil er zijn voor iedereen, ook voor degenen die teleurgesteld zijn in de politiek.’

Waar kijkt u naar uit?

‘Ik kijk ernaar uit om de mensen uit het dorp te ontmoeten. Als wethouder heb ik al veel mensen leren kennen, maar ik heb nog lang niet alles gezien en meegemaakt. Ik hoop vooral dat ik met de inwoners aan de slag kan en mag, en om samen op zoek te gaan naar waar het uiteindelijk om gaat: het beste voor Ridderkerk en de inwoners. We kunnen de goede dingen die we moeten doen, echt niet doen met de deuren en ramen van het gemeentehuis op slot, daar ben ik heilig van overtuigd.’ (RvdD) ←

GEMEENTEN

Burgemeester Reinie Melissant-Briene (CDA) van Gorinchem is door de gemeenteraad voorgedragen voor een tweede termijn, die op 28 augustus begint. Melissant is sinds augustus 2017 burgemeester van Gorinchem. Eerder was ze burgemeester van Korendijk en gemeentesecretaris in Woudrichem. Daarnaast was ze politiek actief als gemeenteraadslid in Rijssen en statenlid in NoordBrabant.

Burgemeester Roland van Benthem (VVD) is door de gemeenteraad van Eemnes voorgedragen voor herbenoeming. Hij begint op 1 september aan zijn vierde ambtstermijn. Voordat Van Benthem in 2005 begon als burgemeester, was hij raadslid in Zeist (1994-2005) en statenlid in de provincie Utrecht (2004-2007).

De gemeenteraad van Leusden heeft burgemeester Gerolf Bouwmeester voorgedragen voor een tweede termijn. Bouwmeester is sinds 7 september 2017 burgemeester in Leusden. De D66’er begon zijn politieke loopbaan in Amsterdam, waar hij in 1998 startte als lid van de stadsdeelraad Bos en Lommer. In 2010 stapte hij over van de deelraad naar de Amsterdamse gemeenteraad. Tussen 2014 en 2017 was hij er stadsdeelvoorzitter. Ook was hij in een aantal

(a.i.), zoals in Sassenheim, Zoeterwoude, Druten en in Leusden.

Gemeentesecretaris Elmar Franken van Roosendaal vertrekt per 1 juni. Hij wordt dan provinciesecretaris van Zeeland. Franken werkt sinds 2009 in Roosendaal. In 2012 werd hij directeur, in 2019 gemeentesecretaris.

Leon Breukers stopt als gemeentesecretaris van Peel en Maas. Hij begint op 1 juli als directeur-bestuurder van de Maastrichtse woningcorporatie Servatius. Breukers is sinds het ontstaan van Peel en Maas in 2010 voor de gemeente werkzaam, in 2016 werd hij

daar gemeentesecretaris. Daarvoor werkte hij bij een aantal andere gemeenten in diverse functies.

Eric Dammingh stopt als -

raad van Dongen. Hij gaat op 1 juli met (vervroegd) pensioen. Dammingh begon op 1 januari 2021 in Dongen, daarvoor was hij

werkte hij in diverse functies in Haaren, Rijnwoude en Ede. Hij was ook commissie- en gemeenteraadslid in Vught en lid van de lokale rekenkamer van Wageningen.

Dini Vriezekolk stopt per van de gemeenteraad van Voorst, ze gaat dan met pensioen. Ze is dan een

daarvoor was ze twintig jaar

BURGEMEESTERS VACATURES

Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Tubbergen (circa 21.400 inwoners), vacant sinds 9 januari 2023. Het salaris bedraagt

Ingezonden mededeling

redactie@vngmagazine.nl

Zien we u op het VNG Jaarcongres?

Gemeenten zetten een stap naar voren

Gemeenten hebben een hoofdrol in grote maatschappelijke vraagstukken. In de uitvoering boeken we op veel van deze vraagstukken tastbare resultaten. Maar we kunnen meer. Omdat we zo dicht bij de inwoners staan, hebben we een scherp beeld van hun zorgen, wensen en behoeften. Waarom zouden wij dan ook niet vaker zelf het voortouw nemen? Een stap naar voren zetten?

Op het VNG Jaarcongres 2023 in Groningen bieden we inspirerende ideeën uit de wetenschap en praktijk voor oplossingen voor de grote opgaves waar u voor staat.

VNG Jaarcongres | 13 en 14 juni | Groningen

Meer info en inschrijven: www.vngjaarcongres.nl

€ 8.616,91 bruto per maand. op werkenbijoverijssel.nl/ burgemeestertubbergen. Sollicitaties vóór 16 mei sturen naar de CdK in de provincie Overijssel.

De burgemeestersvacature van Texel (circa 13.980 inwoners), vacant per 11 juli 2023, is opengesteld. Het salaris is € 8.616,91 bruto per maand.

informatie is te vinden op bit.ly/vacaturetexel. Sollicitaties vóór 20 mei sturen naar de CdK in de provincie Noord-Holland.

Laat je inspireren in Groningen!

Met onder meer:

Jan van Zanen

Voorzitter VNG

Koen Schuiling

Gastheer en burgemeester van Groningen

Mohamed Yusuf Boss

Choreograaf, danser en winnaar BNG Bank Dansprijs 2022

Myron Hamming

Spoken word-artiest en stadsdichter van Groningen

Delegatie van Het Noordpool Orkest

Tim van Hattum Wageningen University & Research (WUR)

Johan Remkes

Oud politicus en winnaar Machiavelliprijs 2022

Voorzitter VNO-NCW

Interview wethouders

Annalies Usmany-Dallinga (Lokaal Belang Eemsdelta), Esmah Lahlah (GroenLinks, Tilburg) en Marinus Biemans (DOE!, Deurne): lokaal aan de slag met de grote maatschappelijke opgaven

Gebouwen vormen het fundament voor een gemeenschap

DoorHarryvanZandwijk,CEOvan DaiwaHouseModularEurope

In de bouw gaat het vooral over richtlijnen voor milieu of veiligheid. Belangrijk, maar er moet ook aandacht zijn voor wat een gebouw toevoegt aan de gemeente. Bouwen gaat over meer dan het creëren van een fysieke structuur. Een gebouw moet passen in de ruimte en helpen om een ‘community’ ofwel gemeenschap op te bouwen, een warm thuis in de gemeente. Hoe doe je dat?

Een leefomgeving en een gebouw vormen samen meer dan de som der delen. Een comfortabele woning of een fijne werkplek is meer: een veilige haven om een bestaan op te bouwen. Een mooi voorbeeld hiervan is Leerpark Dordrecht, een project voor studentenwoningen dat wij samen met woningcorporatie Trivire en sociaal maatschappelijk beheerder De Huischmeesters realiseerden. Niet alleen zijn het 333 duurzame en modulaire woningen, maar Leerpark vormt ook het hart van een gemeenschap. De binnentuin is voorzien van wifi, zodat bewoners samen kunnen werken en leren. Daarnaast is er een gezamenlijke ruimte met zitjes en is de buitenruimte ingericht als een groot groen park om voor spontane ontmoetingen. Zo stimuleren we sociale verbinding tussen mensen via slimme, fysieke ontwerpen.

Een soortgelijk concept bouwt

Daiwa House Modular Europe voor de innovatieve Amsterdamse community De Tafelberg, voor jongeren en ondernemers. Wonen, recreatie en ondernemerschap komen hier samen in tal van winkels, sportruimtes en veilige

Info over de organisatie:

routes voor fietsers en voetgangers. Dit biedt mogelijkheid om een gemeenschap te vormen waar ruimte is om samen te komen, werken en ontspannen, van elkaar te leren en te inspireren.

Deze twee projecten bewijzen dat een gebouw in de publieke ruimte meer is dan een dak en muren. We denken slim na over de omgeving waarin een gebouw terechtkomt, en hoe dit samenhangt met bestaande bouw, gemeenschap en natuur. Om dit op grote schaal te realiseren,

moet de driehoek bouwbedrijven, gemeentes en woningcorporaties samenwerken en met toekomstige bewoners praten.

Een gemeenschap bouwen we samen. En contact binnen de driehoek en met bewoners moet er vanaf de eerste schets tot en met de oplevering zijn. Door deze samenwerkingen sterk te houden, kan je iets unieks realiseren dat bijdraagt aan een fijne gemeenschap en haar bewoners – dat wil toch iedereen.

Benieuwd naar hoe uw ambities en plannen kunnen aansluiten bij die van Daiwa House Modular Europe? Neem dan contact met ons op. Meer informatie: www.daiwahousemodular.eu

Daiwa House Modular Europe is de grootste modulaire bouwer van Europa. Het bedrijf voorziet met een breed scala aan huisvestingsoplossingen van hoge kwaliteit in uiteenlopende woonwensen en behoeftes. De activiteiten in Europa bouwen voort op de uitgebreide en internationale ervaring van Daiwa House en Jan Snel als voorlopers in modulaire en circulaire bouw.

André Krouwel Oprichter Kieskompas politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

VERSCHILLEN

Veel mensen buiten de Randstad voelen zich vergeten en achtergesteld. Vooral in de kleinste gemeenten op het platteland is er grote onvrede, maar ook in sommige grote steden (Enschede, Almelo, Assen, Maastricht, Almere) en bínnen de Randstad – rond Rotterdam/Schiedam en Zaandam/IJmuiden – voelen mensen zich niet gehoord en vergeten door de overheid. In vergelijking met inwoners van steden als Amsterdam en Utrecht, waar veel meer vertrouwen is in de overheid, voelen plattelanders zich niet vertegenwoordigd door de politiek en ervaren zij economische achterstand. Tussen dit Randstadvertrouwen en de plattelandse ontevredenheid bevinden zich de kleinere Randstadgemeenten binnen en de grote steden in de ‘periferie’ (gezien vanuit het ‘centrum’). Maar het anti-systeemsentiment is veel complexer dan de tegenstelling stad-platteland. Inwoners van Groningen, Leeuwarden, Tilburg en Nijmegen voelen zich vaak gehoord en begrepen.

Ook binnen steden zien we flinke verschillen en die zijn vaak groter dan verschillen tussen stad en platteland. Vooral in stedelijke ‘bloemkoolwijken’, zoals Josse de Voogd clusters van goedkope jarentachtigwoningen noemt, zien we het ressentiment groeien. Niet dat deze middengroepen het daadwerkelijk slecht hebben, maar de decennialange bezuinigingen hebben het publieke domein verschraald, voorzieningen zijn weggevallen terwijl de kosten van het levensonderhoud stijgen. Het inkomen houdt geen trend met die kostenstij-

gingen, zeker nu boodschappen, energie, zorg en kinderopvang veel duurder zijn geworden. Wijdverbreid is het gevoel dat er geen sociale stijging of economische verbetering meer mogelijk is, dat verder economisch verval eerder waarschijnlijk is en dat kinderen het in de toekomst slechter zullen hebben dan hun ouders. Dat vreet aan het systeemvertrouwen.

MENSEN VERGELIJKEN

ZICHZELF MET ANDEREN EN MET EEN IDEAALPLAATJE

De ervaren positie in de samenleving is meer dan alleen woonplaats en inkomen. Mensen vergelijken zichzelf met anderen en met een ideaalplaatje. Er is een brede middenklasse die zich vermorzeld voelt tussen een zeer welvarende, maar kleine bovenlaag die zich alles kan veroorloven en steeds openlijker met haar rijkdom koketteert en een onderklasse waar het geplette midden steeds meer op gaat lijken omdat ze ook moeite heeft met financieel rondkomen. Dat gevoel van ‘met mij gaat het slechter dan met anderen’ vertaalt zich in een politieke visie op de samenleving. Velen in de vermorzelde middenklasse hebben een gevoel van achteruitgang en machteloosheid en voelen zich aangetrokken tot extreme politieke krachten die zich steeds openlijker keren tegen het establishment en het ‘systeem’. Ongelijkheid en hiërarchie in samenlevingen zijn onvermijdelijk, maar als die verschillen te groot zijn en als oneerlijk worden ervaren, hebben we allemaal een probleem. ←

Het

groeiend zelfbewustzijn van Aruba

THE NEW YORK TIMES NOEMDE HAAR AL EENS ALS VOORBEELD

VAN EEN STERKE VROUWELIJKE REGERINGSLEIDER. VOOR EVELYN

GEEN REKENING MET HEN WORDT GEHOUDEN, DAN MOETEN ZE BLIJVEN STAAN.

De coronapandemie liet ook op Aruba, Curaçao en Sint Maarten haar sporen na. Toen werd duidelijk dat de bestuurskracht van ‘de Landen’, zoals ze officieel binnen het Koninkrijk worden genoemd, te wensen overliet. Met bilaterale onderlinge regelingen werkten ze samen met Nederland aan noodzakelijke hervormingen. Begin april werd de juridische basis hiervan bekrachtigd. De minister-presidenten van de Landen kwamen daarvoor naar Den Haag om met staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) hun handtekening te zetten onder afspraken over duurzame samenwerking in de publieke sector, maar ook over hervor-

mingen in het onderwijs, de zorg en de versterking van de rechtsstaat. Een dag later kijkt minister-president Evelyn Wever-Croes van Aruba in een gesprek met VNG Magazine met een goed gevoel terug op die bijeenkomst. Ze vindt de afspraken een ‘mooi product op alle fronten’. Vooral het feit dat de Landen de ruimte krijgen om de hervormingen zelf aan te pakken, zonder dat Den Haag steeds over hun schouders meekijkt, stemt haar tevreden. Ze noemt het zelfs ‘historisch’, zoals het ook ‘historisch’ is dat de Landen voor het eerst samen het proces hebben opgepakt. ‘We hebben elkaar gevonden in wat ons bindt, niet gefocust op de verschillen. Dat is gelukt, blijkbaar wijkt de uitkomst niet veel af van wat Nederland acceptabel vindt, want we zijn eruit gekomen.’

VERTROUWEN

Sinds Aruba in 1986 een autonoom land binnen het Koninkrijk werd, gevolgd door Curaçao en Sint Maarten in 2010, varieerden de betrekkingen met Den Haag van redelijk tot koel. Echt warm was de relatie nooit, maar dat lijkt nu te veranderen. ‘We kunnen nu tenminste práten over onze meningsverschillen’, zegt Wever-Croes. ‘Vertrouwen opbouwen kost tijd. Helaas heeft de pandemie ons in alle opzichten verzwakt, waardoor het in Nederland kon overkomen alsof we niet betrouwbaar zijn. We werken er nu heel hard aan om te laten zien dat we wél een betrouwbare partner zijn.’ Op de eilanden horen ze de kritische geluiden ook, met als dieptepunt de suggestie van PVV-leider Geert Wilders om de Antillen op marktplaats.nl te zet-

ten. ‘De hoogste bieder mag ze hebben’, zei hij in 2007 in het AD. Dat is alweer lang geleden, maar het sentiment dat de eilanden niet betrouwbaar zijn sluimert nog altijd. Onterecht, zegt Wever-Croes. ‘Ik denk dat het niet opzettelijk is, maar dat het voortkomt uit gemis aan informatie. Als mensen zich beter verdiepen in de historie van Aruba, zullen ze ons beter begrijpen.’ Haar land, met nog geen 110.000 inwoners vergelijkbaar met gemeenten als Venlo en Ede, heeft maar één bestuurslaag die verantwoordelijk is voor wat in Nederland wordt verdeeld onder rijk, provincies en gemeenten. ‘Dat maakt het wel gecompliceerd. En dan hebben we ook nog eens gebrek aan mensen en middelen, specifieke problemen waarmee men in Nederland niet

de hele dag mee te maken heeft. Ik kan me dan wel voorstellen dat men een verkeerd beeld van ons krijgt. We proberen dat bij te stellen door met onze succesverhalen naar buiten te treden.’

WATER

Het groeiend zelfbewustzijn van Aruba kwam goed tot uiting in maart dit jaar,

‘Als mensen zich beter verdiepen in de historie van Aruba, zullen ze ons beter begrijpen.’

toen Wever-Croes de wereld toesprak op de VN-Waterconferentie in New York. En op het moment dat dit blad bij de abonnees op de mat valt, is ze gastvrouw van een samen met Nederland georganiseerde internationale klimaatconferentie, over de gevolgen van de klimaatverandering voor kleine eilandstaten. Nederland en Aruba willen van de eilanden in het Caribisch gebied een voorbeeld maken voor de klimaataanpak. In september vorig jaar bleek uit onderzoek van de Vrije Universiteit dat een vijfde deel van Bonaire aan het eind van de eeuw mogelijk onder water staat als gevolg van de zeespiegelstijging, en dat koraalriffen verdwijnen en hittegolven gaan toenemen. Aruba en Curaçao bevinden zich in een vergelijkbare situatie. Wever-Croes: ‘Water is onze achtertuin. Klimaat en water raken ons direct, daarom was het goed dat ik in New York het woord kon voeren. Omdat we als onderdeel van het Koninkrijk geen stem hebben in de VN, grijpen we elk internationaal platform aan om dit naar voren te brengen. Dat zeggen we ook tegen onze Caribische buren: houd de grote landen aan de afspraken, anders gaat het mis.’

In New York kon Aruba al wat successen laten zien: ‘We hebben de beste kwaliteit drinkwater, dankzij onze ontziltingsinstallaties. En het is 24/7 beschikbaar voor iedereen, dat is niet op alle eilanden in het gebied vanzelfsprekend. Maar we hebben ook onze uitdagingen met water, zoals de rioolzuivering.’

KLIMAATKAART

Samen met het KNMI werkt Aruba nu aan het opstellen van een klimaatkaart, aan de hand waarvan de plannen voor klimaatadaptatie kunnen worden aangepast. Het krijgt daarvoor (nog) geen

kunnen nu tenminste práten over onzemeningsverschillen

‘We

’

steun van Nederland, maar Den Haag staat daar wel voor open, denkt WeverCroes. ‘Dat we nu nog niet voldoende steun krijgen, ligt ook aan ons. De adaptatieplannen zijn nog niet af. Zodra die klaar zijn, gaan we kijken waar we steun kunnen krijgen.’

STEUN DEN HAAG

Anders dan Bonaire, een bijzondere gemeente van Nederland, is steun van Den Haag voor Aruba en Curaçao niet vanzelfsprekend. Het kleinere zustereiland maakt volgens haar een ‘indrukwekkende ontwikkeling’ door. ‘We zijn bijvoorbeeld best een beetje jaloers op de investeringen in het onderwijs en de infrastructuur. Aan de andere kant zien we ook dat Bonaire een groei van het aantal toeristen meemaakt, wat ten koste kan gaan van de eigen identiteit.’

Aruba leert daarvan, zegt ze. ‘We hebben hier al een moratorium voor het bouwen van hotels en we gaan ook Airbnb aan banden leggen. Nu kunnen we het toerisme nog aan. Wij zijn de Amerikaanse toeristen ook zeer erkentelijk, zij hebben ons een aantal keren geholpen om uit een crisis te komen. Na de pandemie kwamen ze weer snel deze kant op, waardoor onze economie zich kon herstellen.’

Behalve autonome landen, zijn Aruba en Curaçao ook leden van de VNG. Tot nu toe beperken de vruchten die ze van dat lidmaatschap plukken zich vooral tot adviezen over de financiële huishouding en P&O-achtige zaken. Maar nu het de komende jaren aankomt op de uitvoering van het Landspakket, waarin afspraken zijn gemaakt over maar liefst acht thema’s (financieel beheer, kosten en effectiviteit van de publieke sector, belastingen, financiële sector, economische hervormingen, zorg, onderwijs en versterken rechtsstaat) zou de VNG weleens van groter nut kunnen worden. ‘Onze uitvoeringscapaciteit is beperkt, ik denk dat we van Nederlandse gemeenten kunnen leren. Dat kan in de vorm van uitwisseling van personeel, maar ook met adviezen en trainingen.’

ERBIJ ZIJN

En kan Nederland misschien ook van Aruba leren? Het is hier nog altijd wachten op de eerste vrouwelijke premier, terwijl Aruba, met Wever-Croes en andere Arubaanse vrouwen op strategische posities, vijf jaar geleden al in The New York Times onder de kop ‘Aruba: Where Women Lead’ werd geportretteerd als een voorbeeld voor veel andere landen.

‘Ik ga niets zeggen over Nederlandse

premiers, in Aruba heeft het ook lang geduurd’, zegt ze diplomatiek. ‘Ik heb zelf ook heel vaak nee gezegd tegen het verzoek om de politiek in te gaan. Ik had een prima baan, maar uiteindelijk heb ik het toch gedaan. Als wij vrouwen klagen dat we niet worden gehoord, dat er geen rekening met ons wordt gehouden, dan moeten we zorgen dat we erbij zijn in plaats van aan de kant blijven staan, zo makkelijk is het. We hebben in de pandemie ook kunnen laten zien dat we het kunnen, met een crisisteam dat voor een groot deel uit vrouwen bestond.

‘Ik geef geen oordeel over andere landen, maar het is belangrijk dat we hier in Aruba een belangrijke rol spelen. Een goede man-vrouwbalans is belangrijk, wij bekijken de zaken met meer empathie, wij kunnen ons echt inleven in de situatie van mensen die in bepaalde situaties het meest getroffen worden. Ook als het gaat over financiën kunnen wij belangrijk zijn voor de uitvoering. Van oudsher was de vrouw in Aruba degene die de gulden – we hebben nog steeds een gulden – twee keer omdraaide voordat die werd uitgegeven. Dat is bij mannen toch anders. De vaderfiguur is hier degene die de kinderen verwent, de moederfiguur is degene die orde op zaken stelt. Dat zit in onze cultuur.’ ←

‘Water is onze achtertuin. Klimaat en water raken ons direct’

Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden

Evelyn Wever-Croes is sinds november 2017 de eerste vrouwelijke en de vierde premier van Aruba. Het eiland kreeg in 1986 een aparte status als autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Op 10 oktober 2010 volgden Curaçao en Sint Maarten. De overige eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen – Bonaire, Sint Eustatius en Saba – werden per diezelfde datum ‘bijzondere gemeenten’ van Nederland. Met uitzondering van Sint Maarten zijn alle eilanden lid van de VNG.

RAAD & WERK

Jan Roelof Meesters

RAAD: VVD MEPPEL | WERK: LANDBOUWER

‘Ons landbouwbedrijf bestaat uit drie delen. We hebben zo’n tweehonderd stuks jongvee die ik opfok. Daarnaast hebben we een pension voor paarden en zo’n twaalf hectare akkerbouw. Het is een familiebedrijf, ik ben hier zelf ook geboren en opgegroeid. Als boer heb ik te maken met de stikstofproblematiek. De vergunningverlening ligt stil, en omdat de discussie al

een jaar of drie speelt, neemt voor veel ondernemers het perspectief langzaam af. Binnen de partij hebben we hier veel contact over, zowel landelijk als provinciaal. Zo ben ik betrokken bij de themawerkgroep landbouw. Ik was ook jarenlang actief als bankier. Ik heb nu ook nog een adviesbureau. Mede vanuit die ervaring ben ik ook politiek actief geworden.’

VACATURES

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ICT

Data engineer

Dordrecht

BESTUURLIJK

Senior communicatieadviseur

Eemnes

Communicatieadviseur

Gooise Meren

Jurist Bestuursrecht

Leiden

Communicatieadviseur

Oldebroek

FACILITAIR

Senior communicatieadviseur SGD

Dordrecht

Projectleider informatiebeheer en ontwikkeling

Lelystad

Informatieadviseur

Nieuwegein

Organisatieadviseur

Olst-Wijhe

Functioneel applicatiebeheerder

Uitgeest

Colofon

ECONOMISCH

Senior planeconoom/ coördinator planeconomie

Amstelveen

Adviseur economie

De Bilt

Financieel adviseur

planning & control

Texel

Senior medewerker

Voorschoten

Programmamanager

economie

Zaanstad CULTUUR

Ouder- en kindadviseur/ schoolmaatschappelijk

werker

Hoogkarspel

Beleidsadviseur

onderwijs

Nijkerk

Gemeentearchivaris

Westland

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

Strategisch adviseur openbare orde en veiligheid

Bodegraven-Reeuwijk

Beleidsadviseur openbare orde en veiligheid/ crisisbeheersing

Eemnes

ORGANISATIE

HR-adviseur

Eemnes

ENERGIE

Ecoloog voor stad en land

Alphen aan den Rijn

Beheerder afval, grondstoffen en reiniging

Alphen aan den Rijn

Projectmedewerker

duurzaamheid

De Bilt

Senior medewerker

laadpalen

Deventer

Regisseur afvalbeheer

Hoorn

Beleidsadviseur

energietransitie

Katwijk

Adviseur water en klimaat

Leeuwarden

Beleidsadviseur

biodiversiteit en klimaatadaptatie

Waddinxveen

Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg

RUIMTELIJKE ORDENING

Beleidsadviseur wonen en vastgoed

Baarn

Adviseur ruimtelijke

ontwikkeling

Elburg

Landschapsarchitect

Gooise Meren

Omgevingsmanager

Hoorn

Beleidsadviseur ruimte

Medemblik

Senior stedenbouwkundige

Zaanstad

WELZIJN

Buurtsportcoach

Eindhoven Sport

Eindhoven

Regionaal toezichthouder Wmo

Hoorn

Jeugdhulpverlener toegang jeugd

Medemblik

Beleidsondersteuner

taakveld sociaal

Nijkerk

Senior beleidsmedewerker wonen, welzijn en zorg

Oldebroek

Consulent Participatiewet

Velsen

Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Pieter van den Brand, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Merel van Dorp, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek

Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Advertenties Cross, Julia Franken, 010-760 73 24, julia@cross.nl

Abonnementen

ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93.

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 183 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag. © 2023, ISSN 1566-1636

ken en procedures naast elkaar

Van plan tot oplevering: 60

woningen

in slechts 2 jaar

Homes Factory en gemeente

Het bouwproces inkorten van 5 jaar naar 2 jaar: dat lukte woningcorporatie Ymere en modulaire huizenbouwer Homes Factory. woningen.

In december 2020 bespraken Ymere en gemeente Haarlemmermeer de eerste

Treintjes tegelijk laten rijden

‘‘De samenwerking met de gemeente had veel voordelen, bijvoorbeeld bij bewonersparticipatie’’

Hoe SVn samen met overheden goed en betaalbaar wonen mogelijk maakt

De opgaven op het gebied van volkshuisvesting zijn groot. Stimuleringsfonds

Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) maakt samen met gemeenten, provincies en andere overheden de financiering van goed en betaalbaar wonen mogelijk. Dat doen we op verschillende manieren.

Eerste woning kopen

Je kent ons wellicht van de Starterslening. Met de Starterslening geven overheden starters op de woningmarkt een steuntje in de rug. Wie investeert in jongeren, investeert immers in de toekomst. De Starterslening is een hypothecaire lening, naast een eerste hypotheek bij een bank. Dankzij de lening wordt het kopen van een eerste woning soms toch mogelijk. Meer dan 200 gemeenten bieden de Starterslening aan hun koopstarters aan.

Transformeren

Er is veel behoefte aan nieuwe betaalbare woningen, met name in de grote steden. In een deel van die behoefte kan worden voorzien door oude bedrijfslocaties te transformeren tot woonlocaties. Kansrijke projecten blijven nu liggen door een tekort aan voorfinanciering. De Transformatiefaciliteit biedt kortlopende geldleningen in de risicovolle voorfase tot start bouw.

Fundering verbeteren

Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel is speciaal opgericht als hulpmiddel voor gemeenten en provincies, zodat eigenaarbewoners financieel ruimte krijgen om urgent funderingsherstel te realiseren. De Funderingslening wordt alleen verstrekt in gemeenten en provincies die zijn aangesloten bij het fonds.

Wooncoöperaties op weg helpen Wooncoöperaties zijn in opkomst.

Op verschillende plaatsen in Nederland wordt geëxperimenteerd met deze vorm van gemeenschappelijk wonen, waarbij bewoners een wooncomplex bouwen of kopen en aan zichzelf verhuren.

De grootste uitdaging: de financiering. Met de Stimuleringslening Wooncoöperaties verlagen overheden de drempel voor andere financiers. Met deze regeling voorziet een gemeente in de behoefte van gemeenschappelijk wonen.

SVn is een onafhankelijke financiële instelling zonder winstoogmerk die zich inzet om de kwaliteit van wonen en leven in Nederland te verbeteren. We ontwikkelen en beheren regelingen en fondsen namens overheden. Hieruit verstrekken we leningen voor maatregelen die bijdragen aan het behalen van beleidsdoelen op het gebied van volkshuisvesting.

Meer informatie

Wij bieden verschillende financieringsvormen. Iedere vorm heeft zijn eigen unieke kenmerken. Welke vorm het beste bij jouw beleidsdoel past, is onder meer afhankelijk van jouw ambitie én de doelgroep. Wij helpen jou graag bij deze keuze.

Meer weten?

Kijk op svn.nl/overheden