VNG Magazine nr. 8-2022 by Sdu Uitgevers

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

08 20 MEI 2022

ª0y10 àXJJ0ª² ‫ن‬JªXIIX0ª²ß0ª0yXJXyJ‫ه‬

‘Sterke democratie mag wat kosten’

KONINGIN MÁXIMA JONGEREN MENTAAL WEERBAAR MAKEN

JEUGDZORG LEONARD GELUK: TIJD OM VOORUIT TE KIJKEN

ßyJّ 0²ÀÇÇª WIE VULLEN DE 226 COMMISSIEZETELS?

vng.nl

01 COVER.indd 1

16-5-2022 12:19:58

Een woning voor bakker Roy

Omdat zijn hart bij ons verse brood ligt We willen graag dat Roy in zijn eigen buurt kan blijven wonen. Dat is belangrijk voor Roy, maar ook voor de buurt. Wonen moet voor iedereen betaalbaar blijven. Daarom hebben we BPD Woningfonds opgericht. Hiermee werken we samen met gemeenten en woningcorporaties aan meer middenhuurwoningen door heel Nederland. Van Alkmaar tot Almelo en van Groningen tot Rosmalen. Meer weten over onze projecten, zoals bijvoorbeeld in Oosterhout of Eindhoven? Kijk op bpd.nl/woningfonds

Bouwen aan het hart van de buurt 02 Advertentie.indd 2 21233 BPD Woningfonds 210x297mm.indd 3

16-5-2022 12:23:42 28-02-2022 11:48

IN DIT NUMMER yÇww0ª ‫ ׀ׂ ظ ׈‬w0X ׂ‫ ظ ׂׂ׀‬h ªJ yJ ‫׆ׇ‬

!ȌɨƵȲǏȌɈȌ‫ ب‬hǞȲǞ ɖǶǶƵȲ ‫ ے‬yɐǿǿƵȲ ‫ ׉‬ɨƵȲȺƧǘǞǯȁɈ Ȍȯ ‫ ׃‬ǯɐȁǞ ׂ‫ׂׂ׀‬

Renée Wiggers (Ƶ ǐȲǞǏ˛Ƶ ǞȺ ǐƵƵȁ éénmanszaak, zegt de voorzitter van de Vereniging van JȲǞǏ˛ƵȲȺ‫خ‬

20 14 MIND Us De mentale weerbaarheid van jongeren staat onder druk. Koningin Máxima en burgemeester Sharon Dijksma willen dat veranderen.

Jeugdzorg yɐ ƵȲ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ƊǏȺȯȲƊǲƵȁ zijn gemaakt over de jeugdzorg, wil de VNG weer vooruitkijken.

3 MAGAZINE

2022

38 28

Guerrillatuinieren Inwoners toveren hun buurt om in een groene oase. Leuk voor iedereen, als de gemeente de tuintjes laat staan.

Gezond in de stad Met subsidie van het rijk werken 150 geǿƵƵȁɈƵȁ ƊǶ ƊƧǘɈ ǯƊƊȲ aan het verkleinen van gezondheidsverȺƧǘǞǶǶƵȁ‫ خ‬wƵɈ ȺɐƧƧƵȺ‫ ة‬ zo bljkt.

VNG-vacatures Tot 2 juni kunnen kandidaten ȺȌǶǶǞƧǞɈƵȲƵȁ ɨȌȌȲ ƶƶȁ ɨƊȁ ƮƵ ǿƊƊȲ ǶǞƵǏȺɈ ׂׂ‫ ׆‬ɨƊƧƊȁɈƵ ȺɈȌƵǶƵȁ Ǟȁ ƮƵ ßyJٌƧȌǿǿǞȺȺǞƵȺ‫خ‬

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Ingrid Hoogstrate 13 Drie vragen aan 17 Thorbeckehoogleraar 31 Column Marije van den Berg 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad & Werk

03 Inhoud.indd 3

16-5-2022 16:59:04

ACTUEEL

De Jonge: dertig procent sociale huur per gemeente Alle gemeenten moeten toegroeien naar dertig procent sociale huurwoningen. Zo komen er voldoende sociale huurwoningen beschikbaar én komt er een betere verdeling over het land.

4 MAGAZINE

2022

Dat stelt minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting. Hij geeft daarmee uitvoering aan het programma Een thuis voor iedereen. De VNG steunt de analyse van het programma en de beoogde aanpak. Die steun is wel verbonden aan toereikende randvoorwaarden voor gemeenten. Dan gaat het bijvoorbeeld om voldoende financiële middelen voor gemeenten om te kunnen (laten) bouwen en waar nodig te ondersteunen, vooral na 2025. VOLDOENDE WONINGEN

Het programma heeft als doel te zorgen voor voldoende betaalbare woningen voor alle aandachtsgroepen met een evenwichtige verdeling over gemeenten

en hoe bepaalde aandachtsgroepen met voorrang een woning kunnen krijgen. ENORME KLUS

en met de juiste zorg en ondersteuning. Op het moment dat er niet voldoende gedaan wordt om naar die dertig procent toe te groeien, kan de provincie ingrijpen, stelt De Jonge. Daarnaast moet elke gemeente een woonzorgvisie en een huisvestings- of urgentieverordening opstellen. Hierin wordt vastgesteld wat er nodig is aan ondersteuning

De ruggegraat van deze gemeente, dat zijn met alle respect niet de raadsleden, wethouders of burgemeester. Nee, dat zijn de ambtenaren. Ik wil u adviseren daar heel goed voor te zorgen.

ßƵȲɈȲƵǲǲƵȁƮ ßß(ٌɩƵɈǘȌɐƮƵȲ 0ȲǞƧ ɨƊȁ ƮƵȁ (ɐȁǐƵȁ ɨƊȁ ²ǞȁɈٌwǞƧǘǞƵǶȺǐƵȺɈƵǶ ɹƵǐɈ ƮƊɈ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ ɹɐǞȁǞǐ ǿȌƵɈ ɹǞǯȁ Ȍȯ ǘƊƊȲ ƊǿƦɈƵȁƊȲƵȁ‫ ة‬Brabants Dagblad‫ ׃ׁ ة‬ǿƵǞ‫خ‬

04-05 ZAP_berichten.indd 4

Ed Anker, wethouder van Zwolle en voorzitter van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit, stelt dat het gemakkelijk is om te zeggen dat er meer huizen nodig zijn. Tegelijkertijd is het een enorme klus om ze daadwerkelijk te realiseren. ‘Daar is geld voor nodig en er zijn mensen voor nodig die het kunnen maken; van de bouwvakker tot de plannenmaker bij een gemeente. Daar zijn er op dit moment veel te weinig van. Maar we kunnen het ons niet permitteren om op elkaar te gaan wachten en zullen dus echt als partners moeten samenwerken. Daarnaast zullen gemeenten de middelen moeten hebben om al die investeringen te kunnen doen die er nodig zijn in de openbare ruimte en infrastructuur, om zo ook daadwerkelijk de plekken klaar te maken waar de woningen moeten komen.’ (MM) ←

VNG nog niet tevreden met gemeentefonds De VNG is niet tevreden met de kabinetsplannen voor de herijking van het gemeentefonds. RƵɈ ǲƊƦǞȁƵɈ ɩǞǶ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ˛ȁƊȁƧǞƵȲǞȁǐȺȺɯȺɈƵǿƊɈǞƵǲ Ȍȯ ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ ƊƊȁȺɈƊƊȁƮƵ ǞȁɨȌƵȲƵȁ‫ ة‬ǿƊƊȲ ɨȌǶǐƵȁȺ ƮƵ ßyJ ǞȺ ȁȌǐ ȁǞƵɈ ɨȌǶƮƊƊȁ ƊƊȁ ƊǶǶƵ ɨȌȌȲɩƊƊȲƮƵȁ ƮǞƵ ƮƵ ɨƵȲƵȁǞǐǞȁǐ Ǟȁ ǯƊȁɐƊȲǞ Ȍȯ ƮƵ ǶǐƵǿƵȁƵ mƵƮƵȁɨƵȲǐƊƮƵȲǞȁǐ ‫ ـ‬mß‫ ف‬ȺɈƵǶƮƵ‫ خ‬ (ƊƊȲ ɩƵȲƮ ƵƵȁ ȲƵȺȌǶɐɈǞƵ ƊƊȁǐƵȁȌǿƵȁ‫ ة‬ɩƊƊȲǞȁ ƊǶȺ ȲƊȁƮɨȌȌȲɩƊƊȲƮƵ ǐƵȺɈƵǶƮ ǞȺ ƮƊɈ ƮƵ ǘƵȲɨƵȲƮƵǶǞȁǐ ƊǶǶƵƵȁ ƮȌȌȲ ǲƊȁ ǐƊƊȁ ƊǶȺ ǞȺ ɨȌǶƮƊƊȁ ƊƊȁ ƊƊȁƦƵɨƵǶǞȁǐƵȁ ƮǞƵ ƮƵ ª ƵƵȲƮƵȲ ƮƵƵƮ‫ خ‬ ßȌǶǐƵȁȺ ƮƵ ßyJ ǞȺ ƮƊɈ ȁȌǐ ȁǞƵɈ ǘƵɈ ǐƵɨƊǶ‫ خ‬Ȍǲ ǞȺ ȁǞƵɈ ɨȌǶƮƊƊȁ ƊƊȁ ƮƵ ƵǞȺ ɐǞɈ ƮƵ ȲƵȺȌǶɐɈǞƵ ƮƊɈ ƵȲ ȺɈȲɐƧɈɐȲƵƵǶ ǿƵƵȲ ǐƵǶƮ ƦǞǯ ǿȌƵɈ ǲȌǿƵȁ ɨȌȌȲ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ‫( خ‬RvdD) ←

16-5-2022 17:00:59

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Digitaal vergaderen moet blijven Digitale vergaderingen van onder andere gemeenteraden moeten mogelijk blijven, ook na 1 juli als de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming komt te vervallen. Dit stellen de VNG, de Unie van Waterschappen en de provinciekoepel IPO in een gezamenlijke position paper. Als de coronabeperkingen per 1 juli komen te vervallen, zou de mogelijkheid om digitaal in plaats van fysiek te vergaderen ook sneuvelen. Weliswaar werkt de minister van BZK aan een permanente regeling, maar zolang die er niet is mag er een ‘gat’ ontstaan waarin digitale vergaderingen niet mogelijk zijn. Volgens de decentrale overheden zou dat een ‘stap terug zijn in het democratische proces’. Ȍǲ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ JȲǞǏ˛ƵȲȺ ǞȺ ɨȌȌȲȺɈƊȁƮƵȲ ɨƊȁ ǘƵɈ ȺɈȲɐƧɈɐȲƵƵǶ ǿȌǐƵǶǞǯǲ maken van digitale raadsvergaderingen, zegt voorzitter Renée Wiggers tegen VNG Magazine‫( خ‬Ƶ ǐȲǞǏ˛ƵȲȺ ɩǞǶǶƵȁ ƮƊɈ ȲƊƮƵȁ Ƶȁ ȺɈƊɈƵȁ ɹƵǶǏ ǲɐȁȁƵȁ ƦƵȺǶǞȺȺƵȁ ȌǏ en waarom ze digitaal vergaderen. (LM/RvdD) ← Zie pagina 8: Interview Renée Wiggers.

Gesprek over jeugd weer op gang

MAGAZINE

2022

De 511 miljoen korting op de jeugdzorg vanaf 2025 ligt niet langer op het bord van gemeenten. Het kabinet neemt die bezuiniging nu voor eigen rekening.

Daarmee is een groot struikelblok in de onderhandelingen tussen het rijk en de gemeenten van tafel. Dat betekent dat de VNG weer in gesprek kan met het kabinet over de hervormingsagenda van de jeugdhulp, en over andere grote maatschappelijke thema’s die dringend om aandacht vragen. In VNG Magazine zegt VNG-directeur Leonard Geluk deze week dat de inzet van gemeenten een goede zorg voor kwetsbare kinderen en een financieel beheersbaar jeugdzorgstelsel blijft. Volgens hem moet de discussie gaan over de vraag wat voor soort samenleving Nederland zou moeten zijn en welke zorg voor bekostiging in aanmerking komt. ‘Niet alles wat afwijkt van de norm hoeft tot professionele zorg te leiden.’ (LM) ←

Staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid roept gemeenten opnieuw op om te helpen bij een betere spreiding van asielzoekers. Hij doet dit vanwege de noodsituatie in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Daar lagen onlangs tientallen asielzoekers buiten onder dekens voor de hekken. Het aantal mensen bij het aanmeldcentrum in Ter Apel blijft toenemen. Als er niet snel een oplossing komt, wordt de situatie volgens het COA onhoudbaar. Er zijn meerdere locaties nodig waar mensen voor langere tijd kunnen worden opgevangen. Regeringspartijen CDA en D66 willen dat Van der Burg haast maakt met het openen van een tweede aanmeldcentrum. (MM) ←

Pagina 20: Interview Leonard Geluk.

04-05 ZAP_berichten.indd 5

16-5-2022 17:01:03

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

Openstelling vacatures in VNG-bestuur en -commissies Alle burgemeesters, wethouders, secretarissen, griffiers en raadsleden kunnen zich tot uiterlijk 2 juni kandidaat stellen voor de in totaal 226 vacatures in bestuur, 9 adviescommissies en 2 colleges van de VNG. In ledenbrief 22/024 (verzonden op 25 april) leest u meer over het tijdpad, de uitgangspunten en de wijze van aan-

6 MAGAZINE

2022

ßyJّ(Xª0!ÀX0 0y 0wÀ Àà00 yX0Çà0 0m0X(²ّ (Xª0!À0Çª0y De Algemene Directie van de VNG is blij met de benoeming van twee nieuwe beleidsdirecteuren. Andries Kok start op 1 juni als directeur Lokaal Bestuur en Informatiesamenleving. Ingrid Hoogstrate wordt op 1 september directeur Inclusieve samenleving. Beiden zijn al geruime tijd werkzaam bij de VNG. DIRECTEUR LOKAAL BESTUUR EN INFORMATIESAMENLEVING Door verandering van taken en een samenvoeging is de nieuwe directie Lokaal Bestuur en Informatiesamenleving ontstaan. Voor deze directie is Andries Kok per 1 juni aangesteld als directeur. Andries werkt sinds 2008 bij de VNG en sinds 2018 als teamleider Financiën. Hij gaat in zijn nieuwe functie verder met het werk dat hij als teamleider al kent. Andries wil de brede portefeuille van de beleidsdirectie graag in samenhang verder ontwikkelen en synergie tussen de teams creëren.

06 Lopende Zaken.indd 6

melding. We zijn alle kandidaten bij voorbaat dankbaar voor hun bereidheid om een bijdrage te leveren aan het werk van de bestuurlijke organisatie van de VNG. Meer over de benoemingsprocedure en het werk van de commissies leest u vanaf pagina 38.

VNG’er Peter van Zoest wordt waarnemend teamleader Financiën tot er een opvolger voor Andries is gevonden. DIRECTEUR INCLUSIEVE SAMENLEVING Ali Rabarison verlaat de VNG als directeur Inclusieve samenleving en wordt op 1 september opgevolgd door Ingrid Hoogstrate. Ingrid startte in 2010 bij de VNG en werd in 2019 directeur van VNG Naleving. Ook is ze sinds november 2021 programmadirecteur Asiel & Migratie.

De aanstelling als directeur Inclusieve samenleving zorgt voor een verbreding van haar werkzaamheden. Ze heeft daar veel zin in. Ingrid zegt VNG Naleving met moeite los te kunnen laten, maar ziet daar een gezonde organisatie en een mooie toekomst als onderdeel van de gezamenlijke gemeentelijke uitvoering.

16-5-2022 17:01:41

Ingrid Hoogstrate

COMMENTAAR

Directeur VNG Naleving en programmadirecteur Asiel en Migratie

MOMENT VAN DE WAARHEID

et zijn aanpakkers pur sang, de managers en medewerkers op de ontvangsthubs waar dagelijks vluchtelingen uit Oekraïne aankomen. Ze zijn bij de gemeente eigenlijk beleidsmedewerker Veiligheid, strategisch adviseur of planjurist. Maar de nood is aan de man, het gewone werk moet wijken. Ze organiseren wat nodig is: bedden, eten, een bsn-nummer. Ze werken samen met het Rode Kruis en VluchtelingenWerk, onderhouden contacten in de regio om mensen onder te brengen op betere plekken. Het is uitproberen en bijstellen wat beter moet, elke dag brengt nieuwe hoofdbrekens. Deze vluchtelingencrisis zonder weerga komt bovenop het al jaren bestaande capaciteitstekort in de asielzoekersopvang. Met een beroep op het staatsnoodrecht verplichtte staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid de burgemeesters om de opvang van Oekraïense vluchtelingen te organiseren. Ook krijgen gemeenten en provincies een taakstelling om 13.500 statushouders te huisvesten in de tweede helft van dit jaar, en wil het kabinet gemeenten verplichten asiellocaties te openen. Het zijn maatregelen die passen in een noodsituatie, maar hoelang blijft dit nog een crisis? Een crisis is niet enkel een noodsituatie, maar ook een moment van de waarheid, je moet kiezen hoe je verdergaat. De komst van Oekraïners en statushouders betekent veel voor lokale samenlevingen. Er zijn woningen nodig, maar ook onderwijs, zorg, werk, en sociale contacten. Hoe regelen we het? Hoe gaan we met elkaar om? De burgemeesters zijn op grond van de Wet verplaatsing bevolking aangewezen als crisismanager. Gelukkig pakken de meesten deze rol al samen met het college en de raad op, maar als deze situatie langer duurt, is het essentieel dat we deze vraagstukken in de breedte oppakken. Met democratische legitimiteit en als één overheid, samen met het rijk en uitvoeringsorganisaties. We kunnen bijvoorbeeld meer samenwerken bij het vinden van locaties. Het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie van BZK zijn een programma begonnen voor het omkatten van bedrijfspanden naar woningen. Het is winst dat dit mogelijk is, omdat er snel veel nieuwe woningen nodig zijn voor Oekraïense vluchtelingen. Maar er zijn sowieso meer woningen nodig, ook voor andere woningzoekenden. Als we onze kracht bundelen, kunnen we een vuist maken tegen de hedgefondsen die het nu meestal winnen bij het verwerven van panden. Ook in de volle breedte van de opvang, asiel en integratie is samenwerking noodzakelijk. Met langjarige afspraken over de financiering, een werkwijze die past in de lokale realiteit, en een vaste basis van mensen om de integratie te begeleiden. Gemeentelijke juristen en adviseurs zijn fenomenale aanpakkers, maar hun eigenlijke werk kan niet nog maanden blijven liggen. ←

7 MAGAZINE

2022

HOELANG BLIJFT DIT NOG EEN CRISIS?

07 COMMENTAAR Ingrid Hoogstrate.indd 7

16-5-2022 17:03:17

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: JIRI BÜLLER

RAADSONDERSTEUNING

De griffie is geen

één- of tweemanszaak 8 MAGAZINE

2022

DE HOGE WERKDRUK BIJ GEMEENTERADEN HEEFT OOK EFFECT OP DE GRIFFIES, ZEGT VOORZITTER RENÉE WIGGERS VAN DE JªXIIX0ª² ß0ª0yXJXyJ‫ خ‬Xhy Àà00 (0ª(0 ß y (0 ª (²ّ GRIFFIES TELT MINDER DAN 3 FTE. EEN INVESTERING IN DE ONDERّ STEUNING IS GOED VOOR DE LOKALE DEMOCRATIE, ZEGT ZE.

enée Wiggers is sinds oktober 2015 voorzitter van de Vereniging van Griffiers, met ruim 500 leden ‘de enige beroepsvereniging die leden heeft in alle bestuurslagen’. Ze heeft het griffiersambt zien veranderen, de afgelopen jaren. Het lokaal bestuur is complexer geworden, zowel inhoudelijk als procedureel. Met onder meer het sociaal domein en de Omgevingswet krijgen gemeenten, en dus de gemeenteraden en hun griffies, met meer inhoudelijke dossiers te maken. De toegenomen regionale samenwerking, bewonersparticipatie, digitalisering én de politieke versplintering en snellere doorstroming van raadsleden vragen ook procedureel meer van de ondersteuning door de griffie. Denk alleen al aan het toenemend aantal raadsvragen en de langere vergaderingen als er meer fracties aan meedoen. Nieuwe en nog onervaren raadsleden hebben daarnaast meer behoefte aan ondersteuning. ‘Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor ons,’ zegt Wiggers. ‘De werkdruk neemt toe.’ Ondersteuning is van wezenlijk belang voor een goede werking van de lokale democratie, stelt Wiggers. ‘We staan ten dienste van het openbaar bestuur. Onze taak is het in positie brengen van raden en staten. Als raadsgriffier heb je de taak om te zorgen dat onder meer de informatievoorziening over onderwerpen op een goede manier bij de raadsleden

08-11 INTERVIEW_Renée Wiggers.indd 8

terechtkomt’, legt ze uit. ‘In samenspel met de ambtelijke organisatie moeten we zorgen dat de goede informatie trefzeker en relevant is.’ Pas als de raad alle relevante informatie geeft, kan hij een besluit nemen, zegt Wiggers. Bij alles in die beeldvormingsfase heeft de griffie een rol, met klussen als het organiseren van werkbezoeken en informatieve sessies en het maken van handleidingen om bijvoorbeeld commissievoorzitters te ondersteunen. Het is vervolgens aan de raadsleden om een oordeel te vormen over die informatie. Wiggers: ‘Daar begint de politiek, dus als raadsleden bij ons komen met de vraag wat ze ergens van moeten vinden, kunnen we ze niet helpen. We

16-5-2022 17:03:47

‘We staan ten

dienste van

het openbaar bestuur’

08-11 INTERVIEW_Renée Wiggers.indd 9

16-5-2022 17:03:53

Wie is... Renée Wiggers ǞȺ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ȯȲȌɨǞȁƧǞƊǶƵ ȺɈƊɈƵȁ ɨƊȁ ɨƵȲǞǯȺȺƵǶ Ƶȁ ȺǞȁƮȺ ȌǲɈȌƦƵȲ ׂ‫ ׁׅ׀‬ɨȌȌȲɹǞɈɈƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ JȲǞǏ˛ƵȲȺ‫خ‬

kunnen ze wel vertellen hoe ze iets moeten aanpakken: kun je schriftelijke vragen stellen, of een motie indienen? De Gemeentewet bevat een grote instrumentenkoffer. Daarover kunnen we adviseren.’ De werkdruk voor raadsleden is toegenomen. Wat betekent dit voor de griffiers? ‘Met de capaciteit op de griffies is het slecht gesteld. Een derde van de gemeenten heeft een griffie van 2 fte of minder, 60 procent beschikt over drie fte of minder. Dat betekent dat minder dan 1 procent van het gemeentelijk apparaat rechtstreeks werkt voor de gemeenteraad. Dan heb je een griffier, een adjunctgriffier en een secretariaatsmedewerker, en die werken alle drie niet eens voltijd. Ik zeg altijd: de griffie is geen één- of tweemanszaak. Maar door de toegenomen druk op de primaire processen is er geen tijd voor zaken die óók bij de griffie horen, namelijk de adviserende werkzaamheden. Dan gaat het bijvoorbeeld om coaching en scholing voor raadsleden, of om het opzetten van een traject over inwonersparticipatie, of hoe je met de griffiers uit omliggende gemeenten kunt spreken over het organiseren van democratische legitimiteit bij regionale taken. Dat schiet er nu vaak allemaal bij in. Als je wilt dat de griffier de raad ook op strategisch niveau ondersteunt, moet je daar ruimte voor maken. Anders ben je alleen maar bezig de stukken van het college naar de raad te brengen.’ Wat is er nodig voor de griffie om dit wél te kunnen doen? ‘Een grotere capaciteit, zowel in formatie als kwalitatief. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB)

‘Een sterke lokale democratie mag ook wat waard zijn’ 08-11 INTERVIEW_Renée Wiggers.indd 10

16-5-2022 17:04:00

‘Een politiek debat gaat het beste in fysieke vorm’ heeft daar aanbevelingen voor gedaan: leg in de wet een onafhankelijke omschrijving vast van de taakomschrijving van de griffie. Wat is de minimale omvang van de formatie, en welke taken moet de griffie minimaal doen? Daar wordt nu aan gewerkt samen met de raadsledenvereniging, het onderzoek is net gestart. En wat de kwaliteit betreft heeft ook het VNG-bestuur zich uitgesproken voor één profiel voor de griffier: een griffier met strategische kwaliteiten.’ Hoeveel mensen zijn er minimaal nodig? ‘Er is natuurlijk een grote variatie in gemeenten. En je kunt capaciteit inlenen bij de ambtelijke organisatie. Wij zeggen dat de griffie minimaal een aantal deskundigheden in huis moet hebben: administratieve deskundigheid, adviesdeskundigheid en de ondersteuning door de griffier zelf. Dus voor middelgrote gemeenten is ten minste vier, zo niet vijf fte nog niet eens heel ambitieus. Als de raad wil dat de griffie zich ook bemoeit met bijvoorbeeld de kwaliteit van de informatievoorziening, maar de griffier is alleen maar bezig met het organiseren van vergaderingen, dan lukt dat niet. Met een goede bezetting kun je als raad veel meer doen.’ De ROB signaleerde ‘handelingsverlegenheid’ bij gemeenteraden: raadsleden vinden het moeilijk om te investeren in de eigen ondersteuning, zeker als er ook bezuinigd moet worden. Hoe los je dat op? ‘Raden vinden het lastig om dit voor zichzelf te regelen. Maar een sterke lokale democratie mag wat waard zijn. Als je een griffie hebt van twee fte of minder, dan doe je jezelf én de kiezer tekort. Het is lastig om dit in het gemeentefonds vast te leggen, maar je zou raden wel richtsnoeren kunnen meegeven zodat ze zich gesteund zien door landelijke normen. Het helpt als vanuit het rijk wordt vastgelegd wat je minimaal mag verwachten van de griffie en wat de minimale omvang daarbij is.’ Hoe kun je als griffie hier nu aandacht voor vragen? ‘Gemeenteraden kennen werkgeverscommissies. Die

08-11 INTERVIEW_Renée Wiggers.indd 11

ingang kun je als griffier benutten. Maar je kunt de gemeenteraden ook voorspiegelen wat je allemaal zou kunnen. Vanuit de vereniging roepen we onze collega’s ook daartoe op. Je kunt een aantal zaken in de etalage zetten: ik zie dat jullie dit nodig hebben, maar met de huidige bezetting kan ik dat op dit moment niet bieden.’ Sinds de coronacrisis mogen raden en staten ook digitaal vergaderen. Welke gevolgen had dat voor de griffie? ‘We hebben aan het begin van de crisis als vereniging met de andere beroepsverenigingen gevraagd om een spoedwet. Raymond Knops, die toen tijdelijk minister van Binnenlandse Zaken was, is daar heel snel op ingesprongen. Binnen drie weken was het geregeld. Maar het vroeg vervolgens veel van de griffies om het goed te organiseren. Er waren ook technische moeilijkheden. Neem de besluitvorming: in de spoedwet staat dat je bij stemming iedereen in beeld moet hebben. Dat betekent dat de burgemeester hele lijsten gemeenteraadsleden langs moest om te inventariseren of ze voor of tegen waren. Dat vraagt nogal wat van je vergaderorde, zowel logistiek als administratief.’

11 MAGAZINE

2022

Zo’n digitale vergadering kan snel erg rommelig worden. ‘Ja, precies. Het is wel gebleken dat een politiek debat het beste in fysieke vorm gaat. Digitaal was toch lastig. Het is hartstikke moeilijk om tijdens zo’n digitale vergadering te zien hoe de gevoelens zijn en hoe meningen zich ontwikkelen. Griffies hebben hard moeten werken om die digitale vergaderingen voor elkaar te krijgen. Dat was een hele uitdaging, maar het is goed gelukt. De spoedwet loopt af op 1 juli. De vraag is nu: wil je dit permanent toestaan? Wij vinden als vereniging dat je raden en staten lokaal die vrijheid moet geven om te kiezen voor digitaal vergaderen. Ik zie dat er in de praktijk een grote voorkeur is voor fysiek vergaderen, maar er kunnen zich altijd omstandigheden voordien die digitaal vergaderen noodzakelijk maken.’ ←

16-5-2022 17:04:02

ACTUEEL ‘EU-verkiezingen altijd op 9 mei’ Het Europees Parlement wil dat de Europese verkiezingen niet meer verspreid over vier dagen worden gehouden, maar op één vaste dag: 9 mei.

Tot nu toe kon in de Europese Unie in de verschillende lidstaten in de derde week van mei op verschillende dagen worden gestemd. De lidstaten mogen bepalen welke dat zijn. Maar al vanaf 2024 zou er volgens het Europees Parlement nog maar één verkiezingsdag moeten zijn: 9 mei, sinds 1985 de Dag van Europa. De afzonderlijke lidstaten moeten nog met het voorstel van het Europees Parlement instemmen. Europese verkiezingen worden om de vijf jaar gehouden. (LM) ←

12 MAGAZINE

2022

AGENDA

webinars

23, 30 MEI EN

2 JUNI

13, 16 JUNI

Zorg en welzijn voor

Aanpak laag-

arbeidsmigranten

geletterdheid

Rosmalen, 12.15-18.00 uur |

Zwolle, Dordrecht,

h4i.nl/symposium-

Amsterdam, Eindho-

arbeidsmigranten

34 gemeenten hebben een vacature voor een burgemeester

Bron: Necker van Naem.

Geld voor opwaarderen van winkelgebieden JƵǿƵƵȁɈƵȁ ǲɐȁȁƵȁ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ȌȁƮƵȲȺɈƵɐȁǞȁǐ ƊƊȁɨȲƊǐƵȁ om winkelgebieden weer aantrekkelijk te maken voor zowel bewoners als bezoekers.

ven, 13.00-16.00 uur | bit.ly/lezenenschrijven

2 JUNI Recht op demonstra-

31 MEI

tievrijheid

Meedoen en mee-

Zwolle, 14.00-17.00 uur |

praten: vrouwen in

vng.nl/agenda

de raad Webinar, 19.30-20.45 uur |

2 JUNI

raadsleden.nl

Stedelijke transformatie

31 MEI

Den Haag, 10.30-17.00

Normaliseren in de

uur |

jeugdhulp: hoe doe

bit.ly/stedelijketransfor-

je dat?

matie

Webinar, 15.00-16.00 uur | divosa.nl

3 JUNI Publieke dienst-

1 JUNI

verlening: nieuw

De energietransitie en

burgerschap

het Klimaatakkoord

Webinar, 11.30-13.00

Webinar, 19.30 uur |

uur |

regionale-energie-

bit.ly/nieuwburger-

strategie.nl

schap

12 ZAP_Agenda_berichten.indd 12

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat stelt met het programma Impulsaanpak Winkelgebieden in totaal 100 miljoen euro beschikbaar om openbare ruimte en gebouwen in een gebied geheel en gelijktijdig aan te pakken via bijvoorbeeld renovatie of nieuwbouw. Hiermee stimuleert de rijksoverheid dat (delen van) binnenstedelijke winkelgebieden omgevormd worden tot toekomstbestendige gebieden met een stevige, sociale en economische basis. Onderdeel van het programma is ƮƵ ȲƵǐƵǶǞȁǐ ɩƊƊȲǿƵƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ ƵƵȁ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ƦǞǯƮȲƊǐƵ kunnen aanvragen om delen van hun winkelgebied gebiedsgericht aan te pakken. PROJECTPLAN JƵǿƵƵȁɈƵȁ ƮǞƵ ƊƊȁȺȯȲƊƊǲ ɩǞǶǶƵȁ ǿƊǲƵȁ Ȍȯ ƮƵ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ondersteuning kunnen een projectplan indienen, gericht op de herstructurering en transformatie van winkelgebieden. Een belangrijke voorwaarde is dat gemeenten en private investeerders daarbij een samenwerkingsverband aangaan. Het totale budget wordt verdeeld over vier indieningsperiodes. Voor de eerste periode is 22 miljoen beschikbaar. De huidige regeling is open tot 30 mei 2022, 12 uur. (MM) ←

16-5-2022 17:04:37

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Anton Stapelkamp Vanuit het kabinet komt weinig waardering, aandacht en steun voor mensen die zelf Oekraïners in huis opvangen, en voor de gemeenten met alleen particuliere opvang. Dat moet veranderen, zegt Anton Stapelkamp, de burgemeester van Aalten.

Vluchtelingenopvang is toch een rijkstaak? ‘Ja dat klopt, maar in het hele land worden nu al 15.000 vluchtelingen particulier opgevangen tegen iets meer dan 30.000 in de gecoördineerde opvang. En het meest stuitende is bijna dat de vluchtelingen in particuliere opvang niet meetellen bij de opdracht die iedere veiligheidsregio krijgt om 3000 mensen op te vangen. De regio Noord- en Oost-Gelderland vangt nu bijna 3300 vluchtelingen op, van wie 1800 in de particuliere opvang. Het kabinet telt die niet mee. Er is een aantal gemeenten met alleen maar particuliere opvang. Het voelt heel beroerd als je als burgemeester van het kabinet een opdracht krijgt, waarvoor de inwoners van Aalten en medewerkers zich enorm inzetten, en er komt totaal geen steun. Alles loopt hier gesmeerd.’

13 MAGAZINE

2022

Wat doet dat met het draagvlak lokaal? ‘Particulieren worden ontmoedigd om hun verantwoordelijkheid te nemen. Kijk naar de communicatie, er wordt vooral op risico’s gewezen. Ik krijg meer post over de risico’s van mensenhandel en misbruik, dan waardering voor het feit dat we 107 mensen opvangen. Rutte en de zijnen roepen al jaren over de kracht van de participatiesamenleving. Wat is nu mooier dan dat mensen zelf het vluchtelingenprobleem oppakken? Dat is de participatiesamenleving ten top. Het gaat niet alleen om het platte geld, maar ook om vertrouwen in de samenleving. Particulieren krijgen ook geen vergoeding van de overheid. Ze moeten maar onderhandelen met hun gasten over een bijdrage voor gas en elektra, een gênante vertoning. Ik wil niet dat het draagvlak wegvalt. We zijn met z’n allen blij dit te kunnen doen. Het gaat heel goed, er zijn veel mensen bij betrokken. De kracht voor opvang komt echt uit de gemeenschap. Er is een hele organisatie opgetuigd en die werkt effectief en efficiënt. Alle gastgezinnen en vluchtelingen zijn hier bekend.’ Wat verwacht u van het rijk? ‘Waardering voor de inwoners die vluchtelingen onderdak bieden. Laat dat zien in een bescheiden onkostenvergoeding die via de gemeenten wordt verstrekt. Dan houden die zicht op de particuliere plekken. En kom zo snel mogelijk met een regeling voor de gemeenten. We zitten al bijna drie maanden in deze oorlog en nog steeds is niet duidelijk wat wij kunnen verwachten. In Aalten zijn hiervoor minstens 5 fte bijna continu aan het werk en we maken ook andere kosten. Waardering zit hem ook in het meenemen van de cijfers van particuliere opvang. Dus Aalten draagt niet bij aan het vervullen van de opdracht van de minister? Dat voelt als buitengewoon ondergewaardeerd.’ (MM) ←

Beeld: Theo Kock

13 Drie vragen aan.indd 13

16-5-2022 17:07:57

TEKST: LEO MUDDE

KONINGIN MÁXIMA OVER MENTALE WEERBAARHEID

Jongeren onder druk 14

DE MENTALE GEZONDHEID VAN JONGEREN STAAT ONDER DRUK. EÉN OP DE ZEVEN HEEFT DEPRESSIEVE KLACHTEN, ÉÉN OP DE DRIE ERVAART PRESTATIEDRUK. ZELF PRATEN JONGEREN ER NIET GRAAG OVER, UIT ANGST VOOR STIGMATISERING. DAT MOET VERANDEREN, VINDEN KONINGIN MÁXIMA EN BURGEMEESTER SHARON DIJKSMA.

MAGAZINE

2022

Sharon Dijksma is burgemeester van Utrecht en bestuurslid van MIND Us (Beeld: Femke van den Heuvel)

14-16 LEESVERHAAL_MINDus.indd 14

orona heeft de kwetsbaarheden in de mentale weerbaarheid van jongeren nog eens extra aan de oppervlakte gebracht. Ruim een op de vijf jongeren had de afgelopen winter op enig moment serieuze suïcidale gedachten, bleek deze maand uit een enquête in opdracht van het RIVM en andere gezondheidsorganisaties, die de gevolgen van de coronapandemie hebben onderzocht. Burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht is bestuurslid van MIND Us, de organisatie die zich inzet voor een mentaal gezonde jeugd. Zij wil graag een boodschap meegeven aan al die gemeenten die nog bezig zijn coalitie- of collegeakkoorden te sluiten waarin zeker ook een paragraaf over de jeugdzorg zal staan. ‘Haal het taboe van het onderwerp af, maak er ruimte voor om dit bespreekbaar te maken en kijk naar de mogelijkheden om hiermee aan de slag te gaan.’ Gemeenten kunnen een belangrijke rol spelen bij het zichtbaar maken van wat nu nog een verborgen probleem is. ‘Je ziet aan de buitenkant niet hoe het vanbinnen met iemand gaat’, zegt Dijksma. ‘Corona heeft zeker als katalysator gewerkt. Door lang in lockdown te zitten had iedereen het zwaar, maar voor deze groep is het misschien nog veel heftiger geweest en daardoor is er meer aandacht voor gekomen. Ik hoop dat het

ook bespreekbaar wordt in het onderwijs en bijvoorbeeld bij de sportverenigingen, en op al die andere plekken waar jongeren komen. Zodat iemand gemakkelijker kan zeggen: hé, het gaat niet goed met je, weet dat je hulp kunt krijgen en wacht daar niet te lang mee.’ VINDPLAATSEN

Gemeenten zijn volgens haar de vindplaatsen voor al die jongeren die aandacht nodig hebben. Zij moeten makkelijker toegang tot hulp kunnen krijgen. ‘Dat kunnen wij als gemeenten organiseren. Het is ook een van de redenen waarom het lokaal bestuur een plek heeft in het bestuur van MIND Us, niet alleen

16-5-2022 17:08:39

Beeld: Robin Utrecht/MIND Us

werkbezoek van koningin Máxima in het kader van laagdrempelige mentale hulp voor jongeren in de wijk. Ze bezocht LAB6, een samenwerkingsverband van verschillende jongerenorganisaties uit Amsterdam Nieuw-West.

omdat wij een wettelijke plicht hebben om de Jeugdwet uit te voeren. Wij staan veel dichter bij de jongeren dan de centrale overheid, dus het is heel logisch om in het bestuur van deze nieuwe stichting de link met de gemeenten te leggen.’ Dijksma’s eigen Utrecht zit niet stil. In G4-verband lopen veel gesprekken met onderzoeksinstellingen om het onderwerp goed in kaart te brengen, en lokaal probeert de gemeente met het project WachtVerzachter al binnen 24 uur contact op te nemen met de jongeren die zich melden. Door ze ondersteuning van een ervaringsdeskundige aan te bieden bijvoorbeeld, en door het organiseren van ontmoetingen met andere deelnemers aan het project. Onder het motto: ‘We willen dat je je gezien en gehoord voelt en dat je echt tot onze club gaat horen’. Ondertussen komen de jongeren ‘gewoon’ op de wachtlijst voor professionele hulp, maar WachtVerzachter voorkomt dat mensen tot die tijd dat de hulp beschikbaar is afhaken of weer uit beeld raken.

beginnende klachten. ‘Een netwerk van inlooppunten bijvoorbeeld, waar mensen laagdrempelig naar toe kunnen om te melden dat ze psychische problemen ondervinden’, geeft Dijksma als voorbeeld waarmee een gemeente concreet aan de slag kan. MIND Us wil aansluiten bij de drie belangrijkste jongerendomeinen (het onderwijs, de wijk en vrije tijd, en de online leefwereld), maar is bij het grote publiek nog niet bekend. Dat gaat, belooft Dijksma, de komende jaren veranderen. Zij wil daar zelf als boegbeeld van het lokaal bestuur graag haar ervaring en netwerk voor inzetten, ook al is ze geen portefeuillehouder jeugdzorg. ‘Ik ben natuurlijk wel een burgermoeder en daarmee verantwoordelijk voor het welzijn van alle jonge mensen in de stad.’

MAGAZINE

2022

KONINGIN MÁXIMA

De beste promotor is echter koningin Máxima, erevoorzitter van MIND Us. Toen de stichting eind maart werd opgericht, sprak zij openlijk over haar persoonlijke motivatie om mee te doen. ‘Het heeft te maken

PREVENTIE

MIND Us noemt zichzelf een ‘preventief programma’. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut bleek dat preventie van psychische stoornissen niet alleen mogelijk is, maar ook effectief en op de langere termijn zelfs kostenbesparend. Daarom wil MIND Us zich richten op drie onderdelen van preventie, die met elkaar verbonden zijn: de omgeving waarin jongeren opgroeien die de mentale weerbaarheid juist vergroot of verkleint, het aanleren van vaardigheden die medebepalend zijn voor de ontwikkeling van mentale veerkracht, en een laagdrempelige toegang voor ondersteuning en passende hulp voor jongeren met

14-16 LEESVERHAAL_MINDus.indd 15

‘Je ziet aan de buitenkant niet hoe het van binnen met iemand gaat’ 16-5-2022 17:08:43

‘Veel jongeren hebben het gevoel in een pressurecooker te zitten’ met de dood van mijn zusje Inéz. Toen zij overleed, was zij 33 jaar. Dan word je overspoeld door veel gevoelens, van verdriet, verlies, machteloosheid. Ik merkte dat ik daar niet alleen in was. Ik ben me er toen verder in gaan verdiepen: hoe kun je iemand met mentale problemen echt helpen?’ Desgevraagd zegt koningin Máxima dat het erevoorzitterschap in de basis wellicht een symbolische

16 MAGAZINE

2022

Koningin Máxima op bezoek bij het Maris College Kijkduin in Den Haag tijdens een les over psychische gezondheid. (Beeld: Robin Utrecht/MIND Us)

functie is, maar dat dat niet betekent dat zij niets van zich zal laten horen. ‘Als erevoorzitter wil ik mensen verbinden. Ik wil wetenschappers, beleidsmakers en jongeren samenbrengen.’ MIND Us is er echt vóór jongeren, benadrukt ze. ‘We willen hun aandacht, energie en een stem geven.’ PRESSURECOOKER

De koningin was intensief betrokken bij de kwartiermakerfase van het MIND Us-programma. In zes maanden tijd hebben diverse werkbezoeken plaatsgevonden, er was een design-dag waarop jongeren konden meedenken over de doelstellingen en er was een interactieve sessie over verschillende gezichten van sociale media. MIND Us wil niet het wiel opnieuw uitvinden, maar vooral versterken wat er al is en aansluiten bij de behoefte van jongeren zelf. Uit gesprekken met jongeren, wetenschappers, psychologen en artsen heeft koningin Máxima in die periode veel geleerd. ‘Veel jongeren hebben het gevoel in een pressurecooker te zitten. Alles moet leuk zijn, alles moet succesvol zijn. Uit angst om iets te missen rennen ze zichzelf soms voorbij. Daarom moeten we psychische problemen uit de taboesfeer halen, om snel in actie te kunnen komen als ze de kop opsteken. Gevoelens delen met leeftijdgenoten of andere mensen die jongeren vertrouwen kan daarbij helpen.’ ←

Tips Tips van MIND Us voor gemeenten voor een mentaal gezonde

ǘɐȁ ǿƵȁɈƊǶƵ ǐƵɹȌȁƮǘƵǞƮ ɈƵ ȯȲƊɈƵȁ ‫ـ‬ǶǞƵǏȺɈ ǿƵɈ ƵȲɨƊȲǞȁǐȺƮƵȺǲɐȁƮǞ-

jeugd:

gen).

‫ ۀ‬JƵƵǏ ƮƵ ǯȌȁǐƵȲƵȁ ƵƵȁ ȺɈƵǿ Ǟȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ Ƶȁ ǐƊ ǿƵɈ ǘƵȁ Ǟȁ

‫ ۀ‬JƊ Ǟȁ ǐƵȺȯȲƵǲ ǿƵɈ ‫ـ‬ƊǶǶƵ ǶƊǐƵȁ ɨƊȁ‫ ف‬ǘƵɈ ȌȁƮƵȲɩǞǯȺ ȌɨƵȲ ǘɐȁ ƦǞǯƮȲƊǐƵ

gesprek.

aan de mentale gezondheid van jongeren.

‫ ۀ‬ðȌȲǐ ɨȌȌȲ ƵƵȁ ɨƵȲɈȲȌɐɩƮƵ Ƶȁ ɨƵǞǶǞǐƵ ǞȁǶȌȌȯɨȌȌȲɹǞƵȁǞȁǐ ɩƊƊȲ jongeren binnen kunnen lopen om laagdrempelig en anoniem over

14-16 LEESVERHAAL_MINDus.indd 16

Meer informatie: mindus.nl

16-5-2022 17:08:47

ACTUEEL

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor, DE LAATSTE TIJD GAAT HET VEEL OVER

Dit doet me denken aan de jaren vijftig, toen ‘ontslag van werkneemsters bij huwelijk en zwangerschap’ nog de norm was.

DUBBELE PETTEN IN DE WETENSCHAP. U NEEMT OOK ALLES EN IEDEREEN DE MAAT. MAAR DOOR WIE WORDT U EIGENLIJK BETAALD? EEN CRITICUS

Geachte criticus, Raadslid Ceciel Nieuwenhout (GroenLinks, Groningen) hekelt de verlofregeling voor gemeenteraadsleden, onder meer bij zwangerschap, NRC 10 mei

Ombudsman: klachten door decentralisatie Gemeenten zijn ‘lang niet altijd in staat om burgers op een adequate manier te helpen’. Dat signaleert de Nationale ombudsman in het jaaroverzicht over 2021.

Veel taken zijn ‘onvoldoende doordacht en vaak met minder geld’ bij decentrale overheden belegd. Dat leidt tot klachten van inwoners over gemeenten, en een verminderd vertrouwen in de overheid, stelt de ombudsman. Nationale ombudsman Reinier van Zutphen is vooral kritisch op de landelijke overheid. Door de lange formatie kwamen veel maatschappelijke ontwikkelingen in een ‘wachtstand’ terecht, schrijft hij. Zo schiet het niet op met de afwikkeling van de toeslagenaffaire en van de gaswinningsproblemen in Groningen. Ook heeft de coronacrisis ertoe geleid dat meer mensen niet meer kunnen meedoen met de samenleving. Om de problemen op te lossen en om inwoners te helpen, probeert de overheid steeds meer maatwerk toe te passen. Maar volgens Van Zutphen is dat geen echte oplossing. ‘Het verhult dat het beleid in de basis niet goed was en dát moet worden aangepakt.’ (RvdD) ←

17 ZAP_Thorbecke.indd 17

Goede vraag! Ik ben bijzonder hoogleraar vanwege de Thorbecke-stichting. Die kunnen mijn salaris betalen dankzij een subsidie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrijksrelaties. Daar ligt een subsidieregeling onder met een evaluatieverplichting en het totaalbedrag van de subsidie is terug te vinden in de begroting van BZK.

17 MAGAZINE

2022

Of dat betekent dat ik nooit iets onaardigs over BZK durf te zeggen, moet iedereen zelf maar beoordelen. Wetenschappelijk ben ik in ieder geval voor wat ik wél zeg verantwoording schuldig aan de drie hoogleraren in het stichtingsbestuur die de Universiteit Leiden apart heeft aangesteld als het curatorium van de leerstoel. ← Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

16-5-2022 17:09:33

IN BEELD

EIKENPROCESSIERUPS Het wordt zomer, en dus zijn gemeenten weer bezig met het bestrijden van de eikenprocessierups. Zo ook hier, in Geldrop-Mierlo. Het contact met de haren van de rups kan leiden tot huidirritatie en andere ongemakken. Veel gemeenten, zoals Geldrop-Mierlo, gebruiken daarvoor inmiddels biologische bestrijdingsmiddelen.

18-19 In beeld.indd 18

16-5-2022 17:10:10

00m(‫ ب‬ß0y0w w0(X ‫ غ‬y§

18-19 In beeld.indd 19

16-5-2022 17:10:14

TEKST: LEO MUDDE

JEUGDZORG

Wat vinden we nu eigenlijk

normaal? 20

NIET LANGER HANGT DE EXTRA BEZUINIGING VAN 511 MILJOEN OP DE JEUGDZORG ALS EEN DONKERE WOLK BOVEN DE GEMEENTEN. NU IS HET TIJD VOORUIT TE KIJKEN EN WERK TE MAKEN VAN DE Jª À0 w À²!R §§0mXhj0 ÇXÀ( JXyJ0y‫ ة‬ð0JÀ ßyJّ(Xª0!À0Çª LEONARD GELUK.

MAGAZINE

2022

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG.

‘W

20-22 LEESVERHAAL_Leonard Geluk.indd 20

anneer gemeenten in rustiger financieel vaarwater zijn gekomen, kunnen we het meer gaan hebben over de inhoudelijke agenda van Nederland en hoe gemeenten daaraan kunnen bijdragen.’ Volgens Leonard Geluk, algemeen directeur van de VNG, gingen de laatste twee jaar de tijd en energie van gemeenten vooral zitten in corona, heel veel kortetermijnvraagstukken en nu weer Oekraïne. ‘En veel gedoe over geld.’ Tot vorige week hing een extra bezuiniging van een half miljard euro vanaf 2025 boven de gemeenten. Die bezuiniging is niet van tafel, maar het rijk neemt het financieel risico over, liet VWS-staatssecretaris Maarten van Ooijen vorige week weten. Geluk noemt het positief dat het kabinet het probleem dat het zelf heeft veroorzaakt, nu ook zelf oplost. ‘Ik ben heel blij dat het probleem niet nog eens als een extra molensteen om de nek van gemeenten wordt gelegd.’ Een jaar geleden kwam een ‘Commissie van Wijzen’ met een ondubbelzinnige uitspraak in het lang dooretterende geschil tussen de VNG en het rijk over de jeugdzorg: het rijk dient gemeenten te compenseren voor het feitelijke tekort voor de jeugdzorg. Die uitspraak is door beide partijen

omarmd. ‘Van kaft tot kaft’, zoals Geluk dat uitdrukt. ‘Volgens die commissie moet de discussie vooral gaan over het stelsel van de jeugdzorg, waaronder de manier van financieren. De invoering van een eigen bijdrage, zoals het kabinet oppert, kan daar een onderdeel van zijn.’ FINANCIËLE STABILITEIT

Financiële stabiliteit, dat is waar gemeenten nu vooral behoefte aan hebben, zegt Geluk. Als daar sprake van is, kan alle energie uitgaan naar vraagstukken als het klimaat, de tekorten op de arbeidsmarkt, de dubbele vergrijzing, kwetsbare gezinnen. ‘Ik hoop echt dat we nu snel een ander gesprek kunnen voeren. Een gesprek dat

16-5-2022 17:11:01

van de zorgvraag. Zeven jaar later constateert hij dat dat nog onvoldoende gebeurt. ‘Dus als ondanks al onze inspanningen de zorg blijft toenemen als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen, dan moet het rijk zorgen dat gemeenten daar adequaat voor worden gefinancierd.’ AMBITIES

Nu de graat van ruim 500 miljoen uit de gemeentelijke keel is, willen – en moeten – gemeenten aan de slag om de doelen van de hervormingsagenda jeugd te realiseren: goede zorg voor de meest kwetsbare kinderen, en een financieel beheersbaar stelsel. Geluk: ‘De ambities die we hadden bij de decentralisatie van de jeugdzorg, moeten weer leidend zijn. Iedereen die op basis van de wet recht heeft op zorg, moet die ook krijgen. Daar ligt nu een grote opgave voor het rijk, dat moet helder maken wat als zorg wordt gedefinieerd en wat niet. Als het kabinet zegt dat er minder zorg verleend moet worden, dan moet de definitie van zorg ook anders worden. Hetzelfde geldt voor de toegang tot de zorg. Wie nu via de huisarts wordt doorverwezen, heeft recht op bekostiging door de gemeente. Maar dat gaat wel buiten de gemeente om. Als je daar iets aan wilt doen, zal dat ook vanuit het rijk moeten komen.’

21 MAGAZINE

2022

NIEUWE REALITEIT

over meer gaat dan alleen de zorgwekkende financiële positie van gemeenten. Het kabinet zal toch ook moeten zien dat er genoeg uitdagingen zijn. Het helpt niet dat dingen steeds weer tijdelijk, met incidenteel geld, “even” worden geregeld en dan weer op de lange baan worden geschoven, waardoor gemeenten in onzekerheid zijn of zij de opgaven die op hun bord liggen op basis van de wet ook goed kunnen uitvoeren.’ Geluk doelt daarmee op het inmiddels veelgeciteerde artikel 108 van de Gemeentewet, dat bepaalt dat het rijk de kosten vergoedt die gemeenten moeten maken voor de uitvoering van zogenoemde medebewindstaken.

De ‘valse start’ van het nieuwe kabinet, zoals de VNG de bezuiniging op de jeugdzorg noemde, heeft nu plaatsgemaakt voor een nieuwe realiteit. Gemeenten moeten ervan doordrongen zijn dat zij nu ook aan de lat staan voor een beter functionerend stelsel van jeugdhulp en jeugdzorg. Het sleutelwoord daarbij is ‘normaliseren’. Nu komen nog te vaak kinderen in aanmerking voor jeugdzorg van wie de situatie ‘normaal gesproken’ niet zo urgent is. Die in situaties zitten die grotendeels misschien wel door het onderwijs, of binnen het gezin kunnen worden opgelost zonder dat een beroep hoeft te worden gedaan op dure, gespecialiseerde zorgprofessionals. Dat ziet Geluk als een uitdaging voor de komende tijd: ‘Hoe gaan we zorgen dat de kinderen die jeugdzorg echt

KOSTENBEHEERSING

Geluk is het ‘volledig eens’ met het rijk dat de kosten moeten worden beheerst. Toen hij voorzitter was van de commissie die de transitie van het jeugdstelsel in kaart bracht, voorzag hij al dat de grootste opgave voor de gemeenten niet zozeer de extra bezuiniging van 300 miljoen euro zou worden, maar het aftoppen

20-22 LEESVERHAAL_Leonard Geluk.indd 21

‘Ik hoop echt dat we nu snel een ander gesprek kunnen voeren’ 16-5-2022 17:11:04

‘Wij kunnen niet tegen ouders zeggen: u verdient genoeg om de zorg zelf te betalen’

22 MAGAZINE

2022

nodig hebben, omdat ze alleen daarmee een normaal leven kunnen hebben, of voor hun eigen bescherming, die zorg krijgen?’ Het is voor hem een ‘erezaak’: ‘Voor die groep moet de jeugdzorg perfect geregeld zijn.’ Dat gezegd hebbende, zegt hij: ‘We denken in Nederland vaak dat er een professional moet worden ingeschakeld bij alles wat afwijkt van de norm – wat vervolgens door de gemeente wordt bekostigd. Maar niet alles wat afwijkt van de norm hoeft tot professionele zorg te leiden. Daarom moeten we het gesprek aangaan over de vraag wat voor samenleving we willen, wat we nu wel of niet normaal vinden. Dat is de agenda waarmee we aan de slag moeten: moeten we niet de keus durven maken dat sommige kinderen niet altijd in een standaardmal passen, maar daar weleens van kunnen afwijken en daarom nog niet per se in de professionele zorg terecht hoeven komen?’ WET AANPASSEN

De vraag is, of gemeenten ook niet de hand in eigen boezem moeten steken. Juist doordat zij de regie kregen over de jeugdhulp en de zorgprofessionals met elkaar in gesprek brachten, is de drempel om zorg te vragen ook een stuk lager geworden. Volgens Geluk is dat slechts een deel van het verhaal. ‘Er is een ontwikkeling die groter is dan de gemeenten, namelijk de maatschappelijke tendens dat we alles wat we als een potentieel risico zien, afwentelen op de overheid. En gemeenten hebben nu eenmaal te maken met een wettelijk kader dat ouders het recht geeft een beroep op hen te doen. Wij kunnen niet tegen ouders zeggen: u verdient genoeg om de zorg zelf te betalen. Nee, als een huisarts doorverwijst naar de jeugdzorg, dan bestaat er gewoon een recht op bekostiging. Daarom zou het rijk de wet moeten aanpassen in de zin dat sommige zorg niet meer voor bekostiging in aanmerking komt. Dat noem ik normaliseren van de zorg.’ De huidige problemen in de jeugdzorg zullen niet alleen door diezelfde jeugdzorg worden opgelost, stelt Geluk. ‘In het stelsel gaat zes miljard euro om.

20-22 LEESVERHAAL_Leonard Geluk.indd 22

Dat moet minder, maar dat doe je niet door enkel de jeugdzorg beter te laten functioneren. Dat doe je door afspraken te maken met het onderwijs, door de schulden aan te pakken, door aan de slag te gaan met multiprobleemgezinnen. Daar heeft jeugdzorg ook een rol in, maar soms is dat slechts een klein rolletje. Dat is mijn boodschap aan het rijk: dit debat moet niet alleen binnen VWS worden gevoerd, het gaat ook over sociale zaken, het onderwijs en de aanpak van kwetsbare gezinnen.’ WORTELING

Tegelijk heeft hij ook een boodschap voor de gemeenten: ‘Wij moeten zelf ook beter, het is niet alleen een kwestie van de hand ophouden en zeggen dat we voldoende middelen moeten krijgen.’ Zo ziet Geluk het als een opdracht voor de VNG om voor de gemeenten het gesprek te voeren over een andere vorm van de inkoop van zorg. Staatssecretaris Van Ooijen liet al weten de contracten te willen standaardiseren en is bereid dat desnoods via de Jeugdwet te verplichten. Geluk: ‘Standaardcontracten zouden enorm helpen om de administratieve lasten terug te dringen. We komen toch een beetje terug van de marktwerking. Het is beter om met minder partijen zaken te doen en bijvoorbeeld te kiezen voor zorgaanbieders uit de eigen regio, die het gebied kennen. Kies niet altijd voor de goedkoopste, maar koop in langs de lijn van kwaliteit. Eigenlijk is het een kwestie van het gezond verstand gebruiken.’ ←

‘We komen toch een beetje terug van de marktwerking’ 16-5-2022 17:11:09

NET UIT

Kijk voor meer nieuws op vngnieuws.nl

Handboek wethouders Veel nieuwe wethouders beginnen deze periode aan een vierjarig avontuur. Het is dan ook niet toevallig dat de Wethoudersvereniging juist nu het Handboek voor de wethouder presenteerde.

der redactie van directeur Jeroen van Gool van de Wethoudersvereniging, worden zo veel mogelijk onderwerpen belicht. Het boek is zo een handig naslagwerk voor aanstaande én ervaren wethouders.

Nederland is een echt wethoudersland, stelt de vereniging. Veel zaken waarbij inwoners of ondernemers met de overheid te maken krijgen, vallen onder de verantwoordelijkheid van een wethouder. Maar een diploma om wethouder te worden, is niet nodig, terwijl de verwachtingen torenhoog zijn.

De eerste editie van het boek werd afgelopen week in Gouda aangeboden aan minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Jeroen van Gool, red., Handboek voor de wethouder. Over een veelzijdig en

dynamisch ambt, Boom bestuurskunde, € 34,90.

In het boek, dat tot stand is gekomen on-

MAGAZINE

2022

Burgerberaad klimaat Al in 1988 waarschuwde koningin Beatrix in haar troonrede voor de gevolgen van de slechte omgang van de mens met de natuur, en de gevolgen daarvan op het klimaat.

Sindsdien is er ‘wel wat vooruitgang’ geboekt, maar echt vaart wordt niet gemaakt, constateert Eva Rovers in haar pamflet Nu is het aan ons. Daarin bepleit ze een nationaal burgerberaad voor het klimaat, volgens haar dé manier om burgers met allerlei achtergronden te betrekken bij de oplossing.

Focus op Europa Kenniscentrum Europa Decentraal (KED) bestaat twintig jaar. Op 9 mei, de Dag van Europa, verscheen het digitale magazine Focus op Europa om dat vierde lustrum op te luisteren.

Het kenniscentrum is opgericht om decentrale overheden te ondersteunen bij Europese kwesties, zoals staatssteun, aanbesteden en klimaat. Al deze onderwerpen komen aan bod in het digitale magazine. Zo vertelt wethouder Marieke Schouten (Nieuwegein) over de gevolgen van de Europese klimaatplannen voor gemeenten en gaat hoogleraar Europees recht Hans Vedder in op de vraag onder welke vorm staatssteun ingezet mag worden voor verduurzaming.

Eva Rovers, Nu is het aan ons. Oproep tot

Focus op Europa, te raadplegen via europadecentraal.nl/

echte democratie.

focusopeuropa.

De Correspondent, € 18,50.

23 ZAP_Net uit_drie boeken.indd 23

16-5-2022 17:11:47

24-27 FEATURE_Guerilla tuinieren.indd 24

16-5-2022 17:13:00

TEKST: MARTEN MUSKEE

BUURTVERGROENING

Groene

guerrilla

TUINIEREN ROND HET HUIS IN DE STAD ZONDER EIGEN TUIN? HET KAN, LATEN DE VELE NIEUWE TUINTJES LANGS GEVELS EN IN PERKJES ZIEN. MET GUERRILLA GARDENING TOVEREN INWONERS HUN EIGEN BUURT OM IN EEN GROENE OASE. DAAR WORDT IEDEREEN BLIJVEND BETER VAN, MITS DE TUINTJES GOED STAAN GEREGISTREERD.

25 MAGAZINE

2022

uerrilla gardening, een beweging van mensen die hun buurt groener willen maken, ontstond in de jaren zeventig in New York. Naast de geveltuintjes, boomspiegels of plantenbakken gaat het ook om een door de buurt aangelegde en beheerde buurttuin, of een strook grond waarover met de gemeente afspraken zijn gemaakt. ‘De definitie is vooral het vergroenen van de openbare ruimte door inwoners van onderop geïnitieerd’, aldus Cerian ‘Jenny’ van Gestel, auteur van het boek Guerrilla Gardening. Handboek voor buurtvergroeners. Van Gestel is opgeleid als bioloog en ecoloog en nu pakweg vijftien jaar betrokken bij guerrillatuinieren. Twee jaar geleden zegde ze haar baan op om zich volledig te wijden aan Stichting Guerrilla Gardeners. Die enthousiasmeert mensen om hun buurt te vergroenen. ‘Een inwoner kan zo heel concreet dicht bij huis de wereld verbeteren en het mooie is dat je meteen resultaat ziet. Mensen worden blij van bloemen.’

FANTASTISCH Boomspiegel in Leiden met het metalen plaatje wat hoort bij het project ‘Samen aan de Slag’. (Foto: gemeente Leiden)

24-27 FEATURE_Guerilla tuinieren.indd 25

Vergroening is echt nodig, zegt Van Gestel. Steeds meer mensen wonen in de stad. ‘Groen zorgt voor een betere gezondheid, biodiversiteit, minder stress en brengt mensen bij elkaar. Het is dus fantastisch dat er steeds meer aandacht voor komt, ook vanuit de gemeenten.’

16-5-2022 17:13:03

‘Onkruid is een plant die op de verkeerde plek staat’

Boomspiegel Utrecht. (Beeld: GuerrillaGardeners.nl)

26 MAGAZINE

2022

Maar die belangstelling kan altijd beter. Niet alle gemeenten omschrijven hoe ze met groenbeheer door inwoners omgaan als het gaat om het adopteren van een boomspiegel. De stichting bekeek enige tijd geleden de websites van alle gemeenten. Op de sites van 291 gemeenten was niets te vinden over de mogelijkheden om een boomspiegel te adopteren. ‘Misschien heeft die 85 procent wel een ander groenbeleid, wij keken alleen naar het aspect van de boomspiegel. Maar informatie over het aanleggen van een geveltuin staat vaak op dezelfde pagina als de adoptie van een boomspiegel.’

BELEVINGSWERELDEN

In gemeenten die adoptie van een stukje grond faciliteren, kan het alsnog misgaan. Zelfs met een markeringstegel naast een tuintje komt het voor dat een overenthousiaste groenbeheerder een boomspiegel leeg schoffelt. Van Gestel wijt dat mede aan de knip tussen beleidsmakers en uitvoerenden. Groenadoptie matcht niet altijd met wat medewerkers gewend zijn en handig vinden. ‘Je ziet al een verschil in belevingswerelden. Mensen in de uitvoering vinden het soms gedoe om rekening te houden met specifieke boomspiegels. Je moet ook uitzonderingen maken in de beheersplannen en dat goed registreren.’ Door die gelaagdheid in de organisatie ‘vallen dan weleens spaanders wanneer er wordt gehakt’. Inwoners vinden dan hun goed onderhouden tuintje leeg terug. Dat levert grote frustratie op. De stichting heeft geen exacte cijfers over verwoeste tuintjes. Van Gestel schat in dat het om vijf tot tien procent gaat. Niet veel, maar het gevaar bestaat dat die inwoners ermee stoppen terwijl juist zij zo belangrijk zijn als voorlopers om een buurt leefbaarder te maken. ‘Zorg voor een goede registratie van de tuintjes, leg die tegel of andere markering neer en laat iedereen weten wat het betekent. En als het dan een keer misgaat, bied als gemeente dan meteen excuses aan en wat nieuw plantmateriaal als goedmaker.’ SAMEN AAN DE SLAG

Iets wat je Ronald van der Steen, projectleider Samen aan de Slag in Leiden, niet hoeft te vertellen: ‘Mocht het hier ondanks alle maatregelen toch eens misgaan, dan staan we het liefst binnen 24 uur, maar uiterlijk binnen 48 uur op de stoep en zorgen dat alles weer in orde komt. Of je doet het goed, of niet.’ Leiden begon in 2016 met het programma Samen aan de Slag om inwoners de mogelijkheid te geven meer invloed uit te oefenen op hun directe woonomgeving. Dat groeide snel uit tot aanvragen voor geveltuintjes en voor (vergrote) boomspiegels. Hele straten gingen meedoen. Leiden stimuleert dat door in dat geval plantjes uit te delen. Door de sociale cohesie die ontstond, kwamen er ook aanvragen binnen voor de adoptie van middenbermen of een verloren grasveldje.

24-27 FEATURE_Guerilla tuinieren.indd 26

16-5-2022 17:13:10

Beeld: Sara Cavalli

Van der Steen: ‘Bij een aanvraag komt de groencoach langs die bijna letterlijk met geel stoepkrijt de gewenste grootte markeert en kijkt wat technisch haalbaar is. Vervolgens krijgt de bewoner een boomspiegel opgeleverd met schone vruchtbare aarde.’ De gemeente helpt met het aanleggen en de inrichting; het beheer en onderhoud liggen permanent bij de inwoners. Dat wordt afgesloten in een convenant, ‘een simpel A4’tje om de intenties in goed vertrouwen te ondertekenen’.

bestaat niet, het is een plant die op de verkeerde plek staat. De paardenbloem is bij uitstek een plant waar de wilde bij graag op afkomt. Maar ik begrijp dat het oog ook wat wil in de buurt. Maak in de boomspiegel dan een deel met mooie bloeiende planten en een deel wilde planten voor de bijen.’ ←

In het begin werkte Leiden met alleen een adressenbestand van inwoners met een geveltuintje of geadopteerde boomspiegel. Al snel werd duidelijk dat het ook in het geografisch informatiesysteem, het GIS, geregistreerd moest worden, om te voorkomen dat de aannemer een geadopteerde boomspiegel niet herkent en de schoffel erin zet. Voor die duidelijkheid werd ook een stoeptegel ontworpen met daarop het logo van Samen aan de Slag. ‘Maar zoals bij elke actietegel vervaagt het beeld na verloop van tijd en wordt lelijk. We lieten daarom een metalen plaatje ontwikkelen dat op een tegel wordt geplakt.’

27 MAGAZINE

2022

OMGEKEERD BEHEERSPLAN

In het kader van het onderhoud van de openbare ruimte voert de gemeente Utrecht momenteel een interessante proef uit met wilde planten en bloemen. Die worden gezien als onkruid, maar zijn goed voor de biodiversiteit. De gemeente laat als proef in vijf buurten het groen staan langs gevels en in boomspiegels. Het is een variatie op beleid dat voor Stichting Guerrilla Gardeners als ideaalbeeld geldt, het omgekeerde beheersplan. Van Gestel: ‘Haal alleen groen weg waar het echt overlast veroorzaakt en laat de rest aan de inwoners. Als zij willen dat de gemeente een bepaalde plek beheert, dan wordt dat geregistreerd. Onkruid

Boomspiegel ’s-Hertogenbosch. (Beeld: GuerrillaGardeners.nl)

Nationale Boomspiegelfeest Stichting Guerrilla Gardeners en Operatie Steenbreek organiseren van 1 tot en met 9 oktober voor de tweede keer het Nationale Boomspiegelfeest. Tijdens de eerste editie in 2021 haakten twintig gemeenten aan als partner en werden meer dan duizend boomspiegels vergroend. Guerrilla Gardeners ondersteunt hierbij met materialen, kennis en ervaring. Voor geïnteresseerde gemeenten zie: guerrillagardeners.nl/boomspiegelfeest.

24-27 FEATURE_Guerilla tuinieren.indd 27

16-5-2022 17:13:15

TEKST: ANNEMIEKE DIEKMAN

JX(²ّJ0w00yÀ0y

Gelijke

gezondheid 28

w0y²0y w0À 00y m J0 ² !X mّ0! y wX²!R0 ²À ÀÇ² m0ß0y j ªÀ0ª 0y wXy(0ª m yJ Xy J 0(0 J0ð y(R0X( ( y w0y²0y w0À 00y R J Xyj w0y 0y §m0X(XyJ²yXß0 Ç‫ خ‬w0À 0RÇm§ ß y ªXhj²²Ç ²X(X0 JX(² à0ªj0y ׁ‫ ׀ׅ‬J0w00yÀ0y yÇ m !RÀ h ª y 00y 0XJ0y m j m0 y§ j w (X0 ß0ª²!RXmm0y À0 ß0ªjm0Xy0y‫ خ‬w0À ²Ç!!0²‫ ة‬mXhjÀ ÇXÀ (0 0ß mÇ ÀX0‫ خ‬

MAGAZINE

2022

n Nederland, toch een van de welvarendste landen ter wereld, blijken de gezondheidsverschillen al jaren groot. Uit onderzoeken blijkt dat mensen die laaggeschoold zijn en weinig verdienen gemiddeld zes jaar korter leven. Als je het aantal gezonde levensjaren in ogenschouw neemt, is het verschil zelfs vijftien jaar. Dat is onacceptabel, vond in 2013 toenmalig staatssecretaris Martin van Rijn van Welzijn, Gezondheid en Sport. Om de gezondheid van inwoners met een gezondheidsachterstand te verbeteren kwam het kabinet daarom acht jaar geleden met de decentralisatie-uitkering GIDS (Gezond in de Stad). Daarmee kregen de 150 gemeenten met de grootste problemen op dit vlak financiële ondersteuning. Het geld was bedoeld voor de

28-30 LEESVERHAAL_Gezond in de stad.indd 28

lokale aanpak van gezondheidsachterstanden. Daarnaast startte het ministerie in 2014 het landelijk stimuleringsprogramma GezondIn. Dit programma ondersteunt gemeenten bij een samenhangende, integrale aanpak van gezondheidsachterstanden op lokaal niveau. Geen blauwdruk van bovenaf, maar een aanpak die kan worden toegespitst op de eigen lokale behoeften. GezondIn wordt uitgevoerd door Pharos en Platform31, die de 150 gemeenten hierbij ondersteunen met advies, kennis en goede voorbeelden.

‘Maar ook enkele andere wijken vragen in toenemende mate extra aandacht op dit vlak’, zegt wethouder jeugd, onderwijs en gezondheid Cathalijne Dortmans (GroenLinks). ‘Helmond is een oude industriestad met een hoger percentage laaggeletterden dan gemiddeld in Nederland, bijna 17 procent tegen 14 à 15 procent landelijk. De gezondheidsverschillen en daarmee gepaard gaande problematiek als laaggeletterdheid en onder meer schuldhulpverlening staan dan ook al langer op de lokale bestuurlijke agenda.’

VOORMALIGE INDUSTRIESTAD

STRESS

Een van de GIDS-gemeenten is Helmond. De gezondheidsverschillen tussen de wijken zijn er groot. De gemeente telt elf wijken, waarvan vier zogenaamde aandachtswijken.

Het vorige Helmondse college heeft in het collegeakkoord los van GIDS daarom ook budget vrijgemaakt voor het verkleinen van gezondheidsverschillen. ‘Daarbij was wel het besef dat dit niet binnen

16-5-2022 17:14:36

ƵɩƵƵǐɈɐǞȁ Ǟȁ RƵǶǿȌȁƮ‫ ـ خ‬ƵƵǶƮ‫ ب‬jȁȌȌȯȺ IȌɈȌǐȲƊ˛Ƶ‫ف‬

één collegeperiode opgelost zou kunnen worden’, zegt Dortmans. In het kader van GIDS ging Helmond destijds met Pharos, Platform 31 en nog andere partijen om de tafel zitten om helder te krijgen waar de gemeente zich nu het beste op kon richten in de aanpak. Dortmans: ‘Daar kwamen als speerpunten bestaanszekerheid en stress vanwege bijvoorbeeld schulden en/of laaggeletterdheid naar voren. Als we hiervoor een langetermijnaanpak zouden maken en uitvoeren, zouden we daarmee de gezondheidsverschillen terug kunnen dringen.’ BALANS OPMAKEN

Eind vorig jaar, een kleine acht jaar na de start van GIDS en GezondIn stelde Pharos voor om de balans op te maken. De GIDS-subsidie is voor een jaar verlengd tot eind 2022, en momenteel lopen er gesprekken met VWS over verdere structurele financiële ondersteuning. Pharos-directeur Patricia Heijdenrijk liet daarom door Lysias Advies een evaluatieonderzoek uitvoeren. ‘Allereerst wilden we graag een rode draad kunnen schetsen in de opzet en werkwijze van het programma’, vertelt Heijdenrijk. ‘Daarnaast wilden we de lokale en landelijke resultaten in kaart brengen, evenals de lessons learned.’ De programma’s staan goed op de kaart,

28-30 LEESVERHAAL_Gezond in de stad.indd 29

zo blijkt uit het onderzoek. Maar er is verdieping nodig. Het grootste wapenfeit in Heijdenrijks ogen is het feit dat het veel gemeenten is gelukt een domeinoverstijgende aanpak te ontwikkelen. ‘Het creëren van gelijke gezondheidskansen kan niet alleen opgelost worden vanuit het gezondheidsdomein. Ook achterliggende problematiek zou daarbij betrokken moeten worden, zoals armoedeen schuldhulp en de woonsituatie. Het is heel belangrijk voor gemeenten om te coördineren wie welke uitdaging oppakt en daarbij over de domeinen heen te kijken. Vervolgens kun je gezamenlijk aan een oplossing werken. Ik ben heel trots dat het is gelukt daar handen en voeten aan te geven, er zijn veel mooie brede coalities gevormd op lokaal niveau.’ Een ander positief punt is dat deze problematiek een geïntegreerd onderdeel is geworden van het lokaal bestuur. In Helmond is dit ook goed van de grond

gekomen, zegt Dortmans. ‘We kunnen het als gemeente niet alleen, daarom bouw ik graag coalities. Om de tweedeling tegen te gaan hebben we een brede coalitie opgezet: Ruimte om te leven. Naast de gemeente, nemen hier tal van partijen uit het maatschappelijk veld en het bedrijfsleven aan deel. Er is echt een beweging op gang gekomen, waarbij onze gezamenlijke ambities tot 2030 lopen en worden ondersteund door de gemeenteraad.’

MAGAZINE

2022

MONITORING KAN BETER

In het onderzoek wordt geconcludeerd dat het effect van de lokale aanpakken op het verkleinen van gezondheidsverschillen nog weinig zichtbaar is. Gemeenten zijn nog niet in staat gebleken om systematisch resultaten en effecten te monitoren, specifiek voor de doelgroep met een lage sociaaleconomische status. ‘Daar ben ik niet

‘Gezondheidsverschillen staan al langer op de lokale agenda’ 16-5-2022 17:14:40

‘Ook achterliggende problemen moeten betrokken worden, zoals schuldhulp’

30 MAGAZINE

2022

teleurgesteld over, ik had er wel rekening mee gehouden’, reageert Heijdenrijk. Pharos is druk bezig met de ontwikkeling van instrumenten die kunnen bijdragen aan een betere monitoring en resultaatmeting van zulke meerjarige complexe aanpakken. ‘De vrijheid om als gemeente zelf GIDS lokaal in te kleuren was in eerste instantie de kracht van het programma. Nu is het de kunst meer richting te kiezen en scherper te worden, en elkaar er ook op af rekenen’, voegt ze toe. Wethouder Dortmans van Helmond: ‘Zoals uit het onderzoek naar voren

kwam, moeten we ook hier meer en beter monitoren om resultaten zichtbaar en meetbaar te maken. Wij hebben Pharos gevraagd ons daarbij te helpen. Dat is ook nodig om de raad in de toekomst te blijven motiveren hierin te investeren.’ VOORUIT REGEREN

‘Daarbij is het van groot belang dat gemeentebesturen over hun eigen bestuurlijke periode heen kijken’, benadrukt Heijdenrijk nogmaals. ‘Om vermijdbare gezondheidsachterstanden bij een deel van de bevolking daadwer-

kelijk op te lossen, moet je minimaal tien jaar in dit beleid volharden. Het is echt een kwestie van lange adem. Daarbij zullen gemeenten nog een periode ondersteund moeten worden door landelijk beleid, voordat ze dit zonder steun van het rijk kunnen.’ Het is volgens haar ook heel belangrijk om voort te bouwen op de opgebouwde kennis. ‘Dat wat goed werkt, kun je ook in andere gemeenten gaan doen. Gemeenten moeten zeker niet weer opnieuw het wiel willen uitvinden, het is nu tijd om te borgen en door te pakken. We zijn nog niet klaar.’ ← Beeld: Shutterstock

28-30 LEESVERHAAL_Gezond in de stad.indd 30

16-5-2022 17:14:46

Marije van den Berg

COLUMN

onderzoek en trainer lokaal bestuur

KLOPPEN

‘N

eem een nerd’ schreef Ionica Smeets zo’n tien jaar geleden in de Volkskrant. Toen ze jong was, leek het haar ‘oneindig veel interessanter om verkering te hebben met een jongen van de kunstacademie of een wilde muzikant’. Maar daar kwam ze van terug. In haar ode aan de nerd beschrijft ze de voordelen van de bètaman. Slim, volwassen, heeft een baan, doet niet onverschillig omdat hij denkt dat dat cool is, en laat jou lekker je gang gaan. Ik ben het hartgrondig met Ionica eens. Wat er ook zo leuk is aan hardcore bèta’s (m/v/x): ze zijn haarscherp in het zien van wat ik dan maar noem ‘de basiskwaliteit’ ergens van. Zien of iets echt wérkt. En ze hebben een broertje dood aan schone schijn, gebabbel en opsmuk. Het levert niet bijster veel romantiek op, maar je kunt er best op vertrouwen dat wat eruit komt, klopt. Nerds zijn niet alleen leuk voor een verkering. Ook onze overheid heeft die nerdy combinatie nodig van oneerbiedigheid, wars van opsmuk en grondige kennis. En vooral: de bereidheid om je werk uitentreuren te testen. De vraag: ‘Werkt het echt?’ stellen we in de overheid te weinig en te laat. Marleen Stikker, mijn voorganger op deze plek, zegt dat je pas echt eigenaar van iets bent als je het kunt openmaken om het te repareren of veranderen. Mijn eigen bètaman (softwareontwikkelaar) vatte zijn werk weleens samen als ‘kan ik het stukmaken?’ Botsproeven doen zij, en harde ook. Voordat je het ‘lanceert’ testen of het systeem voldoet aan eisen als: dat het doet wat het moet doen. Dat jouw deel kan samenwerken met het bestaande systeem. Dat het voldoet aan geldende standaarden. Dat het te beheren is wat je maakt. Dat je hebt getest met gebruikers. Dat jouw regels werken, altijd. Programmeren noemen ze ‘code kloppen’ en dat werkwoord weiger ik toeval te vinden. Stel je voor dat onze beleidsregels, juist ook die in een gemeente, aan deze nerdy eisen zouden voldoen. Volgt er uit de regels wat de wetgever beoogt? Werkt het beleid samen met andere regels? Voldoet het aan de standaarden? Hebben we die eigenlijk wel? Is het beleid te beheren? En vooral: doorstaat het beleid de test met echte mensen, van uitvoerder tot inwoner? Hoe vreemd is het dat we wetten en beleidsregels invoeren die niet door deze tests komen. We moeten het dan ook geen uitvoeringstoets noemen, we moeten de bewijslast omdraaien. Beleidsmakers moeten vooraf bewijzen dat hun regels werken doordat ze door de beleidstoets komen. Romantischer wordt het er dan niet op, vrees ik. Maar we kunnen er wel meer op vertrouwen dat wat er uit de overheid komt, klopt. ←

31 MAGAZINE

2022

NERDS ZIJN NIET ALLEEN LEUK VOOR EEN VERKERING

31 COLUMN_Marije van den Berg.indd 31

16-5-2022 17:15:19

BETOOG

! ª ّæIj0 ²Xjj0w

Opvang vluchtelingen doe je samen

De vluchtelingenopvang piept en kraakt, zeker bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Vanuit Groningen wordt vol verwondering gekeken hoeveel gemeenten in de rest van Nederland hiervoor wegkijken. Het is niet makkelijk om vluchtelingen op te vangen, wel noodzakelijk.

MAGAZINE

2022

et college van Oldambt besloot recent (weer) vluchtelingen op te vangen. Ten eerste vanuit solidariteit en humaniteit met de gevluchte mensen. Ten tweede omdat we zien hoe de opvang in onze buurgemeente Westerwolde piept en kraakt. Dat leidt tot zeer ongewenste situaties.

UITNODIGING

Ons collegebesluit leidde tot weerstand bij inwoners in de buurt en daar waren we op voorbereid. Tegelijk met de bekendmaking van het besluit lag

Het gesprek duurt voort zolang de vluchtelingen hier opgevangen worden

32-33 BETOOG.indd 32

een uitnodiging bij inwoners op de deurmat om hierover met ons in gesprek te gaan. Tijdens dat gesprek hoorden we zorgen, en soms angsten, die ten grondslag liggen aan hun weerstand. Het gegeven dat er vijftig amv’s, alleenstaande minderjarige vluchtelingen, worden opgevangen, wordt het meest gevreesd. URGENTIE

In de gemeenteraad leidde het besluit tot een spoeddebat, vooral omdat een aantal partijen vond dat we participatie hadden moeten inzetten vóór we als college het besluit namen. Dat snap ik goed, daar worstelde het college ook mee. Toch kozen we bewust voor deze volgorde. De situatie in Ter Apel is zo schrijnend, dat de vraag niet is óf er opvang komt, maar hoe we dat zo vormgeven dat het op een goede manier kan. Voor de vluchtelingen, maar ook voor de inwoners. Het pand waar de vluchtelingen worden opgevangen is zeer geschikt en de urgentie erg hoog. Daarom hebben we ervoor gekozen de inwoners te informeren zodra bleek dat opvang daar ook daadwerkelijk mogelijk is. En uiteraard met hen in gesprek te gaan.

16-5-2022 17:16:02

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 Beeld: Brittsfabriek MAGAZINE

2022

Dat gesprek vond niet alleen plaats na het genomen besluit, dat gesprek duurt voort zolang de vluchtelingen hier opgevangen worden. Het COA stelt een commissie in waaraan inwoners deelnemen. Die komt met regelmaat bij elkaar en bespreekt hoe de opvang gaat, waar knelpunten zichtbaar zijn en hoe we die gezamenlijk kunnen oplossen. Aan de voorkant hebben we al het nodige geregeld: goede begeleiding en dagbesteding voor de alleenstaande minderjarigen, continu bewaking bij het pand, een telefoonnummer dat dag en nacht bereikbaar is voor onze inwoners.

Vluchtelingenopvang is een lastig dossier, maar het is nodig ruimte nog net iets mooier kunnen maken. De gemeente kijkt hoe de verlichting in het park beter kan. Het zijn een paar voorbeelden.

STEM GEVEN

Zodra de opvang begin juni opengaat, komen in de praktijk vast andere punten van aandacht naar voren. Het is goed daarin de inwoners (en ondernemers) een stem te geven, naar elkaar te luisteren en tot oplossingen komen. Dat bleek al bij het eerste overleg met de inwoners. Een deel blijft tegen. Een ander deel zei aan het einde graag vrijwilligerswerk te willen doen met de vluchtelingen. Een ondernemer in de omgeving wil met vluchtelingen kijken hoe ze gezamenlijk de openbare

32-33 BETOOG.indd 33

LASTIG DOSSIER

Opvang van vluchtelingen is een lastig dossier, maar het is nodig. Dit doe je samen, met inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Maar, beste collega’s, ook als gemeenten met elkaar. ← Cora-Yfke Sikkema is sinds januari 2019 burgemeester van Oldambt. Eerder was ze wethouder en raadslid in Haarlem.

16-5-2022 17:16:06

PERSONALIA OVERLEDEN Wethouder Rob Ellermeijer van Amstelveen is op 8 mei overleden. Hij werd 63 jaar. Ellermeijer (VVD) had eind maart zijn werkzaamheden al neergelegd vanwege gezondheidsredenen. Hij was sinds 2018 wethouder, daarvoor was hij vier jaar lid van de gemeenteraad van Amstelveen.

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2022

Janneke van de Laak Janneke van de Laak is benoemd tot één van de twee wethouders in Baarle-Nassau. Naast haar raadslidmaatschap voor de lokale partij VPB werkte ze als manager duurzaamheid bij zorginstelling Amarant.

Vanwaar deze overstap? ‘Vier jaar geleden ben ik politiek actief geworden. Toen we de campagne voor de afgelopen verkiezingen voorbereidden, kwam de vraag of ik bereid was wethouder te worden als de partij het goed zou doen. Het leek me een mooie mogelijkheid om impact te hebben. Ik vind vaak ergens wat van en als je dan wat wilt veranderen, dan moet je daar zelf ook wat mee doen. Bij Amarant zat ik eerder in de ondernemingsraad, na het raadswerk is het wethouderschap nu een logische stap.’

Wat gaat u doen?

‘We hebben twee wethouders, dus ik heb een grote portefeuille. Ik krijg wonen en volkshuisvesting, duurzaamheid, de energietransitie en het milieu, maar ook het sociaal domein, sport en onderwijs. Ik kijk uit naar de diversiteit van het werk. We hebben politieke doelen vastgelegd, er is werk te verrichten. Ik verheug me daarnaast enorm op de samenwerking met inwoners en ambtenaren. Het wethouderschap heeft een eigen dynamiek. Dat wil ik graag meemaken.’

Wat laat u achter? ‘Bij Amarant heb ik de afgelopen jaren mogen proberen duurzaamheid op de kaart te zetten. Dan gaat het over de bedrijfsvoering, huisvesting en inkoop, maar ook over mobiliteit en bewustwording. Het houdt uiteindelijk het personeel én de cliënten ook bezig. Het was superleuk om daar met hen over te spreken. Elke drie maanden maken we een tijdschrift voor cliënten. In de laatste editie heb ik samen met hen beschreven hoe we duurzamer kunnen worden. Er zijn mooie ideeën uit voortgekomen, met gebruikte spullen dagbesteding doen, bijvoorbeeld.’ (RvdD) ←

34-36 PERSONALIA.indd 34

GEMEENTEN Burgemeester Anny Attema (PvdA) van Ridderkerk blijft per 1 oktober, aan het einde van haar tweede ambtsperiode, een jaar langer aan als waarnemer. Attema kondigde in januari aan niet beschikbaar te zijn voor een derde termijn, omdat ze halverwege de periode 70 jaar wordt en met pensioen gaat. De zoektocht naar een nieuwe burgemeester start pas in oktober. Attema is sinds 2010 burgemeester van Ridderkerk. Eerder was ze raadslid en wethouder in Vlaardingen. Burgemeester Jan-Frans Mulder van Hulst gaat op 1 oktober met pensioen. De CDA’er is dan negentien jaar burgemeester geweest in deze gemeente. Tussen 2000 en 2003 was hij burgemeester in Axel, dat inmiddels onderdeel is van Terneuzen. Eerder was hij raadslid en wethouder in Papendrecht Miriam Oosterwijk is door het college van B en W van Veldhoven aangesteld als vervanger van gemeente-

16-5-2022 17:16:32

redactie@vngmagazine.nl

secretaris Noud Bex, die tijdelijk afwezig is. Oosterwijk, consultant bij PublicSpirit, is op 3 mei aan de slag gegaan. Michel Tromp is benoemd als nieuwe gemeentesecretaris van Waalwijk. Hij volgt daar per 1 juni Jan Lagendijk op, die met pensioen gaat. Tromp werkte tussen 1996 en 2005 in een aantal functies voor diverse gemeenten. De laatste twee jaar was hij gemeentesecretaris van BaarleNassau. Daarvoor was hij ook al gemeentesecretaris in Zevenaar en Goirle. Jan Herman de Baas is vanaf 1 juni gemeentesecretaris

van Arnhem. Sinds 15 juni 2021 was hij dat al op interim-basis, als vervanger van Rob van Wuijtswinkel die naar adviesbureau Geerts & Partners ging. De Baas was eerder ook (interim-)gemeentesecretaris bij diverse gemeenten en hij was interim-provinciesecretaris van Zuid-Holland en Utrecht. Robert ’t Hoen begint 13 juni als gemeentesecretaris van Scherpenzeel. Hij werkte eerder dertien jaar voor de gemeente Hardinxveld-Giessendam, waarvan acht jaar als gemeentesecretaris. In Scherpenzeel wordt hij de opvolger van Wilma van de Werken,

Ingezonden mededeling

Zien we u op het eerste VNG Connect Trainees inspiratie-event? Meer info en aanmelden: vngtraineesevent.vngconnect.nl

34-36 PERSONALIA.indd 35

Geeske Wildeman begint op 1 juni als gemeentesecretaris van Diemen. Ze was de afgelopen drieënhalf jaar gemeentesecretaris van Maasdriel. Daarvoor werkte ze als manager in diverse leidinggevende functies bij andere gemeenten en organisaties. Ze was ook lange tijd directeur/eigenaar van onderzoeks- en adviesbureau Necker van Naem. Wildeman is de opvolger van interim-secretaris Theo Kemper, die deze functie tijdelijk vervulde omdat Jan Dick de Kort op 1 januari 2021 stopte vanwege gezondheidsredenen.

die bijna een jaar geleden naar IJsselstein vertrok. Sindsdien wordt de functie waargenomen door Wilma Atsma. Marieke van den Heuvel stopt op 15 juni als gemeentesecretaris van SchouwenDuiveland. Zij heeft daar dan twintig jaar gewerkt, waarvan veertien jaar als gemeentesecretaris. Van den Heuvel wordt dit jaar 60 en vindt dat een mooi moment om afscheid te nemen. Voordat zij in 2002 naar Schouwen-Duiveland kwam, werkte zij in diverse functies bij onder meer de gemeenten Hellevoetsluis, Barendrecht, Schiedam, ’s-Gravendeel en Papendrecht. Jolanda Kroon stopt per 1 juli als gemeentesecretaris van Bloemendaal; zij vervulde die functie sinds 1 mei vorig jaar. Als reden voor haar vertrek geeft de gemeente aan dat beide partijen over en weer niet aan elkaars verwachtingen

kunnen voldoen. Tot het nieuwe college een opvolger heeft benoemd, neemt Paul Dubbe, al in dienst bij Bloemendaal, haar taken waar.

35 MAGAZINE

2022

Wilfred Goedmakers stopt op 1 juli als gemeentesecretaris van Winterswijk. Wat begin 2019 startte als een interim-opdracht voor zes maanden groeide uit tot een verblijf van uiteindelijk drieënhalf jaar. Goedmakers was, voor Winterswijk, als interim-secretaris actief in de gemeenten Best, Loon op Zand, Stein, Gennep, Woerden, Wijchen en Katwijk. Die rol wil hij opnieuw oppakken. Dirk van Eeten begint op 1 juli als gemeentesecretaris van Sint-Michielsgestel. Hij wordt ook directeur van MijnGemeenteDichtbij, de ambtelijke fusieorganisatie van de gemeenten SintMichielsgestel en Boxtel. Van Eeten is sinds 2014 gemeentesecretaris in Heumen. Hij werkt sinds

16-5-2022 17:16:34

Kristiaan Strijker

start op 1 augustus als gemeentesecretaris van Súdwest-Fryslân. Hij is nu nog bestuurder bij onderwijsstichting Aves in Emmeloord. Daarvoor werkte Strijker bij de gemeente Noordoostpolder, waar hij manager maatschappelijke ontwikkeling was. Ook was hij beleidsmedewerker bij de gemeenten Franekeradeel en Steenwijkerland. Strijker volgt in Súdwest-Fryslân Pieter Zondervan op, die zzp’er is geworden.

36 MAGAZINE

2022

2003 voor die gemeente, waar hij begon als hoofd stafdienst bestuur en management. Daarna werd hij hoofd sector inwoners en directeur bedrijfsvoering. Eerder in de tijd werkte hij bij de gemeente Lichtenvoorde en de provincie Gelderland. Van Eeten volgt in Sint-Michielsgestel Marloes van Rijswijk op. Zij heeft een nieuwe baan bij het Instituut Fysieke Veiligheid in Arnhem. Gemeentesecretaris Paul Veldhuisen van Huizen gaat per 1 juli met vervroegd pensioen. Hij heeft daartoe in goed overleg met het college van B en W besloten. De huidige adjunct-secretaris Johan Cnossen gaat hem voorlopig vervangen. Gemeentesecretaris René Wiersema van Gilze en Rijen begint op 1 augustus als directeur-bestuurder van woonstichting Thius in Tiel. Wiersema begon in april 2018 voor de tweede keer als gemeentesecreta-

34-36 PERSONALIA.indd 36

ris van Gilze en Rijen. Dat was hij ook al tussen 2007 en 2011. Daarvoor vervulde hij die functie in Mook en Middelaar. Van 2012 tot 2018 was hij directeur-bestuurder van Poort6, de woningcorporatie van Gorinchem. In Gilze en Rijen wordt José van Aaken waarnemend gemeentesecretaris; zij was dat eerder in Roermond en Cranendonck. Jan Jaap Rochat is op 4 april gestart als inteȲǞǿٌȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ gemeenteraad van Buren. Hij is de tijdelijk opvolger ɨƊȁ ǐȲǞǏ˛ƵȲ Elsa Weijenberg, die per 1 mei aan ƮƵ ȺǶƊǐ ǐǞȁǐ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ Druten. Rochat heeft een lange staat van dienst als ‫ـ‬ǞȁɈƵȲǞǿٌ‫ف‬ǐȲǞǏ˛ƵȲ‫ خ‬ßȌȌȲ ɹǞǯȁ aantreden in Buren was hij drie maanden interim-grif˛ƵȲ Ǟȁ ªȌȌȺƵȁƮƊƊǶ‫ خ‬0ƵȲƮƵȲ werkte hij bijna negen jaar ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ðɐȁƮƵȲɈ Ƶȁ was hij (plaatsvervangend) ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ǘƵɈ ǿȺɈƵȲƮƊǿȺƵ stadsdeel Oost, Zoetermeer en Amersfoort.

Bart Hoevenagel begon Ȍȯ ׁ ǿƵǞ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ gemeenteraad van LandǐȲƊƊǏ‫ خ‬RǞǯ ɩƊȺ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ in Vaals (sinds juli 2012). In Landgraaf is hij de opvolger van Hans Aussems, die deze functie sinds augustus 2018 vervulde. Martin van EngelshovenHuls is op 9 mei benoemd ƊǶȺ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ de gemeenteraad van Oostzaan. Daarvoor was ǘǞǯ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ ƮƵ gemeente Diemen. Eerder in de tijd werkte hij als ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ àƵƵȺȯ‫ ة‬ƵɨƵȲɩǞǯǲ en Bergschenhoek en als gedeputeerde in ZuidHolland. Hij is in Oostzaan

de tijdelijke opvolger van Menso Bosma‫ ة‬ƮǞƵ ǐȲǞǏ˛ƵȲ in Oudewater werd.

BURGEMEESTERSّ VACATURE Er kan gesolliciteerd worden naar het burgemeestersambt van Kapelle (circa 13.100 inwoners), vacant per 22 december 2017. Het salaris is € 7.418,68 bruto per ǿƊƊȁƮ‫( خ‬Ƶ ȯȲȌ˛ƵǶȺƧǘƵɈȺ kan worden opgevraagd bij mevrouw I.M. Teirlinck-Kleppe, im.teirlinck@zeeland.nl, en zal worden geplaatst op kapelle.nl. Sollicitaties vóór 1 juni sturen naar de CdK in de provincie Zeeland.

Ingezonden mededeling

Neem de regie over uw eigen loopbaan Ons leeraanbod Training de BAG de baas 14 juni Risico Lab voor gemeenten 2022 14 juni Online Actualiteitendag Omgevingsveiligheid 21 juni VNG Jaarcongres 28 en 29 juni (Westfriesland) Voor de Jeugd Dag (save the date) 7 november Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

16-5-2022 17:16:36

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Bernd de Jong RAAD CHRISTENUNIE HET HOGELAND WERK MAKELAAR ‘Ik wist al heel jong dat ik makelaar wilde worden. Heel veel mensen zijn Funda-verslaafd, ik heb er mijn werk van gemaakt. Het is erg leuk om al die verschillende huizen te zien en er af en toe wat te verkopen. Ik ben actief in het aardbevingsgebied. Er wordt nog steeds veel verkocht hier, maar dat gaat wel gepaard met extra papierwerk, bijvoorbeeld over aardbevingsschade en herstelsubsidies.

37 RAAD en WERK.indd 37

Ik ben net begonnen met mijn derde termijn in de raad. Dat ik makelaar ben, heeft voordelen. Als het gaat om bestemmingsplannen en woningbouw heb ik meer informatie over hoe de processen verlopen. Ook weet ik door de dagelijkse praktijk of er behoefte is aan bepaalde soorten woningen. Als makelaar doe ik geen zaken met de gemeente, dus er is geen sprake van eigenbelang.’

16-5-2022 17:17:04

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: VNG

NIEUWE BESTUURSRONDE

Gezocht:

226VNG’ers 38 MAGAZINE

2022

DE VNG OPENT VACATURES VOOR 226 ZETELS IN HET BESTUUR EN DE COMMISSIES. BURGEMEESTER RENÉ VERHULST VAN EDE IS VOORZITTER VAN DE VOORDRACHTSCOMMISSIE. ZOEK HET DICHT BIJ JEZELF, ZEGT HIJ. EXTRA AANDACHT IS ER VOOR LOKALE PARTIJEN.

et de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug, beginnen de nieuwe termijnen voor het VNG-bestuur en de verschillende commissies. Naar verwachting minstens zevenhonderd kandidaten wagen een poging om één van de in totaal 226 zetels te vullen. Een complexe puzzel, zegt René Verhulst. Hij is voorzitter van de voordrachtscommissie die ervoor moet zorgen dat de samenstelling van bestuur en commissies

evenwichtig is. Hij legt uit hoe zijn commissie straks te werk gaat. De VNG heeft een hoofdbestuur, negen adviescommissies en twee colleges. De commissies houden zich veelal bezig met inhoudelijke onderwerpen. Zo is er een commissie Bestuur en Veiligheid en een commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit. Ook zijn er vacatures in de Colleges voor Arbeidszaken en voor Dienstverleningszaken. Bijna alle stoelen zijn vacant, op die van VNG-voorzitter Jan van Zanen en van vicevoorzitter Hubert Bruls na. Ook enkele leden van de commissie Europa en Internationaal blijven zitten.

‘Als je deskundigheid hebt, moet je je aanmelden’ 38-41 LEESVERHAAL_VNG-commissies.indd 38

OVERTEKEND

Kandidaten – burgemeesters, wethouders, raadsleden, griffiers en gemeentesecretarissen – kunnen zich nog deze maand, tot uiterlijk 2 juni, aanmelden bij de VNG als ze interesse hebben in één van deze functies. Het is aan René Verhulst, in het dagelijks leven burgemeester van Ede, en ‘zijn’ voordrachtscommissie om de plekken zo goed mogelijk in te vullen. De ervaring leert dat er altijd ‘zwaar wordt overtekend’ op de 226 vacante functies, zegt Verhulst. Afgaande op eerdere vacaturerondes verwacht de VNG 700 tot 800 kandidaturen. Iets meer dan één derde van de kandidaten belandt dus op een bestuurs- of commissiestoel. Persoonlijke motivatie van de kandidaten speelt voor de commissie een belangrijke rol, zegt Verhulst. ‘Zoek het dicht bij jezelf: waarom wil ik een functie? Is het voor mijn gemeente relevant, wil ik iets

16-5-2022 17:18:36

Commissieleden in vergadering.

veranderen, doe ik het voor de stoel en het netwerk, is het interessant voor mijn cv? Die intrinsieke motivatie vinden we heel belangrijk. Je moet het niet zomaar even willen doen en dan wel zien waar het schip strandt.’ Een positieve referentie van de provinciale afdeling van de VNG versterkt de kandidatuur, zegt hij. Ook de beroepsverenigingen, zoals het Nederlandse Genootschap van Burgemeesters en de

Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, en gemeentelijke netwerken als de G4, de G40 en de P10, kunnen aanbevelingen doen en zo kandidaten steunen. Minstens zo belangrijk als de persoonlijke motivatie van de kandidaten, is de evenredige samenstelling van bestuur en commissies, zodat het VNG-bestuur en de commissies ook een goede afspiegeling zijn van de achterban. Is de manvrouwverhouding op orde, zijn sommige

provincies niet oververtegenwoordigd of juist ondervertegenwoordigd, en is de politieke verdeling in lijn met de uitslag van de verkiezingen?

MAGAZINE

2022

LOKALE PARTIJEN

Wat die laatste categorie betreft, gaat de aandacht ook vooral uit naar vertegenwoordigers van lokale partijen. Bij de recente raadsverkiezingen kregen de lokalen zo’n 36 procent van de stemmen,

‘Fijn om vroeg te weten wat eraan komt’ ‘In de VNG-commissie Ruimte, Wo-

Een belangrijk onderwerp waar we

voor de invoering ervan. Daar vragen

nen en Mobiliteit heb ik me bezig-

wel degelijk invloed op hadden, is

we aandacht voor.

gehouden met het omgevingsrecht,

de uitvoering. Gemeenten moeten

Ik kwam vier jaar geleden in de

en landbouw en natuur. Vanuit de

steeds meer taken uitvoeren, maar

commissie. Het was mijn tweede

commissie RWM was ik ook gelieerd

krijgen we daar wel het geld voor?

periode als wethouder. Dan heb je

aan de commissie Economie, Kli-

De VNG moet daar vanzelfsprekend

ruimte om na te denken over de

wethouder

maat, Energie en Milieu (EKEM) van

in gehoord worden, want zonder

grotere thema’s en de invloed die je

gemeente

de VNG, zodat ik ook bij de energie-

geld kunnen gemeenten het niet

kunt hebben op het rijk. Ik voelde

Schagen.

ƮǞȺƧɐȺȺǞƵ ƦƵɈȲȌǲǲƵȁ ɩƊȺ‫ خ‬RƵɈ ǞȺ ˛ǯȁ

meer uitvoeren. Die zorg is veel

dat er veranderingen nodig waren

Commissie:

om redelijk vroeg in het proces al te

gedeeld de afgelopen jaren. De

om de woningmarkt vlot te trekken.

Ruimte, Wonen

weten wat eraan komt. Een enkele

decentralisaties in de zorg hebben

De VNG zit bij dit dossier aan tafel.

en Mobiliteit.

keer kun je daar vanuit de VNG in-

niet het vertrouwen gewekt dat het

Mijn verwachting was dat dit dossier

vloed op uitoefenen, al is veel vanuit

˛ȁƊȁƧǞƵƵǶ ƊǶɈǞǯƮ ǐȌƵƮ ɹǞɈ‫( خ‬ƊɈ ǘƵƵǏɈ

hoger op de agenda kwam, en dat is

het ministerie al wel ingekaderd en

ook uitwerking op het gesprek over

ook gelukt. Daar hebben we ook veel

worden we in dat soort gevallen door

de Omgevingswet. Het digitaal

op gehamerd. Door het onderwerp

het rijk meer als klankbord gebruikt

stelsel bij die wet is nog niet af, maar

te agenderen als woningnood, bij-

dan als serieuze gesprekspartner.

gemeenten maken al wel kosten

voorbeeld, en niet als woningmarkt.’

Jelle Beemsterboer Werk:

38-41 LEESVERHAAL_VNG-commissies.indd 39

16-5-2022 17:18:41

Voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen Zorg dat u op de hoogte bent!

Heeft u als deskundige in uw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen? Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet WOZ, loonbelasting, premiehefﬁngen en zorgverzekering. Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu wordt u optimaal geïnformeerd.

Meer informatie: sdu.nl

38-41 LEESVERHAAL_VNG-commissies.indd 40

16-5-2022 17:18:49

Je krijgt ook heel veel informatie om je eigen werk te doen’ maar bestuurders en politici van deze partijen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in de VNG-functies, al steeg het aandeel de afgelopen bestuursperiodes wel. Verhulst: ‘Daar kunnen we niet omheen. Veel vertegenwoordigers van lokale partijen vragen zich af of het wat voor hen is. Maar ik zou zeggen dat dat juist het geval is. We zoeken mensen die actief willen zijn, die deskundig zijn en de problematiek in het land kennen, in steden én op het platteland. Dus als je die deskundigheid hebt, moet je je juist aanmelden, ongeacht van welke partij je lid bent.’ Landelijke partijen zien de VNG vaak als een gegeven, zegt hij. ‘Bij lokale partijen

is dat minder het geval. Ze vragen zich vaker af wat ze aan de VNG hebben, er is veel koudwatervrees. Maar als ze meedoen, vinden ze het razend interessant. De VNG heeft ze ook nodig.’ WILLEMSHOF

Het commissiewerk kost tijd. Ongeveer eens in de twee maanden vergaderen de commissies fysiek in de Willemshof, het bureau van de VNG in Den Haag. Die overleggen moeten voorbereid worden, de actiepunten opgevolgd. En aangezien de VNG ook de gemeentelijke lobby voert richting het kabinet, kan het voorkomen dat een overleg wordt ingepland met een minister of staatssecretaris. Reken op

zo’n twee of drie dagen in de maand. Maar het levert ook wat op. ‘Je krijgt in de commissies ook heel veel informatie om je eigen werk te doen’, zegt Verhulst. ‘Je zit dicht bij het vuur. En de onderwerpen die besproken worden in de commissies, daar heb je ook in je dagelijks werk wat aan. Op die manier bespaart het je ook tijd. En het levert je een groter netwerk op.’ Nog een tip van Verhulst: ‘Koppel kennis en inzichten terug in je college of raad en naar collega’s in de regio. Je zit er niet voor jezelf.’ ←

41 MAGAZINE

2022

Meer informatie over de vacatures en kandidaatstelling op vng.nl.

‘Belangrijk om signalen te ontvangen’ ‘De commissie Dienstverlening

Ik heb me onder meer bezig-

Maar we moeten daar als gemeen-

is met ingang van de afgelopen

gehouden met de gemeenschap-

ten wel gezamenlijk in optrekken.

bestuursperiode hernoemd tot

pelijke digitale infrastructuur. Ik vind

Als Coevorden kunnen we niet in ons

commissie Informatiesamenleving.

het heel belangrijk dat we ons met

eentje opboksen tegen bijvoorbeeld

Beatrijs

Dat is mooi, omdat daarmee

rijk en provincies als één overheid

de Belastingdienst.

de Vries

het perspectief is veranderd. De

presenteren. We delen nog lang

Of neem MijnOverheid.nl. Dat is

samenleving is wezenlijk veranderd,

niet alle informatie met elkaar, daar

bedoeld als dat ene loket voor de

en de digitalisering heeft grote

hebben we nog echt wat te doen.

inwoners, maar de overheid zendt

secretaris

invloed op de verhouding tussen

Gemeenten hebben ervaring met

daar alleen op. Je kunt als inwoner

Coevorden.

overheid en inwoners. Dat heeft

dat ene loket: we zijn al honderd jaar

niets terugsturen. Dat is toch niet

Commissie:

mijn interesse.

voor inwoners het aanspreekpunt op

van deze tijd?

Informatie-

Informatisering biedt heel veel

allerlei dossiers. Die ervaring kunnen

Het is erg motiverend om te zien

kansen, maar we zijn er als overheid

we delen.

dat de bestuurlijke inzet van onze

ook om publieke en democrati-

Voor de VNG is het belangrijk om

commissie ertoe leidt dat gemeen-

sche waarden te borgen. Dan gaat

signalen uit de echte wereld te

ten invloed hebben op de keuzes van

het bijvoorbeeld om ethiek bij het

krijgen. Wij staan als commissieleden

departementen bij onderwerpen die

gebruik van algoritmes: er kan veel,

met onze voeten in de klei. Wij zien

onze inwoners en organisaties direct

maar willen we dat ook?

hoe zaken in de praktijk uitpakken.

raken.’

Werk: gemeente-

samenleving.

38-41 LEESVERHAAL_VNG-commissies.indd 41

16-5-2022 17:18:53

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Allround medewerker

Adviseur integrale

Projectmanager

burgerzaken Velsen

veiligheid Hoeksche Waard Senior beleidsmedewerker veiligheid Maassluis Adviseur stadstoezicht Tilburg Consulent handhaving Velsen Senior beleidsadviseur openbare orde en veiligheid Zaanstad

ruimtelijke ontwikkeling Diemen Accounthouder regie openbare ruimte Leeuwarden Adviseur bedrijfsvoering ruimte Nijkerk Beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling Opmeer

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH Financial controller

Informatiemanager

Haarlemmermeer Functioneel applicatiebeheerder burgerzaken/ sociaal domein Opmeer Functioneel applicatiebeheerder VTH SED organisatie (Bovenkarspel)

BESTUURLIJK

42 MAGAZINE

2022

Communicatie-

medewerker Baarn Adviseur bestuur en beleid Utrecht Persvoorlichter/ woordvoerder Woerden

(X0y²Àß0ªm0yXyJ‫غ‬ FACILITAIR

Lansingerland Junior medewerker verzekeringen Middelburg Adviseur interne beheersing Nijkerk Juridisch medewerker verzekeringen Schouwen-Duiveland

HRM-adviseur

y(0ªàXh²‫غ‬ à0À0y²!R §‫غ‬ CULTUUR

Lelystad Vakspecialisten burgerzaken Tilburg

Servicedpunt71 (Leiden)

RUIMTELIJKE ORDENING

Vakleerkracht

bewegingsonderwijs Bronckhorst Medewerker sportstimulering Velsen

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID Gebiedsregisseur

Adviseur burgerzaken

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE

Capelle aan den IJssel Juridisch beleidsadviseur openbare orde en veiligheid De Ronde Venen

Beleidsadviseur

water Altena Senior adviseur openbare ruimte Baarn Coördinerend strategisch planeconoom gebiedsontwikkeling BAR organisatie (Barendrecht) Beleidscoördinator ruimte en regionale samenwerking Bloemendaal

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID Consulenten contract-

management en -beheer Borne Procesmanager sociaal domein Krimpen aan den IJssel Strategisch beleidsmedewerker Maasdriel

WELZIJN Wmo indicatieadviseur

Amstelveen Orthopedagoog Borne Beleidsmedewerker sociaal domein/Wmo De Bilt Beleidsadviseur inkomen, minimabeleid en schulddienstverlening Zwartewaterland

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, André Krouwel, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93. Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 170 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

42 Vacatures en colofon.indd 42

16-5-2022 17:19:23

RELEVANT, ELKE DAG Elke dag actueel nieuws van de VNG en de redactie van VNG Magazine En een overzicht van de meest recente vacatures bij gemeenten

DOWNLOAD DE GRATIS APP VIA àzJِznٜzX0Èá³ ¨¨

43 Advertentie.indd 43

16-5-2022 12:25:00

Kies voor zekerheid met de kennisbank VIND Inkoop en Aanbesteding

u een n g a Vra ia de v n a a demo bsite we

Voorkom fouten en bespaar kosten Als (publieke) inkoper heeft u een complex en specialistisch vak. Om u optimaal te ondersteunen heeft Sdu een unieke kennisbank ontwikkelt. Uw voordelen: Æ Alle relevante weten regelgeving, jurisprudentie met samenvattingen en commentaren overzichtelijk op één plek Æ Doorloop eenvoudig alle werkprocessen Æ Bespaar tijd met praktische tools Æ Voorkom fouten en bespaar kosten Æ Gebruiksvriendelijk met o.a. voorbeeldbrieven

Ga voor meer informatie naar www.vindinkoopenaanbesteding.nl

44 Advertentie.indd 44

16-5-2022 12:26:01