VNG Magazine 2022-07 by Sdu Uitgevers

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

THEMA BOUWEN EN WONEN 07 6 MEI 2022

VERSNELLEN WONINGBOUW

De leefbare wijk BOUWPOLITIEK ERWIN VAN DER KRABBEN: SLIMMERE SUBSIDIES

vng.nl

SOCIALE HUUR WIE KRIJGT VOORRANG?

LOKALE PARTIJEN DE ERFENIS VAN PIM FORTUYN

Snel een accuraat beeld van het ﬁnanciële resultaat van uw grondexploitaties en exploitatieplannen Eenvoudig in gebruik Méér dan‫ژ‬ ‫ ׎ו‬gebruikers Gemeenten

Rapportages op maat Koppeling ﬁn. systeem mogelijk Overal werken in de cloud (SaaS)

Provincies

Voor nieuwe en bestaande exploitaties

Projectontwikkelaars

Projectdocumenten online beschikbaar Modules voor Haalbaarheid, Risico en Vpb Koppeling met Civieltechnisch Prijzenboek

Kijk voor informatie op www.grexmanager.nl of neem direct contact op: grexmanager@metafoor.nl of 088-00 66 166.

IN DIT NUMMER yÇww0ª ‫ ׆ ظ ׇ‬w0X ׂ‫ ظ ׂׂ׀‬h ªJ yJ ‫׆ׇ‬

Coverfoto: Shutterstock | Nummer 8 verschijnt op 20 mei 2022

THEMA Erwin van der Krabben De grondmarkt is niet transparant, zegt de hoogleraar.

THEMA Urgentie Hoe bepaal je wie er voorrang krijgt bij de verdeling van schaarse huurwoningen?

THEMA Vitale Vakantieparken De Veluwse omgang met verouderde parken.

8 34

GemeenteDelers (Ƶ ɈɩƊƊǶǏ ˛ȁƊǶǞȺɈƵȁ van de innovatiewedstrijd zijn bekend.

THEMA Integraal bouwen Vergeet bij het bouwen van nieuwe woningen de leefbaarheid niet.

3 MAGAZINE

2022

Pim Fortuyn Twintig jaar geleden werd Pim Fortuyn vermoord. Wat is er lokaal over van zijn erfenis?

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 27 Thorbeckehoogleraar 37 Column André Krouwel 40 Betoog 42 Personalia 45 Raad & Werk

ACTUEEL

‘Bestaanszekerheid centraal bij schuldhulpverlening’ Geef gemeenten meer mogelijkheden om actieve vinger-aan-depols-hulp aan te bieden aan mensen die schuldenvrij zijn, zodat ze niet terugvallen in schulden. Maar voorkom ook dat mensen terechtkomen in een situatie van problematische schulden. Daar is nieuw beleid voor nodig dat de bestaanszekerheid van mensen centraal stelt.

4 MAGAZINE

2022

Zo’n nieuw beleid begint met een ‘nationale saneringsopgave’ als begin van de noodzakelijke hervormingen. Dat staat in het advies Van schuld naar schone lei van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS). WETGEVING

Volgens de RVS is nieuwe wetgeving nodig waarin twee zaken leidend zijn. Een eerste norm zou moeten zijn dat de overheid niemand in een perspectiefloze situatie mag brengen of houden, de tweede is de overheiddie mensen met schulden een menswaardig bestaan moet bieden.

ring uit voor de toenemende aandacht voor proactieve en preventieve hulp die gemeenten, vrijwilligers en schuldeisers steeds vaker aanbieden. INWONERS

Voor de eerste stap, de saneringsopgave, moeten problematische schulden centraal worden gesteld in al het beleid (bijvoorbeeld door het opzetten van een centraal schuldenregister), er moet een schuldhulpverleningstraject zijn dat ook echt perspectief biedt. En er moet, zodra mensen schuldenvrij zijn, goede nazorg komen om terugval te voorkomen. In zijn advies spreekt de RVS waarde-

Op dit moment geeft de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening gemeenten de opdracht inwoners te ondersteunen bij het vinden van een oplossing voor problematische schulden. Gemeenten hebben veel ruimte om deze hulp zelf in te vullen. Maar in 2019 bleek uit onderzoek dat de gemeentelijke schuldhulp in veel gevallen blijft steken in andere vormen dan de minnelijke schuldenregeling en niet leidt naar een schuldenvrije toekomst. En omdat niet alle gemeenten beschikken over evenveel kennis en deskundigheid krijgen mensen vaak geen toegang tot gemeentelijke schuldhulpverlening of worden niet doorverwezen of ondersteund bij wettelijke schuldsanering, zo citeert de raad een rapport van de Nationale ombudsman. (LM) ←

Europese steun voor klimaatneutrale steden Er wordt nergens zoveel geld over de balk gesmeten als in de citymarketing.

Reclameman en tekstschrijver Jaap Toorenaar, FD 29 april.

Zes Nederlandse steden krijgen Europese steun om sneller klimaatneutraal te zijn. Amsterdam, Den Haag, Eindhoven/Helmond, Groningen, Rotterdam en Utrecht zijn gekozen om deel te nemen aan de Europese missie Klimaatneutrale en slimme steden. In totaal gaan honderd geselecteerde steden een klimaatactieplan opstellen. Deze steden krijgen vanuit de EU ondersteuning om te fungeren als experimenteer- en innovatieplek. Met als doel een klimaatneutraal Europa in 2050. In totaal 377 steden dienden een voorstel in. Duo-stad Eindhoven/Helmond zet in op vergroening, innovatie en gedragsverandering van inwoners en de markt. (MM) ←

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Fastfood aan banden Gemeenten moeten meer juridische mogelijkheden krijgen om de voedselomgeving positief te beïnvloeden, bijvoorbeeld door het aanbod van ongezond voedsel te beperken. Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) laat onderzoeken wat de wettelijke mogelijkheden zijn om de fastfoodaanbieders in de stad aan banden te leggen. Ook denkt hij aan regelgeving met betrekking tot ongezonde drank-, snoep- en snackautomaten in de omgeving van scholen. Van Ooijen reageert hiermee op Kamervragen van de VVD. Die wilde onder meer weten in hoeverre gemeenten nu al werk maken van een gezonde leefomgeving. Volgens de staatssecretaris zijn gemeenten al bezig met vergroening, zoals het aanleggen van sportvoorzieningen en het creëren van een groene en prettige openbare ruimte. Maar om de voedselomgeving positief te beïnvloeden hebben ze weinig handvatten. Dat moet anders, vindt Van Ooijen. (LM) ←

Extra geld voor energietoeslag

MAGAZINE

2022

Het kabinet maakt 175 miljoen euro extra vrij voor de uitvoering door gemeenten van de eenmalige energietoeslag van 800 euro.

Met het toekennen van de extra middelen biedt het kabinet gemeenten de financiële garantie dat zij aan alle huishoudens met een inkomen tot 120 procent van het sociaal minimum een energietoeslag van 800 euro kunnen uitkeren. Voor de regeling is nu in totaal 854 miljoen euro beschikbaar. Het kabinet nam het besluit na signalen van gemeenten dat het huidige budget ontoereikend zou zijn om al deze huishoudens de energietoeslag te geven. De VNG stelt dat met deze extra middelen voldoende invulling wordt gegeven aan de financiële garantie aan gemeenten. De vereniging pleitte eerder voor een financiële garantie voor wat betreft de uitvoering van de landelijke regeling. Dit nadat diverse gemeenten signaleerden dat de eerste toegezegde compensatie niet dekkend is. (MM) ←

Grote werkgevers, waaronder gemeenten, moeten vanaf volgend jaar verplicht gegevens aanleveren over hun woon-werken zakelijk verkeer van werknemers. Het doel hiervan is dat ze bewust kiezen voor duurzame mobiliteit. Dat moet weer leiden tot minder uitstoot van broeikasgassen door het verkeer. Het concrete doel is 1 megaton CO2-winst in 2030. Als organisaties goed op koers liggen, blijft het bij rapporteren. Als het niet lukt, krijgen ze vanaf 2025 een verplichting om slimmer en zuiniger te reizen. Staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) heeft de nieuwe regelgeving naar de Eerste en Tweede Kamer gestuurd. (MM) ←

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

Openstelling vacatures in VNG-bestuur en -commissies Alle burgemeesters, wethouders, secretarissen, griffiers en raadsleden kunnen zich tot uiterlijk 2 juni kandidaat stellen voor de in totaal 236 vacatures in bestuur, 9 adviescommissies en 2 colleges van de VNG. In ledenbrief 22/024 (verzonden op 25 april) leest u meer

TERUGBLIK VERGADERING ßyJّ 0²ÀÇÇª ׂׂ §ªXm FINANCIERING DECENTRALE OVERHEDEN

6 MAGAZINE

2022

Het bestuur werd bijgepraat over de gesprekken met het kabinet over de toekomstige financiering van decentrale overheden. Onder meer is afgesproken een onafhankelijk procesbegeleider aan te stellen die een advies opstelt. HERIJKING GEMEENTEFONDS

Het bestuur is het niet eens met het kabinetsbesluit tot invoering van de nieuwe verdeling van het gemeentefonds omdat niet is voldaan aan de voorwaarden die de VNG en de ROB hieraan hebben gesteld. Binnenkort verschijnt hierover een ledenbrief.

over het tijdpad, de uitgangspunten en de wijze van aanmelding. We zijn alle kandidaten bij voorbaat dankbaar voor hun bereidheid om een bijdrage te leveren aan het werk van de bestuurlijke organisatie van de VNG!

brief van minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie over het Klimaatakkoord en het Nationaal isolatieprogramma. Het bestuur kreeg een presentatie over de Nationale woon- en bouwagenda en het Programma woningbouw. (Meer hierover in de terugblik van de commissie RWM.) EEN THUIS VOOR IEDEREEN

Het bestuur ondersteunt ‘Een thuis voor iedereen’, het interbestuurlijke programma voor de huisvesting van aandachtsgroepen. Het verdelen van de schaarse ruimte is ingewikkeld, het programma gaat gemeenten hierbij ondersteunen. Het voorstel noemt een streefgetal van 30 procent sociale huur per gemeente: een signaal dat elke gemeente geacht wordt bij te dragen aan de huisvesting van aandachtsgroepen.

OPVANG OEKRAÏENSE VLUCHTELINGEN

Het bestuur besprak wat gemeenten al aan opvang hebben gerealiseerd en de taakstelling voor extra opvangplekken. Het bestuur vraagt aandacht voor het tekort aan ambtelijke capaciteit en bevestiging door het rijk van compensatie van de meerkosten. Daarnaast roept het bestuur op oog te houden voor de huisvesting van andere groepen vluchtelingen en aandachtsgroepen. KLIMAAT EN WONINGBOUW

Besproken werden de hogere doelstellingen voor klimaat en energie, de RES, de warmtevisies, het capaciteitsprobleem van het elektriciteitsnet en de 100-dagen-

TERUGBLIK VERGADERING ßyJّ!X0‫ خ‬ªÇXwÀ0‫ ة‬à y0y 0y w XmXÀ0XÀ ‫ ׁ׃‬w ªÀ RUIMTELIJKE VERKENNINGEN PBL

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) werkt aan ruimtelijke scenario’s (verkenningen) die in november gereed moeten zijn. De commissie heeft zorgen over de relatie met de 100-dagenbrief van het kabinet over ruimtelijke ordening: die loopt vooruit op de scenariokeuze van het PBL. Een aandachtspunt is ook hoe de veranderingsbereidheid bij inwoners kan worden gestimuleerd.

REDENEERLIJN LEVEL PLAYING FIELD KLIMAATBESTENDIG BOUWEN

De commissie sprak eerder over de wenselijkheid van landelijke regels voor klimaatbestendig bouwen. De conclusie was dat kaders nuttig zijn: de redeneerlijn is een pleidooi voor een level playing field. Een van de onderwerpen is de keuze van bouwlocaties. De redeneerlijn stelt dat het stelsel goed doordacht is en naar wens functioneert. Deze mening wordt breed gedeeld, er zijn geen verboden locatiekeuzes en er moet ruimte zijn voor nieuwe ontwikkelingen. y ÀX y m0 à yّ 0y Çàّ AGENDA EN PROGRAMMA WONINGBOUW

De VNG kan zich vinden in de hoofddoelstellingen van de Nationale woon- en bouwagenda, maar plaatst kanttekeningen bij de financiering, uitvoeringskracht, sturingsinstrumenten en regie. Het is dan ook de vraag of het bouwvolume en de inzet van het kabinet om bij nieuwbouw twee derde betaalbare woningen te realiseren, haalbaar zijn. Een VNG-reactie op de agenda richting de Tweede Kamer werd besproken en nog aangescherpt.

COMMENTAAR

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard

EEN NIEUW BEGIN

‘W

e willen de overheid zelf verbeteren.’ Dat is één van de eerste zinnen uit het regeerakkoord van het kabinet-Rutte IV. Deze ambitie vraagt betere samenwerking met gemeenten. Gaat dit lukken in deze regeerperiode? Ik krijg er langzaam meer vertrouwen in. In deze tijd maak ik kennis met de nieuwe mensen uit het kabinet. Het hoort bij het werk, maar het blijft bijzonder om in het centrum van de macht aan tafel te zitten. Het is uiteindelijk ook mensenwerk, je voelt je zekerder als het klikt. De gesprekken verliepen in een prettige sfeer van wederzijdse belangstelling en begrip. Dat zijn wellicht gunstige voortekenen. En er is nog een belangrijke ontwikkeling naar betere interbestuurlijke verhoudingen: de aanstelling van José Lazeroms als procesbegeleider voor het oplossen van de financiële onzekerheid voor gemeenten na 2025. De voormalig topambtenaar heeft het vertrouwen van het rijk en van gemeenten. Het is van groot belang dat de enorme financiële onzekerheid voor gemeenten vanaf 2026 nu voluit op tafel ligt. Het probleem is bekend. Tot en met 2025 groeit het gemeentefonds, maar vanaf 2026 daalt het accres en kijken we in een financieel ravijn. Het idee is dit te compenseren door ruimere mogelijkheden voor gemeenten om lokale belastingen te heffen. Het regeerakkoord spreekt van een ‘nieuwe financieringssystematiek voor lokale overheden’. Maar het is vaag wat dit inhoudt en hoe we het gaan regelen. De komende maanden gaat de procesbegeleider opties in beeld brengen voor het oplossen van het vraagstuk. Vanuit het macroperspectief is het van belang dat inwoners in z’n geheel niet opeens veel meer gaan betalen, al heeft premier Mark Rutte gezegd dat lastenverzwaringen waarschijnlijk zijn door het ontstane gat in de rijksbegroting. Voor gemeenten is het belangrijk dat lokale belasting gaat naar de lokale voorzieningen waarover het gemeentebestuur de volle zeggenschap heeft, zoals de subsidie voor musea of sportverenigingen en -accommodaties. Over de wettelijke (medebewinds)taken is de Gemeentewet duidelijk: het rijk draagt daarvan de kosten vanuit de logica dat wie de regels stelt, de rekening betaalt. Daarbij is voor gemeenten financiële zekerheid op de lange termijn een groot goed. Grote opgaven vragen investeringen die je langjarig kunt afschrijven. Colleges en gemeenteraden zijn verplicht sluitende meerjarenbegrotingen te presenteren. We kijken in vertrouwen uit naar de gesprekken met de procesbegeleider. Een oplossing voor de gemeentefinanciën na 2026 zal de relatie tussen rijk en gemeenten enorm verbeteren. Het is ons een lief ding waard de verzuurde verhoudingen achter ons te laten en als één overheid samen een nieuwe start te maken. ←

WE WILLEN DE VERZUURDE VERHOUDINGEN ACHTER ONS LATEN

7 MAGAZINE

2022

TEKST: MARTEN MUSKEE | BEELD: BERT BEELEN

THEMA HOOGLERAAR ERWIN VAN DER KRABBEN

‘Urgentie 8 MAGAZINE

2022

leidt niet altijd tot

zorgvuldigheid’ HOE AMBITIEUS DE PLANNEN OM MEER WONINGEN TE BOUWEN OOK ZIJN, DE GEBREKKIGE GRONDMARKT GOOIT ROET IN HET ETEN. DE MILJARDEN AAN SUBSIDIES DOEN DAAR NIETS AAN AF, ZEGT HOOGLERAAR ERWIN VAN DER KRABBEN.

‘Er zijn miljarden euro’s nodig voor zestig procent betaalbare nieuwbouw’

et Hugo de Jonge is een minister voor Wonen aangesteld die met gemeenten prestatieafspraken gaat maken over de ontwikkeling van woningbouwlocaties. Het kabinet stelt miljarden aan subsidies beschikbaar voor de bouw van betaalbare woningen. Een nobel streven, vindt de Nijmeegse hoogleraar Vastgoed- en locatieontwikkeling Erwin van der Krabben, maar de grip op de grond ontbreekt. De grondeigenaar is spekkoper. ‘Er zit veel waarde in de grond, maar als gebiedsontwikkeling vervolgens alleen met subsidies mogelijk is, zijn we vanuit maatschappelijk perspectief niet goed bezig.’

10 MAGAZINE

2022

Wie is... Erwin van der Krabben is hoogleraar Vastgoed- en locatieontwikkeling aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

U signaleert al langer dat de grondmarkt niet transparant en onvolmaakt is. Staat dat de nieuwe bouwminster in de weg bij zijn plannen? ‘Het kabinet wil de woningbouwproductie versnellen met daarbij een hoog aandeel betaalbare woningen. Voor die versnelling is grip op de grond nodig. Het rijk stuurt gemeenten aan om voldoende bouwplekken te realiseren. Dan ben je echter nog niet de eigenaar van de grond. Grondeigenaren hebben hun eigen strategische overwegingen. Misschien wachten ze met de verkoop aan een projectontwikkelaar uit speculatieve overwegingen. Daar kan de overheid moeilijk tegenop. De werking van de grondmarkt is onvolledig. Verwerving van grond kan dan leiden tot marktconcentratie. Een woningbouwer loopt weinig gevaar door de bouw een jaar uit te stellen als dat beter past in zijn strategie. Van die nieuw te bouwen woningen moet zestig procent betaalbaar zijn. Een mooi streven, dat echter op veel locaties financieel niet haalbaar is. ‘Het wrange is dat een deel van de waardesprong die bij gebiedsontwikkeling ontstaat als de bestemming van de grond verandert, in de zakken van de oorspronkelijke eigenaar verdwijnt. Als je die waarde zou kunnen benutten voor de gebiedsontwikkeling, dan kom je financieel misschien wel uit.’

Waarom moeten we voorzichtig zijn met de inzet van overheidssubsidies op deze markt? ‘Een ontwikkelaar berekent de waarde van de te bouwen woning minus de kosten. Wat overblijft is wat hij maximaal voor de grond wil betalen. Als er ook subsidie beschikbaar is, ben je bereid meer te betalen voor de grond. Dus een deel van de subsidie lekt dan misschien weg naar de oorspronkelijke grondeigenaar. Daarnaast kan subsidie leiden tot hogere kosten. Stel: een ontwikkelaar komt bij de gemeente met een ontwerp met daarin dure lantaarnpalen. Die gemeente is dan eerder geneigd die in het ontwerp aan te houden als er toch subsidie beschikbaar is.’ Dan liever geen subsidie? ‘Er zijn miljarden euro’s nodig voor zestig procent betaalbare nieuwbouw. Is dat een efficiënte besteding van overheidsgeld? Nederland heeft een voorraad van acht miljoen woningen. Laten we uitgaan van tachtigduizend nieuwe woningen op jaarbasis, dat voegt maar één procent toe aan de totale voorraad, waarvan 0,6 procent betaalbaar. De vraag is of die betaalbare woningen over tien jaar nog steeds betaalbaar zijn. Die subsidies zijn misschien veel effectiever en doelgerichter in te zetten, om starters op de woningmarkt rechtstreeks te ondersteunen in hun woonbehoefte. Het is de moeite waard hierover na te denken, maar dat gebeurt niet. Ik snap ook wel dat je niet zomaar de marktwerking kunt veranderen. We kunnen wél discussie voeren of overheidsgeld niet beter op een andere manier ingezet kan worden.’ Heeft De Jonge voldoende instrumenten voor regie op de woningmarkt? ‘Het drukmiddel van het rijk richting gemeenten en marktpartijen is het geld. Aan subsidies kan het rijk alle voorwaarden verbinden die het maar wil. Maar de minister heeft weinig tot geen drukmiddelen als het gaat om het op tijd beschikbaar krijgen van de grond. De minister wil in eerste instantie samenwerken en afspraken maken. De Jonge zet daar in zijn plannen wel een stap in. Maar het dreigt mis te gaan bij de

steeds meer conflicterende ruimtelijke belangen. Die probeert de overheid sectoraal op te lossen. Begrijpelijk, maar de integrale afweging lijkt naar de achtergrond te verdwijnen. Moet woningbouw altijd voorgaan boven andere functies omdat het zo urgent is? Ook klimaatadaptatie en de energietransitie zijn urgent. Hoe maak je de juiste afweging om de ruimte te bestemmen? Samen met collega Co Verdaas schrijf ik op verzoek van het ministerie een essay over de regie van het rijk op de woningmarkt. Wij pleiten voor een regionale investeringsagenda waarin alle opgaven geïntegreerd worden meegenomen.’ Schetst u daar eens een beeld van. ‘De vraag is of we woningbouw op een andere manier kunnen organiseren met een visie voor de langere termijn. Bouwers, consumenten, de overheid, iedereen is gebaat bij meer stabiliteit op de lange termijn. Nu vechten gemeenten met grondeigenaren over elke locatie hoe die te ontwikkelen. Je zou het kunnen vergelijken met de aanbesteding van regionaal openbaar vervoer. Het is een overheidstaak om te zorgen voor fatsoenlijk ov. Via concessies wordt dat aanbesteed en door de markt uitgevoerd. Het biedt de zekerheid dat in de gehele regio ov wordt aangeboden tegen een markconforme prijs. Zo kun je ook denken over de woningbouwopgave. Stel dat er in een regio in vijftien jaar veertigduizend woningen worden gebouwd. Zou je dat niet als één grote opgave kunnen aanbesteden, met daaraan verbonden allerlei voorwaarden zoals betaalbaarheid en bereikbaarheid? Dat geeft de overheid zekerheid dat er tegen een goede prijs wordt gebouwd. De bouwers hebben zekerheid door een langetermijnperspectief en kunnen de woningen efficiënter neerzetten tegen lagere prijzen. Dat is beter voor de woningbouwmarkt.’ De oorzaken voor de haperende woningbouw zijn divers en deels niet op te lossen door het kabinet. Waar kan het rijk wel het verschil maken? ‘Het is een feit dat er gemeenten zijn met te weinig capaciteit en expertise om al die bouwplannen op

tijd te ontwikkelen. Het rijk kan daar ondersteuning bieden om te voorkomen dat iedere gemeente het wiel opnieuw moet uitvinden. Je kunt misschien ook de procedures versnellen. Maar dan ontbreekt het aan feitenkennis. Waar ligt het aan dat sommige plannen wel snel ontwikkeld kunnen worden en andere niet? Dat hoor je wel te weten voor je met maatregelen komt. Het gangbare argument is dan dat planprocedures ingewikkeld zijn en gemeenten het proces vertragen. Misschien ligt de oorzaak wel bij de grondeigenaar of ontwikkelaar die om de een of andere reden vertraagt. Ik snap dat er versneld moet worden, maar dat hoort wel zorgvuldig te gebeuren. Urgentie leidt niet altijd tot zorgvuldig handelen.’ Moeten gemeenten weer actieve grondpolitiek gaan voeren of bijvoorbeeld beleggers aantrekken? ‘Het rijk denkt na over een soort rijksgrondbedrijf om gemeenten bij actieve grondpolitiek te ondersteunen. De vraag is of gemeenten dat wel moeten gaan doen, al was het alleen maar om de pragmatische reden dat ze waarschijnlijk toch achter het net vissen. De grondposities zijn al ingenomen door marktpartijen. Er is geen grond meer of je betaalt er heel veel voor. Bij het aantrekken van beleggers herhaal ik de recente klacht van Aedes. Als ontwikkelaars op hun grond deels sociale huur moeten realiseren, is het de koninklijke weg om naar de corporatie te stappen die ze vervolgens bouwt. Wat ontwikkelaars nu vaak doen is dat ze dan met beleggers in zee gaan voor de sociale huur. Daarvan weet je niet of die woningen over tien jaar nog steeds onder de sociale huur vallen. Het is heel lastig voor gemeenten om daar iets tegen doen.’ ←

‘Urgentie leidt niet altijd tot zorgvuldig handelen’

11 MAGAZINE

2022

ACTUEEL Kamer stemt in met VOG wethouders Wethouders en andere bestuurders moeten binnenkort een verklaring omtrent het gedrag, een VOG, overleggen voordat ze aan de slag gaan.

De Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel daartoe, waarin ook andere maatregelen zijn opgenomen om de integriteit van het bestuur te verbeteren. Naast de verplichte VOG bevat het wetsvoorstel maatregelen om de commissaris van de Koning, als toezichthouder op gemeenten, een prominentere rol te geven. De ‘instrumentenkist’ om zijn toezichthoudende werk te doen, wordt vergroot, zei BZKminister Hanke Bruins Slot in de Tweede Kamer. (RvdD) ←

12 MAGAZINE

2022

AGENDA 9 MEI

14 MEI

Kinderarmoede

Het geheim van een

15.30-17.00 uur | nji.nl

succesvolle raad 10.30-12.30 uur |

10 MEI

bit.ly/succesvolleraad

Woonoplossingen voor stevige

16 MEI

woonoverlast en

Kick-off samenwerking

kwetsbaarheid

Gemeentezorgspiegel

14.00-16.00 uur |

10.00-12.00 uur |

vng.nl/agenda

12 MEI

16, 20, 23 MEI EN

Arbeidsmigranten

1, 2 JUNI

Amersfoort, 10.00-16.30

Startwebinars voor

uur | bit.ly/congres-

nieuwe en ervaren

arbeidsmigranten

raadsleden/ bestuurders

13 MEI

15.30-16.30 uur |

Toegankelijkheid van

bit.ly/startwebinarsVNG

apps 15.00-17.00 uur | appt.nl

19 MEI Dag van de buurt

13 MEI

Overdag door het

Nieuw in de raad: hoe

hele land, ’s avonds

maak je een veilig-

in Flint theater in

heidsplan?

Amersfoort

10.00-11.45 uur |

van 17.00-21.00 uur |

raadsleden.nl

dagvandebuurt.nl

1815 jongeren werden in 2021 opgenomen in gesloten jeugdzorg, 265 minder dan een jaar eerder.

Bron: CBS.

Woningbouw in de knel na nieuwe uitspraak Een nieuwe uitspraak van de rechter leidt mogelijk tot grote vertraging bij woningbouwprojecten. De rechter in Haarlem oordeelde dat gedeputeerde staten van NoordHolland onterecht een vergunning hebben verleend voor de bouw van 163 woningen in Egmond aan den Hoef, gemeente Bergen (NH), vanwege de uitstoot van stikstof. Dat nieuwbouwtraject ligt vlak bij een Natura 2000-gebied. Buurtbewoners maken zich zorgen over de effecten van de bouw op dat natuurgebied en stapten naar de rechter. Door de uitspraak van de rechter staan niet alleen de Egmondse plannen op losse schroeven, maar ook die van de andere 33.000 woningen. De rechter wijst daarbij op de snelheidsverlaging die is ingevoerd op snelwegen. Die zou leiden tot minder uitstoot van stikstof. Die ruimte zou benut kunnen worden voor de bouw van woningen, niet alleen in Egmond, maar overal in Nederland. Volgens berekeningen zou het gaan om zo’n 33.000 woningen. Maar volgens de rechter is de redenatie achter de snelheidsverlaging onjuist. De rechter wijst er onder meer op dat de verlaging een generieke maatregel is. Andere maatregelen om de uitstoot van stikstof te verlagen, zijn er niet. Daarmee wordt echter niet voorkomen dat op ȺȯƵƧǞ˛ƵǲƵ ǶȌƧƊɈǞƵȺ ƮƵ ȁƊɈɐɐȲ ɈȌƧǘ ǶƊȺɈ ǘƵƵǏɈ ɨƊȁ ǘȌǐƵȲƵ uitstoot door bouwprojecten. De Habitatrichtlijn vereist dat met zekerheid kan worden uitgesloten dat dat het geval is, maar dat kan dus niet, stelt de rechtbank. (RvdD) ←

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Martin van Rijn Het bouwproces van sociale huurwoningen kan sneller, bijvoorbeeld door de komst van een landelijk toetsingsorgaan voor prefabwoningen. Daarvoor pleit voorzitter Martin van Rijn van Aedes, de koepel van woningcorporaties.

Hoe kan zo’n landelijk orgaan helpen? ‘Als je kijkt naar het hele bouwproces, van eerste idee tot de oplevering van de woningen, dan zie je dat er ontzettend veel tijd zit in de voorbereiding. Dan gaat het om de bestemmingsplannen en de vergunningsprocedures. We moeten met z’n allen kijken hoe we deze tijd kunnen verkorten. We zien veel mogelijkheden in conceptueel of prefabbouwen. De woningen worden dan in de fabriek gebouwd. De woningbouwopgave is enorm, we moeten sneller, slimmer en goedkoper bouwen. Dit is een van de sleutels. En omdat prefabwoningen in de fabriek worden gebouwd, is er ook minder vervuiling van bijvoorbeeld stikstof. Vaak zijn woningen ook duurzamer doordat er bijvoorbeeld met hout gebouwd wordt. Het probleem is alleen dat gemeenten ieder voor zich bepalen of zo’n standaardwoning veilig is. Dat kan sneller, door te zeggen: eenmaal getoetst, is altijd getoetst. Het kan een landelijke autoriteit zijn, zoals de RDW die de autokeuringen doet, maar gemeenten kunnen ook samen één toetsingsorgaan oprichten. Het is een pragmatische oplossing, iedereen snapt dat het zo sneller, beter en goedkoper kan.’ Wat verwacht u van gemeenten? ‘Gemeenten en woningcorporaties zijn nauwe alliantiepartners, gezien de grote maatschappelijke opgaven van dit moment is die samenwerking meer dan ooit nodig. We moeten samenwerken om de leefbaarheid in de wijken te vergroten en om genoeg betaalbare woningen te bouwen. De komende jaren moeten er één miljoen woningen bij komen. Pak ’m beet een derde daarvan is voor de corporaties, we moeten overal een woningvoorraad hebben van 30 procent betaalbare sociale huurwoningen. Dat is ontzettend van belang voor de mensen die het niet zo breed hebben. Dat betekent dat corporaties en gemeenten moeten samenwerken. Daarbij worstelt iedereen met tekorten op de arbeidsmarkt, we hebben handjes nodig. Samenwerken is een goede methode om dat te doen en om innovaties voor elkaar te krijgen.’ Bent u niet bang voor eenheidsworst, als overal in het land dezelfde fabriekswoningen worden gebouwd? ‘Ha, die kritiek is er ook op de huidige nieuwbouwwijken. De kwaliteit van prefabwoningen neemt echt toe, we moeten af van het idee dat het containers zijn, of legowoningen. Er is niets mis mee. En er is een veelheid aan dit soort woningen. Ze zijn nog relatief nieuw, dus we moeten wennen aan het idee dat dit een andere manier van werken is. Maar we krijgen er ervaring mee, we zien een toenemende belangstelling voor dit type woningbouw.’ (RvdD) ←

Foto: Phil Nijhuis

13 MAGAZINE

2022

TEKST: SASKIA KLAASSEN

THEMA URGENTIEVERKLARING

Nieuwe regels, dezelfde

tekorten 14

NU DE DRUK OP DE WONINGMARKT GROEIT, NEEMT OOK DE ROEP OM AANPASSING VAN DE VERDEELREGELS TOE. MOETEN STATUSHOUDERS BIJVOORBEELD VOORRANG KRIJGEN OP MENSEN UIT DE EIGEN GEMEENTE? ‘MET ANDERS VERDELEN LOS JE GEEN SCHAARSTE OP.’

MAGAZINE

2022

Thijs Kroese wethouder Purmerend.

et was niet de eerste keer dat wethouder Thijs Kroese (PvdA) van Purmerend te maken kreeg met een motie over de verdeling van sociale huurwoningen. De vorige keer was het de PVV, nu was het Forum voor Democratie (FvD) die om een uitzonderingspositie vroeg voor ‘onze kinderen en kleinkinderen’ boven statushouders. En ook nu wees de wethouder raadslid Martin Gennissen op de landelijke afspraken waaraan zijn gemeente gebonden is. ‘We hebben de plicht onderdak te bieden aan mensen die dat nodig hebben.’

GEMOPPER

Het is een discussie die in meer gemeenten voorkomt, nu er lange wachttijden zijn voor een sociale huurwoning: wie geef je wanneer voorrang, en waarom? Statushouders, mensen met zorgproblemen, jongeren en mensen die na een scheiding moeten verhuizen, kunnen een urgentieverklaring krijgen. Maar met een hoge woningnood is dat geen sinecure. Kroese ziet de motie van FvD, die uiteindelijk verworpen werd, als een poging ‘om de discussie klein te maken’. Terwijl hij het gesprek graag breder trekt en wijst op de schaarste die tot heldere keuzes dwingt. ‘Als er meer urgenten bijkomen, moeten anderen nog langer wachten.’ De discussie is bovendien niet gebaseerd op feiten, voegt hij eraan toe. ‘Status-

houders krijgen slechts 3 procent van de vrijkomende woningen. Dat zijn hooguit dertig woningen per jaar. Maar ik begrijp best dat elke woning er één te veel is nu de druk oploopt.’ De wachttijd voor een sociale huurwoning voor ‘gewone mensen’, zoals FvD-raadslid Martin Gennissen inwoners van Purmerend omschreef, bedraagt inmiddels twaalf jaar. Maximaal 30 procent van de woningvoorraad van woningcorporaties is gereserveerd voor urgente groepen. Op de rest van de woningvoorraad kan iedereen inschrijven. Uit gesprekken met bewoners weet de wethouder dat er ‘een breed maatschappelijk draagvlak’ is om ‘mensen met problemen’ te blijven helpen.

Beeld: Marcel van der Burg

Modulaire sociale huurwoningen in Spark Village in Amsterdam van architect Hugo Kok zijn bestemd voor studenten en statushouders.

Elk jaar bouwt Purmerend er 900 woningen bij. Kroese weet dat het niet genoeg is. Het gemopper op sociale media is dan ook niet van de lucht. Elke week krijgt de wethouder wel een paar mails over de bouwprojecten die lopen. ‘Zo veel woningen, hoe kan het dan dat ik er niet tussen kom?’ Hij ziet het als zijn taak om het gesprek hierover te blijven voeren. ‘Ik begrijp dat het niet genoeg is, maar we doen echt alles wat we kunnen.’ Waarmee hij doelt aan opkoopbescherming tegen particuliere beleggers, maatregelen om de doorstroom te bevorderen en afspraken met de regio. ‘Tegelijkertijd snap ik dat ze in dit verhaal niet kunnen wonen.’ GOLDEN TICKET

Purmerend is zeker niet de enige gemeente waar discussie is over de verdeling van sociale huurwoningen. In Groningen bijvoorbeeld werden vorig jaar ook vragen gesteld over woonurgentie van mensen met een verblijfsvergunning. Ook in Berg en Dal klonk in de gemeenteraad een pleidooi om meer woningen aan ‘eigen inwoners’ beschikbaar te stellen. Waar lokale partijen vroegen om minimaal 25 procent voorrang voor ‘eigen bewoners’ bleek dit in de praktijk al te gebeuren bij 49 procent. Gemeenten kunnen regels opstellen voor de verdeling van sociale huurwoningen. Dit staat in de Huisvestingswet. Ze moeten dan wel aantonen dat kwetsbare groepen verdrongen worden als gevolg van het tekort aan huurwoningen. Ongeveer 187 gemeenten hebben zo’n verordening, de meeste hebben daarbij ook een urgentieregeling opgesteld waarbij kwetsbare groepen voorrang krijgen. Waar schaarste verdeeld moet worden, zijn gemeen-

ten en corporaties een uitleg verschuldigd, vindt de wethouder. In de regio Amsterdam is de urgentielijst inmiddels zo lang dat wordt gewerkt aan een nieuw systeem. Niet wachttijd of inschrijvingsduur is doorslaggevend, maar wie de woning het hardst nodig heeft. Kroese zat in het regioteam dat de nieuwe verdeelregels bedacht. ‘Een inwoner met een golden ticket die 25 jaar wacht tot de ideale woning voorbijkomt, heeft niet de hoogste urgentie. Wel de woningzoeker die dreigt op straat te belanden en op elke woning reageert.’ Je kunt allerlei manier van verdelen invoeren, zucht directeur Karel Blom van Enserve. Maar het lost niets op. Zijn organisatie in Elst helpt honderd corporaties en gemeenten met de verdeling van woonruimte. ‘Met andere regels ga je uiteindelijk niet méér mensen helpen, hooguit andere mensen. Dat zal de ene groep eerlijk en rechtvaardig vinden, maar een andere groep misschien wel helemaal niet. Eerlijk is subjectief. Als je geen statushouder bent en je wacht op een woning, versta je iets anders onder eerlijk dan wanneer je met je gezin op een veldbedje in een sporthal slaapt.’ De vragen waarmee gemeenten bij Enserve komen,

‘Ik begrijp best dat elke woning er één te veel is nu de druk oploopt’

15 MAGAZINE

2022

28 en 29 juni 2022 W Westfriesland

Zien we u op het VNG Jaarcongres? Gemeenten in de wereld: Samen maken we het verschil

Elkaar ‘gewoon’ weer op locatie ontmoeten: na twee jaar is het op 28 en 29 juni eindelijk zover op het VNG Jaarcongres in Westfriesland. Zien wij u op IJsbaan De Westfries in Hoorn om samen hét verschil te maken?

Laat u inspireren in Westfriesland! Met onder meer:

Jan van Zanen, Voorzitter VNG Sinds 2020 burgemeester van Den Haag Jan Nieuwenburg, burgemeester van Hoorn Gastheer namens regio Westfriesland Simon Groot, oprichter East-West Seed Kreeg in 2019 de Wereldvoedselprijs omdat hij de levensomstandigheden van 20 miljoen kleine boeren in 60 landen heeft verbeterd. 4QEM[ *GJCMCĎC FKTGEVGWT UVKEJVKPI (CXGNC 5VTGGV Met Favela Street creëerde Rocky met straatvoetbal een persoonlijk ontwikkelingsprogramma dat jongeren opleidt tot rolmodellen. ,CPPGOCTKG FG ,QPIG TĎMUCFXKUGWT XQQT H[UKGMG NGGHQOIGXKPI Is landschapsarchitect en partner bij Wing en adviseert overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties over duurzaam gebruik en ontwikkeling van de ruimte.

80) ,CCTEQPITGU ^ GP LWPK ^ 9GUVHTKGUNCPF Meer info en inschrijven: YYY XPILCCTEQPITGU PN

Het zijn zeker niet de statushouders die de druk op de woningmarkt vergroten zijn divers. Hoe je op een slimme manier zorgt dat mensen uit instellingen goed terechtkomen in een corporatiewoning bijvoorbeeld. Dat vraagt veel afstemming tussen gemeente, corporatie en hulpverleners. Maar ook hoe je eerlijk en transparant de woningen verdeelt. Zijn advies: ‘Maak uitzonderingen voor groepen die het echt nodig hebben. En objectiveer de regels zo veel mogelijk.’ De ervaring van de directeur is dat gemeenten zónder voorrangsregels vaak hetzelfde bereiken als mét. Zo gaan de voorrangsregels vaak in tegen de logische stromen van stad naar ommeland en terug. Neem een student die zijn woonplaats verlaat en tien jaar later met zijn gezin wil terugkeren. ‘Die behoort niet meer tot de eigen inwoners, dus als die prioriteit krijgt sluit je deze terugkeerder uit.’ Daarom adviseert hij huurders zo veel mogelijk keuzevrijheid te geven. ‘Mensen hebben een reden om te verhuizen. Werk, sociale omstandigheden, mantelzorg, opleiding, levensfase. Ze trekken echt niet naar een ander deel van het land omdat daar een sociale huurwoning beschikbaar is. Zo zit de markt niet in elkaar.’ GEEN CONCURRENTEN

Ook de verhalen over statushouders versus ‘eigen mensen’ zijn Blom bekend. ‘We voeren de verkeerde discussie’, stelt hij net als Kroese. ‘Die is gebaseerd op emoties, niet op feiten.’ Het zijn zeker niet de statushouders die de druk op de woningmarkt vergroten, zegt Blom. Die wordt vooral veroorzaakt door de ‘verdunning’ van huishoudens. ‘Veertig procent van de Nederlanders woont inmiddels alleen. Dat verklaart een deel van de krapte op de woningmarkt. Een andere belangrijke reden zijn de honderdduizend Europese arbeidsmigranten die er jaarlijks bijkomen om te werken in onze kassen en distributiecentra. Ook zij zoeken een goedkope huurwoning.’ Aan schaarste kun je alleen maar wat doen door extra woningen te bouwen, stelt Blom. Hij ziet onderwijl

met lede ogen aan dat er steeds meer nieuwe voorrangsgroepen bijkomen. Starters bijvoorbeeld, terwijl er veel meer winst te behalen is met het stimuleren van doorstroom. ‘Als een kleine woning vrijkomt, kun je die beter aan een oudere in een eengezinswoning geven. Die laat weer een eengezinswoning achter voor een te klein behuisd gezin. Waardoor een kleinere woning alsnog vrijkomt voor een starter. Starters en doorstromers zijn dus geen concurrenten van elkaar. Met doorstroming help je meer mensen aan een passende woning en evenveel mensen aan een nieuwe woning.’

17 MAGAZINE

2022

SOCIALE EXPERIMENTEN

Ook in Purmerend draaien pilots om de doorstroming te bevorderen. Het vraagt veel inspanning om bewoners over de streep te trekken, is de ervaring van de wethouder. ‘De beslissing om te verhuizen is voor 75 procent een emotionele keuze. Ouderen willen best naar een kleinere woning, maar niet zonder die lieve buurvrouw en dat ene winkeltje. Daarom proberen we doorstroming zo veel mogelijk te bevorderen in de eigen buurt.’ De ouderen mogen daarbij de huur meenemen en krijgen een verhuisvergoeding. Een andere groep zijn mensen met schaarsteberoepen als onderwijzers of politiemensen. Minister Hugo de Jonge (volkshuisvesting) wil gemeenten meer ruimte bieden om deze beroepen voorrang te geven. Nog een voorrangsgroep erbij, Blom gelooft er niet in. ‘Bovendien komen mensen met beroepen als politieman of verpleger al snel boven de inkomensgrens van corporatiewoningen, zeker als ze tweeverdieners zijn.’ Purmerend ziet wel degelijk kansen als het gaat om voorrang te geven aan werknemers in zorg en onderwijs, zegt wethouder Kroese. Bijvoorbeeld in sociale experimenten, waarbij zorgmedewerkers voorrang krijgen op woningen in een nieuwe wijk naast een project voor beschermd wonen voor mensen met een verstandelijke beperking. ‘Mensen met een maatschappelijke bril en houding, die passen bij de bestaande bewoners.’ ←

Raadgever Meer weten? VNG stelde de raadgever huisvestingswet op voor raadsleden: vng.nl/publicaties/raadgeverhuisvestingswet of scan de QR-code.

IN BEELD

SCHOONMAKEN VOOR 4 MEI Basisschoolleerlingen uit Ridderkerk maken in aanloop naar 4 en 5 mei het oorlogsmonument op begraafplaats Rusthof schoon. Het monument is door de school geadopteerd. De schoonmaakbeurt is onderdeel van een lesprogramma waarin aandacht wordt besteed aan de betekenis van oorlog en vrede. De afgelopen twee jaar heeft de 4 mei-herdenking zonder publiek plaatsgevonden. Dit jaar mag er weer publiek bij.

BEELD: GEMEENTE RIDDERKERK

Ingezonden mededeling

‘ROEMER-PROOF’ HUISVESTING VOOR INTERNATIONALE MEDEWERKERS VERMINDERT DRUK OP WONINGMARKT Steeds meer wethouders zien in grootschalige huisvestingslocaties voor internationale medewerkers de ideale oplossing voor urgente woningmarktproblemen. Daadkrachtige gemeenten pakken de handschoen steeds vaker op door de markt te benaderen met kansrijke locaties. KaFra Housing bouwt nu al ‘Roemer-proof’.

e grootschalige locaties hebben grote voordelen. Hardwerkende internationale medewerkers worden er geholpen aan een fatsoenlijke leefplek dicht bij het werk. Lokale bedrijven hoeven voor hun tijdelijke werknemers niet langer woningen te onttrekken in de wijken. Lokale starters ervaren minder druk op de woningmarkt. En gemeenten zelf kunnen er in overleg met de huisvester ook tijdelijk plek bieden aan urgent woningzoekenden of statushouders.

Vorig jaar riep de Tweede Kamer het kabinet op om de aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten van Emile Roemer in concreet beleid om te zetten. Inmiddels heeft het nieuwe kabinet de aanbevelingen van de Commissie-

KaFra Housing KaFra Housing heeft inmiddels 14 huisvestingslocaties gerealiseerd voor 3.500 internationale medewerkers. Momenteel zijn er 8 nieuwe locaties in ontwikkeling en lopen er met veel gemeenten gesprekken. KaFra Housing heeft de ambitie om de komende jaren huisvesting voor 20.000 internationale medewerkers te realiseren.

Roemer omarmt in het nieuwe regeerakkoord. De maatschappelijke urgentie is groot. Niet voor niets gaf het aanjaagteam het rapport de titel Geen Tweederangsburgers. Roemer-proof huisvesting Conform het advies van het aanjaagteam heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen die de regering vraagt om eigen slaapkamers en minimaal vijftien vierkante meter leefoppervlakte per persoon. Of dit op korte termijn voor alle huisvesting voor internationale medewerkers gerealiseerd kan worden is de vraag, want vanuit de markt wijst het Expertisecentrum Flexwonen op het feit dat er nu al tekort is aan 150.000 verblijfplaatsen. Tegelijk laat de markt zien dat de aanbevolen normen voor nieuwe huisvesting haalbaar zijn. KaFra Housing bouwt nu al ‘Roemer-proof’. Zo verrees begin 2021 de eerste KaFra Tower in Venray. Deze nieuwste innovatieve huisvestingsoplossing voor internationale medewerkers, urgent woningzoekenden, statushouders en studenten biedt mensen volledig ingerichte appartementen met ruime woonkamers, eigen slaapkamers, en fitness- en ontspanningsmogelijkheden. De accommodatie is duurzaam, modulair en veel ruimer dan de landelijke

normen van de Stichting Normering Flexwonen. Succeslocaties De huisvestingsmarkt voor tijdelijke internationale medewerkers laat zien dat overheden, inwoners en bedrijven een voorkeur hebben voor grootschalige locaties aan de rand van de bebouwde kom. Die locatiekeuze heeft meerdere voordelen. Zo is er daar meer draagvlak dan midden in woonwijken. Service en beheer naar bewoners en omwonenden kunnen op grotere schaal optimaal worden ingeregeld. Woon-werkverkeer kan geminimaliseerd worden. En de tijdelijke bewoners hebben nog steeds ruime toegang tot maatschappelijke voorzieningen. Gemeente en inwoners hebben te winnen bij een verminderde druk op

Emile Roemer, Frank van Gool en voormalig burgemeester van Venray Luc Winants.

de reguliere woningvoorraad en de positieve impact op het lokale mkb. Omdat het om shortstay-locaties met een logiesfunctie gaat, kan er op basis van een tijdelijke omgevingsvergunning worden gebouwd. Die biedt aanzienlijk meer snelheid dan het doorlopen van een bestemmingsplanprocedure. Internationale medewerkers die besluiten te blijven in Nederland, kunnen na hun shortstay-start, hun wooncarrière vervolgen op de lokale woningmarkt. Het is deze combinatie van factoren die zorgt voor succeslocaties. Welfare officers Bij KaFra Housing verzorgen speciaal opgeleide welfare officers 24/7 service en begeleiding op locatie. Zij bieden de mensen informatie, registratiehulp, technisch onderhoud en desgewenst ook educatie. De welfare officers fungeren voor de tijdelijke bewoners en de omwonenden als centraal aanspreekpunt en zorgen ervoor dat de brede omgeving netjes blijft. Het gaat immers om het welzijn

Virtual Tour Benieuwd hoe de KaFra Tower er van binnen uitziet? Bekijk dan de virtual tour op www.kafrahousing.com/virtual-tour/ of via de volgende QR code:

van de bewoners én de omwonenden. Om dat welzijn te maximaliseren worden beide groepen met elkaar verbonden via een blijvende omgevingsdialoog. Met in enkele gevallen het succes dat een aanvankelijk kritische omwonende later ambassadeur wordt van het project. Actie van gemeenten noodzakelijk Bij de presentatie van zijn rapport zei Emile Roemer dat gemeenten een grote verantwoordelijkheid hebben bij het realiseren van goede huisvesting van internationale medewerkers. Volgens het aanjaagteam kan het niet zo zijn dat nieuwe logistieke centra met open armen worden ontvangen, maar dat gemeenten wegkijken als er wordt gevraagd om huisvesting van de internationale medewerkers die er komen werken.

Dankzij de inzet van het aanjaagteam pakken steeds meer gemeenten nu met lef de handschoen op. Tekorten lokale woningmarkt In ons land worden naar schatting 40.000 reguliere woonhuizen gebruikt voor het huisvesten van tijdelijke internationale medewerkers, terwijl er grote lokale huisvestingstekorten zijn. Door goede huisvesting voor internationale medewerkers te realiseren, komen deze woningen weer beschikbaar voor vaste bewoners, wordt verdringing tegengegaan en worden de wijken leefbaarder. Contact Neem voor meer informatie contact op via info@kafrahousing.com / 088-5237200. Of kijk op www.kafrahousing.com.

TEKST: ANNEMIEKE DIEKMAN

THEMA PERMANENTE BEWONING

Vitaal of verloederd PERMANENT WONEN OP EEN VAKANTIEPARK: HET MAG FORMEEL NIET, HET GEBEURT WEL. ELF GEMEENTEN OP DE VELUWE WERKEN SAMEN OM VEROUDERDE EN VERLOEDERDE PARKEN EEN NIEUWE BESTEMMING TE GEVEN, BIJVOORBEELD ALS WOONّ WIJK.

e zon schijnt uitbundig vandaag, toch maakt dit vakantiepark op de Veluwe tijdens een korte rondgang geen zonnige indruk. Je kunt je niet goed voorstellen dat mensen hier onbezorgd op vakantie gaan. Er staan nette huisjes, maar ook totaal vervallen exemplaren, aangeharkte tuintjes worden afgewisseld door stapels oude troep. De huisjes zijn vrijwel allemaal particulier bezit, in een deel wordt – illegaal – permanent gewoond. Met een beetje fantasie komt Ferry Bouman uit de Netflixserie Undercover zo de hoek om zeilen. De problematiek van permanente bewoning op vakantieparken in een notendop. Zoals dit park zijn er meer. Op het totaal van de ongeveer vijfhonderd parken die de Veluwe telt, verdeeld over elf gemeenten, zou het om zo’n 20 tot 25 procent gaan. Vakantieparken die niet vitaal meer zijn, en daarmee eigenlijk niet meer zijn te redden voor het toerisme en een andere bestemming nodig hebben.

POPULAIRE VAKANTIEBESTEMMING

Vakantiepark in Drenthe. (Beeld: Marcel Jurian de Jong)

De Veluwe was een van de eerste vakantiebestemmingen in de jaren zestig toen het toerisme in Nederland opkwam. De mensen bleven veelal nog dicht bij huis in eigen land. Ze huurden een huisje aan zee of in het bos, een enkele durfal ging met de Alpenkreuzer achter de auto richting

23 MAGAZINE

2022

‘Permanente bewoners van vakantiehuizen hebben een ander, vaak gematigder bestedingspatroon’ de Franse camping. De Veluwe werd in korte tijd enorm populair. Veel van de huidige parken stammen nog uit die tijd. ‘De wet van de remmende voorsprong’, noemt Rob van den Hazel, programmamanager Vitale Vakantieparken het. ‘Destijds liep de regio voorop qua vakantievertier, maar we zijn ingehaald door de tijd en de goedkope vliegvakanties, en daarnaast is in veel parken te lang te weinig geïnvesteerd.’ Het programma, dat sinds 2013 loopt, moet daar verandering in brengen. Elf gemeenten op de Veluwe werken daarin samen met de provincie Gelderland maar onafhankelijk van elkaar aan de revitalisering van hun eigen lokale vakantieparken. Ruim 20 procent van de parken behoort volgens Van den Hazel tot de landelijke top. Bij een grote middenmoot gaat het goed, maar zijn er verbeteringen mogelijk. En dan is er het deel waar het niet goed gaat en eigenlijk moet worden afgeschreven.

24 MAGAZINE

2022

elf deelnemende gemeenten. ‘Permanente bewoners van vakantiehuizen hebben een ander, vaak gematigder bestedingspatroon, en dat scheelt de lokale middenstand en horeca fors aan omzet. Wij willen het toerisme daarom zo goed mogelijk in stand houden en promoten.’ Het rijk heeft voor gemeenten een afwegingskader opgesteld voor lokale overheden die erover denken om wonen op recreatieparken toe te staan. Volgens het rijk kan dat helpen om lokaal de druk op de woningmarkt te verlichten, maar Lambooij ziet dat anders. ‘Die mensen wonen er al’, zegt hij. ‘Dus dat helpt niet om het woningtekort op te lossen.’ Een complexiteit, zegt de burgemeester, is dat de bestemmingsplannen van vakantieparken in de praktijk niet eenvoudig te wijzigen zijn. Veel parken liggen in een beschermd natuurgebied. NIET MEER TE REDDEN

TOERISTENEURO’S Stacaravans uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw voldoen meestal niet aan de eisen van deze tijd.

De economische factor blijkt van groot belang bij de revitalisatie en eventuele herbestemming van de vakantieparken. Mensen op vakantie geven nu eenmaal gemiddeld meer geld uit dan mensen die (semi)permanent op een vakantiepark wonen. ‘Ze gaan naar een museum, eten een pannenkoek na een fietstocht en halen lekkere hapjes in huis’, zegt burgemeester Henk Lambooij van Putten, een van de

Voor de verouderde parken, waar naast het probleem van permanente bewoning ook vaak andere zaken spelen als eenzijdige bewoning door arbeidsmigranten, drugsoverlast en ondermijning, zijn er binnen het programma Vitale Vakantieparken dus verschillende opties om het terrein een andere bestemming te geven. De Veluwse gemeenten hebben in het programma afgesproken te werken volgens het ‘één park, één planprincipe’. Of het park blijft een vakantiebestemming, óf het wordt in z’n geheel omgevormd tot bijvoorbeeld een woonwijk of een plek waar arbeidsmigranten langer kunnen verblijven, inclusief aanpassing van het bestemmingsplan. Permanent wonen op een park waar ook vakantiegangers een midweek of lang weekeinde verblijven, is dan geen optie meer. Die afweging, zegt Lambooij, wordt per park gemaakt, na overleg met onder meer de eigenaar, de gebruikers van het park en ondernemers in de omgeving. Maar het omzetten naar een permanente woonwijk, zoals het rijk oppert als oplossing voor het woningtekort, is niet altijd een oplossing, zegt Lambooij – ondanks het feit dat ook in Putten starters op de huidige overspannen woningmarkt maar moeilijk aan een woning kunnen komen. De burgemeester geeft aan dat de parken in zijn gemeente vaak te ver van de bewoonde wereld liggen. De vraag is overigens of dat voor starters die daar-

25 MAGAZINE

2022

door toch in de gemeente kunnen blijven wonen, een onoverkomelijk probleem is. Ook voldoen de vakantiehuizen, stacaravans en chalets die veelal stammen uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw meestal niet aan de eisen van deze tijd, er moet fors geïnvesteerd worden om ze op te knappen in overeenstemming met het Bouwbesluit. Een complexiteit is het zogeheten ‘uitponden’, waarbij het park wordt opgeknipt van één eigenaar naar soms honderden kleine kavels met verschillende eigenaren. Dat is een optie, maar Putten is er geen voorstander van, ‘omdat dat de situatie vele malen complexer maakt’, zegt Lambooij. VAKANTIEPARK WORDT WOONWIJK

Dat het wel mogelijk is om een vakantiepark een woonbestemming te geven, laat Harderwijk zien. Ook die gemeente werkt conform het programma Vitale Vakantieparken. In Harderwijk hebben de afgelopen tijd twee parken een woonbestemming gekregen. Op het ene staan wat grotere losstaande vakantiehuizen in een bosrijke omgeving, het andere wordt gekenmerkt door kleine geschakelde huisjes met de

typerende gasbetongevels uit die tijd. Dit voormalige vakantiepark oogt vriendelijk, de huisjes zijn of worden nog opgeknapt, de tuinen goed bijgehouden. En ondanks de naastgelegen snelweg is het er rustig. Een groene woonwijk, waar de Harderwijker graag wil wonen, zo lijkt het. Vooralsnog levert de verandering in een woonbestemming van de parken in Harderwijk nog niet veel nieuwe woningen op voor starters of andere geïnteresseerden op de woningmarkt. De mensen die er een huisje hadden en er vaak al illegaal permanent bivakkeerden, zijn er grotendeels blijven wonen. Maar de eerste huizen komen langzaamaan te koop voor marktconforme prijzen. De vraag is: wat te doen met de aanzienlijke winsten die met de transformatie naar woonwijk behaald kunnen worden? Op de Veluwe wordt nagedacht over het afromen van deze winsten, om de opbrengsten te gebruiken voor investeringen in parken elders. Een ander gezichtspunt zou kunnen zijn dat via deze bestemmingswijziging de huizen worden toegevoegd aan de woningmarkt, waardoor op den duur doorstroming op gang komt. ←

Een deel van de vakantiehuizen wordt – illegaal – permanent bewoond.

Ingezonden mededeling

De woningnood vraagt om minder overleg en meer (flexibele) actie Door Harry van Zandwijk, CEO van Daiwa House Modular Europe Volgens minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting moeten we in 2030 zo’n 900.000 nieuwe woningen hebben gebouwd. Dat komt neer op 100.000 woningen per jaar. Deze ambitie in de strijd tegen de woningnood is de afgelopen maanden breed uitgelicht in de landelijke media.

ooie woorden, maar daar blijft het tot nu toe vaak bij. En dat is zonde, want om het woningtekort aan te pakken is echte actie nodig vanuit de overheid en woningcorporaties. Daarnaast duurt het vergunningstraject voor permanente bouw vaak jaren. Die tijd gaat nu vaak verloren. We moeten sneller, flexibeler zijn én duurzamer gaan bouwen om de jaarlijkse aantallen te behalen, want de behoefte kan sterk fluctueren. Eén veelbesproken oplossing voor het woningtekort is flexwonen. Bij Daiwa House Modular Europe noemen we dit ‘semi-permanente huisvesting’. Woningen van permanente kwaliteit, gebouwd op een tijdelijke locatie. Deze bouwwijze wordt veel onderzocht momenteel, terwijl dit wiel in de strijd tegen de woningnood al is uitgevonden. De capaciteit, kennis en ervaring om samen de vraag naar semi-permanente woningbouw te beantwoorden is er. Bij Daiwa House Modular Europe realiseren we flexwoningen via modulaire en industriële bouw. Door fabrieksmatig te produceren verkorten we het bouwproces, realiseren we sneller woningen, schalen we gemakkelijker op en wordt door automatisering het productieproces efficiënter. Waarom wordt deze vorm van bouw dan nog niet massaal geïmplementeerd? Gemeenten worstelen met de rentabiliteit van semi-permanente woningen, maar hier komt financiële hulp voor,

waardoor dit geen obstakel hoeft te zijn. Wanneer we ons blindstaren op exacte aantallen en blijven discussiëren verandert er niets en worden woningzoekers benadeeld. Wij kijken én doen wat wel kan. Zo realiseerden we in korte tijd bijna 300 betaalbare nieuwe woningen in Lelystad: ‘Wonen bij LARS’ en ‘Wonen bij LILY’. Ook is recent de bouw van het studentencomplex op Leerpark in Dordrecht van start gegaan. Met dit project bouwen we modulair en circulair 333 appartementen voor starters en studenten. Hiermee bieden we direct instapklare woningen, die passen bij de woningzoeker en de omgeving. En daar is grote behoefte aan. Modulaire bouw is sneller en flexibeler, maar vooral ook duurzamer. De woningen kunnen, in tegenstelling tot traditionele bouw, zowel permanent als tijdelijk worden ingezet. Dat maakt modulaire bouw een aantrekkelijke en toekomstbestendige oplossing. Woningen die niet meer nodig zijn

kunnen zelfs jaren later nog worden gedemonteerd en op een andere locatie worden ingezet, als nieuwe woning maar ook als onderdeel van een kantoorpand of studentenflat. We hebben dus geen glazen bol nodig om exact te voorspellen hoeveel woningen er nodig zijn, maar wel een flexibele, duurzame en toekomstbestendige oplossing. De woningnood in Nederland vraagt niet om precieze praters, maar om flexibele aanpakkers. Info over de organisatie: Daiwa House Modular Europe is de grootste modulaire bouwer van Europa. Het bedrijf voorziet met een breed scala aan huisvestingsoplossingen van hoge kwaliteit in uiteenlopende woonwensen en behoeftes. De activiteiten in Europa bouwen voort op de uitgebreide en internationale ervaring van Daiwa House en Jan Snel als voorlopers in modulaire en circulaire bouw. Zoekt u concrete woonoplossingen voor het woningtekort in Europa? Neem contact op via daiwahousemodular.eu.

ACTUEEL

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor, IK LAS DAT NA HET OVERLIJDEN VAN CHRIS

Ik denk niet dat de kiezer verwacht dat als ze op ons stemmen, een van ons ook wethouder wordt.

SEGERIUS, RAADSLID TE ENKHUIZEN, ZIJN ZETEL LEEG BLIJFT. IS DAT IETS WAT DE RAAD UIT RESPECT KAN DOEN, OF GAAT DAT JURIDISCH ALTIJD ZO? TOM LUITEN

Beste Tom, Raadslid Luuk Tuiten (Lokaal Belang, Brummen) zoekt via Facebook naar kandidaat-wethouders, omdat niemand uit de fractie beschikbaar is, de Stentor 22 april.

Geld voor aanpak jonge criminelen Vijftien gemeenten krijgen extra geld om te voorkomen dat jongeren worden geronseld door criminele bendes. wǞȁǞȺɈƵȲ (ǞǶƊȁ æƵɀǞǶǐȖɹ ɨƊȁ hɐȺɈǞɈǞƵ Ƶȁ ßƵǞǶǞǐǘƵǞƮ ȺɈƵǶɈ ǯƊƊȲǶǞǯǲȺ ‫ ׂ׈‬ǿǞǶǯȌƵȁ ƵɐȲȌ ƦƵȺƧǘǞǲƦƊƊȲ‫خ‬

De minister heeft de vijftien gemeenten gevraagd de eerste plannen uit te werken. Het gaat om de gemeenten met wijken waar de risico’s het grootst zijn op het doorgroeien in een criminele carrière. Criminele bendes rekruteren jongeren voor kleine klusjes, zoals het afgeven van pakketjes. Vaak worden ze daarna gevraagd voor steeds grotere klussen, tot soms liquidaties aan toe. Het kabinet heeft daarom in het coalitieakkoord afgesproken dat er vanaf 2025 structureel 100 miljoen euro wordt geïnvesteerd om dit te voorkomen. Met het geld dat Yeşilgöz beschikbaar heeft gesteld, kunnen de eerste vijftien gemeenten nu al aan de slag met het maken van plannen. Op basis van die plannen wordt bekend hoeveel geld ze daarvoor nodig hebben. Later volgen andere gemeenten. Bij de eerste vijftien gemeenten zitten onder meer Amsterdam, Arnhem, Breda, Den Haag, Schiedam en Zaanstad. (RvdD) ←

Dit gaat over lijstuitputting: er zijn geen kandidaten genoeg om de aan de lijst toegewezen zetels in te vullen. Lijstuitputting kan zich meteen na de verkiezingen voordoen of tijdens de rit. In het eerste geval wint een partij meer zetels dan ze kandidaten heeft. Dan gaan de onvervulde zetels mee in de restzetelverdeling en dus naar een andere partij. In het geval van lijstuitputting tijdens de zittingsduur, bijvoorbeeld omdat iedereen er de brui aan geeft, verhuist of overlijdt, blijft de opengevallen zetel leeg tot de volgende verkiezingen. Beide gevallen van lijstuitputting zijn bijzonder. Maar van de combinatie van beide, zoals nu in Enkhuizen, had ik nog nooit gehoord. De Lijst Segerius won twee zetels bij de verkiezingen maar omdat er maar één kandidaat op de lijst stond, is de tweede zetel meteen herverdeeld. En nu Segerius zelf is overleden, is de lijst nu ook tijdens de zittingsduur uitgeput. En dan blijft zijn zetel leeg. Dit is allemaal geregeld in de krochten van het kiesrecht. ← Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

27 MAGAZINE

2022

TEKST: MARTEN MUSKEE

THEMA DUURZAAM LEEFBAAR

Meerdan alleen huizen bouwen 28

WONINGBOUW VRAAGT IN DE DICHTBEBOUWDE STAD OM EEN XyÀ0Jª m yÀà0ª§‫ ة‬à ªXy j jmXw À ( §À ÀX0‫ ة‬X ّ DIVERSITEIT, GROEN, DE ENERGIETRANSITIE EN DUURZAAMHEID ZIJN OPGENOMEN. ZO NIET, DAN STAAT DIE WONING ER STRAKS WEL, MAAR IS HET MET DE LEEFBAARHEID BEROERD GESTELD.

MAGAZINE

2022

BELLAMYBUURT

Scheepers stelt dat woningbouw, hoe urgent ook, niet het enige is wat mensen nodig hebben. Een stad moet vooral leefbaar en bewoonbaar zijn. ‘Als we

ons puur op de woningbouw focussen, komt de leefbaarheid in het geding. Er is ruimte nodig voor groen en de andere elementen die bijdragen aan een prettige woon- en leefomgeving. Ook de openbare ruimte hoort goed te functioneren. Dat draagt bij aan een gezond stedelijk systeem.’ Er is te weinig groen, zeker in bestaande steden. De Bellamybuurt telt zo ongeveer het minst aantal vierkante meters groen in heel Nederland. Het gaat om oude woningen in een sterk versteend gebied. Door de toenemende regenval bestaat de kans dat die onderlopen. Het woongenot lijdt onder het totale systeem van de wijk. ‘Het weghalen van parkeerplaatsen in ruil voor groen, draagt bij aan een redelijk natuurlijke oplossing’, aldus Scheepers. Ook hittestress kan het woongenot behoorlijk benadelen. Is er genoeg speelruimte voor kinderen of plek om elkaar te

Beeld: Arup

‘N

eem bij woningbouw het leefbaar houden van de stad als uitgangspunt’, zegt Vivian Scheepers, teamleider Stedenbouw bij Arup. Zij onderzoekt de mogelijkheden van integraal ontwerpen en ruimtegebruik binnenstedelijk. Zo deed ze in een opdracht van het Centrum Ondergronds Bouwen (COB), samen met TU Delft, de Vereniging Deltametropool en de gemeente Amsterdam in 2021 onderzoek in de Bellamybuurt in de hoofdstad.

Bij het herstel van kademuren kan het waardevol zijn om meteen een tunnelsysteem aan te leggen met gereserveerde ruimte voor afval, een ȌȁƮƵȲǐȲȌȁƮȺƵ ˛ƵɈȺƵȁȺɈƊǶǶǞȁǐ ȌǏ ƵƵȁ ƮƵƵǶ ɨƊȁ ƮƵ benodigde energievoorzieningen. Op de tekening een conceptoplossing voor de Bellamybuurt.

Beeld: Rainproof programma Amsterdam, Rainproof.nl

Bij de herinrichting van het Bellamyplein in Amsterdam is gekozen voor meer groen (wadi’s) om wateroverlast in de wijk op te vangen.

ontmoeten? ‘Het zijn allemaal onderwerpen die met elkaar samenhangen. Ook de energietransitie heeft ruimte nodig. In de Bellamybuurt zit alles ondergronds in een smal stratenpatroon samengepropt. Het is een gigantische puzzel om alles daar voor elkaar te krijgen.’ DUURZAAMHEIDSFONDS

Ook Nieuwegein werkt aan een integrale aanpak van de woningbouw, in dit geval bij de herstructurering van het stadscentrum (City). De ambitie is om de meest duurzame binnenstad van Nederland te worden, met een nieuw hoogwaardig ov-knooppunt, goede fietsontsluitingen en ruim tweeduizend duurzame woningen. Dat leverde recent de Publieksprijs Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Award 2022 op, de prijs voor een bijzonder initiatief in duurzame gebiedsontwikkeling. Wethouder Hans Adriani (PvdA) vindt dat streven niet meer dan logisch: ‘Nieuwegein wil voldoen aan de klimaatafspraken die in Parijs en Edinburgh zijn gemaakt. Gezien de grote klimaatopgaven, is het van belang bij gebiedsontwikkeling volgens de hoogste standaarden te bouwen. Het is onlogisch nu iets neer te zetten wat mijn opvolger over tien jaar weer moet renoveren omdat het niet aan de klimaateisen voldoet.’ Met een collectief warmte- en koude-

opslagsysteem, een circulair afvalwatersysteem en een ecologisch en klimaatadaptief plan voor de openbare ruimte en woongebouwen in City, is het voor Nieuwegein ook aardig puzzelen. Adriani: ‘We gaan niet mainstream mee met duurzame toepassingen om de duurzaamste binnenstad van Nederland te worden. In City lokken we innovatie uit om daarmee een stap verder te zetten dan we al kunnen. De gemeenteraad heeft een duurzaamheidsfonds ingesteld om bij te kunnen springen, mochten bepaalde innovaties eens iets duurder uitvallen.’ Bij duurzaamheid gaat het volgens de bouwwethouder om veel meer dan alleen energie. In het ontwerp van het gebied is de groenblauwe structuur – water en natuur – leidend voor de keuze waar de bouwblokken kunnen komen. Dat vraagt om een goede ordening van de ondergrond. City is wat betreft duurzame innovatie de komende jaren een continue proeftuin.

De ruim tweeduizend woningen worden verdeeld over twaalf bouwblokken. Die worden in stappen gerealiseerd, om er zeker van te zijn dat van de meest duurzame innovaties gebruik wordt gemaakt. Voor wateropvang stelt de gemeente ook hoge eisen aan de gebouwontwerpen. Het gebouw moet binnen het eigen ontwerp zeventig millimeter water kunnen opvangen en absorberen voordat het mag afvloeien in het openbaar gebied. Adriani: ‘We hebben het Quality Team City ingericht met daarin een stedenbouwkundige architect, een financieel vastgoedexpert en hoogleraar Huub Rijnaarts van de universiteit van Wageningen. Ontwikkelaars die op een tender inschrijven, moeten aantonen welke duurzaamheidsinnovaties er in hun project zitten volgens de laatste stand der techniek. Ze moeten laten zien dat ze hoog scoren op klimaatadaptatie, energie, biodiversiteit, hittestress en watercirculariteit. We dagen de markt uit het beste van zichzelf te tonen.’

‘Het moet vooral leefbaar en bewoonbaar zijn’

29 MAGAZINE

2022

Impressie binnentuin woningen stationsgebied City.

‘Nieuwegein wil voldoen aan de klimaatafspraken die in Parijs en Edinburgh zijn gemaakt’

Beeld: gemeente Nieuwegein

Na de financiële crisis zijn gemeenten voorzichtig geworden met actieve grondpolitiek. Zo niet Nieuwegein: op de meeste plekken in de binnenstad zijn de te ontwikkelen gronden aangekocht om de ambitie waar te maken. Dat is niet het geval in de wijk Rijnhuizen. Daar transformeert de gemeente een kantorengebied tot een woonwijk met 2500 nieuwe woningen, en ook daar is de groenblauwe structuur leidend. Adriani noemt die ontwikkeling spannender, omdat het gebeurt op grond van private partijen. ‘De ervaring leert dat je ook dan zaken voor elkaar krijgt, als je maar een heldere visie neerlegt. Dat doen we via uitnodigingsplanologie. Bij iedere vergunning rond afwijkend gebruik eist de gemeente een afdracht aan het gebiedsfonds. Daarmee betalen we alle ingrepen die nodig zijn om er ook een prettige woonwijk van te maken.’ Adriani, ook lid van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit, ervaart dat binnenstedelijke verdichting steeds

30 MAGAZINE

2022

vaker onrendabele toppen heeft die gemeenten niet meer kunnen dragen. ‘Veertien verstedelijkingsgebieden, waar ook Nieuwegein binnen valt, moeten een miljoen woningen realiseren. Op zich is de woningbouwimpuls daar een aardig middel voor. Maar de 1,6 miljard euro die uit het gemeentefonds gehaald is om de woningbouw een impuls te geven, is volstrekt ontoereikend.’ GEBREK AAN MIDDELEN

Scheepers erkent dat het op korte termijn goedkoper is nu vooral woningbouw prioriteit te geven. Maar voor de lange termijn kost dat de samenleving juist veel meer geld dan wanneer nu voor een integrale aanpak wordt gekozen. ‘Uit onze studie blijkt dat het gebrek aan overzicht en middelen voor koppelkansen één van de eerste zaken is waarvoor gemeenten, investeerders en projectontwikkelaars om de tafel moeten. Er is een nieuw businessmodel nodig voor de lange termijn.’

Beeld: gemeente Nieuwegein

Een impressie van de bouwvolumes in City Nieuwegein.

Scheepers’ onderzoeksteam ontwikkelt manieren om de verschillende belangen te toetsen voor slimmere en effectievere besluitvorming. Tijdens ontwerpprocessen vindt veel overleg plaats. Scheepers onderzocht welke acties en handelingen daarbij vaak terugkomen. Vervolgens werd bekeken of die digitaal inzichtelijk te maken zijn, zodat het nemen van beslissingen gemakkelijker wordt. Informatie over een wijk is echter over allerlei sectoren verdeeld, waardoor ontwerpers er moeilijk bij kunnen. ONTWERPEN VERGELIJKEN

Scheepers: ‘We hebben daar een instrument voor ontwikkeld. Dat maakt automatisch doorsneden van alle beschikbare data. De ontwerper kan daarmee aan de slag op basis van actuele gegevens en vervolgens het resultaat aan de database toevoegen. Dat is zichtbaar bij een volgend overleg en daar kunnen ambtenaren en andere ontwerpers dan weer op aanhaken.’ Daarnaast werkt het onderzoeksteam aan een dashboard. Dat toetst op basis van verschillende criteria en factoren als politiek, techniek, ecologie en economie, of een ontwerp aan de eisen voldoet. Het dashboard maakt op eenduidige wijze kwantitatieve en kwalitatieve aspecten inzichtelijk op bepaalde doelen – energietransitie of biodiversiteit of woningbouw – die een gemeente voor ogen heeft. Scheepers: ‘Zo kan een beleidsmaker afwegingen maken en verschillende ontwerpen naast elkaar leggen. Het mooie is ook dat iedereen een ontwerp kan indienen.’ ←

BEELD: DIMITRY DE BRUIN

CIJFERS IN BEELD

TOT 2030 MOETEN ER ÉÉN MILJOEN NIEUWE WONINGEN WORDEN BIJGEBOUWD. HET LEEUWENDEEL VAN DIE OPGAVE KOMT VOOR REKENING VAN HET WESTEN VAN HET LAND. BRON: CBS EN ABF.

AANTAL BIJ TE BOUWEN WONINGEN

NOORD

Tussen 2015 en 2029

6 47 2. 85 6 29 57 . 4 20 83 6 24 87 7. 20 80 7 20 .09 2 80

5 78 .3

OOST

.13 6.

1.5

3 37

1. 2

3 .17 30 .4

66 3.

3 17 5. 81 9 3. .04 20 75 20 3.7 19

30 .6 2 1 20 .57 0. 7. 20 83 1.5 6. 20 94 24 .8 95 1 . 20 .69 3 29 .5 1.7 95 67 . .9 95 .

WEST

NOORD

OOST

ZUID

1.6

42 .5 02 1. 8 42 .5 29 62 20 1.7 42 .8 24 73 20 1.6 29 20 .9 20 59 1.6 84 .7 10

ZUID

WEST

ingezonden mededeling

Syntrus Achmea en Zilveren Kruis doen beroep op gemeenten

‘Van wonen in de zorg naar zorg in de woning’ Zelfstandigheid, elkaar ontmoeten en omzien en zorgen voor elkaar. In levensloopbestendige woningen kun je oud worden. Toch zijn die er op dit moment nog veel te weinig. Zeker als je kijkt naar de sterke groei van het aantal ouderen in ons land. Syntrus Achmea en Zilveren Kruis roepen gemeenten op wonen en zorg beter te combineren.

De Nieuwe Sint Jacob in Amsterdam is een mooi voorbeeld van hoe het ook kan. Een nieuw woonzorgcomplex direct tegenover Artis met 305 levensloopbestendige woningen en twintig stadswoningen dat op 14 april officieel werd geopend. ‘In die woningen kunnen senioren van uiteenlopende leeftijd met allerlei verschillende hulpvragen terecht’, vertelt Daan Tettero, Fondsmanager Healthcare bij Syntrus Achmea Real Estate & Finance. ‘Variërend van lichte huishoudelijke zorg tot beginnende dementie. De woningen zijn zo aangepast dat er speciale bedden naar binnen kunnen, dat er tilliften gebruikt kunnen worden en dat kan worden opgeschaald met domotica. Dankzij ons nieuwe concept ‘Eef’ kunnen mensen veel langer in hun eigen huis blijven wonen. Zoals een ouder echtpaar waarvan de ene partner dementie heeft en sinds kort ergens anders woonde. In deze nieuwe woonvorm kunnen zij weer bij elkaar wonen. Dat is toch geweldig? Naast de 325 woningen hebben wij in hetzelfde complex nog 36 intramurale eenheden, waar Amstelring zorg verleent aan mensen met zware dementie.’ Jongeren helpen ‘Wij weten precies wie waar vergrijst’, zegt Jeroen Kemperman, senior manager Strategy en Business Development bij Zilveren Kruis. ‘We hebben de cijfers. En op het moment dat wij prettig thuis wonen

in een aangepaste woning kunnen realiseren, ontmoetingen stimuleren, eenzaamheid tegengaan, mensen in beweging houden en toegang tot formele en informele zorg geven, dan kunnen we zorgen dat ze langer en gelukkiger zelfstandig kunnen wonen.’ Een alternatief dus voor grote eengezinswoningen en gestapelde portiekwoningen waar senioren uiteindelijk niet meer zelfstandig kunnen blijven wonen. ‘Dát is onze gedeelde filosofie’, vult Tettero aan. ‘Wij bieden levensloopbestendige woningen waar mensen met elkaar oud kunnen worden. Woningen met een gemeenschappelijke ruimte waar ze elkaar kunnen ontmoeten. Zo blijven ze actiever, kunnen ze elkaar een beetje in de gaten houden en elkaar helpen waar nodig. Dan zie je ook dat de zorgvraag afneemt. Een stuk formele zorg wordt dan vervangen door informele zorg. Op het moment dat wij zoiets bouwen voor senioren, verleiden wij hen hun grote eengezinswoning te verlaten en te verhuizen naar een mooi op maat gemaakt appartement. Zo komt een verhuisbeweging tot stand die ertoe leidt dat die eengezinswoningen vrij komen voor jonge gezinnen en hun woningen weer vrij komen voor starters. Wie jongeren wil helpen, moet bouwen voor ouderen.’ Enorme maatschappelijke impact Vermogensbeheerder Syntrus Achmea en zorgverzekeraar Zilveren Kruis zijn beiden onderdeel van

Achmea, een financieel concern met diepe coöperatieve wortels. ‘We versterken elkaar en zoeken vervolgens nadrukkelijk de samenwerking met andere partijen, publiek en privaat, om oplossingen te vinden voor deze maatschappelijke opgave’, zegt Tettero. ‘Met elkaar kunnen we een enorme maatschappelijke impact realiseren. Als het gaat om senioren, kun je wonen en zorg in onze ogen niet los van elkaar zien. Ze vragen om een integrale benadering.’ Gemeenten spelen hier volgens Kemperman een grote rol in. ‘Als gemeente wil je zo goed mogelijk weten welke woonopgave je hebt. Als je naar de leeftijden van de inwoners kijkt en de sterke toename van groepen als alleenstaande ouderen, weet je ook welk percentage van de woningen levensloopbestendig zou moeten zijn en wat de potentie is voor andere meer gemeenschappelijke woonvormen.’ Betaalbaar houden Toch voldoet bijna geen enkele gemeente daaraan. ‘De groep alleenstaande senioren groeit relatief het snelst’, legt Kemperman uit. ‘Er zijn er nu al 1,2 miljoen en in 2040 zullen dat er 1,8 miljoen zijn. Het betaalbaar houden van de zorg vraagt om levensloopbestendige woningen. Landelijk gezien zou 50 procent van alle woningen levensloopbestendig moeten zijn. Maar dat is het bij lange na niet. De onderlinge verschillen tussen

gemeenten zijn groot. In Amsterdam zou 28 procent levensloopbestendig moeten zijn en in Rotterdam 68 procent. Maar zoveel aangepaste woningen komen er niet als je blijft bouwen voor de woonbehoefte van gisteren. Wij spreken gemeenten daar op aan. Ook bij het ontwikkelen van grote nieuwe projecten. We gaan met z’n allen heel oud worden. Dat is geweldig. Maar wat betekent dat voor de druk op ons sociaal domein? Hou daar nú al rekening mee bij het maken van bestemmingsplannen. Natuurlijk zijn studentenwoningen en eengezinswoningen op papier het makkelijkst te realiseren en weg te zetten. Maar bedenk wel:

jongeren kunnen wél wonen in levensloopbestendig woningen, maar senioren in een startersflatje is een veel slechter idee.’ Meer dan stenen Natuurlijk is dat een uitdaging, realiseert Tettero zich. ‘Sommige gemeenten hebben nog geen visie op dit thema. Ze zien dat het een probleem gaat worden, maar ze hebben geen helder plan welke kant ze op moeten.’ Vanuit Zilveren Kruis gaan wij ook met gemeenten in gesprek om onze kennis op het gebied van demografie te delen. Dankzij de Taskforce Wonen gaat het gelukkig een stuk beter

en worden stappen in de goede richting gezet. Tegelijkertijd zien Tettero en Kemperman dat veel gemeenten nog huiverig zijn met betrekking tot het aanwijzen van locaties. Kemperman: ‘Traditioneel werd altijd gedacht dat we meer intramuraal moesten gaan werken. Meer verpleeghuizen dus. Ons doel is precies het tegenovergestelde. Niet de mensen de zorg in halen maar de zorg naar de mensen toebrengen. Een verschuiving dus van wonen in de zorg naar zorg in de woning.’

Lees het op appèl op syntrus.nl.

TEKST: LEO MUDDE

GEMEENTEDELERS

Delen van succes 34 MAGAZINE

2022

EIND JUNI WORDT TIJDENS HET JAARCONGRES VAN DE VNG BEKENDGEMAAKT WELKE INITIATIEVEN DIT JAAR DE WINNAARS ZIJN VAN DE COMPETITIE GEMEENTEDELERS 2022. VNG MAGAZINE SCROLDE DOOR DE LIJST VAN GENOMINEERDEN EN LICHTTE ER DRIE VOORBEELDEN UIT.

emeenteDelers is een initiatief van VNG, BZK en VDP, de Vereniging Directeuren Publieksdiensten. Het is een podium om kennis en ervaring met elkaar te delen, bijvoorbeeld over een project waar veel van geleerd is of een actie die (onverwacht) veel heeft opgeleverd. De scope van de competitie is breed: alle acties van gemeenten die bijdragen aan een betere dienstverlening komen in aanmerking. De enige overeenkomst is dat andere gemeenten van de casus kunnen leren, zodat ze niet allemaal steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Alle inzendingen komen op de databank praktijkvoorbeelden van VNG.

INITIATIEVENMAKELAAR

Inwoners van Apeldoorn met een plan om de leefomgeving mooier, leuker of veiliger te maken, worden daarin actief gesteund met een gemeentelijke subsidie. Daarnaast kunnen zij gebruikmaken van ‘initiatievenmakelaar’ Meri Ismirowa. Zij helpt met de aanvraag voor de subsidie, verbindt inwoners aan lokale partners en brengt ze in contact met de juiste ambtenaren. De regeling bestaat nu twee jaar en in die tijd zijn al meer dan honderd initiatieven gehonoreerd. Een greep uit de grote hoeveelheid aanvragen: Missie Marieke stimuleert inclusiviteit op basisscholen tussen kinderen

met en zonder een handicap, een groep inwoners versterkt de sociale cohesie en bestrijdt eenzaamheid door het aanleggen van jeu-de-boulesbanen bij seniorenappartementen, en bewoners leggen een moestuin aan midden in het stadscentrum en creëren daarmee een originele ontmoetingsplek. Volgens de gemeente is de subsidieregeling inwonersinitiatieven zo waardevol, omdat ze inspeelt op de ‘eigen kracht’ van de buurt. ‘Buurtbewoners zien zélf immers vaak het beste wat er nodig is in hun wijk. Juist die ideeën vanuit de buurt willen we versterken’, stelt Apeldoorn in zijn presentatie op GemeenteDelers.nl. Als specifiek voorbeeld hiervan noemt de gemeente een idee om

door laaggeletterden en teksten voor het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Leerplicht werden voorgelegd aan een groep mbo-studenten. Zwolle heeft alle documenten voor het opzetten van een lezerspanel gebundeld en al gedeeld met een handvol andere gemeenten. ‘Onze aanpak is simpel, levert betere teksten op en daarom willen we dit delen met zo veel mogelijk gemeenten en andere overheidsorganisaties’, schrijft de gemeente in een toelichting bij haar inzending voor GemeenteDelers. X0(0ª00yۜ ªÇJJ0

met een koffiekamer een ontmoetingsplek in de wijk te realiseren, om het onderling contact tussen inwoners te versterken. ‘Organisatorisch hadden ze alles rond, maar ze misten nog een bedrag om een goed koffiezetapparaat aan te schaffen en de pui van de koffiekamer aan te passen. Met een kleine subsidie uit de regeling waren de initiatiefnemers ontzettend geholpen.’ Het is een klein steuntje in de rug met een grote impact. ‘De regeling helpt mee om kleine en grotere initiatieven tot een succes te maken.’ VERSIMPELTEAM

Vaagtaal en ingewikkelde ambtelijke formuleringen, het is al een oude worsteling binnen gemeenten en vaak een bron van frustratie of woede bij inwoners. Zwolle wil zijn teksten duidelijker en toegankelijker maken en laat een inwonerspanel concepten beoordelen in de hoop dat de opmerkingen leiden tot betere teksten. Het ‘Versimpelteam’, noemt de gemeente dat panel. Het idee is niet nieuw. Enschede werkt al langer met een lezerspanel, maar laat dat uitvoeren door een bureau. Zwolle keek naar de ervaringen van Enschede en gebruikte vervolgens de eigen kanalen – website, Facebook, de huis-aan-huiskrant en het vrijwilligersplatform – om inwoners uit te nodigen mee te doen. Het leverde in korte tijd meer dan honderd reacties op, van studenten tot gepensioneerden en van uitkeringsgerechtigden tot juristen en journalisten. Zij denken mee over de standaardteksten van brieven en website en over de begrijpelijkheid van formulieren. Maar zij niet alleen, want via het Versimpelteam kon de gemeente een webtekst ook laten beoordelen

Brugge is de enige niet-Nederlandse gemeente in de competitie. Het wil dat al zijn medewerkers digitaal vaardig zijn en verzorgt daarom een training voor alle 450 medewerkers die niet op kantoor zitten, zoals de mensen in de buitendienst. Niet alleen om deze kwetsbare groep digitaal te emanciperen en bij te dragen aan sociale inclusie, maar ook om de eigen informatie beter bij iedereen te kunnen laten landen en de organisatie digitaal toekomstbestendig te maken. ‘Het digitaal connecteren van alle medewerkers was onze topprioriteit’, schrijft Brugge op GemeenteDelers. ‘Nu gebeurt nog veel op papier: van de opdracht die de medewerkers ’s ochtends meekrijgen, tot een papieren verslag van het geleverde resultaat. Door al onze medewerkers digitaal vaardig te maken, opent zich een waaier aan mogelijke digitale toepassingen. Zo zien we al meteen een efficiëntere planning en rapportering, en nu kunnen ook smarttoepassingen overwogen worden, zoals de slimme vuilnisbak die ervoor zorgt dat de mensen van de afdeling Netheid enkel nog moeten stoppen bij die vuilnisbakken die vol zijn.’ Verschillende Vlaamse gemeenten hebben al belangstelling getoond en volgens Brugge kan het concept eenvoudig door Nederlandse gemeenten worden overgenomen. Dat er sprake is van een gemeentelijk eigenbelang – een efficiëntere organisatie – erkent de gemeente volmondig. ‘Maar niet minder belangrijk zijn de getuigenissen van medewerkers: het mooiste is wanneer zij vol trots komen laten zien dat ze nu een e-mail kunnen versturen met hun smartphone.’ ←

‘Onze aanpak is simpel en levert betere teksten op’

35 MAGAZINE

2022

Alle twaalf ˛ȁƊǶǞȺɈƵȁ ȺɈƊƊȁ Ȍȯ ǐƵǿƵƵȁɈƵƮƵǶƵȲȺ‫خ‬ȁǶ

NET UIT

Brede welvaart Het vierde kabinet-Rutte heeft veel geld gereserveerd voor de aanpak van grote maatschappelijke opgaven zoals het Klimaatakkoord, de stikstofproblematiek en het woningtekort. Het platteland speelt een cruciale rol in de oplossing, ziet de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

‘Het is duidelijk dat stad en platteland, Randstad en regio, op elkaar zijn aangewezen’, schrijft de raad in het voorwoord van de nieuwe bundel over de brede welvaart. De bundel verscheen vanwege de vijfde Dag van de Financiële Verhoudingen, die eind april plaatsvond.

Bijdragen zijn er onder meer van hoogleraar Bettina Bock van Wageningen Universiteit, over de bekostiging van de leefbaarheid van het platteland, en van econoom Wimar Bolhuis over de bekostiging van nationale opgaven op regionaal niveau. Joks Janssen (Tilburg University) en adviseur John Dagevos schrijven over de verdeling van de brede welvaart over de verschillende regio’s. En er is een bijdrage van Marijn Molema (Fries Sociaal Planbureau) over regionale ontwikkelingen in historisch perspectief. Raad voor Openbaar Bestuur, Brede welvaart, grote opgaven!, te downloaden via raadopenbaarbestuur.nl.

MAGAZINE

2022

Gemeentelijke ICT

Dit is jeugdzorg Hoe zit de jeugdzorg in elkaar, wat is de bedoeling van de jeugdwet en hoe wordt jeugdzorg ingekocht?

Gemeenten zijn toe aan een ‘fundamentele heroriëntatie’ op de omgang met ICT, schrijven Kees Groeneveld en Herman Timmermans.

Jeugdzorg Nederland heeft voor nieuwe raadsleden de website ditisjeugdzorg.nl gemaakt. Veel gemeenteraadsleden, stelt Jeugdzorg Nederland, vinden dat ze te weinig grip krijgen op de jeugdzorg. De website is vooral bedoeld om de nieuwe raadsleden op weg te helpen, om zo in de lokale context goed toezicht te houden op hoe de gemeente het jeugdzorgbeleid vormgeeft.

Ze geven veel geld uit aan externe leveranciers en providers. Dat heeft voordelen, maar het leidt óók tot onnodige versnippering van kennis en capaciteit. In hun boek Reset de gemeentelijke ICT houden Groeneveld en Timmermans een pleidooi om het roer om te gooien. Op praktische wijze laten de auteurs zien hoe dat volgens hen zou kunnen.

Ditisjeugd-

Kees Groeneveld en Herman Timmermans, Reset de gemeentelijke

zorg.nl.

ICT, uitgeverij Haystack, € 27,50.

André Krouwel Oprichter Kieskompas

COLUMN

politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

RAMP

e coronapandemie heeft als een contrastvloeistof de maatschappelijk scheidslijnen zichtbaar gemaakt en de kloof tussen arm en rijk is nog verder verdiept. Onlangs presenteerden we de resultaten van twee jaar onderzoek naar de economische, sociale en ook psychologische gevolgen van een virus dat ons land meesleurde in een mondiale crisis. De preventieve maatregelen om besmettingen te verminderen grepen diep in, ook in de privésfeer en ons sociale leven. Daardoor waren er niet alleen grote economische gevolgen door inkomens- en baanverlies of studieachterstand, er was ook veel psychologisch leed. Baanbrekend onderzoek na de watersnoodramp van 1953 had al aangetoond dat mensen een ramp en haar gevolgen anders ervaren wanneer ze beschikken over sociaal kapitaal. Mensen met een uitgebreider maatschappelijk netwerk, meer communicatievaardigheden, meer vertrouwen in de overheid en hun medeburgers, een hogere opleiding en hogere kwaliteit woning, beleven de pandemie anders en voelen zich meer in controle dan mensen die minder kunnen leunen en rekenen op de ‘zachte krachten’ van de maatschappij. Velen in kwetsbare posities voelden zich aan hun lot overgelaten, ook al waren er veel burgerinitiatieven en flinke overheidssteun om mensen door de crisis te helpen. Deels is dat een systeemfout. De overheid heeft de neiging om de vorm aan te nemen van een patatsnijder, zo vertellen mensen uit het veld. Veel problemen worden benaderd met een bestuurlijke logica van verkokering en departementalisering. Maar de meervoudige problemen aan de onderkant van de sociale ladder vergen juist een ontkokerde en overkoepelende aanpak. Als mensen inkomen dreigen te verliezen, opgesloten zitten met velen in een kleine ruimte, weinig contact hebben met buren en de weg naar hulp soms gewoon niet kunnen vinden, dan breekt er iets in zo’n huishouden. Dan helpt het niet dat je aan het ene loket een extra computer voor de kinderen kunt halen en aan een ander loket financiële steun kunt aanvragen. Niemand had deze pandemie kunnen voorkomen (behalve als je gelooft in vergezochte samenzweringstheorieën), maar we kunnen wel zorgen dat de disproportioneel negatieve effecten van corona die aan de onderkant van de samenleving zijn neergeslagen, deels teniet worden gedaan. We moeten niet bang zijn om ongelijke gevallen ook ongelijk te behandelen, zo vatte een deelnemer het samen. Niet bang zijn om flink extra middelen in te zetten daar waar de ramp grote gaten heeft geslagen in de sociale cohesie en het politieke vertrouwen. Niet iedereen is zelfredzaam. Niet iedereen heeft sociaal kapitaal als reddingsboei. Sociale Deltawerken zijn nodig om te voorkomen dat mensen verdrinken in de kolken van onsamenhangende overheidsbesluiten en complexe voorzieningen. ←

VELEN IN KWETSّ BARE POSITIES VOELDEN ZICH AAN HUN LOT OVERGELATEN

37 MAGAZINE

2022

ingezonden mededeling

Tak Lam directeur BPD Woningfonds roept gemeenten op:

‘Durf te omarmen wat anders en nieuw is’ Betaalbare woningen voor iedereen. Dat is de missie van BPD Bouwfonds Gebiedsontwikkeling en BPD Woningfonds. En dat doen ze door het ontwikkelen van woningen in alle soorten en maten. Koop én huur dus, van sociaal en heel betaalbaar tot vrije sector, maar ook woningen die heel goed bereikbaar zijn voor de middeninkomens. ‘Die mix hebben we keihard nodig’, zegt directeur Tak Lam van BPD Woningfonds. ‘Juist nú.’ ‘Net na de Tweede Wereldoorlog speelde eigenlijk hetzelfde als nu’, zegt Gea Voorhorst, COO bij BPD Europe. ‘Er was een grote woningnood en mensen met een smallere beurs hadden echt een groot probleem. BPD is opgericht als antwoord op die enorme vraag naar betaalbare woningen.’ Nu, ruim 75 jaar later, zitten we in hetzelfde schuitje. Grote krapte op de woningmarkt en wederom een grote behoefte aan betaalbare woningen voor mensen met middeninkomens. Voorhorst: ‘Als BPD richten wij ons op betaalbare en gezonde nieuwbouwwoningen voor iedereen, in een prettige en toekomstbestendige leefomgeving. BPD als gebiedsontwikkelaar van betaalbare woningen en BPD Woningfonds - als verhuurder van deze woningen.’ Prefab woningen? Graag zelfs Integrale gebiedsontwikkeling dus met een heel divers karakter. ‘Bij BPD zien wij dat als maatschappelijke opgave’, gaat Voorhorst verder. ‘Wij geloven niet in gebiedsontwikkelingen met een eenzijdig woningaanbod, maar wel in zorgvuldig afgewogen woonwijken met veel diversiteit waar iedereen zich thuis voelt. Daarom zetten wij ook stevig

in op samenwerkingen met gemeenten en corporaties. Zo hebben we in Utrecht Overvecht een overeenkomst gesloten met Mitros en de gemeente Utrecht om deze wijk te transformeren naar een meer diverse en gemêleerde wijk met sociale huurwoningen, middeldure huurwoningen en koopwoningen. Met elkaar kunnen we de druk op de woningmarkt verlichten. Niet alleen bouwen om het bouwen maar wel opschalen en uitbreiden van locaties waar mogelijk.’ Daar ligt volgens Voorhorst een belangrijke rol voor gemeenten. ‘Wij zijn klaar om die woningen te ontwikkelen, maar gemeenten moeten die locaties wél beschikbaar kunnen stellen. Willen we de honderdduizend woningen per jaar realiseren, dan zal uitbreiding niet alleen in het stadscentrum maar zeker ook aan de randen van steden en dorpen moeten plaatsvinden. Uiteraard mogen dat ook prefab woningen zijn. Graag zelfs, want die zijn van hoge kwaliteit, snel te realiseren, stukken betaalbaarder en veel duurzamer.’ Kwaliteit en duurzaamheid ‘Er zijn natuurlijk nu ook al veel mensen die wachten op een woning’, stelt Lam, die vanaf de start betrokken is bij BPD Woningfonds.

BPD Bouwfonds Gebiedsontwikkeling en BPD Woningfonds ontwikkelen woningen die goed bereikbaar zijn voor de middeninkomens, zeggen Gea Voorhorst en Tak Lam. Foto: Jan Vonk.

‘Centraal staat het snel realiseren van betaalbare woningen en daar zijn wij als BPD heel goed toe in staat. Uiteraard altijd nieuwbouw want dat staat sowieso voor kwaliteit en duurzaamheid, maximaal wooncomfort en lagere kosten. Onze scope is daarbij een maandelijkse huurprijs tussen 650 en 1000 euro met uitschieters van 1200 voor grotere eengezinswoningen. Zeker wat betreft duurzaamheid zit er bij nieuwbouw een enorm voordeel. Door allerlei slimme toepassingen en duurzame energiesystemen komen de energielasten voor nieuwbouwwoningen gemiddeld zeker honderd euro per maand lager uit dan voor bestaande bouw. En dat is in deze tijd natuurlijk ontzettend prettig.’ Profiteer van het schaalvoordeel Om die nieuwbouw daadwerkelijk te realiseren, doet ook Lam een

beroep op gemeenten. ‘Help mee om locaties door de procedures te krijgen en werk met ons samen. Niet alleen op projectniveau maar ook op gemeenteniveau. Sommige gemeenten houden erg vast aan traditionele bouw. Wij zeggen: durf ook te omarmen wat anders en nieuw is. Want dat gaat veel sneller. Pak niet één project maar behandel meteen vier of vijf projecten tegelijk binnen de gemeentegrenzen en profiteer zo van het schaalvoordeel.’

daar draait het om.’ Deels is dat besef er al. ‘De Caai, het oude Campinaterrein in Eindhoven, is daar een mooi voorbeeld van’, zegt Lam. ‘Daar werken we aan de bouw van twee woontorens met 283 woningen. Bij de Wilgenvliet in Arnhem zijn vorige maand twee prachtige appartementengebouwen opgeleverd met twee keer 33 woningen in koop én huur, waarvan wij als BPD Woningfonds de huurwoningen hebben afgenomen.’

Succesvoorbeelden Gemeenten zouden meer kunnen meebewegen, vindt Lam. Zowel in begrip van urgentie, flexibiliteit en in interpretatie van de regels, als in de grondprijs. ‘De erkenning dat er op korte termijn meer betaalbare woningen moeten komen en het herkennen van de partner met wie je daar samen in kunt optrekken,

Gevoel van urgentie Tegelijkertijd wil Lam middelgrote gemeenten een compliment geven. ‘De vraag naar huurwoningen is enorm. Inmiddels hebben wij al 4000 woningen in beeld, waarvan er al 850 in de verhuur zijn en 650 in aanbouw. De rest zit in de pijplijn. Maar onze ambitie ligt hoger. We streven ernaar eind dit jaar 6500

woningen in portefeuille te hebben. Ons doel op de langere termijn: in tien jaar tijd 15.000 duurzame en betaalbare nieuwbouw middenhuurwoningen toevoegen aan de woningmarkt.’ Vooral bij middelgrote gemeenten, waar de lijnen vaak korter zijn en het gevoel van urgentie groot is, krijgt BPD Woningfonds veel van de grond. Lam: ‘Zou het niet geweldig zijn als de grote gemeenten daar ook in mee zouden kunnen? Doordat zij met grotere uitdagingen en strengere eisen kampen, zijn ze vaak minder flexibel. En dat is jammer. Want de nood is hoog en dat verandert niet zo maar.’

Wilt u meer weten over BPD Woningfonds? Kijk dan op bpd.nl/bpd-woningfonds.

BETOOG

ERIK BOOG

Kabinet, zet in op mobiel DNA-lab bij opsporing Mobiele DNA-analyse bij criminaliteit biedt de mogelijkheid om daders snel op te sporen. Burgemeester Erik Boog van Diemen roept het kabinet op daarom te investeren in deze innovatie. 40 MAGAZINE

2022

nlangs ging ik op bezoek bij een inwoonster op leeftijd die in haar eigen woning overvallen was. Op zo’n moment dringt pas echt door wat we eigenlijk bedoelen met de wat technocratische term high impact crimes. Een woninginbraak, een tasjesroof of een overval is voor de mensen die het overkomt een niet te onderschatten inbreuk op hun leven. Alle reden om goed en stevig werk te blijven maken van de aanpak van dit soort ingrijpende misdrijven.

terreinen. De inzet van onder meer politie, gemeenten, ondernemers, woningcorporaties en inwoners is goed zichtbaar in de politiecijfers. De extra aandacht voor preventie en toezicht werpt vruchten af. Maar ik denk dat we de grens naderen van wat wij met preventie nog kunnen verbeteren. Ook meer politie-inzet is bij de huidige capaciteitsproblemen niet een reële mogelijkheid om de cijfers nog verder te laten dalen. Daarom moeten we meer inzetten op innovatie. En daar zijn momenteel goede mogelijkheden voor. LOCALDNA

GOED NIEUWS

Er is wat dat betreft best goed nieuws te melden. Al jarenlang dalen de criminaliteitscijfers op deze

De extra aandacht voor preventie en toezicht werpt zijn vruchten af

Het baanbrekende project LocalDNA van het Nederlands Forensisch Instituut, de politie en het Openbaar Ministerie heeft laten zien dat door de inzet van mobiele DNA-analyse-apparatuur plegers van inbraken, straatroven en andere veelvoorkomende misdrijven in minder dan een halve dag zijn op te sporen. Uit onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam blijkt dat analyses in een mobiel DNA-lab, nabij de plaats van het delict, duidelijk meerwaarde hebben. Een snelle DNA-match is belangrijk. Direct na een misdrijf is meer bewijs voorhanden. Verdachten

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

41 Beeld: gemeente Diemen MAGAZINE

2022

hebben zich vaak nog niet ontdaan van gestolen goed of ze dragen nog sporen van het misdrijf met zich mee. Ze zijn bovendien eerder geneigd om te bekennen als ze kort na de gebeurtenis worden geconfronteerd met de verdenking en met het bewijs. Deze nieuwe aanpak blijkt ook te helpen om inbraakreeksen te doorbreken. Wordt een inbreker na één inbraak al gepakt, dan kan zo’n serie in eenzelfde wijk doorbroken worden.

‘Met relatief weinig geld kun je echt een verschil maken in de criminaliteitsbestrijding’

MEER INVESTEREN

Ik pleit er dan ook voor meer te investeren in de ontwikkeling van de mobiele DNA-labs. Minister Dilan Yesilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid zou de ontwikkeling van snellere DNA-analyse met mobiele DNA-labs steviger kunnen ondersteunen. Met geld en mankracht. Er is in het regeerakkoord wel extra geld uitgetrokken voor forensische opsporing, maar dit is niet genoeg om deze DNA-aanpak snel verder te ontwikkelen. Dat is een gemiste kans. Met relatief weinig geld kun je met deze innovatie echt een verschil maken in de criminaliteitsbestrijding. Mogelijk niet alleen bij de eerdergenoemde vormen van veelvoorkomende criminaliteit, maar ook bij moordzaken. Dat zou uit vervolgonderzoek moeten blijken.

NIET ONBENUT

Terecht is er steeds meer aandacht voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit gekomen, maar we mogen de mogelijkheden om ook de high impact crimes verder terug te dringen niet onbenut laten. De impact van deze soorten criminaliteit op slachtoffers en de gemeenschap blijft immers groot. De inzet van mobiele DNA-labs kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Waarom zouden wij deze kans dan laten liggen? ←

Erik Boog is burgemeester van Diemen.

PERSONALIA OVERLEDEN

OVERSTAP

42 MAGAZINE

2022

Ronald Vennik Ronald Vennik is beoogd wethouder in Heiloo. Nu is hij nog raadsǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ (Ǟǯǲ Ƶȁ àƊƊȲƮ‫ ة‬ƵƵȁ ȁǞƵɐɩƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ ƮǞƵ ȁƊ ƵƵȁ ǏɐȺǞƵ van Heerhugowaard en Langedijk dit jaar van start ging.

Vanwaar deze overstap? ‘Ik was acht jaar wethouder in Velsen en nu bijna vier jaar griffier. Na zo’n periode begon het toch te kriebelen om weer als wethouder aan de slag te gaan. De vraag kwam in zekere zin als een verrassing. Het komt te vroeg, dat is zeker waar, deze gemeenteraad is net gestart. Maar dit is nu eenmaal de periode waarin nieuwe wethouders worden gezocht. Als die vraag komt, kun je niet zeggen: “Dat lijkt me wel leuk, dat ga ik over een jaar eens doen”. Gelukkig werk ik in een omgeving die snapt dat zoiets kan gebeuren. Het klinkt gewaagd, je baan opzeggen voor je als wethouder bent benoemd. Maar ik heb het toch gedaan, zodat de raad gelijk aan de slag kan met het zoeken naar vervanging.’

Wat gaat u doen? ‘Daar kan ik nog niet veel over zeggen, de coalitieonderhandelingen zijn nog niet afgerond. Heiloo is een volstrekt andere gemeente dan Velsen. Maar je ziet wel dat de woningbouw overal een enorme opgave is. Datzelfde geldt voor verduurzaming, klimaatadaptatie, het sociaal domein. Dus ondanks de andere schaal zal het werk vergelijkbaar zijn met wat ik al ken uit mijn tijd als wethouder in Velsen.’

Wat laat u achter? ‘Een ambitieuze gemeenteraad die de moed heeft gehad om met een nieuw vergadermodel te gaan werken. De voormalige gemeenten Langedijk en Heerhugowaard hadden twee verschillende culturen, het is mooi dat ze nu samen, langs de weg van zo’n nieuw vergadermodel, gaan werken aan een gezamenlijke cultuur. En ik laat een compleet griffieteam na, dat van de raad ook de ruimte kreeg om een communicatieadviseur aan te nemen om het werk van de raad beter voor het voetlicht te brengen.’ (LM) ←

Gemeenteraadslid Johan de Vos ɐǞɈ JȌƵȲƵƵٌ ɨƵȲ˜ƊǲǲƵƵ ǞȺ ȌɨƵȲǶƵƮƵȁ‫( خ‬Ƶ ßȌȺ was fractievoorzitter van de ǶȌǲƊǶƵ ȯƊȲɈǞǯ ßǞɈƊǶƵ jƵȲȁƵȁ JȌƵȲƵƵٌ ɨƵȲ˜ƊǲǲƵƵ ‫ـ‬ßjJ ‫ خف‬ RǞǯ ɩƊȺ ȲƊƊƮȺǶǞƮ ȺǞȁƮȺ ׂ‫ ة׆׀׀‬ eerst in Middelharnis en na ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵǶǞǯǲƵ ǘƵȲǞȁƮƵǶǞȁǐ Ǟȁ ׂ‫ ׃ׁ׀‬Ǟȁ JȌƵȲƵƵٌ ɨƵȲ˜ƊǲǲƵƵ‫( خ‬Ƶ ßȌȺ ɩƊȺ ƊǶ ƵȁǞǐƵ ɈǞǯƮ ɹǞƵǲ ǿƊƊȲ ɩƵȲƮ Ǟȁ ǿƊƊȲɈ ɈȌƧǘ ȌȯȁǞƵɐɩ ƦƵǁƮǞǐƮ ƊǶȺ ȲƊƊƮȺǶǞƮ‫ خ‬RǞǯ ȌɨƵȲǶƵƵƮ Ȍȯ ׁ‫ ׉‬ƊȯȲǞǶ‫ ة‬ƶƶȁ ƮƊǐ ɨȌȌȲ ɹǞǯȁ ‫ׄ׆‬ȺɈƵ ɨƵȲǯƊƊȲƮƊǐ‫خ‬ Chris Segerius is overleden ȁȌǐ ɨȌȌȲ ǘǞǯ ɹǞǯȁ ɹƵɈƵǶ Ǟȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ 0ȁǲٌ ǘɐǞɹƵȁ ǏɯȺǞƵǲ ǲȌȁ ǞȁȁƵǿƵȁ‫ خ‬ RǞǯ ɩƵȲƮ Ǟȁ ǿƊƊȲɈ ƊǶȺ ƵƵȁǿƊȁȺȯƊȲɈǞǯ Ǟȁ ƮƵ ȲƊƊƮ ǐƵǲȌɹƵȁ Ƶȁ ǞȺ Ȍȯ ‫ ׀׃‬ǿƊƊȲɈ in een digitale vergadering ǐƵǤȁȺɈƊǶǶƵƵȲƮ‫ خ‬0ȁǲƵǶƵ ɩƵǲƵȁ ǶƊɈƵȲ‫ ة‬Ȍȯ ׂׂ ƊȯȲǞǶ‫ ة‬ȌɨƵȲǶƵƵƮ ǘǞǯ Ȍȯ ‫ٌ׈ׇ‬ǯƊȲǞǐƵ ǶƵƵǏɈǞǯƮ‫ خ‬ Omdat Segerius de enige ǲƊȁƮǞƮƊƊɈ ɩƊȺ Ȍȯ ƮƵ ǶǞǯȺɈ ɩƊƊȲǿƵƵ ǘǞǯ ǿƵƵƮƵƵƮ ƊƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮȺɨƵȲǲǞƵɹǞȁǐƵȁ‫ ة‬ɩȌȲƮɈ ɹǞǯȁ ȯǶƊƊɈȺ Ǟȁ de raad niet door iemand ƊȁƮƵȲȺ ǞȁǐƵȁȌǿƵȁ‫خ‬

GEMEENTEN Gemeentesecretaris Otto Eussen van Brunssum verǶƊƊɈ ƮƵ˛ȁǞɈǞƵǏ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ na onderhandelingen over ɹǞǯȁ ɨƵȲɈȲƵǲ‫ خ‬0ɐȺȺƵȁ ƦƵǐȌȁ Ȍȯ ׁ ǿƵǞ ׂ‫ ׀ׂ׀‬Ǟȁ ȲɐȁȺȺɐǿ‫ خ‬ (ƊƊȲɨȌȌȲ ɩƊȺ ǘǞǯ ƊǶǐƵǿƵƵȁ ƮǞȲƵƧɈƵɐȲ Ɗ‫خ‬Ǟ‫ خ‬ƦǞǯ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ ƵȲǐƵȁ ‫ـ‬mǞǿƦɐȲǐ‫ خف‬Ȍǲ ɩƵȲǲɈƵ ǘǞǯ Ǟȁ ǘƵɈ ȌȁƮƵȲɩǞǯȺ Ƶȁ ƦǞǯ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ RƵƵȲǶƵȁ Ƶȁ wƵƵȲȺȺƵȁ‫خ‬

redactie@vngmagazine.nl

Nanne Kramer begon op 16 april als gemeentesecretaris van Wassenaar. Het is een tijdelijke aanstelling, vooralsnog voor een halfjaar. In Wassenaar vervangt hij Hélène Oppatja die per 1 mei directeur werd bij het CBG Centrum voor Familiegeschiedenis. Kramer was tot november 2020 algemeen directeur van het samenwerkingsverband van De Wolden en Hoogeveen en vanuit die functie ook gemeentesecretaris in beide gemeenten. Daarna was hij op interimbasis organisatiedirecteur bij de gemeente Leusden.

gemeenten gewerkt in leidinggevende functies, als laatste bij Edam-Volendam.

Evert Bunt is op 21 april gestart als interimȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ (ǞƵǿƵȁ‫ خ‬ JȲǞǏ˛ ƵȲ Hans Nubé van de Diemense raad ging in september 2021 met pensioen. De functie werd tot de gemeenteraadsverkiezingen waargenomen door Martin van Engelshoven-Huls en nu dus door Bunt. Bunt heeft een lange staat van dienst als ‫ـ‬ǞȁɈƵȲǞǿ‫ف‬ǐȲǞǏ˛ ƵȲ‫ خ‬RǞǯ ɩƵȲǲɈƵ ƵƵȲƮƵȲ ƊǶȺ ‫ـ‬ǞȁɈƵȲǞǿ‫ف‬ǐȲǞǏ˛ ƵȲ voor de gemeenteraden van Graafstroom, NieuwLekkerland, Oud-Beijerland, Bronckhorst, Zwijndrecht en Reimerswaal.

Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Eindhoven (circa 235.800 inwoners), vacant per 13 september 2022. Het salaris bedraagt € 11.741,96 bruto per maand. De ȯȲȌ˛ ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǲƊȁ ɩȌȲƮƵȁ opgevraagd via burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl of via tel. 06-52794333/06-18303119. Sollicitaties vóór 13 mei sturen naar de CdK in de provincie Noord-Brabant.

Sjaak Vriend begint op 16 ǿƵǞ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵٌ meenteraad van Hollands Kroon. Hij wordt daar de opvolger van Jan Klopstra, die enige tijd geleden om gezondheidsredenen is gestopt. Sindsdien wordt het ǐȲǞǏ˛ ƵȲȺƧǘƊȯ ɩƊƊȲǐƵȁȌǿƵȁ door plaatsvervangend ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Martine Klaassen Bos. Vriend heeft bij diverse

ªƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲ Frans den Hengst van de gemeenteraad van Son en Breugel gaat op 29 juni met pensioen. RǞǯ ɩƊȺ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ȺǞȁƮȺ ׂ‫ خׂ׀׀‬ Hij wordt opgevolgd door Moniek Weerts, die sinds april 2020 in dienst is bij dezelfde gemeente als raadsadviseur. Daarvoor werkte ze bij het ministerie van Veiligheid en Justitie.

ÇªJ0w00²À0ª²ّ VACATURES

Er kan gesolliciteerd worden naar het burgemeestersambt van Hulst (circa 27.600 inwoners), vacant per 1 oktober 2022. Het salaris is € 8.792,89 bruto ȯƵȲ ǿƊƊȁƮ‫( خ‬Ƶ ȯȲȌ˛ ƵǶٌ schets kan worden opgevraagd bij mevrouw I.M. Teirlinck-Kleppe, im.teirlinck@zeeland.nl, en zal worden geplaatst op gemeentehulst.nl. Sollicitaties vóór 17 mei sturen naar de CdK in de provincie Zeeland.

Ingezonden mededeling

Houd uw kennis over Omgevingsveiligheid up to date Bent u op de hoogte van alle veranderingen rondom Omgevingsveiligheid? Hoe houdt u zichzelf scherp op zowel vaardigheden als actuele (vak) inhoudelijke kennis? Als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en weten regelgeving kan zijn. Van uitvoerder tot beleidsadviseur ontwikkelden we daarom online trainingen over Omgevingsveiligheid voor heldere en praktische handvatten en vaardigheden.

Ons aanbod Online basistraining Kennismaken met Omgevingsveiligheid Online training Omgevingsveiligheid voor Ruimtelijke Planmakers Online actualiteitendag Omgevingsveiligheid Online bijscholingstraining Omgevingsveiligheid in de Vergunningverlening Online training Omgevingsveiligheid VTH-breed Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

43 MAGAZINE

2022

‘‘Ik ben zo blij met mijn urgentieverklaring’’

Er zijn meer woningzoekenden dan woningen. Corporaties maken dagelijks de moeilijke afweging aan wie ze een beschikbare woning toewijzen. 'DW OXNW DOOHHQ LQ VDPHQVSUDDN met gemeenten. Via urgentieverklaringen bepalen zij wie voorrang krijgen. Een vlotte aanvraagprocedure geeft spoedzoekers snel duidelijkheid over hun kansen op een passende woning.

wonendoenwesamen.nl

Toch nog een fijne woning ‘Ik was echt tevreden met mijn vorige woning en buurtje. Maar ik wilde graag terug naar de buurt waar mijn kinderen op school zitten en waar ook mijn moeder woont. Ik begon mijn wooncarrière toen ik 22 was: samen met mijn broer had ik een KHHO RXG À DWMH 'DDU KHEEHQ ZH EHVW ODQJ gewoond. Later kocht ik met mijn man een eengezinswoning in de buurt waar ik nu woon. Helaas hebben we er niet lang van kunnen genieten. Toen we een paar jaar later gingen scheiden, moesten we het huis verkopen. Omdat onze kinderen nog klein waren, werkte ik in die periode een stuk minder, en was ik aangewezen op sociale huur. Zodra ik de scheiding zag aankomen, heb ik me ingeschreven bij Woonnet. Maar ik had natuurlijk ook urgentie nodig. Ik had JHHQ LGHH ZDDU LN PRHVW EHJLQQHQ 'H woningcorporatie heeft me toen geholpen DOOHV WH UHJHOHQ 'DW ZDV HFKW RQZLMV ¿ MQ En alles zat mee. Meestal duurt het zo’n acht weken voor je uitsluitsel krijgt, maar

ik had m’n urgentie al eerder binnen! Ook met mijn huis bofte ik. Omdat ik zo snel een huis nodig had, was er niet veel te kiezen. Het werd een kleine bovenwoning. Mijn kinderen konden gelukkig gewoon naar hun HLJHQ VFKRRO EOLMYHQ JDDQ 'DW YRQG LN KHHO belangrijk, dat dat stabiel bleef. Hoewel ik echt blij was met mijn woning, wist ik dat ik terug wilde naar mijn oude ZLMN 'DDURP EOHHI LN LQJHVFKUHYHQ VWDDQ bij Woonnet. Ik zeg altijd tegen iedereen: je moet gewoon twee keer per week blijven kijken. Zodra het nieuwe aanbod online komt, moet je direct even kijken. Maak er een gewoonte van, net als het lezen van je krant. En je moet volhouden. Ik heb vaak gereageerd. Meestal was ik nummer 20 of zo. Maar deze keer kreeg ik uiteindelijk de woning. Ik ben heel blij met mijn nieuwe huis, in mijn oude vertrouwde buurt. Het is hier rustig en WRFK JH]HOOLJ 0HW ¿ MQH EXUHQ 1HH KLHU KRHI ik niet meer weg!’

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Renate Masselink RAAD VVD WESTERVELD WERK DIERENARTS ‘Anderhalve dag per week werk ik als dierenarts in onze praktijk voor gezelschapsdieren. Daarnaast ben ik directeur van een middelgrote organisatie voor kinderopvang. In de dierenartsenpraktijk komen allerlei dieren voorbij: honden, katten, konijnen, knaagdieren, kippen en meer. Ik ben net begonnen aan mijn derde termijn in de raad. Het raadswerk vind ik echt waardevol omdat dat ik iets

kan betekenen voor de inwoners en ondernemers. Er is veel overlap in de manier van werken. Als dierenarts en als raadslid moet je je logische verstand gebruiken: nuchter nadenken, afstand nemen en rationeel blijven. En je moet goed kunnen luisteren naar wat iemand zegt. Zo moet je ook een eigenaar van een ziek dier kunnen overtuigen van een behandeling.’

TEKST: LEO MUDDE

ONVERVULDE BELOFTE

de geest van

46 MAGAZINE

2022

Pim

OP 6 MAART 2002 KOOS ROTTERDAM MASSAAL VOOR PIM FORTUYN. ZIJN LEEFBAAR ROTTERDAM WERD IN ÉÉN KLAP DE GROOTSTE PARّ TIJ IN DE GEMEENTERAAD. PRECIES TWEE MAANDEN LATER MAAKTEN VIJF KOGELS EEN EIND AAN ZIJN LEVEN. WAT IS ER NA TWINTIG JAAR IN GEMEENTEN NOG OVER VAN FORTUYNS GEDACHTEGOED?

De broer: ‘De ultieme erkenning kreeg hij nooit’ Simon Fortuyn werd gevraagd voor een rol in de gemeentepolitiek omdat hij beschikbaar was, niet omdat hij ‘de broer van’ was. Maar net als Pim gaat hij het debat niet uit de weg. Hij maakt zich wel zorgen over de toenemende polarisatie.

‘Paul Rosenmöller heeft eens gezegd dat Pim als voetnoot in de geschiedenis zou verdwijnen. Je kunt nu wel zeggen dat hij op een voetstuk is geplaatst. Natuurlijk is er de nodige kritiek op hem, dat is ook niet erg. Maar het etiket dat hij extreemrechts was, een fascist zelfs, dat is nu wel verdwenen. Dat is ook een van mijn drijfveren om een bijdrage aan de poli-

Simon Fortuyn wethouder (Leefbaar 3B) in Lansingerland

tiek te leveren: mijn broer de erkenning geven die hij verdient. Het is ook raar dat hij direct na de moord niet als politiek slachtoffer werd geduid. Hij was raadslid! De ultieme erkenning kreeg hij nooit, dat was de rode draad in zijn leven. Alleen in Rotterdam, dankzij zijn eclatante verkiezingsoverwinning daar. Pim zou het gemeenteraadswerk zeker

serieus hebben genomen. Hij had al aangegeven zowel in de gemeenteraad als in de Tweede Kamer te willen gaan. Hij zag allang dat hij in de Kamerfractie aan de slag moest. Hij had zich voorbereid op een fractie met acht, tien zetels, de rest van de kandidaten was lijstvulling. Uiteindelijk was het Torentje zijn ambitie, maar niet in de eerste termijn van de Kamer. Dat weet ik uit gesprekken met hem, hij had daarover ook al gesproken met andere politieke leiders, Hans Wiegel en Jan Peter Balkenende, dus hij had het premierschap niet al voor zichzelf ingevuld. Sinds 2002 zijn in het hele land nieuwe politieke partijen opgestaan. Leefbaar Rotterdam was niet de eerste van vele

14 maart 2002: Burgemeester Ivo Opstelten oefent met raadslid Pim Fortuyn van Leefbaar Rotterdam de beëdiging voor de nieuwe gemeenteraad. (Beeld: Ed Oudenaarden/ANP)

Leefbaar-partijen, in Utrecht was Henk Westbroek met Leefbaar Utrecht al de grootste partij. Maar dat je ziet dat lokale partijen nu overal winnen, dat heeft Pim wel op gang gebracht. De onvrede in de samenleving viel niet meer te ontkennen en als iemand er dan postuum in slaagt met 26 zetels in de Tweede Kamer te komen – dat heeft veel mensen getriggerd om de politiek in te gaan. Daar zie ik de hand van Pim in. Binnen Leefbaar heeft een evolutie plaatsgevonden. Veel mensen uit landelijke partijen sloten zich aan bij lokale partijen. Leefbaar 3B, hier in Lansingerland, kent verschillende politieke stromingen. Het is een smeltkroes van politiek ontevredenen die binnen de constellatie van landelijke partijen niet tot hun recht kwamen. Zij zagen dat die met de rug naar de samenleving stonden, Pim heeft blootgelegd dat Nederland dat helemaal zat was.

Gemeenten doen nog altijd hun voordeel met de erfenis van Pim. Kijk naar de decentralisaties, als je die als gemeente goed oppakt kun je daar de menselijke maat in terugbrengen. Het meer naar de mensen toe brengen, weg van de megalomane overheid, daar maakte Pim zich druk over. Dus dat zou je wel een nalatenschap kunnen noemen, dat je als gemeente het verschil kunt maken. Van Pim wordt wel gezegd dat hij polariseerde. Hij stelde de zaken scherp

voor, maar hij schuwde het debat niet. Hij liep wel eens weg, maar dat lag dan aan de settting. Nu wordt het debat niet meer gevoerd, kritiek krijgt gelijk een polariserend karakter. Dat is niet goed, dat staat afgewogen besluitvorming in de weg. Ik maak me ook ernstig zorgen over wat er gaat gebeuren met de Omgevingswet en de verplichte burgerparticipatie. Mensen vinden het steeds moeilijker om besluiten te accepteren, ik vrees voor polarisatie op straatniveau.’ ←

‘Pim heeft blootgelegd dat Nederland dat helemaal zat was’

De burgemeester: ‘Een enorme wake-upcall’ Toen Pim Fortuyn met zeventien zetels in maart 2002 de gemeenteraad van Rotterdam binnenkwam, ging er een schokgolf door het stadhuis aan de Coolsingel. Toenmalig burgemeester Ivo Opstelten kijkt terug op die tijd.

‘Toen ik hoorde dat hij Leefbaar Rotterdam zou beginnen, dacht ik: dat wordt spannend. Pim Fortuyn was een charismatische man die zich ook radicaal kon uitspreken. Niemand had

Ivo Opstelten van 1999 tot 2008 burgemeester van Rotterdam

verwacht dat hij met zeventien zetels in de raad zou komen. In het college hielden we rekening met maximaal tien zetels, maar toen zei ik al tegen de wethouders: hier gaan jullie allemaal

last van krijgen. Ik denk wel dat ze van die uitslag schrokken, elke partij moest inleveren. Iedereen denkt dat de PvdA de grote verliezer was. Die ging van vijftien naar elf zetels, maar de VVD ging van negen naar vier en de SP zelfs van vier naar één. Het was een enorme wake-upcall voor de lokale politiek. Niet alleen voor Rotterdam, het was een voorteken van een nationale ontwikkeling. Fortuyn legde bloot wat de burger wilde. Die wil dat er geleverd wordt, dat er iets gebeurt met zijn klachten,

48 MAGAZINE

2022

De expert: ‘Relatie burger-bestuur op de agenda’ Simon Otjes promoveerde tien jaar na de moord op Fortuyn op een proefschrift over het effect van de toetreding van nieuwe partijen tot de politieke arena. ‘De Fortuynrevolte was een doorbraak in de politieke cultuur.’

‘2002 was een doorbraak in zowel de politieke cultuur als de politieke thema’s. Thema’s als immigratie en integratie zijn veel belangrijker geworden als daarvoor, en de relatie tussen burger en bestuur is nu een voortdurend punt van aandacht. Bij uitstek de thema’s waar Pim Fortuyn zich mee onderscheidde. En de politiek is minder voorspelbaar geworden. Een groot deel van het electoraat van Fortuyn was afkomstig van landelijke partijen waar ze tot dan toe loyaal aan waren. Veel lokale Leefbaar-partijen opereren vanuit politieke onvrede. Zij zijn het ook

Simon Otjes universitair docent Nederlandse politiek, Universiteit Leiden

die de relatie burger-bestuur op de agenda zetten. We zagen het ook bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen waarbij lokale partijen nog groter werden dan ze al waren. Een grote groep kiezers ervaart veel afstand tot de landelijke politiek en dat uit zich in een stem op lokale partijen. Onvrede zet zich heel natuurlijk om in de opkomst van nieuwe partijen. Hoe ontevredener mensen zijn over de politiek, hoe meer partijen ontstaan. Of Rotterdam een andere stad was geworden als hij daar langer raadslid had kunnen zijn, is een ingewikkelde, hypo-

thetische vraag. Een groot deel van zijn tijd zou hij in de landelijke politiek gaan besteden. Hij was geen wethouder geworden, hij ging voor het premierschap. Na zijn dood moest zijn erfenis door anderen worden overgenomen. Dat ontaardde in de Tweede Kamer in een chaos. In Rotterdam bleek Leefbaar Rotterdam, de partij waarmee hij met zeventien zetels uit het niets in de raad kwam, uiteindelijk een veel sterker en stabieler merk, de partij heeft daar ook bestuursverantwoordelijkheid genomen. Ik denk dan ook niet dat Rotterdam er per se anders had uitgezien als Fortuyn nog had geleefd. In Fortuyns kielzog kwamen veel Leefbaar-partijen op, maar het is lastig om te zeggen of ze allemaal fortuynistisch zijn. Voor 2002 waren er ook al Leefbaren en sommige hebben best een links karakter. Er is een grote diversiteit, daar kun je niet zomaar een links/rechts-label op plakken.’ ←

die wil zien dat een bestuurder doet wat hij zegt. Dat waren ook letterlijk Fortuyns woorden: ik zeg wat ik denk en ik doe wat ik zeg. Ik denk ook zeker dat de verhouding tussen burger en bestuur dankzij Fortuyn duurzaam is veranderd. Je kunt niet vanuit het stadhuis een stad besturen, je moet de wijken in en voelen wat daar speelt. Fortuyn had dat feilloos door: in de wijken was veiligheid de hoogste prioriteit, en het tweede punt was het verdwijnen van de sociale samenhang. Mensen die generaties lang in een wijk woonden, herkenden die niet meer door het groeiend aantal buurtbewoners met een niet-Nederlandse achtergrond. Als je dat gaat benoe-

‘Je kunt niet vanuit het stadhuis een stad besturen’ men, is er een risico dat daar stevig populistisch op wordt gereageerd. Maar Fortuyn liet daar wel zijn gezicht zien en had oog voor wat in de wijken speelde. Hij wilde de problemen ook echt aanpakken, daar ben ik van overtuigd.

Kijk, beleid maken, keuzes maken, dat is op zichzelf niet zo moeilijk. Maar de uitvoering daarvan, het leveren, daar gaat het om. Dat hebben voormannen van Leefbaar Rotterdam, zoals Ronald Sørensen en Marco Pastors, goed opgepakt. Niet meer vrijblijvend zeggen: we gaan daar en daar wat aan doen en we gaan zus en zo proberen iets te bereiken. Nee: echt de focus leggen op de uitvoering en aangeven wat je resultaten zijn. Nu doet iedereen dat, toen was het een nieuw, authentiek Rotterdams geluid. Ik vond het echt heel jammer dat Pastors als wethouder moest opstappen, maar hij doet nu voortreffelijk werk in RotterdamZuid, in de geest van Fortuyn.’ ←

49 MAGAZINE

2022

De erfgenaam: ‘Die naam, die blijft gewoon’ Sinds 2006 zit Rudy Reker in de gemeenteraad van Eindhoven, namens de LPF. Daar bewaakt hij het gedachtegoed van zijn grote voorbeeld Pim Fortuyn. ‘Die naam is goud waard.’

‘De LPF is een begrip. In Westland is ook een LPF, maar daar staan de letters voor Lokale Politieke Federatie. Wij waren tot maart dit jaar de enigen die nog voluit Lijst Pim Fortuyn heetten. Nu is er gelukkig in Breda een LPF met één zetel in de raad gekomen. De stijl van onze verkiezingsposters is nog hetzelfde als destijds, mét het portret van Pim. Ik denk dat we daar voordeel van hebben. Toen ik in 2006 Ǟȁ ƮƵ ȲƊƊƮ ǲɩƊǿ‫ ة‬ɨȲȌƵǐ ƮƵ ǐȲǞǏ˛ƵȲ waarom ik niet met een Lijst Rudy Reker kwam. Ja zeg, ik heb ook niet

Rudy Reker fractievoorzitter Lijst Pim Fortuyn in Eindhoven

het eeuwige leven, dan zou je na mij de naam weer moeten veranderen. Pim Fortuyn is een gevestigde naam, die blijft gewoon. Dat heb ik ooit ook Mat Herben gezegd: die naam is goud waard, politiek gezien. Hij zit nu voor Lokaal Montfoort in de raad. Ik begrijp het ook niet van mensen als Joost Eerdmans, die heeft de kans gehad die naam over te nemen maar in plaats daarvan gaat hij van de ene naar de andere partij. Als ik Herben en Eerdmans zie opereren, dan herken ik daar natuurlijk Pim

Fortuyn in. Maar ik vind het zo jammer dat de aanhangers van Fortuyn zo versnipperd zijn over verschillende partijen. Als je één partij bent kun je meer bereiken. Ja, ik voel me verantwoordelijk voor de erfenis van Fortuyn. We zijn in het historisch linkse Eindhoven nooit groot geworden, maar we kunnen wel veel bereiken. Buiten het raadswerk zoeken wij het vooral in de ombudsfunctie, we luisteren naar mensen, en proberen dan rechtstreeks via de ambtenarij of soms de wethouder de zaak vlot te trekken. En als bestuur eisen wij van onze mensen dat ze altijd netjes zijn gekleed. Een spijkerbroek met scheuren, een T-shirt – hoe durf je zo naar een vergadering te komen? Pim had altijd een pak aan, met stropdas. Wij vinden dat als je hem vertegenwoordigt, dan doe je dat tijdens raadsvergaderingen mét stropdas.’ ←

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT Adviseur privacy

Veenendaal ICT-/informatiearchitect Velsen

BESTUURLIJK

50 MAGAZINE

2022

Adviseur juridische zaken Baarn Senior communicatieadviseur Hoorn Handhavingsjurist Koggenland Juridisch medewerker Leiden Afdelingshoofd communicatie, HR en juridische zaken SED organisatie (Bovenkarspel) Directieadviseur Westland

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH Consulent schuldhulp-

verlening voor ondernemers Amstelveen

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Adviseur verzekeringen

en aansprakelijkheid BAR organisatie Financieel adviseur Heemstede Financieel adviseur Huizen Strategisch adviseur control en kwaliteit Vlaardingen

y(0ªàXh²‫غ‬ à0À0y²!R §‫غ‬ CULTUUR Leerplichtconsulent

Tilburg

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID Beleidsmedewerker

openbare orde en veiligheid Baarn Adviseur horeca en evenementen Bodegraven-Reeuwijk Junior adviseur APV en veiligheid Maasdriel Medewerker evenementen, horeca en veiligheid Nijkerk Adviseur openbare orde en veiligheid Wageningen Senior juridisch adviseur handhaving Westland

RUIMTELIJKE ORDENING Vergunningverlener

beleidsuitvoering Baarn Managementassistent team wonen Haarlem Beleidsmedewerker verkeer Hoeksche Waard Coördinator beheer groen en begraafplaatsen Huizen Beleidsregisseur sociaal-ruimtelijke vraagstukken Katwijk Beleidsadviseur grondbedrijf Lansingerland Beleidsadviseur verkeer Maasdriel Junior beleidsmedewerker ruimtelijke ordening Medemblik WOZ-specialist (taxateur) Medemblik Projectleider stedelijke ontwikkeling Tilburg Projectleider gebiedsontwikkeling Vlaardingen Taxateur Vught

Regievoerder gebieds-

beheer Westland Beleidsadviseur vastgoed Woerden Senior vergunningverlener Wabo Zaanstad

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID Medewerker kwaliteit

ƦƊƧǲȌǏ˛ ƧƵ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Leiderdorp Beleidsontwikkelaar arbeidsmarkt (en economie) Tilburg Projectleider samenleving Velsen Coördinator sociaal domein Woerden Casemanager inkomen Zaanstad

WELZIJN Consulent Wmo

ISD Bollenstreek (Lisse) Coördinator sociaal domein (Wmo) Medemblik (Junior) medewerker sociaal wijkteam (jeugd) Wijdemeren

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Saskia Klaassen, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93. Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 170 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

Normaal moet je kiezen tussen betaalbaar, mooi en duurzaam.

Bij ons krijg je alle drie!

Fijn Wonen. Niet normaal. Bekijk de mogelijkheden op fijn.com/nietnormaal

Volledig AVG proof met uw (bouw)archief? Karmac Informatie & Innovatie ondersteunt u graag in het proces om uw archieven te digitaliseren conform de geldende weten regelgeving zodat deze ook AVG proof zijn. Mocht u meer willen weten meld u dan aan voor onze unieke kennissessies of neem contact met ons op via info@karmac.nl of 0320-286959.

0320 - 28 69 59

info@karmac.nl

www.karmac-digitaliseert.nl

9001 // 26000 // 27001