VNG Magazine 2021-02 by Sdu Uitgevers

VNG Nieuwsapp verbindt bestuurders

Download de app via vng.nl/nieuwsapp LTR_P002_LTR-TSVNG-02-2021 2

1-2-2021 13:20:39

IN DIT NUMMER yÇww0ª ׂ ‫ ׅ ظ‬I0 ªÇ ªX ׂ‫ ظ ׁׂ׀‬h ªJ yJ ‫ׇׅ‬

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 3 verschijnt op 19 februari 2021

Jan van Zanen ‘We willen voorkomen dat de verhoudingen tussen Rijk en gemeenten scheefgroeien’, zegt de VNG-voorzitter.

18 14 Digitale veiligheid De informatiesamenleving brengt nieuwe risico’s met zich mee, laat de hack in Hof van Twente zien.

Sociale woningbouw Afspraken om snel meer sociale huurwoningen te bouwen.

3 MAGAZINE

2021

22 28

Kwetsbare inwoners Een pilot in Noord-Holland-Noord laat zien dat een persoonsgerichte aanpak helpt.

Menselijke maat Hoe pak je als ambtenaar de regie terug als ‘het systeem’ faalt? Een gesprek tussen Albert Jan Kruiter en Maike Klip.

38 Polarisatie De avondklokrellen laten zien dat de verhoudingen in de samenleving verder verscherpen. De overheid is het mikpunt.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 21 Thorbeckehoogleraar 26 Weerbare overheid 31 Column Martijn van der Steen 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad en werk

LTR_P003_LTR-TSVNG-02-2021 3

1-2-2021 15:41:25

ACTUEEL

Avondklokrellen: ‘We moeten leren luisteren’ De recente avondklokrellen zijn de jongste aanwijzing van een toenemende polarisatie in de samenleving. Polarisatiedeskundige Bart Brandsma is niet verrast. Volgens hem is sprake van een ‘diep gevoelen’ van ‘de overheid versus de anderen’.

4 MAGAZINE

2021

Dat zegt Brandsma deze week in VNG Magazine. Het is volgens hem aan gemeenten om de lokale gevoelsdynamiek te herkennen en in kaart te brengen zodat ze op incidenten kunnen anticiperen. ‘Daar zit de echte polarisatie verscholen. Toen de boeren massaal naar het Malieveld trokken, was het stikstofbeleid van het kabinet de aanleiding. Maar daar ligt een gevoelsdynamiek onder: wij boeren die al zo lang moeten inleveren.’ LOKALE BONDGENOTEN

Volgens Brandsma is het zonde van de tijd en energie om met de twee extremen het gesprek aan te gaan. Beter is het om

de polarisatie van de samenleving versus de overheid een ‘valse tegenstelling’ is: ‘Burgemeesters en wethouders staan aan de kant van de inwoners.’ Zij roept gemeenten op mensen die extra onder de coronacrisis lijden en mogelijk gevoelig zijn voor extreme gedachten, te helpen. De polarisatie is volgens haar een feit, ‘maar we zijn er zelf bij om te zorgen dat het niet leidt tot ontwrichting van de samenleving.’ PARTIJVERBOD

lokaal bondgenoten te zoeken om te luisteren naar de ‘zachte stemmen’ van het midden. ‘Goed luisteren is nodig, maar daar zijn we ontzettend slecht in.’ Hij oppert de instelling van een ‘luisterkamer’ op gemeentelijke websites, waar inwoners naartoe kunnen en waar de gemeente oprecht naar hen luistert. In hetzelfde artikel zegt minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken dat

Een andere deskundige, rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema van de Universiteit Leiden, pleit ervoor het lokaal bestuur meer handvatten te geven om op te treden tegen antidemocratische uitspattingen. In opdracht van het ministerie van BZK doet hij daar nu onderzoek naar. Een lokaal partijverbod zou zo’n handvat kunnen zijn. (LM) ← Het interview met Bart Brandsma is te lezen vanaf pagina 38, dat met Bastiaan Rijpkema vanaf pagina 26.

Commissie onderzoekt participatie klimaat ‘Ik snap er niets van dat we in zo’n welvarend land als Nederland niet bereid zijn veel meer te investeren in onze kinderen.’

De Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman (PvdA) wil de ongelijkheid in het onderwijs te verkleinen, NRC Handelsblad 29 januari

LTR_P004_LTR-TSVNG-02-2021 4

Een onafhankelijke adviescommissie onder leiding van voormalig Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer gaat onderzoeken hoe mensen beter betrokken kunnen worden bij het klimaatbeleid. De opdracht komt van het kabinet, omdat klimaatverandering de komende tijd meer en meer invloed krijgt op het dagelijks leven. De aanpak daarvan heeft belangrijke gevolgen voor veel mensen in de samenleving. Het kabinet vindt het daarom belangrijk dat de samenleving voldoende betrokken is bij het maken en uitvoeren van het klimaatbeleid. De commissie komt rond de verkiezingen van maart 2021 met haar eindadvies. (MM) ←

1-2-2021 15:51:57

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Amsterdam: rol als huisvester Amsterdam wil sociale huurwoningen opkopen om te voorkomen dat ze in de vrije sector belanden. De gemeente richt zich op sociale huurwoningen die door corporaties te koop worden gezet. De stad als huizenbezitter; het is een ongewone en vergaande maatregel, erkent wethouder Laurens Ivens (SP) in Het Parool. ‘We kunnen niet anders meer’, aldus Ivens. Het stadsbestuur probeert het aantal betaalbare woningen met een maximale maandhuur van 750 euro op peil te houden, maar dat lukt nauwelijks op een overkokende huizenmarkt. Amsterdammers wachten gemiddeld vijftien jaar op een betaalbare huurwoning. Ivens heeft met de corporaties afgesproken dat zij jaarlijks 2500 sociale huurwoningen bijbouwen en zo min mogelijk huizen verkopen. Dat lukt niet. Vorig jaar is de bouw van 2270 corporatiewoningen begonnen. (MM) ← Pagina 18: Gemeenten, het Rijk en corporaties spreken af om versneld 150.000 sociale huurwoningen te bouwen.

Aantal vacatures op hoogtepunt

MAGAZINE

2021

Het aantal vacatures bij gemeenten was in het vierde kwartaal van vorig jaar hoger dan voor het uitbreken van de economische crisis.

Dat blijkt uit de Vacaturemonitor die het A&O fonds Gemeenten elk kwartaal uitbrengt. In totaal stonden er in de laatste drie maanden van 2020 4827 vacatures uit. Dat is het hoogste aantal sinds de start van de monitor in 2018, en 32 procent meer dan een kwartaal eerder. In het tweede en derde kwartaal van vorig jaar was het aantal vacatures vanwege de coronacrisis juist flink gedaald. De groei van het aantal vacatures nu heeft volgens het A&O fonds een aantal oorzaken. Ten eerste is er sprake van een inhaalslag, waarbij op vacatures die eerder niet ingevuld werden, nu toch wordt geworven. Daarnaast leidt de coronacrisis tot een extra vraag naar personaal, bijvoorbeeld in de Wmo en bij de GGD. Het fonds tempert de verwachtingen wel: de afgelopen weken daalt het aantal vacatures weer. (RvdD) ←

LTR_P005_LTR-TSVNG-02-2021 5

De optelsom van de regionale plannen van de dertig energieregio’s voor de opwekking van elektriciteit uit grootschalige zonne- en windenergie op land, komt in 2030 uit op een bod van 52,5 terawattuur (TWh). Dat blijkt uit cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Daaruit blijkt ook dat de realisatie van de plannen met de nodige onzekerheid is omgeven. In het Klimaatakkoord 2019 wordt van de dertig energieregio’s verwacht dat zij in 2030 35 TWh aan elektriciteit opwekken. Of dat doel wordt gehaald, is nog maar de vraag, aldus het PBL. Zo moeten de ambities nog grotendeels concreet worden gemaakt. (MM) ←

1-2-2021 15:52:00

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

VNG Jaarcongres in Westfriesland doorgeschoven naar 2022 Omdat het niet realistisch is om in juni 2021 een fysiek Jaarcongres te organiseren zoals wij dat gewend zijn, heeft het VNG-bestuur besloten om het Jaarcongres in Westfriesland door te schuiven naar juni 2022. De VNG onderzoekt de mogelijkheden voor een digitaal alternatief met een inhoudelijk programma en ALV in juni 2021. Zodra de datum en de invulling hiervan een digi-

6 MAGAZINE

2021

tale editie bekend zijn, wordt u hier zo snel mogelijk over geïnformeerd. Het VNG-bestuur is blij dat de regio Westfriesland het VNG Jaarcongres in 2022 wil organiseren. Dat is twee jaar later dan gepland omdat ook het VNG Jaarcongres in 2020 vanwege de coronapandemie niet door kon gaan. De datum van het VNG Jaarcongres 2022 is nog niet bekend.

À0ªÇJ mXj ßyJّ BESTUURSVERGADERING VAN 21 JANUARI

van een resolutie aan de leden worden voorgelegd.

Aan deze eerste bestuursvergadering van 2021 neemt een nieuw bestuurslid deel: Martien van der Kraan, gemeentesecretaris van Delft. De voorzitter heet hem van harte welkom. Bestuurslid Annalies Usmany neemt afscheid van het VNG-bestuur.

De belangrijkste twee punten zijn: 1. 0Ƶȁ ƦƵɈƵȲƵ ˛ȁƊȁƧǞǁǶƵ ȯȌȺǞɈǞƵ ɨȌȌȲ gemeenten. 2. Herstel van de interbestuurlijke verhoudingen. Voor dit laatste is door prof. mr. dr. Elzinga een proeve van een ‘wet op het decentraal bestuur’ opgesteld.

BUITENGEWONE ALGEMENE m0(0yß0ªJ (0ªXyJ ‫ ن‬mß‫ه‬ Het bestuur bespreekt de onderwerpen die op de agenda staan van de Buitengewone Algemene Ledenvergadering op 12 februari aanstaande. Vanwege de coronamaatregelen is de leden gevraagd het tijdig aan te geven als men wil inspreken. Op de uitzendlocatie kan maar een zeer beperkt aantal personen aanwezig zijn. LEDENBRIEF UITNODIGING BALV 12 FEBRUARI 2021 Een belangrijk agendapunt op 12 februari zijn de Tweede Kamerverkiezingen en de onderwerpen die de VNG namens de gemeenten gaat inbrengen bij de kabinetsformatie die daarop volgt. Het bestuur neemt deze onderwerpen door, die in de vorm

LTR_P006_LTR-TSVNG-02-2021 6

Het bestuur is het eens dat pas als aan deze randvoorwaarden is voldaan, de VNG afspraken wil maken met het toekomstige kabinet over wonen, klimaat, economie en digitalisering. Op deze onderwerpen trekt de VNG ook samen op met het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen.

Ook spreekt het bestuur over ‘integrale overheidsdienstverlening’: voor de meest kwetsbare inwoners zou de overheid één integraal overheidsloket willen inrichten. Het bestuur discussieert ȌɨƵȲ ǘȌƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ ǘǞƵȲ ‫ ي‬ƊǶȺ ƵƵȲȺɈƵ ȌɨƵȲǘƵǞƮ ‫ ي‬ƵƵȁ ȲȌǶ Ǟȁ ǲɐȁȁƵȁ ȺȯƵǶƵȁ‫ خ‬ Belangrijk daarbij is de uitvoeringskracht van gemeenten in het oog te houden. Regionalisering is ook in dit kader voor het bestuur een belangrijk thema. EN VERDER Het bestuur keurt de Europese Agenda 2021 goed. Ook wordt ingestemd met de standaardisatie van de API (application programming interface) voor zaakgericht werken. Voor de herijking van het gemeentefonds is de verwachting dat het ministerie van Binnenlandse Zaken op korte termijn de adviesaanvraag aan het ROB zal sturen. Consultatie van onze leden is daarna. ACTUALITEIT Tot slot blikken de bestuursleden met elkaar terug op de afgelopen, turbulente weken. De coronamaatregelen en de gevolgen hiervan voor gemeenten en hun inwoners vragen veel tijd en aandacht van het bestuur, evenals de gevolgen van de toeslagenaffaire.

1-2-2021 15:42:30

COMMENTAAR

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard

DIT MOET ANDERS

ls bestuurder wil je niet graag verantwoordelijk zijn voor een incident. Je wilt niet dat je verweten kunt worden dat je slap hebt opgetreden tegen fraude. Je wilt niet dat je verweten kunt worden dat je verantwoordelijk bent voor een systeem dat mensen uitsluit en vernedert. In onze samenleving is alles gericht op het vermijden van risico’s. En áls er zich een incident voordoet, dan vragen we onze bestuurders waarom ze niet in staat zijn geweest om dat te voorkomen. Dit leidt tot twee reacties in ons politieke systeem.

7 MAGAZINE

2021

De eerste reactie: met een wirwar aan maatregelen voorkomen dat er incidenten kunnen optreden. Als er een risico bestaat dat mensen frauderen, dan regelen we het zo dat die kans zo klein mogelijk wordt. En als er een kans bestaat dat mensen niet krijgen waar ze recht op hebben, en de overheid daar de schuld van krijgt, dan zorgen we ervoor dat dat niet kan gebeuren. Dan schieten we door in versoepelingen. Iedereen begrijpt dat dit onmogelijk is. Risico’s zijn er altijd. Er gaan altijd dingen mis. Zo is het leven. De wereld is niet altijd maakbaar. Het lastige is dat we dat niet meer accepteren. We verwachten van de overheid dat die ons voor alle mogelijke ellende behoedt. Als dat niet lukt, als er toch iets gebeurt, noemen we dat ‘bestuurlijk falen’. Dat leidt tot de tweede reactie: het bestuurlijk indekken. Omdat je als bestuurder niet het verwijt wilt krijgen dat je een incident niet hebt voorkomen, zorg je ervoor dat er het beeld is dat je er alles aan hebt gedaan. Je straalt uit dat je grip hebt, dat je ‘in control’ bent. Je kondigt nieuwe wetgeving aan, zorgt voor een keur aan protocollen, checklisten en toezichthouders die de schijn moeten ophouden dat je risico’s beheerst. Dat heeft de afgelopen dertig jaar tot een overheidssysteem geleid dat als audit-society te boek staat. In de periode van bezinning na de toeslagenaffaire is dit de keuze die voorligt: als we investeren in publieke voorzieningen – en dat is broodnodig – investeren we dan in civil servants die van betekenis zijn voor mensen? Of investeren we in een toename van toezicht en control, met als diepere agenda de ambitie om bestuurders uit de wind te houden? De toeslagenaffaire staat niet op zichzelf. De overheid maakt te vaak keuzes die zijn gericht op het voorkomen van politiek gedoe. Keuzes die niet gebaseerd zijn op de wens om dienstbaar te zijn aan de samenleving. Het uit de wind houden van kwetsbare burgers is belangrijker dan het uit de wind houden van bestuurders. Dit moet anders. Dit is de echte cultuurverandering die we moeten doormaken.

INVESTEREN WE IN CIVIL SERVANTS DIE VAN BETEKENIS ZIJN VOOR MENSEN?

LTR_P007_LTR-TSVNG-02-2021 7

1-2-2021 15:42:43

TEKST: LEO MUDDE | BEELD: JIRI BÜLLER

ßyJّß ªðXÀÀ0ª h y ß y ð y0y

8 MAGAZINE

2021

Terug naar het

gewone werk HET DECOR VOOR HET JAARLIJKSE INTERVIEW MET VOORZITTER JAN VAN ZANEN VAN DE VNG, AAN HET BEGIN VAN EEN NIEUW JAAR, IS NU HEEL ANDERS DAN AL DIE KEREN HIERVOOR. HET IS CRISIS, EN NIET ZO’N BEETJE.

LTR_P008_LTR-TSVNG-02-2021 8

1-2-2021 15:42:59

‘Mag ik voor die grote steun ook eens aandacht vragen?’

LTR_P009_LTR-TSVNG-02-2021 9

1-2-2021 15:43:09

‘Onze inwoners zijn niet demissionair en gemeenten werken gewoon door’

10 MAGAZINE

2021

Wie is...

e eerste maanden van de coronacrisis stond Jan van Zanen nog aan het roer in Utrecht, sinds 1 juli is hij burgemeester van Den Haag. Het is een rare tijd. Van Zanen kan niet naar de mensen toe, wat toch de kern van zijn werk is. Na een halfjaar heeft hij nog niet één keer met zijn voltallige college vergaderd in de collegekamer. De gemeenteraad heeft hij ook nog niet fysiek kunnen voorzitten. En toen kwamen die avondklokrellen daar nog eens bovenop. Het leven van een burgemeester is weleens eenvoudiger geweest. Tegen die achtergrond bereidt Van Zanen zich voor op de Buitengewone Algemene Ledenvergadering van de VNG, 12 februari, waar een resolutie voorligt met de inzet van de VNG voor de kabinetsformatie. Daarover straks meer. Maar eerst: corona en de grimmige samenleving.

Jan van Zanen is voorzitter van de VNG en sinds 1 juli 2020 burgemeester van Den Haag. Daarvoor was hij burgemeester van Utrecht en Amstelveen en wethouder in Utrecht.

Veel van uw collega’s hadden de handen vol aan de rellen. Had u dit zien aankomen? ‘Niet in deze mate. We zijn hier in Den Haag wel wat gewend met demonstraties. Daarvan gaat 99 procent goed, maar de felheid die je nu ziet, is ongekend. Politici en journalisten die op straat worden geïntimideerd, ziekenhuispersoneel dat wordt bedreigd, plundering van winkels. Raddraaiers die helemaal door het dolle zijn en zich niet houden aan de anderhalve meter. Die avondklok komt er vervolgens bij. Die rellen… Het is ook een beetje copycatgedrag en de beelden doen het erger lijken dan het in werkelijkheid was. Ik bagatelliseer het niet, wat in Eindhoven is gebeurd was natuurlijk echt om te huilen. Maar 99 procent van de mensen zit gewoon om negen uur ’s avonds thuis, het is hier in Den Haag dan echt stil op straat. Heel veel mensen staan nog steeds achter de maatregelen, soms met pijn in het hart en zuchtend en steunend, maar toch. Mag ik voor die grote steun ook eens aandacht vragen?’ Begrijpt u dat mensen zich tegen de overheid keren? Die heeft het coronavirus niet gemaakt.

LTR_P010_LTR-TSVNG-02-2021 10

‘Tegen wie anders? De kerk, de vakbonden, de werkgevers? Natuurlijk is het tegen de overheid, want die moet nu de nodige maatregelen nemen. Dat is ook goed, in een crisis moet je durven optreden. Maar deze crisis duurt nu zo lang, dat het draagvlak aan het verschuiven is. Ik begrijp het verdriet en de onzekerheid wel. Je zult maar je baan verliezen, of net geïnvesteerd hebben om dat café te beginnen.’ Naar mensen toegaan is de kern van uw werk, zegt u zelf. Hoe doe je dat in een lockdown? ‘Ik heb in mijn Utrechtse zolderkamertje de telefoon gepakt en ben gaan bellen, eerst driehonderd mensen die ziek waren, daarna honderd mensen die een naaste hadden verloren. Ik heb veel leed gehoord, veel ontroerende maar ook leuke verhalen. Veel creativiteit ook. Ik haalde vaak een broodje bij de broodjeszaak van Martin en Ria, in Wijk C. Zou die ook dicht gaan, dacht ik. Maar nee, ze hadden hun zaak anders ingericht en waren gewoon open voor de afhaal. Er kon heel veel, heel snel geregeld worden. Er ontstonden lange rijen voor de coffeeshops, daar mocht je van de ene op de andere dag ook bestellingen plaatsen en afhalen.’ Ineens kon er blijkbaar maatwerk geleverd worden. Weg van de bureaucratie, dat is ook een van de sporen waarop de VNG inzet bij een nieuw kabinet. Hoe gaat u, na de toeslagenaffaire en de bijstandszaak in Wijdemeren, het vertrouwen in de overheid terugwinnen? ‘Het is niet groots en meeslepend om op de uitvoering te zitten. Maar het is zo belangrijk om gewoon netjes te doen wat je als overheid moet doen, op een beetje menselijke manier. In de politiek begint het met oog en oor voor de behoeften van mensen. Daarna moeten de medewerkers van departementen en gemeenten beoordelen of wat de politiek roept, ook echt kan. Als een ambtenaar z’n vinger opsteekt en zegt: ik snap het beleid, ik voer het ook uit, máár… Dat moet je belonen, die vrouw

1-2-2021 15:43:14

of man moet in de prijzenkast. Is bijvoorbeeld acht keer controleren niet duurder dan het bedrag waar het over gaat? Als bestuurder moet je daar je mensen ook de ruimte voor geven. Dat is ook mijn boodschap aan een nieuw kabinet en een nieuwe Tweede Kamer: we hebben dit land zo dichtgeorganiseerd en misschien wel zo amorf gemaakt, kunnen we alsjeblieft weer een beetje terug naar de maatvoering, naar het gewone saaie, degelijke, uitvoerende werk? Geef ons de ruimte om gewoon ons werk te kunnen doen.’ Terug naar de situatie waarin de wethouder op de achterkant van een bierviltje een vergunning regelt? ‘Tussen even iets onder de tafel regelen met een paar sigaren en een heel formele opstelling waarin eigenlijk niets kan, zijn veel varianten mogelijk. Overigens is er helemaal niets mis mee als een wethouder eens af en toe z’n oor te luisteren legt bij een ondernemer, of bij een artiest die een voorstelling had willen geven, en zich flexibel opstelt: als we het nou eens zo doen? Ik heb heel veel ondernemers aan de lijn gehad met enorm creatieve oplossingen. Dan moet je niet star zijn. Ik heb in die tijd mijn ambtenaren de opdracht gegeven: nu moet even de knop om, ons uitgangspunt is nu even: ja, tenzij.’ De ledenvergadering spreekt volgende week over een resolutie met de inzet van de VNG bij de kabinetsformatie. De verhouding tussen Rijk en gemeenten moet anders. ‘We willen voorkomen dat de verhoudingen scheefgroeien. Dat is niet in het belang van het Rijk en niet van de gemeenten, en dus ook niet van de mensen voor wie we het allemaal doen. Maar voorop staat dat de structurele financiering van gemeenten op orde moet zijn. Die eis is diamanthard, als we straks geen benen hebben om op te lopen, kunnen we als gemeenten wel ophouden. Het zal nog een hele strijd worden, maar dat geeft niet. We hebben veel steun en we hebben een goed verhaal. Als overheden hebben we elkaar hard nodig, zeker nu. Het kabinet

LTR_P011_LTR-TSVNG-02-2021 11

is nu demissionair. Maar onze inwoners zijn niet demissionair en alle gemeenten werken gewoon door, ik ga ervan uit dat het kabinet dat ook doet.’ Corona is niet de enige crisis. Polarisatie, de energietransitie, klimaatadaptatie, het woningtekort, er komt nogal wat op de gemeenten af. ‘Als er één overheid in staat is om op maat oplossingen te bieden, dan zijn wij het. Ik zou niet weten hoe je de klimaatadaptatie en de energietransitie vorm moet geven als je dat niet lokaal doet. Wij kunnen dat, wij hebben daar ook zin in. Zijn we optimistisch? Ja. Naïef? Daar moeten we voor waken. We hebben leergeld betaald met het sociaal domein: eerst boter bij de vis. Daar moeten we keihard aan vasthouden. Iedere bestuurder wil dingen oplossen, ik ook. Maar het mag niet uit het lood lopen. Ik ben vol vertrouwen dat we ook dit jaar het Rijk weer zullen verrassen met wat we als gezamenlijke overheden allemaal kunnen, mits we daar voldoende middelen voor krijgen.’

11 MAGAZINE

2021

En dan loopt de lokale politiek zich dit jaar ook nog warm voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Het worden drukke tijden. ‘Ik hoop dat mensen zich lokaal voor de publieke zaak willen blijven inzetten, ondanks dat het niet altijd leuk is om vervelende maatregelen te nemen. Als je ziet hoeveel raadsleden en wethouders dit jaar zijn omgevallen, mijn hemel. Hou vol, zou ik willen zeggen. We moeten al die vrouwen en mannen die nog bereid zijn dit te doen, een beetje steunen. Er is veel te doen.’ ←

‘Hou vol, zou ik

willen zeggen’ 1-2-2021 15:43:17

ACTUEEL Overheid moet waterstof promoten

12 MAGAZINE

2021

69.000

Waterstof is onmisbaar in een duurzame economie. Daarvoor is het nodig dat de overheid infrastructuur ƊƊȁǶƵǐɈ‫ ة‬ȁǞƵɐɩƵ ɈƵƧǘȁȌǶȌǐǞƵ ˛ȁƊȁƧǞƵȲɈ Ƶȁ ƮƵ ɨȲƊƊǐ ȁƊƊȲ waterstof met maatregelen stimuleert.

woningen werden er in 2020 opgeleverd. Dat is 3 procent minder dan een jaar eerder.

Dit concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in zijn advies Waterstof: de ontbrekende schakel. Volgens de raad vormt klimaatneutrale waterstof een onmisbare schakel in de toekomstige energie- en grondstoffenvoorziening. In de toekomst zal het gebruik van duurzaam opgewekte elektriciteit sterk toenemen, maar kan elektriciteit niet in alle energiebehoeften voorzien. (MM) ←

Bron: CBS.

AGENDA

webinars

9 FEBRUARI

15.00-16.30 uur |

Ondertekening

sportengemeenten.nl

mȌǲƊǶƵ ǘƵǏ˛ȁǐƵȁ ȺɈǞǯǐƵȁ ǿƵɈ ׄ‫ ׄة‬ȯȲȌƧƵȁɈ

Uitvoeringsagenda zero-emissie

11 FEBRUARI

stadslogistiek

De lessen van data-

16.00-17.30 uur |onderte-

gedreven werken

kening-opwegnaarzes.nl

12.30-13.30 uur | aeno.nl

11 FEBRUARI

12 FEBRUARI

Festival van het Bestuur

Algemene Leden-

09.00-16.00 uur |

vergadering VNG

lokale-democratie.nl

10.00-12.15 uur | vng.n/agenda

11 FEBRUARI Beveiligen persoonlijke

13 FEBRUARI

gezondheidsinformatie

Landelijk congres

binnen gemeenten

voor Lokale Politieke

10.30-12.00 uur |

Partijen

vngrealisatie.nl

11.00-14.00 uur | congreslokalepolitiekepartijen.

11 FEBRUARI

vngconnect.nl

(Ƶ ǐƵǿƵƵȁɈƵǶǞǯǲƵ ǘƵǏ˛ȁǐƵȁ ȺɈǞǯǐƵȁ ƮǞɈ ǯƊƊȲ ǐƵǿǞƮƮƵǶƮ met 4,4 procent. Dat is een totaal verwachte opbrengst van 11,3 miljard euro. Dat meldt het CBS. Vorig jaar hadden de gemeenten nog een opbrengst begroot van 10,8 miljard euro. (Ƶ ǐƵȺƧǘƊɈɈƵ ȌȯƦȲƵȁǐȺɈ ɐǞɈ ƮƵ ƊǏɨƊǶȺɈȌǏǏƵȁǘƵǏ˛ȁǐƵȁ Ƶȁ reinigingsrechten is met een toename van 10 procent de grootste stijger. Sinds 1995 stegen deze inkomsten niet zo hard. Daarna volgen de ozb, met een stijging van 5,8 ȯȲȌƧƵȁɈ Ƶȁ ƮƵ ȲǞȌȌǶǘƵǏ˛ȁǐ ‫ ׆ةׂـ‬ȯȲȌƧƵȁɈ‫( خف‬ƵɹƵ ǘƵǏ˛ȁǐƵȁ zijn samen goed voor 8,5 miljard euro. Het CBS berekende dat de verwachte inkomsten uit de toeristenbelasting dit jaar zullen dalen, met 16,5 procent, naar 344 miljoen euro. Die daling komt grotendeels voor rekening van Amsterdam, dat 79 miljoen euro minder denkt binnen te krijgen dan vorig jaar. Vanwege corona komen er veel minder toeristen naar de stad. (RvdD) ←

Jaarcongres Stedelijke Transformatie

16 FEBRUARI

13.00 uur-17.00 uur |

Lancering actieplan

platform31.nl

Open Overheid

Correctie

2020-2022 11 FEBRUARI

10.00-11.30 uur |

Voldoen aan zorgplicht

digitaleoverheid.nl/

binnen de sport

actueel/agenda

LTR_P012_LTR-TSVNG-02-2021 12

In het interview met Berend de Vries over het onderzoek van de ROB naar de uitvoeringslasten van het Klimaatakkoord voor gemeenten, is in de vorige editie per abuis vermeld dat die in 2024 op plusminus 656 miljoen euro uitkomen. Dit moet 600 miljoen euro zijn. ←

1-2-2021 15:43:38

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Winnie Prins Op 13 februari vindt het eerste Congres Lokale Politieke Partijen plaatst. Wethouder Winnie Prins (Leefbaar Zeewolde) is voorzitter van het nieuwe Kennispunt Lokale Politieke Partijen. Zij overhandigt er een manifest aan Chris Kuijpers, directeur-generaal Bestuur bij BZK.

Wat bepleit u in dit manifest? ‘Wij willen dat er meer gelijkwaardigheid ontstaat tussen lokale en landelijke partijen, vooral financieel. Het is van belang dat lokale partijen professionele mensen hebben die op basis van kennis en kunde politieke besluiten kunnen nemen en uitvoeren. Daarmee zeg ik niet dat alle mensen van lokale partijen nitwits zijn, maar ze hebben wel een achtergestelde positie ten opzichte van landelijke partijen. De subsidie voor politieke partijen is gekoppeld aan het aantal zetels in de Tweede Kamer: je moet minstens een Kamerzetel hebben en duizend leden om in aanmerking te komen voor geld. Landelijke partijen krijgen jaarlijks 25 miljoen euro, lokale partijen nu niets. Dat leidt tot onderscheid. Het gaat niet om het geld, maar om wat je ermee kunt doen. Er zijn gemeenten die via de griffie partijen een financiële bijdrage geven, zodat ze ruimte hebben om iets te organiseren: een onderzoek of een inloopavond bijvoorbeeld. Maar er zijn ook zat gemeenten die dat niet doen, en waarbij een lokale partij dat soort dingen uit eigen zak moeten betalen. Niet alle lokale partijen kunnen dat.’

13 MAGAZINE

2021

Vorig jaar pleitte een expertiseteam van de VNG onder leiding van Peter den Oudsten ook voor gelijke behandeling, onder meer door ook subsidie toe te kennen aan lokale partijen. Hoe staat het daarmee? ‘Ik ben heel blij met dat rapport, omdat het ons ondersteunt in ons pleidooi. We zijn onder meer in gesprek met de VNG over hoe we hier verder invulling aan gaan geven. Het rapport doet een voorstel voor een algemene uitkering voor partijen gebaseerd op het aantal zetels, maar ik kan me voorstellen dat landelijke partijen daar moeite mee hebben. Dus we moeten een modus vinden hoe het wel kan.’ U bent voorzitter van het Kennispunt Lokale Politieke Partijen dat op 1 januari van start ging. Wat gaan jullie doen? ‘We gaan lokale partijen ondersteunen. We zijn apolitiek, het maakt mij niet uit of een partij links is, of rechts of ergens daar tussenin zit. Landelijke partijen hebben vaak professionele structuren met een HRMafdeling en trainingen en andere ondersteuning. Lokale partijen hebben die niet. Als je nog moet uitzoeken hoe een motie of een amendement werkt, of hoe je moet omgaan met onderhandelingen aan de coalitietafel, dan sta je op achterstand. We willen lokalo’s hierin helpen. We zijn nu bezig met het opzetten van nieuwe trainingsmodules voor raadsleden, zodat ze weten wat het werk inhoudt. Verder kijken we ook hoe we voor wethouders een opleiding kunnen organiseren.’ (RvdD) ←

Beeld: Ruben Schipper

LTR_P013_LTR-TSVNG-02-2021 13

1-2-2021 15:43:55

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG

DIGITALE VEILIGHEID

Als je systemen

gehackt worden

EEN HACK LEGDE AFGELOPEN DECEMBER HOF VAN TWENTE VOLLEDIG PLAT. DE GEMEENTE VERWACHT TWEE JAAR NODIG TE HEBBEN OM ALLE SCHADE TE HERSTELLEN. ‘ZEG NOOIT DAT JE GOED VOORBEREID BENT’, CONCLUDEERT BURGEMEESTER ELLEN NAUTA.

MAGAZINE

2021

Burgemeester Ellen Nauta van Hof van Twente ‘De dienstverlening aan vooral de kwetsbare inwoners is weer

lles was onbereikbaar in Hof van Twente, zegt burgemeester Ellen Nauta. Een hacker versleutelde de servers waardoor de gemeente er niet meer bij kon. Pas na betaling van 750.000 euro losgeld zou de hacker de bestanden vrijgeven. Hof van Twente weigert te betalen: publiek geld is niet bedoeld als losgeld, stelt Nauta. Ze wordt gesteund door staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken. ‘Het advies is om altijd aangifte te doen bij de politie en geen losgeld te betalen’, schreef hij aan de Tweede Kamer. Wie er achter de aanval zit en waarom deze is uitgevoerd, daarover wil Nauta niets kwijt. Het strafrechtelijk onderzoek loopt nog. Maar over wat er gebeurd is, wil ze graag praten. Want andere gemeenten kunnen leren van de situatie in Hof van Twente.

op orde.’

R ÇÀh0ّÀ ÇàÀh0! y²ÀªÇ!ÀX0

Het begon ermee dat niemand meer kon inloggen. Nauta: ‘We dachten eerst aan een technische storing. Gaandeweg werd duidelijk dat er iets anders aan de hand was. ‘We hebben alle stappen gezet die je dan moet doen: de Autoriteit Persoonsgegevens gewaarschuwd, de politie kwam langs.’ Een crisisorganisatie werd opgetuigd om de omvang van de hack in kaart te brengen en de boel zo snel mogelijk weer draaiend te krijgen, soms met een houtje-touwtjeconstructie.

LTR_P014_LTR-TSVNG-02-2021 14

De schade is enorm, zegt Nauta. ‘We konden niets meer. Met dank aan deskundigen kunnen we nu weer de belangrijkste taken uitvoeren. De dienstverlening aan vooral de kwetsbare inwoners is weer op orde. We kunnen uitkeringen verstrekken, pgb’s uitkeren en ook paspoorten afgeven. Dat is echt een huzarenstukje.’ Hoe groot de financiële schade is, is nog niet bekend. Het VNG-bestuur brengt op de Algemene Ledenvergadering van 12 februari een resolutie in stemming waarin digitale veiligheid benoemd wordt als ‘kerntaak voor gemeenten’. Het gaat daarbij niet alleen om de eigen organisatie, maar ook om de rol die de lokale overheid heeft bij incidenten. Burgemeester Franc Weerwind van Almere, bestuurslid van de

1-2-2021 15:44:10

VNG, vergelijkt die met de rol van de burgemeester bij een brand. ‘De rol van de gemeente bij een digitaal incident is veel groter dan we nu denken. Zo’n incident kan leiden tot veel onrust in de samenleving. Want wat als er na een inbraak geen geld meer uit de flappentap komt?’ Het VNG-bestuur heeft het onderwerp nadrukkelijk op de agenda gezet. Vorig jaar verscheen er al een Agenda Digitale Veiligheid die gemeenten handvatten biedt om te werken aan een ‘lokaal krachtige digitale overheid’. !XÀªXåّ II Xª0

Hof van Twente is niet de eerste gehackte overheidsorganisatie. In 2019 werd een ICT-systeem van Lochem gekraakt, eveneens in een poging losgeld te eisen. En in september vorig jaar werd de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland door gijzelsoftware deels platgelegd. ‘Wat in Hof van Twente is gebeurd, kan iedereen overkomen’, zegt Weerwind. Tussentijds was er nog de Citrix-affaire: door een gat in de beveiliging van deze ‘digitale werkplaats’ was thuiswerken een tijdje onmogelijk. Samenwerking is belangrijk, zegt Weerwind. ‘Gemeenten zijn niet anders dan informatiehuishoudens. Dat maakt ze ook kwetsbaar. We hebben heel veel data van onze inwoners. We hebben hun vertrouwen gekregen om er goed mee om te gaan. Dat zijn we dan ook verplicht.’ De resolutie roept de leden op incidenten te delen met de Informatiebeveiligingsdienst (IBD) van de VNG. Die IBD functioneert als Computer Emergency Response Team en daarmee als schakel tussen gemeenten en het Nationaal Cyber Security Centrum

LTR_P015_LTR-TSVNG-02-2021 15

(NCSC). De dienst kwam ook in Hof van Twente in actie. Daarnaast moeten gemeenten een digitaal incidentenbestrijdingsplan vaststellen, periodiek oefenen met cyberincidenten en budget vrijmaken voor al deze maatregelen. Hof van Twente was best goed bezig, zegt Nauta. De gemeente had al een penetratietest laten uitvoeren, waarbij is uitgezocht of er niet toch een manier was om de systemen binnen te komen. De medewerkers hadden trainingen gevolgd, tweetrapsidentificatie was ingevoerd. Nauta: ‘Ook deskundigen zeggen dat we goed op weg waren. We hadden juist heel veel geïnvesteerd in onze ICT-taken. De privacywet AVG was voor ons leidend. En tóch is het ons overkomen. Dat maakt het zo beangstigend.’ De verwachting is dat het nog twee jaar duurt voordat de systemen weer volledig draaien. Het komend halfjaar wordt de basisinfrastructuur hersteld. De gemeente wordt daarbij geholpen door andere overheidsorganisaties, die zo veel mogelijk basisinformatie beschikbaar stellen. Maar niet uit te sluiten is dat straks ook een beroep moet worden gedaan op de inwoners om resterende gegevens aan te leveren. Daarna wordt het systeem verder ingevuld. ←

15 MAGAZINE

2021

Burgemeester Franc Weerwind van Almere ‘Gemeenten zijn niet anders dan informatiehuishoudens’

‘Wat Hof van Twente is overkomen, kan bij iedereen gebeuren’ 1-2-2021 15:44:15

IN BEELD

KEIEN SCHIJTEN Carnaval gaat dit jaar niet door – corona –, maar dat betekent niet dat de carnavalsverenigingen stilzitten. Voor het oude gemeentehuis van Arcen (nu gemeente Venlo) hebben De Keieschiéters ɐǞɈ ǘƵɈ ƮȌȲȯ ƵƵȁ ˛ǐɐɐȲ geplaatst met een duidelijke verwijzing naar de avondklokrellen: keien smijten kan iedereen, keien schijten kan ik alleen.

LTR_P016_LTR-TSVNG-02-2021 16

1-2-2021 15:44:36

00m(‫ ب‬ImX§ Iª y²²0y‫ غ‬y§

LTR_P017_LTR-TSVNG-02-2021 17

1-2-2021 15:44:40

TEKST: MARTEN MUSKEE

VERSNELLING WONINGBOUW

Gevraagd:

open boeken 18

DE VNG HEEFT AFSPRAKEN GEMAAKT MET AEDES EN BZK OVER DE VERSNELDE BOUW VAN 150.000 SOCIALE HUURWONINGEN. CORPORATIES KRIJGEN DE RUIMTE DOOR EEN KORTING OP DE VERHUURDERHEFFING. SAMENWERKING IS BELANGRIJK, ZEGT HARRIËT TIEMENS VAN DE BIJBEHORENDE TASKFORCE.

MAGAZINE

2021

e taskforce is gekoppeld aan de Regeling Vermindering Verhuurderheffing (RVV) waarvoor het Rijk een miljard euro beschikbaar heeft gesteld. De woningcorporaties tekenden echter in voor een totaalbedrag van 2,6 miljard euro. Dat honoreerde BZK onder de voorwaarde snel 150.000 sociale nieuwbouwwoningen te bouwen. Afgesproken is in de komende twee jaar te starten, met als doel de nieuwbouw te versnellen naar 25.000 woningen per jaar. Ook worden er 10.000 flexwoningen gebouwd. Daarnaast spreken de partijen af om het aanbod van middenhuur en goedkope koop door corporaties te stimuleren.

LTR_P018_LTR-TSVNG-02-2021 18

Harriët Tiemens (GroenLinks) is wethouder in Nijmegen en de nieuwe voorzitter van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit. Zij meldt dat de taskforce enkele keren bijeen is geweest om te werken aan een plan van aanpak. Over de aanpak in de praktijk kan ze dus nog niet veel zeggen. ‘De bestuurlijke afspraken zijn in ieder geval duidelijk’, zegt ze. ‘Vraag voor de taskforce is, hoe die aantallen in enkele jaren weg te zetten zijn. Het vraagt in ieder geval om intensieve samenwerking tussen de overheden, alleen al om de cijfers rond tekorten en productie voor iedereen helder te krijgen. De taskforce zal daar een monitoringssysteem voor opzetten.’ VRESELIJK INGEWIKKELD

Nu nog worden er jaarlijks 14.000 sociale

huurwoningen gebouwd. Het opvoeren van de productie naar 25.000 betekent nogal een versnelling. Als het gaat over de complexe gebiedsontwikkelingen in steden, signaleert de wethouder met name vertraging in het voortraject. ‘Daar spelen zaken die door verschillende partijen moeten worden geregeld, zoals investeringen in het openbaar vervoer die nodig zijn om nieuwbouw te faciliteren, of om bodemsanering of het opruimen van oude industrie. Dat maakt binnenstedelijke gebiedsontwikkeling vreselijk ingewikkeld. De stad knapt er enorm van op, maar het is kostbaar. Naast de woningbouwopgaven moet de gemeente met allerlei sectoren afzonderlijk onderhandelen en medefinanciering zien te organiseren. Dat kost ontzettend veel tijd, dus daar probeert de taskforce iets aan te doen.’

1-2-2021 15:45:00

In de nieuwe wijk Overhoeks in Amsterdam-Noord worden zo’n zeshonderd sociale huurwoningen gebouwd.

Extra middelen en meer armslag voor corporaties zijn daarbij nodig. Vandaar dat de verplichte markttoets drie jaar buiten werking is gesteld. Corporaties kunnen daardoor ook middenhuurwoningen tot 1.000 euro bouwen. Daar is grote behoefte aan. De markt pakt dit vaak niet op, maar de markttoets die corporaties moeten uitvoeren om dat te bewijzen, werkt vaak vertragend. Tiemens wijst ook op de mogelijkheden die partijen zelf hebben. Bouwbedrijven kunnen de productie versnellen door industrieel te bouwen. ‘Het helpt nogal als je in enkele weken een heel woonwijkje kunt neerzetten, omdat de huizen al in de fabriek zijn geprefabriceerd. Denk ook aan de mogelijkheden van flexibele woningen. Die zijn na tien jaar te verplaatsen om tijdelijke problemen elders op te lossen. Dat kan goed werken. Probeer niet alles in een keer vast te zetten. Om de woningnood te ledigen, zullen we van alles moeten uitproberen.’ FONDS

Tiemens is blij met de regeling. Maar er is meer nodig om complexe gebiedsopgaven op te pakken. De G40 en de VNG lobbyen voor een budget vergelijkbaar met het vroegere Investeringsbudget Ste-

LTR_P019_LTR-TSVNG-02-2021 19

delijke Vernieuwing (ISV). Een belangrijk onderdeel van woonplannen van het kabinet voor 2021 is een fonds van 450 miljoen euro, bedoeld om te investeren in de leefbaarheid en duurzaamheid van kwetsbare wijken. Daarmee kunnen wijken met leefbaarheidsproblemen integraal worden aangepakt. Zestien steden hebben het voortouw genomen. Tiemens: ‘Wij vragen het volgende kabinet daar structureel geld voor vrij te maken. Toen het Rijk ophield met het ISV, zagen we de wijken in steden achteruitkachelen. We kunnen niet zonder die investeringsgelden. Het hele pallet is nodig, we moeten zowel in leefbaarheid als in sociale woningbouw investeren. En het geld moet ontschot worden. We zijn vaak jaren kwijt met heen en weer shoppen tussen alle partijen die erover gaan. Die voorbereidingstijd moet sterk worden ingekort.’

Vroeger konden woningcorporaties ruim investeren. Maar in de Woningwet is die bewegingsruimte nu sterk ingeperkt. Het is daarom belangrijk dat de rijksoverheid de verhuurderheffing afschaft, zegt Tiemens. ‘Daardoor kunnen corporaties ruim investeren in de leefbaarheid en het verduurzamen van wijken. Dat geeft lucht. De investeringscapaciteit van woningcorporaties hoort gewoon op orde te zijn.’

MAGAZINE

2021

WOONAGENDA

Of de taskforce als een soort van vliegende keeper gaat functioneren, kan Tiemens nog niet zeggen. Dat moet nog blijken. Tegelijkertijd is er namelijk ook een initiatief vanuit Aedes om met andere partijen tot een woonagenda met de volgende regering te komen. ‘Hoe dat allemaal in elkaar grijpt, zullen we zien. De taskforce is er om te versnellen. De instrumenten die we daarvoor nodig

‘Om de woningnood te ledigen, zullen we van alles moeten uitproberen’ 1-2-2021 15:45:08

‘We kunnen niet zonder investeringsgelden’

20 MAGAZINE

2021

hebben, gaan mee in het bod richting het nieuwe kabinet. Wat mij betreft wordt de taskforce in ieder geval geen politieagent die ongevraagd adviezen geeft om bouwplannen tijdig hard te maken. Wel is het zo dat woningcorporaties die een korting op de verhuurderheffing krijgen, een commitment zijn aangegaan over extra bouwproductie. Als ze die van geen kant halen, dan is er natuurlijk wel even een gesprek nodig.’ DURVEN

Bij de complexe gebiedsopgaven zullen gemeenten, woningbouwcorporaties en andere partijen nauwer moeten samenwerken, met meer prestatiegerichte afspraken over de ontwikkeling van die locaties, zegt wethouder Tiemens. Dat vergt wel iets in de samenwerking. ‘Dat klinkt simpel, het feit dat wij nog niet zo werken geeft aan hoe ingewikkeld het is. Iedereen heeft zo z’n eigen belangen en verantwoordingslijnen, dat moet allemaal bij elkaar komen. Iedereen wil zijn doelen realiseren in gebiedsontwikkeling, partijen moeten dan ook met open boeken aan tafel durven zitten. Het vergt veel vertrouwen en een hoge organisatiegraad op bestuurlijk en ambtelijk niveau.’

INTEGRAAL WERKEN

Ook de verschillende departementen zullen meer integraal moeten gaan werken. Volgens Tiemens vormt de Nationale Omgevingsvisie daar een mooi instrument voor. Die geeft voor bepaalde ontwikkelingsgebieden al aan dat ze een integrale aanpak behoeven. ‘In algemene zin zou het heel erg helpen als de uitwisseling tussen ministeries soepeler verloopt. Dat is ingewikkeld, want de begrotingen van ministeries zijn wetten. Colleges kunnen met een gezamenlijke begroting her en der nog wat schuiven. Dus het is niet zozeer een verwijt dat ik dit aankaart, maar we komen wel in een volgende fase van organiseren. Niets is meer gemakkelijk. Het land is dichtbevolkt, moeilijke locaties in de stad worden niet bebouwd en mobiliteitsnetwerken zitten behoorlijk vol.’ Ontwikkeling is volgens de Nijmeegse wethouder per definitie ingewikkeld. Vroeger deed de woningbouwcorporatie ‘iets’ in haar wijkje, in afstemming met de gemeente die ‘iets’ in de openbare ruimte deed. Nu moeten gemeenten, Rijk en corporaties tot gebiedsontwikkeling en verduurzaming zien te komen, met rendabele businesscases voor warmtenetten, herstructurering en nieuwbouw. ‘Daarom moeten we nog sterker met

elkaar samenwerken. Als de taskforce daaraan kan bijdragen, komt de versnelling op gang.’ STADSGRENZEN

Tiemens gaat ervan uit dat het de bedoeling blijft voornamelijk binnen de stadsgrenzen te bouwen en niet in weilanden, al is dat laatste gemakkelijker. Ze vindt het belangrijk deze discussie genuanceerd te voeren. Er zijn plekken denkbaar in het buitengebied die heel erg zouden opknappen door daar wat woningen toe te voegen. Bijvoorbeeld voor de afronding van een dorpskern, of voor het opruimen van een oud bedrijventerreintje of van agrarische bedrijven die leeg komen te staan. ‘Dat zijn plekken waar iedereen baat bij heeft om ze op te knappen en woningbouw toe te voegen. Als het om grote locaties gaat, spelen ook aspecten als mobiliteit, leefklimaat en voorzieningen een rol. De huisjes heb je dan wel snel gebouwd, maar de voorzieningen niet. Als je die ook nog eens moet aanleggen, is het nog maar de vraag of bouwen op een weiland goedkoper is. Dan is het waarschijnlijk beter een oude, lelijke en vaak onveilige plek in de stad op te knappen die in de buurt van goede voorzieningen ligt.’ ←

Wie is... Harriët Tiemens (GroenLinks) is sinds kort voorzitter van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit. Ze is sinds 2014 wethouder in Nijmegen, waar ze vanaf 2018 verantwoordelijk is voor duurzaamheid (klimaat en energie), wonen, mobiliteit, parkeren, groen en water. Daarnaast is zij voorzitter van de Fysieke Pijler van de G40 en lid van de stuurgroep rond het programma Stedelijke Transformatie.

LTR_P020_LTR-TSVNG-02-2021 20

1-2-2021 15:45:12

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor,

Mocht ik niet gekozen worden, dan blijf ik fantastisch werk doen en dan ga ik gewoon tegen Den Haag aanschoppen.

IN MIJN GEMEENTE VAARDIGDE BURGEMEESTER WIENEN EEN NOODBEVEL UIT BIJ ZIJN OPTREDEN TEGEN DE AVONDّ KLOKRELLEN. VAN ANDERE GEMEENTEN LAS IK DAT GEBRUIK IS GEMAAKT VAN EEN NOODVERORDENING. HOE ZIT DAT? GERT JAN GEERTJES, HAARLEM

Geachte heer Geertjes, De Zaanse wethouder Songül Mutluer staat tiende op de PvdA-lijst voor de Tweede Kamerverkiezing, NH Nieuws 29 januari

G4 en Ede: regels tegen meer fastfood Vijf gemeenten vragen het kabinet om een wetswijziging waardoor zij kunnen ingrijpen in de ɨȌƵƮȺƵǶȌǿǐƵɨǞȁǐ‫( خ‬ǞƵ ɹȌɐ ȌȌǲ ȌȁƮƵȲ ƮƵ ƮƵ˛ȁǞɈǞƵ ɨƊȁ een ‘veilige en gezonde fysieke leefomgeving’ van de Omgevingswet moeten vallen.

Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Ede stellen in hun brief aan VWS-staatssecretaris Paul Blokhuis dat zij alle wettelijke en financiële mogelijkheden al maximaal benutten om hun inwoners kansen op een gezond leven te bieden. Maar het is niet genoeg: ‘Extra, effectieve maatregelen zijn nodig.’ Behalve een toevoeging van gemeentelijke bevoegdheden in de Omgevingswet zou ook de Warenwet volgens de gemeenten kunnen worden aangepast. Door de voedselomgeving toe te voegen als ‘beschermd belang’ kan een overaanbod van ongezond voedsel worden gereguleerd. De gemeenten zijn al met Blokhuis in gesprek over maatregelen als een suikertaks, het goedkoper maken van groente en fruit, verbetering van productsamenstelling en heldere etikettering. De fysieke voedselomgeving moet daar nu bij worden betrokken, vinden zij. (LM) ←

LTR_P021_LTR-TSVNG-02-2021 21

Een noodbevel is in principe gericht tot een individu of een concrete groep personen, terwijl een noodverordening een algemene regel is die op een onbepaalde groep personen kan worden toegepast. In principe is het aan de burgemeester om te bepalen wat hij of zij nodig acht. In de praktijk doet zich echter een overlap voor van noodbevelen die ook als noodverordening hadden kunnen gelden. Er zijn verschillende redenen te bedenken waarom burgemeesters voor het een of het ander kiezen. Aan het niet-opvolgen van een noodbevel wordt zwaar getild. Dat is een misdrijf. Het overtreden van een noodverordening is een overtreding. Een noodverordening moet fatsoenlijk worden afgekondigd, terwijl een noodbevel ook via de megafoon kan worden ‘uitgereikt’. Een burgemeester die snel en hard wil ingrijpen in een concrete situatie zal daarom een noodbevel geven. ←

21 MAGAZINE

2021

Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

1-2-2021 15:45:36

LTR_P022_LTR-TSVNG-02-2021 22

1-2-2021 15:45:52

TEKST: ANNEMIEKE DIEKMAN | BEELD: OLAF KRAAK

AANPAK KWETSBARE INWONERS

Nietloslaten,

nooit opgeven OPEREREN OP HET SNIJVLAK VAN ZORG EN VEILIGHEID VERGT ß00m y( !RÀ 0y Xy²§ yyXyJ‫ خ‬Xy y ª(ّR mm y(ّy ª( LOOPT EEN PILOT WAARIN DE PERSOONSGERICHTE AANPAK VAN KWETSBARE INWONERS CENTRAAL STAAT. DIE AANPAK LIJKT TE WERKEN.

23 MAGAZINE

2021

E Monique Klijn,, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij GGZ Noord-Holland-Noord: ‘Op een plek voor beschermd wonen leeft hij nu op zichzelf, hij kookt zijn potje en houdt zijn tuintje bij.’

LTR_P023_LTR-TSVNG-02-2021 23

en dorpje in de kop van Noord-Holland. Een man scharrelt in zijn tuintje. Geen ongewoon beeld daar, hoewel deze persoon dat een jaar geleden niet voor mogelijk had kunnen houden. Meneer X leidde een zwervend bestaan in een grotere plaats in de regio, sliep in het park, was in de war en veroorzaakte regelmatig overlast. Nu woont hij zelfstandig met minimale GGZ-begeleiding en komt hij langzaamaan tot zichzelf. ‘Een mooi voorbeeld van onze succesvolle PGA-aanpak’, zegt Mary van Gent (Senioren Hollands Kroon). Zij is wethouder sociaal domein in Hollands Kroon en lid van de commissie zorg en veiligheid van de Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. ‘Het is een goede stimulans om hiermee door te gaan. Als we hem niet hadden geholpen, had dat blijvend tot veel ellende en overlast kunnen leiden. In de eerste plaats voor hemzelf natuurlijk, maar ook voor andere betrokkenen en de samenleving.’

De pilot is opgezet met hulp van de VNG, vertelt burgemeester Jan Nieuwenburg van Hoorn. ‘We hebben binnen de structuur van de veiligheidsregio een commissie zorg en veiligheid opgezet met leden uit drie subregio’s, waartoe zeventien gemeenten behoren. Ons belangrijkste doel is te kijken hoe we beter kunnen zorgen voor mensen die hulp nodig

1-2-2021 15:45:55

‘Als we in tien dorpen elk twee woningen kunnen realiseren, dan zou dat heel mooi zijn’ hebben op het snijvlak van zorg en veiligheid. Het zijn veelal mensen zonder vaste verblijfplaats die binnen of tussen gemeenten zwerven. Ze hebben geen werk of inkomen, zijn daarnaast vaak in de war of verslaafd en veroorzaken als gevolg hiervan regelmatig overlast. Hoe voorkom je nu samen als gemeenten dat kwetsbare inwoners buiten de boot vallen?’ GECRIMINALISEERD

24 MAGAZINE

2021

‘Deze mensen worden nu vaak ten onrechte gecriminaliseerd’, vervolgt Nieuwenburg. ‘Als ze overlast veroorzaken, rijdt er een politieauto voor en worden ze meegenomen. De agenten weten niet waar ze met deze persoon heen kunnen, waardoor ze dan maar naar de cel worden gebracht. Een verre van adequate oplossing, want er is eigenlijk vooral behoefte aan zorg. Daarom proberen we nu indien mogelijk die mensen niet met de politieauto, maar met behulp van een diligence op te halen. Dat is een gewone personenauto die wordt gereden door het crisisteam van de GGZ. Dat kan dan gericht geestelijke zorg verlenen’, aldus de burgemeester.

VERWARD

In Noord-Holland-Noord hebben de zeventien gemeenten besloten tot een Persoonsgerichte Aanpak (PGA) voor deze doelgroep van kwetsbare mensen. Per subregio zijn vijftien mensen geselecteerd. Kwetsbare mensen, niet zozeer crimineel, als wel verward. In totaal betreft het 45 mensen. ‘Niet dat er niet meer zijn, maar je moet ergens beginnen’, zegt Van Gent. Zij heeft net als Nieuwenburg wel het idee dat iedereen op de radar staat, ‘maar zorgmijders zijn er altijd.’ Voor de selectie heeft iedere betrokken gemeente aangegeven wie de grootste overlastgevers zijn, wie degenen met de zwaarste problematiek. Daar is ook het zorgen veiligheidshuis bij betrokken, een organisatie die onder de veiligheidsregio van de zeventien gemeenten hangt. Van Gent: ‘Vervolgens hebben we in kaart gebracht wat die 45 mensen nodig hebben’. Dat kwam uit op zestien zogenoemde long care-plekken, waar mensen intensieve zorg kunnen krijgen. Verder zouden veertien personen het kunnen redden met begeleid wonen, en vijf met een oplossing waarbij de instanties eerst op zoek gaan naar een huis voor de betrokken persoon, om daarna aan diens problemen te werken. Voor het resterend aantal wordt een plek gezocht in ‘skaeve huse’, een al langer bestaand landelijk project, waarbij woonvoorzieningen buiten woonkernen worden gemaakt, bijvoorbeeld containerwoningen. Kwetsbare mensen kunnen daar wonen onder intensieve begeleiding. In NoordHolland-Noord wordt momenteel gekeken hoeveel van die ‘skaeve huse’ er kunnen komen. ‘Deze mensen moeten niet overprikkeld raken, daarom is een woonvoorziening voor hen aan de randen van woonkernen ideaal’, zegt wethouder Van Gent. Spreiding is daarbij belangrijk. ‘Onze gemeente bestaat uit 22 dorpen, we kijken nu waar we zulke woningen kunnen realiseren. Concentratie is geen goed idee, maar als we in tien dorpen elk twee woningen kunnen realiseren, dan zou dat heel mooi zijn. Dan heb je heb je daar vaste woningen voor deze doelgroep.’ STABIELE BASIS

Omdat het volgens burgemeester Nieuwenburg fundamenteel ontbreekt aan een aantal voorwaarden om deze mensen weer een stabiele basis te geven, is project Maatwerkvoorzieningen opgestart. ‘Je kunt

LTR_P024_LTR-TSVNG-02-2021 24

1-2-2021 15:45:57

iemand ernaast zetten om voor te zorgen, maar vaak ontbreekt het aan bestaanszekerheid, werk of dagbesteding en huisvesting.’ Hij stelt dat de schaal van de regio daarbij nodig is om te kijken wat er ontbreekt. ‘Hoe kunnen we het beste inzetten op een grote diversiteit aan voorzieningen, zodat er voor iedereen een goede plek is?’ De persoonsgebonden aanpak staat of valt volgens burgemeester en wethouder met goede huisvesting. ‘Als die er niet is, lukt het niet. Van de 45 mensen die wij nu helpen via een PGA heeft 85 procent een woonprobleem.’ Daarom wordt ook intensief samengewerkt met woningcorporaties en wordt er een beroep gedaan op zorgpartijen die eigen vastgoed in bezit hebben. Van Gent: ‘Het mooie van onze commissie is dat er vanuit elk van de drie regio’s een burgemeester vanuit veiligheid en een wethouder vanuit zorg is betrokken. Zorg en veiligheid zijn niet meer los van elkaar te koppelen. Daarom werkt het hier. We dienen als voorbeeld, omdat we al veel verder zijn dan de rest van Nederland. Het werkt echt goed zo. Alle ketenpartners zitten aan tafel, met korte lijnen naar je eigen regio.’ HETZELFDE DOEL

Deze aanpak werkt, blijkt uit de praktijk van meneer X, wiens naam om privacyredenen niet genoemd wordt. ‘Ruim een jaar werken we nu volgens de persoonsgebonden aanpak. We zitten met alle ketenpartners om de tafel voor hetzelfde doel’, vertelt Monique Klijn, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij GGZ Noord-Holland-Noord. ‘Daar bereik je zoveel meer mee dan voorheen. We steunen en stutten elkaar om deze groep mensen weer enig zicht op de toekomst te geven. Ze op de rit te helpen en te zorgen dat ze geen of zo weinig mogelijk overlast voor de maatschappij vormen.’ Voorheen werden volgens haar gevallen als meneer X nogal eens doorgeschoven, met als gevolg dat de meest kwetsbare cliënten tussen wal en schip vielen. ‘Nu de PGA is geformaliseerd, delen we een gezamenlijke verantwoordelijkheid.’ Haar team draagt zorg voor mensen met heel uiteenlopende problemen: dakloosheid, verslaving, trauma’s en psychiatrische en somatische klachten. ‘Door de nieuwe aanpak voelen we ons erg gesteund. Daarvoor lieten we die mensen natuurlijk ook niet in

LTR_P025_LTR-TSVNG-02-2021 25

de steek, maar werd het vooral intern houtje-touwtje opgelost. Nu kunnen we samen aan de slag om meer structurele oplossingen te bedenken, zodat we de cliënten een beter perspectief op langere termijn kunnen bieden.’ Klijn is ook blij dat er met deze aanpak een einde kan worden gemaakt aan het onterecht criminaliseren van kwetsbare mensen. ‘Als je in de war bent, roep je soms van alles, misschien ook wel: ik ga je doodmaken. Maar die mensen zijn ziek, het is goed om het in dat licht te bekijken en het niet direct als een delict te zien.’ NOOIT LOSLATEN

Klijn: ‘Bij aardig wat cliënten die tot deze groep behoren, zien we langzaam de rust terugkeren. Ze hebben een erbarmelijk leven achter de rug, ik zie ze als “kapotgemaakte kinderen”. Heling kost heel veel tijd. Tijd die je tegenwoordig nergens meer krijgt. Bij de persoonsgebonden aanpak is die tijd er wel.’ Voor sommigen zal altijd intensieve zorg nodig zijn, maar er zijn ook al een paar cliënten waar Klijn en haar team alleen de vinger aan de pols houden. Die bezoeken ze een keer per maand of ze houden contact via de mail of telefoon. Zo ook meneer X. ‘Op een plek voor beschermd wonen leeft hij nu op zichzelf, hij kookt zijn potje en houdt zijn tuintje bij. Hoewel de paniek en achterdocht nooit ver weg zijn, zien we hem nu toch langzaam tot rust komen. Dat is al heel wat na al die jaren zwerven. Daarom blijft voor ons gelden, bij iedere cliënt: “Niet loslaten, nooit opgeven.”’ De pilot, vanuit de ministeries van VWS en Justitie en Veiligheid gefinancierd, loopt nog twee jaar, maar als het aan Van Gent en Nieuwenburg én aan verpleegkundige Klijn ligt, gaan ze ook daarna door met deze aanpak. ←

25 MAGAZINE

2021

‘Bij aardig wat cliënten zien we langzaam de rust terugkeren’

1-2-2021 15:46:00

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG

LOKALE WEERBARE DEMOCRATIE

Dubbel in de

frontlinie

DE GEMEENTE SPEELT EEN BELANGRIJKE ROL BIJ HET BESTRIJDEN VAN ANTIDEMOCRATISCHE TENDENSEN, CONSTATEERT RECHTSFILOSOOF EN JURIST BASTIAAN RIJPKEMA. DE LOKALE DEMOCRATIE STAAT ‘DUBBEL IN DE FRONTLINIE’, MAAR HET IDEE VAN EEN LOKALE WEERBARE DEMOCRATIE STAAT NOG IN DE KINDERSCHOENEN.

MAGAZINE

2021

Bastiaan Rijpkema, Lokale weerbare democratie. Een normatieve verkenning, Boomjuridisch,

e lokale democratie staat onder druk. Het aantal raadsleden dat te maken heeft met intimidatie en soms geweld, schommelt al jaren tussen de 25 en 35 procent, blijkt uit onderzoeken van onder meer het Periklesinstituut en de recente Monitor Veiligheid Openbaar Bestuur. Ervaringen uit het buitenland laten volgens Bastiaan Rijpkema zien dat extremistische partijen niet zelden lokaal beginnen. ‘Ze kunnen daar bovendien een stevige impact hebben.’ In Nederland is nog nauwelijks nagedacht over de vraag of de lokale democratie zich daartegen moet en mág weren, of dat dat toch vooral een taak is voor de landelijke overheid. En áls het een lokale zaak is, welke instrumenten zijn er dan nodig?

€ 19,90.

Het onderzoek van Rijpkema, als universitair hoofddocent verbonden aan de Universiteit Leiden, vond plaats in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en is nu in boekvorm verschenen. En ja, zegt hij, ‘de democratie moet zeker op lokaal niveau worden verdedigd. Politiek extremisme kan lokaal grote impact hebben. Er is behoefte aan een duidelijk raamwerk voor lokale verdediging.’

LTR_P026_LTR-TSVNG-02-2021 26

Gemeenten hebben op twee manieren met extremisme te maken, zegt Rijpkema. ‘Ze hebben oren en ogen in de wijk en onderhouden het contact met de buurt.’ Als er wat gebeurt, dan zijn het de gemeenten die er vaak als eerste mee te maken krijgen, zoals de avondklokrellen laten zien. Gemeenten staan op deze manier ‘dubbel in de frontlinie’. Rijpkema: ‘Dat is het wrange. De rijksoverheid en de wetenschap verwachten veel van gemeenten, terwijl diezelfde gemeenten de klappen opvangen. Tegelijkertijd richt het denken zich vrijwel uitsluitend op het nationale niveau. Dat is een enorme discrepantie.’

1-2-2021 15:46:19

In Duitsland leverde de extreemrechtse NDP in het oosten van het land raadsleden en een burgemeester.

RADICALISERING

Van oudsher richt de weerbare democratie zich op drie vormen van politieke radicalisering: links- extremisme, rechts-extremisme en religieus extremisme. Ze hebben gemeen dat ze de democratie afwijzen, en/of geweld voor politieke doelen acceptabel vinden. Hoewel Rijpkema opmerkt dat er nog weinig duidelijk is over de groepen achter de recente avondklokrellen, ziet hij wel een nieuwe vorm ontstaan: het complotextremisme. ‘Er lijkt een overlap te zijn tussen een deel van de mensen die nu demonstreren en de mensen die Tweede Kamerleden als Pieter Omtzigt hebben belaagd. Er ontstaat een beeld van een eigenstandige vorm van extremisme, die een zelfstandige factor van betekenis dreigt te worden.’ ONTWRICHTEND

Ervaringen uit het buitenland laten zien dat extremisme juist op lokaal niveau een rol kan spelen. Neem Duitsland, waar de extreemrechtse NDP met neonazistische trekken in het oosten van het land raadsleden en zelfs even een burgemeester leverde. Het lukt niet deze partij op landelijk niveau te verbieden, omdat ze er op landelijk niveau politiek amper toe doet. Maar de impact op lokaal niveau is er niet minder groot door, zegt Rijpkema. ‘Een NPD-politicus is veroordeeld voor een aanslag op een gepland vluchtelingencentrum, een ander werd gearresteerd voor wapenleveranties aan een terreurgroep.’ In zijn boek beschrijft Rijpkema ook voorbeelden uit andere Europese landen, zoals Tsjechië en België.

LTR_P027_LTR-TSVNG-02-2021 27

Ook Nederland kent in het recente verleden situaties die ontwrichtend waren voor de lokale politiek. Op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis in 2015 liep het debat over de komst van een asielzoekerscentrum in Steenbergen ernstig uit de hand, en ook in Geldermalsen en Bernheze ging het mis. ‘Politieke besluitvorming werd bedreigd door de dreiging van geweld. Dat raakt aan de kwaliteit van het politieke proces.’ Het lokale bestuur zou dus meer handvatten moeten krijgen om tegen dit soort antidemocratische uitspattingen op te treden. Eenvoudig is dat niet, zegt Rijpkema, want wanneer is iets antidemocratisch? De rijksoverheid hanteert nu meerdere, uiteenlopende definities; dat is onhandig voor de aanpak in de lokale praktijk. ‘Daar moet een eenduidig raamwerk voor worden opgesteld. En als je met zo’n concept gaat werken, moet je ook instrumenten beschikbaar stellen die zijn toegesneden op het lokaal niveau.’ Het feit dat BZK hem heeft gevraagd hier onderzoek naar te doen, toont wel aan dat de rijksoverheid zich bewust is van deze ‘lacune’, zegt de rechtsfilosoof. PARTIJVERBOD

Een van die instrumenten zou een lokaal partijverbod kunnen zijn. De Nederlandse wet kent nu de mogelijkheid om verenigingen te verbieden, maar maakt daarbij geen onderscheid naar het soort vereniging: ook motorclub Hells Angels werd op basis van deze bepaling verboden. Het kabinet werkt aan een Wet op de politieke partijen, waarin het landelijke partijverbod een eigenstandige plek in de wet krijgt. En dat is hét moment om ook een lokaal partijverbod in te voeren, zegt Rijpkema. Volgens het voorstel van Rijpkema zouden de burgemeester of de gemeenteraad het Openbaar Ministerie kunnen verzoeken een partij in een of enkele gemeenten voor een bepaalde tijd te verbieden. Dat kan een lokale partij zijn, maar ook een geradicaliseerde afdeling van een landelijke partij. ‘Een lokaal verbod maakt het mogelijk om preciezer in te grijpen. Dat maakt het een veel proportionelere maatregel dan een landelijk partijverbod.’ ←

27 MAGAZINE

2021

‘Politiek extremisme kan lokaal grote impact hebben’ 1-2-2021 15:46:23

TEKST: SASKIA KLAASSEN | BEELD: MAIKE KLIP

DE MENSELIJKE MAAT

Wat

goed is, bepaalt

de professional 28

WELKE ROL SPELEN AMBTENAREN IN DE TELOORGANG VAN DE MENSELIJKE MAAT? EN HOE PAKKEN ZE DE REGIE TERUG NU HET SYSTEEM TEKORTSCHIET? ALBERT JAN KRUITER EN MAIKE KLIP ONDERZOEKEN DIT SAMEN MET PROFESSIONALS. DE ÉÉN IN HET SOCIAAL DOMEIN, DE ANDER BIJ DE DIGITALE OVERHEID.

MAGAZINE

2021

De menselijke maat De menselijke maat in de publieke dienstverlening geldt als een diffuus begrip. In een serie artikelen poogt VNG Magazine antwoorden te vinden. Dit is artikel 2.

LTR_P028_LTR-TSVNG-02-2021 28

e hebben elkaar nog nooit ontmoet, maar blijken het op veel punten eens te zijn. Onderwerp van gesprek is de term die sinds het vernietigende rapport van de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag overal klinkt: de menselijke maat. De Haagse kanteling heeft bestuurskundige Albert Jan Kruiter enigszins verrast. Jaren stuitten hij en zijn collega’s op onbegrip. ‘Maatwerk in het sociaal domein? Nergens voor nodig. Nu is het verlies van de menselijke maat opeens een heet hangijzer.’ Kruiter is actieonderzoeker bij het Instituut voor Publieke Waarden. Samen met Sophie Albers publiceerde hij vorig jaar Doen wat goed is, een pleidooi voor praktische wijsheid in het sociaal domein. Maike Klip is digitaal strateeg bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en bracht met diepte-interviews met collega’s ‘onbegripvolle patronen’ aan het licht bij de digitale overheid. Ook zij zag in eerste instantie veel opgetrokken wenkbrauwen over haar onderzoeksproject. ‘Waarom is dit relevant’, vroegen collega’s regelmatig. Inmiddels vraagt ambtelijk Den Haag zich hardop af hoe de overheid een meer begripvolle verbinding kan hebben met burgers. Uit de reacties op haar site debegripvolleambtenaar.nl concludeert Klip dat deze patronen niet exclusief voor DUO gelden. ‘Ook bij andere uitvoeringsorganisaties en gemeenten weten medewerkers niet goed wat hun

aandeel is in het geheel. En ik kan me voorstellen dat zelfs wethouders en beleidsmedewerkers hiermee worstelen.’ Andere problemen die ze constateert: ambtenaren zijn bang dat hun stellingname voor de menselijke maat politiek wordt. Ja, ze zijn er voor de samenleving. Toch is het lastig om ‘nee’ te zeggen tegen onmogelijke verwachtingen van bewindspersonen. PRAKTISCHE WIJSHEID

Ambtenaren ervaren daarnaast vaak weinig ruimte voor de eigen menselijkheid, denkt Klip. Vaak blijken ze ‘de klant’ helemaal niet zo goed te kennen. Er bestaat daardoor letterlijk een afstand tot de mensen voor wie ze het werk doen. ‘Dat belemmert bij het begripvol zijn. Zelf ben ik DUO pas

1-2-2021 15:46:40

29 MAGAZINE

2021

Wat is het gezicht van de begripvolle ambtenaar? Foto’s uit de interviewreeks debegripvolleambtenaar.nl.

echt goed gaan begrijpen toen ik op scholen en bij inburgeraars thuiskwam.’ In Kruiters pamflet komt de term ‘begripvolle ambtenaar’ niet voor. Toch snapt hij goed waar Klip het over heeft. ‘Het gaat om inlevingsvermogen. Wat ik de laatste tijd veel hoor in het sociaal domein is de term “doen wat nodig is”. Maar nodig gaat over het systeem, daarom gebruik ik liever de term goed.’ Professionals kunnen bij uitstek bepalen wat dit is, denkt de actieonderzoeker. Zij weten waar de regels niet voor iedereen rechtvaardig uitpakken. ‘Door hun praktische wijsheid begrijpen zij waar de praktijk afwijkt van de standaard en maatwerk nodig is. Alleen mogen ze deze afweging niet zelf maken, dat is aan de politiek.’

leidinggevende erachter komt dat ze van de regels afwijken en ze terugfluit. Dan moeten ze weer wachtlijsten wegwerken en administratie gaan doen. Kortom, het systeem voeden in plaats van de samenleving.’ ‘Best confronterend’, vindt Klip de praktijkverhalen in Kruiters pamflet. ‘Het systeem dwingt professionals tot extremen, terwijl het juist gaat om het vinden van het juiste midden. Vervelend ook dat wij als systeembouwers het de mensen op de werkvloer zo lastig maken.’ Maar volgens Kruiter heeft Klip te veel vertrouwen in systemen: in ongeveer 20 procent van de gevallen biedt ‘betere ICT’ geen soelaas. ‘We

NIET NEUTRAAL

‘Nu is het verlies van de menselijke maat opeens een heet hangijzer’

Om het goede te doen, hebben professionals in het sociaal domein meer ruimte nodig, stelt Kruiter. Iets waar wethouders ze ook toe uitnodigen, maar waarin ze vervolgens vastlopen. ‘Wethouders zeggen: “Zoek de randen van de wet op, doe wat nodig is.” Totdat de

LTR_P029_LTR-TSVNG-02-2021 29

Maike Klip: ‘Veel ambtenaren weten niet wat hun aandeel is in het geheel.’

1-2-2021 15:46:48

‘Leren van fouten gebeurt hooguit om de regels nog verder aan te scherpen’

30 MAGAZINE

2021

hebben het dan over de mensen met een ingewikkeld verhaal, bijvoorbeeld omdat ze te maken hebben met verschillende overheidsloketten.’ Deze groep heeft baat bij een analoge oplossing. ‘De menselijke maat herstellen? Dat doe je met een mens.’ Dat zei hij ook tegen Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties toen hij werd verhoord in de Tweede Kamer over de toeslagenaffaire. Het vertrouwen in ICT is volgens Kruiter doorgeslagen. Een probleem met algoritmes is bijvoorbeeld dat ze geen zelfcorrigerend vermogen hebben. ‘Leren van fouten gebeurt hooguit om de regels verder aan te scherpen, niet om mensen op te nemen die buiten de boot dreigen te vallen.’ Techniek is niet neutraal, vult Klip aan. Ze verwijst daarbij naar onderzoek van bestuurskundigen Mark Bovens en Stavros Zouridis. Systeemontwerpers, beleidsjuristen en automatiseringsexperts maken voortdurend keuzes: welke definities worden gehanteerd? Welke processen worden op welke manier ingericht en met elkaar verbonden? Daarmee zijn ze geen dociele beleidsuitvoerders maar beleidsmakers. ‘Daar moeten we opener over worden: hoe maken we dat systeem? Daar gaat mijn fotoserie dus ook over: hoe worden we begripvolle systeemontwerpers?’ Eerder onderzocht ze de struikelblokken bij jonge statushouders die in Nederland hun studie weer wilden oppakken. Ze raakten tussen wal en schip door tegenstrijdige regels van de Wet inburgering en de Wet studiefinanciering van twee verschillende ministeries. ‘Als ambtenaar sta je daar niet bij stil, maar jouw dienstverlening heeft weer invloed op die van een ander.’ Om die reden pleit Kruiter al langer voor een serviceloket voor ‘complexe’ burgers die verloren raken tussen uitvoeringsorganisaties. RUIMTE GEVEN

Professionals worden volgens Kruiter ten onrechte gezien als ‘de handen en voeten’ van het sociaal domein. Maar als het aan hem ligt, zijn zij degenen die bepalen of een overheidsbesluit goed is. ‘Niet alles kan worden vastgelegd in beleidsdoelen en politieke keuzes, we moeten marges bewaren voor

LTR_P030_LTR-TSVNG-02-2021 30

de professionals.’ Een nieuw paradigma, dat niet van stel op sprong is gerealiseerd. ‘Sinds Thorbecke waren gemeenten uitvoeringsorganisaties. Ze hoefden nooit iets zelf te verzinnen, dat deed het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het is pas sinds twee jaar dat ze zelf afwegingen kunnen maken.’ Toch ziet hij dit wel als dé uitdaging voor gemeenten. ‘Kunnen ze zelf beleid maken en dat kwalitatief hoogwaardig uitvoeren? Gaan ze publieke professionals écht de ruimte geven om te doen wat goed is?’ Werken aan dit nieuwe paradigma kan volgens Kruiter het beste gezamenlijk. ‘Niet zelf het wiel uitvinden, maar per uitvoeringstaak de transformatieagenda verdelen. De kennis is er al: professionals kunnen haarfijn vertellen hoe het beter kan.’ Ook Klip spreekt van een paradigmashift voor de digitale overheid. ‘Geen eenrichtingsverkeer met een Kamer en minister die een wet bedenken die ambtenaren moeten uitvoeren. Maar een overheid die constant in gesprek is met haar burgers over hoe zij hun leven willen leven en hoe de overheid daarbij kan helpen.’ Daarvoor moeten ambtenaren wel de ruimte krijgen om hun advies te geven, anders ontstaat er geen gesprek. ‘Ik heb de naïeve hoop dat we dit in de toekomst vaker in openbaarheid mogen doen.’

Albert Jan Kruiter: ‘De menselijke maat herstellen? Dat doe je met een mens.’

KWETSBAAR

Ondanks alle positieve effecten heeft de digitaal strateeg ook zorgen. ‘Ik merk dat de dialoog over de menselijke maat polariseert, mensen zijn op zoek naar daders en redders. En de professionals worden in dit geval gezien als de redders.’ Het baart haar zorgen. ‘De overheid moet veranderen, dat begrijpen ambtenaren ook. Maar dat heeft tijd nodig.’ Ze verwijst naar het boek van Kruiter, waarin het relaas is opgenomen van een gemeentelijke teamleider in het zuiden van het land. Ze nam zo veel professionele ruimte, dat haar team van maatschappelijk werkers bezweek onder de hoeveelheid werk. ‘Maak van deze uitvoerders geen superhelden. Deze nieuwe rol maakt ons kwetsbaar, heb dus ook een beetje begrip voor de mensen die het werk moeten doen.’ ←

Sophie Albers en Albert Jan Kruiter: Doen wat goed is. Pleidooi voor praktische wijsheid in het sociale domein. Uitgeverij Van Gennep, € 11,99.

1-2-2021 15:46:52

Martijn van der Steen Co-decaan NSOB en

COLUMN

bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl, @martijnvdsteen

GEEF GELD

nlangs trok het kabinet opnieuw miljarden uit voor ondernemers. Het was een antwoord op hun noodoproep: geef geld, anders halen we de volgende maand niet. Dat de overheid die noodoproep beantwoordt, is een goede zaak. De economische gevolgen van de lockdown zijn zo groot dat de overheid zich met recht opwerpt als laatste reddingsboei. Geen mooie praatjes, maar doen wat nodig is. Toch wekt het bij het aanzien van al die miljarden verbazing dat de verkiezingsprogramma’s van landelijke politieke partijen weinig concreet zijn over het extra geld voor gemeenten. Terwijl iedereen inmiddels wel weet hoe penibel de gemeentelijke financiën zijn. En, dat die problemen in belangrijke mate veroorzaakt zijn door de door het Rijk met onvoldoende financiële middelen gedecentraliseerde taken in het sociaal domein. Ik lees adhesiebetuigingen voor de rol die gemeenten spelen, maar concrete financiële voorstellen zijn er amper. Wel zijn er veel vrijblijvende tips. Partijen schrijven quasislimme dingen over hoe gemeenten uitgaven kunnen besparen. Bijvoorbeeld door de dingen ‘doelmatig’ aan te pakken. Of om ‘meer gericht te werken’. Ook ‘behulpzaam’ is de suggestie om ondersteuning minder financieel en meer in natura te verstrekken. Tja. En dat zijn de programma’s waarin partijen een oneindig aantal beloften kunnen doen. Wie gaat zich in de formatie écht hard maken voor het realiseren voor de financiële ruimte die gemeenten nodig hebben? Landelijke politieke partijen houden gemeenten financieel in de tang. Ruimhartig in het toedelen van taken, onduidelijk in het verbinden van financiële ruimte. Zo houden financiële problemen voor gemeenten aan, terwijl corona de begroting onder enorme druk zal zetten. Met spilzucht of inefficiënte besteding heeft dat niets te maken. Er ligt te veel op het bord, met te weinig beschikbaar geld. Opvallend is dat de meeste partijen de route van een groter eigen belastinggebied voor gemeenten gesloten houden. Dat zou een oplossing kunnen zijn. Gemeenten proberen angstvallig om via de ozb, toeristenbelasting en parkeerheffingen gaten in hun sociaal domein te dichten. Die ruimte is zo goed als benut. Maar het is ook een oneigenlijke manier van werken. Parkeerheffing is een beleidsinstrument voor gemeentelijk vervoersbeleid. De hardnekkigheid waarmee landelijke politieke partijen terughoudend zijn in het beschikbaar stellen van financiële middelen voor gemeenten begint te lijken op onwil en eigenwijsheid. Je zou bijna geloven dat landelijke partijen denken electoraal niet te kunnen ‘scoren’ met ruimte voor gemeenten. Gemeenten zijn op hun beurt veel te keurig en omfloerst in het stellen van hun eisen. Soms kan het maar beter simpel: geef geld. Het zal tijd worden.

31 MAGAZINE

2021

GEMEENTEN ZIJN VEEL TE KEURIG EN OMFLOERST IN HET STELLEN VAN HUN EISEN

LTR_P031_LTR-TSVNG-02-2021 31

1-2-2021 15:47:12

BETOOG

LOT VAN HOOIJDONK

Zorg voor samenhang in plannen ondergronds

De maatregelen uit het Klimaatakkoord leiden tot drukte in de wereld onder onze voeten. Riool, leidingen en nieuwe systemen vechten er om ruimte. Zorg als gemeente voor een gecoördineerde aanpak, schrijft wethouder Lot van Hooijdonk.

MAGAZINE

2021

limaatverandering: een vervan-je-bed-show? Nee hoor, het begint al bij je voordeur. Wat zeg ik? Achter de voordeur! En onder het stoepje voor je voordeur. En over dat laatste ga ik het hier hebben. Als bewoners van onze gemeenten zien we vooral de wereld boven de grond en de veranderingen daar. We zijn ons nauwelijks bewust van de wereld onder onze voeten. Ook die is flink in beweging. Wat is er aan de hand? Welnu, het is er steeds drukker geworden met kabels en leidingen. Na riool en waterleiding kwamen elektriciteit en gas en allerlei

‘Alleen al de energieinfrastructuur maakt het druk in de ondergrond’

LTR_P032_LTR-TSVNG-02-2021 32

telecommunicatie. Nog recenter zijn er systemen voor warmte-koude-opslag aangelegd, Nederland is er koploper in. En natuurlijk wortelt er groen in de bodem, friemelen er beestjes en speelt de bodem een rol in funderingen en ons watersysteem. MITIGATIE

In het klimaatbeleid onderscheiden we mitigatie (maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken) en adaptatie (aanpassen aan het nieuwe klimaat). Het Nederlandse Klimaatakkoord uit 2019 gaat vooral over het eerste. Een duurzamer energiesysteem is een belangrijk onderdeel in het Klimaatakkoord, ook voor wat we de gebouwde omgeving noemen, in onze steden en dorpen dus. In het akkoord zijn voor het eerst afspraken gemaakt om het gebruik van aardgas te beëindigen. Dertig jaar de tijd hebben we als gemeenten om alle adressen te voorzien van een alternatief voor aardgas. Dat is op allerlei mogelijke manieren heel veel werk (studies, besluitvorming, participatie), maar betekent ook dat buiten de straat opengaat: aardgasleiding eruit (tenzij die geschikt is voor een alternatief) en alternatief erin, bijvoorbeeld buizen

1-2-2021 15:47:24

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 Beeld: Robert Oosterbroek MAGAZINE

2021

voor de stadsverwarming. Daarnaast zullen elektriciteitskabels vaak ‘verzwaard’ moeten worden, omdat we meer elektrisch gaan rijden, koken en ons huis verwarmen. En die eerdergenoemde warmte-koudeopslag gaat ook een verdere vlucht nemen. Kortom, alleen al de energie-infrastructuur maakt het druk in de ondergrond. Hoe zit het met het aanpassen aan het nieuwe klimaat? We moeten ons voorbereiden op zwaardere neerslag, hetere zomers en periodes van droogte. Ook daarbij kan de ondergrond ons helpen. Door bestrating en tegels weg te halen, zakt regenwater de bodem in. Bomen zorgen voor schaduw en verkoeling. Maar dan moeten ze wel de ruimte hebben voor hun wortels. SNELHEIDSLIMIETEN

In veel gemeenten is op straat nog een andere verandering gaande. De auto moet de voorkeursplek inleveren ten gunste van de fietser, voetganger of het openbaar vervoer. Snelheidslimieten gaan van 50 naar 30 kilometer per uur; de Tweede Kamer nam er zelfs een motie over aan. En de openbare ruimte vinden we steeds belangrijker, bijvoorbeeld voor de

LTR_P033_LTR-TSVNG-02-2021 33

‘Bomen moeten ruimte hebben voor hun wortels’ broodnodige ommetjes in coronatijd. Nog een reden dus om de schop de grond in te steken. OPGEBROKEN STRATEN

De energietransitie, het watersysteem, vergroening en de verbouwing van de openbare ruimte leiden tot opgebroken straten. De graafmachines gaan zelfs meerdere keren de grond in als we al deze kwesties niet op een slimme manier met elkaar verbinden. Er ligt een opdracht voor gemeenten om gecoördineerd aan de slag te gaan. Dat scheelt niet alleen enorm in de kosten, het zal ook het draagvlak bij inwoners bijzonder goed doen. ← Lot van Hooijdonk (GroenLinks) is wethouder klimaat in Utrecht en voorzitter van de commissie Economie, Klimaat, Energie en Milieu van de VNG.

1-2-2021 15:47:28

PERSONALIA GEMEENTEN

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2021

David Berg David Berg stapte over als directeur Stadsbeheer Schone Stad bij de gemeente Rotterdam naar de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Daar wordt hij directeur Strategie, Analyse en Bedrijfsvoering.

Vanwaar deze overstap? ‘De gemeente Rotterdam is echt een fantastische werkgever, dat meen ik oprecht. Ik heb daar niet voor niets achttien jaar met heel veel plezier in verschillende functies gewerkt. Maar ik had na al die jaren behoefte aan een ander decor en andere dynamiek. Zodoende raakte ik tijdens mijn oriëntatie in gesprek met de NCTV. Tijdens mijn carrière binnen de gemeente heb ik ook lang in het veiligheidsdomein gewerkt.’

Wat gaat u doen?

‘Mijn functie betekent een uitbreiding van de directie van de NCTV. Het is een organisatie die nog niet zo lang bestaat en snel is gegroeid. Ik ga helpen de organisatie intern te versterken. Daarnaast word ik verantwoordelijk voor de strategie en analyse. Ik vervul een rol in het toelichten en verklaren van de analyses, in verbinding en afstemming met de andere partijen binnen het veiligheidsbeleid. Gemeenten vormen daarin een belangrijke speler, die werken in de haarvaten van de samenleving. Zij maken gebruik van en leveren input voor onze analyses.’

Wat laat u achter? ‘Een club die ontzettend gemotiveerd is om elke dag opnieuw Rotterdam een stukje beter, mooier, schoner en veiliger te maken. Ik ben ontzettend gecharmeerd geraakt van de betrokkenheid, bevlogenheid, passie en vakmanschap van die medewerkers voor hun werk en voor de stad. Het is ontzettend belangrijk wat er gebeurt op straatniveau, op beleidsfuncties ziet de wereld er toch vaak wat anders uit. Ik hoop met mijn ervaring in de uitvoering dat belang ook voor het voetlicht te brengen in Den Haag.’ (MM) ←

LTR_P034_LTR-TSVNG-02-2021 34

Jan Luteijn is sinds 1 februari waarnemend burgemeester in Barneveld. De SGP’er volgde Asje van Dijk op, die op deze dag met pensioen ging. Luteijn heeft een lange cv in het openbaar bestuur. Hij begon in de jaren negentig als raadslid in Werkendam, waar hij vanaf 1999 twaalf jaar wethouder was. Tussen 2003 en 2007 was hij lid van Provinciale Staten in Noord-Brabant. Van 2011 tot 2018 was hij burgemeester van Cromstrijen, daarna waarnemer in Geertruidenberg. Wimar Jaeger is als waarnemend burgemeester van de gemeente Oostzaan begonnen. Daar verving hij Rob Meerhof (PvdA), die in september vorig jaar aankondigde niet voor herbenoeming in aanmerking te willen komen. D66’er Jaeger was van 2014 tot en met 2020 wethouder in Hilversum en van 2012 tot 2014 wethouder in Muiden. Daarvoor had hij diverse directiefuncties in het bedrijfsleven. Jaeger is op 1 februari in Oostzaan gestart en blijft waarschijnlijk tot juni 2021. Dan hoopt de gemeente een nieuwe burgemeester te kunnen installeren. Alex van Hedel is ook de komende zes jaar burgemeester van Brummen als het aan de gemeenteraad ligt. Zijn tweede ambtstermijn in deze gemeente moet op 27 maart beginnen. De VVD’er was eerder raadslid en wethouder in

1-2-2021 15:47:48

redactie@vngmagazine.nl

Valkenswaard, eigenaar van een adviesbureau voor ruimtelijke ordening en opnieuw wethouder in Valkenswaard. In 2011 volgde de benoeming tot burgemeester van Neerijnen en in 2014 werd Van Hedel waarnemend burgemeester in de gemeente Brummen. In maart 2015 volgde de installatie als kroonbenoemde burgemeester van die gemeente.

Johan Rutten is eind januari in Bergen op Zoom begonnen als interimgemeentesecretaris. Hij is daarmee de tijdelijke opvolger van Theo Wingens, die eerder zijn functie neerlegde. Rutten werd in mei vorig jaar in dezelfde gemeente benoemd tot ƮǞȲƵƧɈƵɐȲ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ Ƶȁ ƦƵdrijfsvoering ad interim. De verwachting is dat hij tot halverwege dit jaar in functie blijft als secretaris.

Henri Lenferink mag van de gemeenteraad van Leiden worden benoemd voor een vierde termijn als burgemeester. PvdA’er Lenferink is sinds 2003 burgemeester van Leiden. Als de minister van BZK met het voorstel van de gemeenteraad instemt, gaat de herbenoeming in op 15 mei en is voor een periode van zes jaar. Lenferink, de langstzittende burgemeester van Nederland in dezelfde gemeente, had eerder al aangegeven graag burgemeester in Leiden te willen blijven.

Marcel Klos is de nieuwe gemeentesecretaris van de gemeente Wierden. Op 1 februari ging hij daar aan het werk. Hij was de opvolger van Bjørn van den Brink, die per 1 april vorig jaar naar Den Haag vertrok waar hij zich ging bezighouden met een project over grootschalige arbeidsmarkttoeleiding voor diverse doelgroepen. Sindsdien is Rita van Breugel interimsecretaris in Wierden. Klos was eerder gemeentesecretaris in Brummen. Carlo Post is op 1 februari gestart als gemeente-

Sabine van Geffen

wordt op 1 maart gemeentesecretaris van Dalfsen. Ze bekleedt die functie nu nog in Landsmeer. Eerder werkte ze als manager beleid & regie en locogemeentesecretaris in Maasdriel. Van Geffen is in Dalfsen de opvolger van Hans Berends, die op 1 september vorig jaar aan de slag ging als programmamanager. Sindsdien neemt Henry van der Woude de functie waar.

LTR_P035_LTR-TSVNG-02-2021 35

Marian van der Weele (D66) is voorgedragen als burgemeester van Waterland. Ze wordt daar maar verwachting op 11 maart geïnstalleerd. Ze is nu nog wethouder in Ouder-Amstel (sinds 2014), waar ze ook raadslid was. In Waterland wordt ze de opvolger van Luzette Kroon (CDA), die sinds maart 2020 dijkgraaf van Wetterskip Fryslân is. Sindsdien is PvdA’er Sicko Heldoorn waarnemer.

secretaris van Dordrecht. Daarvoor was hij algemeen directeur en regiosecretaris van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden en directeur van de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid. In Dordrecht is Post de opvolger van Martien van der Kraan, die sinds 1 december 2019 gemeentesecretaris van Delft is. De functie werd sindsdien op interim-basis vervuld door Jan Scholten. Cees Vos is op 11 januari begonnen als interimȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ gemeenteraad van BorgerOdoorn. Hij verving daar Henriëtte van Olst, die sinds 4 november met ziekteverlof is. Vos was het afgelopen jaar interimȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ yȌȌȲƮƵȁveld en daarvoor wethouder Ƶȁ ‫ـ‬ǞȁɈƵȲǞǿٌ‫ف‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ ƦǞǯ diverse gemeenten. Thomas Oosterhaven begon op 1 februari als ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ȯȺɈƵȲǶƊȁƮ‫ خ‬RǞǯ nam het stokje over van Ieke Zwart, die na veertien jaar met pensioen gaat. Oosterhaven was sinds

2019 directiesecretaris in Waadhoeke. Daarvoor was ǘǞǯ ɨǞƵȲ ǯƊƊȲ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ de gemeente Vlieland. Richard van der Weegen wordt kwartiermaker en ƦƵȌȌǐƮ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ gemeenteraad van de nieuwe gemeente Land van Cuijk die per 1 januari 2022 van start gaat. Van der Weegen is sinds februari ׂ‫ ׁׁ׀‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ !ɐǞǯǲ‫ ة‬ een van de vier fuserende gemeenten. Daarvoor was ǘǞǯ ȌȁƮƵȲ ǿƵƵȲ ǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ Meerlo-Wanssum. Hij is ook al vijftien jaar raadslid in Horst aan de Maas. Van der Weegen gaat vanaf 1 maart aan de slag als kwartiermaker. De gemeenteraad van de nieuwe gemeente besluit begin 2022 over zijn ƊƊȁȺɈƵǶǶǞȁǐ ƊǶȺ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ‫خ‬

35 MAGAZINE

2021

Garrelt de Graaf begint 15 maart als kwartiermaker/ ƦƵȌȌǐƮ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨȌȌȲ ƮƵ nieuwe gemeente MaasǘȌȲȺɈ Ƶȁ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ gemeenteraad van Uden. RǞǯ ǞȺ ȁɐ ȁȌǐ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ƵȲ Ǟȁ Heerhugowaard, daarvoor was hij dat in Langedijk en (waarnemend) in Bloemen-

1-2-2021 15:47:51

Ingezonden mededeling

Ontwikkel u verder Juist in deze tijd is het belangrijk om ‘connected’ te blijven. Kennis te blijven delen, op de hoogte te blijven van de laatste vaktrends en samen scenario’s te verkennen en te blijven verbinden. Dit doen we met deze online opleidingen en congressen. Daarbij sluiten wij vanzelfsprekend aan op de doelstellingen die de VNG voor 2021 heeft. Onze tips

36 MAGAZINE

2021

5-daagse Online Leergang Duurzame Inzetbaarheid 8 februari Online Leertraject Onderwijs 2021 8 februari Online Buitengewone Algemene Ledenvergadering VNG 12 februari Online Congres lokale partijen 12 februari " i VÕÀÃÕÃ i ii Ìiw > V l Û À iÌ w > V l i > LÌi >Ài 18 februari Online eendaagse basiscursus i ii Ìiw > V l Û À ÜiÌ Õ`iÀÃ 19 maart Online masterclass ‘Informele interventies: de-escalatie’ 25 maart Belastingconferentie 30 maart Online masterclass Effectief regisseren 13 april Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

LTR_P036_LTR-TSVNG-02-2021 36

daal. In Uden gaat hij aan ƮƵ ȺǶƊǐ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ƶȁ ƊǶȺ kwartiermaker voor de grif˛ Ƶ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ van Maashorst. Maashorst ontstaat per 1 januari 2022 door een samenvoeging van Uden en Landerd.

ANDERE ORGANISATIES Mario Jacobs wordt met ingang van 23 april de nieuwe dijkgraaf van Waterschap Aa en Maas. Jacobs (GroenLinks) is sinds april 2014 wethouder in Tilburg. Daarvoor werkte hij onder meer als hoofd Economie & Cultuur bij de gemeente Helmond. Hij is in korte tijd de tweede Tilburgse wethouder die dijkgraaf wordt. In het voorjaar van 2019 maakte Erik de Ridder eenzelfde stap; hij ging naar Waterschap De Dommel.

CARIBISCH NEDERLAND Wendy Pelk is met ingang van 1 maart de nieuwe eilandsecretaris van Bonaire. De functie in de ‘bijzondere gemeente’ in Caribisch Nederland is vergelijkbaar met die van gemeentesecretaris. Pelk is nu nog directeur bij de gemeente Alkmaar. Van april 2015 tot en met mei 2016 was ze daar waarnemend gemeentesecretaris. Daarvoor was ze directeur in Alphen aan den Rijn en gemeentesecretaris van Boskoop. De functie van eilandsecretaris op Bonaire is vacant sinds het vertrek van Nerry Gonzalez op

1 november 2019 en wordt nu nog waargenomen door Gabriel van Arneman.

ÇªJ0w00²À0ª²ّ VACATURES Er kan gesolliciteerd worden naar het burgemeestersambt van Moerdijk (circa 37.200 inwoners), vacant per 1 juni 2021. Het salaris is € 8.620,48 bruto per maand. De ȯȲȌ˛ ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǲƊȁ ɩȌȲƮƵȁ aangevraagd via tel. 06-52794134/06-18303119 of burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl. Sollicitatiebrieven vóór 9 februari sturen naar de CdK in de provincie Noord-Brabant. Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Heiloo (circa 24.000 inwoners), vacant per 1 juni 2021. Het salaris bedraagt € 7.930,11 bruto per maand. De ȯȲȌ˛ ƵǶȺƧǘƵɈȺ ǞȺ ɈƵ ɨǞȁƮƵȁ Ȍȯ bit.ly/vacatureHeiloo. Sollicitatiebrieven vóór 16 februari sturen naar de CdK in de provincie Noord-Holland.

CORRECTIE In de gemeente Steenbergen blijft ªȌƦƵȲɈ (Ƶ˛ ǶƵɈ vanaf 1 januari nog een halfǯƊƊȲ ɩƊƊȲȁƵǿƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ‫ خ‬ Hij werd daar vorig jaar de tijdelijk vervanger van Lenneke van der Meer, die in augustus 2020 als raadsǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ ƵȲǐƵȁ Ȍȯ ðȌȌǿ begon. Eerder meldden we op deze plek de benoeming ɨƊȁ ƵƵȁ ƊȁƮƵȲƵ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ‫ ة‬ maar die benoeming ging niet door.

1-2-2021 15:47:53

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Maaike Jansen RAAD PVDA ZEVENAAR WERK ª yّ 0y ! yÀ !À y(0ªð 0j0ª JJ( ‘Wij proberen zicht te krijgen op uitbraken van het coronavirus. Ik stuur met een aantal collega’s zo’n veertig bron- en contactonderzoekers aan. Als er bij een bedrijf, school of zorginstelling een uitbraak is, nemen we contact op om te kijken hoe het gaat met de naleving van de coronaregels. We kunnen echter geen dwingende maatregelen opleggen. Ik werk 32 uur per week, maar als het druk is, maak ik ook weleens 40 uur of meer. En het is al

LTR_P037_LTR-TSVNG-02-2021 37

een tijdje druk. Ik heb lang in de zorg gewerkt en kwam net terug van een break toen iemand me wees op deze vacature. En het werk past goed bij me. In de raad voer ik het woord over het sociaal domein. Als het over corona gaat, houd ik nu mijn mond. Maar de verhalen die ik hoor over coronapatiënten hebben wel effect op mijn raadswerk. Zo merk ik bijvoorbeeld dat veel mensen nu eenzaam zijn. Daar vraag ik aandacht voor.’

1-2-2021 15:48:08

TEKST: LEO MUDDE

POLARISATIE

Luisteren naar de zachte stemmen 38

DE POLARISATIE IN DE SAMENLEVING NEEMT TOE. TRIEST HOOGTEPUNT WAREN DE AVONDKLOKRELLEN. HOE GA JE OM MET DE VELE MANIFESTATIES VAN ‘àXhّðXh (0yj0yٚ DIE ÉÉN DING GEMEEN LIJKEN TE HEBBEN: DE OVERHEID IS HET wXj§ÇyÀ.

MAGAZINE

2021

‘D

at er ook in Nederland iets gaat gebeuren, dat voel je wel.’ Bart Brandsma zegt dit een week nadat Trumpaanhangers in Washington het Capitool bestormden en de Verenigde Staten in een nieuwe crisis stortten. De filosoof en polarisatiedeskundige kreeg snel gelijk. Na de instelling van de avondklok werden burgemeesters van Amsterdam, Rotterdam,

Eindhoven, Urk en veel andere steden geconfronteerd met grootschalige rellen, als protest tegen de jongste coronamaatregel, maar vooral tegen de elite die het voor het zeggen heeft: de overheid. Brandsma publiceert over de dynamiek van het ‘wij-zij denken’ en adviseert politie, docenten en bestuurders over polarisatie. Al vanaf september had hij het gevoel: we gaan een raar najaar tegemoet. ‘Corona legt een enorme druk op de samenleving en daarnaast zag je een stapeling van wij-zij denken. Boeren tegenover de overheid. De zwarte

minderheid van de Black Lives Matterbeweging en de lhbti’s tegenover de witte heteroseksuele meerderheid, of “wij de minderheden” tegenover “zij de politiek”. Daar zit een diep gevoelen onder van de elite versus het volk, de overheid versus de anderen. Dat zie je heel sterk terug bij corona. In het begin was het: wij met z’n allen tegen het virus, dat is gekanteld naar: de samenleving tegen de overheid.’ j §ّß yّhÇÀ

Een samenleving die zich tegen de overheid keert, dat moet voor een

Wie is... ƊȲɈ ȲƊȁƮȺǿƊ ǞȺ ˛ǶȌȺȌȌǏ‫ ة‬ɈȲƊǞȁƵȲ Ƶȁ ƧȌȁȺɐǶɈƊȁɈ Ƶȁ ɨƵȲƦȌȁƮƵȁ ƊƊȁ ƮƵ 0ɮȯƵȲɈǞȺƵٌɐȁǞɈ ²ȌƧǞƊǶƵ ²ɈƊƦǞǶǞɈƵǞɈ ƮǞƵ ȌȁƮƵȲ ƊȁƮƵȲƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ ǘƵǶȯɈ ƦǞǯ ǘƵɈ ȌǿǐƊƊȁ ǿƵɈ ǿƊƊɈȺƧǘƊȯȯƵǶǞǯǲƵ ȺȯƊȁȁǞȁǐƵȁ‫ خ‬RǞǯ ǞȺ ȌȌǲ ƊɐɈƵɐȲ ɨƊȁ Polarisatie. Inzicht in de dynamiek van wij-zij denken‫خ‬

LTR_P038_LTR-TSVNG-02-2021 38

1-2-2021 15:48:24

Demonstratie op het Museumplein tegen het coronabeleid. (Beeld: Maarten Brante/ANP)

burgemeester geen prettige gedachte zijn. Sjoerd Potters, burgemeester van De Bilt en lid van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid, noemt het ‘heel vervelend’. Burgemeesters willen toch bruggen bouwen tussen het landsbeleid en de eigen inwoners, maar de keuzes waarvoor zij komen te staan worden steeds lastiger. Zij moeten handelen in een wereld die wordt gedomineerd door Twitter en Snapchat. ‘De sociale media zijn de megafoon geworden voor deelbelangen. Iedereen staat tegenover elkaar, het gevoel dat we het samen gaan doen, is er niet. Als je niet oppast, word je als burgemeester de kop van Jut.’ De Bilt is geen Den Haag of Amsterdam, maar kreeg het ook voor de kiezen. ‘Geprobeerd is het gemeentehuis in brand te steken, de boeren kwamen naar het RIVM hiernaast. Viruswaanzin, extreemrechts, we hebben van alles aan de poort gehad. De polarisatie is enorm opgekomen, dat is ongekend. Je voelt het wantrouwen in de samenleving: doet de overheid echt wat nodig is?’

Wij of zij.’ Het was een goede observatie van de koning, zegt Brandsma. ‘Een van die ferme ideeën is: het ligt niet aan mij, maar aan hén. Dat is dan de overheid, met de gemeente en de burgemeester als de meest herkenbare en bereikbare vertegenwoordigers. Om te voorkomen dat je als gemeente wordt gegijzeld door een van beide extremen van de polarisatie, moet je nadenken over je strategische opties.’ Dat betekent dat je mensen niet moet gaan overtuigen, maar vooral: luisteren. Het is volgens Brandsma de grote uitdaging voor gemeenten om, in plaats van bepaalde doelgroepen een boodschap in de maag te splitsen, te zoeken naar bondgenoten. ‘Wie kunnen jou helpen om ervoor te zorgen dat, als het echt moeilijk wordt, mensen zich weer steviger gaan voelen en zekerheid krijgen, waardoor ze minder vatbaar zijn voor de extremen? Dan denk je aan de sportclubs, de kerken en moskeeën, want

daar houden mensen zich bezig met inspiratie en met de vraag hoe je mentaal en fysiek gezond blijft.’ Het heeft geen zin de polen op rechts of links te bestrijden of tevreden te stellen. Brandsma: ‘Die schreeuwen toch wel. Het gaat erom het midden te versterken. Het midden spreekt met zachte stemmen, zoals de koning ook zei. Ook die verdienen het gehoord te worden.’ Potters: ‘Als je vasthoudt aan je formele instructierol en je alleen maar stevig opstelt, speel je de twee polen in de kaart. Juist die middengroep moet in crisistijd worden bediend en daarbij moet je je niet laten opjagen door degenen die het hardst roepen.’

39 MAGAZINE

2021

HET ONBEKENDE MIDDEN

Grote vraag is, hoe dat midden eruitziet. Zelfs het alwetende Facebook tast in het duister. Brandsma is door Facebook benaderd met de vraag hoe het een beeld kan krijgen van dat grote midden. ‘Kun je nagaan, diegenen die worden geacht

BONDGENOTEN

In zijn kersttoespraak zei koning WillemAlexander over de coronapandemie: ‘Wie onzeker is, kan houvast zoeken in ferme ideeën. We leven in een tijd waarin verwacht lijkt te worden dat je stelling neemt. Voor of tegen. Vriend of vijand.

LTR_P039_LTR-TSVNG-02-2021 39

‘Je voelt het wantrouwen in de samenleving’ 1-2-2021 15:48:30

‘Goed luisteren is nodig om de gevoelsdynamiek in een gemeente te herkennen’

40 MAGAZINE

2021

alles van ons te weten, hebben kennelijk een eenzijdig beeld van de polen, niet van het midden. Als je dat midden zodanig in kaart krijgt dat je die als gemeente op sociale media beter kunt bereiken en aan je binden, zou dat mooi zijn.’ Tot die tijd blijft het laveren tussen complottheorieën, alternatieve werkelijkheden en fake news, desinformatie als inspiratiebron voor QAnon-achtige bewegingen, anti-vaxxers en stikstofontkenners. ACHTUURJOURNAAL

Twintig jaar geleden had Nederland één gedeelde waarheid en dat was het achtuurjournaal, zegt Bart Brandsma. ‘Er zijn mensen die dat willen restaureren, zij gaan factchecken om die ene gedeelde waarheid weer uit de as te doen oprijzen. Dat gaat niet lukken. Er is in polarisatie één ding dat niet werkt en dat is proberen met feiten de gevoelsdynamiek te bestrijden. Wat we moeten leren, is hoe je als burgemeester in die dynamiek, de brandstof van de sociale media, het betrouwbare baken kunt zijn.’ Potters: ‘Ik zit heel erg op de relatie. Als ik hier in De Bilt een boodschap van Den Haag moet uitleggen, dan probeer ik dat vanuit de relatie en niet vanuit mijn gezagspositie of als boodschapper van het

Rijk. Je moet openstaan voor een dialoog, kunnen zenden maar ook ontvangen.’ Maar moet je als gemeente met iedereen de dialoog aangaan? Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam had geen behoefte aan een gesprek met de voorman van Viruswaarheid, Willem Engel. Zijn motivering, opgetekend in het AD: ‘Als iemand tegen mij zegt dat de zon vanuit het westen opkomt, ga ik met hem niet in gesprek’. Brandsma geeft hem gelijk. ‘Een dialoog beginnen met mensen die alleen zijn geïnteresseerd in de monoloog, is zonde van de tijd en energie. Maar ik denk wel dat we beter kunnen luisteren dan we nu doen.’ LUISTERKAMER

Als mensen worden gehoord en erkend, hoeven ze niet meer te schreeuwen. Brandsma onderzocht eens in een volkswijk waarom ze daar massaal achter populistische politici aanliepen. ‘Wat bleek? Dat deden ze simpelweg omdat de populisten de eersten waren die kwamen kijken wat er in die wijk aan de hand was. De mensen werden voor het eerst gehoord.’ Bij wijze van gedachte-experiment heeft hij met gemeenten gefilosofeerd over de instelling van een ‘luisterkamer’, een plek op internet waar je naartoe kunt

en waar de gemeente oprecht naar je luistert. Sjoerd Potters geeft een voorbeeld. ‘Er kwam een verzoek om hiernaast, bij het RIVM, te demonstreren. Wij stelden een andere locatie voor. We hebben de man uitgenodigd op het gemeentehuis en uitgelegd dat we best wilden meewerken maar dat het wel moest passen binnen de kaders. Dan merk je dat tijdens zo’n gesprek de meningen zachter worden, dat er meer geluisterd wordt. Er ligt voor ons een taak in het onderhouden van relaties, ook met mensen die niet gelijkgestemd zijn. Daar moeten we op investeren.’ Brandsma’s ervaring is ‘dat we ontzettend slecht zijn’ in luisteren. ‘Dat is ook niet gek, luisteren is geen vak op de middelbare school. Wat we wel leren is, je mening geven. Daar word je soms gek van. Het is misschien veel waardevoller om te kunnen vertellen en te luisteren.’ De politiek geeft het slechte voorbeeld, zegt Potters. ‘De Tweede Kamer, ik heb er zelf in gezeten, is ook behoorlijk gepolariseerd. Dat is geen toonbeeld van redelijkheid om samen ergens uit te komen.’ Brandsma: ‘Je moment afwachten en als de ander even naar adem hapt, je gelijk halen. Zo gaat

Wie is... Sjoerd Potters is sinds april 2017 burgemeester van De Bilt. Daarnaast is hij lid van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid. Potters zat eerder voor de VVD in de Tweede Kamer. Ook was hij wethouder van Waalwijk.

LTR_P040_LTR-TSVNG-02-2021 40

1-2-2021 15:48:33

het in de politiek. Maar een dialoog is sámen om een vraag gaan staan. Het nietweten moet een hele tijd bestaan voor je overgaat tot stap twee en dan merkt: hé, nu zijn we ergens en kunnen we weer verder. Ik voel dat gemeenteraden ook niet de arena zijn waar dat altijd goed landt. Iedereen vindt iets, de raad is een meningenmachine.’

BOEREN

Goed luisteren is nodig om de gevoelsdynamiek in een gemeente te herkennen, zegt Brandsma. Daar zit de echte polarisatie verscholen. Toen de boeren massaal naar het Malieveld trokken, was het stikstofbeleid van het kabinet de aanleiding. ‘Maar daar ligt een gevoelsdynamiek onder: wij boeren die al zo lang moeten

inleveren. Als gemeente reageer je natuurlijk op incidenten, vanuit je verantwoordelijkheid voor openbare orde en veiligheid. Maar kijk ook naar de langlopende gevoelsdynamiek. Als De Bilt erin slaagt een top-5 in kaart te brengen van die gevoelsdynamieken, dan kan het anticiperen op incidenten.’ ←

41 MAGAZINE

2021

KAJSA OLLONGREN: ‘BLIJF IN GESPREK’ Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties noemt de polarisatie van de samenleving versus de overheid een ‘valse tegenstelling’. Burgemeesters en wethouders staan aan de kant van de inwoners, zegt zij. ‘Dat is de crux van ons openbaar bestuur. Het lukt niet altijd en er ontstaan soms situaties waarin de overheid tegenover de inwoners komt te staan. Dat hebben we gezien met de toeslagenaffaire. Dat mag niet gebeuren.’ Uit haar tijd als wethouder in Amsterdam herinnert Ollongren zich de volle zalen die zij moest toespreken toen er grote aantallen vluchtelingen moesten worden opgevangen. ‘Dan ga je niet achter een tafel tegenover de mensen zitten, maar je gaat de zaal in, je wordt onderdeel van de groep. Dan krijg je een veel beter gesprek.’ Ook de minister ziet de bedreigingen, de desinformatie die door populisten en sociale media van brandstof wordt voorzien. Het complotdenken is echt gevaarlijk, zegt zij. ‘Complottheorieën zijn potentieel heel polariserend en ontwrichtend voor de samenleving. Het kenmerkende van complotdenkers is, dat je er

LTR_P041_LTR-TSVNG-02-2021 41

moeilijk een discussie mee kunt aangaan. Want als er een complot is, geloof je natuurlijk nooit degene die op basis van redelijke argumenten of feiten probeert dat te ontkrachten. ’ Het ministerie van BZK coördineert het Ondersteuningsnetwerk maatschappelijke onrust. Dit netwerk van ervaren contactpersonen van drie ministeries en de VNG adviseert en ondersteunt gemeenten bij het omgaan met maatschappelijke onrust, zoals de avondklokrellen. Ollongren: ‘Het is voor bestuurders een zware verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk door de crisis heen te komen. Onze opdracht is: probeer de mensen die extra onder de crisis lijden en misschien meer gevoelig zijn voor extreme gedachten, erbij te houden en te helpen. De polarisatie is er, maar we zijn er zelf bij om te zorgen dat het niet leidt tot ontwrichting van de samenleving.’ Ze begrijpt wethouders die, zoals onlangs Hans Marchal in Wijk bij Duurstede, hun twitteraccount op zwart zetten omdat ze de vuilspuiterij zat zijn. ‘Dan kun je óf Twitter niet meer lezen, zoals ik, óf je gaat eraf. Soms zijn het trollen met nepaccounts, maar soms ook echte mensen met echte reacties die behoorlijk kwetsend kunnen zijn. Dus ik snap dat wel.’

1-2-2021 15:48:34

VACATURES RƶɈ ȌɨƵȲɹǞƧǘɈ ɨƊȁ ɨƊƧƊɈɐȲƵȺ ƦǞȁȁƵȁ ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ ɨȌȌȲ ǘȌǐƵȲ ȌȯǐƵǶƵǞƮƵȁ‫ خ‬

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT §ȲǞɨƊƧɯ ȌǏ˛ ƧƵȲ

De Ronde Venen !ȌȁƧƵȲȁȺɈȲƊɈƵƵǐ ǞȁǏȌȲٌ

42 MAGAZINE

2021

ǿƊɈǞƵ Ƶȁ ƮǞǐǞɈƊǶǞȺƵȲǞȁǐ Lelystad ÀƵƊǿǶƵǞƮƵȲ ǞȁǏȌȲǿƊɈǞȺƵٌ ȲǞȁǐ Ƶȁ ƊɐɈȌǿƊɈǞȺƵȲǞȁǐ Veenendaal §ȲȌƧƵȺƧȌȖȲƮǞȁƊɈȌȲ ªyX Ƶȁ ª§ Westland §ȲȌǯƵƧɈǶƵǞƮƵȲ ǞȁǏȌȲǿƊɈǞƵٌ ǿƊȁƊǐƵǿƵȁɈ Woerden

BESTUURLIJK ƮɨǞȺƵɐȲ ȲƊƊƮȺٌ

ƧȌǿǿɐȁǞƧƊɈǞƵ Aalsmeer hɐȁǞȌȲ ƧȌǿǿɐȁǞƧƊɈǞƵٌ ƊƮɨǞȺƵɐȲ Barneveld !ȌǿǿɐȁǞƧƊɈǞƵƊƮɨǞȺƵɐȲ ǐȲǞǏ˛ Ƶ Helmond ƵȺɈɐɐȲȺƊƮɨǞȺƵɐȲ Lansingerland ²ƵȁǞȌȲ ƦƵǶƵǞƮȺǿƵƮƵɩƵȲٌ ǲƵȲ ƦƵǶƵǞƮ Ƶȁ ȺɈȲƊɈƵǐǞƵ Leeuwarden

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

IXy y!X00m‫غ‬ ECONOMISCH

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID

²ƵȁǞȌȲ ǯɐȲǞƮǞȺƧǘ

ȲǐƊȁǞȺƊɈǞƵƊƮɨǞȺƵɐȲ

hɐȁǞȌȲ ǏɐȁƧɈǞȌȁƵƵǶ

ƊƮɨǞȺƵɐȲ ƊƊȁƦƵȺɈƵƮǞȁǐȺٌ ȲƵƧǘɈ De Bilt wƊȁƊǐƵȲ ˛ ȁƊȁƧǞǁȁ Heemstede XȁǲȌȌȯƊƮɨǞȺƵɐȲ Hilversum IǞȁƊȁƧǞƵƵǶ ƊƮɨǞȺƵɐȲ Hoeksche Waard ƮɨǞȺƵɐȲ ǞȁǲȌȌȯ Ƶȁ ƊƊȁƦƵȺɈƵƮƵȁ Schagen IǞȁƊȁƧǞƊǶ ƧȌȁɈȲȌǶǶƵȲ ȯȲȌǯƵƧɈƵȁ Schiedam IǞȁƊȁƧǞƵƵǶ ƊƮɨǞȺƵɐȲ Utrecht !ȌȁɈȲƊƧɈƊƮɨǞȺƵɐȲ Vlaardingen

Hoeksche Waard ²ƵȁǞȌȲ ƦƵǶƵǞƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ Rªw Lansingerland RªٌƊƮɨǞȺƵɐȲ Westland

ƦƵǘƵƵȲƮƵȲ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Huizen ƵǶƵǞƮȺǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Leiderdorp ƵǶƵǞƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Lelystad ƵǶƵǞƮȺȌȁɈɩǞǲǲƵǶƊƊȲ ȺȌƧǞƊƊǶ Tilburg hɐȲǞƮǞȺƧǘ ƊƮɨǞȺƵɐȲ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Veenendaal hɐȁǞȌȲ ƦƵǶƵǞƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Wijk bij Duurstede

y(0ªàXh²‫غ‬à0À0y ّ ²!R §‫!غ‬ÇmÀÇÇª ƵǶƵǞƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ ȺȯȌȲɈ Haarlemmermeer mƵƵȲȯǶǞƧǘɈƊǿƦɈƵȁƊƊȲ Ƶȁ ǲƵɈƵȁȲƵǐǞȺȺƵɐȲ Hattem

§0y ª0 ª(0 0y ß0XmXJR0X( hɐȲǞƮǞȺƧǘ

ƵǶƵǞƮȺ ƊƮɨǞȺƵɐȲ Ʀ Haarlemmermeer

ªÇXwÀ0mXhj0 ORDENING (ǞȲƵƧɈǞƵɨȌƵȲƮƵȲ‫ش‬ȯȲȌǯƵƧɈٌ

ǶƵǞƮƵȲ ǐȲȌƵȁ Ƶȁ ǶƊȁƮȺƧǘƊȯ Bronckhorst àƵȲǲɨȌȌȲƦƵȲƵǞƮƵȲ ƧǞɨǞƵǶ Gooise Meren §ƊȲǲƵƵȲȲƵǐǞȺȺƵɐȲ ‫ـ‬ƦƵǶƵǞƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ ȯƊȲǲƵȲƵȁ‫ف‬ Gorinchem ²ƵȁǞȌȲ ȯȲȌǯƵƧɈǶƵǞƮƵȲ Lansingerland §ǶƊȁƵƧȌȁȌȌǿ Leidschendam-Voorburg ²ƵȁǞȌȲ ȯȲȌǯƵƧɈǶƵǞƮƵȲ ǐƵƦǞƵƮȺȌȁɈɩǞǲǲƵǶǞȁǐ Schagen àƊɈƵȲƦƵǘƵƵȲƮƵȲ Vijfheerenlanden ƵǶƵǞƮȺǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲ ƦƵǘƵƵȲ ȌȯƵȁƦƊȲƵ ȲɐǞǿɈƵ Vlaardingen ²ƵȁǞȌȲ ǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲ ƦȌɐɩٌ Ƶȁ ɩȌȁǞȁǐɈȌƵɹǞƧǘɈ Westland ßƵȲǐɐȁȁǞȁǐɨƵȲǶƵȁƵȲ §ß Zaanstad

à0mðXhy hƵɐǐƮƧȌȁȺɐǶƵȁɈ

De Ronde Venen !ȌȁȺɐǶƵȁɈ àǿȌ

ISD Bollenstreek (Lisse) mȌǐȌȯƵƮǞȺɈ

Katwijk ²ƵȁǞȌȲ ǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲ

Wmo Leeuwarden jǶƊȁɈǿƊȁƊǐƵȲ ǯȌȁǐƵȲƵȁ wǞƮƮƵȁٌ(ƵǶ˜ ƊȁƮ jɩƊǶǞɈƵǞɈȺǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲ ɹȌȲǐƊƮǿǞȁǞȺɈȲƊɈǞƵ Uitvoeringsorganisatie BBS (Soest)

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

ÇǞɈǐƵɨƵȲ Dineke Sonderen, Sdu Uitgevers, tel. 070-378 99 24 RȌȌǏƮȲƵƮƊƧɈǞƵ Esther Bunnik !ǘƵǏ ȲƵƮƊƧɈǞƵ Rutger van den Dikkenberg ªƵƮƊƧɈǞƵ Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek wƵƮƵɩƵȲǲƵȲȺ Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Saskia Klaassen, André Krouwel, Martijn van der Steen, Marleen Stikker ªƵƮƊƧɈǞƵ ȺƵƧȲƵɈƊȲǞƊƊɈ tel. 070-378 96 39, redactie@vngmagazine.nl ȁɈɩƵȲȯ Fier.media ßȌȲǿǐƵɨǞȁǐ Monique Westenbroek (Ȳɐǲ Senefelder Misset, Doetinchem ƮɨƵȲɈƵȁɈǞƵȺ Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com ƦȌȁȁƵǿƵȁɈƵȁ JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93. ƵɈƊƊǶƮƵ ƊƦȌȁȁƵǿƵȁɈƵȁ Prijs jaarabonnement: 163 euro (excl. btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

LTR_P042_LTR-TSVNG-02-2021 42

1-2-2021 15:48:54

O-Lab: Samen de Omgevingswet eenvoudig werkbaar maken Denk, doe en ontwikkel mee

Neem een voorsprong bij de invoering van de Omgevingswet

O-Lab

Met de Omgevingswet wordt het wettelijk kader voor de leefomgeving vereenvoudigd. Maar de invoering vergt voor u veel aanpassingen. Hoe mooi zou het zijn als we samen kunnen werken aan oplossingen voor een effectieve invoering? In het O-Lab werken we samen aan instrumenten en standaarden die het werken met de Omgevingswet gemakkelijker maken. Wij bieden kennis die uw organisatie een voorsprong geeft bij de invoering van de wet.

Ontdek de voordelen van het O-Lab op www.sdu.nl/o-lab

LTR_P043_LTR-TSVNG-02-2021 43

1-2-2021 12:42:03

Gaat u goed voorbereid de verkiezingen in? Reserveer nu alvast!

Kieswet en Kiesbesluit editie 2021 Kieswet en Kiesbesluit bevat de volledige en actuele teksten van zowel de Kieswet als het Kiesbesluit. Daarnaast zijn de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 en het Tijdelijk besluit verkiezingen covid-19 opgenomen. Handig in gebruik: Bijna alle wetsartikelen zijn voorzien van kopjes in de marge. U ziet in één oogopslag precies waar het artikel over gaat. Een uitgebreid en overzichtelijk trefwoordenregister maakt het extra praktisch. Onmisbaar voor de afdeling Burgerzaken en op de tafel van elk stembureau! isbn 978 90 12 40676 5

Verkrijgbaar vanaf medio februari.

Meer informatie en bestellen op sdu.nl/shop

LTR_P044_LTR-TSVNG-02-2021 44

1-2-2021 12:42:40