Niet nodig. Want nu is er Cokopen. Een innovatieve combinatie van coöperatief kopen en betaalbaar verhuren van middensegment woningen. Bedoeld voor mensen die klem zitten op de woningmarkt. Die te veel verdienen voor een sociale huurwoning maar te weinig om een woning te kunnen kopen.
Cokoopwoningen zijn gedurende minimaal 30 jaar beschikbaar en betaalbaar voor middeninkomen huishoudens en in alle opzichten duurzaam. En anders dan huurders, bouwen Cokopers vermogen op.
Wij, Stichting Cokopen, zijn op zoek naar gemeenten met geschikte locaties voor betaalbare middensegment woningen. En staan klaar met de Cokopen-oplossing en kapitaal om uw woningzoekenden aan een passende woning te helpen.
Wilt u aan de slag?
Scan de QR-code. Of neem contact op met Hieke Bakker, directeur Stichting Cokopen: hieke.bakker@cokopen.nl 06 – 57 92 55 95.
Betaalbaar wonen én vermogen opbouwenTHEMA Liesbeth Grijsen
De bouw van woningen hoeft niet ten koste te gaan van groen, zegt de VNGcommissievoorzitter.
THEMA Goed verhuurderschap
Na een grote brand in de Schilderswijk wacht Den Haag met smart op wetgeving om excessen bij woningverhuur aan te pakken.
THEMA Expertteam Hardenberg versnelt de woningbouw dankzij de inzet van een expertteam.
Sport Gemeenten zouden meer oog moeten hebben voor de individuele sporter, beoogt raadslid André Scheppink.
Burgerinitiatieven
De samenwerking tussen de overheid, fondsen en inwoners bij burgerinitiatieven kan beter. Het programma SAMEN verkent hoe.
Het kabinet voert een Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden (UDO) in. Die toets, een langgekoesterde wens van de VNG, moet vooraf duidelijk maken of beleid uitvoerbaar is.
De nieuwe toets is een van de onderdelen van de langverwachte actieagenda Sterk Bestuur die minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken gepresenteerd heeft. De bewindsvrouw wijst op de grote opgaven die op gemeenten en provincies afkomen, en die vragen om een ‘openbaar bestuur dat met elkaar samenwerkt om tot oplossingen voor die maatschappelijke vraagstukken te komen’.
GROOTSTE WINST
Daarbij is aandacht voor de uitvoering van het beleid van groot belang. De uitvoeringstoets moet voorafgaand aan een beleidstraject beter inzicht geven in onder meer de doelen die bereikt moeten worden, wie daar een bijdrage aan levert en welke middelen daarbij nodig zijn.
Daarmee is volgens Bruins Slot de ‘grootste winst’ te behalen. Het actieplan bevat daarnaast een Code Interbestuurlijke Verhoudingen, waarin afspraken zijn gemaakt over de samenwerking tussen het rijk en de decentrale overheden.
De VNG is ‘voorzichtig optimistisch’ over de voorstellen van Bruins Slot, zegt voorzitter Liesbeth Spies van de VNGcommissie Bestuur en Veiligheid. Spies wijst erop dat de uitvoeringstoets rijks-
breed gedragen wordt. ‘Alle departementen hebben zich eraan verbonden. Het is nu zaak om te zorgen dat alle partijen die toets ook serieus gaan nemen.’
De VNG bepleitte in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen twee jaar geleden ook de invoering van een permanente vorm van geschillenbeslechting. Bruins Slot gaat daar niet in mee. Zo’n permanente vorm draagt niet bij aan ‘het oplossen van de oorzaken van bestaande spanningen’, zei ze. De VNG wilde juist wel zo’n instrument, als stok achter de deur voor gevallen waarin rijk en gemeenten er toch niet uitkomen. In 2021 gaf een onafhankelijke arbiter de gemeenten gelijk in hun geschil met het rijk over de financiering van de jeugdzorg. De uitspraak van die Commissie van Wijzen leidde ertoe dat het rijk eenmalig 1,3 miljard euro extra beschikbaar stelde voor de uitvoering van de jeugdzorg. (RvdD) ←
Ruim driekwart van de gemeenten hield in 2022 geld over. Dat blijkt uit een benchmark door accountantsbureau BDO. De zwarte cijfers zijn echter geen reden om 2026 wordt een tekort van 600 miljoen euro verwacht.
Je moet elkaar niet constant controleren of graag aan de schandpaal willen nagelen.
Dan wil straks helemaal niemand meer de lokale politiek in.Brabants Dagblad 22 januari
Gemeenten moeten zelf kunnen kiezen of zij wel of niet een correctief referendum invoeren. Die keuzevrijheid moet altijd bij de gemeenteraad blijven liggen.
Dat heeft de VNG laten weten in reactie op een initiatiefwetsvoorstel van SP-Kamerlid Renske Leijten. Zij wil dat de mogelijkheid van het houden van een correctief referendum ook op lokaal niveau verplicht moet worden. Volgens de VNG doet dat geen recht aan de lokale afwegingen die gemeenteraden moeten maken.
De Tweede Kamer debatteert medio februari over het voorstel. De VNG heeft de parlementariërs opgeroepen het wetsvoorstel dusdanig te wijzigen dat gemeenten zelf de keuze mogen maken.
De mogelijkheid om op lokaal niveau het correctief referendum in te kunnen voeren, werd destijds door gemeenten verwelkomd. Volgens de VNG is het referendum een belangrijk onderwerp van gesprek bij gemeenten. (LM) ←
De Europese Commissie heeft voor 2050 het doel gesteld dat er geen netto verstedelijking meer bijkomt.
Het nieuwe Europese voorstel kan grote gevolgen hebben voor de Nederlandse plannen om het woningtekort aan te pakken, blijkt uit een quickscan van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het PBL is een omslag in de ruimtelijke ordening nodig wil Nederland de Europese doelstelling halen. Onder de noemer ‘No Net Land Take’ wil de Europese Commissie de stedelijke uitbreiding in 2050 volledig afgebouwd hebben. Na 2050 mag er nog wel verstedelijkt worden, maar alleen als die hectares gecompenseerd worden met het teruggeven van grond aan natuur of landbouw.
NETTOTOENAME
Nederland kende een nettotoename van ruimtebeslag van zo’n 64.000 hectare in de periode 2000 tot 2018. Het gaat dan om woningbouw, bedrijventerreinen, bouwterreinen, infrastructuur, parken,
recreatiegebieden en eventuele mijnbouw.
Omgerekend kwam er in die jaren bijna 10 hectare per dag bij. Nederland staat daarmee op de zesde plaats in Europa. Omgerekend echter naar het totale grondoppervlakte, is Nederland de Europese koploper wat betreft de toename van ruimtebeslag. (MM) ← Pagina 8: Interview Liesbeth Grijsen
Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge stelt voor om 1 januari 2024 aan te houden als datum voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet.
Als de Eerste en Tweede Kamer hiermee instemmen, dan hebben gemeenten voldoende voorbereidingstijd tot de wet van kracht wordt. De VNG is verheugd dat de signalen die door gemeenten zijn afgegeven, serieus zijn genomen. Om de laatste cruciale stappen te zetten om met het stelsel aan de slag te gaan, is wel duidelijkheid over de inwerkingtreding noodzakelijk.
Tijdens de algemene ledenvergadering afgelopen december stemden gemeenten in met een motie waarin werd opgeroepen die duidelijkheid snel te geven. Wel wilden de gemeenten minimaal zes maanden voorbereidingstijd tot de invoeringsdatum. Ook moeten de door de VNG opgestelde randvoorwaarden ingevuld zijn. (MM) ←
Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging
Op 16 november heeft de VNG de vacatures opengesteld voor het lidmaatschap van de Tijdelijke commissie Asiel en Migratie (TCAM). Vorige week heeft het VNG-bestuur op voordracht van de Voordrachtscommissie in totaal negentien leden benoemd. Eerder heeft het bestuur al bestuurslid Rutger Groot Wassink, wethouder van Amsterdam, aangewezen als voorzitter van de TCAM.
De Tijdelijke Commissie is geen formele VNG-commissie, maar is door het VNG-bestuur ingesteld. Het bestuur heeft
In Brussel wordt momenteel onderhandeld over de natuurherstelwet. In december 2022 heeft de commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit (RWM) een standpunt over deze Europese wet vastgesteld. Dit standpunt vormt de basis voor de inzet van de VNG bij het rijk en in Europa.
VERPLICHTE KWANTITATIEVE
NATUURHERSTELDOELEN
De EU-natuurherstelwet valt onder de Europese Green Deal en bevat verplichte kwantitatieve natuurhersteldoelen voor lidstaten op het gebied van stedelijke ecosystemen en Natura 2000-gebieden en daarbuiten. De verplichtingen zijn van invloed op de inrichting van de openbare ruimte van gemeenten en bemoeilijken onder andere de nationale bouw- en energieopgaven.
VERPLICHTING
De VNG steunt de ambitie van de nieuwe EU-wet. De VNG is alleen geen voorstander van de procentuele Europese normen omtrent stedelijke groene ruimte en stedelijke boom-
aangegeven zoveel mogelijk de procedure en uitgangspunten voor de formele werving, werkwijze en organisatie van VNG-commissies te willen volgen.
Net als de reguliere VNG-commissies bestaat de TCAM uit 20 personen en werkt met ‘standing invitations’ om verbindingen te leggen tussen de TCAM en andere bij het thema asiel en migratie betrokken VNG-commissies.
Op donderdag 26 januari is een ledenbrief verstuurd met meer informatie.
kroonbedekking. We pleiten voor een inspanningsverplichting in plaats van resultaatsverplichting.
Daarnaast pleit de VNG voor het nadrukkelijker opnemen van niet alleen de hoeveelheid groen, maar ook de kwaliteit van het groen.
In artikel 4 van de EU-wet stelt de
Europese Commissie dat gebieden buiten het Natura 2000-netwerk niet mogen verslechteren, tenzij aan één van de drie uitzonderingsgronden wordt voldaan. In de praktijk kan dit betekenen dat veel meer projecten dan nu vergunningsplichtig worden. Dit kan ingezette transities in de weg staan. Ook hier ziet de VNG daarom liever een inspanningsverplichting in plaats van een resultaatsverplichting.
De minister van BZK stuurde vrijdag 20 januari de actieagenda Sterk Bestuur naar de Tweede Kamer. De agenda bevat onder meer de Uitvoerbaarheidstoets
Decentrale Overheden en de geactualiseerde Code Interbestuurlijke Verhoudingen.
De VNG heeft een eerste reactie gegeven op de plannen (lees ook het interview met voorzitter Liesbeth Spies van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid op pagina 13).
De VNG is positief over de aandacht
voor de essentiële onderwerpen uitvoerbaarheid van beleid en interbestuurlijke verhoudingen.
Tegelijkertijd wordt opgemerkt dat goede interbestuurlijke verhoudingen onlosmakelijk verbonverhoudingen. Het succes van de actieagenda staat of valt met een succesvolle afronding van het traject om te komen tot een
voor gemeenten na 2026. Hier heeft het kabinet nog geen duidelijkheid over verschaft.
Trekken we dit nog wel? De stapeling van crises veroorzaakt onzekerheid in de samenleving en ondergraaft het basisgevoel van vertrouwen. Eén op de vijf mensen in Nederland heeft te maken met harde bestaanszekerheidsvragen. Maar ook mensen zonder acute problemen maken zich zorgen. We leven – om met Jan Rotmans te spreken – in een verandering van tijdperk. De overheid moet fundamentele keuzes maken voor energie en klimaat die iedereen financieel raken. Alles wordt duurder, alles is onzeker. In deze context moet de overheid leiderschap tonen; de transities in goede banen leiden. Het welslagen daarvan staat of valt met een garantie op bestaanszekerheid zodat inwoners ervan op aan kunnen dat de overheid niemand door het ijs laat zakken in deze lastige tijd. Bestaanszekerheid is bij uitstek een thema voor gemeenten om een grote rol in te nemen. Coevorden doet dit al met een tastbare maatregel voor inwoners en met een pleidooi voor een Wet op bestaanszekerheid. De gemeenteraad stelt een maatwerkfonds in voor inwoners die in financiële problemen zijn geraakt door de prijsstijgingen. De gemeente springt bij wanneer mensen door onvermijdelijke vaste lasten te weinig geld overhouden om van te leven. Het begrip bestaanszekerheid is breder dan bijstand en baanzekerheid. Het betreft ook de zekerheid van zorg, wonen en ontwikkeling. Achter elke voordeur betekent bestaanszekerheid iets anders, voor de één is het een nijpende woonsituatie, voor de ander een vastgelopen schoolcarrière. Daarom kunnen
gemeenten bij uitstek verschil maken. Een Wet op bestaanszekerheid zou uitzicht geven op zorgplicht per casus. Vanzelfsprekend is er veel uit te werken aan dit idee. Hoe definieer je bestaanszekerheid? Hoever strekt precies de zorgplicht en hoeveel geld hoort daarbij? Een bijstandsuitkering is te beprijzen, maar hoe doe je dat met woonzekerheid of een ontwikkelgarantie? Toch heeft een basisregeling voor bestaanszekerheid het potentieel om inwoners die het nodig hebben beter te helpen.
De optelsom van crises vraagt om een overheid die zekerheid biedt. Ook om het draagvlak voor de transformaties te vergroten. Inwoners accepteren ingrijpende veranderingen alleen als ze rechtvaardig zijn, en als ze de zekerheid hebben financieel overeind te blijven. Bovendien bevorderen bestaande deelregelingen, zoals het energieplafond, niet de omslag naar een ander energiestelsel. Bestaanszekerheid is, vind ik, het eerste en belangrijkste thema waarop gemeenten het initiatief kunnen nemen. Soms vragen bestuurders zich af of dit onderwerp niet te politiek is voor de VNG. Het antwoord staat in artikel 20 van de Grondwet: ‘De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.’ Daar is geen woord Spaans bij, het is een heldere en actuele opdracht met een enorm belang voor elke burger. ←
THEMA
NIEMAND WEET PRECIES HOEVEEL
WONINGEN ER IN 2050 NODIG ZIJN. MAAR
DE DRUK OP DE SCHAARSE RUIMTE NEEMT
TOE. WETHOUDER LIESBETH GRIJSEN
PLEIT DAAROM VOOR MULTIFUNCTIONELE VERSTEDELIJKING.
‘We zullen samen flink aan de bak moeten’
Liesbeth Grijsen is sinds 2014 wethouder (Gemeentebelang) in Deventer. Sinds afgelopen najaar is ze voorzitter van de Commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit van de VNG.
Het CBS gaat ervan uit dat er halverwege deze eeuw zo’n 19,8 miljoen mensen in Nederland wonen. Rijksbouwmeester Francesco Veenstra schat in dat er dan ongeveer 1,8 miljoen extra woningen nodig zijn. Gemeenten worstelen nu al met de invulling van de schaarse ruimte voor wonen, klimaat, energie en mobiliteit. De stikstofwetgeving en de schaarste aan middelen maken de opdracht er niet makkelijker op. Het wordt nog ingewikkelder wanneer de EU het doel om de buitenstedelijke bebouwing in 2050 naar nul terug te brengen, concreet maakt. Volgens Liesbeth Grijsen valt er binnen de bestaande bebouwde kom veel te winnen. Grijsen is de nieuwe voorzitter van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit. Met VNG Magazine verkent ze de toekomst.
Vanuit de VNG is een nieuwe denktank op zoek naar een inspirerend toekomstbeeld voor Nederland in 2040. Wat is van belang voor het thema wonen?
‘Wonen is niet los te zien van het landschap, de natuur en de economie. Nederland is een fantastisch land.
Klein maar ongelofelijk divers in landschapstypen, in de bevolkingssamenstelling en in karakteristieken.
Dat mooie land heeft er de laatste jaren enkele flinke opgaven bijgekregen. We zullen samen flink aan de bak moeten. Vergeet daarbij niet waar we vandaan komen. Houd rekening met die landschapstypen en de mensen die er leven. Als straks al die woningen gebouwd zijn, willen we nog wel kunnen zien of we in Zeeland of Drenthe zijn. De karakteristieken van zowel landschappen als steden vragen om behoud.’
Wat is er nodig om die woningbouw te realiseren?
‘Er zijn prachtige scenario’s gemaakt over de toekomstige ruimtelijke invulling van Nederland. Maar de werkelijke situatie is altijd anders dan vooraf bedacht. Onze samenleving is ten dele maakbaar, maar ontwikkelt zich verder autonoom. We zijn geneigd naar de toekomst te kijken vanuit het hier en nu. Het is ook
goed af en toe terug te kijken. We zitten nu met een enorme woningbouwopgave. Dat komt deels doordat we dat in de afgelopen jaren wat hebben laten liggen. In het deel van het land waar ik werk, vonden in 2016 naar aanleiding van onderzoeken gesprekken plaats met onze provincie. Wij kregen te horen dat de zachte plancapaciteit afgewaardeerd kon worden. In de woningen die wij nog wilden bouwen, zou niemand gaan wonen. Dat is dus nog maar zes jaar geleden. Kijk vooruit, neem de grote opgaven serieus, maar realiseer je tegelijkertijd dat de wereld om ons heel snel kan veranderen. Zorg voor flexibiliteit, zodat plannen zijn aan te passen naar omstandigheden.’
Ziet u in die ingewikkelde puzzel de woningbouw momenteel als meest urgente opgave?
‘De bouw van woningen is een urgente opgave, maar hoeft niet ten koste te gaan van de groene ruimte. Veel steden transformeren binnenstedelijk. Uitgangspunt daarbij is dat nieuwbouw zo dicht mogelijk bij de bestaande voorzieningen en ov-knooppunten wordt gerealiseerd. Er komen ook andere opgaven aan. Zo willen we heel graag dat mensen zich duurzamer gaan bewegen. Er is ruimte voor verdergaande verstedelijking, als die van zodanige kwaliteit is dat het ook prettig wonen en leven is. Het liefst willen we dicht bij die nieuwbouw ook werkgelegenheid creëren. Zo maak je een multifunctioneel gebied dat wonen, werken, ontspannen en voldoende groen combineert en klimaatadaptief is. Uitgestrekte woonwijken waar iedere ochtend en avond een grote stroom aan mobiliteit naar en van het werk gaat, zijn niet meer van deze tijd. Als er toch nieuwe locaties nodig zijn, moeten we zorgen voor voldoende ruimte voor groen, natuur, landschap en de voedselproductie. Stikstof is nu actueel, maar we hebben ook te maken met een wereldvoedselvraagstuk. In ieder geval willen we voor eigen land voldoende voedsel van goede kwaliteit blijven produceren.’
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) probeert orde te scheppen in de ruimte. Heeft u daar iets aan?
‘Ruimtelijke ordening en woningbouwprogramma’s
‘De bouw van woningen hoeft niet ten koste te gaan van de groene ruimte’
behoorden lang bij de decentrale overheden. Er ligt nu weer een grote wens tot rijksregie. Als je kijkt naar de grote opgaven die op ons afkomen, dan is dat op zich goed. Bij de daadwerkelijke invulling is het heel belangrijk dat kennis en inzet van gemeenten voldoende democratisch gelegitimeerd zijn. Het lokaal bestuur hoort voldoende ruimte te hebben om eigen keuzes te maken. Onze kennis kunnen we als geen ander inzetten om tot goede ruimtelijke ontwikkeling te komen bij het realiseren van de opgaven.
‘Lokaal bestuurders worden in beslag genomen door de opgaven rond wonen, het landschap en de natuur.
Minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting belegt die als puzzelstukken in startpakketten bij de provincie. Maar als ik in mijn eigen gemeente om me heen kijk, zie ik ook andere opgaven: een snel vergrijzende bevolking en krapte aan personeel. Tegelijkertijd maakt het rijk flinke keuzes waar het gaat om zorg naar de toekomst toe en verpleeghuiscapaciteit.
Gemeenten moeten zorgen voor een krachtige samenleving. Dan gaat het om de zachte infrastructuur. Het gaat om veerkracht en weerbaarheid, om een samenleving waar mensen elkaar kennen, opzoeken en wat van elkaar kunnen vragen. Bij de kwaliteit van de leefomgeving gaat het niet alleen om woningen, infrastructuur en werkgelegenheid. Het gaat ook om andere voorzieningen.’
Gemeenten zoeken nu al intensief naar plekken voor de invulling van de huidige woonopgave, maar de druk op het buitengebied is ook groot. Hoe krijg je die goede verdeling van woningen en kwaliteit van leven?
‘Blijf kalm en werk rustig door. Ik maakte net niet voor niets dat uitstapje naar zes jaar geleden. Redeneer niet alleen vooruit. Wat waren de omstandigheden die maakten dat de wereld er in één keer heel anders uitzag en om wat voor reacties vraagt dat?
De 342 gemeenten zijn daar uitermate sterk in. We kennen onze inwoners, de opgaven die er van nature al liggen, onze gebieden en onze sterke en minder sterke punten. We weten dat regionale samenwerking
nodig is. Daarom zijn die regionale woondeals best een goed uitgangspunt. Samen tot een goede planning komen waar we verdichten, en wat voor wooneenheden daarvoor nodig zijn. De samenstelling van huishoudens verandert. De oplossingen zijn voorhanden, we moeten alleen anders redeneren dan in het verleden.’
Verdichten of bouwen in de weilanden?
‘Ik ben voor binnenstedelijk bouwen én voor voldoende ruimte voor leefbaarheid. Je kunt niet alles volplempen. Tijdens de coronacrisis raakten parken in steden overbevolkt. Bij hoogbouw is ook ruimte nodig voor inwoners om zich buiten te kunnen begeven. Op enig moment valt de keus om in het buitengebied te bouwen. Dan gaat het niet langer om alleen eengezinswoningen. Huishoudens worden kleiner. Om de juiste keuzes te maken, is het belangrijk de lokale kennis mee te nemen. Gemeenten zetten daarin goede stappen door zich te bemoeien met de provinciale puzzel rond de woningbouwopgave. Daar hebben we onze kennis ingebracht. We zullen slim moeten plannen, er ligt ook een opgave voor de energietransitie. Dat vraagt óók om een helder beeld. Er komen andere vormen van duurzame energieopwekking aan die misschien wat minder ruimte vragen. De schaarse ruimte is slechts één keer uit te geven. Het Nederlandse landschap is waardevol. We willen een leefbaar land blijven. Kijk goed waar je uitbouwt en voor welke doelgroep je dat doet.’ ←
‘We zullen slim moeten plannen’
MAGAZINE 2023
Het kabinetsstreven om het woningtekort op te lossen door jaarlijks 100.000 nieuwe woningen bij te laten bouwen, wordt dit jaar waarschijnlijk niet gehaald. De teller blijft steken op 70.000.
Dat verwacht het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB).
Ook voor 2024 verwacht het EIB dat de doelen niet worden gehaald. Dit heeft volgens het EIB te maken met de gestegen kosten voor bouwmaterialen en hogere rentes.
Ook het einde aan de vrijstelling waarmee bouwprojecten automatisch toestemming kregen om stikstof uit te stoten, levert vertraging op. (MM) ←
AGENDA
7 FEBRUARI
Ketenaanpak valpreventie
Online, 13.00-14.15 uur | bit.ly/webinarvalpreventie
7 FEBRUARI
Quick scan lokale democratie
Online, 11.00-12.00 uur | vng.nl/agenda
9 FEBRUARI
Let’s get digital Den Haag, 14.00-17.30 uur | vng.nl/agenda
10 FEBRUARI
Werving en selectie
Online, 11.00-12.00 uur | raadsleden.nl
10 FEBRUARI
Samenspel gemeenten en onderwijs bij inclusiever onderwijs
Online, 14.00-15.30 uur |
naarinclusieveronderwijs.nl
13 FEBRUARI
Implementatie nieuwe participatieverordening
Utrecht, 13.00-17.00 uur | vng.nl/agenda
13 FEBRUARI
Aan de slag met werkdruk
Online, 15.00-16.30 uur | aeno.nl
16 FEBRUARI
Verbeter de website met inclusief gebruikersonderzoek
Online, 13.00-14.00 uur | accessibility.nl
16 FEBRUARI
Leiderschap in de digitale transitie
Den Haag, 15.00-16.30 uur | universiteitleiden.nl/ agenda
Gemeenten moeten worden verplicht om een fatsoenlijke alternatieve accommodatie te regelen voor gezinnen die uit huis worden gezet. Een uithuiszetting mag nooit leiden tot dakloosheid.
Dat schrijven de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman in een gezamenlijk onderzoek. Volgens de beide instituten voldoet de overheid niet altijd aan haar mensenrechtelijke en kinderrechtelijke verplichtingen. Het recht op behoorlijke huisvesting is een fundamenteel mensenrecht, schrijven zij. Het kan gebeuren dat gezinnen uit huis worden gezet vanwege huurachterstand, overlast of (drugs)criminaliteit, maar dan nog moet aan mensen- en kinderrechtelijke verplichten worden voldaan. Zo is het verboden dat gezinnen dakloos worden door een huisuitzetting. Ook moeten het welzijn en de ontwikkeling van kinderen tijdens het proces beschermd worden.
De overheid heeft de plicht ervoor te zorgen dat aan deze rechten wordt voldaan. De ombudsmannen concluderen dat dit niet altijd gebeurt, mede doordat internationaal afgesproken rechten en verplichtingen onvoldoende zijn verankerd in (lokale) regelgeving en beleid. ‘Er is nog te veel afhankelijk van lokale kennis, keuzes in beleid en de inzet van individuele gemeenteambtenaren en hulpverleners. Dit is onwenselijk en deze vrijblijvendheid kan leiden tot willekeur, ongelijkheid en uitsluiting.’ (LM) ←
48% van de gemeenten heeft een tekort op de uitvoering van de energietoeslag.
Bron: Divosa
3
Het kabinet wil met een actieagenda Sterk Bestuur de verhoudingen tussen rijk en gemeenten verbeteren. De VNG vraagt al sinds de Tweede Kamerverkiezingen om een aantal maatregelen. Voorzitter Liesbeth Spies van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid reageert.
Er zitten veel onderdelen in dit pakket waar de VNG al langer voor pleit, waaronder een nieuwe Code Interbestuurlijke Verhoudingen en de Uitvoeringstoets. Bent u blij met de voorstellen? ‘Ik ben voorzichtig optimistisch. We zijn het nieuwe jaar goed begonnen als het gaat om de bestuurlijke verhoudingen. De VNG is al een hele tijd met BZK in gesprek over de interbestuurlijke verhoudingen. Gemeenten zijn ambitieus, en de nieuwe Code Interbestuurlijke Verhoudingen positioneert alle vier de overheden als gelijkwaardig. Op deze manier kunnen we onze inwoners zo goed mogelijk helpen. En we gaan plezier hebben van de uitvoeringstoets. De noodzaak om aandacht te hebben voor de uitvoerbaarheid wordt hiermee aan beide kanten erkend. De toets is bedoeld als apolitiek instrument. Er wordt vooraf, voordat het debat politiek wordt, zakelijk gekeken of er drempels of ingewikkeldheden in plannen zitten die de uitvoering bemoeilijken. Daar kunnen we dan wat aan doen. Het is positief dat dit een rijksbrede afspraak is. Alle departementen hebben zich eraan verbonden. Het is nu zaak om te zorgen dat alle partijen die toets ook serieus gaan nemen.’
De VNG bepleitte ook een permanente vorm van geschilbeslechting. Daar heeft de minister geen gehoor aan gegeven. Vindt u dat jammer?
‘We zijn op twee punten een beetje teleurgesteld. Dat is ten eerste de geschilbeslechting. De VNG wil dat, omdat het goed is vooraf afspraken te maken over hoe je moet omgaan met situaties waarin je het toch niet met elkaar eens bent. Dan moet je kunnen escaleren. De minister wil er niet aan, omdat ze stelt dat er dan aan de voorkant te weinig vertrouwen is in het proces. Ze gaat ervan uit dat we er altijd wel uitkomen. Een ander tegenargument is dat een permanente vorm van geschilbeslechting onenigheid al snel juridiseert. Daar ben ik eerlijk gezegd niet zo bang voor. We hebben het instrument nu één keer ingezet, bij de jeugdzorg, en dat had behoorlijk wat voeten in de aarde.’
‘We zijn nog steeds met het rijk in gesprek over de financiële tekorten waar gemeenten vanaf 2026 mee geconfronteerd worden. Dat is nog niet opgelost. De gesprekken lopen en ik ga ervan uit dat iedereen de oprechte intentie heeft om uiterlijk in de eerste helft van het jaar hier uit te komen. Onze inzet is nog steeds dat de tekorten moeten worden opgelost. Als we ook die hete aardappel van ons bord hebben, dan gaan we een mooie tijd tegemoet.’ (RvdD) ←
Sla een krant open, ga naar een nieuwswebsite en je ziet het meerdere malen voorbijkomen: nieuws over de huidige woningmarkt. Eerder schreeuwden de koppen nog informatie over stijgende woningprijzen. Nu vullen de pagina’s zich met artikelen over een wat meer afgekoelde markt. Maar één ding blijft zeker: er moeten meer huizen worden gebouwd, en daar is haast bij. 900.000 nieuwe woningen voor 2030 zelfs, als het aan de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Hugo de Jonge, ligt. En hoe we dat gaan doen? Door samen te werken.
Beweging is de enige remedie voor de stilstand op de woningmarkt. Er is beweging nodig bij zowel de overheid en coöperaties als marktpartijen en bouwbedrijven.
Zij zouden meer samen moeten werken om het tekort terug te dringen. Dat figuurlijke steentje aan het bouwen van de woning kunnen ze ieder op een eigen manier bijdragen. Zo is het aan overheden om meer grondposities aan te wijzen en daarnaast ook de bouweisen te standaardiseren en garanties te bieden, om zo de bouw van woningen te versnellen en goedkoper en duurzamer te maken. Het afschaffen van maatwerk binnen duurzaamheidseisen zorgt ervoor dat de industriële woningbouw opgeschroefd kan worden. Woningcorporaties zouden zich onder andere moeten
richten op nieuwe projecten, zodat bouwbedrijven de bouwproductie kunnen verhogen.
Verder zouden bouwbedrijven samen met andere partijen, zoals gemeenten, marktpartijen en woningcorporaties, meer samen moeten werken aan de ontwikkeling van nieuwe woningbouwprojecten. Door vanaf het eerste moment alle relevante partijen te betrekken bij de plannen, zorg je ervoor dat een project voldoet aan de specifieke wensen en behoeften van de toekomstige bewoners. Participatie waarbij woningzoekenden een stem krijgen, zorgt voor meer focus, minder protest en daarmee snellere realisatie. Ook delen de verschillende experts en bedrijven zo hun kennis en expertise en dat zorgt op den duur weer voor innovatievere en
duurzamere bouwoplossingen. Dit draagt dan weer bij aan het sneller, slimmer en schoner bouwen van nieuwe woningen.
Tot slot is en blijft continu overleg key tot succes. Door regelmatig met elkaar in gesprek te gaan, vóór en tijdens een project, blijven we op de hoogte van de vooruitgang
en kunnen we, indien nodig, de aanpak bijstellen. Hierdoor pakken we samen het woningtekort op een efficiënte en effectieve manier aan.
Benieuwd naar de ambities en plannen van Daiwa House Modular Europe? Binnenkort nemen we contact met u op. Meer informatie: www.daiwahousemodular.eu
Info over de organisatie: Daiwa House Modular Europe is de grootste modulaire bouwer van Europa. Het bedrijf voorziet met een breed scala aan huisvestingsoplossingen van hoge kwaliteit in uiteenlopende woonwensen en behoeftes. De activiteiten in Europa bouwen voort op de uitgebreide en internationale ervaring van Daiwa House en Jan Snel als voorlopers in modulaire en circulaire bouw.
CHIPPLICHT VOOR
KATTEN HELPT
GEMEENTEN
Het kabinet wil een chipplicht voor katten invoeren. De opvang van verdwaalde katten waarvan de eigenaar niet bekend is, kost gemeenten jaarlijks 4,8 miljoen euro.
Een landelijke chip- en registratieplicht moet ervoor zorgen dat verdwaalde katten vaker met hun baasje herenigd worden. Daarnaast biedt de chip de mogelijkheid om zwerfkatten zonder
omdat deze katten geen chip hebben. Minister Piet Adema van Landbouw komt met de maatregel na overleg met meer dan dertig belanghebbende partijen, waaronder gemeenten en provincies.
HARDENBERG BOUWT DE KOMENDE PERIODE JAARLIJKS
VIERHONDERD WONINGEN. HET IS EEN FORSE AMBITIE VOOR DE GEMEENTE, ZEGT WETHOUDER MARTIJN BREUKELMAN. HET EXPERTTEAM WONINGBOUW HIELP DE INTERNE WERKPROCESSEN STROOMLIJNEN.
Tot 2018 bouwde Hardenberg gemiddeld 120 tot 180 woningen per jaar. De drie jaren daarna leverden duizend woningen op. Intussen is de ambitie opgeschroefd naar vierhonderd woningen jaarlijks de komende vijf jaar. Dit doel werd in 2022 gehaald.
Het succes is mede te danken aan een eigen versnellingsprogramma waar de gemeenteraad anderhalf miljoen euro voor vrijmaakte. Dat programma is gebaseerd op drie belangrijke pijlers, schetst wethouder Martijn Breukelman (CDA). Als eerste zorgt de gemeente voor voldoende grondposities om ook daadwerkelijk te kunnen bouwen. Op zeventig hectare is voorkeursrecht gevestigd op basis van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg).
Actieve grondpolitiek is volgens de bouwwethouder belangrijk voor overheidssturing op het programma, maar zonder grondbezit door de gemeente ‘is dat een illusie’. Breukelman: ‘Wij streven naar voldoende harde plannen met daarbij voldoende grondpositie.’ Hardenberg maakte een goede slag door bouwplannen hard te maken in onherroepelijke bestemmingsplannen. In de afgelopen maanden zijn 1300 tot 1400 woningen in de bestemmingsplannen opgenomen. Daarbij, en dat is de tweede pijler, focust de gemeente zich op de bouw van het juiste type woningen. Die horen van voldoende kwaliteit te zijn, ook in relatie tot groen, water, bodem en klimaat.
STROOMLIJNEN
De derde en de volgens Breukelman wellicht belangrijkste pijler is de
organisatie. Een goed geolied team kan helpen de bouwambities daadwerkelijk waar te maken. ‘Het Expertteam Woningbouw bood ons het nodige voordeel. Het team hielp bij het stroomlijnen van de interne organisatie. Om te versnellen is samenwerking nodig tussen afdelingen en teams. Ik noem de planeconoom, de adviseur wonen, de specialisten van de bestemmingsplannen en van bouw- en woningtoezicht en de adviseurs voor water, bodem, klimaat en mobiliteit. Het hele spectrum dat met woningbouw te maken heeft, is nu op elkaar aangesloten.’
Het was volgens de wethouder beslist niet zo dat de afdelingen niet goed functioneerden, ze waren alleen niet geschakeld. Nu ze dat wel zijn, kunnen ze het tempo bewaken. Hardenberg werkt
met een monitor voor de hele kolom in de woningbouw. Die maakt goed inzichtelijk waar iedereen staat en wie aanspreekbaar is waar het niet helemaal fantastisch loopt. ‘Iedereen voelt zich onderdeel van een groter geheel. Als een project vertraagt, kijken we wat dat voor het doel betekent. Mogelijk zijn er andere bouwprojecten waarmee met een zetje in de rug het doel wel haalbaar is.’
SLIMMER WERKEN
Het Expertteam Woningbouw is onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en ondersteunt gemeenten bij woningbouwvragen. Vanuit het team begeleidde Gelinde Groeneveld de Hardenbergse praktijk. Groeneveld is sinds 2016 betrokken bij het expertteam en werkte in het verleden voor zowel gemeenten als marktpartijen. Haar specialisatie richt zich vooral op interne en externe samenwerking van partijen en gebiedsontwikkelingsprocessen.
‘In het streven naar versnelling van de bouwproductie zou het zijn gaan wringen qua capaciteit als Hardenberg dit via de bestaande werkprocessen had gedaan’, zegt Groeneveld. ‘We weten allemaal dat dit niet makkelijk op te plussen is. Het alternatief is slimmer werken door aan verschillende knoppen te draaien. Hardenberg doet dat via de
locaties, de ontwikkelaars en de interne procedures.’
Groeneveld draaide de vraag om. In plaats van te zorgen voor versnelling, werd de vraag hoe vertraging kan worden voorkomen. ‘Dat is een makkelijkere vraag om te beantwoorden, want er wordt al zo hard gewerkt.’
De medewerkers hadden het idee alles zelf te moeten doen, en dat alles via de lijnorganisatie hoort te lopen voor het tot uitvoering komt. ‘Ze wilden maatwerk leveren, maar als je dat bij iedere vraag en ieder project doet, kost dat veel tijd.’ Het omkeren van de vraag geeft volgens Groeneveld ruimte om de interne werkprocessen in te duiken. Nog harder werken gaat niet, slimmer werken wel. Dat kan door samen duidelijke werkafspraken te maken en door zaken te standaardiseren. ‘Zorg voor een overzicht van onderwerpen die de organisatie moet uitvragen. Standaardiseer ook
afspraken in anterieure overeenkomsten met marktpartijen. Binnen zo’n format kun je altijd wel wat afwijken als een project daarom vraagt.’
RISICO NEMEN
Een belangrijke observatie was dat het in gebiedsontwikkeling vaak om de volgorde van processen draait. Eerst komt er een bestemmingsplan, dan volgt het bouw- en woonrijp maken van de locatie, de fysieke uitvoering. Breukelman: ‘Enkele van die processen lopen nu parallel. Daarbij nemen we wel risico door niet te wachten tot een bestemmingsplan onherroepelijk is. Het bouwbestek ligt vooraf klaar en de partijen wachten in de coulissen. Dat levert zomaar twee à drie maanden tijdwinst op. Als gebiedsontwikkeling zes jaar duurt, verdien je hiermee een jaar.’
Het kan een keer gebeuren dat er dan geen onherroepelijk bestemmingsplan
‘Iedereen
groter geheel’
komt. Daarom neemt Hardenberg een tweede risico bij zijn actieve grondbeleid, door op meer in te zetten dan waar uiteindelijk behoefte aan is. ‘Er vallen altijd plannen uit of ze vertragen of veranderen’, weet Breukelman. ‘We willen uiteindelijk wel bij ons doel komen.’
Toevallig vindt het interview plaats op de dag dat minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting nieuwe plannen ontvouwt om de woningbouw te versnellen. Het lijkt alsof hij daarbij met een schuin oog naar Hardenberg heeft gekeken. De wethouder: ‘Dit werkt niet als de provincie of het rijk het oplegt. Dit moet je vanuit de werkvloer met elkaar doen, samen beleven en doormaken. Het vraagt om goede mensen aan het stuur, en competenties van projectleiders om slim te manoeuvreren. Daarbij geven management en bestuur rugdekking voor het tempo waarin plannen doorgezet moeten worden.’
De Jonge stelt in zijn jongste plannen voor om een gerechtelijke stap weg te strepen. Een bezwaarmaker zou dan slechts één keer in beroep kunnen gaan. Daar ziet Breukelman geen voordeel in. Hij heeft meer vertrouwen in het krijgen van overeenstemming voor de start van een bouwproject. ‘Bewandel het goede proces en neem mensen serieus. Dan maken inwoners geen bezwaar, dat zien we hier bij diverse grote projecten. Het vraagt wel tijd, inzet en capaciteit.’
De expertise in het ruimtelijk domein is de afgelopen tien jaar bij gemeenten redelijk uitgekleed. Maar de beschikbare
capaciteit is volgens Groeneveld ook redelijk snel weer op te plussen, eventueel met hulp van marktpartijen. Het is vooral moeilijk dat het nemen van beslissingen erg lang duurt. ‘Mensen vinden het spannend om keuzes te maken en die vervolgens politiek en bestuurlijk uit te dragen. Iedere keuze heeft consequenties. De vraag of alles juridisch wel goed is afgedekt, zorgt voor nog meer onderzoeken en nog meer dralen.’
Dat is ook niet zo verwonderlijk, zegt Groeneveld, als je kijkt naar de gevolgen van het Didam-arrest van de Hoge Raad. Door dat arrest, van november 2021, werd het voor gemeenten en andere overheidsorganisaties lastiger om een pand of stuk grond een-op-een door te verkopen.
Natuurlijk heeft ook de gemeente Hardenberg te maken met schaarste aan bouwmaterialen, een gebrek aan personeel en haperende projecten vanwege bouwkosten of een stagnerende afzet.
‘We proberen zoveel mogelijk met onze lokale bouwers en ontwikkelaars samen te werken’, zegt Breukelman. ‘We willen een platform voor ze inrichten. Dan weten ze wat aanstaande is, zodat ze daar tijdig op kunnen inspelen.’
Ook voor de negatieve marktomstandigheden is overprogrammering cruciaal, aldus de bouwwethouder. Dat biedt mogelijkheden voor andere kansrijke projecten om mee door te gaan. ‘Het is continu zoeken en manoeuvreren. De wereld verandert snel.’ De plicht om stikstofemissies tijdens de bouwfase
te berekenen, bestempelt Breukelman als ingewikkeld en fors. Toch laat de gemeente op veel plekken vooraf al een berekening maken, zodat bouwers en particulieren dat straks niet hoeven te doen. ‘We proberen ze een beetje te ontzorgen.’
Breukelman noemt het Expertteam Woningbouw een absolute aanrader. Hij ziet dat veel colleges grote ambities hebben bij de woonopgave. De bestuurlijke wil is er zeker en die wordt ook uitgedragen.
Dat levert echter nog geen resultaten op. ‘Je rol als bestuurder is beperkt. Onze medewerkers moeten het doen. Daar moet de boel op orde zijn, anders blijft het bij ambities. Het expertteam hield ons een spiegel voor. Waar zitten de blinde vlekken, waar mist kennis en waar is echt uitbreiding nodig? Vervolgens is de organisatie zelf aan de slag gegaan met de benodigde capaciteit.’
‘Wij zijn geen tovenaars die binnenkomen en het even regelen’, zegt Groeneveld van het expertteam. ‘We helpen gemeenten om in actie te komen. Het gaat om heel veel kleine interventies. Wie het grote geheel niet overziet en een berg ziet opdoemen, zal minder snel in beweging komen.
‘In Hardenberg zijn we het gesprek aangegaan met de mensen zelf, en hebben hen meegenomen in de gehele analyse van de werkprocessen. Zo kwamen ze zelf op punten die te veel tijd kosten en die ze anders willen doen. Daar zijn de interventies en aanbevelingen uitgehaald die tot versnelling leiden.’ ←
‘We proberen zoveel mogelijk met onze lokale bouwers en ontwikkelaars samen te werken’
Beste Thorbeckeprofessor,
Moet ik een deel van het personeel ontslaan om extra loonkosten te betalen? Zo van: ontsla maar 5 of 10 procent van de ambtenaren? Dat lijkt mij niet de bedoeling.
De Rotterdamse wethouder Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam) vindt de looneis van de vakbonden voor de gemeente-cao te gortig, AD Rotterdams Dagblad 25 januari
Gemeenten verwachten in 2023 12,2 miljard euro te
HAITSKE VAN DE LINDE, GEMEENTERAADS
Beste mevrouw Van de Linde,
Achter uw vraag zit een interessante tegenstelling waar veel over te zeggen valt. De gemeenteraad vertegenwoordigt de gehele bevolking van de gemeente, stelt de Gemeentewet. Maar die norm geldt voor de raad als geheel. Individuele raadsleden moeten zaken juist zoveel mogelijk politiek maken, zodat in een raadsdebat zichtbaar wordt waar de maatschappelijke verschillen zitten en waar dus de politieke keuzes worden gemaakt. Daardoor wordt de gehele bevolking gerepresenteerd.
In 2022 begrootten gemeenten 11,5 miljard euro aan heffingsinkomsten. De ozb, de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de inkomsten uit parkeergelden leveren het meest op.
De ozb stijgt gemiddeld met 7,4 procent tot 5,1 miljard euro in totaal. Voor een deel wordt die stijging van de onroerendzaakbelasting veroorzaakt door de vier grote steden. In Amsterdam stijgt de ozb dit jaar met 25 procent, in Rotterdam – de hekkensluiter van de vier – met 10 procent.
De inkomsten uit parkeerheffingen stijgen met 7,2 procent.
Gemeenten verwachten dit jaar 1,2 miljard euro binnen te krijgen met betaald parkeren. Een derde van die verhoging wordt veroorzaakt door Rotterdam, die de tarieven verhoogt en binnen de ring betaald parkeren invoert tot 23.00 uur ’s avonds.
Eerder in januari zag het Groningse kennisinstituut COELO ook al dat gemeenten de heffingen met gemiddeld 6 procent verhogen. Het COELO keek daarvoor naar de 39 grootste gemeenten.
Natuurlijk heeft alles een grens. Voor raadsleden ligt die wat mij betreft bij het respecteren van de spelregels van de democratie. Net als met voetbal. Als je de lijnen ontkent en de scheidsrechter negeert, dan bestaat er geen voetbal meer. ←
Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar
Ook een vraag voor Geerten Boogaard?
Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.
OP SOMMIGE PLEKKEN, ZOALS IN DELEN VAN DEN HAAG, IS GOED VERHUURDERSCHAP VER TE ZOEKEN. EEN NIEUWE WET MOET DAAR VERANDERING IN BRENGEN. WETHOUDER MARTIJN BALSTER LEIDT VNG MAGAZINE ROND EN LEGT UIT HOE HARD DIE WET NODIG IS.
De stoep en de straat voor de woningen aan de Convivastraat in het Laakkwartier liggen open en in het zand zijn flesjes Poolse sterke drank getrapt. Vanuit een raam op de derde verdieping loopt een wit snoer naar het raam van de woning ernaast. Het is ijskoud maar beide ramen staan open en naast het witte snoer bungelt nog een andere draad waarvan het uiteinde kapot is en langs een diepe scheur in de muur tot zeker een verdieping lager reikt.
Een woning in het Haagse Laakkwartier. Het kabinet komt met een wetsvoorstel om slecht verhuurderschap aan te pakken.
‘Hartstikke gevaarlijk natuurlijk’, zegt Martijn Balster (PvdA), wethouder volkshuisvesting in Den Haag. ‘We checken deze locatie omdat er onlangs een melding binnenkwam dat hier iets aan de hand is. Inspecteurs van onze pandbrigade zijn er naartoe gegaan en troffen een Bulgaars gezin. Vader, moeder en vier kinderen die niet stonden ingeschreven in de BRP. Met de woning was niks mis, behalve dan het feit dat ze 1.750 euro per maand moeten betalen. In een voormalige arbeiderswijk als deze is dat zeker twee keer te veel. Reden dus om deze woning extra scherp in de gaten te houden.’
Met z’n zessen op één kamer, torenhoge huurprijzen voor vaak alleen een bed, elektriciteit die niet op orde is en de verwarming op nul om
energiekosten te besparen; het komt vaker voor, en niet alleen in Den Haag. Het kabinet startte in 2018 de aanpak goed verhuurderschap, in overleg met gemeenten, de VNG, studentenvakbonden en de vastgoedsector. Er gebeurt al veel, de aangekondigde wet moet de lacunes opvullen.
In het Laakkwartier is Anjo Hoogendoorn van de Haagse Pandbrigade er ook bij. ‘Met ons team gaan wij al dit soort meldingen af om te kijken of er reden is om in te grijpen.’ Hij belt aan maar niemand doet open.
‘Waarschijnlijk zijn ze al uren op het werk in de bouw of in de kas of ergens in een distributiecentrum.’
Naar aanleiding van de eerste melding kwamen Hoogendoorn en zijn collega’s op een Bulgaarse Facebookpagina terecht waar de eigenaar kamers te huur aanbiedt. ‘Daar begint de ellende’, gaat Balster verder, terwijl we de hoek omslaan naar de Isingstraat, waar nog meer scheuren in de muur en afgebladderde verf op de kozijnen te zien zijn. ‘Zo’n man trekt met zijn gezin in één kamertje en de rest van de kamers verhuurt hij door aan soms wel zes mensen
per kamer. Veel te veel mensen in een kleine ruimte dus, steeds meer auto’s die af en aan rijden en buurtbewoners die klagen. De overtredingen stapelen zich op en de druk op het handhavingsapparaat van de gemeente wordt steeds groter.’
En niet alleen dat. Balster: ‘Dit soort situaties is ronduit gevaarlijk. Mensen die in de kou zitten, halen kacheltjes naar binnen. Als de elektriciteit niet op orde is, kan brand uitbreken.’ Balster wijst op de grote brand in de Wouwermanstraat in de Schilderswijk, bijna twee jaar geleden. Toen brandden 23 woningen volledig uit, tientallen mensen verloren hun huis. ‘Het ergste was dat de mensen na de brand op straat stonden en niet wisten hoe snel ze bij hun werk moesten komen, uit angst om ontslagen te worden.’
De situatie in de Convivastraat is exemplarisch voor hoe het er in dit soort vooroorlogse wijken met veel particulier woningbezit aan toe gaat. Balster: ‘Als we kijken naar de BRP-ingeschrevenen, dan is bijna één op de vijf inwoners van het stadsdeel Laak afkomstig uit Midden- of Oost-Europa. Vermoedelijk zijn dit er
‘Een vergunningplicht voor uitzendbureaus is heel hard nodig’Wethouder Martijn Balster (Den Haag) is erg geholpen met de aankomende wet. ‘Vanuit de gemeente vragen we hier al heel lang om.’
veel meer, maar we hebben het aandeel niet-geregistreerde inwoners niet in beeld.’
De gemeente heeft er alles aan gedaan om het tij te keren, zegt Balster. ‘Twee jaar achter elkaar hebben we de Haagse Pandbrigade uitgebreid. Opkoopbescherming moet voorkomen dat woningen worden opgekocht en duur worden doorverhuurd. Een kamerbewoningsverbod zorgt dat er niet nog meer nieuwe kamers bijkomen in deze wijk. Door het schrappen van de herhaaldelijkheidseis voor het opleggen van een bestuurlijke boete op grond van de Woningwet kunnen we nu bij een eerste overtreding meteen ingrijpen. We hebben zo’n beetje al het gemeentelijk instrumentarium ingezet, maar nog is het niet genoeg. Sterker, het wordt alleen maar erger.’
Tijd voor zwaarder geschut dus. ‘De Wet goed verhuurderschap is in dit soort wijken echt keihard nodig’, zegt Balster. ‘Vanuit de gemeente vragen wij al heel lang om deze wet. Het duurt nog even voor zij in werking treedt – het wetsvoorstel ligt in de Tweede Kamer – maar dát de wet er komt is zeker en daar zijn we enorm blij mee.’
Goed verhuurderschap regelt onder meer het schriftelijkheidsvereiste van de huurovereenkomst en het verbod op discriminatie. Daarnaast bevat de wet het verbod voor bemiddelaars om bemiddelingskosten bovenop die van de huurprijs te rekenen. Ook komt er een informatieplicht rond de rechten en plichten van de huurder. Bijvoorbeeld met betrekking tot het inzichtelijk maken van de daadwerkelijke servicekosten en wat je daar als huurder allemaal voor terugkrijgt.
Hoewel zij zeker zoden aan de dijk gaat zetten, is de nieuwe wet volgens Balster alleen niet voldoende. ‘Als de leefbaarheid in een wijk onder druk staat, moeten wij op die plek kunnen handhaven op huurprijzen. In combinatie met de huurprijsregulering hebben we straks een mooi instrument in handen waar we als gemeente ook op kunnen handhaven. Huurders die bang zijn voor het nietverlengen van hun huurcontract, zetten de stap naar de huurcommissie niet. Daar komt nog eens bij dat dit soort huurcontracten meestal tijdelijk is. Verhuurders schroeven de prijs daarom bij iedere nieuwe huurder toch weer omhoog. Dankzij de huurprijsregeling kan de gemeente verhuurders straks dwingen de huurprijs bij nieuwe contracten gelijk te houden. Wel zou ik graag zien dat we de huurprijsregulering ook kunnen hanteren bij bestaande huurcontracten. De huren zijn vaak veel te hoog, blijkt ook uit eigen onderzoek van de gemeente Den Haag.’
Hoe meer we weten, hoe beter we kunnen helpen, zo weet Balster. ‘We werken daarom ook samen met de arbeidsinspectie. Want het gaat niet alleen om particuliere verhuurders, maar ook om malafide werkgevers en uitzenders die zich actief op de verhuurmarkt begeven en werknemers zo in een afhankelijkheidspositie dwingen. Helaas heeft de gemeente daar geen invloed op. Het enige wat we kunnen doen bij de bezoeken aan de uitzendbureaus is de administratie checken, kijken waar de arbeidsmigranten wonen en ingrijpen als we daar op misstanden stuiten. Het liefst zouden we verregaander ingrijpen. Een vergunningplicht voor uitzendbureaus is heel hard nodig. Helaas zijn de uitzendbranche en de minister nog niet zover.’ ←
‘Natuurlijk zijn de ambities van de Nationale Prestatieafspraken groot: 300.000 corporatiewoningen erbij bouwen is een stevige opgave.’ Aan het woord is Martin van Rijn, voorzitter van Aedes, de vereniging van woningcorporaties. ‘Maar dat is niet voor niets. De woningnood is ook groot en te veel mensen wachten te lang op een geschikte woning’, zegt hij.
Corporaties in actiestand
‘Alle partijen moeten willen samenwerken om de beloofde 300.000 corporatiewoningen in 2030 te realiseren. Corporaties staan in de actiestand, ze kunnen en willen leveren. Mijn oproep aan provincies en gemeenten: maak daar gebruik van.’
Corporaties willen weer flink bouwen
‘We komen uit een periode waarin de mogelijkheden van corporaties ingeperkt werden. Onze nieuwbouw liep snel terug, terwijl we tien jaar geleden nog 30.000 woningen in een jaar opleverden. De afschaffing van de verhuurderheffing maakt weer meer mogelijk. Corporaties willen weer flink bouwen, verduurzamen, huren betaalbaar houden én investeren in de leefbaarheid en veerkracht van wijken.’
Woondeals lakmoesproef
‘De 37 woondeals die voor 1 maart 2023 klaar moeten zijn, zijn de lakmoesproef. Daar moeten de plannen voor al die huizen concreet in staan. In sommige regio’s lopen die gesprekken goed. Maar lang niet overal zijn de aangewezen bouwlocaties hard genoeg. Ook het inplannen van 30 procent duurzame sociale huur blijft te ver achter. Terwijl het aantal kwetsbare mensen groeit en ook zij betaalbaar willen wonen. Dat besef is nog lang niet tot iedereen doorgedrongen. Mijn inschatting is dat we in veel regio’s scherper aan de wind moeten varen om voldoende sociale woningen te kunnen realiseren.’
Durf anticyclisch te denken ‘Natuurlijk is het ook voor corporaties spannend of we alle doelen gaan halen. Maar dat ontslaat ons niet van de verplichting te doen wat we kunnen. Corporaties hoeven gelukkig geen winst uit te keren, en durven anticyclisch te denken. Maar we kunnen het niet alleen.’
Crisisachtig samenwerken
‘We spreken met recht van een wooncrisis: teveel mensen wachten veel te lang op een fijne woning. Ik denk ook dat we alleen in een crisisachtige setting verder kunnen komen. We moeten om de tafel met projectontwikkelaars, grondeigenaren, bouwers, provincies en gemeenten. Met hen moeten we afspraken maken over grond, want bouwlocaties vormen de bottleneck.’
‘We moeten het historische bondgenootschap tussen gemeenten en woningcorporaties nieuw leven inblazen. Veel gemeenten hebben bijvoorbeeld weinig capaciteit bij vergunningverlening, terwijl ook corporaties die expertise hebben. Durf over de grenzen van organisaties heen een shared service te vormen, óók met projectontwikkelaars. Kijk waar je elkaar kan helpen en versterken. En werk met een gebiedsgerichte aanpak waarbij verschillende processen en plannen parallel lopen in plaats van achter elkaar. Dat kan met gezamenlijke focus en flexibiliteit van de betrokken partijen. Maar bovenal met het besef dat we geen tijd te verliezen hebben. Voor iedereen die dringend op zoek is naar een fijne woning.’
MET DE GROEI VAN DE BEVOLKING NEEMT OOK HET AANTAL HUISHOUDENS TOE. MAAR DAT NIET ALLEEN: OOK DE SAMENSTELLING VERANDERT. ZO WORDT EEN GROEI VAN HET AANTAL EENPERSOONSHUISHOUDENS VERWACHT.
BRON: CBS
PROGNOSE AANTAL HUISHOUDENS
1970-2070 in miljoenen
Waarneming
Prognose 2021-2070
Bandbreedte prognose (67%)
Bandbreedte prognose (95%)
HUISHOUDENS GROEIT SNELLER
2022-2038 in procenten
Eenpersoonshuishouden
Paar zonder kinderen
Paar met kinderen
Eenouderhuishouden
KUNNEN DE DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELEN VAN DE VERENIGDE NATIES LEIDEND ZIJN BIJ GROTE BOUWPROJECTEN?
JA, WETEN ZE IN ZEIST EN AALTEN. DE SUCCESSEN DIE DAAR
INMIDDELS ZIJN BEREIKT, SMAKEN NAAR MEER. DE SDG’S ZIJN
NIET MEER WEG TE DENKEN.
Vijftien jaar geleden had nog niemand het over de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de SDG’s (Sustainable Development Goals) of, zoals ze ook wel worden genoemd, de Global Goals. Het mag dan ook best visionair worden genoemd dat in Zeist in 2006 al werd besloten om de wijk Kerckebosch te transformeren in een duurzame, natuurinclusieve wijk. De wijk waar niet iedereen wilde wonen, met in het bos verstopte plekken waar zaken gebeurden die niet klopten, is nu veranderd in een gewilde plek waar mensen staan te dringen voor een woning. Elf flatgebouwen stonden er ooit. Tien daarvan zijn gesloopt, de laatste is compleet gestript, verduurzaamd en van het gas gehaald. Zoals alle duizend huur- en koopwoningen die in de plaats van de flats zijn gekomen superduurzaam zijn. De wijk telt zes buurten, ingeklemd tussen bos, heide en een parkachtig landschap. Op één weg na is er geen doorgaand verkeer meer, het asfalt dat er nog ligt, wordt verwijderd en maakt plaats voor een karrenspoor. Volgend jaar wordt de laatste hand gelegd aan de wijkvernieuwing, dan is het nieuwe Kerckebosch af: een bos met een woonfunctie. Dat klinkt toch net even wat anders dan een woonwijk met veel groen.
Die bomen waren natuurlijk een cadeautje, zegt Evert-Jan Roelofsen. Hij is vanaf het begin directeur van de Wijkontwikkelingsmaatschappij
Kerckebosch en mag zich de ‘geestelijk vader’ van de wijktransformatie noemen. Zonder de bomen zou het ontwikkelen van een natuurinclusieve wijk een stuk ingewikkelder zijn geweest. ‘Bouwers willen het liefst bomen kappen, dan hebben ze de ruimte om iets moois neer te zetten. Dat gingen we dus niet doen. De natuur was hier het uitgangspunt. Als dat betekent dat een boom met een groot wortelstelsel in de weg staat, dan bouw je maar een paar meter verderop.’
UITGANGSPUNT
Steeds meer gemeenten nemen de SDG’s als uitgangspunt voor hun beleid. Zeventien doelen zijn het in totaal, die als het aan de Verenigde Naties ligt in 2030 gerealiseerd moeten zijn en de wereld
een stukje beter maken. Toen ze in 2015 werden vastgesteld, bleek Zeist onbewust al jaren in de geest van de SDG’s aan de slag te zijn. ‘Wij zijn dus ook niet zo bewust bezig met die doelen’, zegt Roelofsen. ‘Maar het is wel leuk om er gaandeweg achter te komen dat we er in de praktijk aardig wat aan kunnen tikken.’
Doel 9 bijvoorbeeld: ‘Bouw veerkrachtige infrastructuur, bevorder inclusieve en duurzame industrialisering en stimuleer innovatie’. Roelofsen wijst naar een groep bomen waar de enige doorgaande weg links en rechts langs loopt. ‘Daar zweeft de weg, omdat hij anders te belastend zou zijn voor de bomen. De weg op palen laten rusten kon niet, vanwege de wortels. Dus er is een constructie verzonnen om de weg te laten zweven.’
Of neem doel 12, duurzame consumptie en productie. ‘Alles wordt hier hergebruikt. Het speelmateriaal bij de scholen is gemaakt van hout dat uit dit bos afkomstig is, of van het beton van de gesloopte flats. Wij lozen het water niet op de gemeentelijke riolering, maar houden het zelf zo lang mogelijk vast.’
Kerckebosch is bijna autonoom, de gemeente heeft zich voor een deel teruggetrokken. De bewoners zijn grotendeels verantwoordelijk voor het beheer van de wijk, daar hebben ze ook voor getekend toen ze er gingen wonen. Ook het onderhoud van het bos valt daaronder. Die gedeelde verantwoordelijkheid draagt bij aan het gemeenschapsgevoel. ‘We doen hier echt aan community building’.
Een van de jongste buurten heet Elix, een sustainable community van mensen die het belangrijk vinden
duurzaam en inclusief te leven. De bewoners moesten in een brief motiveren waarom zij per se daar wilden wonen voor ze een woning kregen toegewezen. Volgens de website van de ontwikkelaar zijn in Elix het bos en de hei de voor- en achtertuin. ‘Elke dag voelt hier een beetje als vakantie.’ Het is ronkend marketingjargon, maar dat van die tuin klopt wel. ‘Mensen mogen hier geen tuin hebben. Het bos is de tuin’, zegt Roelofsen. Zoals ook alle afzettingen (schuttingen, heggen) alleen van natuurlijk, uit het bos afkomstig materiaal opgetrokken mogen zijn.
De bewoners geven het leven in hun wijk inmiddels een dikke 8, blijkt uit onderzoek. Kerckebosch is een succes dat ook buiten de gemeente niet onopgemerkt blijft. De wijk kreeg al verschillende landelijke prijzen. De aanpak geldt nu als voorbeeld voor toekomstige projecten in Zeist. Roelofsen: ‘Niet overal kun je beginnen met een bos. Dus wordt de volgorde omgedraaid. In plaats van eerst bouwen en daarna de beplanting aanbrengen, wordt nu in het stations‘
natuur was hier het uitgangspunt’Om de heide in Kerckebosch open te houden, worden schapen ingezet voor de begrazing.
gebied eerst een bos aangeplant, daarna volgt de woningbouw.’
AALTEN
Net als Zeist is Aalten een van de inmiddels 120 Global Goals-gemeenten, gemeenten die met hun beleid willen bijdragen aan de realisering van een of meer van de duurzaamheidsdoelen. Burgemeester Anton Stapelkamp: ‘De Global Goals vormen de inspiratiebron voor ons handelen.’
Het leverde Aalten vorig jaar de titel ‘Meest verbindende Global Goals-gemeente’ op, voor de manier waarop de één kilometer lange Admiraal de Ruyterstraat en de vierhonderd meter lange Dijkstraat zijn gerenoveerd. Typerend voor de werkwijze was dat niet, zoals gebruikelijk, bij het ontwerp van de straat werd gedacht vanuit regels, beleid en richtlijnen, maar vanuit de beleving van de bewoners en de weggebruikers.
Met de SDG’s als startpunt voor de aanbesteding en het ontwerp werden betrokkenen uitgenodigd over deze doelen met de gemeente mee te denken. Hierdoor ontstond een breder, integraler ontwerp. Het proces maakte ook iets los bij de aannemer, zegt Gertjan Sikking, projectmanager bij de gemeente.
‘Die schakelde geen verkeerskundige in, maar een verkeerspsycholoog om te bekijken hoe de buitenruimte wordt gebruikt en hoe het ontwerp daarop kon worden aangepast.’
Het volgende project is het dorpscentrum van Dinxperlo, het grensdorp dat in 1945 zwaar werd gebombardeerd omdat het op een belangrijke doorgangsroute voor het Duitse leger lag. Stapelkamp: ‘Eigenlijk dateert alles uit de jaren vijftig, toen er nog geen autoverkeer was en vrouwen nog thuis werkten. De omstandigheden zijn veranderd, het dorp piept en kraakt nu. Het centrum heeft een opknapbeurt nodig.’
Op de projectwebsite centrumdinxperlo.nl worden de SDG’s niet benoemd. Dat is ook niet nodig, zegt Stapelkamp: ‘Het gevaar van greenwashing ligt op de
loer, ergens een paar logo’s aan hangen, daar koop je niet veel voor.’ Maar de doelen zitten er van meet af aan al impliciet in, zoals de betere luchtkwaliteit, innovatief werken, samenwerking met partners, opvang en hergebruik van hemelwater, circulair gebruik van materiaal. Het werk in Dinxperlo wordt stap voor stap aangepakt, bijvoorbeeld. Eerst gaat het centrum op de schop, het materiaal dat daar vrijkomt wordt vervolgens verwerkt in het volgende deelplan van het project.
Sikking: ‘We werken niet meer vanuit de middelen maar vanuit de doelen: wat willen we bereiken?
Het is een dynamisch proces. Bij het project met de Admiraal de Ruyterstraat/Dijkstraat hadden we bijvoorbeeld niet gedacht aan het educatieaspect, maar gaande het proces zeiden we tegen elkaar: we zitten dicht bij een basisschool, kunnen we daar iets mee? Die school hebben we erbij betrokken en samen ontwikkelden we een educatieprogramma. Als je vanuit regels en beleid denkt, kom je niet snel uit je vertrouwde hoekje en blijven kansen onbenut. Met de doelen als uitgangspunt kun je meer bereiken.’
MAATSCHAPPELIJKE IMPACT
Maar uiteindelijk telt voor de inwoners het resultaat.
‘De maatschappelijke impact van het Centrumplan in Dinxperlo is fantastisch’, constateert Stapelkamp. ‘De gebruikers krijgen twee keer zoveel bomen en drie keer zoveel groen als ze gewend zijn. Met meer ruimte voor verblijf, terrassen en evenementen. We hebben een groot pand kunnen aankopen, daar komt een parkeergelegenheid. Die gaan we ook verduurzamen, met zonnepanelen op het dak en een buurtaccu.’
Doordat veel mensen bij het project zijn betrokken, voelen ze zich eigenaar van het uiteindelijke ontwerp, zegt Stapelkamp. ‘Het zijn waardevolle processen, we doen het echt samen met de bewoners. Ik denk dat er op onze informatieavonden over het Centrumplan bij elkaar duizend aanwezigen waren. Voor een dorp met zevenduizend inwoners is dat best veel.’ ←
Lees het hele artikel op vng.nl/magazine of scan de
QR-code:
‘De Global Goals vormen de inspiratiebron voor ons handelen’
Martijn van der Steen Co-decaan NSOB en bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl, @martijnvdsteen
De wethouder deed zijn best, maar mijn buurtbewoners hadden hun verzet krachtig georganiseerd. Er was onbegrip alom. De wethouder was zich van geen kwaad bewust: het plan werd toch voorgelegd? Buurtgenoten waren boos dat er al een plan was. Allebei hadden ze een beetje gelijk. Enkele dagen later was het plan van tafel. En iedereen bleef boos.
Deze ervaring schetst het participatiedilemma. Gemeenten willen bewoners betrekken, bewoners willen participeren. Toch raken ze elkaar ondanks goede bedoelingen kwijt. De oplossing ligt in het expliciet stellen van twee vragen: wie heeft het eerste woord, en wie het laatste? Als we het eerste en laatste woord in een matrix zetten, dan ontstaan vier varianten voor huis-tuin-en-keukenontwerp van participatieprocessen: wie heeft het eerste woord en wie het laatste? Het eerste woord gaat over wie begint. Wie bepaalt de opgave en schetst de contouren? Is dat de gemeente, of burgers zelf? Is het burgerparticipatie, of is het overheidsparticipatie? Het laatste woord gaat over wie beslist. Wie weegt belangen en neemt een besluit? Burgers kunnen geen besluiten nemen, maar de gemeenteraad kan zich aan de wil van de burger houden. In de eerste variant doet de gemeente een voorstel, maar besluit de burger. De gemeente het eerste, de burger het laatste woord. De gemeente werkt varianten uit, burgers kiezen welke ze willen en passen details aan. In een tweede variant heeft de burger het eerste, en de gemeente het laatste woord. Burgers
komen met ideeën. Zij werken plannen uit, waarna de gemeente het besluit neemt. Burgers zetten de agenda, de gemeente besluit. In een derde variant heeft de burger het eerste én het laatste woord. Burgers initiëren, nemen de gemeente mee, maar nemen zelf het besluit. De gemeente ondersteunt, is betrokken, maar heeft het eerste noch het laatste woord. In de laatste variant heeft de gemeente het eerste en het laatste woord. De gemeente initieert en neemt het besluit, met daartussenin ruimte voor burgers om te participeren. Burgers doen dan mee, maar in het proces van de gemeente.
Veel participatieprocessen staan impliciet in het midden van deze matrix. Niemand neemt écht de eerste stap, onduidelijk is wie het laatste woord heeft. Dan ontstaat troebele participatie die gegarandeerd tot wederzijdse ontevredenheid leidt. Niet omdat mensen niet willen, maar omdat de rol waarin ze participeren onduidelijk is.
Gemeenten zouden niet te veel vast moeten houden aan het woord. Ik geloof in variant drie. Participeren betekent letterlijk deelnemen. Het is meer dan meedoen in andermans proces, het gaat om eigenaarschap. En eigenaarschap, zo weet ik uit mijn buurt, ontstaat als je verantwoordelijkheid draagt voor het proces. Gemeente, geef de burger het woord. Het eerste, én het laatste. ←
Nederlanders zijn individueler gaan sporten, maar het lokaal sportbeleid beweegt nauwelijks mee. Gemeenten richten zich nog te veel op sportverenigingen, betoogt André Scheppink. Zijn pleidooi: zet niet de sport, maar bewegen centraal
Volgens cijfers van het Kenniscentrum Sport & Bewegen zijn Nederlanders de afgelopen jaren flexibeler en individueler gaan sporten en bewegen. Ze sporten en bewegen nu vaker buiten, voornamelijk voor hun gezondheid en plezier. Ook blijken veel mensen, ondanks sportakkoorden en grote investeringen in sportaccommodaties, nog altijd helemaal niet of weinig te sporten en bewegen. Een grote groep sporters en niet-sporters, onder wie veel kwetsbare jongeren, ervaart de sport- en beweegsector als niettoegankelijk. Uit het onderzoek Zo sport Nederland van sportkoepel NOC/NSF blijkt dat niet-sporters fitness (individueel), wandelen en zwemmen het meest overwegen om te gaan doen om meer te gaan sporten en bewegen.
Ondanks deze cijfers is het lokaal sportbeleid vooral gericht op de georganiseerde sport. Ik vermoed dat net als in Rijssen-Holten in veel lokale sportraden alleen de sportverenigingen vertegenwoordigd zijn. Waarschijnlijk heeft u als raadslid of wethouder als het over sportzaken gaat vaker contact met de voorzitter van de voetbalclub dan met de eigenaar van de sportschool. Dat is vreemd, als je bedenkt dat de KNVB ruim een miljoen leden heeft en Basic-Fit inmiddels 3,3 miljoen leden telt. Waarom worden al die inwoners die sporten en bewegen in de openbare ruimte, tijdens onderwijsuren en bij commerciële aanbieders niet betrokken bij het beleid rond sporten en bewegen?
Als we het lokaal sportbeleid niet veranderen, dan zal het doel dat in 2040 75 procent van de Nederlanders genoeg beweegt, niet gehaald worden. Hoe krijgen we meer mensen aan het sporten en bewegen? Niet met nog meer sportakkoorden die zich vrijwel uitsluitend richten op de georganiseerde sport in verenigingsverband. Het wordt tijd om de focus te leggen op het beoogde maatschappelijke rendement: een toename in de gezondheid van inwoners. Daarvoor is een toegankelijk sport- en beweegaanbod nodig dat beter aansluit bij de behoefte van sporters en niet-sporters.
Ik doe zes aanbevelingen voor het lokaal sportbeleid om dat te bereiken:
1. Zet bij lokale samenwerking tussen gemeente, sportaanbieders en zorg- en welzijnsinstellingen het maatschappelijk rendement voorop. Creëer een breder perspectief op beleid door alle sport- en beweegaanbieders in de gemeente te betrekken. Commerciële sportondernemers en clubs verdienen een gelijkwaardige positie in het gemeentelijk sportbeleid. Ondernemers zijn overwegend goed bereikbaar, flexibel, klantgericht en hebben een groot bereik. Maak daarvan gebruik als lokale overheid.
2. Benader sporten en bewegen integraal. Of komt bij uw gemeente alleen de wethouder economie over de vloer bij de het plaatselijk fitnesscentrum en alleen de wethouder zorg bij de fysiotherapiepraktijk?
3. Zorg voor een brede vertegenwoordiging van partijen in lokale sportraden. Van welzijnsinstelling tot fysiotherapeut tot commerciële sportaanbieders.
4. Experimenteer met een sport- of beweegkaart. Een soort tegoedbon die inwoners kunnen aanschaffen tegen een gereduceerd tarief, waarmee ze kunnen deelnemen aan sport- en beweegactiviteiten bij alle sportaanbieders, commercieel en niet commercieel.
Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl
5. Richt de openbare ruimte beweegvriendelijk in zodat sporten en bewegen hier vanzelfsprekend zijn. Bied voldoende ruimte voor het ‘vrij’ buitenspelen. Bootcampclubs en dergelijke horen juist niet op het industrieterrein maar in de wijk zichtbaar te zijn.
6. Maak sportaccommodaties breder en intensiever inzetbaar. Denk bijvoorbeeld aan aanbieders van nieuwe vormen van sport als crossfit, bootcamp en personal training. En laat ze onderdeel zijn van een beweegvriendelijke openbare ruimte. ←
Richt de openbare ruimte beweegvriendelijk in zodat sporten en bewegen vanzelfsprekend zijn
Het Maastrichtse gemeenteraadslid Kim Rekko (GroenLinks) is op 13 januari overleden. Volgens een verklaring van de familie, die GroenLinks op zijn website plaatste, had ze haar eigen weg gekozen en afscheid van het leven genomen. Ze was sinds 30 maart 2022 raadslid.
Vanwaar deze overstap? ‘Ik ben nu vier jaar advocaat. Daarvoor werkte ik bij de provincie Noord-Brabant als coördinator van de Bibobeenheid. Ook als advocaat houd ik me veel bezig met de Wet Bibob en ondermijning, met altijd de overheid als klant. En ik ben acht jaar raadslid geweest in Tiel. In die rol heb ik ervaren hoe belangrijk een goede griffie is voor de ondersteuning van een raad en van raadsleden. Maashorst bestaat als gemeente pas een jaar, de gemeenteraad is nog bezig aan een zoektocht naar de rol die hij voor zichzelf ziet weggelegd. Dat wil ik graag samen met de raad oppakken.’
‘Ik denk dat ik door mijn ervaring als raadslid, en doordat ik in mijn werk bij de provincie en als advocaat veel met ambtelijke organisaties van decentrale overheden te maken had, raadsleden goed kan adviseren en ondersteunen. Er zitten nogal wat nieuwe mensen in de raad. Mijn ervaring is dat je het raadswerk niet binnen een paar maanden in de vingers hebt. Dat duurt even. Ik ben niet aangenomen vanwege mijn kennis op het gebied van ondermijning, ik heb niet de indruk dat dit onderwerp in Maashorst meer speelt dan elders. Maar natuurlijk volg ik de discussies over integriteit in het openbaar bestuur. En als er over een paar jaar weer verkiezingen zijn, is het belangrijk om te voorkomen dat er allerlei vreemde figuren in de raad komen. Daar kan ik wel aan bijdragen.’
‘Sowieso de collega’s en de expertise van het kantoor, en de ruimte om echt de diepte in te gaan bij onderwerpen waar ik mee bezig was. En de korte lijnen. Als ik met een vraag zat, kon ik direct bij een collega met verstand van zaken terecht. Ik hoop dat dat in Maashorst ook zo werkt.’ (LM) ←
Burgemeester Mieke Baltus van Lelystad heeft haar werkzaamheden voorlopig neergelegd. Bij haar is onlangs kanker geconstateerd. Ze wil zich richten op de behandeling ervan. Baltus (CDA) is sinds 2021 burgemeester van Lelystad. De commissaris van de Koning in Flevoland zal in overleg met de raad een waarnemer benoemen. Tot die tijd neemt wethouder Dennis Grimbergen de meeste taken van de burgemeester waar.
Jan Heijkoop is per 31 januari voor twee maanden waarnemend burgemeester van de gemeente Alblasserdam. Op die dag is burgemeester Jaap Paans (VVD) als burgemeester vertrokken. Het is de bedoeling dat een nieuwe kroonbenoemde burgemeester op 30 maart aantreedt. CDA’er Heijkoop is sinds 2012 burgemeester van Hendrik-IdoAmbacht, sinds 1 december 2022 als waarnemend burgemeester. Die functie blijft hij bekleden tot er eind dit jaar een nieuwe kroonbenoemde burgemeester is
redactie@vngmagazine.nl
benoemd. In 2014-2015 was Heijkoop ook al waarnemer in Alblasserdam, ook toen in combinatie met het burgemeesterschap van HendrikIdo-Ambacht.
Wimar Jaeger is per 13 januari tot waarnemend burgemeester van Zutphen benoemd. Hij is de tijdelijke opvolger van Annemieke Vermeulen (VVD), die eind december stopte. Jaeger is lid van D66 en was tot voor kort waarnemend burgemeester van Scherpenzeel. In 2021 was hij kort waarnemend burgemeester van Oostzaan. Daarvoor was hij wethouder in achtereenvolgens Muiden (2012-2014) en Hilversum (2014-2020).
Antoine Walraven (VVD) is op 1 februari gestart als waarnemend burgemeester van Bernheze. Hij is de tijdelijke opvolger van Marieke Moorman (PvdA), die binnenkort de overstap maakt naar de nabijgelegen gemeente Land van Cuijk, waar ze de eerste kroonbenoemde burge-
meester wordt van de fusiegemeente die ontstond op 1 januari 2022. Walraven was de laatste burgemeester van Mill en Sint Hubert. Die gemeente ging 1 januari vorig jaar op in Land van Cuijk. Sinds vorig jaar heeft Walraven een eigen organisatieadviesbureau.
In Bladel is Willibrord van Beek (VVD) op 1 februari begonnen als waarnemend burgemeester. De tijdelijke benoeming volgt op het vertrek van partijgenoot Remco Bosma, die vanaf 2 februari dijkgraaf van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is. Van Beek was eerder onder meer raadslid en wethouder in Maarheeze, statenlid en gedeputeerde in Noord-Brabant, lid en kort fractievoorzitter van de VVD van de Tweede Kamer, commissaris van de Koning in Utrecht en waarnemend burgemeester van Bernheze en Gennep.
Gemeentesecretaris
Vincent Florijn en de
Hans Martijn Ostendorp is voorgedragen als burgemeester van Buren. Ostendorp is momenteel directeur betaald voetbal bij De Graafschap. Eerder was de CDA’er onder meer burgemeester van Bunnik en wethouder in Aalten. Het is de bedoeling dat Ostendorp op 10 maart wordt beëdigd. Hij wordt dan de opvolger van D66’er Jan de Boer, die in februari 2021 burgemeester werd van Den Helder. Sindsdien neemt Josan Meijers (PvdA) het ambt waar.
José van Aaken is de nieuwe gemeentesecretaris van Maashorst. Zij volgt per 1 maart Dagmar van Deurzen op. Van Aaken is nu interim-gemeentesecretaris in Gilze en Rijen en algemeen directeur van de ambtelijke samenwerkingsorganisatie van de drie ABG-gemeenten (Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen). Ze was eerder onder meer gemeentesecretaris in Roermond en Cranendonck.
gemeente Voorne aan Zee gaan uit elkaar. Op 18 januari liet het college van B en W weten dat de samenwerking niet wordt voortgezet. Florijn was nog geen drie weken eerder benoemd in de nieuwe gemeente die op 1 januari van start ging. Hij gaf al sinds 1 april vorig jaar als kwartiermaker/beoogd gemeentesecretaris leiding aan de ambtelijke samenvoeging van Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne. De taken van Florijn worden tijdelijk overgenomen door de andere twee directieleden totdat een nieuwe secretaris is gevonden.
De gemeenteraad van Oirschot heeft afscheid Han
Struijs. Hij is per 1 januari gestopt vanwege gezondheidsproblemen (long covid), een jaar eerder dan de bedoeling was. Struijs was sinds de invoering van het dualisme in 2002 raadsgrif-
een van de langstzittende wordt sinds 18 oktober al vervangen door interimMaaike Mesdag
Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van MiddenDrenthe (circa 33.700 inwoners), vacant sinds 15 november 2020. Het salaris bedraagt € 9.087,71 brutoschets is te vinden op bit.ly/vacaturemiddendrenthe. Sollicitaties kunnen via e-mail worden gestuurd naar burgemeesterszaken@drenthe.nl. Sollicitaties vóór 10 februari zenden naar de commissaris van de Koning in de provincie Drenthe.
De burgemeestersvacature van de gemeente Simpelveld (circa 10.500 inwoners), vacant sinds 22 november 2021, is opengesteld. Het salaris is € 7.679,15 per
kan worden opgevraagd via tel. 043-3897580 en is te vinden op bit.ly/vacaturesimpelveld. Sollicitaties vóór 14 februari sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Limburg.
Joost Mulder, directeur regio Noord-Oost en Midden van BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling, gelooft in de kansen van conceptmatige woningbouw. ‘Een goede afstemming tussen alle betrokkenen is daarvoor essentieel, net als de bereidheid om over de eigen grenzen heen te kijken,’ schrijft hij.
Dat we voor een enorme woningopgave staan, hoef ik niet te vertellen. Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wil voor 2030 900.000 extra woningen bouwen. Daarvan moet twee derde een betaalbare koop- of huurwoning zijn. Dit vraagt om creatieve oplossingen, die ervoor zorgen dat we efficiënter, betaalbaarder en duurzamer kunnen bouwen.
Conceptmatige woningbouw, waarbij wordt gewerkt met een gestandaardiseerd product, biedt hierin volop kansen. Door gebruik te maken van woningconcepten die bouwbedrijven door en door kennen, kunnen zij efficiënter werken. Gebiedsontwikkelaars als BPD kunnen zich vervolgens richten op onze primaire taken: placemaking, programmering, inrichting en kwaliteitsverbetering van het totale gebied. Er gaat namelijk veel minder tijd verloren aan controle en afstemming. En bewezen plattegronden en opties hoef je niet steeds opnieuw te bedenken. Zo kunnen beide partijen doen waar ze het best in zijn.
Afstemming essentieel
Dat gaat niet zomaar. Bij conceptmatige woningbouw is een goede afstemming tussen alle betrokken partijen essentieel. Dat begint bij het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan. Hoewel de mogelijkheden om te variëren talrijk zijn, zijn sommige details bij conceptmatige woningbouw lastig realiseerbaar en kostenverhogend. Ontwikkelaars, stedenbouwkundigen en gemeenten moeten zich daarom
afvragen: is het echt nodig om midden in een woningblok een volledig afwijkend huis te realiseren? Of om woningen verschillende verdiepingshoogtes te geven? Tegelijkertijd moeten bouwbedrijven niet te star zijn in hun woningconcepten en proberen zo veel mogelijk tegemoet te komen aan vragen vanuit de markt – mits die realiseerbaar zijn natuurlijk. Is die afstemming eenmaal rond, dan zijn de voordelen ten opzichte van traditionele bouw talrijk.
Voordelen conceptmatige woningbouw
Conceptmatige woningbouw is financieel aantrekkelijk vanwege het gestandaardiseerde ontwerp, de lagere ontwikkelingskosten en een bouwproces dat voorspelbaar is, zonder onaangename verrassingen. In korte tijd kunnen meer woningen worden gebouwd. Conceptmatig bouwen biedt bovendien volop mogelijkheden op het gebied van duurzaamheid; denk bijvoorbeeld aan woningconcepten die volledig demonteerbaar of volledig van hout zijn. En niet onbelangrijk: de toekomstige bewoner krijgt een kwalitatief hoogwaardige woning, met alles erop en eraan.
Dan de hamvraag: hoe gaat dit uiteindelijk leiden tot woningen die ook daadwerkelijk betaalbaarder zijn? Lagere ontwikkelingskosten betekenen immers niet automatisch een lagere marktwaarde. Ik geloof dat de oplossing niet bij één partij ligt, maar bij de gehele keten. Het slim programmeren van woningtypes en -groottes in de gebiedsontwikkeling speelt een
even belangrijke rol. Zo maakt seriematige woningbouw het voor ontwikkelaars aantrekkelijker om ook kleinere (en daarmee betaalbaardere) woningen te realiseren. Conceptmatig bouwen biedt kortom volop mogelijkheden, mits alle partijen bereid zijn om over hun eigen grenzen heen te kijken.
Over BPD BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling is de grootste gebiedsontwikkelaar in Nederland. Het bedrijf is werkzaam vanuit vier kantoren, gevestigd in Amersfoort, Amsterdam, Delft en Eindhoven. Sinds de oprichting in 1946, toen nog onder de naam Bouwspaarkas Drentsche
Gemeenten, heeft BPD de bouw van bijna 375.000 woningen mogelijk gemaakt. Vandaag wonen meer dan één miljoen mensen in woonwijken waarin de hand van BPD zichtbaar is. In 2019 richtte BPD ‘BPD Woningfonds’ op, een fonds volledig bestaand uit duurzame en betaalbare
nieuwbouwhuurwoningen voor huishoudens met een middeninkomen in Nederland. Naast Nederland is BPD ook actief in Duitsland, waar het bedrijf vanuit 10 kantoren werkzaam is onder de naam BPD Immobilienentwicklung. Ga voor meer informatie over BPD naar www.bpd.nl of www.bpd.de.
DE SAMENWERKING TUSSEN GEMEENTEN, INWONERS EN ONDERSTEUNENDE FONDSEN LOOPT BIJ BURGERINITIATIEVEN LANG NIET ALTIJD SOEPEL. REGELS EN PROCEDURES VERMALEN MENIG INITIATIEF. HET PROGRAMMA SAMEN PROBEERT HOBBELS WEG TE NEMEN.
Het gebeurt nog te vaak, zegt Bernt Schneiders, dat overheden, fondsen en inwoners elkaar bij burgerinitiatieven niet goed weten te vinden. De overheid reageert te langzaam en te stroperig, fondsen zijn heel precies met de subsidieaanvraag en burgers kennen niet altijd de formele weg om geld of ondersteuning te krijgen. Schneiders kan het weten: de voormalig burgemeester van Haarlem heeft ‘te vaak prachtige ideeën zien sterven in schoonheid’, zegt hij. Sinds zijn vertrek uit Haarlem in 2016 is Schneiders directeur van VSBfonds. Het fonds is een van de grootste geldschieters in Nederland en richt zich op het bevorderen van actief burgerschap. ‘We zijn enorme believers als het gaat om burgerinitiatieven, omdat ze de cohesie in de samenleving bevorderen op een wijze waarop de overheid dat niet kan’, zegt Schneiders. ‘Maar we zien dat gemeenten, burgers en fondsen elkaar lang niet altijd goed verstaan, waardoor projecten niet van de grond komen. Bijna alles is vervat in regels en procedures. Daar wordt dit soort initiatieven in vermalen.’
In het programma SAMEN, dat VSBfonds met de VNG, het Oranje Fonds en Stichting DOEN heeft opgezet, wordt geëxperimenteerd met
laagdrempelige manieren om de samenwerking te verbeteren. Het programma steunt dit en volgend jaar zeven projecten, in onder meer Den Bosch, Tynaarlo, Kampen en het Rotterdamse Delfshaven. Vijf van de zeven projecten krijgen beide jaren 30.000 euro om hun burgerinitiatieven verder te versterken, de projecten in Den Haag en Rotterdam krijgen twee keer 10.000 euro. De betrokken gemeenten leggen hetzelfde bedrag bij. ‘Ik kom veel gefrustreerde burgers tegen, mensen die graag initiatieven willen nemen maar tegen tal van blokkades aanlopen’, zegt Floor Ziegler. Zij is als ‘stadmaker’ betrokken bij SAMEN. ‘Niet alleen gemeenten, maar ook de fondsen leggen soms behoorlijke hindernissen op,’ ziet ze.
Als voorbeeld wijst ze op het project in Tynaarlo, waar stichting Plaats de Wereld als educatief activiteitencentrum tal van kleinschalige initiatieven opzet. Veel fondsen, ook VSBfonds, vragen bij het verlenen van subsidie bijvoorbeeld naar de doelgroep. Dat is in Tynaarlo lastig, omdat de verschillende kleine projecten zich richten op verschillende doelgroepen, zegt Ziegler. ‘Zij richten zich op “mensen”, maar dat past niet in de mal van het subsidieformulier. Dat is jammer, want ze betekenen heel veel voor de lokale aanpak van eenzaamheid en werkgelegenheid.’
Het programma SAMEN moet met pilots dergelijke hobbels wegnemen, door te onderzoeken hoe fondsen, gemeenten en initiatieven beter kunnen samenwerken.
Een van de gesteunde projecten is Vaals Verbind(t), dat meerdere initiatieven opzet om de ‘lokale leef- en woonwereld mooier te maken’. Zo is er een gezamenlijk voedselbos en een mannencafé om alleenstaande mannen samen te brengen, zodat ze wat gezelligheid hebben en praktische vaardigheden leren, zoals koken. In het verleden waren er acties als ‘Heel Vaals bakt’, en een project waarbij inwoners samen een puzzel van 54.000 stukjes legden. Daarnaast is er een project Samen Wonen, waar jongeren en ouderen met elkaar in gezamenlijke woningen contact maken.
‘Het zijn echt projecten waar de ontmoeting centraal staat’, zegt Susanne Scheepers. Zij is voorzitter van de stichting die de initiatieven mogelijk maakt.
Vaals, zegt Scheepers, ‘is een kleine gemeente met grootstedelijke vraagstukken’. Er is veel armoede en
Inwoners van Vaals legden samen een puzzel van 54.000 stukjes. (Beeld: Puzzel Project Vaals)
‘erfelijke werkloosheid’, een situatie waarbij mensen niet gewend zijn om hun opleiding af te maken, omdat dat toch geen zin zou hebben. Er is weinig industrie en werkgelegenheid, meer dan de helft van de woningen is in handen van corporaties, en vanwege de nabijheid van de grenzen met België en Duitsland is het dorp vatbaar voor ondermijning, mensenhandel en illegale prostitutie. Er wonen veel mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. De gemeente met 10.000 inwoners herbergt 73 verschillende nationaliteiten. Voor een groot deel zijn dat Duitsers, die het dorp verkiezen vanwege de nabijheid van Aken. Een dorp dus waar de sociale samenhang onder druk staat, met een hoge drempel om je dorpsgenoten op te zoeken. De projecten van Vaals Verbind(t) zijn daarom bewust laagdrempelig. ‘De steeds verdergaande fragmentering van de samenleving is een probleem’, zegt ook VSBfonds-directeur Schneiders. ‘De samenleving is krachtiger als burgers verbonden zijn in een civil society, een soort informele democratie. De formele democratie, met een belangrijke rol voor de overheid, moet daarin gegrondvest worden. Cohesie ontstaat doordat burgers zich inzetten voor gezamenlijke doelen in de wijk of buurt.’
JAN ROTMANS
Het initiatief voor de stichting Vaals Verbind(t) werd in 2020 genomen. De gemeente Vaals startte destijds een traject om een strategie voor de komende jaren uit te stippelen. ‘Dat wilde we niet meer traditioneel in een zaaltje vaststellen met een vast groepje inwoners’, zegt gemeentesecretaris John Bertram.
De gemeente zocht contact met de Rotterdamse hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans, die Vaals aanraadde om als gemeente buitenspel te blijven. Rotmans ging zelf op zoek naar inwoners die een beeld konden geven hoe de gemeente er nu uitziet, en hoe de toekomst eruit moet komen te zien.
‘De samenleving individualiseert, het verenigings-
‘We zien dat gemeenten, burgers en fondsen elkaar lang niet altijd
leven bruist niet meer zoals voorheen’, zegt Bertram. ‘Vaals heeft een sociaal zwakke structuur, met veel mensen in een isolement, en veel verloop bij de inwoners. Dat maakt dat de verbinding wel zoek is. Rotmans constateerde dat de Vaalsenaar goed is in negatieve oordelen. Hij daagde een groepje van koplopers uit om het initiatief te nemen en de verbinding te zoeken.’
Rotmans kwam onder meer terecht bij Scheepers. Zij en de andere koplopers richtten uiteindelijk Vaals Verbind(t) op, met enthousiaste steun van de gemeente. Bertram: ‘De verbinding tussen de inwoners en de gemeente staat onder druk. Dan helpt het dat dit een onafhankelijke stichting is. De kracht zit er echt in dat de inwoners in de stichting een andere taal spreken dan de gemeente, en het dat het predicaat “gemeente” niet op hun werk zit.’
Vaals ondersteunt de stichting van harte, zegt Bertram. Er is subsidie en steun bij de uitvoering. De gemeente heeft een verbindingsmakelaar die de linking pin is tussen de stichting en de gemeente. ‘We hebben iemand vrijgemaakt die hier volle aandacht aan kan geven. Zijn rol is cruciaal’, zegt Bertram. ‘Het is sowieso prettig dat er voor de stichting één aanspreekpunt is. Maar wat ook van belang is, is dat hij ook contact houdt met mensen die met de gemeente te maken hebben gehad, en daar soms ontevreden over zijn. In 95 procent van de gevallen weet hij mensen te erbij te houden en te triggeren om mee te doen.’
Het belang van dit soort initiatieven wordt steeds groter. De overheid doet op meerdere terreinen een stapje terug. ‘Voor de decentralisaties was het standaard dat als inwoners iets misten, een speeltuin bijvoorbeeld, de gemeente ging kijken of ze dat kon oplossen,’ weet Bertram. ‘Sinds de decentralisaties sturen we meer op zelfredzaamheid. Vaak zijn projecten nu hybride, met het doel dat uiteindelijk iemand van buiten de gemeentelijke organisatie het overneemt.’
Dat geldt trouwens evenzeer voor de gemeenteraad, zegt Bertram. ‘De raad heeft ook gezegd: we moeten leren afstand te houden en ruimte en vertrouwen te geven. Er is elk halfjaar een bijeenkomst van de raad en Vaals Verbind(t), waar overleg is over de voortgang. En uiteindelijk doen we het stap voor stap. Het is niet zo dat het park ineens op de schop gaat als inwoners daarom vragen. Uiteindelijk moeten daar ook plannen en budgetten voor worden goedgekeurd.’ Dat vraagt van de gemeente wel om te durven loslaten, zegt Bertram. ‘We zijn als ambtenaren op aarde om te helpen. Het is mooi als we wat kunnen betekenen voor de samenleving. Dan ga je al heel snel in de doe-modus. Dat moeten we niet meer doen. De gemeente maakt het mogelijk dat iemand anders het kan realiseren.’
BEWEGING
Dat ziet ook Scheepers. Sinds januari is zij waarnemend gemeentesecretaris van Roermond, waar ze al enige tijd werkt. ‘Ik denk niet dat de overheid dit soort initiatieven alleen kan doen. We zijn in Vaals met een beweging bezig, die uiteindelijk alle gemeenten zullen moeten maken. We hebben als gemeente de capaciteit niet om al dit soort initiatieven zelf op te pakken, terwijl we worden bedolven onder de extra opgaven. We kunnen dit alleen maar samen doen. De burgers nemen het initiatief, de gemeente kan helpen met de uitvoeringskracht. We zullen als gemeenten echt anders moeten gaan werken, van zelf uitvoeren naar regie op de uitvoering.’ ←
Programma SAMEN
Lees meer over Vaals Verbind(t) op vaalsverbindt.eu
Lees meer over het Programma SAMEN op programmasamen.nl
‘Cohesie ontstaat doordat burgers zich inzetten voor gezamenlijke doelen in de wijk of buurt’
RAAD WERK
‘Onze zaak ligt in een uitgaansgebied. We hebben een nachtvergunning, dus we hebben altijd publiek dat hier pizza, shoarma of een broodje komt eten. Ik ben zelf lang
horecazaak hebben. Daarnaast ben ik docent op een mbo-school.
In totaal werk ik meer dan honderd uur in de week. Op
vrijdag begin ik om twee uur ’s middags en dan ben ik om zes uur ’s ochtends thuis, op zaterdag ook. Gelukkig heb ik mensen om me heen die me goed ondersteunen. In de zaak word ik weleens aangesproken op de politiek, ook door andere ondernemers. Ik stond zestiende op de lijst, maar omdat ik hier door mijn werk best wel bekend ben, ben ik met voorkeurstemmen gekozen.’
Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.
ECONOMISCH
Senior adviseur planning en control
Dordrecht
ICT
Teamleider informatiemanagement
Medemblik
Adviseur privacy sociaal
domein
Veenendaal
Informatieadviseur
Velsen
Adviseur gegevens
Waddinxveen
BESTUURLIJK
Strategisch adviseur
public affairs
Eindhoven
Strategisch adviseur
directie
Medemblik
Juridisch adviseur
Tilburg
Juridisch adviseur
privaatrecht
Voorschoten
FACILITAIR
Senior medewerker
burgerzaken
Haarlemmermeer
Financieel beheerder
Lansingerland
Medewerker lokale
belastingen
Texel
CULTUUR
Consulent leerplicht
Lansingerland
OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID
Handhavingsjurist
Dijk en Waard
Adviseur openbare orde en veiligheid
Nijkerk
Beleidsuitvoering toezicht en handhaving
Oldebroek
ORGANISATIE
HR-adviseur
Leeuwarden
HR-beleidsmedewerker
Arbo
SED organisatie
Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.
Projectondersteuner
duurzaamheid
Alphen aan den Rijn
Beleidsadviseur wonen en vastgoed Baarn
Technisch adviseur
groen
Beverwijk
Projectcontroller
Dordrecht
Assistent-projectleider
Gouda
Planjurist
Haarlem
Stikstofcoördinator
Haarlem
Wabo-vergunningverlener bouw
Leeuwarden
WOZ-specialist
(taxateur)
Medemblik
Duurzaamheidsadviseur
Nijkerk
Coördinator woningbedrijf
Opmeer
Adviseur circulariteit
bouw- en reststoffen
Tilburg
Beleidsmedewerker
Omgevingswet
Veenendaal
Jurist interventieteam
woonoverlast
Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl
Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg
Vlaardingen
Beleidsmedewerker
ruimtelijke ordening
Zaltbommel
Teamleider sociaal domein
Asten
Procesregisseur sociaal domein
De Ronde Venen
Consulent preventie en vroegsignalering schulden
Edam-Volendam
Kwaliteitsmedewerker
sociaal domein
Haarlemmermeer
Adviseur sociaal domein
Houten
Senior adviseur sociaal Medemblik
Senior beleidsmedewerker
Velsen
WELZIJN
Teamleider Wmo
Gooise Meren
Consulent Wmo
Lansingerland
Wmo-consulent
Westland
Beleidsmedewerker
Wmo
Zaanstad
Mis
Neem
Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen
Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek
Druk Senefelder Misset, Doetinchem
Advertenties Cross, Julia Franken, 010-760 73 24, julia@cross.nl
Abonnementen ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93.
Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 183 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.
Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.
Kieswet en Kiesbesluit bevat de volledige en actuele teksten van zowel de Kieswet als het Kiesbesluit zoals die gelden op 1 januari 2023.
handig in gebruik:
Bijna alle wetsartikelen zijn voorzien van kopjes in de marge.
U ziet in één oogopslag precies waar het artikel over gaat.
Een uitgebreid en overzichtelijk trefwoordenregister maakt het extra praktisch.
Onmisbaar voor de afdeling Burgerzaken en op de tafel van elk stembureau!
isbn 978 90 12 40870 7
te bestellen via: www.sdu.nl
Nu verkrijgbaar