VNG Magazine 2022-01

MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN NEDERLANDSE GEMEENTEN

01 28 JAN 2022

RAADSLID LOES TEN DOLLE

Bedreigingen horen er niet bij

LEDENVERGADERING ONVREDE OVER KABINETSVOORSTELLEN

VIDEO DE VLOGGENDE VOLKSّ VERTEGENWOORDIGER

REKENKAMERS ADVIEZEN WORDEN AMPER OPGEVOLGD

vng.nl

01 COVER.indd 1

24-1-2022 13:30:41

02 Advertentie.indd 2

24-1-2022 13:32:16

IN DIT NUMMER yÇww0ª ‫ ׈ׂ ظ ׁ׀‬h yÇ ªX ׂ‫ ظ ׂ​ׂ׀‬h ªJ yJ ‫׆ׇ‬

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 2 verschijnt op 18 februari 2022

Loes ten Dolle Het politieke klimaat is gepolariseerd.

Raadsleden moeten ook naar zichzelf kijken, zegt het D66raadslid.

18 14 Verkiezingscampagnes Wat is het belang van de poster in de verkiezingscampagne?

Hoogleraar communicatie Christian Burgers legt uit.

Ledenvergadering Wat gebeurde er op de ALV van de VNG?

8

3 MAGAZINE

2022

22 28

Vloggen Met een vlog kun je als raadslid of wethouder laten zien wat je doet. Maar toch wordt er nog weinig gevlogd.

Principes Raadsleden en -fracties volgen niet altijd de partijlijn.

Lokale afdelingen zijn geen spreekbuis van de landelijke partij.

38 Rekenkamers Twintig jaar geleden werden de rekenkamers verplicht. Hoe vergaat het ze nu?

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 26 Net uit 27 Thorbeckehoogleraar 31 Column André Krouwel 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad & Werk

03 Inhoud.indd 3

24-1-2022 17:43:03

ACTUEEL

Gemeenten: nu niet praten over hervorming jeugdzorg Gemeenten willen voorlopig niet met het rijk praten over de hervormingen van het jeugdstelsel.

Op de algemene ledenvergadering van de VNG stemden de leden unaniem in met een resolutie daartoe.

Alleen als het nieuwe kabinet zich committeert aan de uitspraak van de arbitragecommissie, willen gemeenten verder praten over de hervormingsagenda jeugdzorg.

4 MAGAZINE

2022

Gemeenten en het rijk liggen al langer overhoop over de financiering van de jeugdzorg. Dat leidde medio vorig jaar tot een arbitragezaak. De commissie van wijzen stelde de VNG in het gelijk en oordeelde dat er ongeveer 1,5 miljard euro bij moet voor de jeugdzorg. Tegelijkertijd zou er in een hervormingsagenda gesproken worden over het verbeteren van de jeugdzorg, zodat de kosten op termijn weer omlaag kunnen.

Het nieuwe kabinet verlaagt die extra jeugdzorguitgaven echter sneller dan eerder was afgesproken. In 2024 gaat er

Ik geloof ook niet dat het ooit is gebeurd dat een burgemeester na een voordracht niet is (her)benoemd. Dan moet je in de tussentijd een auto stelen of zo.

Burgemeester Michiel Uitdehaag van Texel over zijn herbenoeming, Noordhollands Dagblad ׂׄ ǯƊȁɐƊȲǞ‫خ‬

04-05 ZAP_berichten.indd 4

100 miljoen euro af, vanaf 2025 structureel een half miljard euro. Daarmee komt ‘passende hulp voor kwetsbare kinderen ernstig in het gedrang’, aldus de VNG in de resolutie.

UITSPRAAK RESPECTEREN

De VNG eist in de resolutie dat de uitspraak van de commissie van wijzen ‘ten volle zal worden gerespecteerd’ en dat de extra besparingen uit het coalitie-

akkoord ‘op geen enkele wijze’ ten koste zullen gaan van het budget voor kwetsbare jeugd.

In een toelichting op de resolutie zei Eelco Eerenberg, voorzitter van de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs en wethouder van Utrecht, dat gemeenten zich niet tweemaal aan dezelfde steen moeten stoten. Door de extra bezuiniging komt er, met een al geplande bezuiniging van 1 miljard euro, een bezuiniging van 30 procent op de jeugdzorg af. ‘Wie zegt dat je de jeugdzorg beter kunt maken met 30 procent minder geld, verkoopt flauwekul. Die 500 miljoen euro moet van tafel.’

MOTIE

Bij het debat over de regeringsverklaring van het nieuwe debat deden de oppositiepartijen in een motie de oproep om de bezuiniging te schrappen.

De coalitiepartijen stemden tegen de oproep, waardoor de korting voorlopig niet van tafel is. (RvdD) ← wƵƵȲ ȌɨƵȲ ƮƵ mß ɨƊȁƊǏ ȯƊǐǞȁƊ ׁ‫خ׈‬

Raad van State: snel ɹƵDzƵȲǘƵǞƮ ȌɨƵȲ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ Het nieuwe kabinet zou nog dit voorjaar een ‘transparant en meerjarig budgettair kader’ voor gemeenten en provincies moeten vaststellen. Dat stelt de Raad van State.

Daarvoor moet de huidige accres-systematiek vervangen worden. Op die manier hebben de medeoverheden ook op ǶƊȁǐƵȲƵ ɈƵȲǿǞǯȁ ɹƵDzƵȲǘƵǞƮ ȌɨƵȲ ƮƵ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ‫ خ‬ Het kabinet is van plan om ‘de komende jaren’ een nieuwe ˛ȁƊȁƧǞƵȲǞȁǐȺȺɯȺɈƵǿƊɈǞƵDz ɨȌȌȲ ȁƊ ׂ‫ ׂׅ׀‬ɐǞɈ ɈƵ ɩƵȲDzƵȁ‫ خ‬ßȌǶǐƵȁȺ de Raad van State is het niet verstandig om lang te wachten.

Als er dit voorjaar een nieuw plan ligt, biedt dat de nieuwe coalities die na de komende gemeenteraadsverkiezingen ƊƊȁɈȲƵƮƵȁ‫ ة‬ǿƵƵȲ ɹƵDzƵȲǘƵǞƮ ȌɨƵȲ ƮƵ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ‫( خ‬RvdD) ←

24-1-2022 17:43:36

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Raadsleden vaker bedreigd 15 procent van de raadsleden heeft de afgelopen raadsperiode te maken gehad met bedreigingen of geweld. Dat is drie keer zoveel als in de periode ervoor. Dit blijkt uit een onderzoek van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVvR). In de Tweede Kamer zijn inmiddels vragen gesteld.

Een kwart van de bedreigde raadsleden zegt in het onderzoek dat de intimidatie hun functioneren beïnvloedt. Een periode eerder was dat nog 15 procent. Het CDA heeft Kamervragen gesteld en wil van het kabinet weten welke maatregelen het gaat nemen om intimidatie en bedreiging van gemeenteraadsleden tegen te gaan.

In het onderzoek, waaraan zo’n 1600 raadsleden meededen, staan veel voorbeelden. De bedreigingen worden vaak per mail of brief geuit, maar ook telefonisch of op straat. Zo stelt een raadslid te zijn bedreigd op het schoolplein, vanwege de voorgenomen verplaatsing van een varkensstal. (RvdD) ← Lees ook het interview met raadslid Loes ten Dolle vanaf pagina 8.

5

Aanwijzing asielzoekers onterecht

MAGAZINE

2022

Het kabinet ‘betreurt’ de ‘onduidelijkheid en onrust’ die zijn ontstaan door de aanwijzing van toenmalig staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid.

Broekers wees in december vijf gemeenten aan die volgens haar verplicht extra asielzoekers moesten opvangen. Er was echter geen juridische grondslag voor die aanwijzing, zo bleek begin januari.

Eind 2021 waren er nog onvoldoende opvangplekken voor asielzoekers gerealiseerd om te voldoen aan Europese afspraken. Ook hing het scenario van noodopvang in tenten en sporthallen in de lucht. Het kabinet wilde dat voorkomen, en gebruikte de term ‘aanwijzing’ om gemeenten te bewegen plekken te zoeken.

Gemeenten waren boos over die aanwijzing, omdat dat impliceerde dat het rijk de medeoverheden kan dwingen, terwijl dat hier niet het geval was. In brieven aan de gemeenten werd echter niet expliciet duidelijk gemaakt dat er geen juridische grondslag was. (RvdD) ←

04-05 ZAP_berichten.indd 5

Burgemeester Jan Rijpstra van Smallingerland is ‘not amused’ dat het messenverbod voor jongeren op z’n vroegst over anderhalf jaar wordt ingevoerd.

In januari 2020 wilde de Tweede Kamer al een uitbreiding van het messenverbod, naar aanleiding van steekincidenten waarbij tieners waren betrokken. Sindsdien is er niets gebeurd, meldde de NOS. Tegen Omrop Fryslân zei Rijpstra dat hij ‘ontstemd’ is over de trage gang van zaken. Rijpstra was een van de eerste burgemeesters die zich uitsprak voor een messenverbod, na een fatale steekpartij in december 2019 in Drachten.

Volgens minister Dilan Yesilgöz van Justitie en Veiligheid moet de wet eerst nog in consultatie waarbij iedereen commentaar kan leveren. (LM) ←

24-1-2022 17:43:42

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging TEKST: VNG

VNG roept gemeenten op om deel te nemen aan Europaonderzoek De VNG en het Huis van de Nederlandse Provincies laten in 2022 een onderzoek doen naar de europeanisering van Nederlandse gemeenten en provincies. Het onderzoek wordt uitgevoerd door dr. Hans Vollaard en dr. Marij Swinkels van de Universiteit Utrecht.

Decentrale overheden zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de uitvoering en naleving van EU-beleid.

Daarnaast biedt Europese samenwerking ontwikkelingskansen. Op dit moment ontbreekt het aan een actueel en representatief beeld van de manier waarop Nederlandse

6 MAGAZINE

2022

gemeenten en provincies inspelen op de Europese Unie.

Het is belangrijk om de behoeften, belangen en problemen in kaart te brengen, zodat hiervoor dienstverlening kan worden ontwikkeld en decentrale overheden optimaal gebruik kunnen maken van de kansen die Europa biedt.

De VNG vraagt alle gemeenten om deel te nemen. Op 1 februari 2022 stuurt de VNG hiervoor een enquête naar alle gemeentesecretarissen. Ook als uw gemeente geen of weinig Europese activiteiten onderneemt, is uw deelname belangrijk.

TERUGBLIK ALV VAN 13 JANUARI 2022

WET KWALITEITSBORGING VOOR HET BOUWEN

TERUGBLIK COMMISSIE EKEM, 9 DECEMBER 2021

Tijdens de ALV hebben de leden ingestemd met de ingediende moties.

Verder stonden het VNG Jaarplan 2022, het regeerakkoord en de herijking gemeentefonds op de agenda. Een videoverslag van de ALV vindt u op vng.nl.

Gemeenten hebben in de toekomst minder werk aan eenvoudige bouwprojecten, maar er vervallen inkomsten uit leges. Per saldo krijgen gemeenten een eenmalige vergoeding voor de kosten van invoering en een structurele bijdrage van het rijk. De discussie gaat nu over de datum van inwerkingtreding (1 juli 2022).

De commissie signaleert dat Brandweer Nederland zich afvraagt of de brandveiligheid voldoende is geborgd. Ook ligt er een relatie met de Omgevingswet, die tegelijkertijd in werking moet treden.

Gewezen wordt op capaciteitsproblemen bij gemeenten bij invoering op dezelfde datum. De datum van 1 juli is niet heilig, maar moet niet te ver vooruit worden geschoven.

Samen met de commissie RWM werd de position paper Gezonde leefomgeving besproken. Vervolgens stonden de gevolgen van de coronamaatregelen voor de regionale economie op de agenda.

TERUGBLIK COMMISSIE RWM, 9 DECEMBER 2021 Een deel van de vergadering was samen met de commissie EKEM, over het rapport Sturen op Ruimte van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli).

Daarna kwam de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen aan bod.

RAPPORT ‘STUREN OP RUIMTE’

Er is een nieuwe ronde van landinrichting nodig. Een kwalitatief aantrekkelijker Nederland moet hiervan het doel zijn.

Voorstellen van de Rli zijn: een (permanente) minister van ruimte, coördinerende bevoegdheid, stevige nationale doelen, grondbank, capaciteit bij het rijk en budget. De inleiders pleiten voor een heldere taakverdeling tussen overheden.

De commissie merkt op dat ook het Planbureau voor de Leefomgeving en de Raad voor het Openbaar Bestuur adviseren over versterking van integraal werken binnen het rijk in relatie tot ruimtelijke thema’s. Gesuggereerd wordt om met een gezamenlijk advies te komen.

06 Lopende Zaken.indd 6

POSITION PAPER GEZONDE LEEFّ OMGEVING

Met de position paper wordt een VNGstandpunt ingenomen over gezondheidsbevordering in de fysieke leefomgeving en wordt de VNG-agenda voor de komende twee jaar bepaald. Belangrijkste punt van de paper is dat gezondheid meegenomen moet worden als afwegingsprincipe in de leefomgeving. Het belang van het onderwerp wordt door de commissies beaamd. We moeten dit als integraal onderwerp bezien met nieuwe ambities rond gezondheid.

TASKFORCE ECONOMISCH HERSTEL EN TRANSITIE

Aan de commissie wordt gevraagd op welke vraagstukken de taskforce zich moet gaan richten. Er wordt onder andere gesproken over de gevolgen van de maatregelen voor arbeidsmobiliteit en de toekomstgerichtheid van bedrijven.

De commissie concludeert dat we als gemeenten de lokale praktijk in herstel en transformatie meer op de agenda moeten zetten.

24-1-2022 17:44:25

COMMENTAAR

Leonard Geluk Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard

HET SPEL VERRUWT

O

nder een nieuwsbericht over een van onze politieke ambtsdragers staan weer eens hatelijke en bedreigende reacties. Het zwiept me in het gezicht als een vlaag regen op een gure winterdag. Het bedreigen van politici is enorm toegenomen. Zo bleek uit onderzoek van de NOS en de Vereniging voor Raadsleden dat 15 procent van de raadsleden te maken heeft met geweld of bedreiging. De omgangsvormen in het publieke debat verruwen, ook in de politieke arena’s.

Scheidend minister Wouter Koolmees zei in de Volkskrant dat de harde, op de persoon gerichte politieke cultuur een rol speelde bij zijn vertrek. Hij maakt zich zorgen over het afbrokkelen van de constructieve krachten binnen de politiek. Het op de persoon spelen en het niet gericht zijn op oplossingen vreet aan bestuurders; het is een energy drain. In 2009 stopte ik zelf als wethouder in Rotterdam. Toen was mijn overweging ook dat ik niet meer de energie had voor nog een termijn. Sindsdien is de spelverruwing alleen maar verergerd.

Diversiteit van opvattingen is een wezenskenmerk van de democratie.

Maar langzamerhand is een cultuur in de samenleving ontstaan dat het tot consequenties moet leiden wanneer een ander het niet met je eens is. Met vereende kracht moeten we de stroom ombuigen. In de eerste plaats door instituties te beschermen en bedreigers aan te pakken. Maar we moeten ook iets doen aan de maatschappelijke onderstroom en de democratische gezindheid in de samenleving versterken.

Dit vraagt een ander type maatregelen. Het onderwijs kan meer doen aan burgerschap en democratische spelregels. Gemeenten kunnen verschil maken met stedelijke debatten over onderwerpen die de samenleving polariseren, bijvoorbeeld de coronamaatregelen. Daar gaat het vreedzame signaal vanuit dat je in gesprek moet blijven, ook al sta je lijnrecht tegenover elkaar. Dat geldt ook voor politieke ambtsdragers zelf. Volksvertegenwoordigers die in de Tweede Kamer of in de gemeenteraad elkaar of bestuurders voor rotte vis uitmaken, geven een slecht voorbeeld. Openbaar bestuur komt met de verantwoordelijkheid om rekenschap te geven van de afweging van diverse belangen. Doe je daadwerkelijk iets met de inbreng van inwoners of bedrijven? Stel je weleens je mening bij? Een andere weging maken dan je opponent is oké, maar het is een cruciale spelregel om elkaar heel te laten. Die verdient allicht extra aandacht, straks bij het bespreken van de werkwijze van de nieuwe raden.

Een ander zwartmaken of beledigen valt niet onder het recht op vrije meningsuiting. Premier Rutte vergeleek de rechtsstaat en de democratie met een kwetsbaar vaasje. Het kan kapot gaan. Harde taal, bedreigingen en het neerzetten van andersdenkenden als vijanden ondermijnen democratische instituties en uiteindelijk de democratie zelf. ←

7 MAGAZINE

2022

HET IS EEN CRUCIALE SPELREGEL OM ELKAAR HEEL TE HOUDEN

07 COMMENTAAR Leonard Geluk.indd 7

24-1-2022 17:45:04

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: JIRI BÜLLER

POLARISATIE

8 MAGAZINE

2022

Nietgewoon doordenderen DE BEDREIGINGEN AAN HET ADRES VAN RAADSLID LOES TEN DOLLE ZIJN EEN UITVLOEISEL VAN EEN BREDER VERSCHIJNّ SEL: HET GROEIENDE WANTROUWEN IN DE SAMENLEVING. RAADSLEDEN MOETEN OOK NAAR ZICHZELF KIJKEN.

08-11 Interview Loes ten Dolle.indd 8

24-1-2022 17:45:44

‘Je moet sterk in je

schoenen staan

als het halve dorp over je heen valt’

08-11 Interview Loes ten Dolle.indd 9

24-1-2022 17:45:55

‘We hebben een voorbeeldfunctie, maar daar zijn we ons niet allemaal even bewust van’

E

lf doodsbedreigingen ontving Ten Dolle de afgelopen periode, naast talloze scheldpartijen. Ze kreeg landelijk veel bijval toen ze daarover in oktober in haar gemeenteraad aan de bel trok.

Ten Dolle (D66) is niet de enige die is bedreigd, bleek medio deze maand uit een peiling van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVvR) en de NOS: 15 procent van de raadsleden ontving de afgelopen raadsperiode bedreigingen, drie keer zoveel als de periode daarvoor. Het ging haar niet zozeer om de bedreigingen zelf, al zijn die ‘niet tof’, maar om het verharde klimaat in de samenleving, waarin polarisatie al gauw op de loer ligt. Politici kunnen veel zelf doen, zegt ze, door in gesprek te blijven met mensen die het niet eens zijn met beslissingen, maar ook door onderling een beschaafd debat te voeren: niet op de persoon, maar op de inhoud.

10 MAGAZINE

2022

Wie is...

Loes ten Dolle is gemeenteraadslid in Winterswijk namens D66.

Ook is ze medewerker van de D66-fractie in provinciale staten van Gelderland. Bij

Kunt u dat toelichten?

‘Het vertrouwen in de overheid is de laatste jaren verminderd. De tegenstellingen in de maatschappij worden steeds groter, tussen mensen die nog wel mee kunnen komen en mensen die dat niet meer kunnen.

De overheid gaat soms te snel voor sommige groepen, en de taal die we gebruiken, snappen ze soms niet.

Corona heeft versterkt dat die tegenstellingen aan de oppervlakte komen. Dat uit zich in wantrouwen richting de overheid. Dat vertrouwen krijgen we alleen terug als je weet waar het verloren is. En dat begint bij onszelf. Waar zijn wij de inwoners verloren? Hebben we niet goed gecommuniceerd, zijn participatietrajecten wel goed verlopen, en hebben we wel voldoende oog gehad voor de tegenstem? Pas als je dat weet, kun je weer gaan bouwen aan vertrouwen.’

de komende verkiezingen is ze opnieuw lijsttrekker.

08-11 Interview Loes ten Dolle.indd 10

Heeft u een antwoord op die vragen?

‘Ik denk dat we als overheid te vaak doordenderen en vergeten de mensen mee te nemen. Dat merk ik zelf weleens. Dan ben ik bezig met een raadsbesluit.

Dat ziet er heel logisch uit, en het is goed voor het

algemeen belang, dus doen. Maar hoe krijg ik de mensen uit de buurt mee? Zij moeten niet pas in de krant lezen dat er een besluit is gevallen over hun wijk. Het gaat om transparantie, dat begint bij een goed gesprek. Hier in Winterswijk kreeg ik boze mails van boeren. Ik ben op mijn fiets gestapt en naar hen toe gegaan. Dat waren inhoudelijk pittige gesprekken, maar daarna was de kou wel uit de lucht.’

Wat als inwoners dat gesprek uit de weg gaan?

‘Je moet het actief proberen. Als ze emotioneel zijn, dan kun je op dat moment vrij weinig doen.

Maar je moet ze niet vergeten. Probeer het na twee maanden nog eens. Je moet inwoners niet wegstoppen omdat er niet mee te praten valt. Dat is met veel groepen wel gebeurd. Die mensen zijn nooit meer teruggehaald. Het is inmiddels een grote groep die zo het vertrouwen is kwijtgeraakt.’

U richt zich ook op de omgangsvormen in de raad?

‘Ja. Het gevolg is dat inwoners boos worden omdat ze niet begrijpen wat er is gebeurd. Er zijn partijen die die boosheid overnemen. Het is heel makkelijk om elkaar als politici aan te pakken: jullie wethouder heeft dit geregeld, jullie zijn verantwoordelijk.

Het leidt tot verharding van het debat, en als dat doorslaat is het een verdienmodel geworden om elkaar hard aan te vallen. “Die partij is dom, stem op ons”. Als inwoners dat zien, denken zij dat zij dat ook zo kunnen doen. We hebben een voorbeeldfunctie, maar daar zijn we ons niet allemaal even bewust van.’

U bent meerdere keren met de dood bedreigd. Wat voor berichten waren dat?

‘Dat wisselt. Soms gaat het om landelijk beleid, waar wij lokaal niets mee kunnen. Hier in de Achterhoek is de agrarische sector groot. De landelijke afdeling van D66 vindt daar wat van [de partij wil de veestapel halveren, red.]. Alleen al omdat ik raadslid ben van diezelfde partij, krijg ik dingen naar mijn hoofd geslingerd. Maar er is ook heel veel vrouwenhaat. Ik ben jong, vrouw, en als je dan ook nog een leuk make-upje

24-1-2022 17:46:12

op hebt, word je helemaal door de mangel gehaald.

Hier in Winterswijk hebben we een dossier gehad over een industrieterrein. Ook daarbij heb ik heel veel bagger over me heen gekregen. Mensen denken dan dat we hebben ingestemd, maar dat hebben we helemaal niet. Het gaat helemaal niet meer over de inhoud.’

Wat doet dit met u?

‘Ik kan bedreigingen op sociale media op zich goed handlen, maar het is niet tof. En het is niet fijn als je op straat wordt uitgescholden. Het gaat onder je huid zitten. Als mensen mij op straat uitschelden, dan verwacht ik dat anderen die dat zien ingrijpen. Maar als je op Facebook mensen uitscheldt, gebeurt dat niet. Dat vind ik heel bizar.’

Beïnvloeden de scheldpartijen en bedreigingen de keuzes die u maakt?

‘Nee, ik zit er zonder last. Maar ik denk wel meer na over de organisatie. Als we een fysieke raadsvergadering hebben waarbij ik boze mensen verwacht, dan verwacht ik ook dat de gemeente een klimaat creëert waarin ik alles moet kunnen zeggen. Dat betekent soms dat er extra beveiliging is bij een vergadering.

Gelukkig neemt de burgemeester dit serieus.’

Uw oproep kreeg veel bijval. U bent niet de enige die dit overkomt.

‘Ik denk dat er bij politici angst is om zich hierover uit te spreken. Mensen zeggen: “Je hebt zelf voor de politiek gekozen, dan hoort dit er wel bij.” Zolang we dat blijven zeggen, verandert er niets. Ik weiger te geloven dat het erbij hoort. Maar als je er wat van zegt, stel je je kwetsbaar op. Politici houden daar niet van.’

De verkiezingen komen eraan, u bent opnieuw lijsttrekker. Enkele mensen die u benaderde voor de lijst bedankten omdat ze niet meer durven te zeggen dat ze lid zijn van een politieke partij. Lukt het dan nog om goede kandidaten te vinden?

‘Ja. Drie mensen wilden niet op de lijst, omdat ze zien wat je allemaal over je heen kunt krijgen. Of ze

08-11 Interview Loes ten Dolle.indd 11

werken met agrariërs en vrezen dat ze hun bedrijf moeten sluiten als blijkt dat ze van D66 zijn. We hebben nu gelukkig goede nummers op plek 2, 3, 4 en 5, maar het is zorgelijk. Waar zijn we mee bezig als je geen leken meer kunt vinden voor een lekenbestuur, omdat ze verbaal afgemaakt worden als ze de politiek ingaan? En kunnen ze nog zonder last en ruggespraak spreken, of houden ze zoveel rekening met de bagger die volgt, dat ze niet meer vanuit de inhoud politiek bedrijven? Ik maak me daar echt zorgen om. Vooral in kleinere gemeenten, waar sowieso al weinig mensen politiek actief zijn, zal die ruimte er minder zijn. Iedereen kent elkaar in een dorp. Je moet sterk in je schoenen staan als het halve dorp over je heen valt.’

11 MAGAZINE

2022

Vindt u het nog wel leuk, het raadswerk?

‘Ja. Anders zou ik niet doorgaan. Ik vind het ontzettend leuk, omdat ik zelf erg geloof in wat ik doe. Ik kan mezelf bij elk besluit in de spiegel aankijken.

Zodra ik dat niet meer kan, stop ik ermee.’

Heeft u overwogen om te stoppen?

‘Daar heb ik weleens over nagedacht. Als er weer zo’n periode is, dan vraag ik me soms af waarom ik hier zit.

Als iedereen alleen maar boos op me is, terwijl ik het goede wil doen voor het dorp, waarom zit ik er dan nog? Maar er is ook de andere kant: we leven in een democratie. Als mensen mijn idealen steunen, dan stemmen ze op mij. Ik heb mijn zetel eerlijk verdiend.

Dat biedt mij de ruimte om dit te doen, en zolang ik er zelf in geloof, blijf ik het doen. Maar het kost soms belachelijk veel energie. Dat is zo jammer.’ ←

Polarisatie De verhoudingen in de maatschappij worden scherper. De komende tijd duikt VNG Magazine daarom in het thema polarisatie. Dit is artikel 1.

‘Ik weiger te geloven dat het erbij hoort’ 24-1-2022 17:46:18

ACTUEEL AGENDA

webinars

1 FEBRUARI

ȯƊȲDzƵȁ‫ ب‬ƮǞɈ ǿȌƵɈ ǯƵ

!ǘƊǶǶƵȁǐƵȺ

Herinrichting

weten

ÀȌǐƵɈǘƵȲ‫ ب‬ƦƵȺɈ

openbare ruimte

9.00-17.00 uur |

ȯȲƊƧɈǞƧƵȺ

ɨȌȌȲ ˛ƵɈȺƵȲȺ Ƶȁ

ǘƵɈƧƧɨ‫خ‬ȁǶ

14.30-16.00 uur | ‫ׅ‬ɨȯƵƦƵ‫خ׆‬ǿȌǿǞƧƵ‫خ‬

ɨȌƵɈǐƊȁǐƵȲȺ 10.30-12.00 uur |

9 FEBRUARI

˛ƵɈȺƦƵȲƊƊƮ‫خ‬ȁǶ

²ǶǞǿǿƵ ȺɈƊƮ‫ ب‬ƮƵ DzȌǿȺɈ ɨƊȁ DzɐȁȺɈǿƊɈǞǐƵ ǞȁɈƵǶǶǞǐƵȁ-

Maatwerk

tie (AI), wat nu?

ƵƵȁɹƊƊǿǘƵǞƮ Ǟȁ

Participatiewet

9.00-10.00 uur |

yƵƮƵȲǶƊȁƮ

voor dak- en

ǏɐɈɐȲƵٌƧǞɈɯ‫خ‬ȁǶ

15.45-17.00 uur |

MAGAZINE

2022

ǶǞǯɨƵȁƮƵ ƊƊȁȯƊDz

10 FEBRUARI

14.00-15.30 |

(ɐɐȲɹƊǿƵ ǞȁǏȲƊ‫ ب‬

ƮǞɨȌȺƊ‫خ‬ȁǶ

ƊǶǶƵƵȁ ȺƊǿƵȁ

17 FEBRUARI

13.30-16.45 uur |

ȁƮƵȲȺ ƮȌƵȁ Ǟȁ

ȯǶƊɈǏȌȲǿɩȌɩ‫خ‬ȁǶ

ǘƵɈ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌ-

ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ

mein

EN 31 MAART ÀȌƵɹǞƧǘɈǘȌɐƮƵȁ

14 FEBRUARI

13.30-17.00 uur |

op vakantie-

²ȌǶɨǞȁǐ ÇȲƦƊȁ

ɨȁǐ‫خ‬ȁǶ‫ش‬ƊǐƵȁƮƊ

12 ZAP_Agenda_berichten.indd 12

Bron: BNR.

ƦǞɈ‫خ‬Ƕɯ‫ش‬ƦǞǯƵƵȁDzȌǿȺɈ-

ren

8, 10 FEBRUARI

van de ambtelijke top van grote gemeenten is vrouw

16 FEBRUARI

3 FEBRUARI

ɈǘɐǞȺǶȌɹƵ ǯȌȁǐƵ ٌ

12

ƵɨƵȁɈȺ

44%

24-1-2022 17:47:16

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

3 VRAGEN AAN...

Sebastiaan van ’t Erve Het begon op LinkedIn, waar jongerenwerker Marco Mout een vlammend betoog plaatste tegen gokreclames en de risico’s voor kwetsbare jongeren. Burgemeester Sebastiaan van ’t Erve van Lochem riep zijn collega’s op zich aan te sluiten bij de actie #TeamMout.

Waarom begon u op sociale media de hashtag #TeamMout?

‘Ik was geraakt door de betrokkenheid van de jongerenwerker bij kwetsbare jongeren. Zijn verbazing over hoe we in dit land besluiten hebben genomen die het voor kwetsbare jongeren niet beter en makkelijker maken, maar juist moeilijker en dat het jeugdwerk dan weer z’n best moet doen om dit te herstellen – dat klonk zo oprecht dat ik vond dat dat geluid veel harder moest weerklinken. Sinds een paar maanden is online gokken legaal. Maar we moeten het niet normaal maken, zeker niet voor kwetsbare groepen. In de wet staat dat reclame niet op jongeren gericht mag zijn. Daar komt in de praktijk weinig van terecht, als je bekende Nederlanders gebruikt van wie je weet dat ze die doelgroep aanspreken.’

13 MAGAZINE

2022

Past zo’n actie wel bij de rol van de burgemeester?

‘Ik heb het uit betrokkenheid gedaan. Maar ik vind het absoluut nodig om als burgemeesters samen een grens te trekken, dat probeer ik te veroorzaken. Het is geen politieke keuze, maar een maatschappelijke keuze. Als je kijkt naar de reacties, zowel bij Marco Mout op zijn berichten als van de mensen die zich hebben aangesloten bij mijn hashtag #TeamMout… Raadsleden, wethouders, burgemeesters, mensen die werkzaam zijn in de jeugdzorg, maar ook wildvreemde mensen, ik denk dat iedereen wel voelt dat we een grens hebben overschreden die we moeten terugvinden. Dat doen we als samenleving samen, burgemeesters mogen daar een voortrekkersrol in vervullen.’

Maar toch, een burgemeester die tegen de wet ingaat… Had u niet eerder bij de wetgever moeten aankloppen om dit te voorkomen?

‘Iedereen voelt op z’n klompen aan dat wat de intentie van de wet was, in de praktijk niet tot z’n recht komt. Welkom in de woest ingewikkelde wereld van de wetgeving. Dit is geen aanval op het democratisch systeem, maar een kritische reflectie op de uitvoeringspraktijk en die pakt niet uit zoals we hoopten. We hebben in dit land wel meer discussies over de kwaliteit van de uitvoering. Dit past op die grote stapel. Als we met elkaar de norm stellen, hoe handhaven we die dan? Ik heb nog geen instituties gezien, of dat nou de Reclame Code Commissie is of de Kansspelautoriteit, die aanbieders van dit soort praktijken tot de orde hebben geroepen. Dan moeten de burgemeesters het maar doen. Zij hebben gelukkig nog steeds hun oor dicht aan de grond in de eigen samenleving en horen wat daar speelt. Wij hebben geen oplossing, maar we horen de zorgen en door die op tafel te leggen helpen we de samenleving wel degelijk vooruit.’ (LM) ←

Beeld: Jeanette van der Meij

13 Drie vragen aan.indd 13

24-1-2022 17:47:52

À0j²À‫ ب‬w ªÀ0y wDzj00 ‫ ے‬00m(‫ ! ب‬ªy1 ²§ ªX( 0y²‫ غ‬y§

VERKIEZINGSCAMPAGNE

Realistisch en

geloofwaardig 14

VOOR EEN GOEDE VERKIEZINGSCAMPAGNE IS HET BELANGRIJK DAT LOKALE POLITIEKE PARTIJEN EEN HELDER EN BEREIKBAAR DOEL VOOR OGEN HOUDEN. DE KERNBOODSCHAP MOET OVERAL TERUGKOMEN, ZEGT HOOGLERAAR COMMUNICATIE CHRISTIAN BURGERS.

MAGAZINE

2022

C Verkiezingen 2022 Dit is een artikel in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022.

14-15 Christian Burgers.indd 14

hristian Burgers is sinds december hoogleraar Communicatie en Organisatie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en bijzonder hoogleraar Strategische Communicatie (Logeion-leerstoel), ook aan de UvA. Hij is juryoorzitter van de wedstrijd voor de beste verkiezingsposter van de komende campagne, georganiseerd door VNG Magazine.

Hoe voer je als politieke partij op een goede manier campagne? ‘Het is belangrijk om een kernboodschap te hebben’, zegt Burgers. ‘Iedere politieke partij wil natuurlijk het beste voor haar gemeente. Maak daarom echt duidelijk waar jouw partij voor staat en specifiek naartoe wil.’

Burgers richt zich als hoogleraar op de communicatie van en over organisaties. Deze spelen een belangrijke rol bij veel maatschappelijke ontwikkelingen. Tegelijkertijd staan organisaties steeds vaker onder maatschappelijke druk, want kritiek op organisaties is bijvoorbeeld gemakkelijk bij een breed publiek onder de aandacht te brengen.

Ook lokale partijen kunnen onder maatschappelijke druk komen te staan.

Burgers: ‘Zeker in verkiezingstijd kijken lokale media en kiezers wat de partijen in de afgelopen periode gedaan hebben in de gemeenteraad en wat het college heeft bereikt.’

Om kiezers te overtuigen, zal een partij eerst het doel helder voor de komende verkiezingen moeten krijgen. Dan gaat het bijvoorbeeld om de vraag of de partij zich richt op een specifieke groep in de gemeente, of zo breed mogelijk kiezers vanuit allerlei achtergronden wil aanspreken. ‘Dat

is bijvoorbeeld afhankelijk van in hoeverre de partij al gevestigd is, en of deze in de afgelopen periode in het college zat of niet.’

KERNBOODSCHAP

Het specifieke doel komt naar voren in de kernboodschap die een partij tijdens de campagne uitdraagt. Idealiter komt die steeds terug in alle uitingen en maakt duidelijk waar de partij voor staat. De boodschap hoort onderscheidend en duidelijk zijn, zegt Burgers. ‘En zorg ervoor dat de gestelde ambities haalbaar en realistisch zijn. Wees geloofwaardig met je boodschap. Het wekt weinig vertrouwen als een voormalige coalitiepartij die bepaald beleid uitvoerde met een nieuwe kernboodschap komt die daar recht tegenin gaat.’

Het is belangrijk om de bood-

24-1-2022 17:49:16

Verkiezingsposters in Borgsweer (Delfzijl) voor herindelingsverkiezingen in november 2020 voor de nieuwe gemeente Eemsdelta.

schap goed onder de aandacht te brengen bij potentiële kiezers. Zij kunnen op verschillende manieren reageren op de boodschap. ‘Zo heb je kiezers die het al met je boodschap eens zijn, kiezers die nog twijfelen maar wel openstaan voor het verhaal van je partij, en kiezers die nooit op je partij zullen stemmen, wat je ook zegt. Richt je in de campagne op de kiezers die je aan boord wilt houden en op de twijfelaars.’

Een kiezer zal niet stemmen op een partij die hij niet kent. Burgers geeft aan dat een investering in lokale zichtbaarheid een slimme besteding van het campagnebudget van een lokale politieke partij is.

Hoe deze partij dan de politieke boodschap verspreidt, bijvoorbeeld via posters, huis-aan-huisverspreiding van verkiezingsfolders of sociale media, is een tweede. Dat hangt af van de doelgroep en waar die bereikbaar is.

Het budget van een lokale partij is in de regel beperkt.

Een partij moet dus duidelijke keuzes maken waar de tijd en het geld aan te besteden. ‘Zit je doelgroep vooral online of leest die eerder het lokale nieuwsblad?

Gebruik deze inschatting om je strategie te bepalen.

Als duurzaamheid bijvoorbeeld een kernwaarde voor je partij is, dan zou een huis-aan-huisverspreiding van een folder een slecht idee kunnen zijn. Folders zijn niet erg duurzaam en mogelijke kiezers zullen daarom vaak een nee-neesticker hebben.’

VERKIEZINGSPOSTERS

Wat is de rol van de verkiezingsposter in de campagne? ‘Een verkiezingsposter kan diverse rollen spelen om de aandacht te trekken. De groep kiezers die actief politiek betrokken is, krijgt via de poster een herinnering dat je partij meedoet en waar die voor staat. De poster kan ook aandacht trekken van groepen die niet

14-15 Christian Burgers.indd 15

15

actief betrokken zijn. Vooral voor een nieuwe lokale partij die nog niet zo bekend is, kan een poster de naamsbekendheid vergroten.’

Alleen de aandacht trekken is onvoldoende om de poster effectief te maken, stelt de hoogleraar. Een affiche moet duidelijk zijn. ‘Als je een beeldmerk gebruikt, moet dit helpen om duidelijk te maken waar je partij voor staat. Mensen moeten meteen kunnen zien wat er wordt weergegeven, en hoe het bij je kernboodschap past. Een beeldmerk mag ook geen conflicterende associaties oproepen. Het kan tegen je werken als een poster niet begrepen wordt zoals je bedoelde.’

MAGAZINE

2022

Verkiezingsposter

LOKALE VRAAGSTUKKEN

Een poster moet ook uitdragen dat de partij bijdraagt aan het oplossen van lokale vraagstukken. ‘Een succesvolle poster ontwerpen is complex. Daarom is het essentieel dat je weet welk specifiek verhaal je wilt vertellen in je campagne. Dat geldt zeker voor een lokale partij die is opgericht omdat die in een gemeente een bepaalde visie mist, of omdat een bepaalde groep inwoners zich niet gehoord voelt door de andere partijen. Dat maakt het gemakkelijker om daar een goed beeld bij te vinden.’ ←

VNG Magazine organiseert ook dit jaar de verkiezing van de beste verkiezingsposter. Kijk voor meer informatie op vng.nl/verkiezingsposter en stuur uw poster naar redactie@ vngmagazine.nl.

‘Een succesvolle poster ontwerpen is complex’ 24-1-2022 17:49:31

IN BEELD

16-17 In beeld.indd 16

24-1-2022 18:03:06

BEELD: KEES VAN (0 ß00y‫ غ‬y§

VIJLBRIEF IN GRONINGEN Hans Vijlbrief, in het nieuwe kabinet de staatssecretaris van Mijnbouw (achter de tafel rechts), was op bezoek in de provincie Groningen waar hij onder meer sprak met wethouder Annalies Usmany (Lokaal Belang Eemsdelta, links aan de tafel) en commissaris van de Koning René Paas (midden). Het bezoek was beladen: op de valreep kondigde het oude kabinet aan dat de gaswinning toch weer wordt opgevoerd. En een subsidieregeling voor het verbeteren van beschadigde woningen liep in het honderd. Er stonden lange rijen mensen voor gemeentehuizen doordat er te weinig geld beschikbaar was gesteld.

16-17 In beeld.indd 17

24-1-2022 18:03:12

ALV

TEKST: REDACTIE | BEELD: SHUTTERSTOCK

ALGEMENE LEDENVERGADERING

De

onvrede ligt op tafel

18

MET EEN NIEUW REGEERAKKOORD OP TAFEL KWAMEN DE GEMEENTEN DIGITAAL BIJEEN TIJDENS DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN DE VNG. DE NIEUWE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN KON DE ONVREDE BIJ GEMEENTEN NIET WEGNEMEN.

MAGAZINE

2022

Jan van Zanen: start kabinet is kans om bestuurlijke verhoudingen te verbeteren De start van het nieuwe kabinet is een goede kans om de verhoudingen tussen rijk en gemeenten te verbeteren. Maar bij de gemeenten overheerst nog vooral het idee dat Rutte IV een ‘valse start’ maakt.

VNG-voorzitter Jan van Zanen hamerde in zijn speech op de ALV vooral op de kansen die er volgens hem liggen.

De VNG vindt al langer dat de bestuurlijke verhoudingen verbeterd moeten worden, en maakte daar eerder een kant-en-klaar wetsvoorstel voor.

In dat voorstel krijgt het ministerie van Binnenlandse Zaken binnen de

18-21 BALV.indd 18

regering het eindoordeel over zaken die gemeenten aangaan. Van Zanen wees daar de nieuwe minister van BZK Hanke Bruins Slot op.

Van Zanen zei dat gemeenten een ‘cruciale rol’ spelen bij grote maatschappelijke opgaven, zoals de klimaattransitie en de woningbouw.

‘Wij willen samen met het rijk, de provincies, de waterschappen en maatschappelijke organisaties aan de slag.’

Maar vooralsnog overheerst het chagrijn bij gemeenten, onder meer over het budget voor de jeugdzorg, waar het kabinet eenzijdig een

half miljard euro op bezuinigt. ‘Een afspraak is blijkbaar geen afspraak’, zei Van Zanen.

Ook is er onvrede dat de opschalingskorting niet volledig van tafel is, en dat het kabinet het geld om te investeren in de woningbouw (1,6 miljard euro) weghaalt bij gemeenten. Ook de aanwijzing van toenmalig staatssecretaris Ankie Broekers-Knol, die vijf gemeenten verplichtte asielzoekers op te vangen zonder dat daar een juridische grondslag voor was, zette kwaad bloed. ‘Dat is geen gelijkwaardig bestuur op basis van wederkerigheid en vertrouwen.’ (RvdD) ←

24-1-2022 18:04:23

Bij gemeenten heerst chagrijn over de nieuwe bezuiniging op de jeugdzorg.

19

BZK-minister Hanke Bruins Slot: ‘Ik herken de teleurstelling’ Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken ‘herkent’ de teleurstelling van gemeenten over onderdelen van het nieuwe regeerakkoord. Dat zei ze tijdens de algemene ledenvergadering van de VNG. Bruins Slot was te gast op de ALV. Ze hoorde daar VNG-voorzitter Jan van Zanen herhalen dat de nieuwe coalitie een ‘valse start’ maakt. Van Zanen wees onder meer op de bezuinigingen die het kabinet wil doorvoeren op de jeugdzorg. Daarmee legt het de uitspraak van de Commissie van Wijzen in de arbitragezaak over de jeugdzorg naast zich neer, zei Van Zanen, terwijl juist was afgesproken dat de uitspraak ‘van kaft tot kaft’ zou worden uitgevoerd. In die uitspraak was vastgelegd dat er bijna 1,5 miljard euro bij moest komen voor de jeugdzorg. De nieuwe coalitie haalt daar vanaf 2025 alweer 500 miljoen euro af.

Daarnaast zijn de gemeenten ontevreden dat het kabinet de

18-21 BALV.indd 19

opschalingskorting niet schrapt, maar slechts bevriest. In 2026 komt de begroting vooralsnog in volle omvang terug. Daardoor kunnen gemeenten alsnog niet investeren.

RANDVOORWAARDEN OP ORDE Bruins Slot ziet het als haar opdracht om te zorgen ‘dat de randvoorwaarden op orde zijn’, zodat decentrale overheden slagvaardig kunnen optreden. Ze wil onder meer werk maken van een uitvoeringstoets, zodat bij decentralisaties vooraf geregeld kan worden dat de verantwoordelijkheden Ƶȁ ˛ȁƊȁƧǞǁȁ Ȍȯ ȌȲƮƵ ɹǞǯȁ‫خ‬ Over de bezuiniging op de jeugdzorg

MAGAZINE

2022

zei Bruins Slot dat die ‘rauw op je dak’ valt. ‘Ik herken de teleurstelling, maar kan de bezuinigingen niet anders maken’. Ze noemde het ‘cruciaal’ ƮƊɈ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ˛ȁƊȁƧǞǁȁ ȺɈƊƦǞƵǶƵȲ worden en wil daar graag het gesprek met gemeenten over aangaan.

GEDEPUTEERDE De nieuwe minister is lid van het CDA. Tot haar benoeming in het kabinet was ze gedeputeerde in Utrecht. Ook was ze lang lid van de Tweede Kamer. Ze komt uit een burgemeestersfamilie: zowel haar vader als grootvader was burgemeester. (RvdD) ←

Het is ‘cruciaal’ dat de gemeentefinanciën op orde zijn 24-1-2022 18:04:28

ALV

Gemeenten stellen voorwaarden aan invoering nieuw gemeentefonds Het nieuwe verdeelmodel van het gemeentefonds kan per 1 januari 2023 worden ingevoerd, maar alleen als het rijk aan de slag gaat met verdere verbeteringen van de verdeelsleutel en ook de andere adviezen uit een eerder ROB-advies worden opgevolgd.

20 MAGAZINE

2022

Op de ALV stemde 90 procent van de gemeenten in met een motie met deze strekking. De gemeenten sluiten zich daarbij aan bij een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB). Die stelde dat het nu voorgestelde verdeelmodel van het gemeentefonds weliswaar een verbetering is van het huidige stelsel, maar ‘nog steeds problemen’ kent.

Zo kent het systeem nadelige gevolgen die ‘niet goed verklaarbaar zijn’. Onder meer een aantal kleinere gemeenten met veel sociale problemen gaat er in

het nieuwe systeem fors op achteruit.

De ROB adviseerde daarom het verdeelmodel in te voeren per 1 januari 2023, maar met een aantal beperkingen. Zo zou het model maar voor drie jaar ingevoerd mogen worden. Dat moet het kabinet en de gemeenten de ruimte geven om er nog aan te sleutelen, waarna het in 2026 ingevoerd zou moeten worden.

EFFECTEN

Ook mogen de effecten voor gemeenten niet groter zijn dan 15 euro per inwoner per jaar, dus maximaal 45 euro in drie jaar tijd. Het nieuwe verdeelmodel heeft nu voor vijftig gemeenten tot gevolg dat ze er meer dan 60 euro per inwoner op vooruitgaan. Tegelijk gaan zo’n veertig gemeenten er met eenzelfde bedrag per inwoner op achteruit.

In een reactie schreef toenmalig minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse

Zaken in december de adviezen van de ROB te willen overnemen. ‘Uitgangspunt hierbij is dat de nieuwe verdeling op een financieel beheersbare manier wordt ingevoerd en het verdeelmodel verder wordt verbeterd.’

SIGAAR UIT EIGEN DOOS

Een aantal gemeenten had wel zorgen over de mogelijkheid dat het niet lukt om het nieuwe model volgend jaar in te voeren. In de resolutie staat de oproep dat gemeenten die nadeel ondervinden van dat eventuele uitstel, daarvoor door het rijk gecompenseerd moeten worden.

Het moet gaan om extra geld, benadrukte de Amsterdamse wethouder en voorzitter van de VNG-commissie Financiën Victor Everhardt. Het kan niet zo zijn dat het geld bij andere gemeenten wordt gehaald. ‘Het moet geen sigaar uit eigen doos worden.’ (RvdD) ←

‘In ventileren moet je investeren’ In ventileren moet je investeren. Met die oneliner omarmde de Utrechtse wethouder Eelco Eerenberg namens het VNG-bestuur de oproep van gemeenten aan het kabinet om stappen te zetten voor frissere en duurzamere schoolgebouwen.

De algemene ledenvergadering stemde massaal voor een motie van Kerkrade die het bestuur van de koepel oproept ‘met hoge prioriteit’ in gesprek te gaan met het nieuwe kabinet en de Tweede Kamer over meer geld voor het coronaproof maken van schoolgebouwen. De landelijke subsidieregeling biedt onvoldoende mogelijkheden door het grootschalig verbeteren van het binnenklimaat op scholen. Terwijl recent onderzoek van

18-21 BALV.indd 20

het RIVM heeft uitgewezen dat ventileren helpt om besmettingen met het coronavirus via de lucht te beperken.

NOOD De Goudse D66-wethouder Thierry van Vugt zei nog dat de nood bij schoolgebouwen verder gaat dan alleen ventileren. Door de coronacrisis zijn ook de kosten voor nieuw- en

verbouw enorm gestegen tot een niveau dat steeds verder uit de pas loopt met de beschikbare budgetten.

Van Vugt toonde zich verbaasd dat in het regeerakkoord de nodige investeringen in onderwijshuisvesting niet worden genoemd. Hij wil het initiatief nemen om samen met collega-wethouders een expertiseteam samen te stellen dat de nieuwe minister voor Primair en Voorgezet Onderwijs, Dennis Wiersma, kan bijpraten over wat ‘echt nodig is’.

Eerenberg beloofde dit met spoed op te pakken in de gesprekken met het rijk. Hij bracht in herinnering dat in maart de VNG het vorige kabinet ook al op het belang van investeren in onderwijshuisvesting had gewezen.

(LM)

←

24-1-2022 18:04:33

ALV

Klimaatakkoord alleen ȌȁƮƵȲ ǯɐǞȺɈƵ ˛ ȁƊȁƧǞƵȲǞȁǐ Ƶȁ ȺƊǿƵȁɩƵȲDzǞȁǐ

‘Neem inwoners mee bij aanpak corona’

De urgente opgave om iets aan de klimaatverandering te doen, vraagt om sterke gemeenten en een gezamenlijk optreden van alle overheden. De gemeenten hebben in de afgelopen periode laten zien dat ze de afspraken uit het Klimaatakkoord nakomen. Het is nu aan het rijk om ook de benodigde stappen te zetten.

De samenleving zal de komende periode met corona moeten leren leven.

Maar een succesvolle aanpak is alleen mogelijk wanneer op gemeentelijk niveau inwoners, bedrijven en organisaties worden meegenomen.

Dat stelde de VNG tijdens de ALV. Die benodigde stappen van het rijk zijn hard nodig. De gemeenten staan immers aan de vooravond van daadwerkelijke uitvoering van het Klimaatakkoord.

Gemeenten kunnen niet aan de slag zonder de drie gestelde randvoorwaarden. Ten eerste is de transitie haalbaar en betaalbaar voor de samenleving, ten tweede hebben gemeenten de beschikking over de juiste bevoegdheden en ten derde ontvangen ze een billijke vergoeding van de lokale uitvoeringslasten. Prinsjesdag bood al geen soelaas. Het regeerakkoord stelt de gemeenten ook niet gerust.

Met Prinsjesdag stelde het demissionaire kabinet voor 2022 70 miljoen euro beschikbaar voor de uitvoering door medeoverheden. De omvang van dit bedrag is gebaseerd op bekostiging in eerdere jaren. Tegelijkertijd is er fors meer nodig om als gemeenten tot uitvoering van het Klimaatakkoord te kunnen overgaan.

Dat staat in een motie die op de algemene ledenvergadering van de VNG met algemene stemmen is aangenomen. Indiener Paul Depla, burgemeester van Breda, pleit er in de motie voor om bij het nemen van coronamaatregelen te zoeken naar een evenwicht tussen het gezondheidsaspect en de effecten op sociaal, maatschappelijk en economisch terrein.

Daarnaast moeten gemeenten de mogelijkheid krijgen om, met inachtneming van de landelijke regels, te kijken hoe de samenleving wél veilig open kan. En het kabinet moet met een perspectief voor de lange termijn komen.

Volgens wethouder Joanne Blaak-van de Lagemaat (CDA) van Hoeksche Waard is er voor de jeugd en de ondernemers al sprake van code zwart. ‘De samenleving moet weer open’, zo ondersteunde zij de motie; ‘uiteraard onder randvoorwaarden’.

Ook burgemeester Jos Wienen van Haarlem vroeg met klem om een versoepeling van de coronasamenleving. ‘We moeten terug naar de situatie van vóór de huidige lockdown.’

Hij pleitte voor een helder, landelijk beleid.

(LM) ←

VEELVOUD De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) raamt deze kosten op een veelvoud van het nu beschikbare bedrag.

Dat in de rijksbegroting over de volle breedte een bedrag is uitgetrokken van 6,5 miljard voor intensivering van het klimaatbeleid over meerdere jaren, doet daar niets aan af.

Er is wat betreft de VNG veel meer nodig om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen en de transitie haalbaar en betaalbaar te maken voor de inwoners.

De nieuwe regeringscoalitie blijkt 35 miljard uit te trekken voor de CO2-reductie. De vergoeding van de uitvoeringslasten loopt op naar 800 miljoen euro in 2025. De VNG noemt het onduidelijk of dat voldoende is en wijst erop dat gemeenten geen additionele taken op zich nemen als het bij deze uitvoeringsmiddelen blijft. Ook moet nog helder worden wat de nu beschikbaar gestelde middelen betekenen voor de huidige opgaven voor gemeenten in het Klimaatakkoord. (MM) ‫ڵ‬

18-21 BALV.indd 21

21 MAGAZINE

2022

24-1-2022 18:04:38

22-25 Vloggende raadsleden.indd 22

24-1-2022 18:06:07

TEKST: ANNEMIEKE DIEKMAN

VLOGGENDE POLITICI

Lokaal en

viraal

NEDERLANDSE POLITICI EN BESTUURDERS BEGEVEN ZICH AL EVEN OP SOCIALE MEDIA, MAAR VLOGGEN DOEN ZE NOG NAUWELIJKS. TERWIJL DIT WEL NAAMSBEKENDHEID EN AANDACHT VOOR HUN WERK OPLEVERT.

23 MAGAZINE

2022

D

e kleine groep – vooral – jonge politici die wel vlogt is unaniem van mening dat je beter benaderbaar wordt en de drempel verlaagt voor kiezers en inwoners om met je in gesprek te gaan.

De kersverse staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Maarten van Ooijen (ChristenUnie), is een van die enthousiaste vloggers. Tot begin januari vlogde hij als wethouder van Utrecht met grote regelmaat over actuele thema’s in zijn werk. Aan de vele reacties op zijn vlogs merkte hij dat het aansloeg, zegt hij. Mensen spraken hem aan op straat en vroegen hem naar de onderwerpen die hij behandelde in zijn filmpjes.

Of hij hier als staatssecretaris mee doorgaat is nog even de vraag - maar in zijn nieuwe rol is hij al wel weer aanwezig op sociale media.

IMMENS BEREIK

Raadslid Janneke Holman in actie op TikTok voor een speeltuin in de Haagse wijk Transvaal.

22-25 Vloggende raadsleden.indd 23

Het potentiële bereik van een vlog op de grote social-mediaplatforms is immens en groeit nog altijd. Uit een recent onderzoek van Newcom Research & Consultancy onder Nederlanders van 15 jaar en ouder, blijkt dat er 13,7 miljoen gebruikers van social media zijn. Grotendeels verdeeld over Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en sinds kort ook TikTok dat snel in populariteit groeit.

Voor politici en lokale bestuurders die de stap wagen, geldt wel een gouden regel. Moeilijk is het niet, maar je moet je er wel prettig bij voelen en op zoek gaan naar een platform dat bij je past.’

24-1-2022 18:06:09

ٙwƵɈ ƮƵ ˛ǶǿȯǯƵȺ DzƊȁ ǞDz goed laten zien ɩƊƊȲ ǞDz ƊǶȺ ȲƊƊƮȺǶǞƮ ǿƵƵ ƦƵɹǞǐ ƦƵȁٚ

J0w00yÀ0ª (²mX( ‫§ن‬ß( ‫ ه‬Xy (0y R J

‘I 24 MAGAZINE

2022

n december 2020 ben ik zelf op TikTok gegaan. Uit verveling eigenlijk, we zaten in een lockdown en er was weinig te doen.

Mensen hebben vaak het vooroordeel dat TikTok alleen voor dansjes en grappige sketches is. Niet dus, het is heel leuk en het algoritme erachter heeft snel door wie je bent en wat je grappig of interessant vindt. Daarna kwam de vraag wat ik als gemeenteraadslid met dit platform zou kunnen.

Vloggen doe ik al sinds de vorige PvdAcampagne voor de verkiezingen, vier jaar geleden. Ik vind het een leuke nieuwe manier van communiceren, van mensen betrekken. Met de ˛ǶǿȯǯƵȺ DzƊȁ ǞDz ǐȌƵƮ ǶƊɈƵȁ ɹǞƵȁ ɩƊƊȲ ǞDz ƊǶȺ ȲƊƊƮȺlid mee bezig ben en me hard voor maak. ßȌȌȲ ÀǞDzÀȌDz ƦƵȁ ǞDz ƦƵǐȌȁȁƵȁ ǿƵɈ ˛ǶǿȯǯƵȺ‫ ة‬ waarin ik rare woorden uitleg die ik als lokaal politicus weleens tegenkom, bijvoorbeeld “boomspiegels”. wǞǯȁ ǿƵƵȺɈ ƦƵDzƵDzƵȁ Ƶȁ ǐƵƮƵƵǶƮƵ ÀǞDzÀȌDz˛ǶǿȯǯƵ ging over boekhandel Colette, een antiquariaat dat is overgenomen door buurtbewoners. Een

LAURA KERSTEN, SOCIAL MEDIA ADVISEUR & TRAINER

‘P

olitici en bestuurders hebben vaak het idee dat ze wat moeten doen met social media, maar ze weten niet goed hoe ze hun beleidsverhaal kunnen vertalen naar pakkende, relevante content. Ik laat ze zien hoe ze zichzelf als een sterk merk neer kunnen zetten, gericht op meer en beter contact met kiezers en inwoners.

22-25 Vloggende raadsleden.indd 24

vrijwilliger had mij daar mee naartoe genomen.

0ƵȁǿƊƊǶ ƦǞȁȁƵȁ ƦƵȺǶȌȌɈ ǞDz ȺȁƵǶ ƵƵȁ ˛ǶǿȯǯƵ ɈƵ maken van de hoog opgestapelde boeken. Die gingen voor een euro per stuk in de verkoop. Die vlog ging helemaal viral en zorgde voor lange rijen jongeren voor de boekwinkel. En genereerde ook veel aandacht in de media. Mijn vlogs leveren gemiddeld zo’n 10.000 tot 30.000 views Ȍȯ‫ ة‬ǿƊƊȲ Ȍȯ ǘƵɈ ˛ǶǿȯǯƵ ȌɨƵȲ !ȌǶƵɈɈƵ ǘƵƦƦƵȁ ɩƵǶ 250.000 mensen geklikt. Fascinerend hoe dat werkt.

De inhoud van de vlogs bepaal ik helemaal zelf.

En dat mag dan best met een beetje humor.

Alles wat met mijn portefeuilles duurzaamheid, leefomgeving, zorg, welzijn en armoedebestrijding te maken heeft, komt in aanmerking. Ik krijg ook veel reacties uit de raad en het college, en van collega’s uit andere steden.

RƵɈ DzȌȲɈȺɈƵ ˛ǶǿȯǯƵ ƮɐɐȲɈ ȺǶƵƧǘɈȺ ɹƵɨƵȁ ȺƵƧȌȁden. Ik zag een schuur die te koop stond voor twee ton, een bizar voorbeeld van de wooncrisis. (ƊƊȲ ǿƊƊDz ǞDz ƮƊȁ ȺɐȯƵȲȺȁƵǶ ƵƵȁ ˛ǶǿȯǯƵ ȌɨƵȲ‫ خ‬ Sowieso blijf ik altijd binnen de minuut. Het produceren gaat inmiddels een stuk sneller dan de twee uur die ik er in het begin voor nodig had.’

DEN HAAG

JANNEKE HOLMAN,

Om als politicus, wethouder of gemeenteraadslid een passende keuze te maken tussen platforms als Facebook, Instagram, YouTube en Twitter, is het goed om eerst te kijken naar je eigen werkzaamheden. Welke inhoudelijke speerpunten heb je en welke mensen houden zich daar mee bezig?

Op Twitter kun je vooral opinies en reacties kwijt op de actualiteit. Als je inwoners of lokale kiezers op de hoogte wilt houden van wat je doet, kun je beter kiezen voor Instagram of Facebook. Daar bouw je eerder aan een community. Je kunt wat relaxter in gesprek en makkelijker je standpunten

24-1-2022 18:06:11

ACHTKARSPELEN JOUKE SPOELSTRA, à0ÀR Ç(0ª ‫! ه (!ن‬RÀj ª²§0m0y

‘E

r zijn meer collega’s die vloggen, maar niet veel. Toen ik in 2016 wethouder werd, was ik al actief op social media om te laten zien waar ik mij politiek en bestuurlijk mee bezighoud. Op een gegeven ǿȌǿƵȁɈ ƦƵȁ ǞDz ǐƊƊȁ DzȁɐɈȺƵǶƵȁ ǿƵɈ ˛ǶǿȯǯƵȺ‫ خ‬ Dat trok meteen al veel mensen.

Zowel op sociale media zelf als op straat kreeg ik reacties. Grappig genoeg juist ook van jongeren, die zich hier normaal niet erg met politiek bezigٌ houden.

XDz ƮƵȁDz ƮƊɈ ‫ ׀׉‬ȯȲȌƧƵȁɈ ɨƊȁ ǿǞǯȁ ƵǞǐƵȁ ɨȌƵɈ ƦƊǶٌ team voorheen geen idee had wat er in de lokale politiek speelde. Door mijn vlogs merk ik inmiddels wat meer interesse onder mijn voetbalvrienden. De vlogs zijn laagdrempelig en nodigen uit tot het stellen van vragen. ßȌȌȲ ǿǞǯȁ ˛ǶǿȯǯƵȺ ‫ ى‬Ǟȁ ǘƵɈ IȲǞƵȺ Ƶȁ ǿƊɮǞǿƊƊǶ ƶƶȁ ǿǞȁɐɐɈ ‫ ى‬ɹȌƵDz ǞDz ƊǶ ȁƊƊȲǐƵǶƊȁǐ ǘƵɈ ȌȁƮƵȲٌ werp en de doelgroep, het platform waar ik het plaats. Tot nu toe vaak op Facebook, hoewel XȁȺɈƊǐȲƊǿ ɨȌȌȲ ǿǞǯ ȌȌDz ƦƵǶƊȁǐȲǞǯDzƵȲ ǞȺ ǐƵɩȌȲٌ

delen. Het belangrijkste is dat je het platform kiest dat bij je past, dat je niet met buikpijn de app opent.

Vloggen gebeurt relatief weinig onder politici en politiek bestuurders. Nog lang niet genoeg als het aan mij ligt. Vloggen verlaagt de drempel voor kiezers en inwoners om met je in gesprek te gaan.

Bewegende beelden doen veel meer dan een geschreven boodschap. Je geeft mensen daarmee het gevoel dat ze dichterbij kunnen komen.’ ٙ²ɈƊȲɈ ƦǞǯɨȌȌȲƦƵƵǶƮ ǿƵɈ ƵƵȁ ˛ǶǿȯǯƵ Ȍȯ XȁȺɈƊǐȲƊǿٌ of Facebookstory’s. Zet kleine stappen. Je hoeft

22-25 Vloggende raadsleden.indd 25

den. Twitter gebruik ik ook wel, maar daar vind ik eerder andere politici en journalisten dan de kiezer. ǶȺ ǞDz ɨǶȌǐ ɐǞɈ ǘȌȌǏƮƵ ɨƊȁ ǿǞǯȁ ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺٌ functie, een paar keer per maand, krijg ik ondersteuning van de afdeling communicatie ƮǞƵ ƮƵ ˛ǶǿȯǯƵȺ Ǟȁ ƵǶDzƊƊȲ ɹƵɈ‫( خ‬ƵɹƵ ɨǶȌǐȺ ǘƵƦƦƵȁ een iets serieuzere ondertoon. Die voor het CDA, wekelijks, zijn vaak wat luchtiger, maar wel met een link naar de politieke actualiteit.

Bijvoorbeeld een vlog over de aftrap van de verkiezingscampagne waar carbid werd afgeschoten, een lokale traditie. En in het IƊƧƵƦȌȌDz˛ǶǿȯǯƵ ɩƊƊȲǞȁ ǞDz ƊƊȁDzȌȁƮǞǐ ƮƊɈ ǞDz weer verkiesbaar ben, word ik heel ludiek met ǐȲȌƵȁƵ ɨǶƊ ȌɨƵȲǐȌɈƵȁ ƮȌȌȲ ǿǞǯȁ !( ٌƧȌǶǶƵǐƊٚȺ‫ خ‬ Vanuit de partij krijgen we alle vrijheid, we hoeven niets te overleggen.

Prachtig om te doen dat vloggen, maar je moet je er echt gemakkelijk bij voelen. Anders niet doen, word geen parodie van jezelf. En het klinkt misschien gek, maar mijn naamsbekendheid is erdoor gegroeid. Meer inwoners, onder wie veel ǯȌȁǐƵȲƵȁ‫ ة‬ɩƵɈƵȁ ȁɐ ɩƊƊȲ ǞDz ‫ ى‬Ƶȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ ‫ى‬ zich voor inzetten. En dat aantal groeit nog steeds.’

25 MAGAZINE

2022

niet meteen hele scripts te schrijven of er een professionele hollywoodproductie van te maken.

Niet te perfectionistisch zijn. Als je je bijvoorٌ beeld verspreekt, neem dan niet direct het hele ˛ǶǿȯǯƵ ȌȯȁǞƵɐɩ Ȍȯ‫ ة‬ǞǿȯƵȲǏƵƧɈǞƵ ǿƊƊDzɈ ǯƵ ǯɐǞȺɈ menselijker.

Oefen je daarnaast in het brengen van een korte, pakkende boodschap. Mooi als het lukt er een klein afgerond verhaal van te maken, ook al heb je maar maximaal een minuut. En een laatste tip: neem een staande video op, dan vul je hele beeld en val je meer op.’

24-1-2022 18:06:14

NET UIT

Een nieuwe en frisse wind in het sociaal werk De redacteuren van het jaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken hebben ɨƊƊDz ƵƵȁ ˛ ǯȁƵ ȁƵɐȺ ɨȌȌȲ ɩƊɈ ƵȲ Ǟȁ ƮƵ ǶɐƧǘɈ ɹǞɈ‫( خ‬ǞɈ ǯƊƊȲ ǞȺ ǘƵɈ ǯƊƊȲƦȌƵDz ǐƵɩǞǯƮ ƊƊȁ ƮƵ ȲȌƵȯ Ȍǿ ǿƵƵȲ ǿƊƊɈȺƧǘƊȯȯƵǶǞǯDz ƵȁǐƊǐƵٌ ǿƵȁɈ Ǟȁ ǘƵɈ ȺȌƧǞƊƊǶ ƮȌǿƵǞȁ Ƶȁ ɩƵǶDzƵ ȯȲƊDzɈǞǯDzƵȁ ƮƊƊȲƦǞǯ ǘȌȲƵȁ‫ خ‬

26 MAGAZINE

2022

Na een korte inleiding volgen vijf hoofdstukken over de verschillende benaderingen die hier invulling aan kunnen geven. In het tweede deel van de bundel wordt een aantal concrete praktijken geschetst waar vanuit deze benaderingen gewerkt wordt.

Lange tijd is gedacht dat de kern van het sociaal werk zit in de individuele casus, en is er actief op gestuurd dat daarin zelfredzaamheid van de cliënt en efficiency en accountability vanuit de hulpverlener dominante drijvers waren. Dat was destijds de (over)reactie op de verwijten van auteurs als Hans Achterhuis in diens roemruchte boek De markt van welzijn en geluk, dat er te veel ongelijkheid en afhankelijkheid zaten in de relatie tussen hulpvrager en professional.

HET TIJ KEERT

Maar dat tij is nu aan het keren. De auteurs stellen dat er een nieuwe en frisse wind waait in het sociaal werk.

Geïnspireerd door ontwikkelingen in Vlaanderen en het Verenigd Koninkrijk, waar ze hiermee net wat verder zijn, lijkt ook in Nederland het tij te keren wat betreft maatschappelijk engagement en politisering. Maar voor- en tegenstanders zijn nog in verhit debat en er zijn verschillende benaderingen. Je kunt je baseren op mensenrechten, maar ook de koppeling van duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid wordt gemaakt (denk aan het actuele vraagstuk van energie-

26 ZAP_Net uit recensie.indd 26

jeugdzorg en écht verbindend jongerenwerk tot het dekoloniseren van een hogeschool en met engagement strijden tegen dakloosheid, een mooie persoonlijke bijdrage van Mark Räkers van Stichting Eropaf!. Er komen veel aansprekende lokale cases voor.

Uiteindelijk zit een deel van de beoogde transformatie ook in het onderwijs: het is zaak dat de studenten Sociaal Werk daar niet alleen op individuele basis leren werken, maar ook sociale reflexiviteit aanleren: nadenken over wat er in ‘het systeem’ niet goed gaat en hoe je dat kunt verbeteren.

GEVOELDE NOODZAAK

armoede) en je kunt engagement ook invullen via de discretionaire bevoegdheid van de professionals. Richard de Brabander wijst in zijn bijdrage op het belang van conflicten (zoals recent ook is gedaan door interventiekundige Shirine Moerkerken, die het in haar nieuwste boek heeft over ‘conflict eren’) en het uitdagen van de bestaande orde: hij pleit voor het politiseren van inclusie en participatie in plaats van ‘domesticatie’ en zelfmanagement. Een bijdrage met inspiratie uit Vlaanderen en handvatten voor hoe je politisering handen en voeten kunt geven, sluit dit deel af.

GEËNGAGEERD WIJKWERK

De negen hoofdstukken die vervolgens de praktijken uitwerken, bieden een rijk palet, van plekken voor neurodiversiteit (waar de gangbare, onkritisch gebruikte noties van normaal en anders niet in de weg zitten) en de crafting communities zoals beschreven door bestuurskundige Willem Trommel, via geëngageerd wijkwerk, signalerende en agenderende

In hun nawoord constateren de auteurs dat sociaal weerwerk een gevoelde noodzaak is. Concreet gaat het om het creëren van vrijplaatsen, om mobiliseren en het beïnvloeden van beleid. Deels moet dat van de professionals komen, die uit een ander vaatje gaan tappen. Maar ook de organisatorische context en de stijl van besturen kunnen eraan bijdragen. Steun op de juiste momenten is cruciaal. En ook beroepsverenigingen kunnen een platform bieden en de zeepkist vormen voor wie wil politiseren. Want dat, en het werken vanuit maatschappelijk element, zo besluiten de auteurs, vormt vaak een veel adequater antwoord op de noden van mensen.

Zo is het plaatje compleet en hebben de auteurs met elan hun punt gemaakt. Ik ben heel benieuwd hoe dit verdergaat: zal deze beweging verder aan kracht winnen? Hebben we binnenkort de omslag gemaakt? ← Rogier van der Wal Richard de Brabander, Femke Kaulingfreks en Marcel Ham (red.), Sociaal weerwerk.

Maatschappelijke betrokkenheid in zorg en welzijn, Uitgeverij Van Gennep, € 19,99.

24-1-2022 18:07:23

ACTUEEL

Download voor meer nieuws de VNG Nieuwsapp

Beste Thorbeckeprofessor, EEN UITSPRAAK VAN DE RAAD VAN STATE

Scott is dus ook bij de gemeenteraadsvergadering en hoort er in principe gewoon bij.

DIE IN HET VOORDEEL IS VAN EEN AANTAL BURGERS, WORDT NIET GEDEELD MET DE GEMEENTERAAD, DIE DAAR WEL EEN BESLISSING OVER MOET NEMEN. HET DOSSIER BLIJFT IN HANDEN VAN HET COLLEGE. IS DAT TOEGESTAAN? HENRI A.G. DE LEEUW, RAADSLID OUDEREN APPEL EINDHOVEN

Louise Pijnacker, fractievoorzitter en lijsttrekker van de VVD in Hillegom, licht toe waarom de geleidehond van een burgerraadslid als lijstduwer op de kandidatenlijst is

Geachte heer De Leeuw,

geplaatst, Omroep West 18 januari

Tekort van 1 miljard euro begroot Verdere verschraling van de gemeentelijke voorzieningen ligt op de loer. Daarvoor waarschuwt accountantsorganisatie BDO in een benchmark over de ǐƵǿƵƵȁɈƵ˛ȁƊȁƧǞǁȁ‫( خ‬ǞɈ ǯƊƊȲ ɨƵȲɩƊƧǘɈƵȁ ׂ‫ ׈׀‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȁ een tekort van in totaal 1 miljard euro.

BDO analyseerde de gemeentelijke begrotingen voor 2022 en keek terug naar de gerealiseerde cijfers over 2020. Dat jaar sloten de gemeenten gezamenlijk af met een positief resultaat van 4,6 miljard euro, maar dat wordt vooral veroorzaakt door eenmalige meevallers. Daarvan was de verkoop van energiebedrijf Eneco, voor 4,1 miljard euro, de grootste. Ook maakte het rijk eenmalig 1 miljard euro over voor de jeugdzorg en was er 1 miljard euro aan coronasteun vanuit het rijk.

Die incidentele meevallers ‘maskeren’ de onderliggende problemen, schrijft BDO in de benchmark. De regionale verschillen zijn groter dan ooit. 125 gemeenten schreven in 2020 rode cijfers, voor een totaal aan 509 miljoen euro. Vooral het sociaal domein is een groeiende kostenpost: in 2020 gaven gemeenten 3 miljard euro meer uit dan in 2019. Per inwoner gaat het om 1.669 euro, tegen 1.493 euro een jaar eerder. (RvdD) ←

27 ZAP_Thorbecke.indd 27

Er is geen algemene plicht voor het college om (openbare) uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin het college het verwerend bestuursorgaan is, met de raad te delen. Dat is slechts anders wanneer het informatie betreft ‘die de raad voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft’.

Dat is een vaag criterium wat, behoudens evidente gevallen, afhankelijk is van de politieke sensitiviteit van de wethouder en nader ingevuld zal moeten worden door afspraken tussen de gemeenteraad en het college. Heel wel voorstelbaar is ǘƵɈ ƊǶȺ ɐɩ ǏȲƊƧɈǞƵ‫ ة‬ƊǶ ƮƊȁ ȁǞƵɈ ɨǞƊ ƮƵ ǐȲǞǏ˛Ƶ‫ ة‬ de afspraak maakt dat de informatie in dit dossier standaard actief met de raad gedeeld wordt. ←

27 MAGAZINE

2022

Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar Ook een vraag voor Geerten Boogaard?

Mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

24-1-2022 18:07:48

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: SHUTTERSTOCK

WORSTELEN MET PRINCIPES

partijlijn De

is

niet heilig 28 MAGAZINE

2022

ELKE POLITIEKE PARTIJ HEEFT PARTIJBEGINSELEN. MAAR OP LOKAAL NIVEAU KAN HET GEBEUREN DAT RAADSLEDEN IN HUN AFWEGING EEN VOORSTEL DAT DIE BEGINSELEN OMARMT, NIET STEUNEN. WAT DAN? DE LOKALE CONTEXT IS MINSTENS ZO BELANGRIJK, ZEGGEN RAADSLEDEN EN HOOGLERAAR MARCEL BOOGERS.

G

roenLinksers zijn voor windmolens. D66’ers steunen de lhbti-gemeenschap. En VVD’ers zijn voor strenger handhaven. Het zijn standpunten die bij wijze van spreken vet onderstreept staan in de landelijke partijprogramma’s.

Maar op lokaal niveau kan het gebeuren dat een fractie of individueel raadslid een eigen afweging maakt en tegen de ‘partijlijn’ ingaat. Wat dan?

In sommige gevallen leidt dat ertoe dat een raadslid uit de fractie wordt gezet. Dat overkwam in Veenendaal Hassan Saidi, toen nog van D66, vorig jaar. De democraten zetten zich sterk in voor gelijke behandeling van de lhbti-gemeenschap; het is een van de kernwaarden van de partij.

Maar bij stemmingen over een regenboogzebrapad in de gemeente ging het mis, net als bij een motie over het hijsen van de regenboogvlag. Saidi stemde in beide gevallen tegen.

‘Ten eerste vraagt alle discriminatie onze volle aandacht en niet slechts de discriminatie van een bepaalde groep burgers,’ zei hij in juni in een stemverklaring: discriminatie treft ook inwoners met een niet-Nederlandse afkomst. ‘Ten tweede lossen we het probleem niet op door het hijsen van een vlag. Het hijsen van een vlag is symboolpolitiek. Daar doe ik niet aan mee.’

28-30 Raadsleden en principes.indd 28

Afgelopen zomer kwam het tot een breuk met de fractie en Saidi leidt tegenwoordig een eenmansfractie.

Hij wil desgevraagd niet meer op de kwestie ingaan: ‘Dat boek is gesloten.’

GEFRONSTE WENKBRAUWEN

Zo heet wordt de soep vaak niet gegeten. Maar het leidt wel tot gefronste wenkbrauwen als raadsleden niet vol enthousiasme instemmen met een onderwerp dat de partij na aan het hart ligt.

Raadslid Evelien Baudoin uit Maasdriel maakte het van dichtbij mee. De gezamenlijke fractie van PvdA en GroenLinks, waar zij als GroenLinkser deel van uitmaakt, werd met argusogen bekeken toen de partij kritisch

24-1-2022 18:08:37

was over de komst van drie windmolens in een polder langs snelweg A2. GroenLinksers, die zijn toch voor windmolens?

Dat is ook zo, zegt Baudoin. Maar de omwonenden van het gebied maakten zich zorgen, en dus wilde ze niet rücksichtslos tekenen bij het kruisje. De polder waar de windmolens komen te staan, is een open gebied. Goed voor de wind, maar het betekent ook dat de molens al van verre te zien zijn. Buurtbewoners maakten zich zorgen over het uitzicht en de eventuele waardedaling van hun huis. En er zijn gezondheidszorgen: leidt de laagfrequente bromtoon van de windmolens niet tot een verstoring van de nachtrust?

Baudoin: ‘Die effecten zijn nog niet bekend, dus ik vind die angst invoelbaar.’

De fractie stemde uiteindelijk in met de komst van het windmolenpark. ‘Tegenstemmen is voor mij nooit een optie geweest’, zegt Baudoin. ‘Ik wil dat die windmolens er komen. Maar ik vind ook dat we het goed moeten regelen als mensen er onverhoopt schade van krijgen.’

29

op lokaal niveau actief wordt, en oog in oog staat met deze mensen, gaat hij er toch anders mee om.’

Volgens Boogers is de lokale politiek veel pragmatischer en oplossingsgericht, en is er voor partijpolitiek minder ruimte. Dan gebeurt het soms dat raadsleden van de partijlijn afwijken. Het ligt vervolgens aan de partij hoe daarmee wordt omgegaan. De VVD is daar ‘heel liberaal’ in, zegt Boogers. ‘Er zijn VVD-fracties die voor het gedoogbeleid rond coffeeshops zijn, waar andere fracties juist tegen zijn.’ Andere partijen zijn wat dogmatischer, zoals de PvdA, D66, SP en GroenLinks, ziet hij.

MAGAZINE

2022

CONFLICT

Een dergelijke worsteling op lokaal niveau kan leiden tot een conflict met de landelijke partij. In het debat in Zeewolde over de komst van een datacentrum voor Meta, het moederbedrijf van Facebook, speelde de PvdA-GroenLinks-fractie een sleutelrol.

Die zorgde voor een meerderheid en de raad stemde in met de komst van het datacentrum. De landelijke

SAMEN OP ZOEK

‘Het hoort bij het wezen van de lokale politiek,’ zegt hoogleraar Marcel Boogers van de Universiteit Twente, ‘dat er op gemeentelijk niveau soms afwegingen worden gemaakt die niet in lijn zijn met de landelijke partijlijn’.

Boogers is gespecialiseerd in het lokaal en regionaal bestuur. ‘Je moet samen op zoek naar oplossingen die goed zijn voor de gemeente als geheel. Neem de VVD’er die als Tweede Kamerlid heel stoere standpunten verkondigt over langdurig werklozen. Als hij

28-30 Raadsleden en principes.indd 29

‘We moeten het goed regelen als mensen er onverhoopt schade van krijgen’ 24-1-2022 18:09:10

‘Er zullen altijd

tegenstanders van

windmolens zijn’

30 MAGAZINE

2022

GroenLinks-fractie, tegen de komst van het energieslurpende centrum, nam vervolgens afstand van de beslissing van de lokale afdeling. Boogers: ‘Lokale fracties zijn geen spreekbuis van de Tweede Kamerfracties, al denken Kamerfracties dat soms wel.’

De gezamenlijke fractie valt overigens na de verkiezingen uiteen: de PvdA gaat met Zeewolde Liberaal en BurgerBelang verder als Actief Zeewolde, zonder GroenLinks.

BLOEMENDALERPOLDER

Jan van der Does is raadslid en fractievoorzitter in Weesp, voor GroenLinks. Zijn fractie stemde in februari vorig jaar tegen de mogelijke komst van windmolens in de Bloemendalerpolder, in het noorden van de gemeente. De procedure binnen de RES waarin de polder als zoekgebied werd aangewezen, leidde niet tot ‘de gewenste betrokkenheid van bewoners’, zegt hij. Daardoor was het draagvlak bij omwonenden beperkt. De kwestie leidde tot het aftreden van partijgenoot Maarten Miner als wethouder, onder meer omdat de ‘eigen’ fractie kritisch was op zijn rol in het proces.

‘We zijn niet tegen windmolens’, zegt Van der Does, een jaar later. ‘Windenergie is op dit moment een van de meest efficiënte manieren om duurzaam stroom op te wekken.’ Hij wijst erop dat zijn partij in 2020 met D66 het plan steunde om in de Aetsveldsepolder, ten zuiden van Weesp, te onderzoeken of het mogelijk was om windmolens te plaatsen. Daar was in de gemeenteraad echter geen meerderheid voor.

Maar de Bloemendalerpolder is ongeschikt als potentiële locatie voor windmolens, zegt Van der Does. In de polder, ingeklemd tussen de spoorlijn, het Amsterdam-Rijnkanaal, de Vecht en snelweg A1, is een woonwijk gepland. Alleen in de hoek in het noordwesten van de polder, langs de snelweg, zou ruimte zijn voor een windmolen, volgens Van der Does. En inwoners en toekomstige wijkbewoners waren nog niet op de hoogte van de mogelijke komst van windmolens in de polder, zegt hij. ‘Zelfs de projectontwikkelaar van de nieuwe wijk wist van niets.’

28-30 Raadsleden en principes.indd 30

Doorgaan met het onderzoeken van een mogelijk windmolenpark in de polder zou ‘vanwege het draagvlak en de stemming in de raad’ een ‘zinloos traject’ zijn, en dus keerde ook GroenLinks zich tegen het plan.

J00y y0ّX²²Ç0§ ªÀXh

Politieke partijen zijn doorgaans geen one-issuepartijen, zegt hoogleraar Boogers. ‘Ze hebben verschillende uitgangspunten. Partijen als GroenLinks en D66 hebben ook standpunten over de lokale democratie. Ze willen inwoners zorgvuldig bij het proces betrekken. Dan moet je op lokaal niveau alle belangen afwegen, in de lokale context. Dan kan het gebeuren dat raadsleden tegen de komst van een windmolen zijn, ook al zijn ze van GroenLinks. Of dat een lokale fractie van een landelijke partij in Drenthe een andere afweging maakt dan in Den Haag.’

Dat ziet Van der Does uit Weesp ook. ‘Je moet als politiek het algemeen belang behartigen, maar ook zorgen dat je draagvlak kunt creëren’, zegt hij. ‘Er zullen altijd tegenstanders van windmolens zijn, daar maak ik me geen zorgen om. Maar je moet de mensen wel meenemen in het proces. Je moet het kunnen uitleggen. De partij staat ook voor nauwe betrokkenheid van burgers.’

Zowel Van der Does in Weesp als Baudoin in Maasdriel is niet gepusht door de landelijke partij om vooral in te stemmen met de komst van windmolens, zeggen ze. ‘We zijn geheel zelfstandig’, zegt Van der Does. Omdat de Weesper casus na het vertrek van de wethouder even landelijk nieuws was, is er wel overleg geweest met de partij. En ook met de GroenLinks-fracties in de omgeving was overleg, onder meer met die in Amsterdam. Weesp fuseert in maart, na de gemeenteraadsverkiezingen, met Amsterdam.

‘We wilden voorkomen dat we andere fracties in de problemen zouden brengen.’

Was een stem vóór in Weesp alsnog een optie geweest? Het zou kunnen, zegt Van der Does. ‘We hadden het best gewild, als het proces anders was gelopen en we eerder in gesprek waren gekomen over hoe om te gaan met de weerstand.’ ←

24-1-2022 18:09:15

COLUMN

André Krouwel Oprichter Kieskompas politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

LEUGENS

I

n het Verenigd Koninkrijk raakte premier Boris Johnson in grote problemen omdat hij loog over een aantal feestjes in zijn ambtswoning tijdens de lockdown. Johnson is een notoire leugenaar: hij werd in 2004 voor leugenachtigheid ontslagen als minister en werd er in 1998 uit gegooid als journalist na het falsifiëren van quotes.

Ook tijdens de Brexitcampagne loog Johnson over de gevolgen van het verlaten van de Europese Unie voor het Verenigd Koninkrijk.

De Amerikaanse ex-president Donald Trump liegt aan één stuk: over seksuele affaires, over zijn rijkdom, over de uitslag van de door hem verloren presidentsverkiezingen in 2020 en over zijn rol bij de gewelddadige bestorming van het Capitool. Die leugens hebben een enorm ondermijnende werking op het vertrouwen in de belangrijkste instituties van de Amerikaanse democratie.

In Nederland loog premier Rutte over zijn poging om de kritische parlementariër Pieter Omtzigt te verwijderen uit het parlement door hem een ‘functie elders’ aan te bieden. Tijdens de verkiezingscampagne loog Rutte over VVD-posities in het eigen verkiezingsprogramma en over de toeslagenaffaire.

In april 2021 verdedigde Rutte zich door te zeggen dat hij naar ‘eer en geweten een onwaarheid had gesproken’.

Het vertrouwen in de Nederlandse democratische instituties is inmiddels onder een kritisch niveau gedaald. Volgens onderzoek van socioloog Godfried Engbersen (Erasmus Universiteit) en collega’s is Nederland van een hoog- naar een laag-vertrouwenland getransformeerd. Dat is natuurlijk niet uitsluitend de schuld van Rutte, maar dergelijke leugenachtige politici gedijen wel in een politiek klimaat waarin onwaarheden welig tieren.

Waarom komen deze politici zo makkelijk weg met alle leugens? Recent onderzoek laat zien dat vooral kiezers op de rechts-populistische flank zeer goedgelovig zijn en minder een kritisch vermogen hebben ontwikkeld, waardoor ze meer ontvankelijk zijn voor onjuiste informatie. Zelfs totale onzin wordt geloofd. Rechtse lichtgelovigheid hangt dan ook sterk samen met complotdenken.

Terwijl de rechtse meerderheid altijd aan de macht is in Nederland zijn het vooral rechtse en populistische kiezers die een zeer laag institutioneel vertrouwen hebben, terwijl links-progressieve kiezers juist veel vertrouwen hebben in onze democratische instituties.Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zal de groep kiezers die naïeve goedgelovigheid combineren met een laag institutioneel vertrouwen een grote rol spelen in uw gemeente. Zij zijn zeer luidruchtig en dominant op sociale media en kleuren daardoor het politieke debat en de campagne. Naast de voortdurende pandemie met alle beperkingen ziet het speelveld er in maart gitzwart uit voor verantwoordelijke en gematigde partijen in uw stad of dorp. ←

31 MAGAZINE

2022

ZELFS TOTALE ONZIN WORDT GELOOFD

31 COLUMN_Andre Krouwel.indd 31

24-1-2022 18:10:11

BETOOG

MARTIENE BRANDERHORST

Stel de juiste vragen bij digitalisering

32

De inzet van data is een strategisch vraagstuk voor nu en de komende jaren. Het is zeker niet alleen een vraagstuk van de IT-afdeling. Het is iets dat op het hoogste niveau in het openbaar bestuur op de agenda moet staan: dus ook bij u als raadsleden.

MAGAZINE

2022

E

r worden steeds meer data verzameld over burgers, maar burgers weten steeds minder over wat er nu gebeurt met de data die over hen verzameld worden en wat anderen ermee doen. De inzet van data is te vaak een black box en dat kan leiden tot digitale ontsporing.

We kennen allemaal de toeslagenaffaire, maar er zijn meer voorbeelden van ontsporing. Zo vertelde een gemeente enige tijd geleden tijdens een congres trots dat zij data van allerlei bronnen had geanalyseerd en ouders een brief gingen sturen als er een grote kans was dat hun kind over twee jaar zou gaan spijbelen. En vrij recent was er een behoorlijke opstand in een wijk waar de gemeente allerlei extra controles ging doen op basis van verzamelde data. Ze waren daar niet transparant over geweest

‘De inzet van data is te vaak een black box’

32-33 BETOOG.indd 32

en deze controles gebeurden in de ene wijk wel en in de andere wijk niet.

MENSELIJKE DUIDING

Gelukkig zijn er ook voorbeelden dat het anders kan.

Een gemeenteraad die samen met de wetenschap, ambtenaren, ondernemers en inwoners beginselen heeft opgesteld over hoe er met data gewerkt mag worden. Bijvoorbeeld: er mogen nooit besluiten genomen worden die de persoonlijke levenssfeer van burgers raken zonder menselijke duiding. Ook zie je in steeds meer gemeenten ethische commissies ontstaan die de inzet van data toetsen.

Om datatechnologie op een verantwoorde wijze in te zetten, is verantwoording vragen en geven van groot belang. U als raadslid heeft daarbij een belangrijke rol. Allereerst door kaders te stellen: wanneer mag er wel en niet gestuurd worden met data en op welke wijze worden publieke waarden als transparantie, veiligheid, rechtmatigheid en privacy geborgd? Maar ook door als raadslid verantwoording te vragen aan het college over de inzet van data en technologie. Over de wijze waarop de gemeente zelf stuurt met data. Maar zeker ook hoe de gemeente al die

24-1-2022 18:10:49

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

33 MAGAZINE

2022

gecontracteerde partijen toetst die voor de gemeente werken: hoe maken die partijen transparant wat ze doen met de verkregen data en welke aannames en algoritmes ze hanteren?

VEILIG BEHEERD

In het kader van goede verantwoording is het belangrijk om de juiste vragen te stellen. De Raad voor het Openbaar Bestuur heeft daarvoor een datadenkkader ontwikkeld. Voorbeelden van vragen die u kunt stellen, zijn: • Zijn de gebruikte data actueel en betrouwbaar?

• Worden persoonsgegevens goed beschermd en veilig beheerd?

• Welke aannames zijn gedaan bij het ontwikkelen van algoritmen en wordt hierover verantwoord?

• Vindt er automatische besluitvorming plaats op basis van algoritmen of vindt er ook een menselijke afweging plaats?

U kunt het in uw gemeente ook structureler organiseren. Met het aanstellen van een bestuurder voor digitale zaken die in afstemming met de collegabestuurders een data-agenda opstelt en verantwoor-

32-33 BETOOG.indd 33

Worden persoonsgegevens goed beschermd en veilig beheerd? ding aflegt in een data-jaarverslag. Net zoals we voor de financiën een begroting en jaarverslag hebben, zouden we dat ook voor data moeten hebben. Met als doel de publieke verantwoording over sturen met data beter te organiseren en publieke waarden te waarborgen. ← Martiene Branderhorst is lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

Lees het ROB-advies op bit.ly/ROBdigitaal of scan de QR-code.

24-1-2022 18:10:55

PERSONALIA OVERLEDEN Dries Veltkamp, fractievoorzitter van de PvdA PRO Texel in de gemeenteraad van Texel, is op 18 januari overleden. Veltkamp zat sinds 2014 in de raad. Hij werd 69 jaar.

GEMEENTEN

OVERSTAP

34 MAGAZINE

2022

Ward Mariman Na ruim acht jaar in de zorg, keert Ward Mariman terug in het lokaal bestuur. De bestuurskundige wordt op 1 februari gemeentesecretaris in Mook en Middelaar.

Vanwaar deze overstap? ‘Tot 2013 werkte ik in het openbaar bestuur, als strategisch adviseur bij de gemeente Nijmegen. Daar heb ik gezien hoe inspirerend het werk is. Door de veelheid van vraagstukken kun je het werk plooien naar je eigen interesses. Maar ik was ook wel nieuwsgierig naar een andere sector. De afgelopen acht jaar werkte ik in de zorg. Het lokaal bestuur begon echter weer te trekken. In Mook en Middelaar komt het allemaal samen, in de regio waar ik woon.’

Wat heeft u geleerd? ‘Een Plus, waar ik tot nu directeur was, is een netwerkorganisatie in de eerstelijnszorg. Het is een samenwerking tussen huisartsen, fysiotherapeuten, een apotheek en meer zorgverleners. Die proberen antwoord te geven op de vraagstukken in de eerstelijnszorg. Er worden veel taken overgeheveld van de tweede lijn – de ziekenhuizen – naar de eerste lijn. Ik heb er geleerd dat de afstand tussen beleid en uitvoering kort kan zijn. Als het bestuur iets had bedacht, dan kon het bij wijze van spreken nog dezelfde dag worden geïmplementeerd. En als het dan toch niet goed was, dan hoorde je dat diezelfde dag nog. Dus goed luisteren is een andere belangrijke les die ik in mijn loopbaan geleerd heb.’

Wat gaat u doen?

‘Ik tref in Mook en Middelaar een fijne cultuur. De organisatie is op orde. Er wordt goed naar elkaar geluisterd. Het is een kleine gemeente, er werken bijna honderd mensen. Ik ga in het begin veel luisteren en afdelingen bezoeken. Er is veel veranderd sinds ik acht jaar geleden vertrok uit het lokaal bestuur. Het sociaal domein ken ik nog wel vanuit mijn huidige baan, maar het ruimtelijk domein heb ik niet op de voet gevolgd. Dus daar wil ik zo snel mogelijk mijn kennis up-to-date krijgen, door veel vragen te stellen en goed te luisteren.’ (RvdD)

34-36 PERSONALIA en OVERSTAP.indd 34

Leontien Kompier (PvdA) is sinds 22 december waarnemend burgemeester van Venray. Haar benoeming volgde op het vertrek van Luc Winants (CDA), die Ǟȁ ƵƵȁ ƧȌȁ˜ǞƧɈ ȲƊƊDzɈƵ ǿƵɈ de gemeenteraad over de bestuurlijke vernieuwing in de gemeente. Kompier was waarnemend burgemeester van Langedijk. Die gemeente is per 1 januari gefuseerd met Heerhugowaard tot Dijk en Waard.

Van september 2009 tot 31 december 2017 was ze burgemeester van Vlagtwedde.

Ank Bijleveld-Schouten (CDA) is sinds 17 januari waarnemend burgemeester van Almere. Ze is de opvolger van Franc Weerwind (D66), die minister voor Rechtsbescherming werd.

Weerwind was sinds september 2015 burgemeester van Almere. Bijleveld was tot september vorig jaar minister van Defensie.

Eerder was ze onder meer burgemeester van Hof van Twente en commissaris van de Koning in Overijssel.

Mariska Asmus is met terugwerkende kracht per 1 november benoemd als waarnemend gemeentesecretaris van Oosterhout. Zij is daarmee de opvolger van

24-1-2022 18:11:51

redactie@vngmagazine.nl

Paul de Ridder, die in juni opstapte nadat het college het vertrouwen in hem had opgezegd. Asmus was al adjunct-gemeentesecretaris in Oosterhout.

Marinus van der Wal heeft eind vorig jaar zijn functie als gemeentesecretaris van Noordenveld neergelegd.

Van der Wal, sinds 2016 secretaris, was al langere tijd uit de running. Zijn taken werden de afgelopen periode uitgevoerd door Greta Hoving, die waarnemer blijft totdat er een opvolger is.

Nicolette Caspers is sinds 1 januari gemeentesecretaris van Nieuwkoop. Ze was afdelingsmanager Publiekszaken binnen dezelfde gemeente. Ze nam het stokje over van Govard Slooters, die deze functie veertien jaar vervulde.

Koen van Veen is per 1 januari gestopt als gemeentesecretaris van Soest. Hij werkt sindsdien bij Geerts & Partners als interim-manager en senior adviseur. Van Veen kwam in mei 2019 naar Soest.

Duncan Ruseler

Daarvoor was hij gemeentesecretaris in Opsterland, Hattem en Baarle-Nassau.

In Soest wordt de functie tijdelijk ingevuld door Leontine Vermond, die hoofd van de afdeling Dienstverlening in Soest is.

De werving van een nieuwe secretaris start na de gemeenteraadsverkiezingen.

Anky Griekspoor begon op 15 januari als gemeentesecretaris van Medemblik.

Zij werd daar de opvolger van Jaap Zwaan, die per 1 februari met pensioen ging. Griekspoor werkte de afgelopen tien jaar als gemeentesecretaris bij de gemeenten Leudal, Zandvoort, Kampen en Eemnes. Tot afgelopen zomer was zij werkzaam bij de eenheidsleiding van de politie Noord-Holland.

Pieter Zondervan is eind januari gestopt als gemeentesecretaris van SúdwestFryslân. Hij gaat na ruim zes jaar verder als zzp’er.

Dat was hij ook al voordat hij in 2015 als gemeentesecretaris aantrad. Zijn eerste klus wordt manager grote projecten bij de provincie

is de nieuwe gemeentesecretaris van Woudenberg. Hij wordt per 1 maart de opvolger van Simone van der Marck, die op 1 mei vorig jaar vertrok. Sindsdien is Boudewijn Marinussen interim-secretaris. Ruseler is op dit moment wethouder in Schiedam. Daarvoor vervulde hij diverse functies bij de gemeenten Haarlem en Den Helder.

34-36 PERSONALIA en OVERSTAP.indd 35

Paula Jorritsma-Verkade

wordt op 10 februari geïnstalleerd als burgemeester van Voorst.

Ze is sinds 2014 wethouder, eerst in Woudrichem en toen die gemeente fuseerde in de fusiegemeente Altena.

Ze is op dit moment wethouder namens Progressief Altena, een samenwerkingsverband van GroenLinks, PvdA en D66. Jorritsma zelf is lid van de PvdA. Ze volgt in Voorst PvdA’er Jos Penninx op, die afgelopen augustus met pensioen ging. Sindsdien is Renske HelmerEnglebert (SP) waarnemend burgemeester.

Fryslân. Locosecretaris Griet Heeg is zijn vervanger in Súdwest-Fryslân.

Arend Castelein keert op 1 februari terug in Veendam, waar hij gemeentesecretaris wordt. Hij was in deze gemeente tussen 2011 en 2017 ook al secretaris. Hij is in Veendam de opvolger van Martin Schomper, die met pensioen gaat. Schomper werkte sinds 1 februari 2019 bij de gemeente. Castelein was tot de gemeentelijke herindeling begin 2021 gemeentesecretaris in Appingedam. Toen die gemeente op 1 januari 2021 opging in Eemsdelta, werd hij clusterdirecteur interne & externe dienstverlening.

Astrid Kraal neemt per 1 februari afscheid als gemeentesecretaris van Boxtel. Zij wordt netwerkmanager bij de KB, de nationale bibliotheek van Nederland in Den Haag. Ze stopt ook als directeur van MijnGemeenteDichtbij, de werkorganisatie van de gemeenten Boxtel en Sint-Michielsgestel.

Voordat ze in 2018 gemeen-

tesecretaris werd, was ze teammanager bij MijnGemeenteDichtbij. Huug Derksen gaat Kraal tijdelijk vervangen. Hij was eerder interim-gemeentesecretaris in Sint-Michielsgestel.

35 MAGAZINE

2022

Ward Mariman is benoemd als nieuwe gemeentesecretaris van Mook en Middelaar. Hij werkte sinds 2013 in de zorg, onder meer als secretaris in een ziekenhuis. Daarvoor was hij werkzaam bij de gemeente Nijmegen. Mariman volgt op 1 februari Anita Smits op, die met pensioen gaat.

Jeroen Wesselink begint op 1 februari als gemeentesecretaris in Son en Breugel.

Hij werkt nu nog als plaatsvervangend directeur bij de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. Eerder, van 2005 tot 2015, werkte hij in Bronckhorst als integraal manager van diverse beleidsvelden. Hij volgt in Son en Breugel Rien Schalkx op, die in augustus stopte na een verschil van inzicht.

Harry Meeuwsen neemt de functie sindsdien waar.

24-1-2022 18:11:54

Ingezonden mededeling

Neem de regie over uw eigen loopbaan

36

Hoe ontwikkelt u zich dit jaar verder?

En houdt u zichzelf scherp op zowel vaardigheden als actuele (vak) inhoudelijke kennis? Om welk vakgebied het ook gaat: als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en wet- en regelgeving kan zijn.

Start het nieuwe jaar goed met een van onze verdiepende masterclasses of leergangen voor heldere en praktische handvatten en vaardigheden.

MAGAZINE

2022

Ons aanbod Leertraject: Onderwijs 2022 start 17 februari Leergang: Gemeentelijke regie gezondheid opleiding zorg en veiligheid start 8 maart Leergang: TIP De gemeentejurist in een complexe bestuurlijke omgeving start 10 april 2022 VNG Leergang: ‘Het maken van een Omgevingsplan’ Masterclass: i ÃÌÀ>Ìi} ÃV i w > V > ÓäÓÓ Aan de slag met onze opleidingen?

Kijk op vngconnect.nl/academie

Marijke van de Plasse is op 14 december begonnen ƊǶȺ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ ßǞǯǏǘƵƵٌ ȲƵȁǶƊȁƮƵȁ‫ خ‬ðǞǯ ɨƵȲɨƊȁǐɈ ƮƊƊȲ Krista Goossens, die met ɹǞƵDzɈƵɨƵȲǶȌǏ ǞȺ‫ خ‬ßƊȁ ƮƵ §ǶƊȺȺƵ ɩƊȺ ƊǶ ƦǞǯ ƮǞɨƵȲȺƵ ǐƵǿƵƵȁٌ ɈƵȲƊƮƵȁ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ ƵȲ ȌǏ ٌȲƊƊƮȺƊƮɨǞȺƵɐȲ‫خ‬ Jan Bouke Zijlstra ǘƵƵǏɈ ɨƊȁɩƵǐƵ ȯƵȁȺǞȌȁƵȲǞȁǐ Ȍȯ ׂ‫ ׃‬ƮƵƧƵǿƦƵȲ ƊǏȺƧǘƵǞƮ ǐƵȁȌǿƵȁ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁٌ ɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ ªƊƊǶɈƵ ɩƊƊȲɨƊȁ ǘǞǯ ɨƵƵȲɈǞƵȁ ǯƊƊȲ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɩƊȺ‫ خ‬ (Ƶ ǏɐȁƧɈǞƵ ɩȌȲƮɈ ɈǞǯƮƵǶǞǯDz ȌɨƵȲǐƵȁȌǿƵȁ ƮȌȌȲ ȯǶƊƊɈȺٌ ɨƵȲɨƊȁǐƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Truus Klein Wolterink‫ خ‬ßȌȌȲƮƊɈ ðǞǯǶȺɈȲƊ Ǟȁ ׂ‫ ׈׀׀‬Ǟȁ ªƊƊǶɈƵ ƦƵǐȌȁ‫ ة‬ɩƊȺ ǘǞǯ ƊǶ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ Losser.

Rian Swinkels ǞȺ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵٌ ȲƊƊƮ ɨƊȁ ƵȺɈ‫ خ‬ðǞǯ ɨȌǶǐƮƵ ƮƊƊȲ Ȍȯ ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ Maaike Mesdag-Blom op, die met pensioen ging. Swinkels is ȺǞȁƮȺ ǿƵǞ ׂ‫ ׀ׂ׀‬ƊǶ ȯǶƊƊɈȺٌ ɨƵȲɨƊȁǐƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ ƵȺɈ‫ ة‬ ƮƊƊȲɨȌȌȲ ɩƊȺ ɹƵ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏٌ ˛ ƵȲ Ǟȁ JȲƊɨƵ Ƶȁ ȯǶƊƊɈȺɨƵȲٌ ɨƊȁǐƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ JƵǿƵȲɈٌ ƊDzƵǶ‫خ‬ Inge van Dijk is sinds ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ ðƵɨƵȁƊƊȲ‫ خ‬ðƵ ɩƊȺ ȲƊƊƮȺǶǞƮ Ƶȁ ɨȌȌȲɹǞɈɈƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ßß(ٌ ǏȲƊƧɈǞƵ Ǟȁ yǞǯǿƵǐƵȁ‫ خ‬ßƊȁ (ǞǯDz ǞȺ Ǟȁ ðƵɨƵȁƊƊȲ ƮƵ ȌȯɨȌǶٌ ǐƵȲ ɨƊȁ Erwin Geldorp, die sinds 1 september raadsgrif˛ ƵȲ Ǟȁ (ȲȌȁɈƵȁ ǞȺ‫ خ‬²ǞȁƮȺƮǞƵȁ ɩȌȲƮɈ ƮƵ ǏɐȁƧɈǞƵ ɈǞǯƮƵǶǞǯDz waargenomen door Will van der Vlies.

Anita van Meerveld is per ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ ǐƵȺɈƊȲɈ ƊǶȺ ǞȁɈƵȲǞǿٌ

VNG Connect_Advertentie_VNG-mag_Agenda_220120.indd 1

34-36 PERSONALIA en OVERSTAP.indd 36

ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵٌ ȲƊƊƮ ɨƊȁ ÇǞɈǐƵƵȺɈ‫ خ‬ÀȌɈ ǿƊƊȲɈ ɨȌȲǞǐ ǯƊƊȲ ɩƵȲDzɈƵ ɹƵ ƊǶȺ ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ 0ȲǿƵǶȌ‫ خ‬ yƊ ǘƊƊȲ ȌɨƵȲȺɈƊȯ ȁƊƊȲ ƊƮɨǞƵȺƦɐȲƵƊɐ w! ɩƵȲƮ ɹƵ ȺɈƊɈƵȁƊƮɨǞȺƵɐȲ ƦǞǯ ƮƵ ȯȲȌɨǞȁƧǞƵ yȌȌȲƮٌRȌǶǶƊȁƮ Ƶȁ ȺǞȁƮȺ ׁ ǯɐǶǞ ǞȁɈƵȲǞǿٌ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ ßƵƵȁƵȁƮƊƊǶ‫ خ‬Xȁ ÇǞɈǐƵƵȺɈ ǞȺ ßƊȁ wƵƵȲɨƵǶƮ ƮƵ ȌȯɨȌǶǐƵȲ ɨƊȁ Jacqueline Vrolijk-Gevaert, die op ׁ ƮƵƧƵǿƦƵȲ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɩƵȲƮ ɨƊȁ ƮƵ RƵƵǿȺDzƵȲDzȺƵ ǐƵٌ meenteraad.

Jan van Workum is op ׁ ǯƊȁɐƊȲǞ ƦƵǐȌȁȁƵȁ ƊǶȺ ǞȁɈƵȲǞǿٌǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ɨƊȁ (ȲɐɈƵȁ‫ خ‬ðǞǯȁ ƦƵȁȌƵǿǞȁǐ ɨȌǶǐɈ Ȍȯ ǘƵɈ ɨƵȲɈȲƵDz ɨƊȁ Moana van IJsseldijk, die ƦƵǶƵǞƮȺ ƊƮɨǞȺƵɐȲ ƦǞǯ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ JȲǞǏ˛ ƵȲȺ ǞȺ ǐƵɩȌȲƮƵȁ‫ خ‬ßƊȁ àȌȲDzɐǿ ǐǞȁǐ Ǟȁ ȺƵȯɈƵǿƦƵȲ ɨȌȲǞǐ ǯƊƊȲ ǿƵɈ ȯƵȁȺǞȌƵȁ ƊǶȺ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ ɨƊȁ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵٌ ȲƊƊƮ ɨƊȁ ƵȲǐ Ƶȁ (ƊǶ‫ خ‬ Berry van Schijndel is ȺǞȁƮȺ ׁׄ ǯƊȁɐƊȲǞ ǞȁɈƵȲǞǿٌ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ wƊƊȺƮȲǞƵǶ‫( خ‬Ƶ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮ ǘƵƵǏɈ ǘƵǿ ƊƊȁǐƵɩƵɹƵȁ ȁƊ ǘƵɈ ɨƵȲɈȲƵDz ɨƊȁ Hermie van Ommeren‫ ة‬ƮǞƵ ȁƊ ɹƵɨƵȁ ǯƊƊȲ ǐȲǞǏ˛ ƵȲȺƧǘƊȯ ɨƵȲƮƵȲ ǐƊƊɈ ƊǶȺ ȲƊƊƮȺ ƊƮɨǞȺƵɐȲ Ƶȁ ȯǶƊƊɈȺɨƵȲɨƊȁǐƵȁƮ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ Ǟȁ ƮƵɹƵǶǏƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ‫ خ‬ßƊȁ ²ƧǘǞǯȁƮƵǶ ɩƵȲDzɈ ƊǶ ƵǶǏ ǯƊƊȲ ƦǞǯ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵ wƊƊȺƮȲǞƵǶ Ƶȁ ǘƊƊȲ ɨȌȌȲǐƊȁǐƵȲȺ‫ خ‬RǞǯ was onder meer directiesecretaris in Kerkdriel. Sinds ȺƵȯɈƵǿƦƵȲ ׂ‫ ׀ׂ׀‬ɩƊȺ ǘǞǯ ȺƵȁǞȌȲ ƦƵȺɈɐɐȲȺƊƮɨǞȺƵɐȲ‫ خ‬yƊ ƮƵ ǐƵǿƵƵȁɈƵȲƊƊƮȺɨƵȲDzǞƵٌ ɹǞȁǐƵȁ DzǞƵȺɈ ƮƵ ȁǞƵɐɩƵ ȲƊƊƮ ƵƵȁ ȁǞƵɐɩƵ ǐȲǞǏ˛ ƵȲ‫ خ‬ÀȌɈ ƮǞƵ ɈǞǯƮ ƦǶǞǯǏɈ ßƊȁ ²ƧǘǞǯȁƮƵǶ ƊƊȁ‫خ‬

20-01-2022 15:28

24-1-2022 18:11:56

TEKST: RUTGER VAN DEN DIKKENBERG | BEELD: MARTINE SPRANGERS

RAAD & WERK

Jaap Keijser RAAD: POV ZAANSTAD WERK: KAPPER ‘Toen ik 22 werd, begon ik mijn eigen kapperszaak.

Die bestaat nu 37 jaar. Ik wilde een creatief beroep en haarmode leek me interessant. Ik begon als dameskapper, maar tegenwoordig bestaat dat verschil niet meer.

De kapperszaak is een buurtsalon. Er zijn mensen bij die al 37 jaar mijn klant zijn. Dan leer je ze wel goed kennen.

Acht jaar geleden werd ik lid van de gemeenteraad, voor

37 RAAD en WERK.indd 37

de Partij voor Ouderen en Veiligheid. Ik besprak met een klant de politiek en toen werd ik aangesproken op het feit dat mijn ideeën goed bij de partij zouden passen. We bemoeien ons overal mee, maar ouderen en veiligheid zijn wel onze speerpunten. In de zaak hoor ik veel verhalen over hoe het gaat in de stad en waar mensen tegenaan lopen. Dat neem ik mee in mijn raadswerk.’

24-1-2022 18:12:54

TEKST: PAUL VAN DER ZWAN

TWINTIG JAAR REKENKAMERS

Rekenen voor de raad 38

GEMEENTEN KREGEN TWINTIG JAAR GELEDEN DE PLICHT EEN ª0j0yj w0ª‫ن‬IÇy!ÀX0‫ ه‬Xy À0 ß 0ª0y‫( خ‬0 ª (0y y0w0y INMIDDELS HUN AANBEVELINGEN VRIJWEL ALTIJD OVER, MAAR (0 ( ªà0ªjXyJ Xy Xhß ª 00m( 0m0X( j y 0À0ª‫ ة‬ßXy(0y ª0j0yj w0ªm0(0y 0y ّ y(0ªð 0j0ª² ²h 0ª( j0Çm0y 0y jm ªÀh0 §0À0ª²‫خ‬

MAGAZINE

2022

D

e invoering van het dualisme in maart 2002 betekende ook de verplichting voor gemeenteraden om een rekenkamer of rekenkamerfunctie in te richten. De kamers bieden de nieuwe, meer op afstand van het college geplaatste gemeenteraad inzicht in de doelmatigheid en rechtmatigheid van het gevoerde beleid. Ze kiezen zelf de onderzoeksonderwerpen, onafhankelijk van de raad. Verreweg de meeste gemeenten hebben een rekenkamer of een rekenkamerfunctie, zoals een rekenkamercommissie.

Maar hoe vergaat het de rekenkameradviezen? Sjoerd Keulen is extern lid van de rekenkamer in de gemeente Utrecht

38-41 Rekenkamers.indd 38

en universitair docent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en in Paramaribo. Hij deed in 2020 onderzoek naar de opvolging van negen rapporten van de Utrechtse rekenkamer. Als ‘hobby’ deed Keulen empirisch onderzoek naar de doorwerking van lokaal rekenkameronderzoek in twintig gemeenten.

Raden nemen die rapporten meestal over, zag hij. Maar dat zegt niet alles.

‘Doorwerking van adviezen in raadsbesluiten en uitvoering van die besluiten zijn van cruciaal belang voor de rekenkamer. Je wilt wel impact hebben en geen theoretische exercitie leveren.’

TEVREDEN

De Utrechtse rekenkamer kan volgens Keulen dik tevreden zijn. Door 60 procent van de aanbevelingen uit de negen

rapporten is het beleid veranderd, bleek uit het Utrechtse onderzoek dat in 2020 gereed was. ‘Intussen is dat zelfs meer, het kost tijd om iets te veranderen.’ Hij noemt als voorbeeld het rapport over de aanleg van de Uithoflijn, de sneltramlijn van Utrecht Centraal naar de Uithof. ‘In 2020 was er nog geen doorwerking van het raadsbesluit op grond van het rekenkameronderzoek. Nu wel.’

Het systeem van raadsbesluiten over rekenkameronderzoek van de gemeente Utrecht kan Keulen eveneens bekoren.

‘Hierdoor worden de rapporten in ieder geval geagendeerd bij de raad. De rekenkamer stelt het raadsbesluit zelf op. Daardoor weet de rekenkamer welke aanbevelingen de raad overneemt. Dan kunnen we vervolgens goed monitoren wat daarmee gebeurt.’

24-1-2022 18:13:27

(Ƶ ȲƵDzƵȁDzƊǿƵȲ ÇɈȲƵƧǘɈ ȌȁƮƵȲɹȌƧǘɈ ȌȌDz ƮƵ ȲƵƊǶǞȺƊɈǞƵ ɨƊȁ ƮƵ ƊƊȁ ɈƵ ǶƵǐǐƵȁ ÇǞɈǘȌ˜Ǟǯȁ‫ ـ خ‬ƵƵǶƮ‫ ب‬hƵȲȌƵȁ hɐǿƵǶƵɈ‫ ش‬y§‫ف‬

Hoe positief het beeld ook is dat het opvolgingsonderzoek schetst, het kan beter. De rekenkamer doet daartoe in haar rapport aanbevelingen. ‘Zo was tot 2020 toch niet altijd duidelijk welke aanbevelingen werden aangenomen en welke acties volgden op de aanbevelingen’, zegt Keulen. ‘Dat was soms verpakt in ambtelijke zwachteltaal.’

Aanscherping van regels was dus nodig en die is er inmiddels. Het college heeft De rekenkamer komt langs het licht doen zien, waarin wordt geschetst hoe er moet worden omgegaan met verzoeken van de rekenkamer. De informatie ervoor komt van een werkgroep van ambtenaren.

Het biedt ambtenaren informatie over het werk en de bevoegdheden van de rekenkamer. Het onderzoek toonde bijvoorbeeld aan dat ambtenaren soms niet wisten of ze informatie die rekenkamerleden hun vroegen, wel mochten geven.

Keulen: ‘Het boekje wordt nieuwe medewerkers aangereikt en is uiteraard ook beschikbaar voor andere ambtenaren die met de rekenkamer te maken krijgen.’

Ook de rekenkamer zelf kan volgens Keulen ‘nog groeien’. ‘Onze rapporten kunnen nog aansprekender worden voor de raad. Door bijvoorbeeld meer infographics te gebruiken en de rapporten dunner te houden. De raad heeft immers al zoveel leeswerk.’

Maar al met al functioneert de reken-

38-41 Rekenkamers.indd 39

kamer Utrecht goed, aldus Keulen. Hij realiseert zich terdege dat dat veel van doen heeft met de omstandigheden. ‘Wij hebben de luxe van een professionele onderzoeksstaf, we worden goed ondersteund door de griffie en gewaardeerd door de raad.’

Dat is weleens anders, blijkt uit Keulens onderzoek onder de twintig gemeenten.

Zo onderzocht de rekenkamer Boxmeer het gemeentelijk grondbeleid. ‘Doordat dit rapport in beslotenheid werd besproken, wist de rekenkamercommissie niet in hoeverre het onderzoek was overgenomen en kon doorwerken in het grondbeleid van Boxmeer. Dan lever je wel een rapport, maar wordt dat wellicht niet eens behandeld.’

ontbreken niet zelden. Wordt het geagendeerd, wie schrijft bijvoorbeeld het raadsbesluit naar aanleiding van het rekenkameronderzoek, de rekenkamer of de raad?’

De antwoorden op dergelijke vragen heeft Keulen vervat in aanbevelingen voor de rekenkamers. ‘Begin met goede afspraken te maken met de raad en schrijf zelf het raadsbesluit op grond van het rekenkamerrapport.’ Ook het verplicht maken van een plan van aanpak voor de aanbevelingen door het college, raadt Keulen dringend aan. ‘En bind iemand van de griffie of het bureau van de gemeentesecretaris aan je die je op de hoogte houdt van opvolging van de raadsbesluiten. Anders ben je het overzicht al gauw kwijt.’

39 MAGAZINE

2022

AFHANDELING

De situatie in veel andere, veelal kleinere gemeenten, verschilt niet veel van die in Boxmeer, zag Keulen. ‘Afspraken met de raad over de afhandeling van rapporten

SAMENWERKING

Samenwerking tussen lokale rekenkamers en raden en colleges vindt ook Klaartje Peters, voorzitter van de

‘Je wilt wel impact hebben en geen theoretische exercitie leveren’ 24-1-2022 18:13:45

Cursusaanbod Overheidsambtenaren Zorg dat u altijd up-to-date blijft Burgemeestersbevoegdheden:

Burgemeestersbevoegdheden:

rampenbestrijding en crisisbeheersing

openbare-ordehandhaving en het reguleren van demonstraties

Een handzaam inzicht in de rampenbestrijdings- en crisisbeheersingsbevoegdheden van burgemeesters en andere bestuursorganen.

Krijg inzicht in de openbareordebevoegheden van burgemeesters en het juridisch instrumentarium om demonstraties te reguleren.

8 maart | Online

15 maart | Online

JM Symposium: Omgevingswet kansen en risico’s Met welke omgevingsrechtelijke veranderingen moet u rekening houden? Krijg antwoord op deze vraag.

7 april | Breukelen

3-daagse Cursus Staatssteunrecht

Aanbod Overheidsjurstisten

In 3 dagen weer helemaal up-to-date rondom het staatssteunrecht.

Praktijkvoorbeelden, de laatste ontwikkelingen en diverse actualiteiten.

Diverse cursussen en masterclasses met thema’s binnen het bestuursrecht. Van Staatssteun tot Openbare Orde.

Start: 22 juni | Amersfoort

Actueel aanbod vindt u online

Bekijk ons hele aanbod op sdujuridischeopleidingen.nl/overheid

38-41 Rekenkamers.indd 40

24-1-2022 18:13:49

Hoe meer rapporten per jaar,

hoe meer je in het algemeen als rekenkamer voorstelt

rekenkamer Venlo en rekenkamerdirecteur van Beuningen, van belang.

‘Daar willen nog weleens spanningen zitten, en die werken natuurlijk contraproductief.’ Naast haar rekenkamerwerk is Peters als bijzonder hoogleraar Lokaal en regionaal bestuur verbonden aan Maastricht University.

Hoe beter het contact tussen rekenkamers en raden en colleges, hoe effectiever hun adviezen. Dat bijna elke aanbeveling uit rekenkamerrapporten wordt overgenomen, zegt haar niet zoveel. ‘Dat is een soort automatisme geworden, het vormt geen indicatie voor wat er met die adviezen gebeurt. Daarover weten we eerlijk gezegd niet zoveel.

Lang niet alle rekenkamers houden immers een doorwerkingsonderzoek.’

Peters onderzocht met Sabine van Zuydam van de Universiteit Twente 982 rekenkamerrapporten van 234 rekenkamers uit 2017, 2018 en 2019.

Gemeenteraadsleden blijken over het algemeen zeer tevreden te zijn met hun rekenkamer(commissie). ‘Maar ze doen er gewoon niet zoveel mee. Zo gebruiken ze de rapporten weinig bij het controleren van het college. Daarnaast voegen rekenkamers weinig toe aan de kaderstellende rol van de raad.’

De cijfers over lokale rekenkamers zien er

goed uit, blijkt uit Zicht op rekenkamers, een rapport dat in 2020 in opdracht van het ministerie van BZK is geschreven. In 2019 hadden 323 van de 355 gemeenten een rekenkamer of rekenkamerfunctie.

Veruit de meeste gemeenten (275) kennen een rekenkamerfunctie. Er waren 32 gemeenten zonder een rekenkamer of rekenkamerfunctie. Het kan dan gaan om gemeenten die in het verleden wel een rekenkamer hadden, maar er om verschillende redenen mee zijn gestopt of de laatste jaren niet meer actief zijn.

Ook zijn er gemeenten die helemaal geen rekenkamer hebben.

BUDGET

Het totale budget van lokale rekenkamers is gestaag gestegen naar bijna twintig miljoen euro in 2019. Peters: ‘Dat klinkt goed, maar uitgesmeerd over alle gemeenten is dat ook weer niet zoveel.

De kleinste gemeenten moeten het soms doen met tien- tot twintigduizend euro per jaar.’

Voldoende budget beschouwt Peters als minimumvoorwaarde. ‘Het budget voor rekenkamers behoort natuurlijk tot de autonome verantwoordelijkheid van gemeenten. Toch zou het goed zijn als het rijk en de VNG het belang van een afdoende budget nog beter voor het

voetlicht brengen. Bijvoorbeeld door een normbedrag in te stellen.’ Met dat soms tekortschietende budget kunnen gemeentelijke rekenkamers vaak namelijk niet al te veel doen. De gemiddelde productie van lokale rekenkamers ligt op anderhalf rapport per jaar. ‘Dat is niet veel. De productie hangt overigens erg af van de gemeentegrootte; rekenkamers in de G40 komen vaak wel tot drie tot vijf rapporten per jaar.’

Hoe meer rapporten per jaar, hoe meer je in het algemeen als rekenkamer voorstelt. Dat kan pleiten voor samenwerking tussen gemeenten. Volgens Zicht op rekenkamers hebben 122 gemeenten een gezamenlijke rekenkamer; soms werken twee gemeenten samen, maar ook aantallen van zes komen voor. Peters ziet als voordeel van samenwerking een hogere productie, en ook meer capaciteit, zowel kwantitatief als kwalitatief. Nadeel is dat de rekenkamer meer op afstand komt te staan van de raad en het college.

‘Daarnaast is die samenwerking soms ingewikkeld, net als andere vormen van gemeentelijke samenwerking. Zij is arbeidsintensief en niet zelden is er sprake van cultuurverschillen tussen gemeenten.

Bijvoorbeeld over het al dan niet opstellen van een raadsvoorstel of -besluit, en over termijnen voor bestuurlijk wederhoor.’ ←

41 MAGAZINE

2022

Zicht op rekenkamers Van de toen nog 355 gemeenten, hadden er in 2019 323 een actieve rekenkamer of rekenkamerfunctie. Dat blijkt uit het onderzoek Zicht op rekenkamers. Het rapport is te lezen op bit.ly/Rekenkamers.

38-41 Rekenkamers.indd 41

24-1-2022 18:14:06

VACATURES Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

ÇÀ w ÀX²0ªXyJ‫غ‬ ICT Functioneel beheerder

basisregistraties Heemstede Adviseur privacy Veenendaal BRP-specialist Voorschoten

BESTUURLIJK Senior online

42

communicatieadviseur Amstelveen Bestuursadviseur Haarlemmermeer

MAGAZINE

2022

(X0y²Àß0ªm0yXyJ‫غ‬ FACILITAIR Beleidsadviseur/senior

burgerzaken De Ronde Venen

IXy y!X00m‫ غ‬ ECONOMISCH Beleidsadviseur

subsidies Capelle aan den IJssel ƮɨǞȺƵɐȲ ˛ ȁƊȁƧǞǁȁ Elburg

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Business controller

Lansingerland Contractmanager Wassenaar Financieel adviseur Westland

y(0ªàXh²‫غ‬ à0À0y²!R §‫غ‬ CULTUUR Beleidsadviseur

cultuurparticipatie Den Haag Beleidsadviseur onderwijs Soest Beleidsmedewerker maatschappelijke ontwikkeling (sport) Voorschoten

§0y ª0 ª(0 0y ß0XmXJR0X( Juridisch medewerker

Lelystad Senior beleidsmedewerker veiligheid Maassluis Adviseur veiligheid Noordoostpolder

§0ª² y00m‫غ‬ ORGANISATIE Teamleider HR advies,

recruitment en mobiliteit Amstelveen

ªÇXwÀ0mXhj0 ORDENING

² !X m0 ð j0y‫غ‬ WERKGELEGENHEID

Adviseur milieu

Senior adviseur

1Stroom (Duiven) Adviseur ruimtelijke strategie De Bilt Senior beleidsadviseur parkeren Haarlem Directievoerder Hilversum Beleidsadviseur ecologie en lucht Katwijk Toezichthouder Wabo Lansingerland Adviseur energietransitie Leiden Juridisch beleidsmedewerker handhaving omgevingsbeleid Opmeer Juridisch beleidsmedewerker ruimtelijke ordening Schiedam Regisseur lokaal klimaatakkoord Velsen Junior beleidsadviseur verkeer en vervoer Woerden Beleidsadviseur ruimtelijke ordening Zundert

Participatiewet Alphen aan den Rijn Kwaliteitsadviseur sociaal domein Maashorst Kwaliteitsmedewerker sociaal domein Scherpenzeel Klantmanager werk Schouwen-Duiveland

à0mðXhy Teamleider

minimaregelingen en urgente woonzaken Amstelveen Consulent jeugd Gouda Adviseur gezondheid en informele zorg Hoeksche Waard Ketenregisseur schuldhulpverlening Lansingerland Wmo-consulent OVER-gemeenten (Wormerland) Sociaal rechercheur Schagen Wmo-consulent Wageningen Contractmanager Wmo/jeugd Zaltbommel

Colofon ßyJ wƊǐƊɹǞȁƵ ǞȺ ǘƵɈ ȌǏ˛ ƧǞǁǶƵ ȌȲǐƊƊȁ ɨƊȁ ƮƵ ßƵȲƵȁǞǐǞȁǐ ɨƊȁ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺƵ JƵǿƵƵȁɈƵȁ Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Mis niets!

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie Esther Bunnik Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, André Krouwel, Martijn van der Steen, Marleen Stikker, Rogier van der Wal, Paul van der Zwan Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Cross Media Nederland, Tom Lammertink, 010-760 73 24, tom@crossmedianederland.com Abonnementen JȲƊɈǞȺ ɨȌȌȲ ƦɐȲǐƵǿƵƵȺɈƵȲȺ‫ ة‬ɩƵɈǘȌɐƮƵȲȺ‫ ة‬ǐƵǿƵƵȁɈƵȺƵƧȲƵɈƊȲǞȺȺƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǶƵƮƵȁ‫ ة‬ȲƊƊƮȺǐȲǞǏ˛ ƵȲȺ‫ ة‬ȯƊȲǶƵǿƵȁɈƊȲǞǁȲȺ Ƶȁ ambtenaren vanaf schaal 10 bij gemeenten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-373 83 93.

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 170 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag.

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

© 2022, ISSN 1566-1636

42 Vacatures en colofon.indd 42

24-1-2022 18:14:33

RELEVANT, ELKE DAG Elke dag actueel nieuws van de VNG en de redactie van VNG Magazine En een overzicht van de meest recente vacatures bij gemeenten

DOWNLOAD DE GRATIS APP VIA àzJِznٜzX0Èá³ ¨¨

43 Advertentie.indd 43

24-1-2022 13:33:04

Gaat u goed voorbereid de verkiezingen in?

Reserveer nu alvast!

Kieswet en Kiesbesluit editie 2022 Kieswet en Kiesbesluit bevat de volledige en actuele teksten van zowel de Kieswet als het Kiesbesluit, inclusief de tijdelijke wetgeving covid-19, zoals die gelden op 1 januari 2022.

Handig in gebruik: Bijna alle wetsartikelen zijn voorzien van kopjes in de marge.

U ziet in één oogopslag precies waar het artikel over gaat.

Een uitgebreid en overzichtelijk trefwoordenregister maakt het extra praktisch.

Onmisbaar voor de afdeling Burgerzaken en op de tafel van elk stembureau! isbn 978 90 12 40783 0

Meer informatie en bestellen op sdu.nl/shop

44 Advertentie.indd 44

24-1-2022 13:33:40