SCN 6-2007

SCN jaargang 9 | nr. 6 | 2007

shopping centre news winkelcentra: planning, realisatie, exploitatie

Villa ArenA

de kinderziektes voorbij

Spijkenisse

Eindelijk een passend winkelapparaat

Arnhemse winkels

een wandeling door het stadscentrum

Bilgaard Leeuwarden

in de brand, uit de brand

Spuimarkt

het nieuwste stukje Den Haag

Celebrate the Love in Yourself MULTI DEVELOPMENT

MULTI INVESTMENT

MULTI ASSET MANAGEMENT

MULTI MALL MANAGEMENT

THE NETHERLANDS | BELGIUM | BULGARIA | CROATIA | CZECH REPUBLIC | FRANCE | GEORGIA | GERMANY | GREECE | HUNGARY | ITALY | LUXEMBOURG | MOLDOVA | POLAND | PORTUGAL REPUBLIC OF MACEDONIA | ROMANIA | SLOVENIA | SLOVAKIA | SPAIN | SWITZERLAND | TURKEY | UKRAINE | UNITED KINGDOM WWW.MULTI.EU

inhoud

in dit nummer

colofon Spuimarkt Den Haag Den Haag is weer een winkelgebied rijker

20

Shopping Centre News is het Nederlandse vakblad voor iedereen die beroepsmatig met winkelcentra te maken heeft. Ontwikkelaars, beleggers, managers, consultants, researchers, gemeenten, retailers, makelaars, toeleveranciers en anderen blijven met scn geïnformeerd over alle ontwikkelingen in winkelcentrumland. jaargang 9 (2007), nr. 6 • 44 pp. redactie

Postbus 3032, 1270 ea Huizen t 035-523 31 82 f 035-525 98 61 redactie@scnews.eu

Spijkenisse

advertenties

Een nieuw hart met twee lagen

26

t 035-523 31 82 sales@scnews.eu abonnementen

divers Winkelbeveiliging Nominaties NRW Efficiënte bevoorrading NRW’s 600e lid Collectief beheer VvE’s Kort internationaal

projecten Wandeling door Arnhem Projecten kort Circus Almere De Saen Assendelft Schiphol Plaza Hoge Schie Waddinxveen Bilgaard, na de brand De Meent Papendrecht

columns

12 15 24 24 25 25 25 32 40

Verwaaijen Toorman Mulder

Personalia Beurzen en congressen Groeten uit…

In the pipeline Servicepagina

U geeft u op als abonnee met een email aan abonnementen@scnews.eu.

U kunt ook gebruikmaken van het formulier op onze website, tabje ‘reageer’, keuze ‘aanvragen abonnement’. uitgever / hoofdredacteur

Edwin Brugman 5 17 31

art director

Jeroen van Heemskerck Düker gedrukte / verspreide oplage

rubrieken

review & studies Hoe gaat het met... Villa ArenA? Mapic review

4 5 10 11 17 35

Shopping Centre News verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement kost slechts € 97 per jaar ex btw (voor Europa: € 109, rest van de wereld: € 118).

Met een abonnement mist u niets van wat er speelt in winkelcentrumland.

Bovendien krijgt u toegang tot het besloten deel van de scn-website, met onder meer het artikelenarchief (pdf ) en het fotoarchief.

2600/2300 ex.

10 31 19 36 42

vormgeving en prepress

Hyperion creatieve communicatie, Almere druk

Plantijn Casparie, Almere 6 41

issn

1571 9243

scn 6 | 2007

De observatiepost op winkelcentrum Zuidplein, Rotterdam

Winkelbeveiliging harde noodzaak Een miljard euro, dat is de retailbranche jaarlijks kwijt aan criminaliteit in al zijn onaangename vormen. Retail security biedt tegenwoordig een scala aan mogelijkheden om de schade te reduceren.

J

aarlijks lijden ondernemers en winkelcentrumeigenaars ongeveer een miljard euro schade als gevolg van diefstal, vandalisme, beroving en andere vormen van criminaliteit. En dan hebben we het nog niet over de immateriële schade, zoals het gevoel van onveiligheid bij het winkelpubliek. Daar komt bij dat criminaliteit tijd kost, en dus geld. Aangifte doen, formulieren invullen en overleggen met de politie… geld verdienen doe je er niet mee. Veel ondernemers en managers kiezen daarom voor een professionele beveiligingsdienst.

Specialist De dagen dat je alleen een dommekracht in-

huurde, zijn definitief voorbij. Winkelbeveiliging heet nu retail security en de aanbieders zijn high tech ondernemingen die oplossingen bieden op zowel menselijk als technisch vlak.

Trigion, naar eigen zeggen de marktleider in winkelbeveiliging, bundelt heel wat kennis en ervaring op het vakgebied.

Het bedrijf biedt een scala aan mogelijkheden voor de aanpak

scn 6 | 2007

van diefstal, agressie en criminaliteit in kleine en grote winkelcentra, en natuurlijk individuele winkels.

Winkelsurveillance De aloude surveillant speelt nog al-

tijd een prominente rol in retail security. Zo’n geüniformeerde man of vrouw heeft op zichzelf al een preventieve werking.

Uiteraard grijpt de surveillant in bij ordeproblemen en diefstal. De werknemers van Trigion hebben naast hun beveiligingsdiploma ook standaard de trainingen ‘conflicthantering’ en ‘omgaan met agressie’ gevolgd. Als retailer mag je erop rekenen dat een eventuele aanhouding rustig verloopt en dat de surveillant ook de aangifte verzorgt.

Voor de winkelcentrummanager is de collectieve surveillance interessant. Hierbij ondersteunt één surveillant verscheidene locaties in het centrum. servicemanager Moderne beveiligingsbedrijven als Tri-

gion komen regelmatig met vernieuwende manieren om de criminaliteit te beteugelen. Zo werkt Trigion met burgersurveillanten – zonder uniform dus, mits de politie daarvoor toestemming verleent. Ook kennen we inmiddels de servicemanager, die naast winkelsurveillance, de netheid en attractiviteit van het winkelcentrum in de gaten houdt.

Om ook de beweeglijke criminelen aan te kunnen pakken, beschikt Trigion over een mobiel interventieteam. Deze eenheid is specifiek gericht op tijdelijke werkzaamheden tegen criminele groepen die zich verplaatsen tussen winkels of winkelcentra.

• info: Trigion, T 010 - 298 11 33 Eric van der Meer, salesmanager retail security.

column

Nominaties NRW-Jaarprijs De jury van de NRW Jaarprijs 2008 is op 12 november jongstleden bijeen geweest en heeft zeven projecten genomineerd.

De NRW Jaarprijs 2008 zal op 16 april 2008 voor de 19e maal uitgereikt worden tijdens de Algemene Ledenvergadering van de NRW. Na bijna twee decennia heeft deze prijs een belangrijke plaats verworven in de Nederlandse vastgoedwereld. Bij de beoordeling van de ingediende projecten speelt de mate waarin het project een bijdrage levert aan de kwalitatieve ontwikkeling van winkelcentra in Nederland een belangrijke rol. In samenhang met de overige activiteiten van de NRW heeft de instelling van de jaarprijs tot doel een impuls te geven aan het denken over, het ontwikkelen en realiseren van geplande winkelvoorzieningen, onder meer in relatie tot omgeving en marktgebied.

Criteria Projecten die voor de NRW Jaarprijs in aanmerking

komen, zijn nieuwe en vernieuwde winkelcentra met een bedrijfsvloeroppervlak van 500 m2 of meer. Onder de definitie winkelcentra wordt verstaan: een winkel of gemengde bouw waarin tenminste drie detailhandelseenheden zijn gepland en gerealiseerd als één geheel, eventueel in verschillende fases.

Ook dit jaar ligt er niet alleen een sterke focus op de gebruikerskant van het winkelcentrum, maar ook is het duurzaamheid­ aspect van de (her-) ontwikkeling een belangrijk jurycriterium.

Net als in 2007 zal SCN in samenwerking met de NRW een speciale editie wijden aan de NRW-Jaarprijs. De special verschijnt op 16 april 2008, direct na de prijsuitreiking.

• de genomineerde centra Cruquius Plaza, Cruquius ING Real Estate Development De Passage, Den Haag Provastgoed Nederland Winkelcentrum Woensel XL, Eindhoven ING Real Estate Development Winkelcentrum Polderplein, Hoofddorp PMS Vastgoed Entre Deux, Maastricht 3W Vastgoed / Multi Vastgoed De Meent, Papendrecht

verwaaijen Ik had het toch voorspeld!

W

eet u nog wanneer en van wie u uw eerste emailtje kreeg? Ik ben het al vergeten, maar het lijkt een eeuw geleden. Ik weet wel wat mijn eerste reactie was. Internet? Een grote hype. Dat wordt nooit wat. Al die mensen die toen zo hijgerig deden over het world wide web. Nee, dat loopt zo’n vaart niet. Mark my words! Tja, tien jaar later zou je niet meer weten hoe je ooit zonder heb gekund. Een telefoonboek, bellen om iets te reserveren, een brief sturen? Waar heb je het over krijg ik terug van mijn kinderen, die al weer een stap verder zijn in het internet-proces. Internetwinkelen is here to stay, alleen het volume in de totale bestedingen blijft giswerk.

Mijn schoonmoeder van 85 heeft een mobieltje en belt daar nu vaker mee dan via haar vaste lijn. Had ik dat verwacht een paar jaar geleden? Nee, niet bepaald. Ze gaat wel met haar tijd mee, maar dat het zo snel zou gaan. Wie had tien jaar geleden voorspeld dat een middelgroot winkelcentrum gemiddeld acht belwinkels heeft, om alle providers en belwinkels te kunnen bedienen? Ik niet in ieder geval.

In 2000 opende de Mediamarkt haar eerste vestiging in Nederland aan het Binnenwegplein. Een groot succes, ondanks de aanwezigheid van Modern aan de overkant. Had iemand in 1999 kunnen bevroeden dat de Mediamarkt een begrip zou worden en in razend tempo circa 100.000 m2 vloeroppervlak zou vullen?

Jumbo houdt dat nooit vol die laagste prijsgarantie. Voor je het weet zijn ze door hun kapitaal heen en dan moeten ze daar vanaf stappen. En met die landelijke distributie gaat het ook spaak lopen.

Nee, die landelijke expansie loopt zo’n vaart niet. Ondertussen gaat Jumbo aan het eind van dit jaar naar 120 vestigingen en is het weer verkozen als beste supermarkt van het jaar.

En dat is meteen het leuke van dit vak. Achteraf is iedere ontwikkeling prima te verklaren en heeft vrijwel iedereen het succes voorspeld. Maar de praktijk is weerbarstig en aangenaam onvoorspelbaar. Of het nu het succes van Zara, de teloorgang van Laurus of de rise and fall van nieuwe media is. Je komt toch iedere keer weer voor verrassingen te staan. Een keten als Schoonenberg die op A1-locaties te vinden is. Allemaal logisch, maar je moet er maar op zien te komen. Dat maakt de branchering van grote centra zo boeiend. Je kan wel alles jaren van te voren willen dichttimmeren, maar er moet ook ruimte zijn voor flexibiliteit. Denk maar aan de banken die eerst een terugtrekkende beweging maakten en nu massaal weer terug willen keren in onze winkelcentra. Maar er zijn natuurlijk wel langdurige trends die hun sporen nalaten. Of het nu demografische ontwikkelingen zijn, schaalvergroting of globalisering, in hoofdlijnen weten we wel waar het ongeveer naar toe gaat, maar op detailniveau gelukkig niet.

Kortom, voorspellingen doen over het verleden blijft altijd makkelijker dan over de toekomst.

Jeroen Verwaaijen Directeur onderzoek Strabo bv verwaaijen@strabo.nl

Next Real Estate/ WPM Planontwikkeling Ravelijn, Zeewolde Leyten Bouwplanontwikkeling bv scn 6 | 2007

villa arena tekst en foto’s Jorine de Soet KIR kordaat in ruimte Jorine de soet is procesmanager. Zij adviseert en begeleidt bij complexe herstructureringsprocessen.

Hoe gaat het met…

Villa ArenA

V

illa ArenA is een van de twee echte woonmalls in Nederland (de andere is Alexandrium in Rotterdam, waarover wij schreven in scn 2007/3) en maakt onderdeel uit van een aantal grootschalige ontwikkelingen in Amsterdam-Zuidoost, nabij station Bijlmer.

Met een oppervlakte van 75.000 m² is het het grootste woonwinkelcentrum van Nederland. Het is ontwikkeld door ontwikkelaarscombinatie omc en opgeleverd in 2001. Van Benthem Crouwel tekende voor het ontwerp. Zo’n 70 procent van het centrum is in handen van Corio en 30 procent is versnipperd eigendom, verdeeld over verschillende particuliere eigenaren/ondernemers.

Aan de Arenaboulevard, waar de nadruk ligt op winkelen, entertainment en vrijetijds besteding vormt Villa ArenA een echt themacentrum, dat ruimte biedt aan ongeveer tachtig winkels. Deze bevinden zich alle in de woon- en woonaccessoiresfeer. We vinden er bekende landelijke ketenbedrijven als Hulshoff Design Center, Jencikova International, Lucky Leder en Trendhopper naast vele zelfstandig ondernemers.

Qua marktsegmentatie bevinden de meeste winkels zich in het middensegment met een aantal uitschieters naar boven en naar beneden.

Nieuwe winkelvorm en economische turbulentie De ontwikkeling van woonthemamalls in Nederland is nog

relatief nieuw. Pas in de negentiger jaren van de vorige eeuw ontstond dit soort centra in ons land. Dat betekent dat deze vorm van winkelen en winkelontwikkeling nog redelijk in de kinderschoenen staat en ook dat we er aan moeten wennen en nog deels moeten leren aan welke kwaliteiten dit soort centra nu bij uitstek moeten voldoen om consequent voldoende bezoekers te (blijven) trekken. Bovendien zijn we nog maar kort een economische dip te boven en bekend is dat in de meubelbranche in het algemeen de eerste en de grootste klappen vallen, daar consumenten veelal in eerst instantie besparen op hun woninginrichting wanneer de portefeuille dunner wordt.

Met al deze omstandigheden in het achterhoofd leek het ons interessant om eens na te gaan hoe het met Villa ArenA gaat. Het winkelcentrum bestaat dit jaar zes jaar en we vroegen ons af hoe het het centrum is vergaan tot nu toe. Daartoe maakten we een afspraak met Evert Vrijenhoek, regiomanager bij Corio Nederland Retail.

Veranderde sfeer Evert en ik treffen elkaar op een druile-

rige herfstochtend eind oktober, vroeg in de ochtend. De Arena Boulevard ligt er verlaten bij, op een paar bouwvakkers die

scn 6 | 2007

villa arena

‘Ik merk dat het centrum gezelliger overkomt dan in het verleden’

in de buurt van het station bezig zijn, na. Juist nu vallen de gekleurde gevels langs de zijde waar zich de grootschalige detailhandel bevindt (Decathlon, Mediamarkt, Prenatal, Perry Sport) in positieve zin op. Zij geven het gebied – op dit moment van de dag en onder deze treurige weersomstandigheden – letterlijk enige kleur.

Als Evert en ik Villa ArenA binnenlopen (via de achterdeur, want het winkelcentrum is nog gesloten), valt me op dat er, ondanks dat er nog niemand loopt, een heel andere sfeer hangt in het centrum dan een aantal jaren geleden toen ik hier voor het laatst was. Analyserend waar deze nieuwe ervaring vandaan komt, merk ik dat het centrum ‘gezelliger’, ‘knusser’ overkomt dan in het verleden. Het voldoet op de een of andere manier meer aan de Hollandse maat. Wanneer ik mijn ervaring uitspreek, begint Evert direct heel enthousiast te vertellen over alle ontwikkelingen die Corio de afgelopen twee jaar in gang heeft gezet. “Vanaf de oplevering heeft de woonmall redelijk gefunctioneerd. Met de gerealiseerde omvang hadden we voldoende massa en er was een aantal grote namen gevestigd, die als trekker functioneerden. Vooral in keukens zijn we heel erg goed en rijk gesorteerd”, legt hij uit, terwijl hij me meeneemt naar de importeur van Miele, die hier een vestiging heeft. Het is een prachtige winkel en voor kookliefhebbers zeker de moeite waard om aan te doen.

Kinderziekten In 2001 toen het winkelcentrum opende

was er 60.000 m² detailhandel. Zo was dat ook in het bestemmingsplan vastgelegd. Daarnaast was er ruimte voor 15.000 m² horeca en dienstverlening, waarvan er maximaal 3000 m² ingevuld mocht worden met horeca. Voor die 12.000 m² was een specifiek, themagerelateerd soort van dienstverlening bedacht; er zou bijvoorbeeld een makelaar of woonadviseur in kunnen. Er zou echter in geen geval handel gedreven mogen worden. In de praktijk bleek deze theoretische mogelijkheid niet werkbaar. Er bleken geen partijen geïnteresseerd om een ruimte af te nemen in het winkelcentrum, waar geen producten verkocht mochten worden. Gevolg hiervan was dat er tot in 2006 een structurele leegstand was van 12.000 m².

Daarnaast beschikte Villa ArenA vanaf de oplevering over één moeilijk verhuurbare winkelunit. Deze lag verscholen achter de roltrap op de begane grond. Vrijwel buiten het zicht van bezoekers, raakte deze unit niet verhuurd.

Ook bleken de door architecten en ander vakbroeders zo hoog gewaardeerde ontwerp en inrichting van Villa ArenA

>

lees verder op pagina

scn 6 | 2007

Mensen maken het moment.

De omgeving schept de randvoorwaarde.

Kroonenberg Groep streeft naar het

Onze kernactiviteiten vastgoedbeleg-

leveren van toegevoegde waarde aan de

gingen en projectontwikkeling zijn

kwaliteit van winkelen, werken en

flexibel en doelgericht inzetbaar, dankzij

wonen. We stemmen functionaliteit en

onze compacte organisatie en onze

architectuur af op de lokale situatie.

expertise. Besluitvaardigheid, fi nanciĂŤle

Waarbij we werken en winkelen

daadkracht en creativiteit kenmerken

combineren met representativiteit,

het handelen van Kroonenberg Groep.

bereikbaarheid en een goed voorzie-

Onze strategie is om door aankoop

ningenniveau. Economische aspecten

van individueel vastgoed, overname

worden ingebed in de bestaande infra-

van bestaande portefeuilles, of het

structuur en mede afgestemd op de

nemen van grondposities, onze groei

wensen van de gebruikers.

zeker te stellen.

Postbus 7538 1118 ZG Schiphol Tel. 020 5 788 788 Fax 020 6 750 430 info@kroonenberg.nl www.kroonenberg.nl

villa arena

‘Wij waren heel duidelijk: het gaat om de wensen van de bezoekers’ <

vervolg van pagina

bij consumenten in beperktere mate aan te slaan. Keken de vormgevers naar de zeer strakke, metaalachtige, transparante en lichte inrichting, dan was dit voor hen een ontwerphoogstandje. Voor de gemiddelde bezoeker die er op zoek ging naar inrichtingsideeën voor zijn/haar woning, leek deze inrichting echter niet altijd voldoende associatie op te roepen met de gezelligheid die in het algemeen thuis nagestreefd wordt.

Nadat Corio het winkelcentrum een aantal jaren exploiteerde, werden deze kinderziekten duidelijk en besloot men deze aan te pakken. Daarbij werd enerzijds gekeken naar de kwaliteit van het product, anderzijds naar de kwaliteit waarmee dit product in de markt gezet werd. In 2005 presenteerde Corio plannen aan de Vereniging van Eigenaren, waarin zij een aantal verbeteringen voorstelden. Om alle eigenaren mee te krijgen was er wel wat overtuigingskracht nodig. Er bleken voorstanders van een aantal voorgestelde ingrepen, soms een paar tegenstanders, maar de meeste eigenaren en ondernemers leken vrij neutraal. Corio werd hier duidelijk geconfronteerd met het feit dat individuele ondernemers veelal in eerste instantie geneigd zijn aan hun eigen zaak te denken en niet aan die van hun buurman, terwijl Corio als eigenaar van het grootste deel van het centrum het totale belang van de gehele mall in de gaten moet houden.

Productverbetering Allereerst pakte Corio de structurele

leegstand aan. De gemeente bleek zich heel constructief op te stellen en al snel was er een bestemmingsplanwijziging mogelijk voor die 12.000 m² dienstverlening. Ook hier mocht zich voortaan detailhandel vestigen. Op het moment dat wij er zijn is net ‘De Woonfabriek’ geopend. Dit is een shop in the shop formule van 7000 m², waar de bezoeker kan kopen en meenemen wat hij ziet. Het concept is bekend van Loods 5 in Zaandam, maar is hier wat eleganter en exclusiever opgezet. We bezoeken de gloednieuwe winkel en zien dat het er zeer verzorgd uitziet met een strakke huisstijl en een aantal informatiebalies verspreid door de winkel. De opzet is heel slim; als door een supermarkt worden bezoekers geleid langs alle producten die er verkocht worden. Het gaat hier voor een belangrijk deel om woonasseccoires, maar ook banken en stoelen zijn er ruimschoots te koop. Aardig is dat Corio juist voor een belangrijk deel van die 12.000 m² leegstand zo’n aardige vernieuwende formule heeft weten te vinden.

De leegstaande unit achter de roltrap is helemaal opgeheven.

De eigenares heeft bij de roltrap de gevel van de voormalige winkelruimte naar achteren gelegd, waardoor een pleintje ontstaan is. Aan dit pleintje liggen nu drie (kleinere) units, die stuk voor stuk ingevuld zijn. Daar waar dus tot voor kort structurele leegstand was, is dit nu geheel ingevuld. Bovendien leveren kleinere units natuurlijk meer per m² op dan grotere.

Ook de wat kille uitstraling is flink aangepakt. Architectenbureau Buhren en van Deventer hebben in eerste instantie het effect van de uitstraling in beeld gebracht en daar oplossingsrichtingen voor gezocht, waarna Van Benthem Crouwel opnieuw tekende voor het uiteindelijke ontwerp. Op een aantal plekken zijn er nieuwe, houten banken, tafels en plantenbakken bijgekomen. Ook zijn de voorheen volledig glazen ballustrades op een aantal plekken vervangen door een soort houten ‘balkonnetjes’. Door de regelmaat waarin deze nieuwe voorzieningen zijn aangebracht en de aard en kleur van het

hout, heeft het geheel een veel warmere, huiselijkere uitstraling gekregen. Bovendien zijn er twee brede loopbruggen toegevoegd, waarin ook ditzelfde hout verwerkt is. Door deze twee extra bruggen ontstaan er meer plekken waar bezoekers kunnen oversteken en niet gedwongen zijn het hele centrum per etage door te lopen, danwel direct rechtsomkeert te maken naar waar men vandaan kwam. Hoewel de toegevoegde waarde van deze extra oversteekmogelijkheden in eerste instantie niet door iedere ondernemer individueel onderschreven werd, heeft men uiteindelijk toch ingestemd met de aanleg ervan. “Wij waren namelijk heel duidelijk, het gaat hier om de wensen van de bezoekers. Als wij met dit winkelcentrum kunnen bieden wat bezoekers écht willen, zowel qua product als qua vermaak en comfort, komt dit het functioneren van het totaal uiteindelijk ten goede”, zo licht Evert de besluitvorming rond deze enorme ingreep toe.

Naast deze fysieke ingrepen heeft de VvE een nieuwe service geïntroduceerd waarbij bezoekers elke zaterdag gratis een interieuradvies van een half uur kunnen krijgen van interieurarchitecten. Hiermee wil men tegemoet komen aan de behoefte die veel bezoekers blijken te hebben om eens een specialist naar de inrichting van hun woning te laten kijken.

Communicatie en promotie Tot slot heeft de Vereni-

ging van Eigenaren ook de communicatie rond het themacentrum aangepakt. Evert vertelt: “In het verleden werd er een extern bureau ingehuurd voor de promotie en communicatie. In 2006 echter presenteerde Corio een andere aanpak die door de VvE onderschreven werd. Men heeft zich afgevraagd: ‘wie is nu eigenlijk onze doelgroep? Wat willen die hier? Wat zoeken ze hier? Wat verwachten ze hier?’ Zo merkten we dat het feit dat wij hier de grootste concentratie aan woonwinkels bieden op zich niet iets hoeft te zijn wat mensen trekt. We zoeken het nu meer in communicatie van het concept als totaal. Bezoekers komen hier als ze geïnteresseerd zijn in bijvoorbeeld wonen, koken en slapen, niet omdat we groot zijn. Als bijvoorbeeld iemand op zoek is naar een nieuwe keuken, moeten wij automatisch op zijn/haar toptien staan als bezoekdoel omdat we hier de meeste keukenleveranciers in Nederland op één plek huisvesten.”

Marketing Wanneer ik na ons boeiende en enthousias-

te onderhoud terugloop naar de trein, kijk ik nog even terug.

Hier bij Villa ArenA hebben de eigenaren echt aan marketing gedaan. Ze hebben de zwakten en sterkten van het concept geanalyseerd en op basis hiervan concrete aanpassingen verricht in zowel het product als de communicatie hierover. Gevolg is dat Villa ArenA voor het eerst sinds de oplevering voor de volle honderd procent ingevuld is en de bezoekersaantallen naar verwachting de komende jaren zullen toenemen.

•

scn 6 | 2007

nieuws

personalia Gerard Groener wordt de nieuwe ceo bij Corio. Per 1 mei 2008 volgt hij Jan de Kreij op. Groener is lid van de Raad van Bestuur sinds mei 2006 voor een periode van twee jaar. De intentie bestaat om zowel Groener als Fontaine te herbenoemen voor een periode van vier jaar.

In november 2007 is dr. Hans G. Bootsma (39) als senior conceptontwikkelaar in dienst gekomen bij Johan Matser Projectontwikkeling. Hans gaat zich toeleggen op de acquisitie van woningbouw en commercieel vastgoedprojecten.

Hans Bootsma is afkomstig van Blauwhoed Eurowoningen waar hij onder meer commercieel manager was.

Boris van der Gijp is met ingang van 1 november benoemd als strategisch adviseur directie van Fortis Vastgoed Ontwikkeling. Van der Gijp was voorheen hoofd research bij dezelfde onderneming en was daarvoor senior beleidsmedewerker Commercieel vastgoed bij Neprom. In zijn functie zal hij de algemeen directeur Foppe Kooistra bijstaan in strategische vraagstukken, het vertalen van marktontwikkelingen naar nieuwe ontwikkelkansen en het beoordelen van investeringsvoorstellen.

Hans Senten is benoemd tot hoofd van de afdeling Techniek & realisatie woningbouw.

Bij Fortis Vastgoed Ontwikkeling gaat Senten zich bezighouden met het aansturen van de afdeling. Senten was hiervoor werkzaam als adjunct-directeur projectontwikkeling bij de Cammingha Groep waar hij verantwoordelijk was voor het professionaliseren en uitbouwen van de projectontwikkelingsactiviteiten. Daarvoor was hij onder meer werkzaam bij Volker Wessels Vastgoed, Van Wijnen Noord en ING Hans Senten Real Estate Development.

Per 15 augustus 2007 is Bram Loggers benoemd tot hoofd winkels/adjunct-directeur bij FVO commercieel vastgoed. In deze functie geeft hij leiding aan de afdeling commercieel projectmanagement en is hij (mede-) verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de winkelprojecten van FVO. Loggers werkte voorheen als senior vastgoedontwikkelaar bij ING Real Estate Development en NS Vastgoed, daarvoor bij Ahold Vastgoed.

Bram Loggers 10 scn 6 | 2007

efficiëntere bevoorrading Tijdens het congres over stedelijke distributie presenteerde voorzitter Eric Janse de Jonge het rapport ‘Efficiëntere bevoorrading. Winst voor mens, economie en milieu’.

H

et rapport van de commissie Stedelijke distributie vermeldt de conclusies en aanbevelingen over bevoorrading. Topambtenaar Tammenoms, die de zieke minister Eurlings verving, nam het rapport in ontvangst. Zij zei namens het ministerie over het rapport dat het ministerie een blijvende actieve rol van alle verantwoordelijke partijen verwacht. Daar waar samenwerking niet tot stand komt, zal de minister er niet voor terugschrikken om vanuit zijn verantwoordelijkheid deze af te dwingen.

Schaalvergroting Een van de conclusies uit het rapport

is dat schaalvergroting veel tijd en geld bespaart. Het ministerie onderstreept het feit dat de stadsregio’s en provincies, naast gemeenten een goed schaalniveau vormen om kennis op te bouwen en processen aan te jagen. De reeds ingeslagen weg van samenwerking tussen detaillisten, vervoerders, verladers en gemeenten op lokaal niveau moet daarnaast ook met kracht worden voortgezet. Het komende voorjaar verwacht de minister een definitieve kabinetsreactie op het adviesrapport te kunnen geven.

Milieu als katalysator Een andere conclusie uit het ad-

viesrapport is dat milieu als katalysator voor samenwerking goed werkt en leidt tot effectieve oplossingen. Het bleek in het verleden moeilijk aandacht te krijgen voor stedelijke distributieknelpunten. De commissie heeft een digitale kaart stedelijke distributie gelanceerd waarmee samenwerking gemonitord wordt.

Economische gevolgen De commissie vreest dat zonder

de benodigde samenwerking knelpunten in de bevoorrading, gevolgen gaan hebben voor de economische vitaliteit en leefbaarheid van de Nederlandse steden. Veel gemeenten zien bijvoorbeeld niet in dat het beperken van de toegang tot de stad voor vrachtverkeer, juist kan leiden tot meer vervoersbewegingen. Het verminderen van het aantal leverdagen vanuit leverancier en/of winkelier kan grote besparingen op transportbewegingen opleveren, blijkt uit het rapport.

Verder pleit de Commissie er voor al in een vroeg stadium bij de vernieuwing of ontwikkeling van gebieden na te denken over een efficiëntere bevoorrading. Zij ziet het daarbij als een verantwoordelijkheid van decentrale overheden om het bedrijfsleven hierbij te betrekken.

Deze en meer conclusies en aanbevelingen zijn uitvoerig besproken met de diverse betrokkenen op het congres. Het rapport kunt u zelf nalezen op de website van de commissie: www.stedelijkedistributie.nl.

•

nieuws

Lidnummer 600 voor de nrw

D

e filosofie die Brain Wash Kappers hanteert spreekt de nrw bijzonder aan: bij het ontwerpen van het Brainwash-concept is men niet uitgegaan van hoe het in de meeste kapsalons gaat, maar uitsluitend van wat goed is voor een klant.

De nrw is niet alleen verheugd over de sterke groei van het ledenaantal, maar ook blij met de komst van opnieuw een jonge retailer in haar achterban: juist de mix van retailers, vastgoedpartijen en overheid maakt de nrw tot hét platform in de sector, waar partijen elkaar ontmoeten, kennis delen en kennis uitwisselen.

De nrw profileert zich uitdrukkelijk niet als lobbyorganisatie, vanwege haar brede achterban uit diverse sectoren. In het beleidsplan 2006-2009 heeft de nrw haar doelstellingen in twee punten samengevat. Het eerste doel is de dynamische ontwikkeling van de sector proactief stimuleren, door een actief beleid gericht op vernieuwing en kwaliteitsverbetering. De tweede doelstelling is het discussieplatform en het kenniscentrum in de sector te zijn.

Brain Wash Kappers is het zeshonderdste nrwlid. Voorzitter Gerard Groener verwelkomde de onderneming tijdens een goedbezochte lunchbijeenkomst op 9 november.

Ruimte voor ondernemerschap Winkelen vormt voor het overgro-

te deel van de Nederlandse bevolking nog steeds een buitengewoon belangrijk onderdeel van het levenspatroon.

De roep om vernieuwing en meer dynamiek en ruimte voor ondernemerschap binnen de Nederlandse winkelsector wordt daarbij steeds sterker, zeker in het perspectief van een aantal trends en ontwikkelingen. Consumenten bijvoorbeeld stellen steeds hogere eisen in kwantiteit en kwaliteit en vertonen een steeds moeilijker te voorspellen koopgedrag, internet als aankoopkanaal begint meer en meer terrein te winnen.

De complexiteit van de ontwikkeling van het voorzieningenaanbod vraagt om een sterke integrale aanpak met een scherp oog voor haar gebruikers. De voornaamste partijen die betrokkenen zijn in dit proces, overheid, vastgoedbedrijven en detailhandel, dienen zich nog meer bewust zijn van hun gezamenlijke verantwoordelijkheid: het ontwikkelen van een attractieve winkelstructuur die daadwerkelijk inspeelt op behoeften

NRW-voorzitter Gerard Groener (r) feliciteert Elbert Roebbers van Brain Wash kappers

en verwachtingen van de (toekomstige) consument.

Speerpunten De wijze waarop de

nrw overheid, vastgoedbedrijven en detailhandel wil betrekken bij het proces dat aan de basis ligt van het vormen van de winkelstructuur in Nederland berust op kennisoverdracht, praktische toetsing en samenwerking. Deze drie speerpunten komen onder meer tot uitdrukking in de opzet die wordt nagestreefd om bijvoorbeeld zowel op landelijk als regionaal niveau met alle betrokken partijen te discussiëren over dynamische winkelplanning in de veranderende stad, om nieuwe pijlers van retaildynamiek te formuleren voor de Nederlandse detail-

handelstructuur voor de komende jaren. In dat kader heeft nrw onlangs een debat georganiseerd over de mogelijke komst van een megamall in Tilburg, en organiseert de nrw op 16 januari 2008, als kick-off voor een zestal regionale bijeenkomsten in februari, een grootschalig congres met een aantal topsprekers uit de diverse disciplines.

De nrw hoopt op basis van haar mission statement en activiteiten de komende jaren haar ledental verder uit te breiden, vooral ook met vertegenwoordigers uit de detailhandel en de (lokale) overheid, zodat zij haar platformfunctie in de sector nog meer kan blijven waarmaken.

•

scn 6 | 2007 11

arnhem We konden het niet laten. Na onze geboortesteden (respectievelijk Delft, Maastricht en Amsterdam), besloten we meer steden te gaan bezoeken en een verslag te maken van wat nieuwe winkelprojecten in het kernwinkelgebied teweegbrengen en onze bevindingen van de stad voor Shopping Centre News. Dit keer hebben we een deel van de binnenstad van Arnhem onder de loep genomen.

Een wandeling

I

n Arnhem was zoveel te zien, dat we niet alle nieuwe en vernieuwende projecten in de binnenstad hebben kunnen bezoeken, maar natuurlijk wel de recente ontwikkeling ‘Musiskwartier’ van Multi Vastgoed. Reden te meer om deze stad in de toekomst nog eens aan te doen.

door Marc Majolee (Johan Matser Projectontwikkeling), Jacq Cornelissen (Polyground) en Jorine de Soet (KIR, Kordaat in Ruimte)

Voordat we echter het centrum van de stad aandeden, bezochten we eerst winkelcentrum Lely, dat zich bevindt aan de Dr. C. Lelyweg. de aanrijroute via Westervoort naar het centrum. Winkelcentrum Lely is van buiten een onooglijk winkelcentrum met grootschalige formules. Het is er voor het relatief vroege tijdstip, tien uur ’s ochtends, behoorlijk druk. Met vestigingen van Jumbo, Lidl, Kruidvat, Marskramer, Zeeman, Vögele, Scapino en Halfords en ruime, gratis parkeergelegenheid voor de deur is het een bijzonder aantrekkelijk winkelcentrum om functioneel en doelgerichte aankopen te doen; hetzij dagelijkse boodschappen, hetzij een specifiek artikel waarvoor vergelijken niet noodzakelijk is.

Vorm versus functie Na ons korte

bezoek aan winkelcentrum Lely vallen we in het andere uiterste wanneer we uit de vernieuwde en verruimde parkeergarage van het Musiskwartier komen en het centrumgebied in lopen via de toegang tot de Walstraat. De entree op verdieping valt ons een beetje tegen. Dit wordt veroorzaakt doordat zich enerzijds de betaalautomaat voor de parkeergarage midden in ‘ontvangsthal’ staat en daarmee al het zicht op de straat beneden ontneemt. Het contact met ‘buiten’ had ons inziens beter gekund.

Anderzijds oogt de functionele invulling op deze plek niet heel spannend met een dierenwinkel, een drogist en een vestiging van Zeeman. Bovendien ogen de vorm van het trappenhuis en het gebruikte materiaal nogal industrieel. En dat is niet wat wij verwachtten van een entree van een centrumontwikkeling die bijna de NRW-jaarprijs heeft gewonnen.

Eenmaal buitengekomen in de Walstraat wordt deze eerste indruk echter geheel gecompenseerd. We lopen direct de binnenstad van Arnhem in Knap staaltje Omdat wij weten

Functie versus vorm Bij het zien

en ondergaan van dit winkelcentrum constateren wij dat dit eigenlijk een goed, zij het in dit geval goedkoop van opzet, voorbeeld is van een winkelcentrum aan de rand van de stad dat inspeelt op de behoefte van consumenten om snel en efficiënt bepaalde aankopen te kunnen doen. Functionele aspecten wegen bij dit soort winkelen beduidend zwaarder dan vormaspecten. En dat zien we ook duidelijk in dit winkelcentrum.

Aan sfeer is relatief weinig gedaan. Het winkelcentrum is zeer ruim en overzichtelijk opgezet en wordt uitstekend beheerd. Het is er schoon en de uitstallingen staan werkelijk strak op een rij.

12 scn 6 | 2007

dat dit het Musiskwartier is én omdat het er nog nieuw uitziet, is duidelijk dat het hier om een recente ontwikkeling in een historische binnenstad gaat.

Kijken we echter naar de stedenbouwkundige structuur en het ontwerp, dan maakt dit nieuwe centrumdeel nu al een ‘natuurlijk’ onderdeel uit van historische Arnhemse binnenstad. Echt een heel knap staaltje werk! De passage die gerealiseerd is door het oude pand van de Gruyter (uit het begin van de vorige eeuw) op de hoek van het Land van de Markt, de Roggestraat en Beekstraat is werkelijk een lust voor het oog door de harmonieuze combinatie van hoogte, transparantie, kleur- en materiaalge-

arnhem Het Musiskwartier

door Arnhem bruik en prachtige verlichting. Een voorbeeld van een passage die van iets naar iets leidt en bovendien kwaliteit biedt.

En tot onze vreugde is het er op het moment van ons bezoek, vrijdag rond het middaguur, bijzonder druk.

Invulling, aanvulling en kwaliteit Het V&D warenhuis maakt met 15.000 m² een belangrijk deel uit van de totale ontwikkeling van 32.000 m². Van dit laatstgenoemde metrage vormt slechts 7.000 m² vloeroppervlak een kwantitatieve toevoeging. Dit relatief gering aantal uitbreidingsmeters benadrukt nog eens de kwalitatieve toevoeging aan dit deel van de binnenstad.

De architectuur wordt nadrukkelijk gekenmerkt door modern en retro, waardoor enerzijds een historiserend effect optreedt, anderzijds de moderne aansluiting met de Velperbinnensingel vanuit stedenbouwkundige optiek zeer verantwoord is. Kijken we naar de functionele invulling, dan vinden wij deze in het algemeen niet heel spannend.

Zoals in de meeste centrumgebieden en vooral wanneer er recent ingrepen hebben plaatsgevonden, domineert het landelijke keten- en filiaalbedrijf overduidelijk. Wel zien we een aantal uitstekende invullingen van bekende winkelformules als het gaat om de inrichting.

Zo bevindt zich hier een duidelijk zich onderscheidende schoenenwinkel van Schuurman, die heel aardig haar winkel gethematiseerd naar (goede) merken heeft ingedeeld en daarmee creatief heeft ingespeeld op de wat onhandige ruimteindeling als gevolg van het feit dat de unit tegen de bestaande V&D is aangebouwd. Ook de vestiging van Sting met 2000 m² over meerdere verdiepingen is absoluut de moeite van een bezoek waard, zowel wanneer men het als beroepsgedeformeerde niet kan laten fraaie formules te bezoeken, als wanneer

men op zoek is naar een redelijk gekleed casual, hip kledingsstuk voor een niet te hoge prijs. Het interieur en de verschillende ruimtes met mega-beeldschermen zijn allemaal bijzonder en met aandacht voor detail vormgegeven.

Contrast Het gehele Musiskwartier

wordt omsloten door de Roggestraat, Land van de Markt, de Beekstraat, de Velperbinnensingel en Nieuwstad. Binnen dit gebied heeft Multi Vastgoed (toen nog) een heel nieuw deel binnenstad gecreeërd, waarin nieuwe straten en pleinen elkaar op passende wijze afwisselen.

Nadat we (nogmaals) enigszins overdonderd zijn door de kwaliteit van het Musiskwartier, wandelen we door de Bovenbeekstraat. Opvallend is hier een ‘inbreiding’: letterlijk een u-vorm die uit de straat ‘gehapt’ lijkt uit de zeventiger jaren van de vorige eeuw, zo schatten wij. Werkelijk een gedrocht, wanneer we dit vergelijken met waar we net vandaan komen. Het project bestaat uit winkels en appartementen en de invulling is niet echt attractief maar wel bijzonder: op de begane grond bevinden zich een vestiging van Pipoos, een onduidelijke sportzaak en iets dat eruit ziet als een feestwinkel. De bouwstijl is typisch voor de tweede helft van de crisisbouw en om onduidelijke redenen heeft de architect zijn ‘u-vorm’ deels afgesloten met een soort ‘schip op palen’ dat de winkelplint vrijwel geheel aan het zicht onttrekt. Zonde dat naast zo’n schitterend project als het Musiskwartier zo’n onduidelijk project staat. Aan de andere kant zien we op deze manier wel heel mooi in welke tijd op welke wijze wij stedenbouw bekeken en bekijken. Lopend door dit meer noordoostelijke deel

>

lees verder op pagina

14 scn 6 | 2007 13

arnhem

Musiskwartier

<

vervolg van pagina

13

van de Arnhemse binnenstad en wetend wat zich op de plek van het Musiskwartier bevond, voordat dit gerealiseerd was (bijna een no-go area, bestaande uit dichte wanden, achterkanten en expeditie), ontstaat een aardig tijdbeeld van de verschillende perioden die de binnenstad heeft mogen doormaken.

Toeristische route Bijna aan het

einde van de Bovenbeekstraat slaan we linksaf de Ruiterstraat in. De Ruiterstraat is (in elk geval op dit moment van de dag) een rustige straat met relatief weinig uitstraling. Dit beeld wordt in positieve zin doorbroken door Broodbakkerij Van Der Meijden op nummer 37.

Deze bakkerij is hier al gevestigd sinds het jaar 1904. Wij zijn alle drie niet bekend met deze bakkerij, maar hier in Arnhem lijkt dat een uitzonderlijke situatie. Er staat een rij met klanten tot ver in de straat. Geprikkeld door nieuwsgierigheid besluiten wij er alle drie iets te kopen. En inderdaad; de kwaliteit is uitstekend!

Op het Jansplein en de Jansplaats aangekomen bewonderen we het oude postkantoor. Het postkantoor stamt uit het einde van de 19e eeuw en is in neogotische stijl opgetrokken. In 2004 heeft Elizen Vastgoed bv uit Twello het pand opgekocht. Deze nieuwe eigenaar heeft plannen om er horeca te realiseren en appartementen op verdieping. Inmiddels hebben boekhandel Selexyz en een

14 scn 6 | 2007

vestiging van la Place en huurcontract afgesloten. Wij zijn van mening dat horeca aan het plein zeker een kwalitatieve toevoeging betekent op deze plek.

Zelf gebruiken we een uitstekende lunch aan hetzelfde plein op de hoek bij bar-café-trattoria Zilli en Zilli, waar zo te zien het betere Arnhemse publiek komt.

Via de Grote Oord steken we in zuidelijke richting de drukste winkelstraat van Arnhem, de Vijzelstraat, over en lopen naar een aantal aantrekkelijke straten die onderdeel zijn van het ‘stegengebied’, via de Wielakkerstraat over het Eiland naar de Kerkstraat. Deze straten worden gekenmerkt door een stedenbouwkundige/architectonisch smeltkroes van historische bouw en na-oorlogse crisisbouw. De invulling is net zo afwisselend. We vinden er creatieve, originele zelfstandig ondernemers, met name op het gebied van mode waaronder het net geopende ‘Coming Soon’ (een initiatief van de lokale onderneemster Judith ter Haar (Jones) en ArtEZ hogeschool voor de Kunsten) tot en met discountformules. Eigenlijk is dit deel van het centrum een wat onduidelijk te positioneren deel.

Kerk en stadhuis Wanneer we aan

het einde van de Kerkstraat de Broerenstraat ingaan en de Markt oplopen wordt het contrast wel heel erg groot. Midden op het plein bevindt zich de Eusebiuskerk, een imposant, markant bouwwerk in laatgotische stijl. Het gebouw doet tegenwoordig vooral dienst als locatie die gehuurd kan worden voor evenementen. Aan de voet van de kerk wordt de

warenmarkt gehouden. Even verderop achter de kerk zien we het stadhuis; een duidelijke manifestatie van de functionele bouw in de zestiger jaren van de vorige eeuw. Voor het stadhuis bevindt zich een grote waterpartij, die op het plein voor de kerk in stijl herhaald wordt in een moderner, kleiner formaat. Beide gebouwen zijn op eigen wijze indrukwekkend en over smaak valt niet te twisten. Over de flanken van het plein zijn we het echter helemaal eens met elkaar.

In hun huidige opzet en uitstraling vormen deze een overduidelijk voorbeeld van treurige crisisbouw. Wij zijn het er over eens dat deze bouwstijl behoorlijk afbreuk doet aan de andere kwaliteiten van het plein.

Innovatieve ontwikkeling Na-

dat we ons verbaasd hebben over de kleurrijke samenstelling van bouwwerken aan de Markt en langs de Broerenstraat buigen we af de Bakkerstraat in.

We worden hier eerst welkom geheten door een enorme ijshoorn aan de gevel die de vestiging van een verse ijswinkel aankondigt. De Bakkerstraat is een straat met een duidelijk die zich duidelijk positief ontwikkelt. Lopen we vanaf de Broerenstraat in de richting van het Hemelrijk, dan neemt de kwaliteit van de winkels zichtbaar toe, evenals de kwaliteit van het vastgoed: in het zuidelijke deel treffen wij nog na-oorlogse crisisbouw aan; even verderop in het meer noordelijke deel echter gaat dit over in panden van naar schatting eind 19e eeuw, begin 20e eeuw. Wij verwachten dat de kwaliteitverbetering van de win-

projecten

projecten kort Eerste paal De Mare Vrijdag 23 november is begonnen met de bouw van winkelcentrum de Mare in Alkmaar. Wethouder Rian van Dam en Anneke de Vries van ING Real Estate groeven een tijdcapsule in op de locatie.

Winkelcentrum De Mare zal uitgebreid worden met 5400 m2 winkelruimte met ruim twintig nieuwe winkels, die het assortiment van De Mare compleet zullen maken. De oplevering van het volledig verhuurde winkelcentrum staat gepland voor het voorjaar van 2009.

Het totale project bestaat naast de winkels uit 65 appartementen. Alle 39 koopappartementen zijn al verkocht op de particuliere markt en 26 appartementen zijn verkocht aan woningcorporatie Vitalis voor de verhuur. Anneke de Vries, directievoorzitter van het Nederlandse ontwikkelingsbedrijf van ING Real Estate: “Het winkelcentrum combineert bekende winkelketens met regionale merken. Daarmee wordt een zeer aantrekkelijke mix gecreëerd.”

Land van de Mark

kels in de richting van de Broerenstraat zal doorzetten. In de Bakkerstraat bevinden zich allerlei winkels in de modische sfeer en de woonaccessoires, zowel zelfstandig ondernemers als (wat kleinere) ketens. Het vastgoed is in het algemeen goed onderhouden en heeft een verzorgde uitstraling. Dat is trouwens in het algemeen een opvallend element in de Arnhemse binnenstad. Ook de inrichting van de straat is strak met een relatief nieuwe ‘vloerbedekking’ en historiserende lantaarnpalen met bloembakken er aan. De Bakkerstraat heeft duidelijk het karakter van de betere aanloopstraat met bovendien potentie.

Via het Hemelrijk lopen we naar de Weverstraat. We lopen ook even door de Hemelrijkpassage: een verstopte winkelpassage die nauwelijks nog bestaansrecht lijkt te hebben. Het unieke koffiehuis ‘Hemelrijk’ daarentegen dat zich aan een zijtak van de passage bevindt en over een idyllisch buitenterras beschikt, lijkt door haar verstopte ligging juist wel goed te lopen.

Bartokkwartier Aangekomen in

de Weverstraat lopen we direct tegen de locatie van het toekomstige ‘Bartokkwartier’ aan. Marc geeft hier een uitgebreide toelichting op de plannen voor het Bartokkwartier, een project van Johan Matser Projectontwikkeling. Met de gemeente Arnhem is in augustus van dit jaar een koop- en realisatieovereenkomst getekend voor de planontwikkeling van dit gebied. Het te ontwikkelen gebied wordt omsloten door het Kleine

Oord, de Kortestraat en de Weverstraat.

Johan Matser is voornemens dit gebied gethematiseerd en vanuit een ‘lifestylebenadering’ in te vullen met 3300 m² winkels met een diep assortiment, gericht op mode en design in het hogere en artistieke segment dat nadrukkelijk aansluit bij en daarnaast een toevoeging biedt op hetgeen Arnhem momenteel al ‘in huis’ heeft. De twee monumentale panden waarin vroeger de Sint Aloysiusschool en de Arnhemsche Verzekerings Maatschappij en later ook de dansacademie waren gehuisvest, worden gerenoveerd waarbij alle kenmerken blijven behouden. De entree tussen beide gebouwen biedt straks een doorgang naar sfeervolle pleintjes en pittoreske straatjes, waardoor een prettig verblijfsgebied wordt gecreëerd. Daarnaast worden er 58 appartementen gerealiseerd die alle een eigen parkeerplek krijgen in de onder het project alleen voor de bewoners te realiseren parkeergarage.

Het Bartokkwartier bevindt zich op een strategische locatie, op korte afstand van de kruising met Hema, H&M en Mc Donalds –het drukste punt in het Arnhemse kernwinkelgebied – en op de overgang naar het toekomstig te ontwikkelen Rijnbooggebied.

Een volgende keer? Het wordt al

donker en het is tijd om de thuisreis aan te vangen. Wij hadden ook de herontwikkelde en opnieuw in gebruik genomen historische kelders in de Rijnstraat uit de 14e eeuw nog willen bezoeken, evenals het stationsgebied. Dit bewaren we echter voor een volgende keer.

•

Hema in haags Hoge Veld Naast Albert Heijn en discounter Lidl zal in het Haagse winkelcentrum Hoge Veld ook een Hema komen van 350 m². De ontwikkeling van Bouwfonds MAB Ontwikkeling zal in het eerste kwartaal van volgend jaar de deuren openen. ING Real Estate is de eigenaar van zowel het winkelcentrum als de bovengelegen appartementen.

Het project omvat twintig winkels, een openbare bibliotheek en horeca. Deze functies zijn voor een groot deel gelegen aan een overdekt binnenplein, waar de Albert Heijn supermarkt gevestigd zal worden van. In het winkelcentrum zijn nog slechts enkele winkels beschikbaar. De verhuur is in handen van WPM Planontwikkeling uit Den Bosch.

H&M eerste huurder Gooische Brink H&M wordt de nieuwe trekker in het door Top Vastgoed herontwikkelde winkelcentrum Gooische Brink in Hilversum.

Ook met New Yorker, Levi’s, Dockers en Björn Borg is overeenstemming bereikt over de huur van in totaal ruim 1300 m2 winkelruimte.

Het winkelcentrum ondergaat begin volgend jaar een complete metamorfose. Top Vastgoed heeft met Hennes & Mauritz overeenstemming bereikt over de huur van ruim 700 m2 winkelruimte in het midden van het winkelcentrum.

Met deze verhuur geeft Top het startschot voor de tweede jeugd van het winkelcentrum, dat vanaf de start begin jaren ’90 matig functioneerde. Volgens beproefd Top-recept worden nu korte metten gemaakt met het verleden. Concept, indeling en branchering worden ingrijpend gewijzigd. Medio 2008 wordt de nieuwe Gooische Brink opgeleverd. De beleggingswaarde zal dan zijn gestegen tot 60 miljoen euro.

Top Vastgoed wordt bij de verhuur van de Gooische Brink geadviseerd door Kokelenberg & Ouwehand. H&M werd geadviseerd door IVN. Architect van het plan is oud-rijksbouwmeester prof. Hans Ruijssenaars. Het project is een belegging van Achmea.

scn 6 | 2007 15

advertenties

Lödige Benelux is een zelfstandige onderneming en specialist op het gebied van lifttechnieken zoals personen- en goederenliften, goederenheffers, vloerluikheffers en speciaalbouw. Bovendien is het bedrijf in staat aangepaste installaties te ontwerpen en te installeren buiten het standaard leveringsprogramma om, zodat voor ieder specifiek probleem een specifieke oplossing geboden kan worden. De speciaalbouw van Lödige Benelux bestaat uit hefplateaus voor: mindervaliden, auto- en vrachtvervoer, theater-en concertpodia.

Voor verdere informatie kunt u terecht bij de afdeling verkoop (adresgegevens onderaan adv.) of u kunt onze internetsite bekijken.

/FFN EF [BBL TFSJFVT FO UFM NFF

Profiteer nu ook van de voordelen van een PFM klantentelsysteem: • • • •

Levering en beheer van complete systemen Eenvoudig in gebruik, betrouwbare werking Alle typen sensors mogelijk, aangepast aan uw omgeving Eigen klantgerichte techniek en software

• Koppeling met de IT infrastructuur (o.a. TCP/IP) • Uitstekende prijs/prestatie verhouding • Gebruiksklare oplevering in heel Europa Meer informatie en referentielijst op www.flucon.nl FLUCON BV • Kalkovenweg 54 • 2401 LK Alphen a/d Rijn • Tel.: 0172 43 59 01 • Fax: 0172 42 22 71 • www.flucon.nl • E-mail: sales@flucon.nl

column

Collectief beheer voor VvE’s apart specialisme Met een miljoen vierkante meters aan winkelruimte in portefeuille mag Meeùs Vastgoedmanagement zonder meer een van de grotere vastgoedmanagers genoemd worden.

P

aulo da Silva Dias van Meeùs Vastgoedmanagement: ‘Belangrijk is niet alleen het dagelijks beheer, maar vooral ook de brugfunctie die wij tussen eigenaar en huurders, ontwikkelaars, gemeente en eigenaargebruikers innemen. Sommige aspecten van zo’n relatie kunnen nu eenmaal beter door een managementorganisatie behartigd worden. Je brengt dan je –in ons geval 35-jarige – expertise in om niet alleen de probleempunten in een relatie goed op te lossen, maar ook om simpelweg het vastgoed zo optimaal mogelijk te laten functioneren, wat in ieders belang is.’

Een groot deel van de winkelcentra die Meeùs Vastgoedmanagement beheert, behoren tot de centra die in de jaren zestig en zeventig volgens het leaseconcept door het toenmalige moederbedrijf, mbo, zijn ontwikkeld en die functioneren binnen een Vereniging van Eigenarenstructuur. Deze verenigingen zijn aangesloten bij Stichting Collectief Beheer Winkelcentra (cbw), voor wie Meeùs Vastgoedmanagement het management doet. Da Silva Dias: ‘Het gaat om bijna tweehonderd Verenigingen van Eigenaren verdeeld over meer dan honderd winkelcentra en winkelgebieden met woon-, werk- en recreatiefuncties verspreid over heel Nederland. Vanwege de VvE-vorm is dit soort beheer een ‘aparte tak van sport’ en de jarenlange expertise die we hierin opgebouwd hebben mag zonder meer een voordeel genoemd worden.’

Voordelen De voordelen van het col-

lectief beheer van cbw zijn concreet te vertalen naar de volgende aspecten: Objectiviteit • cbw is een onafhankelijke Stichting die ten behoeve van de uitvoering van haar werkzaamheden Meeùs Vastgoedmanagement heeft ingehuurd; Collectiviteit • door de grootte van de portefeuille worden organisatorische en administratieve (efficiency-)voor-

delen behaald, die op individuele basis niet mogelijk zijn; Betrokkenheid • cbw is betrokken bij de aangesloten VvE’s wat blijkt uit de persoonlijke aandacht die tijdens het beheer tot uitdrukking komt; Het verkrijgen van financiële draagkracht • hierdoor is het moge-

lijk (reserve)fondsen te ontwikkelen van waaruit bijvoorbeeld nieuwe winkelcentravoorzieningen gefinancierd kunnen worden; Het verkrijgen van inkoopkracht • door de bundeling is het

mogelijk inkoopvoordelen te realiseren, onder meer op het terrein van (opstal)verzekeringen, onderhouds- en renovatiewerkzaamheden en de aanschaf van promotiematerialen.

Continuïteit • er kan zekerheid worden geboden voor een winkelgebied of winkelcentrum, wat bij individuele eigenarenstructuren niet of in veel mindere mate mogelijk is. Genomen beslissingen, bijvoorbeeld in het kader van een voorgenomen uitbreiding, (re)branchering en (her)positionering van het winkelgebied en de verbetering van de openbare ruimte, kunnen via cbw worden afgedwongen.

In de verschillende beleggingsportefeuilles zijn een aantal markante winkelcentra ondergebracht. Da Silva Dias: ‘Wij managen al vele jaren de winkelcentra Zuidplein (Rotterdam), Schalkwijk (Haarlem), Overvecht (Utrecht), Dukenburg (Nijmegen) en Paddepoel (Groningen). Op het Zuidplein, dat een van de grootste overdekte winkelcentra van Nederland is, hebben wij een team van twaalf medewerkers rondlopen. In de meeste gevallen is onze inzet echter beperkter.’

•

toorman Belang indeplaatsstelling wegnemen?

A

ls de huurder van een winkelruimte zijn onderneming wil overdragen kan hij op grond van de wet onder bepaalde voorwaarden afdwingen dat de verhuurder de overnamekandidaat als nieuwe huurder accepteert. Deze regeling (“indeplaatsstelling”) moet het de winkelier mogelijk maken zijn goodwill terug te verdienen bij verkoop van zijn onderneming.

Wat nu als de verhuurder niet aan de indeplaatsstelling wil meewerken maar wel aanbiedt de overnamesom als afkoopsom te betalen? Is daarmee het belang van de huurder weggevallen en vervalt daarmee ook het recht op indeplaatsstelling? Het antwoord luidt: niet automatisch. De rechter heeft bij een indeplaatsstellingsverzoek een grote vrijheid om waarde toe te kennen aan het belang van de huurder om zijn onderneming over te dragen. Het evenaren van de overnamesom betekent nog niet dat ieder belang bij zo’n overdracht wegvalt, zo oordeelde de rechter in het verleden.

De positie van de verhuurder wordt echter wel veel sterker door zo’n aanbod. Bovendien kan de verhuurder ook langs andere weg de beslissing van de rechter in zijn voordeel beïnvloeden. Dit kan bijvoorbeeld door te wijzen op het belang dat de verhuurder er zelf bij heeft indien de huurovereenkomst niet zou worden voortgezet. Dit belang kan bijvoorbeeld gelegen zijn in het op termijn overnemen van de exploitatie van de winkelruimte (bijvoorbeeld na opzegging van de huurovereenkomst met een beroep op dringend eigen gebruik) of indien het huidige gebruik van de ruimte niet passend is of overlast veroorzaakt. Het eerste kan zich bijvoorbeeld voordoen met het oog op de verdeling van branches in een winkelcentrum. Overlast zal zich bij winkelruimte niet snel voordoen maar is bij horecaruimte heel goed denkbaar.

Kortom: het wettelijke recht op indeplaatsstelling neemt niet weg dat de verhuurder onder bepaalde omstandigheden een goede kans heeft om indeplaatsstelling te voorkomen. Huurders moeten daar dus rekening mee houden. mr. J.C. Toorman Boekel de Nerée advocaten, notarissen en belastingadviseurs te Amsterdam.

T 020 795 32 44

Meeùs Vastgoedmanagement T 070 88 8 4000 www.meeusvastgoedmanagement.com Stichting CBW T 070 88 84 300 www.cbw.nl

scn 6 | 2007 17

foto

de groeten!

Groeten uitâ&#x20AC;Ś Cannes

Het mondaine Cannes is meer dan alleen maar Mapic en Mipim.

In het winkelgebied vind men tal van winkelformules en ook een flink aantal kleinere zelfstandige winkels. In een van de uitlopers van de hoofdwinkelstraat zagen we deze bijzondere snoepshop in piratenstijl. En geloof het of niet: ook volwassenen zagen wij driftig uit de tonnen scheppen!

Nico de Vries P r o j e c t d e c o r a t i e s

scn 6 | 2007 19

spuimarkt den haag

Willem van der Ven van Ontwikkelingsmaatschappij Spuimarkt

Z

20 scn 6 | 2007

oals de nrw-leden die de bijeenkomst van 9 november bijwoonden kunnen beamen, gebeurt er op retailgebied veel in Den Haag. De renovatie van de oude Passage is een prachtig voorbeeld hoe een stuk vergane glorie weer een waardevol onderdeel van de bruisende winkelbinnenstad kan worden. Van een andere orde is de herontwikkeling van het Spuikwartier. Dit stukje winkelgebied wordt in etappes nadrukkelijk tot onderdeel van het kernwinkelgebied gemaakt. Het Rabbijn Maarssenplein bij de Nieuwe Kerk was eerder dit jaar het eerste deelproject van Spuimarkt dat werd geopend. Een belangrijk zwaartepunt in deze reeks ontwikkelingen is het winkelcomplex Spuimarkt. Een imposant gebouw van 21 duizend vierkante meter dat opvalt vanwege de architectuur van Peter Wilson en de moderne winkelformules die aan drie zijden gelegen zijn. Eyecatcher is de centrale roltrap, die als een ware stairway to heaven een verbinding vormt tussen vijf verdiepingen met een bijzonder mix van winkels en uitgaansgelegenheden Shopping Centre News sprak met ontwikkelaar Willem van der Ven, werkzaam bij ing Real Estate Development, maar nu woordvoerder voor de combinatie Ontwikkelingsmaatschappij Spuimarkt cv (oms), een samenwerking tussen ing Real Estate Development, Multi Vastgoed en bam Vastgoed.

het c&a-pand renoveren. Daar zagen we toch van af, omdat het resultaat naar verwachting niet optimaal zou zijn. Vervolgens hebben we het hele pand van Redevco gekocht en zijn we opnieuw gaan ontwerpen.’

De doorbraak in de ontwikkeling kwam toen Marks & Spencer uit Nederland weg ging. Dat gaf de mogelijkheid c&a tijdelijk te verplaatsen. Zodoende kon men het gehele oude gebouw slopen en een compleet nieuw winkelcomplex neerzetten, met daarin ook de nieuwe locatie voor c&a.

Van der Ven: ‘De sloopwerkzaamheden begonnen in 2003.

We namen tijdens de realisatie risico, omdat we nog geen ruimten verhuurd hadden met uitzondering van c&a. Het pand moest daarom maximale flexibiliteit bezitten voor multifunctioneel gebruik. Zo hebben we onder meer de verdiepingen, waar geen winkels gepland waren, constructief veel zwaarder gemaakt. We konden hierdoor bij wijze van spreken elke mogelijke entertainmentfunctie accomoderen. Tevens creëerden we extra hoogte in de verdiepingen dat ook weer flexibiliteit geeft in de verhuur. Het gevolg is dat het pand interessant was voor huurder Fitness First (2700 m2). Die werd aangetrokken door de verdiepingshoogte en de ruimte voor een groot zwembad op de vierde verdieping. Dit zwembad gaat begin volgend jaar open.’

verschillende richtingen Van der Ven schetst een stuk-

Drive-through supermarkten Spuimarkt is op sou-

je ontwikkelingsgeschiedenis: ‘Op deze locatie stond altijd al een groot gebouw. De helft was eigendom van Redevco en werd ingevuld door c&a. Aan de achterzijde lag een winkelcomplex met de naam Markthof. Een deel daar van, de zogenaamde kerkzijde, bestaat nu nog. Maar de stadszijde die aan het c&a-gebouw grensde heeft de ontwikkelaarscombinatie oms bijna vijftien jaar geleden gekocht. We zijn in de loop der jaren verschillende richtingen opgegaan in de planvorming.

In eerste instantie wilden we de Markthof nieuw optrekken en

terrainniveau via de ‘tramtunnel’ gekoppeld aan het aan de overzijde van de straat gelegen v&d-gebouw. De naam ‘tramtunnel’ doet het indrukwekkende souterrain ernstig tekort: het gaat om het moderne en architectonisch zeer bijzondere Randstadrail-station (Rotterdam-Den Haag) en een riante parkeergarage.

Van der Ven: ‘De Plusmark, Eko Plaza en de Aziatische super Amazing Oriental bevinden zich op -1 en zijn vanwege de ligging aan die garage een soort ‘drive-through’ supermark-

spuimarkt den haag

Spuimarkt biedt een bijzondere branchemix van retail en entertainment, verdeeld over maar liefst 21 duizend vierkante meter.

Spuimarkt voorbeeld van creatief ontwikkelingsproces

Haagse binnenstad weer dichter bij voltooiing ten geworden. Deze combinatie van station en garage is voor het gebied een belangrijke katalysator, maar voor ons winkelcomplex ook een belangrijk bronpunt. Op haar beurt levert het Spuimarktgebouw een bijdrage aan de aantrekkelijkheid van Haagse binnenstad.’

Gebiedsontwikkeling Spuikwartier Het hele gebied

in dit deel van Den Haag Centrum wordt Spuikwartier genoemd. Daarin zijn inbegrepen het nu geopende winkelcomplex Spuimarkt en het Rabbijn Maarsenplein (horeca, woningen), maar ook het nog aan te pakken oude pand van Marks

‘Het pand moest maximale flexibiliteit bezitten’ & Spencer, een deel van de Grote Marktstraat en de open parkeerplaats achter de Bijenkorf. De ontwikkelaarscombinatie moest hier met nauwelijks fysieke ruimte voor werkzaamheden of noodwinkelruimte een enorme klus realiseren. ‘We noemen deze ontwikkeling ook wel een ‘schuifpuzzel’.’ zegt Van der Ven. ‘Daarmee doelen we op de tijdelijke verschuiving van c&a naar Marks & Spencer, maar ook de ruil met de oude en de nieuwe bioscoop van Pathé. Daarnaast zijn we in gesprek met v&d om te onderzoeken of dit gebouw ook mee kan gaan in deze gebiedsontwikkeling.’

Deze ingrijpende operatie heeft wel tot gevolg gehad dat het gebied nu duidelijk onderdeel is gaan uitmaken van het centrumgebied. Van der Ven: ‘In de eerste plannen was sprake van een onafhankelijke bestemming, die veel meer op zichzelf gericht was. In samenwerking met het grootwinkelbedrijf en

gemeente hebben we het plan volledig omgegooid. Gekozen werd voor het inbrengen van meer variatie in het winkelaanbod in de Grote Marktstraat en het creëren van verbindingen met de Spuistraat. Dat waren altijd al de twee drukste Haagse winkelstraten, maar de verbinding was niet goed en liep deels door het v&d-warenhuis. De beoogde variatie is nu met dit winkelcomplex Spuimarkt gerealiseerd: niet alleen de c&a zit nu hier, maar een hele plintbebouwing met diverse winkels, winkels op -1 (het souterrain) en op +1 en daarbij ook nog een riante fitnessruimte van Fitness First.’

Spuimarkt is nog niet volledig geopend: begin 2008 volgen de Pathé-bioscoop en een casino van Hommerson.

De volgende fase van deze gebiedsontwikkeling draait vooral om het Marks & Spencer-pand en de koppeling die daar met de rest van het kernwinkelgebied gemaakt gaat worden.

Naar verwachting zal dit in 2011 gerealiseerd zijn. Dat spoort ook met de planning van de gemeente, die het openbaar gebied van de Grote Marktstraat gaat herinrichten als dé centrale boulevard van Den Haag.

Joodse historie Spuikwartier is gelegen in het hart van de Joodse Gemeenschap. Om dit te memoreren zijn verschillende monumenten in het nieuwe gebouw teruggebracht, zoals een gedenksteen voor de hoofdsynagoge van de Nederlands Israëlitische Gemeente in het souterrain van Spuimarkt en een bronzen Davidster van de stichting Levi Lassen op de gevel aan de Grote Marktstraat.

Beide monumenten zijn op 11 december onthuld door burgemeester Deetman. Daarnaast refereert ook het kindermonument op het Rabbijn Maarsenplein aan de Joodse geschiedenis van het gebied.

Zie ook: www.spuikwartier.nl

scn 6 | 2007 21

spuimarkt den haag

Een impressie van de verscheidenheid aan functies en aanbod

22 scn 6 | 2007

spuimarkt den haag

In Spuimarkt zijn gevestigd: Plus Supermarkt, het biologische EkoPlaza en de Aziatische supermarkt Amazing Oriental. Op het gebied van mode: C&A, Zara, Jack&Jones, EDC (by Esprit) en Vero Moda. Verder: Intersport, Lush, Australian Icecream, Schröder Stoffenwinkel, Will’s Pancake House, Eazie en de Postbankwinkel. Op de bovenste verdieping is Fitness First gehuisvest. In het voorjaar 2008 openen ook Pathé Theaters en Hommerson haar deuren.

Spuimarkt Den Haag

scn 6 | 2007 23

nieuws

Duikers in ’t Circus Een duiker en een kraanmachinist hebben de eerste plaat geplaatst van winkelcomplex ’t Circus in het stadshart van Almere. ’t Circus zal worden gebouwd op de plaats van het oude winkelverzamelgebouw tussen de Grote Markt en het Stadhuisplein. Met de realisatie van dit complex van maar liefst 12.000 m2 ontstaat een betere verbinding tussen het oude en nieuwe centrum. Alle belanghebbenden waren aanwezig om te zien hoe de eerste plaat van de gewapende onderwaterbetonvloer, de constructievloer waarop het centrum wordt gebouwd, door duikers onder water werd geplaatst. De oplevering van het winkelcentrum zal in 2009 plaatsvinden.

In de oude situatie zorgde de nauwe straat naast het centrum voor veel drukte. Wethouder Smeeman: “Nu wordt het gebouw iets naar achteren geplaatst, wat zal zorgen voor een ruimere verbinding tussen het nieuwe en het oude centrum.

Ook is de architectuur van het gebouw meer van deze tijd.“ Nog completer winkelaanbod Het winkelcentrum bestaat uit driebo-

vengrondse lagen en een kelderverdie-

ping en zal het aanbod aan winkels in het stadshart van Almere verder completeren. Bestseller, Coltex, Shoe outlet, Men at Work, Perry Sport Van Haren schoenen, een fitnesscentrum en een makelaarskantoor zullen zich straks in ’t Circus vestigen. Met diverse andere potentiële huurders wordt nog gesproken over een mogelijke plek in het centrum.

Paul Tankink, directeur Corio Nederland Retail:”’t Circus heeft altijd al een bijzondere positie gehad in Almere. Deze positie wordt naar de toekomst toe door het goede huurderbestand en de prachtige lay-out alleen maar beter”. De architect van het nieuwe winkelcomplex ’t Circus is Kees Rijnboutt. Hij heeft tevens het gebouw ontworpen van de Dienst Stadscentrum Almere in het Stadshart.

Saendelft krijgt fullservice winkelcentrum

Tie Liebe, directeur Fortis Vastgoed Ontwikkeling: “We zijn blij dat nu met de eerste werkzaamheden kan worden gestart, dat is altijd weer een mijlpaal.

We verheugen ons bijzonder op het resultaat. ” • De Saen in Assendelft, waarvoor de eerste paal onlangs de grond in ging, wordt een centrum met ruim 9200 m2 winkels/horeca met zorgcentrum, 51 koopappartementen, 161 huurappartementen en ruim 440 parkeerplaatsen. Het is een project van OBAN, het samenwerkingsverband van AM, BAM Vastgoed, Bouwfonds MAB Ontwikkeling en Van der Gragt, en is ontwikkeld door BAM Vastgoed. Eind 2009 staat de opening gepland.

Architect Frans Dirks van KOW uit Den Haag heeft gekozen voor het thema ‘burcht’, met gezellige krommende winkelstraatjes en een gevarieerde kleurrijke gevel. Alle looproutes komen samen op het centraal gelegen sfeervolle Saenplein met terrasjes en uitzicht op de Kaaik. Het centrum omvat naast twee supermarkten (Albert Heijn en Vomar Voordeelmarkt) ook een Hema. De overige winkelruimte zal worden verhuurd aan diverse speciaalzaken en winkels, zowel food als non-food. Ook is er een grand café gepland. De Saen biedt ruimte aan een compleet winkelaanbod. In de buitenring rond het winkelcentrum zullen een aantal wijkondersteunende diensten worden gehuisvest.

De woontoren van 25 meter hoog is een belangrijk herkenningspunt in de wijk. In de woontoren komen luxe koopwoningen met een prachtig uitzicht over de Kaaik. Boven de winkels verrijzen in een gevarieerd aanbod betaalbare koopwoningen en huurwoningen.

•

24 scn 6 | 2007

nieuws Schiphol plaza viert feest het vernieuwde Shopping Centre Schiphol Plaza is in november heropend door de wethouder van economische zaken van de gemeente Haarlemmermeer, Arthur van Dijk. In het vernieuwde Plaza openden Starbucks en Planes@Plaza hun deuren op Schiphol Plaza.

Planes@Plaza is de nieuwe vliegwinkel met vele vliegtuigmodellen maar ook speelgoed, souvenirs en textiel.

De winkel is gevestigd in de romp van een vliegtuig.

Schiphol Plaza is het afgelopen jaar uitgebreid met vele nieuwe winkels en horecafaciliteiten. Zo zijn er nu handige winkels bijgekomen als Bloem!, AH to go, Hema, Paolo Salotto en KappĂŠ Toys, Nike, Crocs, boekhandel Libris, Liquors of the World, America Today, Wonder Woman en Capi Foto Service. â&#x20AC;˘

Nieuw centrum Waddinxveen Om plaats te maken voor een gloednieuw centrum zijn de eerste voorbereidende werkzaamheden in Waddinxveen gestart.

D

e toekomstige nieuwbouw in Waddinxveen omvat 22.800 m2 winkelruimte, circa 370 woningen, voorzieningen voor dienstleners en horeca en een bibliotheek. Wethouders Dorenda Gerts en Wiebrand Dijksterhuis van Waddinxveen vinden dat Waddinxveen hiermee een nieuw hart krijgt, dat past bij de gemeente en dat geĂŤnt is op de groei van het aantal inwoners in Waddinxveen.

Gebiedsontwikkelaar Fortis Vastgoed Ontwikkeling verwacht het centrum medio 2011 te kunnen opleveren.

Betrokkenheid De ontwikkeling van de plannen is moge-

lijk gemaakt dankzij de inzet van onder andere vele burgers, verenigingen en raadsleden. Als een eerbetoon aan deze betrokken mensen werd een kunstwerk gemaakt, dat die samenwerking symboliseert. Vier architecten vertaalden de wensen van burgers, gemeente en projectontwikkelaar naar een masterplan en vervolgens in een voorlopig ontwerp. Het resultaat is een centrum met een herkenbare identiteit, vol warmte en variatie in de gebouwen. Het ademt sfeer en kwaliteit uit en bevat alle goede elementen van nieuwbouw. Oog voor kwaliteit was dan ook een belangrijk sleutelwoord tijdens het ontwerpproces.

Op en onder het maaiveld Naast een nieuw winkel-

Hoge Schie van start

O

p 23 november is het officiÍle startsein gegeven voor de bouw van het nieuwbouwproject Hoge Schie dat wonen en winkelen onder ÊÊn dak samenbrengt. Boven in totaal 4.000 m² winkelruimte en een bibliotheek worden 62 drie- en vierkamerappartementen gerealiseerd. Daartegenover komen 30 grondgebonden woningen. Projectontwikkelaars Fortis Vastgoed Ontwikkeling en Van Omme & de Groot verwachten Hoge Schie in het najaar van 2009 op te kunnen leveren.

Het voorzieningenniveau wordt met de komst van dit winkelcentrum aanzienlijk verbeterd. Niet alleen zorgen de twee supermarkten voor een completer aanbod wanneer het gaat om de dagelijkse boodschappen: straks kan men hier terecht voor een breder palet aan winkels.â&#x20AC;&#x153; Vliegwieleffect Gert-Jan Veldkamp van Fortis Vastgoed Ontwikke-

ling verwacht dat Hoge Schie de wijkfunctie en de regionale functie versterkt. â&#x20AC;&#x153;Op dit moment gaan veel mensen nog naar Schiebroek of Schiedam om te winkelen, het aanbod in Overschie is op dit moment gewoon te beperkt. Daar brengen we graag verandering in.â&#x20AC;? Naast de supermarkten Lidl en Plus, komen hier tevens Primera en Bakker van der Breggen. Als toekomstige belegger van het winkelcentrum treedt de Stichting Spoorwegpensioenfonds op. â&#x20AC;˘ Voor meer informatie kijkt u op www.hogeschie.nl.

centrum worden er honderd huurappartementen gerealiseerd en 270 koopwoningen, waaronder eengezinswoningen en appartementen. In het nieuwe centrum komt ook ruimte beschikbaar voor dienstverleners, horeca en de bibliotheek.

Daarnaast wordt een parkeergarage met 1200 parkeerplaatsen gerealiseerd onder het maaiveld. Dat wordt mogelijk gemaakt door het natuurlijk hoogteverschil van meer dan drie meter tussen het plangebied en de omliggende gebied. Centraal in het plan komt een plein dat een doorkijk zal bieden naar het Warnaarplantsoen.

De eerste werkzaamheden betreffen voorbereidende grondwerkzaamheden op het terrein tussen de spoorbaan en de Be Fair locatie. â&#x20AC;˘

NBSLFUJOH DPNNVOJDBUJFQMBOOFO FWFOU PSHBOJTBUJFT CFHFMFJEJOH IFSPOUXJLLFMJOHFO QSPNPUJFKBBSQMBOOFO DPNNFSDJqMF BDUJFT DPODFQUPOUXJLLFMJOHFO

8FJKFST 'FSOBOEF[ DPNNVOJDBUJF PSHBOJTBUJF XXX XGDPNNVOJDBUJF OM

scn 6 | 2007 25

projecten

Door Edwin Brugman

Eindelijk het wink dat

In groeigemeente Spijkenisse bleef de winkel­ oppervlakte achter bij het Nederlands gemiddelde. Verandering leek haast onmogelijk vanwege de lastige infrastructuur. Nu heeft PMS Vastgoed toch een nieuw hart in de stad gecreëerd dat de kansen kan keren – mede dankzij een zeer energieke wethouder.

26 scn 6 | 2007

S

pijkenisse (gelegen bezuiden Rotterdam op een van de Zuidhollandse eilanden) is als groeigemeente in de jaren ’70 en ’80 groot geworden. Het inwonertal explodeerde van 30 duizend naar 75 duizend inwoners. Vreemd genoeg groeiden de voorzieningen niet mee, met als gevolg dat Spijkenisse tot voor kort de kleinste winkeloppervlakte per hoofd van de bevolking in Nederland had. De stad had dan ook een forse koopkrachtafvloeiing en vanuit de regio vloeide ook nauwelijks koopkracht naar Spijkenisse toe: de stad had simpelweg een onvoldoende attractief winkelaanbod en al helemaal geen prettig verblijfsklimaat. Maar verandering leek onmogelijk vanwege de ongelukkige ligging van enkele woningen, de bibliotheek en het theater.

Shopping Centre News sprak op locatie met wethouder Gert-Jan ’t Hart en Cor Koopmans en Han Vaandrager van pms Vastgoedontwikkeling. ’t Hart is nu bijna acht jaar wethouder en zeven jaar politiek verantwoordelijk voor het centrumplan. De contacten met pms stammen uit 2001. ’t Hart: ‘Het centrumplan van Spijkenisse draait om nieuwe winkelvoorzieningen, meer kwaliteit, meer diversiteit en nieuwe culturele voorzieningen. Tevens krijgt het hele centrum een nieuwe openbare ruimte, een havenplein met 1500 m2 horeca. Want in heel Spijkenisse was geen terrasje in de zon te vinden. Aan de periferie van het centrum komen drieduizend woningen.’

projecten

Impressies van het nieuwe centrum in Spijkenisse.

Foto middenonder: Han Vaandrager en Cor Koopmans van PMS met wethouder Gert-Jan ‘t Hart van Spijkenisse

elaanbod bij Spijkenisse past Om de ruimte voor met name de winkels te vinden, werden onconventionele oplossingen bedacht. Het relatief jonge theater, de schouwburg en een dertigtal woningen moesten wijken voor het nieuwe centrumplan. En dat allemaal in een heel korte tijd: in 2001 vond de eerste besluitvorming plaats, in 2005 waren de eerste winkels al opgeleverd. ’t Hart: ‘Dat is natuurlijk een ongekend korte doorlooptijd voor zo’n heel proces, in aanmerking genomen wat we eerst allemaal moesten slopen en verwerven.’

Vaandrager merkt op dat de parkeergarage die nu gerealiseerd wordt, op zijn beurt als bronpunt fungeert voor het opleven van een ander gebied, de Voorstraat en de Nieuwstraat.

De gemeente is actief bezig ook dit gebied nieuw leven in te blazen. ’t Hart: ‘Wij kopen zelf panden en zorgen ervoor dat

Ook het jonge theater moest wijken voor het nieuwe centrum

Aanjager voor meer De vernieuwingen van het cen-

trumgebied hebben ook de functie van aanjager gehad: ‘Andere projecten volgden als vanzelf, zoals het abc-complex en de Stadhuispassage. Die projecten waren nog relatief jong, maar zagen er niet meer uit. Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat ze in die tijd zo bouwden’, zegt ’t Hart. Omdat de gemeente graag zag dat de coördinatie in één hand bleef, werden deze eigenaren in contact met pms gebracht. Pms zorgde vervolgens voor een plan voor deze onderdelen, dat bovendien aansloot op het nieuwe winkelgebied. Koopmans: ‘In het centrum stond ook al jaren een lege bioscoop. Wij hebben voorgesteld dit gebouw geschikt te maken voor het Kunst- en Educatiecentrum en dat zit er nu perfect in. Daarmee is een forse leegstand weggewerkt én je houdt die voorzieningen mooi in het centrum.’

kwalitatief ongewenste elementen verdwijnen en de juiste invulling er voor in de plaats komt.’ Andere taal dus voor ‘de rotzooi gooien we er uit’. De gemeente Spijkenisse is alert op signalen die aangeven dat een straat achteruit gaat: ‘Als er een belwinkel in een straat komt, is dat niet best. Dat moet niet en wij doen er alles aan om dit te corrigeren. En met succes.’

Vaandrager: ‘De gemeente heeft hier inderdaad een heel bepalende rol in. Normaal heb je een brancheadviescommissie, maar hier hebben we een-op-een overleg met de gemeente en we stemmen onze ideeën af met de wethouder.’

>

lees verder op pagina

28 scn 6 | 2007 27

<

vervolg van pagina

27

Dat klinkt niet echt democratisch, toch? ‘Als het maar goed is voor de stad!’, zegt ’t Hart. Vaandrager: ‘De wethouder kent de stad als geen ander. Hij spreekt iedereen, weet wat er speelt en de bevolking is enthousiast over wat hij hier tot stand brengt.’ Aha, een politicus met een breed draagvlak? ‘Wij, van de partij Onafhankelijk Nieuw Spijkenisse ons, hebben bij de laatste verkiezingen bijna de helft van alle stemmen behaald en dat is tamelijk uniek. We doen al mee vanaf 1994 en zijn dus ook geen eendagsvlieg. In de loop der jaren zijn we gegroeid van vijf raadsleden en een wethouder naar zeventien raadsleden en drie wethouders.’

nen tijdelijk onder te brengen in een hotel. En er zijn meer van dit soort incidentele problemen geweest. Maar omdat ze goed opgelost zijn, zijn we ze al bijna weer vergeten.’

Pms is met deze ontwikkeling in begin 2002 gestart. En nu, vijf jaar na dato, is het project op een haar na klaar. ‘We hebben toch bijna de hele binnenstad verbouwd. En dat krijg je niet voor elkaar als je geen goed bestuur hebt en niet de hele Raad achter het plan hebt staan’, aldus Koopmans. ’t Hart: ‘Nou, er waren wel een paar kleine oppositiepartijen tegen. Die hebben dat echter niet kunnen uitbuiten bij de verkiezingen. Want ondanks het grootschalige sloopprogramma, zijn wij als partij nog groter geworden. Maar de operatie in het centrum was ook zó ongelooflijk hard nodig...’.

Als wethouder zelf meedoen in het proces Hoe

PMS Vastgoed Rivièrelaan 1 4731 CS OUdenbosch T 0165 317635 F 0165 320908 info@pmsvastgoed.nl www.pmsvastgoed.nl

28 scn 6 | 2007

kijken jullie terug op de samenwerking tussen ontwikkelaar en gemeente? ’t Hart: ‘Ik ben daarover bijzonder tevreden. We hebben korte lijnen en de generaals van de gemeente praten met de generaals van de ontwikkelaar. Verder geldt in onze samenwerking ‘een man een man, een woord een woord’. Tot op heden is dat zo geweest. Kijk, bij tijd en wijle belden ze me ook op onmogelijke tijdstippen, maar dat vind ik niet erg. Dat is in het belang van de stad.’

De wethouder vindt het verder erg belangrijk dat voorkomen wordt dat de samenwerking bemoeilijkt wordt door ‘bureaucratische molens’. ‘Het is het beste als de wethouder zelf meedoet in het proces.’ Koopmans: ‘Voor ons was het ook een unieke ervaring om zo nauw met het bestuur van de gemeente samen te werken. En het bestuur van Spijkenisse is zeer actief geweest, want uiteindelijk moest de sanering van appartementen mogelijk gemaakt worden. Daar heeft de wethouder zich persoonlijk mee bemoeid door een deel van de 30 gezin-

Contacten De wethouder heeft een ‘aanwezige’ manier van

ambtsinvulling. Dat illustreert hij nog eens tijdens de rondwandeling. ‘Je bent wethouder, maar ik vind niet dat je die functie alleen op je werkkamer kunt invullen. Je moet buiten zijn en contacten leggen. Alle gezinnen van de woningen die gesloopt moesten worden, heb ik persoonlijk uitgelegd waarom dat nodig was. En ja, soms druist het algemeen belang in tegen het individueel belang. Maar we hebben het wel gedaan.’ Zonder overdrijven is deze aanpak hét persoonlijke kenmerk van de wethouder. ‘Het heeft me bloed zweet en tranen gekost, maar ons verhaal was gewoon goed.’ Hij kan nog wel veilig over straat? ‘Nu we het gerealiseerd hebben, is het een genot om over straat te lopen. Ik word gewoon op straat gefeliciteerd! Mensen zeggen ‘blij dat je volgehouden hebt’.

Over de oude situatie Vaandrager: ‘Spijkenisse was de

grootste plaats van de eilanden. Maar omdat er veel formules

Het nieuwe winkelhart van Spijkenisse strekt zich uit over twee niveaus.

De architectuur is van Soeters van Eldonk Architecten.

niet hier te vinden waren, gingen de meeste mensen van de eilanden naar elders voor hun inkopen. Zoals naar Hoogvliet of met de metro naar Rotterdam.’

Dat was toch ook een doelstelling voor een winkelcentrum als Rotterdam Zuidplein? ‘Ja, maar die situatie was onnatuurlijk. Een plaats van de omvang als Spijkenisse moet gewoon voldoende eigen voorzieningen hebben, alleen al voor dat deel van de burgerij dat wat minder mobiel is. Ook de winkelmarkt gaf aan zich graag in Spijkenisse te willen vestigen. Er was echter geen fysieke ruimte. Alles was kleinschalig versnipperd. En daar is met dit project een antwoord op gegeven.’

Slimme oplossingen Je merkt het bijna niet maar het

zit er wel in: het hoogteverschil in het winkelgebied. Koopmans: ‘Je hebt in Spijkenisse een polder- en een dijkniveau.

In het abc-complex zaten op het dijkniveau een aantal goede winkels. Maar het A1-gebied was gelegen op polderniveau.

Doordat we nu in de abc-passage Hans Textiel hebben kunnen verschuiven en een brug hebben gecreëerd op dijkniveau, hebben we in wezen nu een project van een volle hectare op A1-niveau. Dat is een van de slimme oplossingen in dit plan.

Verder hebben we door het hele project heen rondom winkelwanden en entrees gemaakt. Dat is tot het uiterste doorgevoerd en geeft een hoge kwaliteit van de beleving.’

En dan is er het concept van de ‘doorzakwoning’. Dit woningtype is bedacht om te voorkomen dat achterzijden van winkels voor blinde muren zorgden. De truc is dat de woning van +1 aan de achterzijde een sprong naar beneden maakt.

Zo is de achterzijde van de winkel dus ‘afgedekt’ met woning, wat ook ten goede komt aan de sociale controle op het winkelgebied.

Complex Vanwege de vele betrokken eigenaren, was de ope-

ratie zeer complex. Vaandrager: ‘Alle eigenaren van woningen, kantoren en winkels moesten in het plan meegaan. Er moesten verschuivingen plaatsvinden en soms gingen de veranderingen zo snel, dat we in één dag beslissen moesten.’

Koopmans: ‘Het project is ook een voorbeeld van intensief grondgebruik. We hebben zes lagen in deze binnenstad gebouwd: een parkeergarage ondergronds, twee lagen winkels en drie lagen woningen. Neem daarbij het ‘rondgebruik’ van de ruimte en het feit dat we bij oplevering alles verhuurd hebben, dan kunnen we toch wel stellen hier een goed project af-

Speciaal voor dit project werd de doorzakwoning bedacht geleverd te hebben, waarover ook de ondernemers en consumenten enthousiast zijn. En dan is de cirkel weer rond: zowel wij als de gemeente doen het uiteindelijk voor die consument.’

Wethouder ’t Hart vindt het feit dat het project zo gerealiseerd is als het is, een felicitatie voor de politiek van Spijkenisse. ‘We hebben met z’n allen de rug recht gehouden. En je haalt nogal wat over je heen: jonge panden slopen, de boel twee jaar overhoop...’

Het resultaat mag er zijn. En bent u nrw-lid, bezoek dan beslist de lunchbijeenkomst in februari, die in Spijkenisse gehouden wordt.

• info: www.pmsvastgoed.nl

scn 6 | 2007 29

Het best beveiligde winkelcentrum van Nederland

Als meest complete beveiligingsbedrijf van Nederland zetten we altijd de juiste mensen in. Werken we met de meest geavanceerde technologieën. En brengen we alles samen in de modernste AlarmServiceCentrale van Europa. Maar daar houdt het voor ons niet op. We meten tevredenheid en kwaliteit. Signaleren trends en ontwikkelingen. En zoeken continu naar nieuwe oplossingen om mensen en eigendommen nog beter en efficiënter te beschermen. Het maakt Trigion tot dé toonaangevende partner in het creëren van veiligheid. Ook voor u! Wilt u weten wat Trigion voor uw organisatie kan betekenen? Kijk voor meer informatie op www.trigion.nl of bel 010 - 298 11 33. Wij zijn u graag van dienst.

Trigion. Toonaangevend in veiligheid

De juiste mensen op de juiste plek

donderdag 14 februari Groningen-Assen Vastgoed® 2008 Groningen dinsdag 19 februari Flevoland Vastgoed® 2008 Lelystad woensdag 5 maart Twente Vastgoed® 2008 Hengelo donderdag 6 maart Drechtsteden Vastgoed® 2008 Ridderkerk woensdag 19 maart RijnGouwe Vastgoed® 2008 Leiden donderdag 27 maart Amsterdam Vastgoed® 2008 OBA Amsterdam dinsdag 22 april 2008 WinkellocatieMarkt® België ’08 Horta Antwerpen donderdag 2 oktober 2008 WinkellocatieMarkt® Nederland ’08 Spant! Bussum publicaties: Managen van samenwerkingsprocessen WinkellocatieMarkt® Magazine 2 Te bestellen via onze website: www.managementproducties.com

16 januari 2008 Congres Dynamische Winkelplanning (org. NRW, HBD, VNG en MKB Nederland) Locatie: Utrecht Informatie: www.nrw.nl 16-18 april 2008 ICSC European Conference Locatie: Amsterdam Informatie: www.icsc.org

beurzen en congressen

column

mulder Aanpassing van de huurprijs, waarom en hoe?

D

e wetgever heeft ooit bedacht dat middenstanders (winkeliers, horecaondernemers en recreatiebedrijven) wettelijk beter beschermd moeten worden in een huur/verhuurrelatie dan gebruikers van bijvoorbeeld bedrijfsruimten en kantoren. De reden hiervoor is dat deze middenstanders zich richten op consumenten en daarom fors investeren in uitstraling en aantrekkelijkheid van hun pand om op die manier ter plaatse naamsbekendheid op te bouwen. Dit betekent niet dat er in de wet helemaal geen bepalingen voorkomen die voor een huurder en/of verhuurder van dergelijke ruimten minder plezierig zijn. Eén van de mogelijkheden die de wet biedt is de zogenaamde aanpassing van de huurprijs.

Een dergelijke procedure kan zowel voor een huurder als een verhuurder tot een onverwachte uitkomst (lees een kans of een bedreiging) leiden. Onderstaand een praktijkvoorbeeld.

Een echtpaar heeft drie jaar geleden haar droom waargemaakt. Met hun twee dochters hebben ze een leuk klein kledingwinkeltje overgenomen in het centrum van een middelgrote stad. Hij in de winkel, zij de administratie. De inventaris en goodwill zijn gekocht en het lopende huurcontract is overgenomen. Het was hen destijds wel opgevallen dat de huur ‘stevig’ was, maar de omzetcijfers zagen er gunstig uit, dus het moest en zou lukken.

Na een goed eerste jaar, kwamen er twee hete zomers. Iedereen kent het gezegde: ‘Vrouwen bloot, handel dood’. Toen bleek dat de boterhammen thuis maar dun belegd konden worden. Een relatie van het echtpaar opperde het idee om eens kritisch naar de huurprijs te laten kijken door een ervaren retail adviseur, de eerste vijf jaren van de huurperiode waren immers verstreken.

De retail adviseur zal in dergelijke gevallen eerst kijken naar de functionaliteit van de ruimten in het gehuurde en vervolgens onderzoek doen naar “vergelijkbare” bedrijfsruimten. In het onderhavige geval was de conclusie van dit onderzoek dat de huurprijs van het echtpaar (ruim 39 duizend euro per jaar) fors hoger was dan die van vergelijkbare panden. Na voornoemd onderzoek heeft de retail adviseur aan de verhuurder een verlaging voorgesteld naar 25 duizend euro per jaar.

Helaas was de verhuurder niet bereid om zich zo maar gewonnen te geven. Hij liet het aankomen op een gerechtelijke procedure. Een rechter heeft echter in principe geen of weinig verstand van vastgoed en hij laat zich dan ook vaak adviseren door de plaatselijke Bedrijfs Huur Advies Commissie (BHAC). Na een lange procedure kwam na bijna een jaar het verlossende antwoord van de rechter. De huurprijs werd uiteindelijk aangepast naar 23 duizend euro per jaar. U zult begrijpen dat het echtpaar dolgelukkig was dat ze het huur herzieningstraject toch hebben doorgezet. De uitkomst betekende voor hen een hele goede en gezonde balans in de bedrijfsvoering.

Veel retailers/huurders (maar ook verhuurders) hebben het idee dat hun huurprijs niet klopt, maar durven een discussie met verhuurder (of huurder) vaak niet aan.

Soms komt dit omdat er van vroeger uit een baas-werknemer verhouding was of omdat de eigenaar van het pand familie is. Toch verdient het de aanbeveling om de huurprijs niet te beoordelen als verhoudingscijfer van de omzet, hetgeen toch nog vaak voorkomt. De huurwaarde van een pand is namelijk niet alleen maar gerelateerd aan iemands ondernemerscapaciteiten. Ons advies is om de verhouding omzet-huur eens los te laten en eens wat vaker naar de huren van de buren te informeren. Het kan u uiteindelijk (veel) geld opleveren. edwin mulder partner retail dtz zadelhoff, t 030 602 22 11

scn 6 | 2007 31

projecten

Bilgaard van puinhoop naar Op 20 januari van dit jaar kreeg Multi Vastgoed de opdracht om het nieuwe Bilgaard te ontwikkelen. De winkels van twaalf door de brand getroffen ondernemers worden voor het einde van dit jaar opgeleverd. Dus in elf maanden een winkelcentrum opnieuw bedenken en voor een groot deel herbouwen. Kan dat en hoe gaat dat in z’n werk?

Boven: Bilgaard voor de brand Rechts: Gawein Minks van Multi Vastgoed (l) presenteert de maquette van het nieuwe Bilgaard samen met ondernemers-eigenaars Henk Overeem en Theo Copini (r)

32 scn 6 | 2007

In de brand,

H

et in 1970 door mbo ontwikkelde Bilgaard in Leeuwarden-Noord maakte haar eerste renovatie mee in 1991. Toen kwam de nacht van 24 augustus 2006.

Na een grote brand resteerden nog zeventien van de 33 winkels. Een hele flank en meer werd weggeslagen. Van de overkoepeling bleef niets over. Met noodmaatregelen konden de resterende winkels al weer snel verder functioneren.

Natuurlijk, het winkelcentrum oogt nu nog als een oorlogsgebied, met dit verschil dat de knallen die tot voor kort te horen waren van heimachines afkomstig waren en niet van kanonnen... Maar voor het einde van dit jaar krijgen de eerste winkeliers de sleutel van hun nieuwe winkels en zo rond maart zal de consument weer als vanouds –zelfs nog beter- kunnen winkelen. Het plan is dan nog niet volledig gereed, maar wel al functioneel.

Deze snelle wederopstanding is te danken aan de samenwerking tussen twee enthousiaste partijen: de ondernemers/ eigenaren van de winkels en ontwikkelaar Multi Vastgoed. De ondernemers begonnen al met plannen maken nog voordat de brand letterlijk was uitgewoed. De ontwikkelaar op zijn beurt had z’n huiswerk nog voor de brand gedaan en had Bilgaard als mogelijk herontwikkelingsobject geïdentificeerd en al een visie op de plank liggen voor als het zover was. Na de brand ontstond er gedurende een aantal maanden een situatie van verkennen en inventariseren. Diverse ontwikkelaars dienden zich aan. Uiteindelijk werd op aangave van gemeente

projecten

nieuwbouw in elf maanden

uit de brand en woningcorporaties gekozen voor Multi Vastgoed. Shopping Centre News sprak op locatie met ontwikkelingsmanager Gawein Minks en de ondernemers/eigenaren Henk Overeem en Theo Copini.

Innovatief karakter Allereerst aan Minks de vraag of

Multi niet inmiddels de liga van de wijkwinkelcentra ontstegen is. Immers, het bedrijf maakt het ene na het andere spraakmakende project in binnen- en buitenland en vaak zijn dat grote tot zeer grote projecten. Minks: ‘Wij zijn niet vergeten dat onze roots voor een deel in ontwikkeling van wijkwinkelcentra liggen. Natuurlijk vinden we het heel interessant om grotere binnenstedelijke projecten te doen, maar dat neemt niet weg dat we dit soort projecten nog steeds heel goed kunnen. En of het nu groot of klein is, onze winkelcentra hebben een innovatief karakter en een hoge architectonische kwaliteit en uitstraling: dat krijgt de Bilgaard ook.

En dat in een wijk die van zich zelf nauwelijks uitstraling heeft? ‘Daar zit voor een belangrijk deel de uitdaging in en ook het vertrouwen dat we in onszelf hebben dat we die toegevoegde waarde kunnen leveren.’

Van oud naar nieuw Terug naar het winkelcentrum Bil-

gaard. Dit centrum kende 33 gebruikers en 27 eigenaren in een relatief complexe structuur van een cvve met een gezamenlijk eigendom in de vorm van de passage. Onder de eigenaren

vinden we grootwinkelbedrijven, maar ook pappa-mammawinkels. Minks: ‘Veel eigenaren dus en als complicerende factor daarbij het gegeven dat de ene helft wel is afgebrand en de andere niet.’

Het nieuwe Bilgaard wordt 3500 m2 groter en meet dan 10.000 m2. Maar om dat te bereiken moet er heel wat geschoven worden. De Albert Heijn is al ‘plat’, maar de Aldi, die na de brand door kon functioneren, gaat ook tegen de vlakte en komt op een andere manier weer terug. Minks: ‘Er blijft van het oude project maar 2800 m2 staan en derhalve zijn we aan het ontwikkelen met 7200 m2. Al met al een complexe en interessante opgave waarmee we ook in Friesland ons visitekaartje afgeven.’

De eerste winkels worden zoals gezegd eind dit jaar opgeleverd. De tweede fase waarmee in januari gestart wordt en die duurt tot aan de zomer betreft het geheel verbouwen van de zuidzijde (verhogen winkelruimtes, nieuwe puien, nieuw dak, nieuwe gevel aan de Brandemeer) en tevens de herbouw van de passage. De derde fase is de bouw van de twee koppen, de gehele oostzijde en de westzijde, daar waar de supers Ahold en Aldi hun winkel krijgen.

Net als in het oude Bilgaard, blijft het winkelen op één laag plaatsvinden. Echter, er wordt nu wel onder verantwoordelijkheid van de corporaties nwf en dhf chf een drietal woonla-

>

lees verder op pagina

34

Bezoekers van het oude centrum (links) kijken naar de nieuwbouw (rechts)

scn 6 | 2007 33

projecten <

vervolg van pagina

33

gen (circa 90 appartementen) toegevoegd. Bijzonder is dat de bewoners van die woonlaag op +1 hun eigen parkeerdek en een binnentuin krijgen. Door die toevoeging van woningen kan meer kwaliteit aan de winkels toegewezen worden. decennia aan Bilgaard-ervaring Ondernemer Henk

Overeem heeft in het afgebrande deel ruim dertig jaar een winkel in woninginrichting gehad. Hij rijdt nu met zijn bedrijfsauto door de wijk en haalt zo voor zijn bedrijf nog steeds omzet binnen. Is dat niet veel efficiënter dan een winkel in een winkelcentrum drijven?

‘Veel efficiënter!’ antwoordt Overeem gekscherend – maar intussen staat hij wel te popelen om weer te beginnen in zijn nieuwe pand. ‘Zo’n grote brand, dat was onze grootste vrees.

We wisten dat dit kon gebeuren: er zaten ondernemers tussen die brandgevaarlijke producten op voorraad hadden. En zonder sprinkler houd je de boel dan niet onder controle....’

De brand ontstond echter niet door brandgevaarlijke producten, maar door kortsluiting in een van de machines van de bakker. ‘Het was eerst een gewoon brandje dat om drie uur ’s nachts begon, maar het greep snel om zich heen. Om zes uur stond de AH in de brand en toen die eraan was ging het vuur de andere kant op.’-zegt Overeem.

Juwelier Theo Copini zit ook al 27 jaar in Bilgaard en is een van de trekkers van de heropbouw.

‘Nog terwijl het nasmeulde zijn we begonnen met plannen voor de opbouw na de brand’ De impressie laat goed de bijzondere lichtdoorlaat zien

34 scn 6 | 2007

‘Nog terwijl het nasmeulde zijn we begonnen met plannen voor na de brand. Het heeft namelijk geen zin om bij de pakken neer te gaan zitten. Vanuit de vereniging is er met een paar mensen die onafhankelijk konden denken een stichting opgericht die de heropbouw moest begeleiden. En zo werken we nu. We spreken elkaar dagelijks en hebben intensief contact met de ontwikkelaar.’

Overeem: ‘We waren een hechte club en dat zijn we nog steeds!’ Hij is niet blij met het feit dat dit gebeurd is, maar wel met het vooruitzicht op het nieuwe Bilgaard: ‘Een centrum dat weer helemaal aan de eisen van de tijd beantwoordt, dat mooier en vooral ook veiliger is.’ (ja, dit keer wordt er een sprinklerinstallatie aangelegd - red.) doktoren en piloten Maar hoe staat dit winkelcentrum

eigenlijk in de wijk? Overeem: Dat wisselt. Ik heb de wijk nog meegemaakt dat er veel doktoren en piloten woonden en gezinnen met vier, vijf kinderen. Twaalfduizend mensen woonden er. De samenstelling is nu heel anders en er wonen nog maar een kleine zesduizend mensen. Al bij de renovatie van 1991 wisten we dat het winkelcentrum niet meer alleen van de wijk kon leven. Gelukkig trekken we zoveel mensen van buitenaf, dat we eigenlijk een fris, jong winkelcentrum hebben.’

Bilgaard heeft dan ook een bovenwijkse of misschien wel subregionale functie: consumenten komen ook vanuit de omliggende dorpen als Stiens. Voor hen is het winkelcentrum goed bereikbaar en biedt bovendien ook nog het gemak van gratis parkeren. Het heeft vaak de voorkeur boven de binnenstad van Leeuwarden, het winkelcentrum Zaailand of het winkelgebied van Kammingaburen.

De nieuwe opzet Het ontwerp voor het nieuwe Bilgaard

is van Architectenbureau Arons & Gelauff te Amsterdam. Zij maakten een ontwerp voor woningen en winkels dat past bij de wijk, maar dat tevens voldoende vernieuwing en aantrekkingskracht in zich heeft. Er komt ook een centraal plein, dat als ontmoetingsplaats bedoeld is en een markant hoog element dat de entree aangeeft. Het plein kost natuurlijk vvometers, maar levert een sterke bijdrage aan de kwaliteit.

projecten Het dak is geïnspireerd op wat je in Sevilla wel ziet: doeken die het zonlicht tegen houden, maar toch voldoende licht binnenlaten om het sfeervol te maken. De doorkijk in het dak zorgt ook voor interactie tussen de bovenwereld (de woningen) en de benedenwereld (de winkels). Verder is er een noord-zuid-verbinding ingebracht (over de korte kant), die uitkomt bij de Adelaarskerk, een markant bouwwerk in deze wijk en bij een nieuwe ontwikkeling van Nieuw Wonen Friesland, waar ondermeer een wijkrestaurant in komt. Dat draagt er ook aan bij dat het winkelcentrum meer als centraal punt in de wijk staat.

Minks: ‘De oude nog staande panden worden zeer grondig gerenoveerd. Dat heeft mede met de brandveiligheid te maken, omdat gebleken is dat de aanpassingen die in de loop der jaren doorgevoerd zijn in feite geleid hebben tot een soort ‘lont’ die door het winkelcentrum liep. En daar moet wat aan gedaan worden. De eigenaren van deze panden investeren niet alleen in deze noodzakelijke veiligheidsvergroting, maar ook in het aanzien van de panden.’

Het proces van de voorbereiding en de herontwikkeling verliep volgens Minks soepel en snel, niet op de laatste plaats door de proactieve houding van de gemeente. ‘Procedures konden echt snel afgewikkeld worden en ook bepaalde noodzakelijke grondtransacties waren geen probleem. De gemeente is in dit gebeuren beslist een hele positieve factor geweest.’

Modern winkelen in een oude vorm? Toch nog even

terug naar de vorm van het centrum: langwerpig en zeer lang (circa 250 meter). Werkt zo’n jaren zeventig concept nog wel in deze tijd? Overeem: ‘O ja, dat werkt perfect.’ Collega Copini: ‘Het is prettig gelijkvloers, overdekt, de bezoekers pakken bij AH een winkelwagen en gaan daar het hele winkelcentrum mee door. Ze komen er zelfs m’n juwelierszaak mee binnen!

In feite is men er aan gewend om op deze manier het boodschappen doen te combineren met shoppen.’

De heren weten verder nog te melden dat er vanuit de mensen die nu in de after-brand fase nog steeds hun boodschappen doen, steeds de vraag komt of het dak wel weer terug komt. Copini: ‘Het oude concept is eigenlijk altijd gewaardeerd door de consument. In feite veranderen we daar ook niet zo heel veel aan. Het was en is een goed concept en dat blijkt alleen al uit het feit dat we nooit leegstand hebben gehad. In Bilgaard vindt de consument de noodzakelijke artikelen en ook de fun. Dat ik hier in een wijkwinkelcentrum al die jaren een juwelierszaak heb kunnen runnen is tamelijk bijzonder’, vindt Copini. bibliotheek Door de brand zijn er een aantal winkels die

niet meer terug zullen komen, veelal van wat oudere winkeliers. Dat betekent dus dat er ook nieuwe winkels tot het nieuwe Bilgaard zullen toetreden. Echter, de bibliotheek en de apotheek zullen definitief niet terug komen. Zij zijn verhuisd naar een andere plek in de nabijheid. Copini: ‘Wij hadden altijd het gevoel ze niet kwijt te willen, maar we wilden wel dat ze weggingen.’

U bedoelt? ‘Deze functies moesten zeker voor de wijk behouden blijven, maar ze droegen niets bij aan de winkelbeleving op Bilgaard, ondanks het feit dat de apotheek 650 betalende bezoekers per dag had.’ Minks: ‘De bibliotheek en apotheek zaten naast elkaar en vormden eigenlijk een breuk in de winkelbeleving. Nu ze niet meer terug komen, wordt dit door nieuwe winkels opgevuld en zal de winkelbeleving alleen maar beter worden. Voor die meters bestaat al veel interesse vanuit de markt!’ Dus u weet het: als u medio volgend jaar in de buurt van Leeuwarden bent, ga dan zeker even kijken naar het vernieuwde Bilgaard.

•

kort internationaal Redevco verwerft stadsplein genk Het retail-onderdeel van ING Real Estate Development’s mixed-use plan aan het Stadsplein in Genk is verworven door Redevco Belgium.

Het project beslaat 29 winkels over 15.500 m2 VVO en is volledig verhuurd aan onder meer Carrefour, C&A, Mexx, Zara, H&M, Cortefiel, Veritas, River Woods en de Body Shop.

Het project omvat verder een parkeergarages voor 752 auto’s (verkocht aan Q-park), 99 appartementen en een viersterrenhotel.

•

aankopen ING Real Estate Het 10.000 m2 grote Warande shopping centre in Beveren (België) is aangekocht door ING Real Estate. Dit binnenstadsproject is een van de internationale aankopen van de belegger. Meer projecten werden overgenomen in Hongarije en Japan.

Het Belgische project bestaat uit retail en woningen, alsmede 269 parkeerplaatsen. Op dit moment is tweederde van de winkelruimte verhuurd en trekkers zijn ondermeer Torfs, JBC, Esprit en H&M. Het project is aangekocht voor ING Insurance en wordt ontwikkeld door Heijmans Vastgoed. De opening is voorzien voor de eerste helft 2009.

In Boedapest, Hongarije, nam ING Real Estate voor 110 miljoen euro het Campona winkelcentrum over van de vorige eigenaar, Compagnie Immobiliere de Belgique. Het centrum wordt toegevoegd aan het ING Property Fund Central and Eastern Europe, een semi-open ended vastgoedfonds met een doelomvang van een biljoen euro. Het in 1999 geopende Campona ligt elf kilometer ten zuidwesten van het centrum van Boedapest, is tweelaags en telt 145 winkels. Ankers zijn C&A, H&M, Electro World, Hervis en een Tesco hypermarkt, welke laatste niet in de transactie begrepen was.

Tevens is een drielaags parkeergarage voor 1500 auto’s bij het centrum gelegen.

Het ING Real Estate Asia Retail Fund kocht de North Port Mall in Yokohama (Japan) aan. Dit winkelcentrum van negen verdiepingen is in april 2007 geopend en volledig verhuurd. Zes anker-retailers zorgen voor de trekkracht en een bioscoopcomplex maakt het geheel compleet. Robert Lie, CEO van ING Real Estate Investment Management Asia: ‘Dit is onze tweede Japanse investering voor dit fonds. Japan speelt een belangrijke rol in onze groeistrategie voor Azië.

We hebben in Tokyo een sterk team geformeerd en zijn van plan om sterk te groeien in Japan.’

De stad Yokohama ligt dertig kilometer ten zuiden van Tokyo en heeft 3,6 miljoen inwoners. Het winkelcentrum ligt in Kohuko New Town en ING Real Estate Research bevestigt dat er veel vraag is naar een ‘community-based’ winkelcentrum in dit gebied.

•

scn 6 | 2007 35

projecten in de pijplijn alkmaar

amersfoort

amsterdam

apeldoorn

De Mare

O 2009 M 5000 m2 P ING Real Estate I Yvonne Flippo, T 070 3419636 almere stad

Vathorst

O 2005-2008/2008-2010 M 18.000 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I Mariska Bossmann, T 070 3068578 ▼

Stadshart Almere

Mahler 4

O 2005-2010 M 10.000 m2 P ING Real Estate i.s.m. Fortis en G&S Vastgoed I Yvonne Bronneberg, T 070-341 85 68

Osdorpplein

O eind 2009 M 20.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2002-2008 M 73.000 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling en Blauwhoed Eurowoningen I S.J. Bakker, T 070 3068578

▼

’t Circus

O medio 2008 M 12.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Eemplein

O 2009 M 20.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 alphen a/d rijn

Herenhof

O in ontwikkeling M 4500 m2 uitbreiding P Top Vastgoed/Leyten I Frank van Kessel, T 06 53999150 ▼ almere buiten

Forumpark

Getz

O 2009-2010 M 80.000 m2 P ING Real Estate I Tom Schopman, T 070-3418561

assen

Overhoeks

O 2009-2010 M onbekend P ING Real Estate I Yvonne Bronneberg, T 070-341 85 86

Buitenmere Zuid

O eind 2007 (1e fase) M 1700 m2 P BAM Vastgoed I Levi Boerman, T 030 6598923 ▼

amersfoort

Hoofdstraat

O in ontwikkeling M 4700 m2 P Top Vastgoed Planontwikkeling I Patrick van Lammeren, T 06 55 301 334 ▼

Kloosterveste

O eind 2008 M 9100 m2 P BAM Vastgoed I Karel Nuijten, T 030-659 8297 ▼

IJ-dock

O eind 2009 M 4000 m2 winkels P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2009 M 8000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

barneveld

amsterdam

almelo

Hedemanterrein

O medio 2005 M 5.500 m2 P Macéka Vastgoed I M.M. Boersen, T 035-5429700 legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

36 scn 6 | 2007

De Opgang

O eind 2008 M 8600 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

Centrum Amsterdam Noord

O 2008 M 27.500 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

Mosveld

o 2010 i 7000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

De Linné

O 2010 M 17.000 m2 winkels P Bouwfonds MAB Ontwikkeling ism OCP I Mariska Bossmann, T 070 3068578 arnhem

Schuytgraaf

O in ontwikkeling M 8000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Centrum

O 2008 M 4000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 beverwijk

Wijkerbaan

O in ontwikkeling M 8000 m2 P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

projecten in de pijplijn breda

den haag

eindhoven

ermelo

Achter de lange stallen

’t Hogeveen

Achtste barrier

De Verbinding

o 2011 m 20.000 m2 p Bouwfonds MAB Ontwikkeling i J. de Vreede, T 070 3068578

O 2008 M 11.500 m2 P Bam Vastgoed I Adriaan Kuyvenhoven, T 030 659 8927 ▼

O in ontwikkeling M 4000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

delft

O 2008 M 5000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m. Assen projecten I T 0182-690900 ▼

Hovenpassage

o 2009-2014 m 9000 m2 p Van der Vorm Vastgoed i G. Hares-Visser, T 010 2092721 ▼ deventer

Keizerslande

O in ontwikkeling M 5000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 den haag

Spuikwartier

O 2007 M 37.500 m2 P Ontwikkelingsmij. Spuimarkt cv (Multi Vastgoed, Bam Vastgoed, ING Real Estate) I Tom Schopman, T 070 3418561 ▼

Wijnhavenkwartier fase I

Kuilburg

Hoge Veld

O 2008 M 5.500 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I Mariska Bossmann, T 070-3068578 ▼

Koningin Julianalaan

O in ontwikkeling M 4000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Raaks

O 2011 M 7500 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I J. de Vreede, T 070 3068578 ▼

dordrecht Gezondheidspark

O in ontwikkeling M 5000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

enschede

Eschmarke

O 3e kwartaal 2007 M 2350 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25

Bagijnhof

O in ontwikkeling M 2000 m2 winkels P Multi Vastgoed I T 0182-690900

ede

Kerkplein

o medio 2009 m 2200 m2 p ING Real Estate i Yvonne Flippo, T 070-3419636 ▼

haarlem

O 2008 M 5000 m2 P Leyten en partners I T 010-436 40 33

o medio 2010 m 2400 m2 p Bouwfonds MAB Ontwikkeling i Simone Kramers, T 070 3068578

Meerrijk Meerhoven

O 2010 M 9500 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

delfzijl

Stokhorst

O 2008 M 6000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m. Assen projecten I T 0182-690900

enschede

Grolschterrein

Schalkwijk

O 2010 M 16.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665 hardenberg

Centrum

O 2008 M 8000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2010 M 19.000 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25 ▼ heerlen

De Plu

o 2011 m 15.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed i T 0182-690900

scn 6 | 2007 37

projecten in de pijplijn hendrik ido ambacht

huizen

leiden

noordwijkerhout

De Volgerlanden

O eind 2008 M 6500 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Centrumplan

O in ontwikkeling M circa 8600 m2 P Foruminvest en Visser Bouwmij I Dhr. Sneep, T 035-6956060 ▼

Aalmarkt

O 2010 M 6000 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I J. de Vreede, T 070 3068578

Centrumontwikkeling

O eind 2006 M 4.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

lelystad

hilversum

Gooische brink

O voorjaar 2008 M 12.000 m2 P TOP Vastgoed I T 030-697 50 95 ▼

hoogvliet

Stadshart

O 2008 M 4000 m2 P Leyten en partners I T 010-436 40 33

julianadorp

De Riepel

O 2009 M 8630 m2 P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

kerkrade

Centrumplan

Koningshoek

O in ontwikkeling M 30.000 m2 nieuw P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Mortière

Zaailand

De Bilgaard

o 2008 m 10.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m. winkeleigenaren i T 0182-690600

huissen

O 2007 M 4000 m2 P Van der Vorm Bouw I Dhr. P. Klink, T 078-6150177 ▼

maassluis

middelburg

Zilverkamp

leeuwarden

horst a/d maas

O in ontwikkeling M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

nijmegen

O 2005-2006 M 9000 m2 P 3W Vastgoed I Dhr. N. Eurlings, T 043-3667700

O 2009-2010 M 28.000 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-341 88 16

Centrum

Centrumontwikkeling

O 2008 M 21.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

leiden

O 2008 M 35.000 m2 P Multi Vastgoed, Heijmans IBC I T 0182-690900

mijdrecht

De Lindenboom

O 2010 M 8500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

Luifelbaan

O 2007-2009 M 15.000 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I Mariska Bossmann, T 070 3068578 ▼

O in ontwikkeling M 2o.000 m2 P Multi Vastgoed, Heijmans IBC, BAM Vastgoed I T 0182-690900

Plein 1944

O 2010 M 12.000 m2 P ING Real Estate I Suzan L00rij, T 070-341 92 25

oldebroek

Centrumplan

O in ontwikkeling M 4.500 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12

oegstgeest

Lange Voort

O in ontwikkeling M 7000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 nieuwegein

City Plaza

O 2008/2009 M 28.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

ING Real Estate, T 0182-690 900 Larissa Staal, T 070-341 88 16

38 scn 6 | 2007

Waalsprong

legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

projecten in de pijplijn

papendrecht

rotterdam

st-michielsgestel

utrecht

De Meent

Hillegersberg

Vleuterweide

O 2007 M 20.000 m2 P Van der Vorm Bouw I dhr P. Klink, 078-6150177 ▼

O 2006 M 5.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Centrum

O in ontwikkeling M 3500 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

reeuwijk

sittard

Centrumplan

O 2009 M 4.500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

Nesselande

O 2009 M 1o.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

Centrumplan

o 2011 m 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed I T 0182-690900

O 2008 M 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

Fortis Ontwikkeling I T 0182-690900 ▼

Boudierhof

O 2008 M 4500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 55 301 334 ▼

son & breugel

ridderkerk

Koningshof fase II

O 2007 M 1150 m2 P Leyten en partners I T 010-436 40 33 ▼

Watermanweg

O in ontwikkeling M 9000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Mathenesserplein

O 2006 M 7000 m2 P Leyten en partners I T 010-436 40 33

rosmalen

Centrumplan

O in ontwikkeling M 12.000 m2 P Foruminvest bv I Dhr. Nazerian, T 035-6956060 ▼

Ekkersrijt

O nnb M 42.000 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-341 88 61

rotterdam

Overschie

O medio 2008 M 4600 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

spijkenisse

Stadsplein

O in ontwikkeling M 11.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

tilburg

Pieter Vreedeplein

O 2008 M 27.500 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling en gemeente Tilburg I J. de Vreede, T 070 3068578 ▼

O 2007 M 7000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

rotterdam

Burg. Baumannlaan e.o.

O 2006 M 4.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12

De Veranda

O najaar 2007 M 12.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Overkapel

O 2008 M 4500 m2 P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

veenendaal

Groeneweg

utrecht

Terwijde

Brouwerspoort

O medio 2008 M 14.000 m2 P BAM Vastgoed I Jan Ruitenberg, T 030 6598163

O 2010 M 15.000 m2 P Bouwfonds MAB Ontwikkeling I Mariska Bossmann, T 070 3068578

>

lees verder op pagina

40

scn 6 | 2007 39

projcten in de pijplijn vlissingen

waddinxveen

zaanstad

zoetermeer

De Fonteyne

O begin 2007 M 6600 m2 P BAM Vastgoed I Jan Ruitenberg, T 030 6598163 ▼

Stadscentrum Be Fair

O 2011 M 22.800 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Winkelcentrum Saendelft

O 2008 M 7600 m2 P OBAN I Peter Welles (BAM), T 030-659 89 34 ▼

Oosterheem

O 2e kwartaal 2010 M 10.700 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-341 88 16 zoetermeer Hovestein o 2008 m 1335 m2 p BAM Vastgoed i Michiel Smits, T 030 6598163

voorhout

zaanstad

Centrum

O 2007 M 2500 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-3418816

Centrum

O in ontwikkeling M 18.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

vught

zeewolde

zwolle

Ravelijn

O 2006 M 7250 m2 P Leyten en partners I T 010-436 40 33 ▼

Marktveldpassage

Walburg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P Fortis Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

waalwijk

zwijndrecht

O in ontwikkeling M 3000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Willemspoort

O in ontwikkeling M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

De Els

O 2008 M 7500 m2 P ING Real Estate I Tom Schopman, T 070-341 85 61

De Meent open Vrijdag 26 oktober is De Meent te Papendrecht officieel geopend, een project met 20.000 m² winkels, een ondergrondse parkeergarage en 149 appartementen.

AGS Architecten maakten een opvallend ontwerp voor De Meent, waarbij het polderniveau en het dijkniveau natuurlijk in elkaar overlopen. Ook het ontwerp van de binnentuinen van de woningen zijn een opmerkelijk detail. Het project is ontwikkeld in opdracht van Next Real Estate door Vorm Ontwikkeling en gebouwd door Vorm Bouw. De winkels zijn als beleggingen in een joint venture tussen Next Real Estate en Achmea Vastgoed ondergebracht. Achmea Vastgoed heeft de aankoop verricht namens Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw. De parkeergarage is aangekocht door de gemeente. Van de 149 appartementen zijn er 111 direct verkocht. Achmea Vastgoed heeft 33 stuks aangekocht ten behoeve van verhuur. SCM voert het

40 scn 6 | 2007

commercieel beheer van de winkels en de parkeergarage. De ontwikkelings- en realisatieperiode bedroeg zes jaar. In deze periode zijn alle eigendommen van de voormalige eigenaren aangekocht, is een bestemmingsplan ingrijpend aangepast en heeft de ontwikkelaar een ontwikkelingsovereenkomst met de gemeente gesloten.

Vooral het op één lijn brengen van alle eigenaren en huurders heeft veel tijd gekost. Uiteindelijk is gekozen voor een integraal nieuw centrumplan, waarbij de sloop van het oude centrum uitgangspunt was. Om gedurende de realisatieperiode toch een verantwoord winkelaanbod in het centrum te hebben kwam er een tijdelijke winkelvoorziening van ruim 8.000 m².

scn 5 | 2007 40

mapic review De retail- en retailvastgoedbeurs Mapic heeft volgens de organisatie een nieuw bezoekersrecord opgeleverd.

Maar liefst 10.640 deelnemers werden geregistreerd, een toename van 22 procent ten opzichte van de vorige editie.

Ook het aantal bedrijven dat de beurs bezocht nam met een kwart toe tot 4518. De deelnemers waren afkomstig uit 67 landen.

E

Mapic 2007

en goede ontwikkeling, die toename, zo zou je op het eerste gezicht zeggen. Maar wel met een kanttekening. Het viel ons op dat er meer Russische en andere Oost-Europese landen leken te staan dan vorig jaar. Een paar getallen: Rusland +79%, Polen +53% en Tjechië +50% Daarnaast waren er minder retailers te zien en meer ontwikkelaars. De Mapic is selectief in het geven van informatie hierover. Men meldt cijfers in twee groepen: standhouders en bezoekers. Alleen, deze worden naar believen en niet consistent aangehaald. Zo meldt men dat het aantal retaildeelnemers met 26 procent steeg, maar over de volgens ons zichtbare daling in retail-standhouders doet men geen mededelingen.

Opvallend was ook het aantal stands dat gewijd was aan een specifiek project (winkelcentrum), wat vooral de OostEuropese standhouders plegen te doen.

bij? Bij het oosten of het westen? Feit is dat inmiddels een flink aantal Nederlandse ontwikkelaars en beleggers dit land ontdekt hebben.

Voor Nederland is er ook nieuws te melden: maar liefst een stijging van 43 procent in het aantal standhouders. En tot slot maakt de organisatie melding van het toenemende aantal city-attendances, waarbij wij aantekenen dat dit zeker niet voor Nederland geldt.

Beleidsambtenaar Rick Zijderveld van de gemeente Den Haag liep met een paar collega’s rond en zag natuurlijk het flinke aantal stands van Franse, Engelse en zeker ook Belgische steden. Waarom geen Nederlandse steden? Waarom geen Den Haag? Zijderveld: ‘Ik heb bij een aantal stedenstands gevraagd waarom men op deze manier deelneemt.

Het antwoord is vaak dat men op zoek is naar investeerders. En dat is nu juist in de Nederlandse situatie geen probleem!’

Aparte Mapic? De vraag rijst natuur-

Contracten Zaken werden er ook volop gedaan op de Mapic. Zo kon een ieder zien dat de (vele) spreekkamers op de stand van bijvoorbeeld Foruminvest vrijwel continu bezet waren. En ook Bouwfonds mab Ontwikkeling cvg en Media-Saturn Holding Nederland maakten op de beurs een flinke deal. Zij sloten een huurovereenkomst af voor de vestiging van Saturn met een oppervlakte van 7000 m² op Oosterdokseiland in Amsterdam getekend alsmede een flink aantal meters voor het project De Lange Stallen in Breda.

lijk of deze ontwikkeling – meer OostEuropese deelnemers – zich voort zal zetten en of dat de beurs minder interessant maakt voor de in alleen west- en centraal-Europa geïnteresseerde bezoekers. Je zou bijna zeggen dat er een aparte Mapic voor Oost-Europa moet komen, net zoals de organisatie al een versie voor Azië heeft ontwikkeld. Immers, niet iedereen is gericht op zaken doen in deze contreien. Maar ook hier doet zich het Turkse vraagstuk voor: waar hoort dit gigantische land meer

Mapic Awards Zoals elk jaar worden tijdens de MAPIC ook de Award-winnaars bekend gemaakt. Dit jaar werd voor het eerst ook een award in de categorie shopping centres toegekend. Het overzicht van de winnaars: clothing & fashion accessories: geox household & electrical goods: media saturn leisure: build-a-bear workshop catering outlets: illycaffè services: the phone house health & beauty: yves rocher shopping centre: forum coimbra (developer: multi development portugal - promotora imobiliaria) Multi Development en 3W Vastgoed ontvingen ook nog een eervolle vermelding voor Entre Deux in Maastricht.

In de EG retail and future projects awards kreeg Multi de prijs voor Europese Winkelcentrumontwikkelaar van het jaar. Verder ontving het Getz Entertainment Centre, dat ontwikkelaarscombinatie OMC in Amsterdam Zuidoost gaat ontwikkelen, een ‘retail accolade’, ook in de EG retail and future projects awards, maar dan de leisure categorie.

Daarmee was het prijzengebeuren nog niet ten einde: Bouwfonds MAB kreeg voor het project Les Allees Provencales in Aix-en-Provence een finale-nominatie voor de Procos Award (de Procos is de federatie van Franse retailers).

De volgende MAPIC wordt gehouden van 19 tot en met 21 november 2008 in cannes.

scn 6 | 2007 41

servicepagina

algemeen

decoratie

decoratie

NRW Nederlandse Raad van Winkelcentra Herculesplein 269, 3584 AA Utrecht

Nico de Vries Decoraties Televisieweg 91, 1322 AK Almere

Management Producties Postbus 210, 3130 AE Vlaardingen

T 030 2313754 • F 030 2341287 E info@nrw.nl • I www.nrw.nl I www.nrw.nl

T 036 5368365

T 010 4350477 • F 010 4357430 E info@managementproducties.com I www.managementproducties.com

decoratie

decoratie

decoratie

Instore Outfitters Nijverheidsweg-Noord 130-1, 3812 PN Amersfoort

Ballon Decor Plaswijcklaan 55, 3054 CM Rotterdam

Homan BV Postbus 13, 3640 AA Mijdrecht

T 033 4481632 E info@instore-outfitters.nl

T 010 4180215 • F 010 4220720 I www.ballondecor.nl

T 0297 282121 • F 0297 288112 E info@homan.nl • I www.homan.nl

decoratie

kennis & informatie

kennis & informatie

MK-Illumination Ommelandvaart 13, 1335 SB Almere

Flucon Kalkovenweg 54, 2401 LK Alphen a/d Rijn

Strabo Postbus 15710, 1001 NE Amsterdam

T 036 5212015 • F 036 5212016 E r.vos@mk-illumination.com I www.mk-illumination.com

T 0172 435901 • F 0172 422271 E info@flecon.nl • I www.flucon.nl

T 020 6260817 E strabo@strabo.nl • I www.strabo.nl

marketing/promotie

marketing/promotie

reclame

8FJKFST 'FSOBOEF[ DPNNVOJDBUJF PSHBOJTBUJF

Weijers Fernandez commuunicatie & organisatie Jan Schöfferlaan 14, 5212 RE Den Bosch

Vervorex promotie ’t Holland 23, 6921 GX Duiven

Hyperion creatieve communicatie Mimosastraat 17, 1338 ZK Almere

T 073 6123116 • F 073 6123136 E info@wfcommunicatie.nl I www.wfcommunicatie.nl

T 0316 281849 • F 0316 281906 E info@vervorex.com

T 036 5352510 • E info@studiohyperion.nl I www.studiohyperion.nl

consultancy

juridisch

architectuur

Boekel de Nerée

42 scn 6 | 2007

KIR Kordaat In Ruimte Govert Flinckhage 25, 3438 JC Nieuwegein

Advocaten Notarissen Belastingadviseurs Postbus 2508, 1000 CM Amsterdam

FAME Architectuur en stedenboouw

T 030 666816 • F 030 6668617 E info@kordaatinruimte.nl I www.kordaatinruimte.nl

T 020 7953244 I www.boekeldeneree.nl

T 0528 229700 • F 0528 230302 E info@famegroep.nl

TOTALE LICHAAMSTRAINING

2x4 MINUTEN

Gj^biZ kddg l^c`ZaeaZo^Zg

;jch]deeZc ^h ZZc djYZglZih lddgY# LVci bdZi h]deeZc c^Zi eZg YZÒc^i^Z È[jcÉ o^_c4 >c ]Zi l^c`ZaXZcigjb kVc kVcYVV\ ^h ZciZgiV^cbZci eZgbVcZci ^c YZ VVcW^ZY^c\# :c ^h l^c`ZaZc c^Zi aVc\Zg bZZg YZ Zc^\Z Yg^_[kZZg kddg ZZc WZodZ`! bVVg higjXijgZZa dcYZgYZZa kVc ZZc \gdiZg XdcXZei# OdÉc XdcXZei kgVV\i Yjg[! k^h^Z Zc XgZVi^k^iZ^i# 6heZXiZc Y^Z 7djl[dcYh B67 Dcil^``Za^c\ YZ gj^biZ \ZZ[i# @^_` kddg bZZg ^c[dgbVi^Z de lll#Wdjl[dcYh#ca#