SCN 4-2010

SCN

jaargang 12 | nr. 4 | 2010

shopping centre news winkelcentra: planning, realisatie, exploitatie

Megastores

maakt zich op voor de toekomst

Synchroon

herontwikkelt De Kwinkelier • Marketing en winkelcentra • John Nijsten over 'ter plaatse' • SCN introduceert de QR-scanzegels ➜

Rond de Admirant

Mensen maken het moment.

De omgeving schept de randvoorwaarde.

Kroonenberg Groep streeft naar het

Onze kernactiviteiten vastgoed-

leveren van toegevoegde waarde aan de

beleggingen en projectontwikkeling zijn

kwaliteit van winkelen, werken en

flexibel en doelgericht inzetbaar, dankzij

wonen. We stemmen functionaliteit en

onze compacte organisatie en onze

architectuur af op de lokale situatie.

expertise. Besluitvaardigheid, fi nanciĂŤle

Waarbij we werken en winkelen

daadkracht en creativiteit kenmerken

combineren met representativiteit,

het handelen van Kroonenberg Groep.

bereikbaarheid en een goed voorzieningen-

Onze strategie is om door aankoop

niveau. Economische aspecten worden

van individueel vastgoed, overname

ingebed in de bestaande infrastructuur

van bestaande portefeuilles, of het nemen

en mede afgestemd op de wensen van

van grondposities, onze groei zeker te

de gebruikers.

stellen.

REAL ESTATE INVESTMENT & DEVELOPMENT

Postbus 7538 1118 ZG Schiphol Tel. 020 5 788 788 Fax 020 6 750 430 info@kroonenberg.nl www.kroonenberg.nl

inhoud

in dit nummer

colofon Shopping Centre News is het Nederlandse vakblad voor iedereen die beroepsmatig met winkelcentra te maken heeft. Ontwikkelaars, beleggers, managers, consultants, researchers, gemeenten, retailers, makelaars, toeleveranciers en anderen blijven met scn geïnformeerd over alle ontwikkelingen in winkelcentrumland.

marketing en promotie

Uw winkelruimte rubrieken is ons bedrijf.

Ledline fantasy lights Gaat Nederland de goede kant op?

De dino's van Wolter Design Decoration Light TOF evenementen

Beurzen en congressen In the pipeline Servicepagina’s

18 43 46 49 51

33 52 57

jaargang 12 (2010), nr. 4 • 60 pp. redactie

Postbus 3032, 1270 ea Huizen t 035-523 31 82 • f 035-525 98 61 redactie@scnews.eu advertenties

NIEUWS Handboek centrummanagement 4 Eerste paal Citadel 4 Nieuws in het kort 6, 27 KVO-ster voor Villa Arena 6 ICSC-seminar Amsterdam 17 Utrechtse winkeliers ontmoeten elkaar 19 Dromen van een winkel 19 Handboek vastgoedmanagement 37 Werkgroep huurovereenkomst 37 Ruim een kwarteeuw Strabo 39

columns Verwaaijen Nieuwe columniste SCN

visies en reviews De moord op de bakker Parkeren, de eerste indruk Parkeren bij groen licht NRW-bezoek Duitsland Discussie over centrumgebieden John Nijsten over 'ter plaatse'

7 13 18 22 24 33

5 40

projecten Rond de Admirant De Kwinkelier MegaStores en de toekomst

8 14 28

Onze partners

Wij zijn

| En wie bent u?

Naast de bedrijven die deze publicatie met advertenties en redactionele bijdragen mogelijk maken, kent Shopping Centre News sinds dit jaar ook de mogelijkheid een uitgebreid partnership aan te gaan. MAB Development, Corio, Synchroon, ASR Vastgoed Ontwikkeling, SCM Europe, Bricks advocaten en Multi Vastgoed zijn de eerste bedrijven die hier gebruik van maken. Zij ondersteunen ons met raad en daad, onder meer door zitting te nemen in de nieuwe redactieraad. Daarnaast biedt het partnership de deelnemende bedrijven natuurlijk ook bepaalde voordelen. Het partnership-programma zal dit jaar inhoudelijk verder uitgebreid worden. Wilt u hier meer van weten? Vraag dan onze informatie aan bij sales@scnews.eu .

Mirjam van der Veer t 035-523 98 32 • f 035-525 98 61 sales@scnews.eu abonnementen

Shopping Centre News verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement kost slechts € 82,50 per kalenderjaar, exclusief btw (voor Europa € 95 en rest van de wereld € 105). Per jaargang 2010 is er voor bepaalde lezersdoelgroepen de mogelijkheid een gratis cc-abonnement aan te vragen. Zie voor de voorwaarden onze website www.scnews.eu > over scn > abonnementen. Met een abonnement mist u niets van wat er speelt in winkelcentrumland. Bovendien krijgt u toegang tot het besloten deel van de scn-website, met onder meer het artikelenarchief (pdf ) en het fotoarchief.

U geeft u op als abonnee met een email aan abonnementen@scnews.eu.

U kunt ook gebruikmaken van het formulier op onze website, tabje ‘reageer’, keuze ‘aanvragen abonnement’. uitgever / hoofdredacteur

Edwin Brugman gedrukte / verspreide oplage

2500/2400 ex. vormgeving en prepress

Jeroen van Heemskerck Düker @Hyperion Den Haag druk

Thieme, Almere issn

1571 9243

scn 4 | 2010 3

nieuws

Handboek Centrummanagement Het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) en de KvK Brabant hebben een geactualiseerd Handboek centrummanagement uitgebracht.

De uitgave is de opvolger van het in 2001 opgestelde Handboek binnenstadsmanagement en gratis aan te vragen of te downloaden via de websites van het HBD en KvK Brabant.

A

anleiding voor de nieuwe uitgave zijn de fors toegenomen aandacht voor centrummanagement en de vele nieuwe ontwikkelingen op dit gebied.

Niet alleen de veranderingen aan zowel de vraag- als de aanbodzijde hebben de noodzaak om centrumgebieden te versterken vergroot, maar ook de nieuwe inzichten in vormen van structurele financiering, zoals de reclameheffing en de experimentenwet BI-zone (BIZ-regeling).

Het hoe en wat van centrummanagement Het handboek 2010,

opgesteld door adviesbureau BRO, is een vraagbaak voor vragen over het hoe en wat van centrummanagement. Het geeft informatie over onderwerpen waar men tegenaan loopt als er met centrummanagement wordt gestart. Zoals inzicht in de mogelijke organisatie- en financieringsvormen en projecten van centrummanagement.

Veel informatie is geput uit de ervaringen van anderen. Het geeft praktische handreikingen maar heeft niet de intentie hét gouden organisatie- en financieringsmodel en dé aanpak voor de opstart van centrummanagement te presenteren. Er is namelijk geen blauwdruk voor centrummanagement; ieder centrumgebied vraagt om een eigen aanpak omdat elk gebied anders is. Dit vraagt om maatwerk. Wel bevat dit handboek veel informatie over succesvolle en actu-

4 scn 4 | 2010

ele referentieprojecten, zodat hieruit optimaal lering kan worden getrokken.

Checklist Parkeren De uitgave past binnen het vierjarige programma Centrummanagement van de KvK Brabant waarin wordt samengewerkt met MKB Brabant, het Hoofdbedrijfschap Detailhandel en het Platform Binnenstadsmanagement. De KvK ondersteunt partijen die met centrummanagement aan de slag willen, door het bieden van specialistische ondersteuning, een financiële tegemoetkoming (stimuleringsregeling) en het beschikbaar stellen van kennis en ervaring. Zo is onlangs ook de Checklist parkeren uitgebracht over de aanpak van parkeerproblemen in centrumgebieden.

De checklist, opgesteld door bureau Droogh Trommelen en Partners, biedt lokale centrummanagementorganisaties en ondernemersverenigingen goede handvatten om op betere wijze gesprekken en onderhandelingen te voeren met gemeenten over het oplossen van parkeerproblemen.

Hoe te verkrijgen: Het Handboek

Centrummanagement 2010 is te downloaden via www.hbd.nl (HBD-winkel) en www.kvk.nl/cmbrabant (Kennisbank). Een papieren versie van het handboek kan worden aangevraagd worden via centrummanagement@brabant.kvk.nl. De Checklist Parkeren is ook via deze site aan te vragen, of te downloaden via www.kvk.nl/cmbrabant. •

Gedeputeerde Vlietstra, de wet­houders Kuin en Smit , Bemogde eerste paal voor Citadel in Assen.

Eerste paal voor Sinds eind juni wordt er in Assen gebouwd aan het ambitieuze project Citadel. Met een ouderwetse hei­stelling sloegen officials de eerste paal.

D

e eerste paal van Citadel werd geslagen door de gedeputeerde van de provincie Drenthe, mevrouw J. Vlietstra, de wet­ houders Kuin en Smit , S.J. van Dijk en J.E. Jansen, directieleden van Bemog Projectontwikkeling en R.F. Brand van Erbrand, partner van Bemog in het plan voor de winkelontwikkelingen.

Na het slaan van de eerste paal met een Oudhollandse heistelling, het ‘hoogtepunt’ van deze feestelijke handeling, werd het hoogste punt ook echt voelbaar gemaakt: de aanwezigen werden met een hijskraan naar veertig meter hoogte, het toekomstige peil van het hoogste gelegen appartement, gehesen. Van daaruit konden ze het prachtige uitzicht bewonderen.

column

verwaaijen Vakantietijd

D

e vakantietijd is het moment om een goede vergelijking te maken tussen wat wij hier hebben en hoe het elders in elkaar steekt. Je acteert dan min of meer als reguliere consument. Je doet je dagelijkse boodschappen. Dit in tegenstelling tot excursies waar je je als een toerist door allerlei spannende en bijzondere winkelcentra laat leiden.

directeurs Van Dijk en Jansen en de heer Brand van Erbrand slaan

Citadel Assen Het project omvat een parkeergarage van 615 openbare parkeerplaatsen, die in eigendom en beheer van de gemeente Assen komen. Verder komt er ruim 12.000 m2 winkelruimte. Voor een deel van deze winkelruimte is inmiddels een huurovereenkomst gesloten met Mediamarkt en Jumbo. Het winkelcentrum heeft de naam Cité gekregen. Boven de winkels komen 93 appartementen in drie gebouwen waarvan 60 appartementen zijn verkocht aan Woonzorg Nederland. Ook komen er 63 grondgebonden koop- en huurwoningen. Naar verwachting worden de winkels van Cité in de tweede helft van 2012 geopend en zullen de woningen van Citadel medio 2013 gereed zijn. Het project heeft een stimuleringssubsidie van VROM toegewezen gekregen van een miljoen euro, dat nog eens verdubbeld is door de provincie Drenthe.

Arcadis heeft inmiddels in de bouwkuip diepwanden geplaatst tot ruim twaalf meter diepte. Vervolgens zal de bouwkuip tot zes meter diepte worden uitgegraven. De genodigden waren onder de indruk van de gigantische bouwput die aan het ontstaan is.

De bouw zal gerealiseerd worden door een bouwcombinatie van BAM Woningbouw Noord en Heijmans Bouw Groningen. De installatietechniek wordt uitgevoerd door Brenorm uit Hasselt.

•

Afgelopen zomer was ik in Engeland en er vielen mij een aantal zaken op. Allereerst dat er veel vrijheid bestaat om er een winkel te beginnen. Vergunningen, KvK-inschrijving? Allemaal niet relevant. Als je wil starten huur je morgen een winkel en je begint je toko. Of je gaat op een parkeerplaats langs de snelweg staan met je snackkar, je handgeplukte kersen of je zelfgeknutselde houten eenden, meerkatten of paddenstoelen.

Het enige waar je serieus mee te dealen hebt is de Health and Safety-authority. Onze keuringsdienst van waren. Want de Engelsen zijn op dat gebied roomser dan de Europese regelpaus. Het paarse-krokodilgehalte is bijzonder hoog. Blijkbaar doodsbang dat iemand iets overkomt.

Een ander opmerkelijk verschijnsel is de enorme schaalvergroting die op supermarktgebied hier heeft plaatsgevonden. De superstores van Morrisons, Sainsbury’s, Asda en Tesco liggen allemaal aan de rand van de stad. Veelal solitair. Met uitgebreid en gratis parkeren. Het assortiment is buitengewoon uitgebreid.

Op organic gebied loopt een Sainsbury’s ver voor op wat wij hier kennen. En vaak met grote uitgebreide versafdelingen met brood, kaas, vlees, vis en allerlei versbereide take away meals.

En dan ook nog scherp geprijsd. Kortom, om van te smullen.

Het heeft ook een keerzijde. Het resultaat is dat de kleine of middelgrote kernen hun grote trekkers kwijt geraakt zijn en dat het winkelbestand daar sterk terugloopt. Omdat aan de schaalvergroting geen einde lijkt te komen, zal dit proces nog verder doorzetten. In feite zie je hier met enige vertraging de ontwikkeling die in Frankrijk heeft plaatsgevonden met de hypermarchés. Met uitgestorven binnensteden en de resterende winkeltjes gerund door bijna-gepensioneerden die geen kant op kunnen.

Het is de macht van de Tesco’s van deze wereld in combinatie met de consument die uiteindelijk toch kiest voor de superstore uit oogpunt van gemak en prijs. “Zonde dat ze verdwijnen (slager, bakker) maar je wil toch geen dief van je eigen portemonnee zijn.” Overigens heeft deze ontwikkeling ook in hoog tempo de meeste warenmarkten de nek omgedraaid. Er zijn nog maar weinig plaatsen met een goed functionerende warenmarkt.

Ik ben er daarom niet rouwig om dat onze supermarkten bescheiden van omvang blijven, dat het assortiment relatief mager is, waardoor er ruimte blijft voor aanvullend aanbod. En de keuze per saldo toch veel groter is!

• Jeroen Verwaaijen directeur onderzoek Strabo bv verwaaijen@strabo.nl

scn 4 | 2010 5

nieuws

nieuws in ‘t kort

SCM breidt beheerportefeuille uit SCM Property Management heeft onlangs haar beheerportefeuille uitgebreid met twee nieuwe projecten.

Met ingang van 1 juli 2010 ligt de verantwoordelijk voor het management van het nieuwbouwgedeelte in winkelcentrum Arendshof in Oosterhout bij SCM. Altera kocht het winkelcentrum met zo'n veertig winkels, een parkeergarage en enkele woningen recent van Unibail-Rodamco.

Daarnaast beheert SCM sinds kort Colmschate in Deventer. MAB Development en Blokker Holding verwierven recentelijk het eigendom van Unibail-Rodamco. Zij hebben SCM ingeschakeld voor het management. Colmschate is een wijk/stadsdeelcentrum en omvat veertig winkels. De intentie bestaat om het te herontwikkelen en uit te breiden.

Weg vrij voor ontwikkeling De Clomp Onlangs tekenden de gemeente Zeist en Rialto Zeist bv een samenwerkingsovereenkomst. Daarmee gaven zij het startsein voor de vernieuwing van wijk- en winkelcentrum De Clomp in Zeist-West. Rialto Zeist is een samenwerkingscombinatie tussen Rialto Vastgoedontwikkeling en WPM Pro. De vernieuwing is een omvangrijk project, waarbij het huidige wijk- en winkelcentrum geheel gesloopt zal worden.

Er zullen 171 woningen, 9000 m2 aan winkelruimte en diverse voorzieningen komen, waaronder het wijkcentrum en een sporthal. Het verzorgingsgebied van winkelcentrum de Clomp beslaat ruim 14 duizend inwoners.

De sloop- en nieuwbouw zal in drie à vier fasen worden uitgevoerd. Eind dit jaar start de bouw van een multifunctionele accommodatie; hierin komen een sporthal, een sociaal-cultureel centrum, een gezondheidscentrum, een apotheek, een centrum voor jeugd en gezin en een wijkservicepunt. Tijdens de bouw blijft het winkelcentrum bereikbaar. Naar verwachting is De Clomp eind 2016 totaal vernieuwd.

Top Vastgoed verkoopt centrum Reeuwijk Top Vastgoed heeft met De Hoge Dennen Vastgoed overeenstemming bereikt over de aankoop van de winkels in het nieuwe centrumplan in Reeuwijk. De Hoge Dennen Vastgoed is de financier. Na realisatie van de nieuwbouw door Top Vastgoed neemt De Hoge Dennen Vastgoed de winkels in belegging.

Top Vastgoed is sinds enkele jaren actief met de planvorming voor het centrum van Reeuwijk. Het oude winkelcentrum was eigendom van White Stone Investments I bv.

De start van de bouw is gepland in 2011. Het centrumplan Reeuwijk omvat 4.500 m2 winkelruimte, 47 appartementen en 239 parkeerplaatsen. Het investeringsvolume bedraagt voor het totale centrumplan 25 miljoen euro. Architect van het plan is RPHS. •

6 scn 4 | 2010

Eerste KVO-Ster voor woonmall Villa ArenA Het Keurmerk Veilig Onder­ nemen (KVO) is een feit voor woonmall Villa ArenA in Amsterdam Zuidoost.

I

n woonmall Villa ArenA werken winkeliers, de gemeente, politie en brandweer, bijgestaan door het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (hbd) samen aan het Keurmerk Veilig Ondernemen (kvo) met als doel het ondernemersklimaat, de veiligheid en aantrekkelijkheid van het winkelgebied daar waar nodig te verbeteren. Het kvo-traject kent verschillende sterren. Deze eerste ster is voor de realisatie van de samenwerking tussen gemeente, ondernemers, politie en brandweer. Deze partijen hebben concrete afspraken gemaakt om de veiligheid in het winkelgebied te verbeteren.

Marcel La Rose, stadsdeelvoorzitter Zuidoost: ”We zijn nu in zes winkelgebieden in Zuidoost bezig met het invoeren van het keurmerk. Door de samenwerking van ondernemers, eigenaren en overheid lukt het om in korte tijd de uitstraling en de veiligheidsbeleving van het winkelgebied te verbeteren. Dat merken de ondernemers, maar zeker ook de bezoekers.”

Volgens hbd-projectadviseur Maarten Duijn is de huidige situatie in Villa ArenA al zeer goed te noemen in termen als schoon, heel en veilig: ‘De eerste ster is nu een feit, op naar de tweede ster.’

•

retail

De moord op de bakker

Het blikken broodmonster in de Aldi te Kall (D)

Door Edwin Brugman, hoofdredacteur

D

e kleine zelfstandige foodspecialist heeft het moeilijk.

Supermarktketens slagen er steeds beter in om de consument voor vlees en vleeswaren, groenten, brood en banket aan zich te binden. Dat mag geen verrassing zijn, want al zo’n twintig jaar geleden zei een directielid van een van de grote supermarktketens tegen mij ‘de kleine versspecialist hoeft niet dood, maar moet wel aan de monitor...’.

Anno 2010 slinkt het aantal kleine versaanbieders nog steeds. Wat staat hen nog te wachten?

Een reisje naar Duitsland leverde een nieuwe onheilspellende ontwikkeling op. De Duitse bakker heeft het net als zijn Nederlandse vakgenoten moeilijk. Eén reden is dat de Duitse supers (zoals de REWE, Aldi, Lidl en Norma) zich bij voorkeur op een perifere locatie vestigen.

Daar clusteren ze vrolijk samen en zuigen alle koopkracht van stad, dorp en regio naar zich toe. De winkels zijn ruim, de parkeerplaatsen idem (en gratis) en de clusters worden steeds interessanter doordat ook andere branches zich er bij aansluiten. Zoals dhz, cosmetica, kleding, schoenen, textiel, enz. De Duitse bakker zocht de oplossing

in het zich naast de supers vestigen. Dus weg uit het centrum en zo dicht mogelijk bij Aldi of Lidl, soms zelfs in hetzelfde pand (wellicht met als huisbaas diezelfde Aldi of Lidl). Dat er intussen bijna geen winkel meer in de dorpen en kleinere steden te vinden is, zal u niet verbazen.

De Duitse bakker hield dat een tijdje vol, omdat het assortiment breder en verser was. Omdat er persoonlijke bediening en een zitje voor ‘Kaffee mit Apfelstrudel’ was. Omdat de presentatie echt ‘bakkers’ was. Kortom, omdat er een voor de consument zichtbaar onderscheid geboden werd.

Maar de Duitse supers zaten niet stil. Sinds een paar jaar doken er compacte afbakovens in hun vestigingen op (we zien ze ook al een tijdje in Nederland). De vakkenvullers kieperden op commando van de piep om de zoveel tijd een berg afbakbroodjes in de oven en vulden daarmee de broodbakken. Door de geur van het afbakken ontstond vanzelf een surrogaat bakkerij-beleving. De prijzen waren natuurlijk lager dan bij de echte bakker, die nog steeds overleefde op het restant aan onderscheidende factoren.

Voor de Aldi was dit echter niet genoeg. Men ontwikkelde door en plaatste een paar maanden geleden een vervangende machine voor de kleine afbakoven. Een monsterlijk reuzenfront van meters breed met drukknoppen en een mechanische vrouwenstem die instructie geeft en bedankt. De consument drukt bij een bepaald type broodje op de knop (of meerdere keren voor meerdere broodjes) en even later valt de bestelling in de lade. Volgens mij gaat dit net een stap te ver. De consument vervreemdt –staande voor zo’n blikken front- van het product en verliest de associatie met ‘vers’ en ‘lekker’. Maar bij Aldi zijn ze natuurlijk ook niet gek, dus het zal mij benieuwen.

Zeker is dat we het intussen over ‘moord met voorbedachte rade’ kunnen hebben. Want anno 2010 is het niet meer voldoende dat de kleine versspecialist aan de monitor moet. Die moet dood. En de consument? Die is medeplichtig aan deze moord door te kopen bij de super en te kiezen voor gemak en vooral –natuurlijkeen lage prijs. Het wachten is nu op een blikken machine waar aan de ene kant de varkens inlopen en aan de andere kant de gepaneerde schnitzels er na een druk op de knop uitvallen.

•

illustratie: jeroen van Heemskerck Düker scn 4 | 2010 7

rond de admirant

Rond de Admirant

Smaakvol

8 scn 4 | 2010

rond de admirant

sluitstuk

van Eindhovense binnenstad Rond de Admirant cv, een samenwerkingsverband van NIBC en Heijmans Vastgoed, legt dezer dagen de laatste hand aan de voltooiing van een bijzonder binnenstadsproject.

De gebiedsontwikkeling Rond de Admirant is een prachtig voorbeeld van hergebruik van bestaand vastgoed (het oude Philips hoofdkantoor), van het toevoegen van winkels (Admirant Shopping), woningen en kantoren in een bestaande binnenstads-setting en ook nog van het vervolmaken van het winkelcircuit. Want met Admirant Shopping kan het winkelend publiek in Eindhoven nu een rondje of zelfs een ‘achtje’ lopen zonder langs dezelfde winkels te komen. lees verder >> scn 4 | 2010 9

rond de admirant

S

CN sprak op locatie met directeur Max Schep en commercieel-projectontwikkelaar Reinier Janssen van Heijmans Commercieel Vastgoed. De eerste is tevens mededirecteur van Rond de Admirant cv; Reinier Janssen is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op dit project. In SCN 5-2007 besteedden wij eerder aandacht aan Rond de Admirant. Wat is er in de tussenliggende periode gebeurd?

Reinier Janssen: ‘Er is nu een stuk binnenstad getransformeerd tot een op het bestaande kernwinkelapparaat aangesloten winkelstraat. Een idee dat halverwege de jaren negentig is ontstaan, is concreet geworden. Gaande het proces zijn de nodige hobbels overwonnen, maar zijn daar ook de bijzondere momenten, zoals de alpinisten die de complexe gevel-elementen van de Blob gemonteerd hebben. We hebben Admirant Shopping in de markt gezet en verhuurd en staan nu voor de laatste fase, het afronden van de openbare ruimte rondom ‘de Blob’, het markante gebouw van architect Fuksas dat het begin (of eind) van Admirant Shopping markeert.’

Max Schep vult aan: ‘Admirant Shopping is ongeveer net zo lang als de Demer, maar door het inbrengen van meerdere sferen wordt dat niet zo ervaren. Bijzonder is dat we bij het invullen niet begonnen zijn met het zoeken van een trekker, maar

Reinier Janssen (l) en Max Schep van Heijmans Commercieel Vastgoed

10 scn 3 | 2010

rond de admirant

met name zijn gaan kijken hoe we winkelformules konden vinden die pasten bij die verschillende sferen. Die sfeer komt ook tot uiting in de architectuur en wij denken dat ook de retail voor huisvesting steeds vaker zoekt naar authenticiteit. Het oude hoofdkantoor van Philips had gesloopt mogen worden, maar wij hebben vanwege die authenticiteit er voor gekozen het te behouden en een markant onderdeel van het project te laten zijn.’ Punt daarbij is wel dat door het handhaven van het gebouw het de status van Rijksmonument kreeg. Dit had tot gevolg dat de detaillisten bij de inrichting van hun winkels geconfronteerd werd met aanvullende procedures. winkelstraat Op de vraag wat we zien als we een rondlei-

ding door het gebied krijgen, antwoordt Reinier Janssen: ‘Een winkelstraat met een hoogwaardige uitstraling, die een nieuw circuit vormt in de binnenstad van Eindhoven, een straat die nieuwe verbindingen mogelijk maakt. Grotendeels ingevuld met al in Eindhoven bekende huurders, maar deels ook met nieuwe formules die nog niet in de stad te vinden waren. Een sterk op mode gerichte branchemix, maar bijzondere invullingen zijn ook de winkels van onder andere Selexyz en Douwe Egberts. Beide winkelconcepten komen van een andere centrumlocatie en hebben voor Admirant Shopping gekozen van-

ROND DE ADMIRANT IN CIJFERS 12.000 m2 retail 13.000 m2 kantoren 4.500 m2 leisure 132 woningen 360 parkeerplaatsen in een tweelaagse ondergrondse parkeergarage Contactgegevens: Rond de Admirant cv P/a Heijmans Vastgoed bv Graafsebaan 65 5248 JT ROSMALEN www.admirant.nl

wege het bijzondere architecturale karakter. Het winkelgebied heeft uitstraling en ambiance. Dat dit inderdaad zo ervaren wordt, krijgen we ook terug uit consumentenonderzoek.’

Blob De architectuur van het totaalproject is gevarieerd en

meerdere architecten tekenden hier voor. Een prettige dissonant is ‘de Blob’ van architect Fuksas. Deze Italiaanse architect heeft ook gewerkt voor het aangrenzende Piazza-winkelgebied en het 18-Septemberplein met fietsenkelder. Zijn werk wordt ook wel ‘organisch’ genoemd en is zeker opvallend en beeldbepalend. In augustus opent kledingmerk DEPT een winkel in ‘De Blob’ van ruim 1500 m2 over twee lagen. In deze winkel zullen meerdere merken worden gevoerd, feitelijke een mini fashion mall.

Max Schep: ‘De Blob’ is echt een anker binnen Admirant Shopping en duidelijk een begin- of eindpunt, dat ook nog eens gelegen is tegenover publiekstrekkers als Mediamarkt en het Piazza-winkelgebied, inclusief Bijenkorf. We realiseren ons terdege dat het toevoegen van een nieuwe winkelstraat in een bestaande setting een ‘ingroeiperiode’ met zich meebrengt en een extra inspanning op het gebied van consumentenmarketing. Dat wordt in samenwerking met de winkeliersvereniging als ook de belegger SPF Beheer opgepakt. Daarnaast kan niet voorbij worden gegaan aan het feit dat het ondernemersklimaat op dit moment guur is. Wij zien dat terug in langere besluitvorming over het aangaan van huurcontracten, de lange duur van het proces van inhuizing, en zo meer.’ achtje De bijzondere ligging wordt duidelijk aan de hand van een grote luchtfoto van het gebied. Goed te zien is dat Admirant Shopping een gebogen winkelstraat vormt min of meer parallel aan de Demer, de hoofd winkelstraat van Eindhoven. De nieuwe straat begint bij het 18 Septemberplein tegenover MediaMarkt/Piazza en eindigt bij het V&D-pand aan de Vrijstraat en vanaf dit punt is ook de markt en het winkelcentrum Heuvelgalerie te zien. In feite is met Admirant Shopping een ‘winkel-achtje’ gecreëerd in het centrum van Eindhoven.

Reinier Janssen: ‘Admirant Shopping is niet alleen een nieuwe winkelstraat, maar ook een oplossing voor de toenemende vraag naar grotere winkelunits. Zo is ook bijvoorbeeld Prenatal vanuit een andere locatie in de binnenstad hier naar toe gekomen. Maar Admirant Shopping is ook een oplossing voor winkels die wel in het centrum van Eindhoven willen zitten, maar niet de huurprijzen van De Demer kunnen of willen betalen.’

Max Schep: ‘Met De Blob is het gebied Rond de Admirant afgerond, maar tevens is het een markering in een transformatie van dit deel van het centrum van Eindhoven waarbij zowel NIBC Bank als Heijmans met de herontwikkeling van de ‘Witte Dame’ en de conceptvorming van de Lichttoren, een nadrukkelijke vooruitstrevende rol hebben gespeeld om monumentale gebouwen in Eindhoven een nieuwe toekomst te geven.

Admirant Shopping is tevens het sluitstuk van de binnenstad van Eindhoven. Met een hoog ambitieniveau – dat niet alleen uit de gebouwen, maar ook uit de inrichting van de openbare ruimte blijkt – is hier een gedurfd project neergezet.

Op 25 september is het project ‘klaar’ en wordt de feestelijke publieksopening gehouden. Maar is het dan echt klaar? Max Schep: ‘Een winkelgebied is nooit af, het is als het ware een levend organisme. Maar voor wat de binnenstad van Eindhoven betreft is het wel zo dat er aan deze kant van het spoor geen mogelijkheden meer zijn. Binnen Admirant Shopping zijn er nog een paar mogelijkheden, maar dan houdt het ook helemaal op.’

• scn 4 | 2010 11

12 scn 3 | 2010

parkeren

De eerste (en laatste) indruk van het winkelcentrum wordt vaak bepaald door de parkeergarage. In feite draagt dit beeld bij aan de totaalbeleving die de consument tijdens het bezoek ervaart. Gelukkig zien eigenaren en parkeerexploitanten het belang hier steeds meer van in, zodat de vieze, donkere, parkeergarages uit de jaren ’70 tot het verleden gaan behoren. Dat is in niet onbelangrijke mate een verdienste van een bedrijf als Triflex, de coating- en afdichtingsspecialist uit Zwolle.

Triflex coating in de parkeergarage van Achterom Begijnhof, Dordrecht

De eerste indruk Henri Fredriks

H

enri Fredriks, productspecialist bij Triflex, ziet een duidelijk verschil tussen de nieuwe parkeergarage en die van vroeger. ‘De moderne coatings zijn niet alleen in vele lichte kleuren verkrijgbaar, maar blijven ook helder, omdat ze goed te reinigen zijn.’ Het coaten van een parkeergarage is echter meer dan zomaar een blik open trekken. Fredriks kijkt altijd eerst naar de techniek. Wat zijn de functionele eisen van de vloer? Is het een parkeerdak of tussenvloer, een kelder of een hellingbaan?

‘Iedere vloer vereist z’n eigen afdichtingssysteem’, weet Fredriks. ‘Bij Triflex betekent dit dat we per project een maatwerk vloer engineeren. Vooral de vervaardiging van een parkeerdak kan tamelijk complex zijn. Wij werken dan vanaf de constructieve vloer tot en met de isolatie en afdichting daar boven.

Daarbij komen dan ook nog het kleurenschema, de signing en eventueel de vangrailconstructies.’

Warmtewinning Nieuw is dat in het parkeerdak ook warm-

tewinning aangebracht kan worden. Fredriks: ‘Dat past natuurlijk helemaal bij het huidige bewustzijn ten aanzien van duurzaamheid. Met een speciaal kanalensysteem kunnen wij warmte uit het parkeerdak onttrekken, die dan opgeslagen wordt om later gebruikt te worden voor winkelverwarming of voor het vorstvrij houden van het parkeerdak.’

Het oog wil ook wat Het gebruik van heldere kleuren zorgt er niet alleen voor dat de garage prettiger oogt, maar ook dat de bezoeker zich er veilig voelt. ‘Daarnaast moet er een duidelijke routing zijn. Dat is de rol van de vormgever of architect, maar ook Triflex kan daar op adviseren.’, zegt Fredriks. ‘Wij hebben technieken die het mogelijk maken om de flankerende looppaden niet alleen functioneel, maar ook visueel attractief te maken. Daarbij moet men denken aan het toepassen van een patroon. Maar ook is het mogelijk om bij-

voorbeeld het logo van het winkelcentrum op de vloer een prominente rol te laten spelen. Ook dat draagt bij aan de totaalbeleving.’

Fredriks wijst er op hoe belangrijk het is dat de kwaliteit van de materialen die in de parkeergarage gebruikt worden, aansluit op de kwaliteit van het winkelcentrum. ‘Tegenwoordig zijn parkeergarages nog maar zelden aparte gebouwen. Ze maken onderdeel uit van een complex met winkels, kantoren of woningen. Het is dus belangrijk dat de kwaliteit van de materialen en het ontwerp aansluit op wat volgt. Zo creëer je voor de bezoeker een beleving die helemaal klopt.’

Nu kennen we allemaal wel de al eerder genoemde grauwe, vaak vieze parkeergarages die al enkele tientallen jaren oud zijn. Het opknappen daar van is toch meer dan alleen maar een frisse coating op de vloer? Fredriks: ‘Dat klopt. Onze vloercoatings worden aangebracht door erkende applicateurs. Zij kunnen desgewenst ook de wanden en plafonds meenemen, alhoewel dat geen product van Triflex is.’ slijtvast Wat is verder nog belangrijk voor een goede vloer?

‘De slijtvastheid is een punt van aandacht. Zo maken wij verschil tussen de vloer bij de slagbomen en de vloer elders. Die bij de slagbomen wordt zwaarder belast en dus brengen wij daar vaak een ander product aan. Daarnaast zijn de anti-slip eigenschappen van de vloer belangrijk, zowel voor de auto’s als voor de voetganger. Tot slot moet de vloer gemakkelijk gereinigd kunnen worden. Dat draagt er aan bij dat de nieuwe coating vele jaren bijdraagt aan het beeld van een frisse, visueel aantrekkelijke parkeergarage.’

Trfilex heeft in de loop der jaren al flink wat parkeergarages bij winkelcentra van een nieuwe coating mogen voorzien.

Prachtige referentieprojecten zijn bijvoorbeeld: Het Turfschip te Breda, de Neringgarage te Lelystad en Achterom Bagijnhof te Dordrecht.

•

voor info en een brochure: H.Fredriks@triflex.nl

scn 4 | 2010 13

synchroon De Kwinkelier te Bilthoven (Utrecht) is een ‘kernverzorgend centrum’ van een kleine hectare en stamt uit 1978. Ofschoon het winkelcentrum op zich nog steeds goed functioneert, is er toch – alleen al vanwege de leeftijd – een noodzaak tot vernieuwing.

Ontwikkelaar Synchroon is als geen ander thuis in dit soort projecten, waarbij vernieuwing en uitbreiding gerealiseerd moeten worden in een situatie waarbij geldt ‘tijdens de verbouwing geopend’. Dat vergt veel voorbereiding en uiteindelijk een intensieve begeleiding tijdens de uitvoering.

H

Synchroon herontwikkelt De Kwinkelier

enri van Dam van Synchroon vertelt over de herontwikkeling van De Kwinkelier: ‘De voorbereiding is heel intensief geweest en nog maar twee jaar geleden hebben eigenaar, gemeente en Synchroon als ontwikkelaar zich aan de visie, ambitie en het proces gecommitteerd. Daarna is het project in een versnelling geraakt tot het punt waar we nu staan.’

Ruud de Hoogt: ‘Dat wil zeggen dat het bestemmingsplan inmiddels ter visie heeft voorgelegen en de verwachting is dat de gemeente het bestemmingsplan in november dit jaar zal vaststellen, zodat we daadwerkelijk kunnen starten.

Qua voorbereiding zitten we nu op be­steksniveau, de aannemer is aan het rekenen. Synchroon is nu in overleg met de winkeliers om tot nieuwe huurcontracten te kunnen komen.’

Wat is de aanleiding voor deze operatie geweest? ‘Winkelcentra die zo’n twintig a dertig jaar oud zijn, zijn in veel gevallen overduidelijk toe aan een vol-

Groter, moderner en vooral: aantrekkelijker Ruud de Hoogt van Synchroon

14 scn 4 | 2010

synchroon

Twee artist impressions van De Kwinkelier na de herontwikkeling

gende fase.’, zegt Henri van Dam. ‘Dat heeft onder meer te maken met de schaalvergroting door retailers, die in de oude Kwinkelier tegen de grenzen voor hun winkelconcept aanliepen. Dan is er ook nog een bouwkundige noodzaak: de architectuur was behoorlijk gedateerd en de beleving van de consument is nu eenmaal een belangrijke factor. Je krijgt dan een situatie dat er door partijen nagedacht wordt over een vernieuwingsoperatie, maar dat men dan ook zelf de rem op verbeteringen zet, want ‘er komt toch wat nieuws’. Kort gezegd: het retaillandschap verandert en het vastgoed moet dat volgen: de consument stelt andere eisen en de retailers ook.’

Er was geen sprake van leegstand of een flinke koopkrachtafvloeiing? Ruud de Hoogt: ‘Nee, er is in De Kwinkelier geen leegstand van betekenis. Wel is het zo dat in het deel dat gesloopt gaat worden en dat voorheen als invulling een sportschool en muziekschool had, leegstaat met het oog op de herontwikkeling.’

Henri van Dam: ‘De koopkrachtbinding zou echter wel een stuk beter kunnen. Dat willen we dus enerzijds bereiken door het verbeteren van de beleving, maar anderzijds ook door het toevoegen van winkelmeters en een uitbreiding van het aanbod.’ noodzaak Wat heeft er nu voor gezorgd dat de eigenaar en gemeente uiteindelijk ‘ja’ gezegd hebben tegen Synchroon? ‘Daar zitten verschillende aspecten aan vast’, zegt Henri van Dam. ‘Een eigenaar is vooral gericht op het continueren van een bestaande situatie. Als een centrum goed draait en er geen leegstand of faillissementen zijn,

dan is er geen echte noodzaak om iets te veranderen. Immers, veranderingen in een bestaande setting brengen nogal wat met zich mee. Alleen al bouwkundig haal je alles van voor tot achter overhoop. Als ontwikkelaar moet je dan ook met veel partijen opnieuw overeenstemming bereiken over hun gezamenlijke toekomst. Want dat is waar het om draait: niet alleen de eigenaar, gemeente en ontwikkelaar hebben hun visie, maar elke winkelier heeft ook zijn eigen visie en plan voor de toekomst. Het inzetten van een her-ontwikkelingstraject is dan ook een zware beslissing, waar iedereen goed over na moet denken. Onze aanpak ten aanzien van de eigenaar is erop gericht geweest om tevoren precies af te spreken wat er geleverd gaat worden, zowel bouwkundig als commercieel, en daar ook het risico voor te nemen. Nu de eigenaar daarmee akkoord is, kunnen wij de afspraken met de ondernemers maken. Voor alle partijen is het eindresultaat een nieuw winkelcentrum dat weer vele jaren mee kan.’ nieuwe gevels Hoe complex is de

operatie? Ruud de Hoogt: ‘We moeten opereren in een doorfunctionerend winkelcentrum. Het casco blijft staan (over duurzaamheid gesproken!: red.), maar alle winkels krijgen nieuwe gevels. Een operatie die goed overleg vraagt met het bestuur van de winkeliersvereniging en individuele winkeliers. Zij gaan ook deelnemen in het nog op te zetten coördinatieteam. Een ander aspect zijn de gesprekken die met pakweg veertig zittende winkeliers gevoerd moeten worden over de nieuwe huurvoorwaarden. Ook dat trekt Synchroon naar zich toe, sterker nog, dit deel van het proces

hebben we nagenoeg al afgerond. Je ziet hier ook een verschil in werken: de gesprekken met gemeente en eigenaar vinden veel verder tevoren plaats en de gesprekken met de winkeliers pas in een fase dat het project concreter geworden is.’

Henri van Dam: ‘Het kost ook tijd om het moment te bereiken dat je echt als partner van de winkelier gezien wordt.

Je hebt natuurlijk taaie dingen als de nieuwe voorwaarden, de overlast en compensaties, maar zodra je het daarover eens bent ziet de winkelier heel duidelijk het belang voor de toekomst en komt al snel de vraag ‘wanneer kan mijn nieuwe winkel open?’.’

‘Het retaillandschap verandert en het vastgoed moet volgen’ De Kwinkelier wordt met 4.500 m2 uitgebreid. Deze meters worden voor een groot deel ingevuld door een tweede supermarkt (Aldi) en uitbreiding van de zittende Albert Heijn. Verder wordt gedacht aan een groter aanbod van modewinkels. Ruud de Hoogt: ‘Wij willen echter vooral proberen om de zittende winkeliers te faciliteren. Daarnaast zullen we ook andere lokale en landelijke partijen benaderen.’

Het plan wordt in fasen uitgevoerd.

Allereerst de nieuwbouw op de plek van de sport- en muziekschool. Vervolgens de uitbreiding van Albert Heijn en daar-

>

lees verder op pagina

16

scn 4 | 2010 15

synchroon

‘Als ontwikkelaar moet je kunnen luisteren zonder een houding van ‘wij weten het wel’ <

vervolg van pagina

15

na volgen de fasen met de aanpassing van de gevels en het straatbeeld richting het centrum van Bilthoven. ‘Het is een ingrijpende operatie, want ook het profiel van de Sperwerlaan moet aangepast worden aan de nieuwe bebouwing.’, zegt Henri van Dam. ‘Verder realiseren wij nog vijftig appartementen en een parkeergarage aan de Kramsvogelhof en zestig appartementen aan de Sperwerlaan.’ typisch synchroon Is de herontwikkeling van De Kwinkelier te typeren als een typisch Synchroon-project? Henri van Dam: ‘Beslist. Dat heeft te maken met een stuk functiemenging, wat je in veel van onze projecten aantreft. Maar ook met de binnenstedelijke setting, waar wij erg veel in doen. En als laatste met de constellatie van partijen waarin wij werken, in die zin dat het zoeken van samenwerking in onze genen, in onze cultuur zit. Samenwerking betekent ook respect voor het standpunt van de ander en het meedenken hoe deze z’n eigen ideeën en plannen tot uiting kan laten komen. En natuurlijk kan samenwerking resulteren in het leveren van een stuk toegevoegde waarde, bijvoorbeeld voor de eigenaar van het vastgoed of de gemeente. Om dat zo te kunnen doen, moet je als ontwikkelaar zowel kennis van zaken als een visie op de toekomst hebben. Maar dus ook kunnen luisteren zonder een houding van ‘wij weten het wel’.

Henri van Dam van Synchroon

16 scn 4 | 2010

Waar is de consument in het verhaal over deze herontwikkeling? ‘Uiteindelijke gaat het om de consument, daar moet het project scoren. Via de winkeliers, die de markt goed kennen, zit de consument aan tafel. Maar de gemeente vertegenwoordigt de consument ook, bijvoorbeeld als het gaat om de inrichting en beleving van het totale winkelgebied.

Daarnaast werken wij in dit project samen met Top Vastgoed en Van den Bos & Stobbe Vastgoed. Samen hebben we op dit project veel expertise in te brengen. Meer in het algemeen is Synchroon natuurlijk ook elke dag bezig met vragen als: hoe wil de consument vandaag de dag winkelen? Wat is een aantrekkelijke branchering? Wat maakt een aantrekkelijk verblijfsklimaat? De consument staat centraal.’, zegt Van Dam. Hoe lang gaat de herontwikkeling duren? Ruud de Hoogt: ‘We hebben het plan in een aantal fasen geknipt. In januari 2011 starten we met de winkels en de verwachting is dat we daar tweeëneenhalf jaar over doen. De realisatie van de woningen heeft natuurlijk te maken met hoe de verkoop vordert. Maar voorop staat het binnen zo kort mogelijke tijd realiseren van alles dat met het functioneren van het winkelcentrum te maken heeft, dus ook de uitbreiding en verbetering van de parkeergarage en het openbaar gebied.’

• Meer informatie over de herontwikkeling van De Kwinkelier is te vinden op www.dekwinkelier-bilthoven.nl of aan te vragen via info@synchroon.nl

nieuws

Praktijkcase kauwgomverwijdering

☛ zie de videoreportage op onze website www.scnews.eu!

Shopping Centre News ging naar winkelcentrum Liesveld in Vlaardingen, waar Jadon met een grote schoonmaakoperatie van de bestrating bezig was.

En voor wie dit nog nooit heeft meegemaakt, het resultaat is spectaculair. Kauwgom, grauwsluier en andere verontreinigingen verdwenen als sneeuw

voor de zon. Over ‘beleving van een winkelgebied’ gesproken.

Zelf zien? Ga dan naar onze website en klik op de reclame-banner van Jadon. U komt dan bij een videoreportage met beelden van deze inzet en een toelichting van Bram van Laar van Jadon.

ICSC European Research Seminar in Amsterdam Het jaarlijkse research seminar van ICSC Europe wordt dit keer in het Amsterdamse Marriot Hotel gehouden en wel op 5 november 2010. Het thema van de opkomende bijeenkomst is 2020 Vision: accomodation change in tomorrow’s shopping centres. Daarbij komen de volgende vragen aan de orde: De consument: op welke doelgroepen moeten winkelcentra zich richten, rekening houdende met sociaal-demografische en technische veranderingen?

De retailer: hoe kan in deze tijd van een zwakker wordende rol voor anchor-tenants, nieuwe retail concepoten en merken en ook e-commerce de branchemix en relatie met retailers geoptimaliseerd worden?

Het gebouw: hoe kunnen de winkelcentra van de toekomst hun CO2-footprint verminderen, bijdragen aan stedelijke vernieuwing en toch nog geld verdienen?

Als sprekers treden onder meer op:

• Glenn Aaronson, CEO van Multi Corporation • Jesper Bo Jensen, futurist en CEO bij Fremforsk • Jaap Gillis, ICSC Trustee, voormalig voorzitter van de ICSC European Advisory Board en COO van Redevco • Severin Schöttmer, directeur Real Estate Structure – retail & logistics finance, Aareal Bank • Hubert Stech, managing director, Douglas Immobilien GmbG & Co. KG Deze bijeenkomst is gericht op winkelcentrummanagers, overheden en adviseurs met een strategische link naar Europese retail ontwikkelingen, retail researchers en informatiemanagers, beleggers, ontwikkelaars, retailers en leisure operators en tot slot iedereen die achtergronden zoekt t.a.v. de Europese winkelcentra en factoren die in de toekomst deze industrie zullen beïnvloeden.

Voor meer informatie: www.icsc.org/2010ERC of bel met 0044 20 7976 3102

scn 4 | 2010 17

nieuws

Bij groen licht: parkeren

H

et parkeerterrein van winkelcentrum Makado in Beek-Limburg is onlangs gerenoveerd en voorzien van 48 energiezuinige lichtmasten. De nieuwe led verlichting verbruikt bijna de helft minder stroom dan de bestaande lichtmasten.

De winkeliers zijn zeer te spreken over de goede lichtverdeling en neutrale kleurweergave van de led verlichting. De kleur van het licht is ondanks de ‘groene verlichting’ toch gewoon neutraal wit.

De nieuwe verlichting verbetert het zicht

en bevordert daarmee de veiligheid op het parkeerterrein.

Besparing Met 4200 branduren per jaar

dit moment berekend. Verwarming van het winkelcentrum met restwarmte via het ‘groene net’ en plaatsing van zonnepanelen op het dak van Makado.

zal er zo’n 1500 euro (14.280 kWh) worden bespaard. Door de langere levensduur van led-verlichting (50 duizend branduren in plaats van de normale tienduizend branduren) bespaart men ook op de vervanging van lampen. Naast deze duurzame investering door eigenaar Syntrus Achmea Vastgoed onderzoekt de beheerder, Actys Retail, de andere energiebesparende mogelijkheden. Twee projecten worden op

Duurzaamheid Binnen de winkelportefeuille onderzoekt Syntrus Achmea Vastgoed vooral de mogelijkheden om winkelcentra te verduurzamen, omdat het bedrijf daar de meeste invloed heeft. Bij solitaire winkelobjecten wil Syntrus Achmea Vastgoed zich richten op het voorlichten van huurders over wat zij kunnen doen om hun winkel te verduurzamen.

•

Ledline Fantasy Lights

Zoekt u een eenvoudige oplossing om uw winkel of winkelcentrum snel meer op te laten vallen? Wilt u zonder al te grote ingrepen meer sfeer toevoegen? Binnen of buiten? Kijk dan eens naar Ledline Fantasy Lights. Dit zijn led-verlichtingsunits van anderhalve meter, die onderling gekoppeld kunnen worden en in allerlei vormen en hoeken met elkaar verbonden kunnen worden. De artist impressions hierboven dienen slechts als voorbeeld. In feite is alleen uw fantasie de beperkende factor.

De kleuren zijn per afstandbediening of computer te regelen en ook de intensiteit en bewegingseffecten zijn instelbaar, zodat het effect altijd optimaal is, overdag of ’s avonds. Door de variabele kleurstelling kunt u ook uitstekend inhaken op het seizoen of een evenement. Oranje voetbalt? Stel oranje als hoofdkleur in. Kerst? Doe leuke dingen met groen en rood. Zomerfeestje? U bedenkt het maar!

De Ledline Fantasy Lights hebben een laag energieverbruik en de verwachte levensduur bij 24/7-gebruik is acht jaar. Leverancier is de firma Rana, die deze productrange bedacht heeft en onder de naam Deco Sfeer Design introduceert. De fabrikant is LedNet Helmond (www.lednet.nl).

• Info: Ben Kaatman (Rana), T 06 22979569.

18 scn 4 | 2010

Utrechtse

nieuws

Dromen van een eigen winkel Droomt u van uw eigen winkel? Ondernemer Frans van der Loo uit Asten wil deze droom, samen met een team van specialisten, waarmaken voor een select groepje creatieve en enthousiaste mensen met ondernemerszin. Hij stelt hiervoor winkelruimtes beschikbaar in de nieuwbouw van winkelcentrum Midas in hartje Asten. Maar je krijgt het niet voor niks. Om aanspraak te kunnen maken op de winkelruimtes neem je deel aan de wedstrijd ‘Droom van een winkel’.

“De titel zegt het eigenlijk helemaal,” licht Frans van der Loo toe. “De deelnemers kunnen hun droom realiseren door mee te doen aan de wedstrijd. Voor winkelcentrum Midas zorgt het wedstrijdele-

ment ervoor dat we de allerbeste ondernemers kunnen selecteren.”

Kandidaten kunnen zich nog tot en met half september aanmelden op de website www.droomvaneenwinkel.nl. Daarna starten de selectierondes. In het voorjaar van 2011 openen de geselecteerden dan echt hun winkel. Het publiek bepaalt uiteindelijk welke winkel de wedstrijd wint. Met als hoofdprijs een jaar lang gratis huur met een waarde van € 20.000.

Trendhoppers gerund en is nog steeds actief als franchisenemer van Albert Heijn Asten.

Het team van specialisten zal ook workshops en trainingen gaan verzorgen over ondernemerschap, winkelmanagement, marketing en financiën. Daarnaast zorgt de wedstrijd voor de nodige media aandacht voor de kandidaat winkeliers.

Dan kun je met recht spreken van een vliegende start!

•

Vliegende start De deelnemers krijgen door de deelname aan de wedstrijd toegang tot een schat aan kennis en ervaring. Frans van der Loo is retailer sinds 1964. Hij heeft verschillende Hema’s en

winkeliers ontmoeten elkaar Op maandag 21 juni organiseerde Hisa een unieke bijeenkomst: besturen van Utrechtse winkeliersverenigingen ontmoetten elkaar op een avond die voor hen georganiseerd werd in opdracht van de afdeling Economische Zaken van de gemeente. Het was voor het eerst dat de winkeliersverenigingen elkaar op deze manier ontmoetten. De gemeente wil winkeliersverenigingen door het organiseren van een reeks bijeenkomsten stimuleren om samen te werken en van elkaar te leren.

Deze netwerkbijeenkomsten maken onderdeel uit van het programma Wijkeconomie en Kleinschalig Ondernemerschap.

Naast ruim veertig bestuursleden van winkeliersverenigingen, waren ook vertegenwoordigers van Hisa, de Kamer van Koophandel, Hoofd Bedrijfschap Detailhandel (HBD), Wijk in Bedrijf, MKB, het ondernemersloket van de gemeente Utrecht en de afdeling Economische Zaken van de gemeente Utrecht aanwezig. Zij leidden de rondetafelgesprekken over actuele thema’s, zoals veilig ondernemen en de kansen van internet en social media.

Op het gebied van social media is er inmiddels een LinkedIn groep voor Utrechtse ondernemers, de groep Winkeliersverenigingen in de gemeente Utrecht. Daarnaast is er een interactieve website in ontwikkeling, waarmee winkeliers kunnen communiceren met elkaar en met de gemeente. Hisa en HBD geven de website in samenwerking met de winkeliersverenigingen vorm, ieder winkelgebied krijgt een eigen onderdeel op de site.

•

scn 4 | 2010 19

internationaal

Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing Al ruim 25 jaar

Een beslissing in commercieel en niet-commercieel vastgoed gaat niet zelden over een miljoeneninvestering. Dus wilt u kunnen bouwen op betrouwbare en inzichtelijke marktcijfers.

In ruim 25 jaar tijd heeft Strabo zich ontwikkeld tot dé specialist in marktonderzoek en vastgoedinformatie.

We kennen de Nederlandse vastgoedmarkt van binnen en van buiten. En we hebben de cijfers. Onze actuele databases vertellen u snel en tot achter de komma wat u weten wilt.

Strabo is tevens marktonderzoeker met een eigen veldwerkteam. Onze ervaren enquêteurs behalen ongekend hoge responsecijfers. Op basis van een gedegen en betrouwbare dataverzameling verrichten wij scherpe analyses, schrijven heldere onderzoeksrapporten en adviseren wij onze opdrachtgevers.

STRABO BV HERENGRACHT 560

POSTBUS 15710 1001 NE AMSTERDAM

Onderzoeken winkelcentra, passantentellingen en -enquetes ) Om een consument in beweging te krijgen, moet u weten wat hem tegenhoudt. Hoeveel tijd en geld besteedt een bezoeker in uw winkelcentrum?

Hoe krijgt u een uiterst betrouwbaar beeld van passantenstromen in en rondom uw winkelcentrum? Hoe beoordelen uw huurders de voorzieningen, de marketing of het beheer? Van consumentenonderzoek tot ondernemersonderzoek en passantentelling (in nauwe samenwerking met Experian-Footfall): Strabo weet van winkelen.

Bewonersonderzoeken ) De woningmarkt staat de komende jaren in het teken van ingrijpende herstructurering en renovatie.

Voor een soepele procesgang is draagvlak onder bewoners, huurders en kopers onontbeerlijk.

En dus moet u weten wat hen beweegt of juist tegenhoudt. Strabo combineert kennis van de woningmarkt met kennis van veldwerk onder woonconsumenten. Autochtoon en allochtoon, aan huis, telefonisch, schriftelijk of online: we realiseren responsecijfers van meer dan 90%.

T 020 626 08 17 F 020 623 68 07

Ondernemersonderzoek ) Een tevreden huurder draagt bij aan kwaliteit en beleving van een winkelcentrum. Voor de eigenaar/beheerder is kennis over ondernemers dan ook essentiële managementinformatie. Hoe beoordelen zij de voorzieningen? De marketing?

Het beheer? U kunt er zelf naar vragen. Maar de professionele enquêteurs van Strabo krijgen uw ondernemers écht aan het praten. En halen responscijfers van 80 tot zelfs 100%.

Databases ) Strabo biedt een database waar u feitelijk niet zonder kunt: VTIS. VTIS (Vastgoed Transactie Informatie Systeem) is dé standaard voor vastgoedprofessionals. Met de modules transacties-mutaties en beleggerstransacties beschikt u over meer dan 80.000 actuele transacties, van straat tot heel Nederland.

Bel Strabo voor een vrijblijvende demo.

STRABO@STRABO.NL WWW.STRABO.NL

Maak kennis met ruim 25 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

internationaal

s t r a b o)

M A R K TO N D E R Z O E K E N VA S TG O E D I N FO R M AT I E

www.strabo.nl

nrw

Door Hans van Tellingen*

A

fgelopen mei is de Nederlandse Raad van Winkelcentra (nrw) met een groep van bijna 50 winkelvastgoedprofessionals in Duitsland geweest. Duitsland heeft een oerdegelijk imago. Op het saaie af.

Dat geldt ook voor de winkels, winkelstraten en winkelcentra.

Met openingstijden uit het jaar ‘nul’. Met gek genoeg (is Duitsland immers niet heel welvarend?) een sterke positie voor discounters. En met niet zo heel veel planmatig ontwikkelde win-

NRW bezoekt Duitsland

MAB en Multi maken Forum Duisburg, Multi Development

kelcentra die de positie van binnensteden bedreigen. In het verleden is er her en der wel eens wat geprobeerd op het perifere vlak (CentrO), maar de Duitse retailstructuur heeft wel wat van die van ons. ‘Zomaar uitbreiden’ is niet mogelijk. En ‘het’ gebeurt toch met name in de binnenstad. Toch is er sprake van een aantal interessante ontwikkelingen in Duitsland.

Er wordt hier – ondanks het restrictieve beleid en de economische crisis – de laatste tijd juist heel veel ontwikkeld aan planmatige, soms zelfs zeer verrassende meters. Duitsland is dan ook een interessant reisdoel. Bezoek bijvoorbeeld eens Alexa (van het Portugese Sonae) in Berlijn. Een absolute aanrader.

En ook de drie centra van deze nrw-trip zijn de moeite waard.

Waarin de Nederlandse ontwikkelaars Multi en mab (en in mindere mate het Portugese Sonae) zich van hun beste kant hebben laten zien. Het betreft betere en verrassender centra dan die van de ‘eigen’ Duitse marktleider ece. Kennelijk doet de buitenlandse invloed de Duitse winkelmarkt goed.

Alle drie door ons bezochte centra hebben met elkaar gemeen dat ze in recessietijd zijn opgeleverd. Ook hebben alle drie de centra een middelgroot formaat tussen de 55.000 en 77.000 m2. Daarnaast is de aanwezigheid van Saturn (ik ben geen fan) onvermijdelijk. Tevens beschikken zij allen over een unieke ‘gadget’. My Zeil heeft de langste roltrap van Europa.

Forum beschikt ‘letterlijk’ over een overtreffende trap (een gouden trap van 60 meter hoog, die tot in de wijde omtrek is te zien). Loop 5 is gemodelleerd naar een vliegtuig, tot op het absurde af. De centra zijn echter ook heel verschillend. En deze verschillen worden nu behandeld.

My Zeil Frankfurt My Zeil is ontwikkeld door de mab. Die ook nog steeds eigenaar is. My Zeil vormt een onderdeel van het grotere PalaisQuartier. Dat ook bestaat uit een luxe hotel,

22 scn 4 | 2010

nrw

een kantorencomplex en het zogenaamde ‘Thurn und Taxis Palais’. Het winkelcentrum ligt op de goede plek. In de binnenstad. Aan de belangrijkste winkelstraat ‘Zeil’. In de rijkste stad van Duitsland. Die als bankenhoofdstad wel zwaar is getroffen door de crisis. De tijd zal leren of het winkelcentrum een grote hit wordt. De kans daarop is zeker aanwezig. Groter probleem betreft de kantoren en het luxe hotel. Vraag is of daar wel behoefte aan is. Het winkelcentrum echter is indrukwekkend.

My Zeil, MAB Development

magistrale meters Met een absoluut ‘maf’, glazen dak. Misschien nog wel maffer dan dat van het Poolse Zloty Tarasy. Het naar binnen gerichte dak heeft echter wel een nadeel. De zichtlijnen in het centrum worden erdoor beperkt. Het winkelcentrum oogt krapper dan het is. Verder ook veel goede dingen gezien. De winkel van Holister (onderdeel van Abercrombie) bijvoorbeeld. Waar de veertigers en vijftigers van de nrw zich verbaasden over de presentatie van de jeugdmode vandaag de dag. Heel sterk aan het centrum is het feit dat alle vijf verdiepingen goed bezocht lijken te worden. De wirwar aan trappen dienen een doel! Qua architectuur is dit centrum er één van de buitencategorie.

Maar bij winkelcentra moet je je altijd afvragen of de architectuur leidend moet zijn. Té opvallend is vaak juist niet goed. Al met al is My Zeil echter zeer de moeite waard. Niet voor niets is het centrum door de icsc onderscheiden met een zogenaamde ‘commendation’.

Loop 5 Weiterstadt Weiterstadt ligt vlakbij Darmstadt en is een klein uurtje rijden vanaf Frankfurt en andere relatief nabijgelegen steden als Mainz en Wiesbaden. Weiterstadt zelf kun je vergelijken met bijvoorbeeld Waddinxveen. Een kleine plaats in het Groene Hart, niet al te ver van een aantal grote steden. Aan de rand van Weiterstadt, vlakbij de afslag van snelweg ‘5’, ligt dan ineens een centrum van bijna 60.000 m2. Een forse doos. Een relatief eenvoudige ontwikkeling ten opzichte van bijvoorbeeld My Zeil. Maar wel goed uitgevoerd.

Ontwikkelaar en eigenaar Sonae kan redelijk trots zijn. Persoonlijk ben ik niet dol op het ‘vliegtuigthema’. Een beetje ‘nerdy’. Met een openbaar toilet dat eruit ziet als een cockpit. Maar alles wel heel consequent uitgevoerd. Super schoon. En je kunt je auto makkelijk kwijt. Een verrijking voor de Duitse retailstructuur? Mwah. Ik beveel dan liever Alexa in Berlijn aan.

Van dezelfde club. Of (ook van Sonae) Colombo (Lissabon) of

Norte Shopping (Porto) in Portugal. Want ze weten echt wel van wanten bij Sonae.

Forum Duisburg Nee, neem dan Forum Duisburg. Van

Multi. Het lijkt wel of deze ontwikkelaar het eigen hoge niveau nog steeds verder weet op te krikken. Een architectonisch hoogstandje. Zonder dat de architectuur leidend is. Met vier lagen. Met drie bouwblokken. En met een glazen overkapping.

Er overvalt je een gevoel van ruimte en overzicht. Terwijl het er toch gezellig druk is. Dit centrum kent zelfs daglichttoetreding in de garage op -1. En is het beste dat Multi tot dusverre heeft gemaakt. Met speels gemak en bijna vanzelfsprekend is Multi er weer met een icsc Award vandoor gegaan. De oudbakken binnenstad van Duisburg heeft een oppepper van jewelste gekregen. Opeens is Duisburg ‘hip’. En dient de stad als bezoekdoel. Het nabijgelegen CentrO in Oberhausen heeft een forse klap opgelopen van dit centrum. Dat in de regio winkelbestemming nummer één is geworden. Is er dan niets aan te merken op dit centrum? Nee! Terecht dat Cório dit centrum heeft aangekocht. Net als vier andere Multicentra. In de media werd deze zet gezien als risicovol en gedurfd, met name in deze o zo moeilijke tijd. Maar zo gedurfd is dat niet. Cório heeft het gewoon goed gezien. De aankoop zal een goede investering blijken. In goede én slechte tijden! De Duitsers kennen ons van Frau Antje, Rudi Carrell, Linda de Mol en Louis van Gaal. Met Forum Duisburg is er pas echt sprake van een ‘Höllandische Weltmeister’. Een ‘Weltmeister Einkaufszentren’ wel te verstaan!

•

* Drs. Hans P. van Tellingen is algemeen directeur van Strabo bv, Marktonderzoek en Vastgoedinformatie. info: www.strabo.nl. Reacties?: vantellingen@strabo.nl.

scn 4 | 2010 23

kennis & informatie samenvatting door Jorine de Soet KIR kordaat in ruimte Jorine de soet is procesmanager. Zij adviseert en begeleidt bij complexe herstructureringsprocessen.

De Provada werd door de gemeente Utrecht aangegrepen om een discussie te voeren over het behoud en de verbetering van het Utrechts centrum als belangrijk economisch aankoopcentrum in de regio en bij voorkeur ook daarbuiten. Kern van de discussie was: wat willen onze bezoekers nu en in de toekomst en hoe laten we het centrum daaraan voldoen?

De potentie van centrumgebieden nu en in de toekomst: ligt de oplossing in de couleur locale?

O

nder leiding van Felix Wigman, voorzitter van het Platform Binnenstadsmanagement en directeur bij bro uit Boxtel namen de volgende mensen deel aan de discussie: Ellen Nijenhof, directeur Property Management bij scm, Shopping Centre Management; Huib Lubbers, managing director bij Retail Management Center; Gert Jan Slob, manager operations bij Locatus; Hans van Tellingen, directeur bij Strabo; Sonja van der Kamp, advocaat bij Boekel de Nerée; Marjon van Caspel, gebiedsmanager centrum Utrecht, gemeente Utrecht; Tom Broekman, eigenaardirecteur winkelketens Tom Broekman en De Rode Winkel en vastgoedeigenaar in onder meer de Utrechtse binnenstad en Jorine de Soet, centrummanager Utrecht en directeur kir, Kordaat in Ruimte.

Kleurrijk centrum De gemeente Utrecht wilde tijdens deze discussie inzichten verwerven en geven in wat betrokken partijen met elkaar kunnen ondernemen om ervoor te zorgen dat we in het centrum van Utrecht ook in de toekomst een gevarieerd en kleurrijk centrum houden, dat zo opgebouwd is dat het voldoet aan de wensen en verwachtingen van haar (potentiële) bezoekers.

24 scn 4 | 2010

Daar komt uit dat in 2022 het zelfstandig ondernemerschap op deze locaties zo goed als uitgestorven zal zijn, als we de huidige ontwikkelingen extrapoleren. Het zelfstandig ondernemerschap vraagt een enorme inzet tegen vaak een relatief gering inkomen met op A-locaties een zeer beperkte slagings- en overlevingskans.

De krent en de pap In Utrecht zouden we het betreuren

als er geen zelfstandig ondernemers meer zijn in het kernwinkelgebied, omdat zij de krenten in de pap vormen. Zonder zelfstandig ondernemers gaan centrumgebieden echt (te)veel op elkaar lijken en ontbreekt de uniciteit. Vanuit deze invalshoek werd de discussie in gang gezet. Huib Lubbers gaf aan dat ‘de nieuwe generatie zelfstandig ondernemers’ vaak wel franchisenemers zijn, omdat volledige zelfstandigheid in toenemende mate bemoeilijkt wordt door de kracht van inkooporganisaties. Daarbij blijken zelfstandig ondernemers vaak op zoek naar een pand met een ‘eigen’ en ‘unieke’ uitstraling.

De ondernemer wil zich graag met zijn concept en het pand kunnen verbinden en op die manier verbindt hij zich ook met zijn eigen klanten. Het zijn vooral de B-locaties die hiervoor in aanmerking komen; daar staan die fraaie, zich onderscheidende panden en daar zijn ze veelal nog betaalbaar.

Zelfstandig ondernemers; met uitsterven bedreigd? Gert Jan Slob van Locatus heeft onlangs in op-

Rode peper niet eenvoudig Ellen Nijenhof, directeur

dracht van Corio een onderzoek uitgevoerd naar de kansen voor zelfstandig ondernemers op A-locaties in de toekomst.

Property Management bij scm Europe zou graag juist dit soort ondernemers willen contracteren in de winkelcentra die scm

kennis & informatie review

Vredenburg in Utrecht Centrum, net voor de start van Corio's herontwikkeling

managet voor institutionele beleggers en die vergelijkbaar zijn met het Utrechtse Hoog Catharijne. Juist dit soort ondernemers vormen de ‘rode peper’ in winkelcentra, die maken dat het centrum anders is dan andere centra. Voor institutionele beleggers blijkt het in de praktijk echter lastig om dit soort ondernemers te contracteren, omdat de huidige huurwetgeving dit niet bevordert. Zo kan een zelfstandig ondernemer meestal niet zo’n hoge huur opbrengen. Wanneer een belegger een lage huur wil bieden, dan kan de betreffende winkelunit bij een huurtoetsing als maatstaf gebruikt worden om elders huren omlaag te brengen. Bovendien is het lastig om een indeplaatsstelling met een branchegenoot van een ketenorganisatie te voorkomen.

Willen of kunnen?! Sonja van der Kamp, gespecialiseerd

in huurrecht is van mening dat het met de wetgeving wel wat genuanceerder ligt. Hoewel roz-contracten vooral de eigenaren van het vastgoed lijken te dienen en de huurwetgeving juist vooral in het voordeel van hurende partijen lijkt te zijn, bestaan er allerlei mogelijkheden om van deze stramienen af te wijken en een huurstructuur op maat te ontwerpen die grote mate van zekerheid biedt tegen door beleggers gevreesde gevolgen. Dat vraagt echter wel een extra inspanning en juist daar lijkt de bereidheid bij institutionele beleggers vaak onvoldoende. Kunnen en willen lijken hier heel dicht naast elkaar te liggen.

Derde aankooplocatie Iedereen ziet op dit moment dat

internet als aankooplocatie in toenemende mate terrein aan het winnen is. Als wij als consumenten iets écht nodig hebben, kunnen we het inmiddels prima bestellen op internet. Alleen als we nog voor ons plezier willen verblijven en producten met een zekere emotionele waarde willen vergelijken, zullen we overwegen naar een (winkel)centrum te gaan. Deze ontwikkeling vraagt een enorme alertheid van beleggers en onderne-

mers. Hans van Tellingen nuanceert hierbij dat het echte recreatieve winkelen echter niet van voorbijgaande aard zal zijn.

Bovendien kunnen digitale en fysieke winkels elkaar uitstekend versterken.

Utrecht Monumentenstad met economische potentie Vervolgens gaat de discussie nader in op het Utrechtse

centrum. Marjon van Caspel, Gebiedsmanager voor het centrum van Utrecht bij de gemeente geeft aan dat het Utrechtse centrum van groot belang is voor de hele stad. Juist om die reden vraagt dit deel van de stad speciale aandacht. Er bevinden

‘De kwaliteit van de openbare ruimte is de drager van elke functionaliteit in een centrumgebied’ zich veel monumenten die een zorgvuldige benadering en invulling behoeven. Het bestemmingsplan voor de binnenstad wordt zodanig ingevuld dat bepaalde ingrepen niet onmogelijk gemaakt worden als ze het economisch functioneren onbetwistbaar ten goede komen, maar dat ingrepen in monumenten beslist niet bevorderd worden.

Openbare ruimte draagt het centrum Jorine de

Soet, Centrummanager in Utrecht vult daarbij aan dat de kwaliteit van de openbare ruimte de drager is voor elke functio-

>

lees verder op pagina

27 scn 4 | 2010 25

Donderdag 30 september 2010 Spant! in Bussum

W I N K E L L O C AT I E M A R K T NEDERLAND 2010

®

RESERVERING WINKELLOCATIEMARKT ® NL 2010

Heino Vink

Maarten van Lit

René Vierkant

Kees Noorman

Boris van der Gijp

Ronald Prins

Huub Snelders

Peter van der Meer

Mari de Kort

Anneke de Vries

Caroline Kievit-Droste

Jos Melchers

Albert Hoogland

Dick van Doleweerd

Jeroen Verwaaijen

Bart Bargboer

Ja, reserveer een plaats voor mij (en mijn collega’s)

..........................................................................................................................................................

dhr. mw.

............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

Plaats ...................................................................................

Fax ..........................................................................................

...............................................................................................................................................................................................

Deelnamekosten: € 795,- (excl. BTW) p.p. Indien u verhinderd bent kunt u tot 2 weken voor het congres kosteloos annuleren (alleen schriftelijk).

Daarna bent u het volledige deelnamebedrag verschuldigd. U kunt zich altijd laten vervangen door een collega.

Fax: +31 (0)10 435 74 30 26 scn 3 | 2010

www.winkellocatiemarkt.nl

ADV104

Naam,voornaam Functie Bedrijfsnaam Adres Postcode Telefoon E-mail

Bron: Rotterdam - Coolsingel, Multivastgoed - Office for Metropolitan Architecture

Dé ontmoetingsdag voor ruim 200 vragers en aanbieders van winkellocaties.

nieuws

<

vervolg van pagina

25

naliteit van een centrumgebied en dat daar voor de gemeente nog wel een slag te maken is. Tom Broekman vindt het van belang dat niet alleen de gemeente adequaat met haar centrumgebied omgaat en daar de nodige investeringen in gaat doen, nadat de inrichting van de openbare ruimte op de meeste plekken sinds 1972 niet meer écht aangepakt is. Ook de eigenaren van het vastgoed in het centrum moeten zich verplicht voelen maatschappelijk te ondernemen.

nieuws in ‘t kort

Saturn op Maasboulevard Venlo

Maatschappelijk bewustzijn: publieke en private noodzaak Alleen als eigenaren onderling écht goed gaan

samenwerken vanuit het belang van het hele centrum in zijn totaliteit en de individuele waarde van hun panden afzonderlijk, kunnen we het centrum van Utrecht optimaal in haar kracht brengen. Diezelfde maatschappelijke en economische betrokkenheid zouden we ook bij de gemeente terug moeten zien. Dat betekent dat er verder aangestuurd moet worden op milieuvriendelijke vervoerswijzen, terwijl ook de bereikbaarheid en (auto)parkeergelegenheid geoptimaliseerd moet worden.

Geen extra meters! Bovendien moet de gemeente voort-

aan niet meer zo makkelijk overal in en rond de stad winkelmeteruitbreiding toestaan. Op dit moment gebeurt dat écht teveel en dat gaat ten koste van de bestaande meters, ook in het huidige centrum.

Individu versus collectief Ellen Nijenhof zegt daarop

dat het in deze tijd niet langer goed is dat de wetgeving en de daarbij behorende vertaling naar overeenkomsten nog steeds vooral is gericht op de individuele rechten van de individuele partners en minder op een totale integrale visie op een heel gebied. Jorine suggereert hierop dat het zinvol zou zijn om eerst overeenstemming te bereiken op waar je met een afgebakend gebied heen wilt om vervolgens daar het passende instrumentarium bij te vinden of voor te ontwikkelen.

Gemeenschappelijk doel leidend Na drie kwartier rondt Felix Wigman de discussie af. Hij vat samen dat kennis van, inzicht in en overeenstemming over het gemeenschappelijk doel bepalend zou moeten zijn voor de koers die uitgezet wordt. Sturende instrumenten als een bestemmingsplan en de wijze waarop de huurwetgeving toegepast worden, zouden dienend moeten zijn aan dit gemeenschappelijke doel. Hier liggen kansen zonder dat het bestaande instruemntarium volledig overhoop gehaald wordt waardoor het erg lang kan gaan duren.

Deze benadering vraagt van alle partijen een zekere bereidheid tot samenwerking en het vermogen om verder te kijken dan het eigen individueel belang.

En nu verder Omdat ter plekke blijkt dat er veel animo is

voor de discussie, biedt het Centrummanagement Utrecht aan deze materie verder uit te diepen in een goed georganiseerde bijeenkomst, waar betrokken partijen opnieuw met elkaar in gesprek gaan over de mogelijkheden centrumgebieden goed te houden en goed te maken en het instrumentarium dat daarbij behulpzaam kan zijn. Uitgangspunt moet daarbij steeds zijn wat consumenten willen. Duidelijk is namelijk dat de macht straks écht volledig aan de consument is.

•

3W bevestigt de komst van een vestiging van Saturn op de Maasboulevard Venlo. de holding met dochterbedrijven als MediaMarkt en Saturn heeft onlangs gekozen voor een vestiging van Saturn. De winkel krijgt een oppervlakte van 4100 m2.

Saturn is een topformule, vergelijkbaar met het zusterbedrijf MediaMarkt, en daarmee een van de trekkers van Maasboulevard én een aanwinst voor het winkelaanbod in Venlo. Saturn is met meer dan 145 vestigingen in zeven Europese landen een van de grootste elektronica retailers van Europa. De nieuwe vestiging is gelegen op niveau -1, met ingangen aan de Oude Markt en direct via de parkeergarage.

Tevens is overeenstemming bereikt met Tally Weijl voor een winkel van 215 m2. 3W heeft de transactie rechtstreeks met Eureka Retail gerealiseerd. Deze franchisenemer gaat de winkel binnen de Tally Weijl formule exploiteren. Tally Weijl, opgericht in 1984 in Zwitserland, is een sterk uitbreidend merk. Momenteel openen bijvoorbeeld winkels in Italië en Duitsland. Het merk heeft vestigingen in Europa, China en Saoedi-Arabië. De winkel komt in het projectdeel Stadwaker, naast de onlangs verhuurde unit aan Mango en direct aansluitend op de historische binnenstad van Venlo.

De opening van de winkels van Maasboulevard is gepland in november 2010.

Regiokantoor WPM Winkelcentrummanagement Om haar klanten beter van dienst te kunnen zijn opende WPM Winkelcentrummanagement onlangs een regiokantoor in Apeldoorn. Het kantoor wordt de uitvalsbasis voor een team bestaande uit Christie van de Werfhorst (senior projectmanager), Esther Oostrom (propertymanager), Eline van der Meulen (assistent projectmanager), Herman van Deelen (senior projectmanager) en Alwin Verhoeven (technisch manager). Zij zullen zich specifiek richten op de in beheer zijnde winkels en centra in de noordelijke en oostelijke provincies.

Het Apeldoornse kantoor van WPM-Groep maakt deel uit van een landelijk dekkend netwerk van vier regiokantoren en een hoofdkantoor in ‘s Hertogenbosch. Elk regiokantoor beschikt over lokale kennis van de vastgoedmarkt en kan op die manier goed inspelen op ontwikkelingen. Vanuit dit nieuwe kantoor zullen, net zoals vanuit de overige regiokantoren in Amsterdam, Barendrecht en ’s Hertogenbosch, projectteams het dagelijks management en beheer van winkelcentra uitvoeren. Een projectteam bestaat uit verschillende specialisten zoals een technisch, commercieel en administratief manager.

•

Voor meer informatie: Centrummanagement@Utrecht.nl

scn 4 | 2010 27

megastores

foto: sacha grootjans

MegaStores maakt zich In april 1999 (nummer 2 van onze eerste jaargang) maakte Shopping Centre News een reportage over Haaglanden MegaStores, een mega-winkelproject in Den Haag dat in april 2000 zou openen. Volkers Stevin Ontwikkelingsmaatschappij zette hoog in op dit project, dat met 80 duizend m2 BVO over vier lagen het grootste overdekte winkelcentrum van Nederland zou worden.

MegaStores bleek echter niet onder een gelukkig gesternte geboren en leed doorlopend onder een forse leegstand en bezoekersaantallen die niet aan de verwachtingen voldeden.

W

e zijn nu tien jaar verder. ing Vastgoed Ontwikkeling heeft het project in januari 2008 verworven met als doel het concept dusdanig aan te passen dat een succesvolle exploitatie haalbaar is. ing Vastgoed Ontwikkeling heeft het beheer ondergebracht bij scm Property Management. Daarover straks meer. Eerst wat meer over MegaStores zelf. De ongelukkige geschiedenis begon al met het feit dat een volledige thematisering met woonwinkels niet mogelijk was, omdat de gemeente vond dat ook onderdak geboden moest worden aan supermarkten, winkels in huishoudelijke artikelen en meer van zulks.

Daarnaast waren kleinere winkels â&#x20AC;&#x201C; onder druk van de binnenstadslobby, die vreesde voor het leegzuigen van het centrum â&#x20AC;&#x201C; ook niet toegestaan. Dan waren er de forse parkeertarieven en de bereikbaarheid. Ofschoon die bereikbaarheid niet echt heel slecht was, moest de consument die per auto vanaf de rijkssnelweg kwam toch een aardig stukje van Den Haag doorrijden. Voeg daaraan toe dat MegaStores van het begin af aan nooit volledig verhuurd is geweest en de leegstand zich in de loop der jaren verder ontwikkelde, dan is het duidelijk dat niet alle consumenten en retailers zich happy voelden in deze haperende koopmachine. Als belegger heb je dan toch echt wel een probleem. Als nieuw aangetreden ontwikkelaar en daarnaast nieuwe beheerder sta je dan voor een massieve uitdaging.

alle disciplines Shopping Centre News sprak met Huub Elders, centrummanager en Petra van Bohemen, marketingcommunicatiemanager, beiden werkzaam bij scm Property Management. Huub Elders: â&#x20AC;&#x2DC;Sinds april 2008 beheert scm Property Management MegaStores. Al onze disciplines zetten wij in, te weten finance, commercie, techniek, marketingcommu-

28 scn 4 | 2010

megastores

foto: shopping centre news

Petra van Bohemen en Huub Elders van SCM Property Management

op voor de toekomst nicatie, secretariaat en centrummanagement. Een vast team is dagelijks op het project werkzaam. Wij ondersteunen de eigenaar bij de realisatie van de herontwikkelingsdoelen en we dragen er aan bij dat de huurders en consumenten de hele veranderingsoperatie op een goede manier beleven.’

Vat eens in het kort samen wat de strategie van ing Vastgoed Ontwikkeling is om MegaStores weer op de kaart te krijgen?

‘De nieuwe aanpak die ing Vastgoed Ontwikkeling voorstaat, is MegaStores te splitsen in drie delen,’ zegt Elders. ‘Niet fysiek, maar qua indeling. Het ene deel wordt de ‘woonwereld’ met de bekende grote aanbieders plus nieuw kleinere winkels (hetgeen nu wel is toegestaan) en het andere deel de ‘retailwereld’, met grote winkelunits waar bekende winkelformules zich kunnen vestigen die veel consumenten trekken aangevuld met een volwaardig wijkwinkelcentrum waaraan vooral kleinere detailhandelszaken worden toegevoegd. Daarbij zullen we ook branches toevoegen die er nu niet zijn, zoals mode.

Door duidelijke clustering ontstaan twee verschillende ‘werelden’, waarin het huidige aanbod blijft bestaan en zelfs wordt uitgebreid. Dit alles binnen de bestaande muren en verdiepingen van MegaStores. De indeling en beleving wordt zo voor de consument veel duidelijker, transparanter. Nu is de beleving nog zo dat de bezoekers die boven via het parkeerdak binnen komen vooral een enorme ruimte zien met meerdere verdiepingen, roltrappen en liften. Straks wordt dat allemaal veel overzichtelijker, er zal veel meer nadruk komen te liggen op de zichtbaarheid en aantrekkelijkheid van de winkels.’

Petra van Bohemen: ‘Deze benadering brengt ook een tweesporenbeleid voor de marketing met zich mee. De consument die voor de dagelijkse boodschappen komt, heeft immers een ander bezoekdoel dan de consument die met z’n huis bezig is.

Die twee bezoekdoelen worden in de regel niet gecombineerd

en het werkt dan verwarrend als het aanbod gemixt is zoals in de afgelopen jaren. De consument die voor boodschappen of winkelen komt, komt in de regel hier uit de omgeving. De consument die voor het woonwinkelen komt, komt uit de hele regio Haaglanden.’ marketing Nu is de veranderingsoperatie nog maar pas in-

gezet. Valt er dan nu al wat te marketen? ‘Juist het begin van de renovatie is voor de marketingcommunicatie een goed moment om te beginnen. We kunnen nu het verhaal vertellen van de vernieuwing, van de nieuwe winkels en meer. De lege winkels wachten daadwerkelijk op een nieuwe huurder die zijn intrede gaat doen. Dat laten we zien in de vorm van een aankondiging op de ramen welke verwijderd wordt zodra de nieu-

‘De nadruk komt op de zichtbaarheid en aantrekkelijkheid van de winkels.’ we huurder met de inrichting start. Wat dan op zich ook weer levendigheid geeft. Daarnaast is het zo dat de parkeertarieven fors omlaag zijn gegaan. Dat is een groot pluspunt.

Het nieuwe verkeerscirculatieplan (vcp) van de gemeente Den Haag biedt de MegaStores daarbij nog een kans aangezien de bereikbaarheid van het centrum in het vcp niet voordelig uitpakt.

>

lees verder op pagina

31 scn 4 | 2010 29

megastores

foto: sacha grootjans

megastores

foto: shopping centre news

<

vervolg van pagina

29

Dus marketing is belangrijk, ook nu al? Huub Elders: ‘Marketing of marketingcommunicatie is natuurlijk belangrijk, wij vinden het de slagroom op de cake. Die cake moet goed zijn, de slagroom maakt het af. Dat betekent dat ook in deze fase slagroom nodig is. Voor MegaStores is dat helemaal belangrijk en zeker als we wat verder zijn en mogelijk voor een andere positionering kiezen, is het zaak om continue te blijven communiceren.’ fasering Maar er moet vast meer gebeuren dan alleen maar een re-shuffeling van winkels en het aantrekken van nieuwe huurders en slimme marketing? Het is toch wel te zien dat het project verouderd is. ‘De herontwikkeling bestaat uit twee delen. Voor fase i is recent het groene licht gegeven.’ zegt Elders.

‘Inmiddels zijn er diverse nieuwe huurcontracten getekend.

Zo komt in de westkop van het gebouw de formule Woonexpress, een erg grote trekker. Maar ook andere namen op het gebied van wonen zullen toegevoegd worden en er wordt nadrukkelijk gekeken naar aanvullingen binnen de verschillende prijssegmenten. Het is dus niet alleen een verandering op basis van zittende huurders. Verder zullen we veel aandacht besteden aan een clustering van branches. Zo komen alle keukenaanbieders bij elkaar en verhuist Prénatal naar het midden van het gebouw waarmee zij tussen de twee werelden in komen te zitten, bij de overgang van wonen naar winkelen.’

Maar ook cosmetisch en bouwkundig zal het nodige aan het gebouw veranderd worden. Er komt bijvoorbeeld een extra ontsluiting voor Woonexpress rechtstreeks naar het parkeerdek, op de verdiepingen worden loopbruggen van de ene naar de andere zijde toegevoegd en of verbreed. Daarnaast zijn er nog tal van ingrepen die plaats zullen vinden in de komende

Het centrale plein met horeca in MegaStores

maanden. Huub Elders: ‘Het is de taak van ons als property manager om de renovatie zo soepel mogelijk te laten verlopen voor ondernemers en consument. Wij zullen proactief reageren op alle werkzaamheden en zowel fysiek als communicatief de overlast trachten tot een minimum te beperken.

Van Duits naar Nederlands Hoe is het om als managementorganisatie een bestaand project over te nemen? Huub Elders: ‘Dat was zeker in dit geval een bijzondere ervaring.

Een van de dingen waar we tegen aangelopen zijn, is een Duitse erfenis. Want zowel eigenaar als beheerder ter plaatse waren Duits. Dat betekende dat alle computers en werkwijzen in het Duits waren. En alle toeleveranciers. Het heeft nog wel wat tijd en energie gekost om dat te wijzigen. Maar nu hebben we Nederlandse facilitypartners en een Nederlandse huismeester en zijn we veel slagvaardiger tegen dezelfde, soms zelfs lagere kosten.’

Zoals dat gaat bij het aantreden van een nieuwe beheerder (‘nieuwe bezems vegen schoon’), worden zoveel mogelijk puntjes op de i gezet. Elders en zijn team brachten eerst de kernfactoren ‘schoon-heel-veilig’ plus ‘gezellig’ op orde. ‘In feite werken wij als managementorganisatie nu op twee sporen. Enerzijds is er de herontwikkeling die gestart is, anderzijds moeten de gevestigde winkels zo goed mogelijk kunnen blijven opereren. De leegstand, wat natuurlijk uiterst ongewenst is, heeft in deze situatie wel het voordeel dat het ruimte tot manoeuvreren geeft. Zo is recentelijk de winkel van Natuzzi intern verhuisd en heeft men alle tijd gehad om tot een prachtige nieuwe winkel te komen.’

Shopping Centre News zal de herontwikkeling van MegaStores vanzelfsprekend de komende jaren blijven volgen en u van de ervaringen van onder andere scm Property Management op de hoogte houden.

•

scn 4 | 2010 31

DUURZAAMHEID TE GROEN?

Kijk op www.wpmgroep.nl

Exclusief importeur van:

advies, management, verhuur, (her)ontwikkeling, taxaties en bemiddeling

scn digitaal Shopping Centre News is nu ook digitaal na te slaan. Met tal van nieuwe en handige toevoegingen.

Alleen voor abonnees. Surf naar www.scnews.eu!

www.pijnenburgimport.nl

huurzaken John Nijsten adviseert bij huurprijstoetsingen ex artikel 7:303 BW. Voorheen was hij hierbij achtereenvolgens betrokken als advocaat, directeur van een vastgoedmanagementorganisatie en directeur o.g. van een retailbedrijf.

Artikel 7:303 is niet zo uitzonderlijk als vaak wordt gesteld

Het begrip ‘ter plaatse’ John Nijsten vervolgt zijn commentaar over toetsing en vaststelling van huurprijzen en het juridisch kader dat daarvoor geldt. Het begrip ‘ter plaatse’ wordt grondig uitgediept en Nijsten illustreert dit met heldere praktijkvoorbeelden.

I

n de vorige aflevering van dit blad is het belang van de kwantitatieve en kwalitatieve passantenstroom voor de bepaling van de vergelijkbaarheid qua ligging in het kader van een toetsing ex artikel 7: 303 bw aan de orde gekomen. Iemand die reageerde was in de veronderstelling dat in het kader van een huurprijsvaststelling op basis van voornoemd artikel alle winkels in dezelfde straat in de vergelijking kunnen worden getrokken. Daarbij werd verwezen naar het begrip ‘ter plaatse’ in dit artikel. In artikel 303 wordt inderdaad bepaald dat bij de nadere vaststelling van de huurprijs de rechter dient te letten op het gemiddelde van de huurprijzen van vergelijkbare bedrijfsruimte ter plaatse, die zich hebben voorgedaan in een tijdvak van vijf jaren voorafgaande aan de dag van het instellen van de vordering.

Wat wordt met ‘ter plaatse’ bedoeld? De betref-

fende opmerking is niet nieuw. Een inmiddels opgeheven bedrijfshuuradviescommissie, bhac, heeft zelfs ooit geadviseerd

dat qua ligging al de winkels in het kernwinkelgebied van Weert met elkaar vergelijkbaar zijn. Het lijkt erop alsof soms wordt gedacht dat in het geval de in de vergelijking te betrekken winkels in dezelfde straat/plaats gelegen zijn als het litigieuze pand, hiermee de vergelijkbaarheid qua ligging een gegeven is. Dat was echter niet de bedoeling van de wetgever.

Ook de Hoge Raad heeft zich een aantal malen over het begrip ‘ter plaatse’ uitgelaten en voornamelijk als er ‘ter plaatse’ geen vergelijkbare bedrijfsruimte te vinden was. Ook uit deze uitspraken is dat niet af te leiden.

Als de uitspraken van de Hoge Raad worden gecombineerd met de opmerkingen tijdens de parlementaire behandeling, is de vergelijkbaarheid uitgangspunt. De huurwaardefactoren zijn primair bepalend. Wel dient de vergelijkbare bedrijfsruimte in beginsel in hetzelfde winkelgebied te liggen als het litigieuze pand.

Als daar onvoldoende vergelijkingspanden zijn, moet men nagaan of vergelijkingspanden elders, maar op een vergelijkbare plaats voorhanden zijn. De vergelijkbare bedrijfsruimte dient dan eerst gezocht te worden op een vergelijkbare locatie in de directe nabijheid en vervolgens kan de cirkel zich verwijden.

Als ook op een vergelijkbare plaats geen vergelijkbare bedrijfsruimten aanwezig zijn, mag overigens ook naar overige bedrijfsruimte worden gekeken. Hierbij dient uiteraard met de verschillen rekening te worden gehouden.

Gevolgen voor de praktijk Volgens mij kan het criterium ‘ter plaatse’ niet los worden gezien van de (overige) aspecten die voor de beoordeling van de ligging/locatie relevant

>

lees verder op pagina

35 scn 2 | 2008 33

Het totale beheer van uw winkelcentrum kunt u vol vertrouwen aan SCM overlaten. SCM kan zowel de commercie, de financiĂŤn, de techniek, de marketing als het dagelijks beheer verzorgen. Het analyseren, beheren en beĂŻnvloeden van retail life cycles zit in onze genen. Al jaren verstaan we als geen ander de wens van de consument. Daardoor komen nieuwe retail-ontwikkelingen sneller tot wasdom en worden bestaande winkelcentra commercieel tot het uiterste benut. De bundeling van ieders belang vertaald naar de ideale winkelbeleving voor consumenten, daar draait het om.

Serving Consumer Motivation is onze keiharde belofte. Zodat u met SCM het maximale rendement uit retail real estate kunt halen.

www.scmeurope.com

Serving Consumer Motivation

huurzaken

De term ‘ter plaatse’ zorgt er slechts voor dat niet direct in een ander winkelgebied naar vergelijkbare winkelruimte wordt gezocht.

<

vervolg van pagina

33

zijn. Sterker nog, indien in de wettekst dit aparte criterium niet was opgenomen, dan had dit weinig verschil moeten maken met de huidige toetsing. Als gevolg van het feit dat vergelijkbare panden in de vergelijking moeten worden getrokken, dient immers eerst gekeken te worden naar panden die in de onmiddellijke nabijheid liggen. Qua ligging/locatie is daar de vergelijkbaarheid het grootst.

Indien in de onmiddellijke nabijheid onvoldoende vergelijkbare panden aanwezig zijn, kan elders worden gezocht.

Eerst zo dicht mogelijk bij het litigieuze pand en dan verder.

Men probeert zo te komen tot een evenwichtig geheel van panden die qua ligging, grootte, front en overige omstandigheden niet noemenswaard afwijken.

De term ‘ter plaatse’ in artikel 7:303 zorgt er slechts voor dat niet direct in een ander winkelgebied of plaats naar vergelijkbare winkelruimte wordt gezocht. Ter bepaling van de vergelijkbaarheid kunnen en moeten dus alle relevante aspecten die ook in een reguliere taxatie aan de orde komen in aanmerking worden genomen. Dus ook alle aspecten betreffende de ligging, waaronder de kwantitatieve en kwalitatieve passantenstroom.

Naar mijn mening zijn de richtlijnen die de Hoge Raad op dit gebied heeft gegeven een weerslag van een handelwijze die ook gevolgd zou moeten worden indien louter het gezonde verstand de basis zou zijn.

Kritiek op artikel 7:303 BW De gemaakte opmerkingen in het kader van de bespreking van het begrip ‘ ter plaatse’ brengen mij op (overige) kritiek die het artikel regelmatig krijgt.

Toen in 1971 de wetgeving inzake de verhuur van zogenoemde middenstandsbedrijfsruimte (winkels, cafés en dergelijke) werd ingevoerd, kwamen er ook bepalingen die beoogden een aanpassing van de huurprijs bij voortzetting of verlenging van de huur mogelijk te maken. De regeling kwam er op neer, dat door de kantonrechter de huurprijs kon worden verlaagd of verhoogd, wanneer deze niet meer overeenstemde met die van vergelijkbare bedrijfsruimte. Pas later, in 1975, werd art.

1632a, de voorganger van het huidige artikel 7:303 bw, ingevoerd. Dat artikel maakte het de kantonrechter mogelijk om de huurprijs aan die voor vergelijkbare bedrijfsruimte aan te passen ook los van opzegging, voortzetting en verlenging van de huur.

Het effect van deze bepalingen was een drastische stijging van de huurprijs van winkels. Als een winkel in een winkel-

centrum vrij kwam, bleek de potentiële gegadigde dikwijls bereid te zijn om een aanmerkelijk hogere huurprijs te betalen dan zijn voorganger. Bij de verhoging van de huurprijs voor de andere winkels conform de wettelijke artikelen spiegelde men zich vervolgens dikwijls aan de huurprijs, die bij vrijkomende winkels recentelijk kon worden bedongen.

De wetgever zag zich toen genoodzaakt om in te grijpen.

Dat werd nog versterkt toen bleek dat bij huurprijsvaststellingen c.q. adviezen de hogere huurprijzen van winkels in de ene plaats in een andere plaats als vergelijking werden gebruikt.

Dat heeft geleid tot de wetgeving waarvan uiteindelijk artikel 7:303 het resultaat is.

Bij de huidige huurprijsvaststelling mag de rechter zich niet baseren op de meest recente huurprijs die voor vergelijkbare bedrijfsruimte werd overeengekomen, doch deze moet uitgaan van een referentieperiode van vijf jaar, met aanpassing op basis van de algemene ontwikkeling van het prijspeil.

Voorts werd in tegenstelling tot de allereerste redactie van artikel 1632a het begrip ‘ter plaatse’ in de wettekst opgenomen.

Ten onrechte klagen De wetgever heeft dus zijn rede-

nen gehad om de referentieperiode en het begrip ‘ter plaatse’ in de voorganger van het huidige artikel 7:303 bw op te nemen.

Daarnaast wordt vaak ten onrechte geklaagd over artikel 303.

Om winkelruimte te kunnen vergelijken, is allereerst van belang vast te stellen welke eigenschappen relevant zijn. De eerste vraag die dan beantwoord moet worden, is of de wet c.q. de wetgever hiervoor specifieke voorschriften heeft gegeven.

Bij de voorbereiding van de betreffende wettelijke regeling wezen de PvdA-leden in de Tweede Kamer op het probleem met welke bedrijfsruimte nu vergeleken moet worden. ‘Elementen zouden kunnen zijn, dat er vergeleken dient te worden met bedrijfsruimte welke gelegen is in een gemeente in een situatie met een vergelijkbare voorzieningshiërarchie, een vergelijkbaar verzorgingsniveau, ligging in een winkelstraat c.q. -centrum die op hetzelfde niveau in die hiërarchie zit, een vergelijkbare bereikbaarheidheeft etc. Daarnaast dienen verhoudingen tussen verkoopoppervlakte, opslagruimte, totale oppervlakte etc. een rol te spelen’.

De bewindslieden betoogden: “Uit de reeds door de leden van de PvdA-fractie gegeven opsomming blijkt onzes inziens duidelijk hoeveel uiteenlopende factoren, veelal van verschillende orde, een rol kunnen spelen. (Wij) menen (...) dat sterk

>

lees verder op pagina

36 scn 4 | 2010 35

beurzen en congressen

beurzen en congressen

< donderdag 23 september Noord-Holland Noord Vastgoed® 2010 Heerhugowaard donderdag 30 september WinkellocatieMarkt® Nederland 2010 Spant! Bussum donderdag 14 oktober Utrecht Vastgoed® 2010

35

casuïstisch bepaalde kwesties als deze naar hun aard niet in de wet dienen te worden geregeld, doch aan het feitelijk oordeel van de rechter en van deskundigen moeten worden overgelaten.”

Ook de literatuur is van mening dat de koopkracht van een bepaalde buurt, de ligging van het pand ten opzichte van de ‘loop’ van het publiek en dergelijke factoren een belangrijke rol spelen.

Conclusie De wetgever heeft bewust geen beperkingen aan

woensdag 27 oktober Megaprojecten Zuid-Holland® 2010 Rotterdam donderdag 4 november West-Brabant Vastgoed® 2010 Bergen op Zoom donderdag 4 november Investeringsanalyse van vastgoed Vastgoed Rekenen in de praktijk Locatie- & gebiedsontwikkeling Utrecht dinsdag 9 november Brussel Vastgoed® 2010 Bruxelles Immobilier® 2010 donderdag 25 november Den Haag Vastgoed® 2010 Nieuwe publicatie: Vastgoedwijzer btw & overdrachtsbelasting www.managementproducties.com

24 september NRW thema-/lunchbijeenkomst over dynamische winkelgebieden Geleen www.nrw.nl 4 november SSM Retailplatform, Najaarsbijeenkomst Rotterdam www.ssmretailplatform.com 17-19 november MAPIC Cannes (F) www.mapic.com

36 scn 2 | 2008

vervolg van pagina

de vergelijkbaarheid gesteld. Hij vond het niet op zijn weg liggen om voorschriften te geven. Sommigen verwijten de wetgever dit. Naar mijn mening heeft de wetgever hiermee de enig juiste beslissing genomen. Namelijk de bepaling van de vergelijkbaarheid overlaten aan degenen die op dit gebied deskundig zijn. Tegelijkertijd houdt dit in dat in beginsel alle aspecten die regulier van belang zijn bij de waardering van de huurwaarde van winkelvastgoed ook in het kader van een huurprijstoetsing ex artikel 7:303 bw in aanmerking komen.

Daarmee wordt voorkomen dat de waardering ex artikel 7:303 bw teveel van de dagelijkse werkelijkheid komt af te staan. Op de keper beschouwd, maakt alleen de referentieperiode met de mogelijkheid ook huurprijzen van oude contracten, zij het herleid, in de vergelijking te trekken een significant verschil.

Als dan toch geklaagd wordt over de systematiek die wordt gehanteerd en over de onvoorspelbare uitkomsten is dat vaak niet een gevolg van de wettelijke regeling maar van de wijze waarop deskundigen hiermee omgaan.

De wet geeft voldoende ruimte om een adequate huurwaarde te bepalen. De deskundigen die hiermee niet op de juiste wijze kunnen omgaan, kunnen dit ook niet met een reguliere taxatie van de huurwaarde van een winkelpand. Vriendelijker geformuleerd, de onduidelijkheden en keuzes die dienen te worden gemaakt bij een huurprijstoetsing ex artikel 7:303 zijn niet veel anders dan bij de reguliere taxatie op basis van de markthuurwaarde. Dat de uitkomst door de referentieperiode en het feit dat ook de huurprijzen van oude contracten in de vergelijking kunnen worden getrokken in een stijgende markt in de praktijk tot demping leiden is duidelijk. De vraag is of dat zoveel erger is dan de excessen die de toetsing aan de markthuurwaarde in het verleden met zich meebracht. taxaties Dan heb ik het nog maar niet over de grote ver-

schillen in waardes bij taxaties op basis van de markthuurwaarde. Een prachtig voorbeeld is de taxatie van de woz-waarde van een warenhuis in de zaak die geleid heeft tot een arrest van het Hof te Amsterdam uit 2008.

De daaraan ten grondslag liggende bruto markthuurwaardes waren bepaald op basis van vergelijking met afgesloten referentietransacties op en rond de waardepeildatum in de nabije omgeving. Om een goede vergelijking te maken tussen het te taxeren object en de objecten van de referentietransacties was gebruik gemaakt van de itza-methode. De getaxeerde bruto markthuurwaardes waren € 3.086.757 en € 4.765.991. Een verschil van bijna 1,7 miljoen euro. Dit verschil werd veroorzaakt door het verschil in referentiepanden maar ook door de totaal verschillende opzet van de waardering in het kader van de itza-methode. Deze methode en vooral de bezwaren hiertegen komen in de volgende aflevering(en) aan de orde.

•

nieuws

Handboek vastgoedmanagement

T

ijdens de Provada 2010 is het ‘Handboek Vastgoedmanagement’ gelanceerd. Het handboek is een studieboek voor studenten vastgoedmanagement in het hoger onderwijs en een compleet naslagwerk voor vastgoedprofessionals. De hoofd- en eindredactie van het handboek werd gevormd door Maarten Vermeulen, director Europe bij Composition Capital Partners en Mariëlle Wieman, directeur van het Nederlands Vastgoedmanagement Platform.

Het bijna 500 pagina’s tellende boek behandelt alle relevante aspecten van het vastgoedmanagement. Het is geschreven in samenwerking met 24 gerenommeerde vastgoedprofessionals, waardoor de huidige stand van zaken per aspect adequaat is uitgewerkt.

Nevap Het handboek is een initiatief van NeVaP naar aan-

leiding van een dringende oproep vanuit het hoger onderwijs om de bestaande kloof tussen onderwijs en praktijk te dichten.

Het onderwijsveld is daarom intensief betrokken geweest bij de totstandkoming van het handboek evenals het praktijkveld.

De redactieadviescommissie werd gevormd door docenten vastgoedmanagement en een meeleescommissie van vooraanstaande praktijkmensen.

De rode draad door het handboek wordt gevormd door het acquisitie-, exploitatie- en dispositieproces van vastgoed. Hierbij wordt steeds de rol van de vastgoedmanagement organisatie beschreven, als ook het risicomanagement binnen deze processen. Verder komt het vastgoedmanagement van specifieke sectoren aan bod, zoals zorgvastgoed, parkeergarages en crem. Ook wordt nadrukkelijk stilgestaan bij belangrijke en actuele thema’s als: kwaliteit, duurzaamheid en ethiek. Het boek wordt afgesloten met hoofdstukken over benchmarking, zelfregulering en brancheorganisaties in de vastgoed(management)sector.

Bij het boek hoort een website, www.handboekvastgoedmanagement.noordhoff.nl, waarop binnenkort voorbeeldcontracten, formulieren en checklists komen te staan. Het boek is vanaf nu digitaal beschikbaar via onder meer www.bol.com, www.managementboek.nl, www.managementproducties.com en selexyz.nl. Prijs: € 44,95.

•

SSM Retail Platform

Nieuwe werkgroep huurovereenkomst winkelruimte

D

e ROZ huurovereenkomst voor winkelruimte bestaat al jaren en is in 2008 nog aangepast. Sinds de invoering van het nieuwe huurrecht in 2003 wordt in de markt stevig gediscussieerd over de inhoud van dit model; zijn de belangen van huurder en verhuurder evenwichtig verdeeld of slaat het door naar de kant van de verhuurder? Reden genoeg voor SSM Retail Platform om dit onderwerp centraal te stellen tijdens een zeer drukbezochte lunchbijeenkomst en onder de titel Het ROZ-model winkelruimte: uit het lood of in evenwicht?

De in huurrecht voor winkelruimte gespecialiseerde advocaten Anneloes de Fouw (Bricks advocaten) en Tomas Steenmetser (Lexance advocaten) bespraken zowel vanuit de zijde van de huurders als vanuit de zijde van de verhuurders hun kijk op het ROZ-model. Daarna vond er onder leiding van hoofd Juridische Zaken Karen Quist (MAB Development) een paneldiscussie plaats tussen verschillende gebruikers van het ROZ-model voor

winkelruimte. In het panel namen plaats de heer John Vos van Blokker (adjunctdirecteur vastgoed, Blokker Holding), de heer John van Haaren (CEO Corio Nederland) en de heer Krijn Taconis (makelaar CBRE). Uit deze paneldiscussie volgde dat er weliswaar veel tegenstellingen zijn tussen huurders en verhuurders, maar dat er ook een gezamenlijke bereidheid is om tot een oplossing te komen voor een model huurovereenkomst waarin beide partijen hun belangen vertegenwoordigd zien.

Na deze paneldiscussie kwamen er veel reacties uit de zaal waarbij de slotconclusie was dat de verschillende partijen zouden moeten proberen om tot een gezamenlijke huurovereenkomst te komen. De hiervoor genoemde advocaten deden alvast een voorzet tot een oplossing voor de belangrijkste discussiepunten uit het huidige ROZ-model en bepleitten dat het juridisch vastleggen van de verschillende belangen tussen huurder en

verhuurder geen probleem hoeft te zijn als partijen bereid zijn van beide kanten een oplossing te vinden voor de huidige discussiepunten.

Vanuit verschillende disciplines binnen de winkelvastgoedsector is inmiddels op initiatief van SSM Retail Platform een werkgroep ingesteld om gezamenlijk te komen tot een evenwichtiger model huurovereenkomst winkelruimte. De werkgroep, bestaande uit vijftien vertegenwoordigers uit de branche en allen begunstiger van SSM Retail Platform, komen in september a.s. voor een eerste sessie bijeen. Zowel huurders als verhuurders, maar ook bijvoorbeeld makelaars en winkelcentrumbeheerders zijn in de werkgroep vertegenwoordigd, zodat alle belangen aan bod kunnen komen.

Uiterlijk medio volgend jaar hoopt SSM Retail Platform een aangepast model huurovereenkomst winkelruimte te kunnen presenteren tijdens een volgende lunchbijeenkomst over dit onderwerp. •

scn 42 | 2010 37

Uw winkelruimte is ons bedrijf.

Wij zijn

| En wie bent u?

strabo

Jeroen Verwaaijen leidt zijn gasten rond in hartje Amsterdam

Strabo staat stil bij ruim kwarteeuw tellen en onderzoek Door Edwin Brugman

A

ls we kijken naar de allereerste edities van Shopping Centre News (1999), dan is Strabo er al bij. De columns van Jeroen Verwaaijen, de ‘stukkies’ (zoals hij zelf zegt) van Hans van Tellingen en diverse bijdragen van medewerkers van het bureau, maken dat Strabo meer dan haar aandeel in onze queeste geleverd heeft. Nou ja, ‘queeste’, dat klinkt wat zwaar, maar een van de doelstellingen van Shopping Centre News is altijd geweest een bijdrage te leveren aan de professionalisering van het winkelcentrumvak.

En ook Strabo heeft daar zeker een belangrijke rol in.

Nu dacht ik zeker in het begin dat ‘Strabo’ gewoon een lekker klinkende merknaam was, zonder verdere betekenis. Niets is minder waar. Strabo was een Griekse geograaf en historicus, die leefde van circa 64 v.C tot 20 n.C. Strabo gaf destijds een uitvoerige beschrijving van de toen bekende wereld.

Zo’n 20 eeuwen later, in 1982, werd de Stichting voor Ruimtelijk Advies, Beleid en Onderzoek opgericht. De stichting had tot doel om recent afgestudeerde planologen en geografen relevante werkervaring op te laten doen. Strabo werd een kweekvijver van talent: veel medewerkers stroomden na een paar jaar door naar andere plekken in de branche. De stichting financierde ook geruime tijd het tijdschrift Agora.

Bij de oprichting van Stichting Strabo waren nogal wat ook nu nog bekende namen betrokken: prof. dr. E.F. (Ed) Nozeman, drs. D.P. (Dick) Loos, drs. J.K.C. (Jac.) Vries mre en drs.

C. (Kees) van der Meulen. Zij hebben nu zitting in de Raad van Advies van Strabo, die twee keer per jaar bijeen komt.

specialisatie In de loop der jaren ontstond de specialisa-

tie van Strabo op het gebied van winkelmarktonderzoek. Om deze expertise verder uit te bouwen en met het oog op de continuïteit van het bureau besloot het stichtingsbestuur in 1995 om van Strabo een bv te maken. Alle aandelen zijn thans in het bezit van de tweekoppige directie Jeroen Verwaaijen (belast met voornamelijk de inhoud) en Hans van Tellingen (belast met voornamelijk het commercieel beleid). Strabo is nu Nederlands marktleider op het gebied van passantentellingen, passantenonderzoek en koopstromenonderzoek ten behoeve van winkelcentra en -gebieden. Strabo werkt vanuit een sfeervol grachtenpand in het centrum van Amsterdam.

Voor een ‘ruim 25 jaar-feestje’ bleek dit eveneens een prima locatie te zijn. Een flinke groep relaties gaf gehoor aan de oproep voor het feestje. Met het mooie zomerweer als prettige bijkomstigheid, gaf Jeroen Verwaaijen een rondleiding door het stukje Amsterdam rondom het Strabo-pand. Als een volleerde gids trakteerde hij zijn gehoor op talloze bijzonderheden van de Utrechtsestraat, het Rembrandtplein, de Herengracht en het Amstelveld. Hans van Tellingen gaf later in de kelder een sfeervol muzikaal optreden ten beste, geflankeerd door zijn muzikale maten Ray Scholtz (gitaar) en Jaap Broer (keyboards).

• Hans van Tellingen verraste met een muzikaal optreden. Links van hem Joop Broer, rechts Ray Scholtz.

scn 4 | 2010 39

recht en wet

Vanaf editie 5 van dit jaar heeft Shopping Centre News voor de column Recht en Wet een nieuwe columnist.

Anneloes de Fouw van Bricks Advocaten neemt dan het stokje over van Sonja van der Kamp, die namens Boekel de Nerée de column als laatste ingevuld heeft. Bricks treedt tevens aan als ‘Partner van SCN’ en komt daarmee in het rijtje van bedrijven (zie voorin deze uitgave) die SCN met raad en daad steunen, zodat het blad optimaal kan voorzien in zijn rol in deze markt.

A

nneloes de Fouw is als advocate gespecialiseerd in het huurrecht voor winkelruimtes en heeft daar al zo’n tien jaar ervaring mee. ‘Dat begon ooit met het bijstaan van huurders in de Rotterdamse Beurstraverse op het gebied van servicekosten. Daarna ben ik bij bdn gaan werken en sinds maart 2009 heb ik samen met een aantal partners een eigen praktijk onder de naam ‘Bricks Advocaten’ in Amsterdam.’

Bricks is – zoals Anneloes zelf zegt – een niche-kantoor voor vastgoedrecht met een sterke nadruk op huurrecht. Op dit moment werken er zes advocaten.

‘De verwachting is dat we nog wel wat zullen groeien. Maar het is de bedoeling niet te groot te worden, want we willen een compacte organisatie blijven en met korte lijnen onze klanten kunnen bedienen. Een andere bijkomstigheid van ‘klein blijven’ is dat we onze tarieven aantrekkelijk kunnen houden. Maar bovenal is het voor ons belangrijk dat we het soort werk kunnen doen dat we leuk vinden, en dat is huurrecht.’ Bricks voert een gemengde praktijk, waarmee bedoeld wordt dat er zowel voor huurders als verhuurders gewerkt wordt. werkgroep Bricks opereert in een dy-

namische markt. Zo hadden we een paar maanden geleden al een kort video-interview naar aanleiding van je voordracht op een ssm-bijeenkomst over huurrecht. Die bijeenkomst resulteerde direct in plannen voor een werkgroep die met voorstellen moet gaan komen

40 scn 4 | 2010

om het huidige huurrecht aan de passen. Is dat nodig?

‘Ja, denk het wel. We werken sinds 2003 met het nieuwe huurrecht en daar is toen meteen door de Raad Onroerende Zaken (roz) een nieuwe huurcontract voor opgesteld, het zogenaamde roz-model 2003. Dit model had eigenlijk meteen de reputatie een ‘verhuurdersmodel’ te zijn. De vorige roz modellen waren dat feitelijk ook wel, maar

huurders zich meer kunnen vinden en waardoor erg veel onnodig werk en tijdverlies voorkomen kan worden.’ een goed contract Anneloes be-

nadrukt het belang van een stevige basis in de vorm van een goed contract. ‘Als er een geschil ontstaat en ik kan als advocaat aan de slag met een goed contract waarin duidelijk staat wat de positie is van de huurder of verhuurder, dan kan ik wat doen. Maar als het een contract is waarin bij voorbaat al alle juridische mogelijkheden voor bijvoorbeeld een huurder zijn weggeschreven, dan kan een advocaat ook niet veel meer.

Nu heeft Shopping Centre News jouw kantoor benaderd met de vraag om de column over te gaan nemen. Heb je niet heel even gedacht van ‘waar moet ik het in hemelsnaam allemaal over gaan hebben’? Anneloes (lachend): “Nee, helemaal niet. We maken hier genoeg interessante dingen mee. Vooral ook omdat de praktijk landelijk werkt. Vanuit ons bestaande cliëntenbestand is er bijvoorbeeld altijd wel iemand die gaat huren in een nieuw gerealiseerd winkelcentrum, waar ook in het land. Dan zijn wij daarop ook meteen aangesloten.’

Wat speelt er momenteel zoal op juri-

‘We maken hier genoeg interessante dingen mee, vooral doordat de praktijk landelijk werkt’ het nieuwe model is nog meer die kant opgeschoven, eigenlijk als reactie op het gegeven dat de huurwetgeving zelf meer richting huurders opschoof. Vanuit de Raad Nederlandse Detailhandel kwam als reactie een modelcontract dat meer naar de zijde van de huurders leunde. Het resultaat is een polarisatie tussen deze twee kanten van de markt.

Ik zie dat niet als een stabilisatie van de situatie, maar als een stagnatie die niet bijdraagt aan een werkbare situatie. Het gevolg is dat je nog steeds zomaar een half jaar of langer aan het onderhandelen bent voordat een huurcontract gereed is. Een weinig praktische situatie. Er wordt nu dus gekeken naar een alternatief model waarin zowel verhuurders als

disch gebied? ‘Actueel is het verschijnsel van te late oplevering van winkelruimte. Dat heeft toch wel met de crisis te maken. Een interessant onderwerp, want hoe regel je zoiets in je huurcontract? Verder is de markt steeds aan het veranderen. Er treden nieuwe partijen toe (bijvoorbeeld buitenlandse ketens), bestaande partijen gaan anders werken, enzovoort. Verder kun je bepaalde trends zien op het gebied van servicekosten, huurprijsherziening (zeker in deze tijd), indeplaatstelling en meer.

Zoals ik al zei: genoeg stof om over te schrijven!’

•

info: www.bricksadvocaten.nl

recht en wet

Anneloes de Fouw (Bricks Advocaten) nieuwe columniste

Een kei van een vakvrouw

scn 4 | 2010 41

Hoe wordt een naam een merk. Niet alleen door gedegen communicatie en organisatie, maar vooral door een goede samenwerking.

marketing - communicatieplannen - promotiejaarplannen conceptontwikkelingen - organisatie events & (her)openingen commerciële acties - begeleiding herontwikkelingen

Opdracht

• marketingcommunicatiemanagement • coördinatie huisstijl- en communicatieconcept ontwikkeling • heropening gerenoveerd winkelblok

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Statenlaan 281 5223 LG ‘s-Hertogenbosch T 073 612 31 16 www.wfcommunicatie.nl info@wfcommunicatie.nl

2010036_2_WF_SCN_adv_Amsterdamse_Poort.indd 1

28-06-10 10:41

Bent u al bekend met de wekelijkse trends in winkelend Nederland?

De Nederlandse Winkelcentrum Index

Presteren uw winkelcentra beter dan de landelijke trend?

Bezoekerstelsystemen voor winkels & winkelcentra Kalkovenweg 54 2401 LK Alphen aan den Rijn T - 0172 - 435901 F - 0172 - 422271 sales@flucon.nl www.flucon.nl

1-2 Adv. Flucon -> SCN.indd 1

21-05-2010 14:42:01

marketing

Radio en tv verliezen aan effectiviteit

Gaat Nederland de goede richting op?

Marketing en winkelcentra

De kapstok voor dit artikel is tweeledig. Enerzijds was er van 16 t/m 18 juni de jaarlijkse uitreiking van de ICSC Solal Marketing Awards, anderzijds is er de NRW Marketingprijs, die nu echt vorm begint te krijgen en waarvoor op 29 juni een motiveringsbijeenkomst voor kandidaatinzenders werd gehouden.

O

m met de icsc Solal Marketing Awards te beginnen: het wordt eentonig, maar weer moeten we melden dat er dit jaar geen Nederlandse inzendingen waren. Ook waren er maar enkele conferentiedeelnemers uit Nederland afkomstig. Toch zou dit de komende jaren wel eens kunnen veranderen, want er wordt in Nederland hard aan getrokken om dit hier nog onderontwikkelde vakgebied meer vorm en inhoud te geven.

Bijzonder is dat onlangs als voorzitter van de icsc Solal Marketing Awards de Nederlander Jacques Sinke (mab Development) is aangewezen. Hij is tevens de eerste voorzitter voor de nrw Marketingprijs, maar deze samenloop is beslist toevallig. Sinke had overigens al een aantal jaren ervaring als jurylid van de icsc Solal Marketing Awards.

solal marketing awards De con-

ferentie rondom de icsc Solal Marketing Awards werd dit jaar in Lissabon georganiseerd. Tot voor kort werden voor deze Solal Awards uitsluitend Europese deelnemers toegelaten, maar sinds dit jaar is daar Zuid-Afrika aan toegevoegd. Dit jaar waren er maar liefst 152 inzendingen uit 18 landen in Europa en negen uit Zuid-Afrika. In tegenstelling tot de nrw, werkt de icsc met categorieën. Dat zijn (onvertaald):

• cause related marketing (bedoeld om iets te doen voor een buurt, community of lokaal goed doel) • public relations • consumer and trade advertising • sales promotion • grand opening, anniversary, refurbishment or extension • alternative revenue (bijvoorbeeld sponsorships, strategische samenwerkingen, enz.)

• business-to-business (verhuurgericht) • new media Over de sprekers Een van de sprekers die veel indruk maakte was Frank Pöstges, manager van CentrO Oberhausen en afscheid nemend juryvoorzitter.

Waar veel andere winkelcentra proberen om het marketingbudget te optimaliseren (lees: vergroten), stelt Pöstges dat het budget wel lager kan. Zeker voor de bijdragende huurders een prettige ontwikkeling, want hierdoor gaat hun bruto huurlastenplaatje omlaag. Maar hoe doet Pöstges dat dan, zonder aan effectiviteit in te boeten? De truc zit ’m in de participatie van externe sponsors.

Pöstges werpt CentrO als sterk merk én communicatiemedium in de strijd en kan dat doen vanwege de enorme bezoekersaantallen die gerealiseerd wor-

>

lees verder op pagina

45 scn 4 | 2010 43

Specialist in winkelcentra promotie P R E S E N TAT I E & E N T E R TA I N M E N T

Is uw winkelgebied schoon?

Schoon straatwerk geeft uw object een maximale uitstraling, verminderd vandalisme en zorgt minder snel voor hervervuiling.

Jadon heeft jarenlange ervaring in het reinigen van bestratingen en het verwijderen van kauwgom in de openbare ruimte. Met onze milieuvriendelijke en gepatenteerde reinigingstechniek zorgen wij voor een ware metamorfose van uw winkelgebied of parkeergarage snel, effectief en met een minimum aan overlast.

Jadons Reinigingmiddel? Puur water.

PROMOTIONSBYMAUREEN.NL Tel: 06 - 25 12 58 79 路 maureen@promotionsbymaureen.nl

M A U R E E N VA N H A A R E N . N L 44 scn 4 | 2010

voor

na

Wildpad-West 16, 9287 VK Twijzelerheide T 0511 44 95 74 www.jadon.eu

marketing <

vervolg van pagina

43

den. Die miljoenen bezoekers zijn voor externe sponsors stuk voor stuk contactkansen en daar hebben ze graag wat voor over. CentrO is blijkbaar een dusdanig sterk merk, dat sommige sponsors andere media schrappen en liever met CentrO in zee gaan. CentrO maakt verschillende soorten sponsordeals, maar het netto-resultaat is altijd dat CentrO minder kwijt is aan bijvoorbeeld communicatie of evenementen. geuren Simon Harrop van Brand Sense Agency gaf een presentatie over de werking van geuren. Geuren in een winkelomgeving hebben een pluspunt binnen het geweld van alle visuele items die tot ons komen (‘visual overload’). Deze overload leidt tot een drastische afname van het effect van visuele media, van 34 procent in 1965, tot acht procent in 1990 en nog maar een paar procent vandaag de dag. Geur kan dus een belangrijke marketingtool zijn. Zo is bewezen dat in een winkelketen in kookartikelen de verkoop met een derde toenam na inschakeling van geur als instrument. De verwachting is dat het belang van geur zal toenemen van 1,9 procent nu naar 17 procent in de toekomst! En daarbij moet men niet denken aan alleen de voor de hand liggende combinaties van bakkerij-baklucht, maar ook aan het branden van storeconcepten, zoals bijvoorbeeld het luxe horlogemerk iwc heeft gedaan.

En tja, hoe ruikt een horloge..? Geur in winkelcentra is overigens ook al uitgeprobeerd in Nederland door Foruminvest met De Tuinen in Naaldwijk.

Brand Sens Agency werkt overigens niet alleen met geur, maar ook met geluid. Een demonstratie van een supergerichte speaker was bijna eng om mee te maken en vergelijkbaar met het aanschijnen van iemand met een zaklantaarn: buiten de bundel hoorde niemand iets! internet Een andere boeiende spre-

ker was de Engelsman Simon Jobling van m2end. Hij toonde een aantal prachtige koppelingen van internet aan consumentenacties en gaf ook uitleg over de mogelijkheden die de moderne gsm-telefoons bieden voor het scannen van codes en het koppelen aan informatie of aanbiedingen. Deze techniek is al vele jaren een groot succes in Azie, maar nog nauwelijk in gebruik in dit deel van de wereld. (Gezien in Amsterdam: op de kademuren van de grachten tot ongeveer een vierkante meter vergrote QRcode. Toeristen kunnen hiermee extra informatie over een locatie in hun telefoon opvragen!)

Als u over een telefoon met qr-reader beschikt, probeer dan eens de qr-code op deze pagina te scannen. qr-codes kunt u met wat creativiteit natuurlijk ook toepassen in winkel- en winkelcentrummarketing, bijvoorbeeld als kortingcoupon.

NRW Marketingprijs motivatiebijeenkomst De nrw organiseerde op

29 juni een motivatiebijeenkomst voor hen die overwegen te gaan inzenden voor de eerste nrw Marketingprijs. Deze zal in april 2011 uitgereikt gaan worden.

De door zo’n 25 personen bijgewoonde bijeenkomst werd geleid door juryvoor-

Beschikt u over een mobiele telefoon met QR-reader? Scan dan de bovenstaande code voor meer info over de Solal Marketing Awards.

zitter Jacques Sinke (mab Development) en jurylid Edwin Brugman (Shopping Centre News).

Sinke kon het idee achter de prijs uitgebreid illusteren vanuit zijn ervaring als jurylid van de icsc Solal Awards, voor welke prijs hij overigens nu ook juryvoorzitter is geworden. Henk Gianotten (Panteia) presenteerde een praktijkcase met als onderwerp het Engelse winkelcentrum Brend Cross. Manuela Fernandez van w&f Communicatie toonde een Nederlandse praktijkcase, die van de herpositionering van De Gooische Brink in Hilversum. Een van de zeldzame Nederlandse inzendingen op de Solal Awards was Magna Plaza.

Deze case werd gepresenteerd door Nadia Achouitar van scm. Een buitenlandse inzending op de Solal Awards, maar met een Nederlandse link, was die van het Italiaanse Shopville Le Gru, gepresenteerd door Corio’s Maarten van Lier.

Al met al kregen de aanwezigen een duidelijk beeld van wat er van de inzenders verwacht wordt.

•

Motivatiebijeenkomst voor de NRW Marketingprijs. Manuela Fernandez van W&F Communicatie spreekt de aanwezigen toe.

De ICSC maakt al jaren een mooi overzicht van de inzendingen en u kunt dit downloaden via de URL www.icsc.org/ solalawards/Solal%20Winners%20 2010_WEB.pdf U kunt ook in de digitale versie van dit magazine (zie onze website > Multimediaal) deze pagina opzoeken en op het verwijsblok klikken.

scn 43 | 2010 45

marketing & promotie

D

e bionische wereld van Wolters Design zal klaar zijn in april 2011. Bij elk thema zijn er uiteraard ook ‘meedoeacties’ voor kinderen. De klant – vaak een winkelcentrum – kan nu dus uit zeven verschillende thema’s en meer dan 500 modellen zijn of haar tentoonstelling samenstellen. Hierbij komt een vertegenwoordiger van Bernd Wolter Design vrijblijvend langs op de locatie om de mogelijkheden te bekijken. In de Benelux-landen neemt de Nederlandse firma Impuls Events dit over, en ook in Turkije, Polen en Engeland zijn er dealerbedrijven die vrijblijvend op locatie langs kunnen komen. Als de klant een tentoonstelling bestelt, dan zal een team van de firma Wolter Design in een paar uur de complete opbouw van de tentoonstelling verzorgen.

Het themawinkelcentrum DoeMere in Almere Buiten heeft dit jaar zijn ‘dino-start’ gemaakt. Behalve dino’s waren er ook prehistorische reuzenvissen opgesteld. Door er voor te kiezen de items door het hele winkelcentrum te verspreiden (en zo ook de bezoekers), kon een puzzeltocht gemaakt worden, waarmee leuke prijzen te winnen waren. Ook was er een fotowedstrijd (zie de foto’s op deze pagina), waar bijzonder enthousiast op gereageerd werd. De tentoonstelling heeft vier weken gelopen en de ervaringen van de winkeliers zijn dusdanig positief, dat voor 2011 een – meer uitgebreide – herhaling overwogen wordt.

Voor meer informatie: Impuls Events, info@impulsevents.nl of T 0547-262064. Wacht niet te lang, want de aanvragen voor 2011 lopen al binnen!

•

Wolter Design maakt tentoonstellingen De Duitse firma Bernd Wolter Design, die sinds 2010 door het Nederlandse bedrijf Impuls Events vertegenwoordigd wordt in de Benelux-landen, realiseert op dit moment zijn zevende thematentoonstelling. Na de oertijdgiganten, dinosaurussen, zeedieren, de evolutie, reusachtige insecten en fabeldieren wordt op dit moment, opnieuw in samenwerking met het Sneckenberg Museum Frankfurt, de bionische wereld ontworpen.

46 scn 4 | 2010

marketing & promotie

DINO’S EN REUZENVISSEN OP WARE GROOTTE

13 MEI - 12 JUNI

dino mania!

Raamsticker voor de succesvolle dino-actie in DoeMere

op maat

Van de opbouw en de start van de dinomania-actie in DoeMere zijn twee video’s beschikbaar. U kunt onderstaande URL’s intypen of naar de website www.scnews.eu gaan.

Kies multimediaal / SCN video. http://www.youtube.com/watch?v=XOOv4dQLqEE http://www.youtube.com/watch?v=eEDmaDK2ElM Als uw telefoon of PDA van QR-code herkenning voorzien is, kunt u ook de onderstaande QR-codes scannen.

scn 4 | 2010 47

hyperion Lödige Benelux is een zelfstandige onderneming en specialist op het gebied van lifttechnieken zoals personen- en goederenliften, goederenheffers, vloerluikheffers en speciaalbouw. Bovendien is het bedrijf in staat aangepaste installaties te ontwerpen en te installeren buiten het standaard leveringsprogramma om, zodat voor ieder specifiek probleem een specifieke oplossing geboden kan worden. De speciaalbouw van Lödige Benelux bestaat uit hefplateaus voor: mindervaliden, auto- en vrachtvervoer, theater-en concertpodia.

wordt haags Reclamebureau Hyperion is verhuisd. Vanuit ons nieuwe onderkomen in Den Haag gaan wij met hernieuwde energie door met door­dachte, creatieve uitingen voor onder­n emingen, organisaties en natuurlijk winkelcentra. Ook interesse? Bel nu 070 887 01 81 of stuur een mailtje aan info@studiohyperion.nl.

Voor verdere informatie kunt u terecht bij de afdeling verkoop (adresgegevens onderaan adv.) of u kunt onze internetsite bekijken.

Lödige Benelux Kasteleinenkampweg 14, Postbus 3057, 5203 DB ’s-Hertogenbosch, Telefoon +31 (073) 624 93 00, Telefax +31 (073) 624 93 10, Internet: http://www.lodige.nl, E-mail: lodige@lodige.nl

specialist in

winkelcentrumentertainment

food

fun

fashion

TOF evenementen www.tof-evenementen.nl Veluwehaven 13 3422 PW Nieuwegein T 06 1364 7771 info@tof-evenementen.nl

scn 4 | 2010

marketing & promotie

Juist in deze economisch lastige tijden is het voor een winkelcentrum belangrijk zich te blijven onderscheiden om bestaande klanten te behouden en nieuwe klanten aan te trekken. Het is verleidelijk om op extra’s als decoratie en verlichting te bezuinigen. Toch is investeren in een sfeervolle aankleding belangrijk. SCN sprak met René Vos, algemeen directeur van Decoration Light. Zijn bedrijf heeft zich toegespitst op het decoreren van winkelcentra en bedrijven en biedt een compleet pakket aan led-winterverlichting en seizoensdecoratie.

“Decoration Light is gespecialiseerd in het decoreren van winkelcentra, bedrijfs-

Decoration Light panden en gevels met led-verlichting. Wij merken dat winkelcentra momenteel geneigd zijn te besparen op hun decoratieve verlichting. Toch adviseren wij vaak om juist nú te investeren in nieuwe led-verlichting. Led heeft een lange levensduur, vraagt weinig stroom en is zeer decoratief. Voor een acceptabel bedrag kan een winkelcentrum weer jaren voort met een nieuwe uitstraling.” zegt Vos en hij vervolgt “Decoreren is ons vak. Wij bieden de klant dan ook geen standaard verlichting aan, maar bekijken de situatie ter plaatse en geven advies op maat. Dus ook kleine buurtcentra met een beperkt budget kunnen voor een mooie aankleding bij ons terecht. Met led-verlichting over een aantal overspanningen of langs de gevels wordt al snel een sfeervol resultaat geboekt. De mogelijkheden zijn divers. Van een verlicht logo voor lantaarnpalen tot een relatief eenvoudige ijspegelverlichting.“

kerst Winkeliers zijn soms bang dat verlichtingsdecoratie alleen voor de kerst is en hikken dikwijls tegen de grote investering aan die dan relatief kort wordt benut.

Vos beaamt dit. “Een winkeliersvereniging die twijfelt over nieuwe kerstverlichting vanwege de korte gebruiksduur, zijn wij graag van dienst. Dan ontwerpen wij een basis-feestverlichting die het gehele seizoen meegaat en die breiden we in de kerstperiode uit met specifieke kerst-or-

namenten als kransen, guirlandes, sterren en ballen. Het is hard werken in een kort en hevig seizoen, maar wij zijn zelf ook trots als een strak modern winkelcentrum in grauwe dagen is omgetoverd tot een gezellig, fonkelend geheel. Led-verlichting is niet alleen maar een moderne techniek, maar heeft ook een hele nieuwe impuls gegeven aan decoratie in het algemeen.“ • info: www.decorationlight.nl

ambiance Sfeer en ambiance zijn van groot belang om de consument zo lang mogelijk in het winkelcentrum te laten winkelen. Vos vervolgt “Wij kunnen een winkelcentrum alle mogelijke vormen van aantrekkelijke decoratie aanbieden, zodat het in de donkere dagen écht gezellig is.

Naast de traditionele kerstboomverlichting in led zijn ook andere vormen van led-decoratie mogelijk. Van modern en strak tot romantisch en klassiek. Ook bieden wij lifesize met led verlichte beelden aan, die overal te plaatsen zijn.”

scn 4 | 2010 49

scn digitaal Shopping Centre News is nu ook digitaal na te slaan. Met tal van nieuwe en handige toevoegingen.

Alleen voor abonnees. Surf naar www.scnews.eu!

marketing & promotie

centrum, eventuele problematieken en wat het winkelcentrum nodig heeft. Dit jaar zijn we bijvoorbeeld begonnen op winkelcentrum Leyweg, dat gevestigd is in een kleurrijke buurt in Den Haag. We hebben daar een nieuwe, frisse aanpak voor bedacht wat terug te zien is in de communicatie uitingen en

‘Wij gaan uit van wat het winkelcentrum nodig heeft’ evenementen. Een daarvan was de wedstrijd Het gezicht van de Leyweg waar de winnares een jaar lang het visitekaartje zou worden van het winkelcentrum tijdens promotionele actie’s.

Het was ongelooflijk om te zien hoeveel leuke, slimme jonge vrouwen aan die verkiezing hebben meegedaan. Echt een heel positief gebeuren voor het winkelcentrum en de wijk!’

Geen zorgen voor de winkeliers De da-

foto's: ilja geurtsen, regiofotograaf.nl

H

et is moeilijk om na een gesprek met Mireille Verbon en Chantal Arts van tof Evenementen niet enthousiast te worden. Deze twee dames sprankelen namelijk van creativiteit en promotiezin.

Een nieuw woord wellicht, maar zeker toepasselijk. Zet Mireille en Chantal voor uw winkelcentrum aan het werk en het komt goed.

“Nou, dat moet je wel relativeren”, zegt Mireille. “Wij zijn natuurlijk ook geen wondermiddel tegen de gevolgen van de crisis. Maar het is wel zo dat we aandacht geven aan de gevolgen daar van. Is er in een winkelcentrum bijvoorbeeld leegstand ontstaan, dan proberen we daar wat mee te doen zodat die lege unit niet meer zo opvalt. Zo hebben we onze fotoactie voor kinderen met de naam ‘Engeltjes en bengeltjes’ gebruikt om leegstand te camoufleren met een grappige signing op de gevel met de winnende kids. Want het is enorm belangrijk om toch de juiste sfeer in het winkelcentrum vast te houden”. tof Evenementen werkt voor winkelcentra: voor ondernemersverenigingen, beheerders of eigenaren. Chantal (die haar ervaring als promotiemanager bij wpm opdeed): “We werken door heel Nederland en hebben een flink aantal grotere, vaak overdekte winkelcentra als klant. Voor deze centra maken we een jaarplan, koppelen daar evenementen aan vast en geven daar uitvoering aan.”

De frisse website van tof Evenementen (www.tof-evenementen.nl) geeft daar een aantal mooie voorbeelden van. Het zijn echter geen kant en klare evenementen die zo uit het rek getrokken worden. Mireille: ‘We zijn geen activiteitenverhuurder. Onze aanpak gaat uit van de doelgroep van het winkel-

mes van tof Evenementen vinden het belangrijk dat hun evenementen voor de winkeliers zorgeloos verlopen. “Daarom zijn we er zelf altijd bij. Ook komen we altijd voor het evenement even langs om te kijken naar stroompunten en eventuele dingen die opgelost moeten worden voordat het evenement er is. We zijn er op de dag zelf als eerste en doen als laatste het licht uit. De winkeliers hebben er geen omkijken naar en dat is ook wat we van hen zo terug horen. We vinden het nog steeds leuk om zelf de handen uit de mouwen te steken en niet alleen maar op kantoor te zitten en plannen te maken.”

Vorm en inhoud doen er natuurlijk ook toe: ‘We werken natuurlijk veel met meiden en ja, dan zijn de looks belangrijk”, lacht Chantal. “Je ziet dat bijvoorbeeld ook aan ons rollerskate promotieteam. Voorheen zag je alleen maar lopende promotieteams.

Wij vonden dat dit dynamischer kon en bedachten het rollerskate team.

Deze meisjes trainen we zelf het ziet er erg goed uit en is zeer effectief.”

Voor dit najaar en de winterperiode is tof Evenementen nu druk met de voorbereidingen. Mireille: “Zo kochten we een aantal prachtige kostuums van Holiday on Ice. Die maken we geschikt voor de winkelcentra en het zal prachtig zijn als onze mensen straks in deze bijzondere, verlichte kostuums rondlopen. Echte sfeermakers die helemaal bij die dagen passen!”

• informatie: TOF Evenementen, nieuwegein. info@tof-evenementen.nl.

Mireille Verbon (l) en Chantal Arts van TOF Evenementen

scn 4 | 2010 51

projecten in de pijplijn

almelo

amersfoort

amsterdam

arnhem

De Gors

Vathorst

IJ-dock

Forumpark

o 2012 m 5.500 m2 p Multi Vastgoed i T 0182 690900

O 2009-2012 M 18.000 m2 P MAB Development Nederland I Jack de Vreede, T 070 3068578 ▼

O 2012 M 4000 m2 winkels P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2010 M 1700 m2 P BAM Vastgoed I Levi Boerman, T 030 6598923 ▼

ALKMAAR

Ringers

o onbekend m 45.000 m2 p MAB Development Nederland i Tim Heijenbrock T 070 3068578

Eemplein

O 2012 M 12.600 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼ Almere

Buitenmere Zuid

Oostpoort

O 2013 M 18.000 m2 P MAB Development Nederland ism OCP I Simone Kramers, T 070 3068578

apeldoorn

Hoofdstraat

assen

Kloosterveste

O eind 2010 M 9100 m2 P BAM Vastgoed I Karel Nuijten, T 030-659 8297 ▼

O in ontwikkeling M 4700 m2 P Top Vastgoed Planontwikkeling I Patrick van Lammeren, T 06 55 301 334 ▼

O 2010-2013 M 8500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

alphen a/d rijn

Herenhof

O in ontwikkeling M 4500 m2 uitbreiding P Top Vastgoed/Leyten I Frank van Kessel, T 06 53999150 ▼

amsterdam

Centrum Amsterdam Noord

O 2013 M 35.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

arnhem

Schuytgraaf

Mosveld

o 2013 i 7.500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Osdorpplein

O 2014-2016 M 20.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

52 scn 4 | 2010

De Citadel

o voorjaar 2012 m 12.500 m2 p Bemog Projectontwikkeling i Koos Pols, T 06 13505457

O 2012 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m. Kondor- Wessels en Rabo Vastgoed I T 0182-690900 BK40 o 2011 m 3.300 m2 p Synchroon I Casper Grondel, T 030-6867396 ▼

Uw project in deze rubriek?

Voor informatie bel 035 523 98 32 of stuur een e-mail naar sales@scnews.eu

projecten in de pijplijn berkel en rodenrijs

boskoop

den haag

dordrecht

Centrumplan

o 2012 m 13.000 m2 p ING Real Estate i Larissa Staal, T 070 3418816

Entree Waterrijk

O 2012 M 3200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

berlicum

Schoolstraat

Nieuwe Haagse Passage

o 2013 m 10.000 m2 P Spuimarkt cv (Multi Vastgoed, AM, ING Real Eastate Development) i.s.m. gemeente Den Haag i T 0182 690900 ▼

Gezondheidspark

O 2015 M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O in ontwikkeling M 1000 m2 P Vorm Ontwikkeling I A. van Houwelingen, T 078 6421555 beverwijk

breda

Wijkerbaan

O in ontwikkeling M 8000 m2 en overig P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

De Burcht

o 2012 m 8000 m2 p Van den Bos & Stobbe Vastgoed Groep i Jacob v.d. Bos, T 030 2231231

drachten

De Kroon

o 2011 m 2400 m2 P MAB Development Nederland i Simone Kramers, T 070 3068578 ▼

Raadhuisplein

o 2010 m 20.000 m2 p Redema Groep i T 030-2840290 ▼

delft

Meerplein

Hovenpassage

o 2009-2014 m 9000 m2 p Van der Vorm Vastgoed i G. Hares-Visser, T 010 2092721 ▼

o 2012 m 10.000 m2 p Synchroon i Casper Grondel T 030 6867396 ▼

Den Helder

Stadscentrum

o 2013 m 10.000 m2 p Synchroon I Gert Jan van Amerongen, T 030-6867449

ede

Kerkplein

o maart 2010 m 2200 m2 p ING Real Estate i Yvonne Bronneberg, T 070-3418568 ▼

delfzijl den haag

Bilthoven

De Kwinkelier

o 2012 m 14.350 m2 p Synchroon I Ruud de Hoogt, T 030-6867398 ▼

’t Hogeveen

O 2010 M 11.500 m2 P Bam Vastgoed I Adriaan Kuyvenhoven, T 030 659 8927 ▼

De Wending

O 2010 M 5000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33 Eemnes

Centrumplan

O 4e kwartaal 2010 M 5000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

>

lees verder op pagina

54

scn 4 | 2010 53

projecten in de pijplijn

eindhoven

gouda

haarlem

hendrik ido ambacht

Achtste barrier

O in ontwikkeling M 4000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Meerrijk Meerhoven

O 2010 M 9500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Centrumplan

Marsmanplein

De Volgerlanden

O 2013 M 18.500 m2 P Multi Vastgoed I 0182 690900

O 2e kwartaal 2011 M 2290 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

O 2010 M 6500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

’s-Gravezande

Harderwijjk

hoogvliet

Hart van ’s-Gravezande

Stadsdennen

O 2013 M 9200 m2 P MKB Vastgoed Plan en Bouwfonds Ontwikkeling I Ing A.J. de Haas, T 055 5763679

o 2010 m 10.000 m2 p Lingotto i T 020 560 89 10 ▼

Stadshart

O 2011 M 4000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33 horst a/d maas

enschede

Stokhorst

O 2011 M 6000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00

Grolschterrein

Grootegast

Centrumplan

O 2e kwartaal 2010 M 2500 m2 P Leyten I 010-2211351

O 2010 M 19.000 m2 P ING Real Estate i Yvonne Bronneberg, T 070-3418568 ▼

Centrum

O in ontwikkeling M 6000 m2 P 3W Vastgoed I Dhr. N. Eurlings, T 043-3667700 houten

Waterfront

Castellum

o 2015 m 20.000 m2 p Synchroon I T. Verhoeven, T 030-6867387

o 2011-2012 m 9000 m2 p Ontwikkelingsverband Houten i Casper Grondel T 030 6867396 ▼

heerlen

IJmuiden

haarlem

ermelo

De Verbinding

O 2011 M 5000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00 ▼

Raaks

O 2011 M 7500 m2 P MAB Development Nederland I T. Heijenbrock, T 070 3068578 ▼

De Plu

o 2012 m 20.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed i T 0182-690900

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

54 scn 4 | 2010

Centrum

O in ontwikkeling M 8000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182 690900 ▼

projecten in de pijplijn Leens

mijdrecht

oldebroek

rosmalen

De Marne

De Lindenboom

O 4e kwartaal 2010 M 5200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

O 2010 M 8500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

leeuwarden

nieuwegein

De Bilgaard

Stadskwartier

o 2009-2010 m 10.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m. winkeleigenaren i T 0182-690900

O 2011-2013 M 35.000 m2 P ING Real Estate en Multi Vastgoed I T 0182-690 900

lelystad

noordwijk binnen

De Gordiaan

O in ontwikkeling M 11.000 m2 P Redema Groep I T 030-284 02 90 ▼

Hof van Noortwijck

nijmegen

O 2014-2016 M 30.000 m2 nieuw P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

De Citadel

O in ontwikkeling M 20.000 m2 P Multi Vastgoed, Heijmans IBC, BAM Vastgoed I T 0182-690900

Plein 44

O 2010 M 12.000 m2 P ING Real Estate I Tom Schopman, T 070-341 92 25 ▼

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

Centrumplan

O in ontwikkeling M 12.000 m2 P Foruminvest bv I Dhr. Nazerian, T 035-6956060 ▼

rotterdam reeuwijk

Centrumplan

O 2013 M 4.500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

o medio 2010 m 5500 m2 p D-winkels i J. van der Elst T 02525 240746

maassluis Stadscentrum Koningshoek

Centrumplan

O in ontwikkeling M 4.500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Rhoon

Centrum

o 2012 m 3.500 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394 ridderkerk

Koningshof fase III

Watermanweg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

De Rotterdam

o 2013 m 160.000 m2 p MAB Development Nederland en OVG i Steef Bakker T 070 3068578 ▼

Hesseplaats

O 4e kwartaal 2010 M 3000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

O 2011 M 2700 m2 P Leyten I T 010-436 40 33 ▼

Bigshops Parkboulevard

o 2011 m 25.000 m2 p MAB Development en Dura Vermeer Vastgoed i Steef Bakker T 070 3068578

>

lees verder op pagina

56

scn 4 | 2010 55

projecten in de pijplijn rotterdam

spijkenisse

utrecht

waddinxveen

Centrum Overvecht

Stadscentrum Be Fair

Coolsingel

o 2014 m 35.000 m2 P Multi Vastgoed i T 0182 690900 ▼

Stadsplein

O 2011 M 12.500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

o 2013 m 15.000 m2 p Synchroon I Arjan de Vries, T 030-6867394

De Vredenburg

O 2011 M 22.800 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2012 M 5300 m2 P Corio Vastgoed Ontwikkeling I T 030 2346464 ▼

Post Rotterdam

o voorjaar 2013 m 20.000 m2 P Delta Development Group i CBRE, Leon Overhorst T 020 6262691 ▼

De Kopspijker

O 2011 M 5543 m2 P Corio Vastgoed Ontwikkeling I T 030 2346464 son en breugel

Ekkersrijt

O 2012 M 46.000 m2 P H. Pennings & Zn./ SCM Development Services I Jeroen Bender, Tim Remmers T 030-6352211

Sassenheim

Centrum

o 2011 m 2.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

Schaesberg

Centrum

o 2010 m 3900 m2 (1e fase) 2200 m2 (2e) p Synchroon I Casper Grondel T 030-6867396 ▼

Groeneweg

O in ontwikkeling M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

st. michielsgestel

Centrum

O in ontwikkeling M 3500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

o 2013 m 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed I T 0182-690900

56 scn 4 | 2010

Hovestein

o 2010 m 1335 m2 p BAM Vastgoed i Michiel Smits, T 030-6598163

Oosterheem

o 2011 m 10.700 m2 p ING Real Estate i Larissa Staal, T 070-341 88 16

Terwijde

O 2013 M 12.000 m2 P MAB Development Nederland I Tim Heijenbrock, T 070 3068578 veenendaal

Brouwerspoort

O 2010 M 14.000 m2 P BAM Vastgoed I Jan Ruitenberg, T 030 6598163 ▼

Centrumplan

Cadenza

Utrecht

zoetermeer

o 2012 m 16.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

st-michielsgestel

sittard

Vleuterweide

O 2010 M 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 0182-690900 ▼

waalwijk

De Els

O 2014 M 10.00 m2 P ING Real Estate I Tom Schopman, T 070-3418561

zwolle

Willemspoort

O 2014 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

zwijndrecht

Walburg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

decoratie

THE MAGIC OF SUCCESS

servicepagina

decoratie

decoratie

Avontuur levert al 20 jaar de winning look. Onze klanten weten: succes krijg je door het uit te stralen..

All Art Design Watermolen 16, 4751 VK Oud-Gastel

T 0165 508859 • F 0165 508218 E info@all-art-design.nl I www.all-art-design.nl

Wij zijn dit jaar 20 geworden en ‘wie jarig is trakteert’. En dat komt goed uit want juist nu is de tijd om een Visual Statement Nico de Vries Decoraties te maken.

Televisieweg 91, 1322 AK Almere

De gehele maand april staat bij ons in het teken van het 20 jarig jubileum. Laat u inspireren bij ons in Wijdenes.

T 036 5368365

-

decoratie

-

E ndvpd@xs4all.nl Verjaardagskortingen tot 20% voor vroege beslissers Trends en thema’s op het gebied van presentatieI www.nicodevriesprojectdecoraties.nl concepten, styling en decor De nieuwste ontwerpen en technieken op gebied van LED sfeerverlichting voor winkelgebieden, gebouwen en evenementen Geanimeerde LEDdecoratie verlichting vooren gebouwen en illuminatie winkelgebieden Oplossingen voor low budget, mid price en full magic (het “Disney”gevoel)

Giele Groep De Steiger 122, 1351 AL Almere Haven

T 036 531 96 19 • F 036 531 94 09 I www.giele.nl

illuminatie

Maak vandaag nog een afspraak!

0229-501222 creatieve feestverlichting • led-verlichting • kunstbloemen en kerstbomen

MK-Illumination Handels GmbH Trientlgasse 70, 6020 Innsbruck, Oostenrijk AdvV3-2.indd 1

Decoration Light Ommelandvaart 13, 1335 SB Almere

Avontuur Thema Vormgevers Blokdijk 3, 1608 HH Wijdenes

T 06 13667805 Jo van Gemert T (0043) 512 202430-12 • F (0043) 512 202433 E j.vangemert@mk-illumination.com

T 036 5212015 • F 036 5212016 E info@decorationlight.nl I www.decorationlight.nl

T 0229 501222 • F 0229 501228 E info@avontuur.net • I www.avontuur.net

illuminatie

kennis & informatie

s t r a b o)

27-02-2009 13:33:37

kennis & informatie

M A R K TO N D E R Z O E K E N VA S TG O E D I N FO R M AT I E

Decolights Feestverlichting winkelgebieden De Hazelaar 15, 6921 XA Duiven

Strabo Postbus 15710, 1001 NE Amsterdam

Flucon Kalkovenweg 54, 2401 LK Alphen a/d Rijn

T 0316 373335 E info@decolights.nl • I www.decolights.nl

T 020 6260817 E strabo@strabo.nl • I www.strabo.nl

T 0172 435901 • F 0172 422271 E info@flecon.nl • I www.flucon.nl

consultancy

consultancy

urban development

marketing/consultancy

Weijers Fernandez communicatie & organisatie

KIR Kordaat In Ruimte Govert Flinckhage 25, 3438 JC Nieuwegein

Van Gool Stedelijk Advies bv De Passage 57a, 2511 AC Den Haag

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Statenlaan 281, 5223 LG Den Bosch

T 030 6668616 • F 030 6668617 E info@kordaatinruimte.nl I www.kordaatinruimte.nl

T 070 3627363 • F 070 3630383 E info@vgsa.nl • I www.vgsa.nl

T 073 6123116 • F 073 6123136 E info@wfcommunicatie.nl I www.wfcommunicatie.nl

algemeen

juridisch

congres en evenement

NRW Nederlandse Raad van Winkelcentra Herculesplein 269, 3584 AA Utrecht

Bricks Advocaten A.J. Ernststraat 595E, 1082 LD Amsterdam

Management Producties Postbus 82, 3130 AB Vlaardingen

T 030 2313754 • F 030 2341287 E info@nrw.nl • I www.nrw.nl I www.nrw.nl

T 020 6704040 • E info@bricksadvocaten.nl I www.bricksadvocaten.nl

T 010 4350477 • F 010 4357430 E info@managementproducties.com I www.managementproducties.com scn 4 | 2010 57

servicepagina

ontwikkelaar/belegger

ontwikkelaar/management

Corio Postbus 8243, 3503 RE Utrecht

SCM Europe Postbus 410, 3990 GE Houten

MAB Development Postbus 19412, 2500 CK Den Haag

T 030 2346464 • E info@nl.corio-eu.com I www.corio-eu.com

T 030 6352211 • F 030 6353034 E info@scmeurope.com I www.scmeurope.com

T 070 3068400 • F 070 3543618 E info@mab.com • I www.mab.com

ontwikkelaar

ontwikkelaar

Wij zijn

ontwikkelaar

| En wie bent u?

Multi Development bv Postbus 875, 2800 AW Gouda

ASR Vastgoed Ontwikkeling nv Postbus 2009, 3500 GA Utrecht

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Synchroon

T 0182 690900 • F 0182 690690 E office-nl@multi-development.nl I www.multi-development.nl

T 030 2573512 • F 030 2578196 I www.asrvastgoed.nl

T 030 6867300 • F 030 6867310 I www.synchroon.nl

marketing/promotie

marketing/promotie

Statenlaan 281,3502 5223HBLGUtrecht Den Bosch Postbus 4070,

reclame

Weijers Fernandez communicatie Wattman Europe Trains & trams & organisatie

Promotions by Maureen

Hyperion creatieve communicatie

Statenlaan 281,1351 5223AL LGAlmere Den Bosch De Steiger 122, Haven

Zwolse Binnenweg 30, 7315 CB Apeldoorn

Escamplaan 547, 2547 EC Den Haag

T 036 522 1913 • F 036 531 9409 E sales@wattman-europe.com I www.wattman-europe.com

T 06 25125879 E maureen@promotionsbymaureen.nl I www.promotionsbymaureen.nl

T 070 8870781 • T 06 24404721 E info@studiohyperion.nl I www.studiohyperion.nl

facilitair

straatmanagement light

reiniging bestrating

PRS Matten bv Einsteinweg 3, 3208 KK Spijkenisse

Hisa bv, ondersteunt winkeliersverenigingen Postbus 31, 3500 AA Utrecht

Jadon Wyldpaed West 16, 9287 VK Twijzelerheide

T 0181 618788 • F 0181 622649 E info@prs.nl • I www.prs.nl

T 030 289 7648 • F 030 214 8592 E info@hisa.nl • I www.hisa.nl

T 0511 449574 • F 0511 449407 E info@jadon.nl • I www.jadon.nl

facilitair

Groep BV

media media

De schoonste oplos sing!

58 scn 4 | 2010

ontwikkelaar

FHV facility Groep bv Hoge Rijndijk 3, 3449 HA Woerden

Centercom Reclame-objecten in winkelcentra Willem Fenengastraat 16A, 1096 BN Amsterdam

T 0348 416449 • F 0348 419341 E info@fhvfacility.nl • I www.fhvfacility.nl

T 020 4609085 • F 020 4609088 E info@centercom.nl I www.centercom.nl

Uw bedrijf hier vermeld?

Voor informatie bel 035 523 98 32 of stuur een e-mail naar sales@scnews.eu

Van bakstenen naar beleving Als je weet wat mensen beweegt, bouw je beter Corio Nederland biedt een totaalproces, van vastgoedontwikkeling tot succesvolle winkelcentra. Kort gezegd: van bouw tot exploitatie. Door ons actieve hands-on management zijn we in staat winkelcentra te creëren met oog voor de omgeving.

Waar retailers floreren en consumenten graag komen.

Corio is één van de grootste beursgenoteerde beleggers in vastgoed, met een focus op retail in Europa. De portefeuille van 6,5 miljard euro bestaat voor 95% uit winkelcentra in Nederland, Frankrijk, Italië, Spanje, Turkije en Duitsland.

Corio | St. Jacobsstraat 200 Postbus 8243 | 3503 RE Utrecht t +31 (0)30 2346464 | e info@nl.corio-eu.com

Winkels brengen mensen in beweging. Samen met retailers ontwikkelt MAB Development aantrekkelijke concepten die opvallen door creativiteit en originaliteit.

De Parade, Bergen op Zoom

W W W. M A B .CO M

SHOP MAB Development is part of Rabo Real Estate Group