Schaakmagazine 2011 – augustus

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 118 • no.4 • augustus 2011

Giri superieur

Twaalfde titel op rij voor Peng

Scheurtjes

Oorlogsschaakspellen

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 118 • no.4 • augustus 2011

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Eric van Reem

Dimitri Reinderman

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Telefoon: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

Schaaktechniek

E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning volgende nummer: week 43 2011

Sluiting kopij: 26 september 2011

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Tel: (023) 525 40 25 Fax: (023) 525 43 53

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Voorloper

Vormgeving & lay-out: Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk:

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Anish Giri veroverde met overmacht zijn tweede nationale titel.

Een hoog Giri gehalte

Dit nummer van Schaakmagazine heeft een flink Giri gehalte. Hoe kan het ook anders? De jonge Nederlandse topper gaat krachtig door met zijn opmars op de wereldranglijst. Met flinke voorsprong veroverde hij voor de tweede keer de Nederlandse titel. Dat ging overigens niet zo eenvoudig als de cijfers doen vermoeden, laat Dimitri Reinderman zien. Kort daarna handhaafde Giri zich in Dortmund moeiteloos tussen enkele wereldtoppers en hij staat op de wereldranglijst nu rond de 35ste plaats. Nog meer positief nieuws. Het gaat goed met de Nederlandse zomertoernooien. In

Amsterdam kwam er een toernooi bij dat meteen een kleine driehonderd deelnemers trok. Hoe krijgen die organisatoren dat toch voor elkaar? Monique van de Griendt ging in Leiden, Amsterdam en Vlissingen langs en vond het antwoord.

U ontvangt dit nummer eind augustus en dat houdt in dat het nieuwe schaakseizoen gaat beginnen. Het juiste moment om weer eens aan de toekomst van uw vereniging te denken. Wat kan er beter, hoe zien de komende jaren eruit? De KNSB wil daar graag bij helpen. Begin dit jaar werd het ledenwerfteam in het leven geroepen. Het

Grootmeestertitel

Het zat er natuurlijk al even aan te komen, maar nu is Robin van Kampen toch echt grootmeester geworden. In Dortmund won hij het Helmut Kohls Turnier met een score van 6½ uit 9. Nadat hij enkele keren op het nippertje had mis gegrepen, was het nu dan echt raak. Van Kampen behaalde de titel op

is over het hele land actief om te adviseren en assisteren bij de ledenwerving. U leest er meer over in dit nummer. Ook komen er weer de nodige cursussen aan om uw club van voldoende kader te voorzien. En denkt u ook eens aan de mogelijkheden van het internetschaak.

De redactie van Schaakmagazine wenst u een succesvol schaakseizoen toe.

Minze bij de Weg

Hoofdredacteur Schaakmagazine

voor Robin van Kampen

een leeftijd van 16 jaar, 8 maanden en 17 dagen. Tot nu toe was Daniel Stellwagen de jongste in Nederland geboren grootmeester. Anish Giri behaalde de titel op een leeftijd van 14 jaar, 7 maanden en 2 dagen. Het voorlopige streven van Robin van Kampen is om een rating van 2600 te berei-

ken. Hij staat op het ogenblik in de buurt van de 2530. Verder staat het schaken dit seizoen op een iets lager pitje, want het eindexamen staat volgend jaar voor de deur. Daarna krijgt het schaken weer een belangrijker plaats in zijn leven.

A tempo magazine

Sinds begin dit jaar is een opmerkelijk tijdschrift op de markt. A tempo noemt zich een maandelijkse literaire uitgave voor de muziek- en/of schaakliefhebber. Het wordt gemaakt door Peter Boel, Martijn Boele en Ton van Eck. Een echt duidelijke formule heeft het blad nog niet. Soms is het veel muziek met een snufje schaak, soms veel schaak meteen tikje muziek. Maar misschien is die ‘vaagheid’ wel de bedoeling, want de redactie streeft naar originele invalshoeken. Steeds op vier pagina’s. Oordeelt u zelf. U kunt het tijdschrift zowel digitaal als op papier ontvangen. Meer informatie op www.atempomagazine.nl.

Matten over vergankelijkheid en tijdnood

Het vorige nummer van het tijdschrift Matten stond voor een groot deel in het teken van Michael Tal, aan wie een artikel van zestig pagina’s was gewijd. Nummer 9 is weer ‘normaal’, met een keur aan kortere artikelen. Er zijn portretten van Luis Rentero (Linares) en Johan van Hulst (uiteraard). Jan Timman schrijft over zijn vriendschap met Ulf Andersson en diens behoefte aan veiligheid en Allard Hoogland ging met Magnus Carlsen naar Ajax. Het meest bijzonder zijn echter de twee verhalen over een relatief onbekende en een bijzonder onbekende Nederlandse schaker. Want wie heeft er nog gehoord van Carel van den Berg? Laat staan van Chris de Ronde. Deze laatste maakte in 1939 op de valreep deel uit van het Nederlandse Olympiadeteam dat naar Buenos Aires reisde. Tijdens die wedstrijd brak de Tweede Wereldoorlog uit. De Ronde bleef in Argentinië en verdween in de anonimiteit. Robert-Jan Friele beschrijft zijn leven. Peter Boel schreef een liefdevol portret van filosoof-schaker Carel van den Berg, die eigenlijk niet geschikt was voor het schaakspel. Hij was een speler met een groot inzicht, maar o, die tijdnood. Het tikken van de klok vrat hem op. Ook in het echte leven zat de tijd hem op de hielen. Carel van den Berg werd slechts 47 jaar. Matten is een uitgave van New in Chess en biedt weer aantrekkelijk leesvoer.

Paardenwaarde

In het juninummer van Computerschaak stond dit opmerkelijke diagram.

Als we uitgaan van de gebruikelijke puntentelling, waarbij een paard voor 3 en een dame voor 9 punten staat, kunnen we concluderen dat wit 6 punten meer heeft. Dat zou voldoende moeten zijn voor de overwinning.

Harm Geert Muller legde de stelling voor aan enkele schaakprogramma’s en die vonden dat ook. Sterker nog, ze gaven wit zelfs een groter voordeel. Volgens Muller omdat programma’s de tactische mogelijkheden van de dame vaak extra waarderen. Vervolgens liet Muller twee programma’s de stelling tegen elkaar uitspelen, waarbij het zwarte programma aanzienlijk zwakker was. Het opmerkelijke resultaat was dat zwart achter elkaar won. Muller heeft daar wel een verklaring voor: De paarden kunnen zich eenvoudig op het terrein van de

dames begeven zolang ze maar gedekt staan. Omgekeerd is dat niet het geval. Het gevolg is dat de paardenpartij geleidelijk het hele bord kan gaan bestrijken totdat wit wel een dame moet inleveren. Eigenlijk hoeft zwart er alleen maar op te letten dat het veroveren van een dame slechts een paard kost en niet twee. Met twee dames tegen vijf paarden ligt het namelijk anders. Dan gaan de dames opeens over veel meer velden beschikken.

Overigens vragen wij ons af of het probleem zich alleen voordoet bij partijen van computers. Ook voor een mens ziet het spelen met de dames er knap moeilijk uit.

Giri en Peng nemen ruim afstand

Wie de eindstand van het Nederlands kampioenschap bekijkt zal denken dat Anish Giri met twee vingers in de neus kampioen is geworden. Geen gekke gedachte, want het verschil met nummer twee Ivan Sokolov was groot, twee punten, en de jonge grootmeester was gewoon duidelijk de sterkste. Toch was het toernooi spannender dan uit de eindstand blijkt door een wat stroeve start van onze held. Al in de eerste ronde was Anish dicht bij een nederlaag:

46. g5 Ke6 47. g6

Nu verliest zwart na 47. .. Kf6 48. g7 Tc8 49. Txc2, dus probeert hij maar een schaakje.

47. .. Tc3+ 48. Kh2?

Ernst – Giri

Zwart is aan zet

Na een wisselvallige partij ("Ik voeg hem toe aan mijn verzameling belachelijke partijen", aldus @anishgiri op Twitter) waarin beide spelers nog wat kansen lieten liggen is een eindspel ontstaan dat Anish normaalgesproken moeiteloos remise zou maken. Maar ik denk dat de geschiedenis van de partij meespeelde bij de volgende zet. 45. .. Tc7?

Dit verliest een belangrijk tempo, want de toren moet uiteindelijk toch naar de achtste rij. Na 45. .. Tc8 45. g5 Ke6 46. g6 Kf6 houdt zwart de pionnen met zijn koning tegen.

Ook Sipke was niet meer helder: "Ik kon niet meer rekenen helaas...". Een heleboel velden waren goed, maar h2 was net een verkeerd veld, zoals over een paar zetten blijkt. Ook 48. Kf4 was verkeerd, omdat na 48. .. Kf6 49. g7 Kf7 50. Tg1 zwart met schaak promoveert, maar andere velden waren wel goed.

Een voorbeeldvariant: 48. Kf2

Tc8 49. Tg1 Ta8 50. g7 c1D 51. Txc1 Kf7 52. Tf1 Kg8 53. Ke3 a5 54. Tf6! a4 55. Ke4 a3 56. Kf5 a2 57. Kg6 a1D 58. h7 mat. 48. .. Tc8 49. Tf1 Th8

Als de koning niet op de h-lijn had gestaan was dit wegens 50. g7 niet mogelijk geweest. Met de koning op h3 of h4 had wit evengoed gewonnen, omdat de witte koning dan op h6 kan komen. Nu krijgt zwart echter met zijn koning op g7 een blokkade en kan wit net niet winnen. 50. h7 a5 51. Kg3 c1D 52. Txc1 Kf6 53. Tc6+ Kg7 54. Kf4

Tb8 55. Kf5 Tb5+ 56. Ke6 Tb8 57. Kd7 a4 58. Ta6 a3 59. Ke7 a2 60. Txa2 Kxg6 61. h8P+ Txh8, ½-½

Daarna ging het beter. Met wit werd Erwin L'Ami in een behoorlijke partij verslagen en met zwart Ivan Sokolov redelijk soepel op remise gehouden. In de vierde ronde werd het punt al geteld voor Anish toen hij tegen Friso Nijboer een goede stelling met grote tijdsvoorsprong bereikte. Na een paar onnauwkeurige zetten was het voordeel echter weg en bood hij maar snel remise aan, voordat de schade groter zou worden.

En zo stond de Rijswijker na vier ronden een punt achter op Wouter Spoelman, die met 3½ uit 4 een droomstart had. Tijd dus om in de grote versnelling te gaan, en zo geschiedde. Titelverdediger Jan Smeets was het eerste slachtoffer.

Smeets – Giri

Zwart is aan zet

In de opening had Anish een nieuw idee geprobeerd door een door wit geofferde pion te verdedigen in plaats van terug te geven, zoals gebruikelijk. Jan wist niet echt genoeg compensatie voor de pion te krijgen maar winst is evengoed niet makkelijk voor zwart, zeker met beperkte bedenktijd.

32. .. g4!

Hiermee activeert zwart zijn stukken.

33. hxg4 hxg4 34. fxg4 Lh6

35. Txd7+!?

Liever dan passief te verdedigen met 35.Tde2 probeert wit ten

Dimitri

Er was geen twijfel over de overmacht van Peng en Giri.

koste van een kwaliteit tegenspel te verkrijgen.

35. .. Txd7 36. gxf5 exf5 37. Lxe5 Kf7 38. Tf1 Kg6 39. Pb6 Te7 40. Pxc4 Tc8

Met twee pionnen voor de kwaliteit is wit qua materiaal goed uit de verwikkelingen gekomen. Hij heeft nu echter wel een probleem op te lossen door zijn hangende stukken.

41. Ld6?

Niet de beste oplossing. Jan dacht dat 41. Pb6! materiaal verloor wegens 41. .. Tc6 42. Ld4 Te4 maar wit heeft de truc 43. Pd7! Na 43. .. Td6 44. Pe5+ Kf6 45. Pg4+ Kg5 46. Pxh6 Kxh6 houdt wit een loper over in plaats van een paard zoals in de partij, wat veel gunstiger is.

41. .. Te6 42. Pe5+ Kg7 43. Td1 Lf4 44. Pf7 Le3 45. Pe5 Lf4 46. Pf7

Anish dacht even dat hij in remise moest berusten, maar toen hij de stelling nog eens goed onderzocht zag hij dat hij de g-pion kan winnen en daarmee goede winstkansen behoudt.

46. .. Tc4! 47. Lxf4 Txf4 48. Pd6 Tf2 49. g3 Kg6 50. b4 Tee2 51. Tc1 Tf3 52. a4 Txg3 Nu moet zwart proberen zowel zijn pion naar de overkant te brengen als de witte pionnen niet te gevaarlijk te laten worden. Dankzij zijn actieve torens lukt dat.

53. Tf1 Te5 54. Kb2 Td5 55. Pb7 Td4 56. c3 Tdd3 57. Tc1 f4 58. Pc5 Td6 59. Kb3 Kf5 60. b5 axb5 61. axb5 f3 62. Kb4 f2 63. Tf1 Td2 64. Pb3 Tb2 65. b6 Tg1 66. Txf2+ Txf2 67. Kc5 Tb1 68. Pd4+ Ke5 69. Pb5 Txb5+, 0-1

SintLucas

Vervolgens nam Giri door een overtuigende overwinning op Daan Brandenburg de kop over van Spoelman. In de zevende ronde kreeg hij Robin Swinkels met wit, die een goed toernooi speelde en op dat moment maar een halfje achterstond.

Pa4!

Het paard op c5 heeft de belangrijke functie e6 te dekken. Nadat dat paard van het bord is verdwenen wordt zwart op e6 met een zwakke pion opgezadeld.

19. .. Pxa4 20. Dxa4 cxd5 21. exd5 Pc4 22. dxe6 fxe6 23. Tac1 Pe5?

Verliest direct, maar de zwarte stelling was al erg moeilijk. 24. Le3

Zwart verliest groot materiaal: bijvoorbeeld 24. .. Dxb2 25. Txc8 Txc8 26.Lxe6+ (1-0)

Txf5! (maar met 26. .. Dd4 behoudt zwart voordeel). Het stukoffer dat Ruud probeert zou tegen mindere spelers misschien tot succes kunnen leiden, Anish is echter niet onder de indruk. 25. gxh6+? Kxf6 26. Dxe3 Ke7 27. Dg1 Th8 28. Tbe1 Pxh6 29. Ld5 Pf5 30. Txe5+ Kf8 Zo staat de zwarte koning veilig en kan zwart tot een tegenaanval overgaan.

31. Dg2 Tf6 32. Tfe1 Kg7 33. Db2 Db6 34. c5 Dxc5 35. Lxf7 Er zijn nu vele zetten die winnen, maar Anish kiest de leukste en snelste manier:

Giri – Swinkels

Wit is aan zet

15. g3!

Tot nu toe hadden beide spelers bewust de partij OnischukAvrukh Biel 2007 gevolgd. Vladimir Chuchelov had echter een verbetering bedacht en deze aan zijn pupil verteld. Geen spectaculaire zet, maar een lichte verbetering van de stelling: de loper kan eventueel terug en de koning heeft een luchtgat.

15. .. Tac8?!

Het probleem voor zwart is vooral dat zijn stelling lastig te verbeteren is. Tac8 is op zich een nuttige zet, maar heeft tactische problemen.

16. Lg4! Pc5

Hier of op de volgende zet was het beter om terug te gaan naar a8 met de toren en er even niet aan te denken dat dat dom overkomt.

17. Dc2 e6 18. Lg5 Te8 19.

Het Nederlands kampioenschap werd dit jaar gespeeld in Boxtel. Het MBO-vakcollege SintLucas bood onderdak aan het toernooi. De spelers beschikten over een ruime en aangename speelgelegenheid. Er waren ook enkele nevenactiviteiten. Het traditionele Nederlands kampioenschap voor Pastores werd gewonnen door debutant Henk van Putten uit Groningen. Het Houtje Hoofd Helder toernooi leverde een gemeenschappelijke overwinning op voor Yge Visser en Manuel Bosboom.

Daarmee was het toernooi wel zo'n beetje beslist, maar ratingwinst was ook een belangrijke motivatie voor de enige wereldtopper die we hebben. Met twee overtuigende overwinningen zette hij de kroon op het werk:

35. .. Pg3+ 36. Kg2 Tf2+ Met mat na 37. Dxf2 Txh2+ 38. Kxh2 Dxf2. (0-1)

Janssen – Giri

Wit is aan zet

21. Lc1

Ruud Janssen speelde een heel slecht toernooi, maar net voor deze partij had hij zijn eerste overwinning binnen, en dat nog wel met zwart tegen Jan Smeets. Hier echter is hij na een passieve opening een pion achtergekomen. Zijn mooie paard geeft hem wat compensatie en hij dreigt met zijn laatste zet een pion terug te winnen, want de zwarte loper kan niet weg (21. .. Lxc1? 22. Dxe5). De loper hoeft ook niet weg.

21. .. Ta6! 22. Lxe3 dxe3 23. g5 Pf5 24. Le4 h6!

Het paard staat mooi op f6, maar het is daar niet te handhaven. Nu kan wit het beste 25. Lxf5 Lxf5 26. Dxe3 proberen, met als pointe 26. .. hxg5 27.

Giri – Spoelman

Wit is aan zet

17. bxc4

Een nieuwtje dat Erwin L'Ami in de eerste ronde tegen Jan Smeets gespeeld had. "Men moet altijd aandacht schenken aan nieuwtjes, vooral als die gebracht worden door hardwerkende mensen die betrokken zijn bij de strijd om het wereldkampioenschap.", aldus Anish. 17. .. Le4 18. Dc3 bxc4 19. Da5 Tab8 20. Pe5

In de partij L'Ami - Smeets had wit na 20. Tac1 Ld5 21. Pe5 Pxe5 22. dxe5 Dxe5 23. f3 c3! 24. Txc3 Txc3 25. Dxc3 Dxc3 26. Lxc3 Lxa2 slechts een symbolisch voordeel. Het is echter nog niet duidelijk welke toren naar c1 moet, dus laat wit de torens nog even staan.

20. .. Ld5 21. Pxd7 Pxd7 22. f3 Bereidt niet alleen e4 voor, maar geeft wit ook de gelegenheid zijn zwartveldige loper naar g3 om te spelen via e1. 22... Tb5 23. Dc3 f5

Tot zover had Anish het voorbereid. Het zwarte plan is nu om de witte dame (die de zwarte vrijpion blokkeert) weg te jagen door een paard naar a4 of d5 te spelen. Het eerste kan wit opvangen door a4 te doen, maar dan komt een toren vervelend op b3. Daarom zet wit zijn d-toren op c1, zodat wit met Ld1 de toren op b3 kan wegjagen.

24. Tdc1 Pb6 25. a4 Tb3 26. Da5 Pd7?!

Hier had zwart de mogelijkheid 26. .. c3!? 27. Txc3 Tbxc3 28. Lxc3 Pc4 29. Lxc4 Txc4 waarna de ongelijke lopers vrijwel gelijke kansen geven. Ook 26. .. f4!? is een interessante optie. In de partij krijgt wit de gelegenheid zijn plan uit te voeren.

27. Ld1 Tb7 28. Le1 e5?!

Wouter zoekt tegenspel met een pionoffer, maar afwachten was toch beter geweest.

29. Lg3 De6 30. dxe5 Pc5 31. Tab1 Txb1 32. Txb1 Pb3 33. Dc3

Wit heeft weinig last van het zwarte paard en zwart heeft dus niet genoeg compensatie voor de pion. Toch is de zwarte stelling niet zo makkelijk te kraken na bijvoorbeeld 33. ..

De8 34. a5 Le6 35. Lc2 Td8. Maar een blunder van Wouter bespaart Anish veel werk. 33 ... Lc6?? 34. Txb3 cxb3 35. Lxb3 Ld5 36. Lxd5 Txc3 37.

Lxe6+ Kf8 38. Lxf5, 1-0

Zijn 7½ uit 9 levert de Russisch Nepalese Nederlander niet alleen het Nederlands kampioenschap op, maar ook 16 ratingpunten winst, wat hem virtueel in de top 30 van de wereld deed belanden. Het ziet er naar uit dat Nederland over een jaar een top tien speler heeft.

Peng superieur

Bij de vrouwen was het business as usual: voor de dertiende keer (en de twaalfde keer op rij) won Peng. Logisch natuurlijk, want zij is deze eeuw de sterkste, maar toch knap om elke keer ook daadwerkelijk te winnen. Inmiddels is Peng geen professioneel schaker meer (ze werkt voor een aggregatenbedrijf dat o.a. in China actief is en gaat wellicht ook nog een studie volgen) en haar resultaten in andere toernooien zijn ook wat minder geworden, maar op het NK bleek ze toch weer een klasse apart. Haar op papier belangrijkste concurrent, Arlette van Weersel, was niet in vorm, terwijl ze de belangrijkste andere concurrent, Anne Haast, in de twee onderlinge ontmoetingen terechtwees. Dat ging er vooral in de eerste partij best hard aan toe.

19. .. Dd8 20. Pf5 Pxc4 21. bxc4 Pd7 22. Lc3 Pf6

Ook 22. .. f6 23. Te7 levert wit mat of grote materiaalwinst op. 23. Pe7+ Kh8 24. Lxf6 gxf6 25. Df5 Kg7 26. Te3 Dh8 27. Tg3+ Kf8 28. Dd7, 1-0

Peng wilde deze partij hard winnen “omdat ik haar en de mensen om haar heen wakker wilde maken. Zij moet iets anders doen en trainen als ze mij wil inhalen. Ik gun het meisje dat. Zij is talentvol. Ik hoop dat zij en Lisa (Schut, DR) echt goed en sterk kunnen worden om mij te verslaan. Dan kan ik met pensioen gaan."

De harde overwinning was echter niet representatief, vaak won Peng juist op langzame wijze: een positioneel voordeel of een pion pakken en dat in het eindspel in winst omzetten. Zoals in haar partij tegen Lisa Hortensius.

Peng - Haast

Wit is aan zet

14. Tae1

Wit voltooit de ontwikkeling en wil nu met 15. f4 de zwartveldige loper tot afruil dwingen.

14. .. Pfd7?

Anne wil haar lopen houden, maar dit gaat ten koste van haar ontwikkeling. Na 14. .. Lxc4 15. bxc4 Pbd7 16. f4 Lxc3 17. Lxc3 Pe4 heeft wit maar een miniem plusje.

15. Pe4 Pb6?

Hierna is zwarts stelling niet meer te repareren. De fout erkennen met 15. .. Pf6 was nog het beste.

16. f4 Lf6 17. Pxf6+ Dxf6 18. Pg3 Txe1 19. Txe1

Wit dreigt mat, terwijl het wenselijke 19. .. P8d7 niet kan omdat dan de loper op a6 hangt. Zwart moet daarom met de dame terug, maar mist vervolgens verdedigers op de koningsvleugel.

Peng - Hortensius Wit is aan zet

15. b4!? Tac8 16. Da4 c4 Niet slecht, maar logischer is 16. .. Tc7, waarna wit überhaupt niet op a7 kan slaan. 17. Dxa7 cxd3?!

Na 17. .. Tc7! 18. Txc4 Txc4 19. Lxc4 Lxe4 hangt b4, d4 is zwak en Lxf3 is een dreiging. Al met al geeft dat genoeg compensatie voor de pion.

18. Dxb7 Tb8 19. Dc7 Tfc8 20. Da7 Ta8 21. Txc8+ Txc8 22. Da3 Tc4 23. Dxd3 Dxb4 Wit staat nu een gezonde pion voor, al is het moeilijk om er iets van te maken door de activiteit van de zwarte stukken. Peng probeert het in een eindspel dat objectief gezien remise is. 24. h3 Tc3 25. Tb1 Txd3 26. Txb4 Ta3 27. Tb2 Tc3?!

Hoe hard de strijd ook was, tijdens de analyse was de sfeer prima.

Dit geeft wit de gelegenheid het zwarte paard inactief te houden. 27. .. Pf6! 28. e5 Pd5 is een heel verschil met de partij, wit kan dan weinig doen. 28. e5 Kf8 29. Kf1 Ke7 30. Ke2 Tc6?!

Zo blijft er van de activiteit van de zwarte stukken weinig over. 31. Kd2 Pb8 32. Kd3 Pa6 33. Pd2 Pc7 34. Pc4 Pd5 35. g3 Kd7 36. Tb3 Ke7

Wit wil nu een keer Pe3 doen, maar heeft geen haast hiermee, aangezien zwart toch alleen maar kan afwachten.

37. h4 h5 38. a4 g6 39. Tb5 Kf8 40. Tb1 Kg7 41. Tb3 Kf8 42. Pe3! Ke7

Na 42. .. Pxe3 43. fxe3 moet zwart b6 opgeven of torenruil door Tc3 toelaten, terwijl 42. .. Pe7 43. Tc3 tot een verloren paardeindspel leidt.

43. Pxd5+ exd5 44. Tc3 Te6 45. Tc7+ Ke8 46. Kc3

Tegen het plan koning naar b5, toren naar c6 is niets meer te doen.

46. .. Kf8 47. Kb4 Te8 48. Tc6 Tb8 49. Kb5, 1-0

Martine Middelveld wist Peng van een score van honderd pro-

cent te houden, al was dat met enig geluk.

Elke andere normale zet (zoals Dc6, Db7, Ld1) was beter.

32. .. Pxf3+ 33. gxf3 Ld4! Opeens heeft zwart een winnende aanval!

34. De2 Dg3+ 35. Kf1 Dh3+

36. Kg1 Dg3+ 37. Kf1

En nadat Martine met een zetherhaling even tijd won zag ze de winnende zet:

37. .. Dh2, 0-1

Zo werd het ‘slechts’ 9 uit 10 voor Peng. Evengoed een bijzondere prestatie!

Dagelijks konden de bezoekers van de website de spectaculairste zet van de afgelopen ronde kiezen. Dat leverde uiteindelijk de spectaculairste zet van het toernooi op. De verkiezing werd gesponsord door Van Till advocaten.

De spectaculairste zet werd uitgevoerd door Wouter Spoelman.

Peng - Middelveld

Zwart is aan zet

30. .. Tf8?

Voorkomt het mat op e8, maar de problemen op de onderste rij blijven. 30. .. Pd6 was de enige zet.

31. Dxa6?

31. Df7 won op slag!

31. .. Pd2!?

Nu moet wit opletten, maar Peng was zo ontdaan door het missen van de directe winst dat ze meteen nog een heel slechte doet. Achteraf verweet ze zichzelf dat ze niet meteen remise aanbood.

32. Dxb5?

Eindstand NK algemeen

1. Anish Giri 7½

2. Ivan Sokolov 5½

3. Robin Swinkels, Sipke Ernst, Friso Nijboer, Wouter Spoelman 5

7. Jan Smeets 4

8. Daan Brandenburg 3½

9. Erwin l’Ami 2½

10.Ruud Janssen 2

Eindstand NK vrouwen

1. Zhaoqin Peng 9

2. Anne Haast 6

3. Martine Middelveld 5½

4. Lisa Hortensius 4½

5. Arlette van Weersel, Annemarie Volkers 2½

Spoelman – Swinkels

Eerste ronde

Wit won na 27. Lxe6 fxe6

Als een van de weinigen bracht Sipke Ernst de kampioen in problemen.

De dertien Leidse organisatoren. Helemaal linksachter Jan Bey. (Foto Maaike Valkenburg)

Vrijwilligers en sponsoren zijn de basis van de zomertoernooien

Het gaat goed met de Nederlandse zomertoernooien! Amsterdam maakte op het Science Park een veelbelovende nieuwe start, Leiden Chess vierde haar lustrum en het Hogeschool Zeeland toernooi in Vlissingen bestaat vijftien jaar. De organisatoren bieden grootmeesters werkgelegenheid en amateurs een schaakvakantie.

Aart Strik, Jan Bey en Hans Groffen organiseren hun toernooien vooral omdat ze er zelf zo van genieten. Bey (Leiden) en Groffen (Vlissingen) schaakten veel en vonden dat hun woonplaats een internationaal toernooi verdiende. Strik werd voor het SPAtoernooi benaderd door Tata- en Univé Hoogeveen-organisator Jeroen van den Berg. Die wilde na jaren zelf weer eens schaken (en viel meteen in de prijzen).

Groffen: “In Vlissingen zijn we klein begonnen, met 69 spelers. Barsov was de eerste internationaal meester die ons toernooi wist te vinden. Dit jaar hadden we 238 deelnemers onder wie elf grootmeesters en achttien meesters.” In Amsterdam kwamen 291 spelers aan de start. “We zijn heel blij dat Science Park Amsterdam de sponsoring wil continueren”, vertelt Strik. Ons toernooi kan groeien, in het Sportcentrum Universum

is plaats voor het dubbele aantal spelers.”

Leiden kende 142 deelnemers, het Denksportcentrum biedt ruimte aan 160 schakers en Bey wil het graag overzichtelijk en gezellig houden.

Geluksgetal

In 2007 begon Bey op 13 februari sponsorbrieven te versturen en op 13 juni, een maand voor de beoogde start, kreeg hij groen licht. Het Leidse Prof. H.L. Druckerfonds wilde hem voor twee jaar steunen, met een optie op een derde jaar. Bey: “We startten op 13 juli met een handjevol buitenlandse deelnemers, meer waren er in een maand niet te regelen.”

Bey houdt vast aan zijn geluksformule: “Het organisatieteam bestaat sindsdien uit dertien mensen en we hebben altijd dertien sponsors.” De hoofdsponsor van de beginjaren had als doel: Verhoging van de ontwikkeling, beschaving en levensgeluk van de arbeidende en daarmee gelijkstaande klassen. “Daar sluit een schaaktoernooi naadloos op aan”, aldus Bey. “Daarbij was de secretaris van dit fonds een schaker, da’s geluk hebben.”

Bey: “Toen deze sponsoring in 2010 afliep, sprong onze financiële man in. Roel Piket, meesterklasse bridger, is een neef van Jeroen en Marcel en als jochie van achttien had hij een rating van 2200. Zijn administratiekantoor Adhoc&Solide sponsort ons voor vijf jaar, dus voorlopig zitten we goed. Uit de evaluatie van vorig jaar bleek dat het sponsorschap hem naast naamsbekendheid

wel acht nieuwe klanten had opgeleverd. Sommige van die klanten, voornamelijk middenstanders, worden zelf ook sponsor!”

Haringparty

In Vlissingen werd voor de sponsoring Hogeschool Zeeland benaderd, via een schakende docent. Dit leverde naast geld een prachtige speellocatie op. Het toernooi wordt mede mogelijk gemaakt door dertig kleinere sponsoren. Groffen: “Hun bijdrage loopt uiteen van vijftig tot een paar duizend euro. We kenden iemand van de Lions club die sponsors strikte tijdens de haringparty! De meesten sponsoren trouw, ze doen het vooral om Zeeland te promoten. Ze zijn niet persé geïnteresseerd in het schaakspel. Eerder gaf ik een sponsorborrel tijdens het toernooi, maar daar was steeds minder belangstelling voor.”

Koning te koop!

Ook in Leiden hebben ze de weg naar de kleine(re) sponsor gevonden. Als opening van de lustrumeditie, organiseerde Bey een tweekamp tussen Anish Giri en Jan Timman. Om dit te financieren, werd bordsponsoring ingezet. Bey: “Je kon stukken op ons schaakbord kopen. De vijftig euro pionnetjes vlogen weg. De koning is het duurst, maar dan staat je bedrijfslogo wel in het midden. Bovendien kregen de grootste sponsors een ‘meal and greet’: een slotbanket met de spelers.”

Bey's timing was overigens uitstekend, twee dagen tevoren won Giri het Nederlands

kampioenschap. Zo had hij de kersverse tegen de negenvoudige kampioen! Het openingsevenement trok de aandacht, ook van buitenlandse schaaksites. Bey: “We zagen dat terug in een vertienvoudiging van het bezoekersaantal van de toernooiwebsite.”

In Vlissingen verzorgde de gemeente de openingsborrel in het stadhuis, vanwege het jubileum. Jan Smeets presenteerde partijen van het afgelopen NK. Vier jaar geleden had Groffen de beste prijsuitreiking. Groffen: “De Georgische presidentsvrouw Sandra Roelofs komt uit Terneuzen en we zagen kort voor het toernooi dat zij in Nederland was. We hadden twee Georgiërs in het toernooi, dat vond ze zo leuk dat ze de sluiting wilde doen. Haar zoontje kon een beetje schaken, ik heb hem nog wat matjes geleerd.”

Aaibaarheidsfactor

Naast het regelen van sponsors en een opening en afsluiting houden de organisatoren zich bezig met het deelnemersveld. Als ‘international organizer’ meldt Bey zijn toernooi bij de FIDE aan. Bey: “Elk voorjaar vraagt een lading grootmeesters naar de toernooicondities, zoals startgeld en vergoeding van reis- en verblijfskosten. Wat ik ze bied, hangt niet alleen af van hun speelsterkte. Ik bekijk ook de ‘aaibaarheidsfactor’: is deze titelhouder sociaal, wil hij praten met sponsors en de pers? Bij het slotbanket heb ik niks aan schakers met sacherijnige gezichten.” Bedragen noemt Bey liever niet: “Die gaan een eigen leven leiden. Bovendien kan het per schaker verschillen.” De verplichtingen van de topspelers legt Bey vast in een bevestigingsmail, samen met de condities. Hij denkt erover met contracten te gaan werken, die hij bij niet nakomen kan doorspelen aan de FIDE. Bey: “Twee spelers bleven gewoon weg. Eén stuurde op het laatste moment een mail in zijn moerstaal, die moest ik met ‘google translator’ vertalen. Sommigen schrijven zich zelfs voor meer toernooien in en komen dan niet opdagen. Terwijl jij je in alle bochten wringt om een hotelkamer voor ze te regelen.”

Ook Groffen wordt jaarlijks benaderd door zo”n honderd grootmeesters. “Collegagrootmeesters promoten ons toernooi. Ik heb graag bekende namen, zoals Seirawan en Naiditsch. Ik weet wat hun marktwaarde is, of probeer het in te schatten. Soms moet je wat langer onderhandelen. Als ik nieuwe spelers wil trekken, stuur ik de lijst met eerdere winnaars, zoals Jeroen Piket, mee. Dat spreekt voor zich.”

Concurrentie

Strik kon in Amsterdam startgeld bieden aan grootmeesters, naast een redelijk prijzenfonds. “Gelukkig heeft de stad een grote aantrekkingskracht en konden enkele buitenlandse spelers bij andere deelnemers overnachten. We hopen volgend jaar meer te kunnen doen.” Strik vertelt dat de organisatoren overleggen over de condities die ze bieden. Ook Bey geeft aan dat er nauwelijks sprake is van concurrentie. Komend jaar hopen ze ook de toernooidata goed op elkaar af te kunnen stemmen.

Groffen wil zijn toernooi ook voor de amateurs, die betalen voor hun schaakvakantie, zo aantrekkelijk mogelijk maken. “Vakantie in Zeeland is strand, surfen of fietsen. Dus besloten we om ‘s avonds te spelen. Dat kost wel publiciteit. De uitslagen komen niet op tijd bij de krant. Verder spelen we in één grote groep zodat de Zeeuwse schakers de kans hebben om tegen een grootmeester te spelen.” Ook in Leiden wordt op de weekdagen ‘s avonds geschaakt om de combinatie met vakantie vieren of werken mogelijk te maken.

Analysetent

De inschrijfgelden van de amateurs zijn volgens de organisatoren echt nodig voor de exploitatie, naast de sponsorgelden. In Vlissingen levert dit per titelloze deelnemer vijfenveertig euro op. “Ons toernooi wordt gerund door vrijwilligers”, vertelt Groffen, “niemand krijgt betaald”. Alle inkomsten gaan naar de topspelers en naar zaken als

internet, digitale borden, de analysetent met laptop, beamer en projectiescherm en naar het glaswerk. We hebben de bar namelijk in eigen beheer. Dat brengt heel wat geld in het laatje.”

Amsterdam kent inschrijfgelden van zestig tot vijfentwintig euro voor de vier deelnemersgroepen, schakers met een lagere rating en jeugdleden betalen het minst. In Leiden is het inschrijfgeld vijftig euro voor iedereen met een rating lager dan 2350. Bey: “Sommige schakers lijken dat stelselmatig te vergeten. Zij krijgen geen deelnamebewijs zonder betaalbewijs.” Schakers die zich slecht gedragen, komen in het Leidsch Zwartboek. Daarin staan verder verbeteringen voor de volgende editie. Ook worden alle uitgaven genoteerd.

Supervrijwilligers

Bey’s vrouw Maaike Valkenburg beheert het zwartboek. Daarnaast verzorgt ze samen met haar zus de catering, ze maakt alle foto’s en het toernooiboekje. Ze is sponsor en sponsorbegeleider. De organisatoren zijn nergens zonder hun vrijwilligers. In Vlissingen zijn het er maar liefst vijfendertig. Groffen noemt naast het bestuur en barpersoneel, Frans Peeters en het team van De Pion uit Roosendaal. Zij leveren internetondersteuning en arbiters. In Amsterdam werken ze met een kleiner team van acht vrijwilligers. Naast de arbiters is volgens Strik, persman en techneut Lennart Ootes de grote held.

Aart Strik, hier bij de prijsuitreiking: Amsterdam heeft aantrekkingskracht.

Scheurtjes

Het gaat goed met de Nederlandse zomertoernooien! Amsterdam maakte op het Science Park een veelbelovende nieuwe start, Leiden Chess vierde haar lustrum en het Hogeschool Zeeland toernooi in Vlissingen bestaat vijftien jaar. De organisatoren bieden grootmeesters werkgelegenheid en amateurs een schaakvakantie.

De lokale 2200-speler Otto Wilgenhof lootte Timman in de eerste ronde van het Open NK en liet later in De Gelderlander optekenen: “Al had ik 1 uit 9 gehaald, als ik van Timman had gewonnen was mijn toernooi goed geweest.” De magie is er nog steeds. Ook spelers als Alina l’Ami en Petar Arnaudov, die wel wat meer gewend zijn, traden met ontzag en verwachting aan tegen Timman. En hoopten op een geanimeerde en leerzame post-mortem,

hoewel waarschijnlijk met een dikke nul op zak.

Daar wringt hem een beetje de schoen. Ook Jan Timman wordt een dagje ouder en de concentratie verslapt wel eens. Bovendien gaf hij tijdens het toernooi aan dat hij niet goed sliep, wat als verklaring voor diverse fouten in het vijfde uur mag gelden.

Met het verstrijken der jaren heeft de in Arnhem woonachtige voormalige wereldtopper zich meer toegelegd op het schrijven van boeken en het componeren van eindspelstudies. Op een Zuid-Italiaans terras, onder het genot van een goed glas wijn, mijmeren over Novotny-interferenties, kruispenningen en minorpromoties – elke schaker die wel eens een boek leest kent het aantrekkelijk-melancholieke beeld.

Maar Timman liet er bij de toernooileiding van het Open NK geen misverstand over bestaan dat hij ook nog steeds met graagte de schaakarena betreedt. En net als twee jaar geleden behoorde hij nog steeds tot de ratingfavorieten. Maar het is in open toernooien net als in gesloten toptoernooi-

en en op de Oost-Afrikaanse savanne: bij het geringste teken van verslapping ruiken de leeuwen bloed.

Al na zijn eerste zege op Wilgenhof noopte de objectiviteit Timman tot een kanttekening:

terachtige 25. .. Ta3! 26. De2 Lc3 deed er minder toe: dit was een scheurtje.

Dat scheurtje groeide al flink in de volgende ronde. Er werd al gefluisterd dat Timman graag dames ruilt en eindspelen speelt, en dat het dus verstandig kan zijn tegen hem de dames, en daarmee complicaties, op het bord te houden. Maar juist in het eindspel ging het op de tweede dag mis tegen de kandidaat-meester Moulthun Ly (die in Dieren met 5½ uit 9 zijn derde IM-norm zou halen).

Wilgenhof - Timman Zwart is aan zet

Wit is een pion kwijt en is al een tijdje zoekende naar compensatie. Als Timman hier rustig 21. .. Ta7! had gespeeld had Wilgenhof dat kunnen vergeten. Zwart deed echter 21. .. b5?! 22. a4! b4 23. cxb4 Lxb4 en nu had wit in plaats het gespeelde 24. Pc4?!, 24.Pb5! kunnen proberen. Na 24. .. axb5 25.axb5 heeft zwart praktische problemen. Dat die min of meer opgelost kunnen worden met het compu-

Timman - Ly Wit is aan zet

Wit staat een pion voor, er staan pionnen op beide vleugels terwijl wit een loper heeft, en bovendien zit Timman achter de

De jeugd, ook de allerjongsten, gebruikt Dieren om ervaring op te doen.

witte stukken. Hoe erg kan een eindspel zijn voor een zwartspeler? Een complicerende factor is wel de actieve zwarte koning. Toch mist wit hier een winst. 51. g5

Dit kan nog. Het goede alternatief was direct 51. h5 Pf8 (51. .. Pf4+ 52. Kf2 Pe6 (52. .. Kc3? 53. Ke3; 52. .. Ke5 53. Ke3 Pe6 54. b4) 53. Kg3 Ke5 54. b4) 52. Kf2 Pd7 (52. .. Pe6 53. Kg3 Ke5 54. b4) 53. g5 hxg5 54. h6 Pf6 55. Kg3 Kc5 (55. .. Kc3 56. Lxd5; 55. .. Ke5 56. b4) en nu wint de lopermanoeuvre 56. Lg4 Kd4 57. Le6 Ke5 58. Lg8. 51. .. hxg5 52. hxg5?

Hier won nog steeds 52. h5 en nu:

A) 52. .. Pf4+ 53. Kd2 Pe6 (53... Ke5 54.b4 axb4 55.axb4 Pe6 56.h6 Pf8 57.Kd3 en vervolgens loopt de b-pion door) 54. h6 Pf8 55. Le2! (dreigt, als het paard speelt, 56. Ld3 en 57. h7) 55... Ke5 56.b4 en nu is het voordeel van de witte loper duidelijk: zwart kan beide verre vrijpionnen niet tegenhouden.

B) Iets meer geduld vergt 52. .. Pf8 53. h6 Ph7 54. Kd2 Pf6 55. Le2 Pe4+ 56. Ke1 Pf6 57. b4 axb4 58. axb4 Ph7 59. Kf2 en wit maakt gestaag vorderingen. “Onbegrijpelijk dat ik zoiets niet zie”, kreunde Timman na de partij. Temeer daar het nu snel naar remise loopt: 52. .. Kc3 53. Ke3 Kxb3! 54. Lxd5+ Kxa3 55. Ke4 Kb4 56. Lf7 Ph8

Zo ver mogelijk van een aanval door de witte koning af. Zwart gaat met de a-pion lopen en als die tegen de loper is geruild, ontsnapt het paard na Kf5 Pf7!. Na enkele zetten berustte Timman dus in remise.

In de derde ronde won Timman door superieur inzicht: Willy Hendriks liep zich met een stukoffer stuk op een solide zwarte Moderne Verdediging. Hierna volgde een correcte remise met Vladimir Georgiev. Niet zo veel aan de hand. Maar in de vijfde ronde liet hij Neverov op h7 inslaan en stortte zijn stelling in, en in de zesde ronde kwam hij ondanks aanvankelijk groot voordeel niet langs Henk van der Poel. Het was pijnlijk om te

zien: zoals in elke ronde had zich een groot aantal toeschouwers bij Timman’s bord vergaard. Met afgewend gezicht zat hij aan het bord, wachtend op een zet van Van der Poel waarna hij remise moest forceren. Maar de veerkracht van een supergrootmeester is groot. De volgende dag werd tegen de goed voor de dag komende Stefan Kuipers weer een goed eindspel bereikt.

Txa6 e5 64. h4 e4 65. Kd7 e3 66. c7 e2

Kuipers - Timman Zwart is aan zet

Een heel interessant toreneindspel. Hoe komt zwart verder met zijn pluspion?

53. .. b5 54. c5

Het alternatief was 54. Txa6 Tc8 (het lukt niet met 54. .. bxc4? 55.

Ta7+ Kf8 56. Ta2 Tc8 57. Tg2) 55.

Ta7+ Kf8 56. Tb7 Txc4+ 57. Kd3

Tc5 (57. .. Th4!? geeft misschien kansen omdat e5 een doelwit wordt) 58. Kd4 Td5+ 59. Ke4 Kg7 en hier zijn nog wel mogelijkheden om verder te komen.

54. .. Td5 55. Kb4 Td4+ 56. Ka5 b4 57. Ta4!

Het blijkt belangrijk dat de toren een oogje op de a-pion houdt.

57. .. Tc4 58. Kb6 f6 59. exf6+ Kxf6 60. c6 Ke5?

Beter was 60. .. Ke7, want dan stormt na 61. Kb7 e5 de e-pion meteen naar voren.

61. Kc7?

Zoals Milan Mostertman later aangaf had wit hier zelfs kunnen winnen met 61. Kb7! Kd6 62. Txa6! en in deze bizarre positie laat wit zijn h-pion gewoon lopen. De zwarte e-pion promoveert eerst, maar heeft dan geen schaak, terwijl zwart al bijna mat staat. 61. .. Kd5 62. Ta5+ Kd4 63.

Het volgende cruciale moment. 67. Td6+!? Kc3 68. Tc6? Hier of op de vorige zet kon wit eenvoudig remise maken met 68.Te6. Het dame-eindspel biedt zwart weer goede kansen. 68. .. Txc6 69. Kxc6 e1D 70. c8D b3 71. Kd6+ Kb2

Op zijn i-pod (of zoiets) kon arbiter Paul Peters zien dat de tablebases hier winst in 33 zetten aangeven voor zwart. Dat bleek ook zo, in de volgende variant (bij de taaiste witte verdediging): 71. .. Kd2 72. Db7 Kc2 73. Dh7+ Kc3 74. Dg7+ Kd3 75. Kd7 Df2! (creëert een ‘afdakje’ voor zijn koning) 76. Dg6+ Kd2 77. Dd6+ Kc1 78. Ke8 b2 79. Dc7+ Kd2 80. Da5+ Ke2 81. Db5+ Ke1 82. Db4+ Kf1 83. Kd8 De2 84. Df4+ Ke1 85. Dg3+ Df2 86. Db3 Dd4+ 87. Kc7 Kd2 88. Db5 Dg7+ 89. Kd8 Dg8+ 90. Ke7 Dh7+ en 91. .. b1D. Natuurlijk is dit niet te doen voor een menselijke speler, zelfs niet voor Timman. De winst op de volgende zet is realistischer. 72. Dc4

Hier geeft Nalimov als enige remisemaker 72. h5! Dd1+ 73. Ke5 Dxh5+ 74. Kf6 en de witte koning is blijkbaar ver genoeg.

winnende zet aan: 72. .. Dc3! 73. De4 Kc1 74. Dh1+ Kc2 en er zijn geen goede schaakjes meer. Na de tekstzet is het remise. 73. Ke7 Dc3 74. De2+ Kc1 75. Df1+ Kd2 76. Dg2+ Kd1 77. Dg4+ Kc2 78. De2+ Dd2 79. Dc4+ Kb2 80. h5 Dg5+ 81. Kf8 Dh6+ 82. Ke7 Dxh5 83. Dd4+ Kb1 84. De4+ Kc1 85. Dc4+ Kb2 86. Dd4+ Ka3 87. Da1+ Kb4 88. Dd4+ Kb5 89. Dd3+ Ka4 90. Dd4+, ½–½

Zeker, een partij met vele fouten. Maar waren dat er meer dan het er vroeger zouden zijn geweest? Dat is niet zo eenvoudig vast te stellen. Ten eerste halen de computerprogramma’s veel meer naar boven, ten tweede wordt de tegenstand sterker en sterker. Elke ouder wordende speler zal het gevoel herkennen: ‘gelukjes’ zijn er steeds minder bij en het is niet zo dat ik slechter wordt, zij worden gewoon steeds beter.

In de achtste ronde versloeg Timman nog wel Alina L’Ami, maar in de negende ronde ging het opnieuw mis: een keiharde nederlaag tegen de Bulgaar Petar Arnaudov. Een fris spelende jonge meester, maar in zijn gloriejaren had Timman de vloer met hem aangeveegd. Dat maakt de deelname van Jan Timman aan allerlei (open) toernooien alleen maar extra interessant: hij kan elke grootmeester verslaan, maar hij kan ook zomaar verliezen.

Het Open NK werd gewonnen door een drietal: Maxim Turov (winnaar op weerstandspunten), Yuri Vovk en Vladimir Georgiev, die in de slotronde de aan kop staande Braziliaan Alexandr Fier als volgt terugwees.

72. .. Dg3+?

Hier gaf Timman zelf ook de

Fier - Georgiev

Zwart is aan zet

36. .. Pxf4! 37. gxf4 Td2! 38. Db3+ Kh8 39. Pc6

39. .. Pc4!

Georgiev vertelde dat hij het pakken van de toren op e2 niet zo duidelijk vond. Dat won waarschijnlijk toch eenvoudig, maar de tekstzet, waarmee wit volkomen wordt patgezet, is veel bevredigender.

40. Pd4 Dxf4+, 1-0.

Na 41. Kg1 Dg3 beslist 42. .. Tf2.

De niet zo bekende Bulgaarse grootmeester Julian Radulski was een van de smaakmakers.

Hij won de snelschaakmuzieknacht van zaterdag 23 op zondag 24 juli (na een barrage tegen Turov) en speelde een aantal geweldige partijen, maar morste ook vele punten. Hier tot slot een huzarenstukje van hem uit de achtste ronde.

En nu de beslissende pointe.

Gufeld - Kavalek, Marienbad

1962 (zie Raymond Keene’s boek Schaken met Grootmeesters, blz. 108) gaf Milov op. De pionnen lopen ongehinderd door.

28. .. f5! 29. Df2 Dxf2+ 30. Kxf2 f4 31. Tad1 Lxe3+ 32. Ke2 Lc5

Eindstand Open NK 1. Turov, Yuri Vovk, Vladimir Georgiev 7 4. L’Ami, Fier, Van den Berg, Etmans en Schouten 6½. 6. Nijboer, Andrey Vovk, Lenderman, Arnaudov, Brandenburg, Petrov 6 12. Radulski, Milov, Ly, Neverov, Kuipers, Odendahl 5½. 18. o.a. Timman 5.

Alle uitslagen staan op http://onk.schaakbond.nl.

Milov - Radulski

Zwart is aan zet

Zwart heeft er al een kwaliteit tegenaan gegooid. Hoe komt hij nu verder?

25. .. Lxb4!! 26. Lxc6

Na 26. cxb4 wint 26. .. Pd4 en wit is hulpeloos.

26. .. Lc5 27. Lxd7+ Txd7 28. De2

En in deze fraaie slotstelling, die doet denken aan de partij

Zomerse toernooien

Er werd volop gespeeld

zoals u ook elders in dit nummer kunt lezen. Hieronder de belangrijkste resultaten.

Tiviakov wint in Leiden

Sergei Tiviakov won het vijfde Leiden Chess Tournament door zijn directe concurrenten Predrag Nikolic en David Howell beiden te verslaan. Hij eindigde op 7½ uit 9, een halfje meer dan Nikolic en Howell. Op de vierde plaats vinden we o.a. John van der Wiel en Rudy van Wessel met 6½ punt. De jeugdspelers Arthur Pijpers en Roger Meng deden het prima met 6 uit 9, evenveel als bijvoorbeeld groot-

meester Eric van den Doel. Internet: www.leidenchess.nl

Pruijssers deelt eerste

plaats in Amsterdam

Het Science Park Tournament in Amsterdam is een nieuwe loot aan de stam. Vijf spelers deelden de eerste plaats met 7 uit 9: Pruijssers, Popovic, Lenderman, Sedlak en Adhiban. Het was voor Pruijssers zijn derde grootmeesterresultaat. Hij moet nog wel wat Elopunten winnen om de titel te kunnen aanvragen. Een meesterresultaat was er voor Matthew Tan, die met 6½ punt alleen zesde werd. Met zo’n 290 deelnemers zat het lekker vol in Amsterdam. Internet: www.amsterdamchess. com

Hogeschool Zeeland Toernooi

De Rus Konstantin Landa won het HZ-toernooi overtuigend met een fraaie 8 uit 9. Dat was een halfje meer dan Evgeny Postny, Arkadij Naiditsch en Yasser Seirawan. De beste Nederlanders vinden we direct daarachter: Jan Smeets, Edwin van Haastert en Twan Burg scoorden 7 punten. Er waren 238 schakers naar Vlissingen gekomen. Internet: www.hztoernooi.nl

Bilderbergtoernooi

Ron Klein heeft het Bilderbergtoernooi 2011 gewonnen. Met een score van 5½ uit 6 hoefde hij slechts een half puntje af te staan aan zijn medesenioren. De tweede plaats ging naar Ad van

den Berg, Maarten Etmans en Nico Schouten.

NOVA College Toernooi

Het NOVA College Toernooi, een weekendtoernooi in Haarlem leverde een gedeelde zege op van Erik van den Doel en Matthew Sadler, beiden 5 uit 6. Opvallend was de prestatie van Lisa Schut, die na een periode van ziekte sterk terugkwam. Met 4½ uit 6 behaalde ze een TPR van 2562. Ze speelde remise tegen de grootmeesters Van den Doel en Haslinger.

In deze Voorloper:

Jorden van Foreest

wil de kracht van de tegenstander lam leggen

Partijen van Jorden

Met dubbele kracht

Jeugdkatern Schaakmagazine

Borne in beeld

Jorden van Foreest

wil de kracht van de tegenstander lam leggen

Hij is twaalf jaar. Bij het NK E in Waalwijk in 2009 werd hij achtste. Dit jaar bij het NK D in Rijswijk werd hij derde. Met het ONJK in Borne deed hij mee bij de A. Een vijfde plaats en een TPR van 2283! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van ... Jorden van Foreest.

Piet Peelen

Op zijn zesde kreeg hij van zijn vader het boek Jeugdschaak

“Als je het uit hebt, gaan we een chocomel drinken in het schaakcafé”, zei die. Jorden las het en ze gingen ze naar het schaakcafé

‘De Evenaar’ om te spelen.

“Maar dat was net opgeheven!” vertelt zijn vader. Dus gingen ze thuis schaken. ”Z’n beloofde chocomel heeft hij nog steeds niet gehad!!” grinnikt papa. Daarna werd hij lid van schaakclub Groningen. “Daar kreeg ik voor het eerst les met de stappenmethode”.

“Toen ik negen jaar was mocht ik meedoen met het schoolteam. Iemand was ziek en ik speelde op het laatste bord. Dat ging best goed en we kwamen tot de halve finale. Ik vond het zo leuk dat ik toen telkens meer ben gaan schaken.”

Sipke en Thomas Voor stap 5 ging hij naar Unitas

en werd Geon Knol zijn trainer. Daarna kreeg hij les van Bert van de Marel. “Hij besprak mijn partijen en liet me eindspelstudies oplossen. We deden veel leuke dingen. Bert is een echte schaakliefhebber!”

Sinds het ONK Dieren 2010 is GM Sipke Ernst zijn trainer. “Hij helpt me om partijen te analyseren en voor te bereiden. Sipke is erg aardig en het klikt.” Daarnaast krijgt hij les in eindspelen van Thomas Willemze. Dit voorjaar haalde Jorden het zesde stap diploma met een 9!

Met Hemelvaart werd hij derde bij het NK D in Rijswijk. “Helaas blunderde ik een stuk weg in een gewonnen eindspel. Verder was het er erg leuk. Vorig jaar waren we nog naar het strand geweest.”

Tijdens het ONK Dieren logeerde hij bij zijn opa. “Die kan ook schaken! We hebben samen ook aan het Tata-toernooi mee-

gedaan. Maar hij is al best oud, dus speel ik nu blind tegen hem. Mijn betovergrootvader is nog Nederlands Kampioen geweest en zijn broer ook! Schaken zit blijkbaar in ons bloed.”

Doorzetter

“Jorden vindt het spel ècht heel leuk!” vertelt zijn vader. Hij is een doorzetter. Z’n moeder gaf hem een artikel over schaken in het Engels. Die taal kende hij niet, maar hij heeft het zo wel geleerd!” Hij analyseert ook graag met vriendjes. Behalve van tactiek houdt Jorden van strategie. “Ik vind het mooi als ik de kracht van mijn tegenstander lam kan leggen!”

Als u dit leest heeft Jorden net weer een toernooi gespeeld. Waar? Waar hij zijn eerste partij niet kon spelen. In Groningen in schaakcafé Atlantis!

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

30 april 1999

Groningen Thuisonderwijs

Schaken

Spelen met vrienden, voetballen en piano spelen

Van papa

SV Unitas

Grootmeester

Patat

Partijen van Jorden

Nick Bijlsma - Jorden van Foreest

Groningen 2010

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Ld3 e5 7. Pde2 Le7 8. 0–0 0–0 9. Le3 b5 10. b4 Lb7 11. a4 bxa4 12.

Txa4 Lc6 13. Ta1 d5

Als zwart in het Siciliaans de opmars d5 kan spelen is hij tevreden.

14. exd5 Pxd5 15. Lc5 Lxc5 16. bxc5 Pxc3 17. Pxc3 Dd4

18. De1 Dxc5 19. Pe4 De7 20. Ta5 Tc8 21. f4 exf4 22. Txf4 Te8 23. Dg3 Pd7 24. Th5 g6 25. Thf5

25. Txh7 Lxe4 26. Tfxf7 Dxf7 27. Txf7 Kxf7 28. Dc7 Lxd3 29. Dxd7+ geeft een gelijke stelling. Nick wil meer.

25. .. Lxe4 26. Txe4 Da3! 27. Txe8+ Txe8 28. Txf7 Dc5+! 29. Tf2 Dd4 30. Lf1 Tf8

31. Ld3?

Was Nick van plan op a6 te slaan?

Dat verliest na 31. Lxa6? Pc5 32. Ld3 Pxd3. Hij maakt nu een blunder, c3 kon nog.

31. .. Pe5

31. .. Pc5! 32. Kf1 Da1+ 33. Ke2

Te8+

32. Le2

32. Kf1 Dxf2+ 33. Dxf2 Pxd3 34. cxd3 a5 35. Dxf8+ Kxf8 geeft zwart een pionneneindspel met de verste vrijpion. Dat wint.

32. .. Pg4, 0–1

Jorden van ForeestPeter Wildschut

ENCI Limburg-open

Maastricht 2011

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Lb4 4.

Ld3 c5 5. exd5 exd5 6. dxc5

Lxc5 7. Pf3 Pe7 8. 0–0 Pbc6 9. h3 h6 10. Lf4 Le6 11. Dd2 a6 12. Tfe1 Dd7 13. Pe2 Pg6?! 14. Lxg6! fxg6

15. Le3

Jorden kiest nu voor een strategisch voordeeltje. Hij wil een goed paard overhouden. Scherpere mogelijkheden waren 15. Lxh6 0–0–0 met tegenkansen of 15. Ped4 Lxd4 16. Pxd4 (16. Txe6+ Dxe6 17. Te1 Le5 18. Lxe5 0–0 19. Lxg7 Dxe1+ 20. Pxe1 zou Sipke misschien aanbevelen.) 16... Pxd4 17. Dxd4 0–0.

15. .. Lxe3 16. Dxe3 0–0 17. Ped4 Pxd4 18. Pxd4

Doel bereikt! Wit heeft een prachtig paard. Dat is sterker dan de zwarte loper.

18. .. Lf7 19. Dd2 Tae8 20. Pf3 Df5 21. c3 g5 22. Pd4 Df6 23. Txe8

Ruilt ook de torens.

23. .. Txe8 24. Te1 Txe1+ 25. Dxe1 Df4 26. De3 Dc7

Peter Wildschut is een handige schaker. Tegen zo'n jonge tegenstander vermijdt hij dameruil om tegenkansen te houden.

27. Dd2 Kh7 28. Pc2 Dc4 29. a3 Da2 30. Pe3 Kg8 31. Kh2!

Zet de koning veilig!

31. .. Db3 32. Dd4 Dxb2?

Zwart slaat pion b2, waarna wit´s aanval doorslaat. Na 32. .. Le6 staat wit slechts ietsje beter.

33. Pf5! Kf8 34. Dxg7+ Ke8

35. De5+, 1–0

Jorden maakt ook eindspelstudies. Hoe wint wit?

Jorden van Foreest, 2010

De oplossing is:

1. dxc7 Lxh2+!

Niet 1. .. Lxf5 2. c8D Lxc8 3. bxc8D Lxh2+ 4. Kg2!

2. Kxh2 Lxf5 3. c8D

Niet 3. Kg2 Tb1! 4. c8D Lxc8 5. bxc8D Tg1+!= en remise. Zwart heeft een dolle toren.

3. .. Lxc8 4. bxc8T En weer niet 4. bxc8D Th1+ en remise. (1–0)

De foto’s van Jorden van Foreest werden gemaakt door Ab Scheel.

Met dubbele kracht

We gaan in deze aflevering telkens zoeken naar kwetsbaarheden. Zwart is aan zet. Wat valt er op? De c-lijn! De pion op c3 is kwetsbaar, maar ook het paard op c2. Dat staat ongedekt, terwijl er twee torens op de loer liggen, enigszins verborgen achter het zwarte paard.

1. .. Pxc3! Een tijdelijk stukoffer 2. Lxc3 Pe7 (!) en er hangen teveel stukken op de c-lijn. Zwart heeft een pion gewonnen, en de c-lijn in bezit genomen.

Een tweede voorbeeld:

Ik kan me nog herinneren dat ik, toen ik lang geleden op school schaakles had, het advies kreeg om torens te verdubbelen. Twee torens op een (half)open lijn zijn erg sterk. Kijk maar eens naar de volgende stelling.

Zwart staat al fijn, met flink wat stukken op de witte koning gericht. Hij wint echter eenvoudig door eerst de druk te verhogen: 1. .. Taf8 (!) Er hangen nu te veel witte stukken op de f-lijn. 2. Tdd3 en nu uitschakelen verdediging: 2. .. Lxg4+! 3. Pxg4 Dh3+ 4. Kf2 Dxg4 en zwart dreigt zowel op f3 als op e4 te slaan.

Ook in de opgaven zal je zien dat de verdediger het tegen dubbele torens erg lastig heeft.

Zes opgaven met dubbele torens

Opgave

Opgave

Zwart

Opgave 6

Zwart is aan zet

ge koning wit. Zwart slaat toe met 1. .. Pd2! 2. Txd2 Tc4+ 3. Kd3 Td4 4. Ke2 Te8+ en zwart wint.

Opgave 6: Kwetsbaarheid: Ongedekte toren op c2, -onveili

Niet 1. .. Pxd4?? 2. Te8 en mat volgt. 2. cxd4 Tc2

Opgave 5: Kwetsbaarheid: Tc2 pent de dame. Dus: 1. .. Lxd4!

Opgave 4: Kwetsbaarheid: c3 is een zwak punt. Daar kan je gelijk al voordeel mee behalen: 1. .. Txc3! Lokken. 2. Txc3 Txc3 3. Dxc3(?) Pe2+ zwart wint.

Opgave 3: Kwetsbaarheid: de toren op c1 staat maar net genoeg gedekt. Met 1. .. Pxd4 schakelt zwart een verdediger uit. Het is slecht om terug te slaan, dus wint zwart zo een pion.

Opgave 2: Een lastige situatie, want wit dreigt mat in één. Maar wit heeft ook een zwak punt: de f-lijn en de dame die in een -bat terij staat. Helaas werkt 1. .. Tg6 niet vanwege 2. Dxe7 Txg3 3. Dxc5 en wit staat goed. Maar 1. .. Pxe6! is wel goed. 2. Dg4 Ld6 (of Tf7) en zwart doet nog mee.

Opgave 1: Kwetsbaarheid van c3, c2, c1. Zwart slaat toe met 1. .. Dxa3! en wint materiaal.

Oplossingen

Pascal Losekoot

Schaakfestijn in Borne

Het was weer een groot schaakfeest bij de Open Nederlandse Jeugdkampioenschappen. Het toernooi verhuisde dit jaar, maar ging niet ver weg. Na Hengelo en Enschede werd in Borne gespeeld. Het was in alle groepen erg spannend,

maar vooral in de hoofdgroep. Daar eindigden Armen Hachijan, Stefan Beukema en Arthur Pijpers alle drie met 7 uit 9. Armen had de beste Sonneborn score en won daardoor. De andere groepswinnaars waren: Thomas Beerdsen (B), Stijn Gieven (C), Robin Lecomte (D), Sjoerd van Roon (EF) en Nathaniel Faybish (België, GH).

De foto’s zijn gemaakt door Cissy Caljé en door de toernooiorganisatie. Alle uitslagen zijn te vinden op www.onjk.nl

Het Chinese Kampioenschap leverde dit jaar een verrassende kampioen op: de in het Westen onbekende Ding Liren eindigde 2 punten boven een drietal achtervolgers waaronder Ni Hua. Dames wereldkampioen Hou Yifan eindigde op 3 punten van de winnaar, terwijl titelfavoriet Wang Yue zelfs niet verder kwam dan vijftig procent! Voor de achttienjarige Ding Liren was het al zijn tweede nationale titel. Kort na het Chinese kampioenschap eindigde Liren echter onderaan in een gesloten GM-toernooi. De onderhavige partij komt uit dat toernooi in Danzhou.

Ding Liren - Zhou Weiqi

Danzhou 2011

1. d4 e6 2. c4 Pf6 3. Pc3 Lb4 4. f3

Een ambitieuze bestrijdingswijze van het Nimzo-Indisch waarvan de ideeën teruggaan op de Saemisch variant: 4. a3 Lxc3+ 5. bxc3. Wit wil het loperpaar en invloed in het centrum. Dit gaat ten koste van zijn structuur en zijn ontwikkeling.

4. .. d5 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 c5

7. cxd5 Pxd5 8. dxc5

Deze 'lelijke' pionwinst heeft als doel om het spel te openen voor de witte lopers.

8. .. f5

Het alternatief is 8. .. Da5 9. e4. 9. e4 fxe4 10. Dc2

Natuurlijk niet 10. fxe4? Dh4+. 10. .. Pd7

Zwart wil zich snel ontwikkelen. 10. .. exf3 11. Pxf3 Da5 12. Ld3 is erg gevaarlijk voor zwart.

11. fxe4 P5f6 12. c6

Na 12. Pf3 Pxc5 is de zwarte pionstructuur superieur.

De toename van het aantal zomertoernooien zorgt voor gedrang op de schaakkalender. Spa Chess (Amsterdam) en LCT

12. .. bxc6 13. Pf3 Da5 14. Ld2 0–0

Na 14. .. La6 15. c4 Dc5 16. Ld3

Pg4 17. Lb4 De3+ 18. De2 0–0–0 19. Dxe3 Pxe3 20. Kf2 stond wit beter in de tweede matchpartij Anand - Kramnik, Bonn WK 2008.

15. c4

Een interessante strijd is in het vooruitzicht. Wit heeft het loperpaar maar zwart een kleine ontwikkelingsvoorsprong terwijl de witte koning zich nog in het midden van het bord bevindt.

De lezer heeft zwart

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten aan zie ook punten opleveren.

(Leiden) zagen geen andere keuze dan elkaar te overlappen. In Leiden liet toernooiwinnaar Sergei Tiviakov andere gere-

nommeerde grootmeesters achter zich zoals Erik van den Doel, John van der Wiel en Predrag Nikolic

Karel van der Weide

Jeroen Bosch

8. Wit is aan zet

7. Wit is aan zet

6. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet

4. Zwart is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Zwart is aan zet

1. Wit is aan zet

Het ledenwerfteam is er voor u

Het ledenwerfteam van de KNSB gaat verenigingen helpen bij het werven van nieuwe leden. Advies, ondersteuning en soms ook daadwerkelijke hulp worden aangeboden. Vooral op het gebied van de jeugd heeft het ledenwerfteam veel te bieden.

Vraag een schaakvereniging wat de plannen voor de toekomst zijn en grote kans dat het werven van nieuwe leden hoog op de activiteitenlijst staat. Maar ja, willen is één, het concreet maken en uitvoeren van die plannen is heel iets anders. Dat weten ze ook op het bondsbureau in Haarlem. Om daar wat aan te doen is het ledenwerfteam van de KNSB in het leven geroepen.

Het ledenwerfteam bestaat uit vier personen. Eric van Breugel coördineert de activiteiten vanuit het bureau. Arlette van Weersel, Franck Steenbekkers en Pascal Losekoot zijn de mensen die op stap gaan. Wat gaan ze precies doen?

Eric van Breugel: “Ons doel is het ondersteunen van eigen initiatieven van verenigingen en het helpen bij het uitwerken van plannen. Bijvoorbeeld met hulp van het SpeelZ project. De taak van het team is onder andere om de vraag van een vereniging duidelijker te maken. Een voorbeeld: als een vereniging zegt dat ze iets met scholen willen, vragen wij of ze daar een concreet plan voor gemaakt hebben. Gaat het alleen om kennismaken of ook om een echte lessenserie? Ook over de opvang op de club na de actie op school moet vooraf zijn nagedacht. Arlette van Weersel: “Wij vragen bijvoorbeeld of er kader is. Wij helpen om de situatie en de mogelijkheden duidelijk te krijgen. Het is de bedoeling dat we het land in gaan, dat we zien wie de mensen zijn die iets willen, hoe de situatie eruitziet, hoe er wordt lesgegeven.

We kijken eerst of het ondersteunen van een vereniging of een activiteit kansrijk is. Zijn er concrete ideeën? Je zult de leden van het ledenwerfteam niet snel bij een vergadering aantreffen, maar wel bij het uitwerken van een concrete vraag. In Leiden zal bijvoorbeeld nu eerst een cursus Stap 1 voor ouders van start gaan. De bedoeling is om deze ouders daarna voor een kadercursus te werven en op scholen te kunnen inzetten. Voor clubs biedt het ledenwerfteam vooral adviserende ondersteuning. Bij een Schaakchallenge, SpeelZ- of Internetschaakproject gaan we ook uitvoerend aan de slag. Onze insteek is dat de vereniging echt achter de plannen moet staan, we springen alleen in als dat nodig is.”

Voorbeeld Eindhoven

Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Een gemeenschappelijke activiteit met de gemeente Eindhoven is een goed voorbeeld. Het initiatief ging uit van de gemeente, die het belangrijk vond dat er op scholen iets aan schaken werd gedaan. Tegelijkertijd werd in Eindhoven een cursus schaaktrainer 2 georganiseerd. Het ledenwerfteam heeft de vraag van de gemeente met de cursus gecombineerd. Vier verse lesgevers uit de cursus wilden hun kennis direct in praktijk brengen en hebben op een paar scholen lesgegeven. Clubs werden benaderd om mee te werken. WLC, ESV en Triple-Pion besloten om mee te doen. De gemeente Eindhoven benaderde de scholen met de vraag of ze belangstelling hadden

voor een kennismakingscursus. Vier scholen zeiden ja: De Opbouw, ’t Startblok, Trinoom en De Korenaar. Deze scholen zijn op hun beurt benaderd door de verenigingen. In totaal is er aan tachtig kinderen schaakles gegeven volgens de SpeelZ formule. De lesgevers hebben zes keer anderhalf uur lesgegeven. De deelnemers betaalden € 15,en werden automatisch SpeelZ lid. De lesgevers konden voor hun uren worden betaald, scholen kregen schaakspellen te leen en de deelnemers ontvingen na afloop een eigen T-shirt met Schaakstad Eindhoven erop. Kortom, het was een situatie waarbij iedereen voordeel had, win win zoals ze tegenwoordig zeggen, en een goed voorbeeld voor andere plaatsen.

Eric van Breugel: “De verenigingen kunnen nu met deze kinderen verdergaan, wij kunnen ze daarbij verder ondersteunen. Bijvoorbeeld bij de vraag hoe ze in het vervolgtraject de kinderen kunnen benaderen en wat ze moeten aanbieden.”

Schaakchallenge

Een andere mogelijkheid die het ledenwerfteam te bieden heeft is de zogeheten Schaakchallenge. Dat is een activiteit van één dag waarin kinderen via een snelkookcursus leren schaken. Er kan een bekende schaker worden ingezet om voor publiciteit te zorgen. Anish Giri was al een keer aanwezig. Hans Böhm verleent medewerking aan de challenges. Sponsor Slim.nl zorgt voor cadeautjes en posters. Uit het sponsorgeld van Slim.nl is bovendien per challenge een budget

Alle deelnemers kregen in Eindhoven een T-shirt

beschikbaar om de activiteit te organiseren. Eric van Breugel: “De Schaakchallenge is gericht op een duidelijke doelgroep, de jeugd van tien tot vijftien jaar. Dat is een groep die veel met internet doet. De challenge vindt bijvoorkeur plaats op een middelbare school en is bedoeld voor kinderen die nog niet via een club schaken. Vast onderdelen zijn leren schaken in een half uur, een demo Internetschaak, een schaaktoernooi en een simultaan tegen de grootmeester. Kinderen die al een beetje of goed kunnen schaken, krijgen een schaakles op hun eigen niveau. De plaatselijke vereniging draagt de organisatie en is ook verplicht vier vervolgactiviteiten te organiseren. Bijvoorbeeld een toernooitje, schaaklessen of een internetsimultaan. Daarvoor tekenen ze een contract, maar ze krijgen ook een uitgebreid draaiboek. Aan ons de taak te kijken of verenigingen de nieuwe leden daadwerkelijk binnenhalen. Het kost de vereniging alleen inspanning, het budget is voldoende om alles op poten te zetten.”

Arlette van Weersel vult aan: “We willen de verenigingen laten nadenken over de vraag waar je leden vandaan haalt. Bij elke challenge wordt ook het wervingsgebied vooraf bepaald. De doelgroep van tien tot vijftien is lastig, vandaar het internetschaak. Maar natuurlijk willen we de deelnemers uiteindelijk ook enthousiast krijgen voor het gewone spel.” Er zijn nu drie challenges geweest, in Goes, Amsterdam en Boxtel. Maastricht en Bussum volgen in september. In totaal moeten er in drie jaar minimaal vijftien Schaakchallenges komen.

Senioren

Richt het ledenwerfteam zich alleen op de jeugd, of wordt er ook iets gedaan aan de senioren?

Veel te beleven bij Landelijke Themadag Jeugdschaak

Op zaterdag 1 oktober wordt in Arnhem de Landelijke Themadag Jeugdschaak gehouden. Deze dag is bestemd voor jeugdleiders, ouders, schaaktrainers en andere geïnteresseerden. Ze kunnen kiezen uit elf workshop, zoals Chess Tutor (Cor van Wijgerden), Masterclass Schaaktraining (Herman Grooten), Indelen met SwissMaster (Paul Peters), Begeleiden schakend kind (Arlette van Weersel), Organiseren van Playchess activiteiten (Frans Peeters), Schoolschaak: organisatie kennismakingscursussen (Dolf Meijer) en tal van andere onderwerpen.

Iedere deelnemer kan drie workshops van een uur kiezen. De workshop worden gegeven door experts op hun gebied; de onderwerpen zijn zo gekozen dat er voor zowel schakers als niet-schakers, organisatoren als trainers, iets te beleven en te leren is.

Het complete programma, met alle workshops, is terug te vinden op www.schaakbond.nl/ opleidingen/landelijke-themadag-jeugd. De aanmelding sluit op woensdag 28 september, 12.00 uur. Er is een beperkt aantal plaatsen per workshop beschikbaar. Zodra een workshop vol is wordt de inschrijving voor de desbetreffende workshop gesloten. Wees er dus op tijd bij!

De bijeenkomst vindt plaats in het Olympia College, Olympus 11, Arnhem (ingang Zeegsingel), en wordt georganiseerd door de KNSB, OSBO en SBO. De themadag duurt van 11.45 tot 16.45 uur. De kosten bedragen € 10,- per persoon. Voor meer informatie over de themadag kunt u contact opnemen met Pascal Losekoot, plosekoot@schaakbond.nl.

Eric van Breugel: “De OSBO kwam onlangs met de vraag om iets te doen aan de terugloop in de Achterhoek. Als er niets gebeurt, is daar binnenkort geen schaakclub meer over. Wij hebben een scan gemaakt van de verenigingen en de OSBO heeft vervolgens een regionale bijeenkomst belegd. Daaruit komt een project voort hoe we aan deze verenigingen een impuls kunnen geven. In tegenstelling tot de meeste projecten is dit project in eerste instantie niet op de jeugd gericht, maar juist op volwassenen. De clubs daar hebben relatief weinig jeugd, maar we sluiten niets uit.”

Arlette van Weersel: “Een andere idee van

het ledenwerfteam is het aanbieden van online training voor volwassenen. Dat zijn we verder aan het uitwerken.”

Gaat het ledenwerfteam zitten afwachten welke vragen er van de clubs binnenkomen of worden er ook zelf initiatieven genomen? Eric van Breugel: “Wij zullen uiteraard trachten vragen te beantwoorden. Maar het is ook mogelijk dat wij zelf een club benaderen, bijvoorbeeld omdat in het betreffende gebied een schoolschaakproject of schaakchallenge start”

Arlette van Weersel: “En als er ergens een cursus is geweest en dus net trainers zijn opgeleid. Dan kan je clubs erop wijzen dat je deze mensen kunt inzetten.”

Praktisch

Het bondsbureau heeft een budget voor het ondersteunen van verenigingen bij ledenwerving. Ook kan het ledenwerfteam helpen bij het bekijken welke financiële mogelijkheden er extern zijn, bijvoorbeeld bij de gemeente of provincie. Ondanks de kortingen op subsidies zijn daar nog veel mogelijkheden en ook scholen hebben vaak geld. Geslaagde projecten zullen als voorbeeld op de website van de KNSB komen te staan. Voorbeelden van ‘good practices’ zijn al te vinden op www.schaakbond.nl/knsb/ good-practices.

Het ledenwerfteam kan worden bereikt via het bondsbureau: bondsbureau@schaakbond.nl of 023-5254025.

Hans Böhm deed mee aan de Schaakchallenge in Boxtel.

Wonderschone en ontroerende schaakspellen van Gert Jan Slotboom

”Ik kan niet gewoon naar die spellen kijken”

“Ik ben in 1995, 1996 begonnen met verzamelen. Op vakantie in Engeland zag ik in een antiekzaakje een negentiende-eeuws schaakspel staan. Ik had nog nooit zoiets gezien. Achteraf was het niet zo bijzonder, maar ik vond het zo mooi dat ik het moest hebben. Vanaf dat moment ging het van kwaad tot erger. Zelf heb je niet eens zo het idee dat je aan het verzamelen bent, maar op een gegeven moment gaan mensen het hebben over je verzameling.”

“Eerst verzamelde ik vrij passief, later ben ik ook actief op zoek gegaan. Pas de afgelopen twee jaar is het iets minder geworden. Nu koop ik nog maar een paar mooie spellen per jaar. Anders raak je erdoor geobsedeerd en ben je niet meer met iets anders bezig.

Hoe je aan de spellen komt? Je gaat op zoek op internet en je loopt antiquariaten af. Maar dat doe ik nu dus niet meer, ik heb een meer relaxte houding gekregen. Ik heb het weten in te perken. Misschien moet ik zeggen, mijn vrouw heeft het weten in te perken. Ik probeer wel van elk type iets te krijgen, dat zal je blijven houden. Compleet word je nooit, maar het heeft geen zin je daarmee bezig te houden. Als ik iets koop moet ik het wel mooi vinden. En er moet een periode komen dat er geselecteerd wordt, dat ik mijn verzameling uitdun, want ik heb soms de grootste rotzooi gekocht.”

Aan het woord is Gert Jan Slotboom. Met 300 tot 350 spellen heeft hij in Nederland “een van de betere collecties schaakspellen”. Echt groot vindt hij zijn verzameling niet. “In het buitenland zijn er mensen met duizenden.” Misschien is die beperkte omvang maar goed ook. “Ik heb lang niet alles opgesteld staan, daarvoor heb ik geen

ruimte. In mijn slaapkamer staan drie vitrinekasten met vijftig spellen, de rest zit in een kast. Af en toe verander ik de opstelling als ik de kast moet afstoffen.”

De verzameling van Gert Jan Slotboom heeft niet een thema, al ligt de nadruk wel op spellen uit Europa. Een van zijn favorieten is echter een Perzisch moslim schaakspel uit de zeventiende eeuw. Juist door zijn eenvoud en abstractie wijkt het af van het merendeel van de collectie. Makers van spellen wilden nu eenmaal graag hun vaardigheid tonen door opvallende afbeeldingen en uitbundige, vaak fijnzinnige details. Slotboom bekijkt de spellen niet als losstaande kunstwerkjes. “Ze passen in een tijd en categorie. Je ziet vaak variaties op een thema. Ik vind het leuk om te zien hoe bepaalde soorten spellen opkomen en verdwijnen.”

Oorlogsschaakspellen Misschien wel het meest bijzondere onderdeel van de collectie wordt niet gevormd door de spellen die je naar adem doen snakken vanwege de verbluffende vaardigheid van de makers. Het zijn juist heel eenvoudige bijna primitieve schaaksets. Oorlogsschaakspellen heeft hij ze genoemd. “Oorlogsschaakspellen zijn een grote passie.

Een handgemaakt Duits schaakspel dat in een bunker tegen luchtaanvallen is gevonden.

Het Witlof Schaakspel van Gert Jan Slotboom

Het zijn spellen die door mensen gemaakt zijn in erbarmelijke omstandigheden, in de loopgraven van de eerste wereldoorlog en de kampen van de tweede wereldoorlog. Ik heb ook spellen die speciaal gemaakt zijn voor soldaten in de wereldoorlogen. Ze blijven voor mij iets waardevols houden, door het verhaal en de manier waarop ze gemaakt zijn, de omstandigheden waaronder. Ik kan niet gewoon naar die spellen kijken.

In de kampen had je bijvoorbeeld spellen van brood en borden van as. Als de bewakers kwamen was het zo verdwenen, want spelletjes doen was verboden. Het brood stak je in je mond en de as blies je weg. Een heel wrang voorbeeld is een spel dat in Auschwitz staat. Het is door een joodse gevangen voor een Duitse officier gemaakt. De koning heeft de trekken van Hitler gekregen.

Ik heb in mijn collectie een spel dat door een Duitse krijgsgevangen in Engeland is gemaakt. De torens hebben de vorm van een wachthuisje, misschien het soort wachthuisjes die rond het kamp stonden.”

De oorlogsspellen zijn vaak uit eenvoudig hout gesneden, uit bezems, stokken of wat er maar beschikbaar was. Stukken werden ‘zwart’ gemaakt met bijvoorbeeld inkt of schoensmeer.

In de tweede wereldoorlog werden vanuit het War Office spellen onder de krijgsgevangenen in Duitse kampen verspreid, de zogeheten Ajax Chessmen. In feite

waren dat ontsnappingssets. Als je het labeltje van de witte loper weghaalde kwam er een kompasje tevoorschijn. In de kartonnen koker zat een kaart verborgen. In het beroemde kamp Colditz zijn 316 man met hulp van deze schaaksets ontsnapt. Het was niet moeilijk aan de oorlogsspellen te komen.

“Ik heb ze onder ander via e-bay gekocht. Sommige kon je ze voor een tientje aanschaffen. Ik begrijp dat niet, zo’n spel van je grootvader, je achteroom, dat verkoop je toch niet als het om zo weinig geld gaat? Nu zijn de prijzen trouwens hoger. Er zijn andere verzamelaars gekomen en de waarde van dit soort spellen is gestegen. Vooral de eerste wereldoorlog gaat altijd goed.”

Witlof

Gert Jan Slotboom is kunstenaar en heeft ook zelf enkele spellen gemaakt. Een relatie met zijn werk is er niet en ook zijn collectie lijkt de zelfgemaakt spellen nauwelijks te hebben beïnvloed. Hoewel?

“De vormen komen natuurlijk ergens vandaan, het moet in je geest zitten. De stukken van het witlof spel, dat vind ik gewoon een prachtige vorm. In mijn papieren spel heeft de loper een veertje. Denk aan de vroegere inschuifspellen waar de loper een veer had. Belangrijk vind ik wel dat de stukken meteen herkenbaar moeten zijn. Als je ze uit een doosje gooit moet je meteen kunnen zien welk stuk wat is.”

Bruggen

Het eigen werk van Gert Jan Slotboom heeft geen relatie met zijn schaakcollectie. Hij schildert details van bruggen en kerken op grote doeken. Het gaat om uitvergrote en soms ook vervormde details. “Technisch kloppen ze niet. Als je mijn schilderijen zou exponeren tot het hele bouwwerk, stort het in. Maar het moet voor mijn gevoel kloppen. Er komt geen mens op voor, maar toch speelt de mens een rol door het gevoel dat de schilderijen bij je oproepen.”

Dit is de vierde aflevering van een korte serie over verzamelaars.

Zie ook www.gertjanslotboom.nl.

Schaaksociëteit

Met drie andere Friese schakers is Gert Jan Slotboom de oprichter van de Schaaksociëteit De Raadsheer in Sneek. Deze komt vier keer per jaar bijeen. Dan wordt er niet geschaakt, maar gepraat over schaken. De deelnemers vormen een klein groepje, zestien tot twintig man, en zitten rond een grote kroegtafel. De interactie is groot. Op iedere bijeenkomst staat een thema centraal. Een idee voor anderen?

Zie www.schaaksocieteit-raadsheer.nl.

De Spike Chess Set van Gert Jan Slotboom

Een Nederlands schaakspel uit de tweede helft van de 18de eeuw.

Het Moslim schaakspel uit Perzië is een van de topstukken uit de collectie.

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond heeft als doel de beoefening van de schaaksport te stimuleren. Momenteel heeft de KNSB ongeveer 22.000 leden. Eén van de prioriteiten van de KNSB is kadervorming. Voor stijging van het aantal leden is enthousiast kader onmisbaar. De KNSB is op zoek naar nieuwe wedstrijdleiders om de schaakwedstrijden in goede banen te leiden en naar nieuwe schaaktrainers die kinderen/ volwassenen (beter) leren schaken. Om precies te zijn gaat het om:

Cursist (m/v)

• Cursist Wedstrijdleider: Scheidsrechter A t/m C en Indelingsdeskundige A en B.

• Cursist Schaaktrainer 1 t/m 3

Contact Mevr. Sacha Schiermeier (sschiermeier@schaakbond.nl)

Website www.schaakbond.nl/opleidingen/cursusoverzicht Plaats Op diverse plaatsen in het land

Met ingang van 5-9-2011

Eisen 15 jaar of ouder, zie voor verdere specifieke cursuseisen de website.

Cursist Wedstrijdleider

Functieomschrijving Het gaat om lessen op verschillende avonden van 19.30 tot 22.00 uur

Na afloop van de scheidsrechtercursus bezit u de nodige kennis van de spelregels en enige met het schaken als wedstrijdsport verband houdende reglementen. Bij de gevorderde cursus worden de onderdelen spel- en wedstrijdregels en titel- en ratingreglementen aangeleerd. Bij de cursussen indelingsdeskundige bent u na afloop in bezit van kennis over de verschillende wedstrijdsystemen welke bij het schaken als wedstrijdsport wordt gebruikt.

Dienstverband Van 4 tot 6 avonden

Kosten De kosten, afhankelijk van de cursus, variëren tussen de € 65, - en € 100, -

Cursist Schaaktrainer

Functieomschrijving Het gaat om lessen op verschillende avonden van 19.30 tot 22.30uur

Aan het eind van de cursus Schaaktrainer 1 kunt u met behulp van bestaand lesmateriaal trainingen verzorgen voor beginnende jeugdschakers.

Na afloop van de cursus Schaaktrainer 2 kunt u lesgeven in de Stappen 1, 2 en 3 van de Stappenmethode van Van Wijgerden/ Brunia. Lesgeven en didactiek vormen de centrale onderdelen van deze cursus.

Aan het eind van de cursus Schaaktrainer 3 kunt u lesgeven in de Stappen 4 en 5.

Profiel Cursist Schaaktrainer 1: Jeugdleiders, ouders van schakende kinderen, onderwijzers die schaaklessen willen verzorgen.

Cursist Schaaktrainer 2: Jeugdleiders en clubschakers (rating boven de 1550).

Cursist Schaaktrainer 3: Club- of regiotrainer voor het geven van de stappen 4 en 5, rating boven de 1950 en in bezit van Schaaktrainer 2 of A diploma.

Dienstverband Van 5 tot 8 avonden + evenredig aantal uren aan zelfstudie/proefles.

Kosten De kosten, afhankelijk van de cursus, variëren tussen de € 65, - en € 130, -

Welke schaakvereniging krijgt de stimuleringsprijs

Internetschaak

Te winnen:

1e Plaats: Een simultaan van een IM of GM op de vereniging t.w.v. € 500,-

2e Plaats: Een internetsimultaan van de nieuwe Nederlands Kampioen Internetschaak voor alle PlayChess leden op de vereniging.

3e Plaats: Een internettraining van 2 uur door een stertrainer van de KNSB voor leden van de vereniging.

Wat moet je doen?

1) Maak als vereniging een verenigingskamer aan op PlayChess.

2) Maak zo veel mogelijk leden lid van Internetschaak via www.internetschaak.nl

3) Organiseer je eigen internetschaak activiteiten. Voor verschillende activiteiten zijn punten te verdienen.

4) Mail naar bondsbureau@schaakbond.nl om een activiteit aan te melden.

Puntenverdeling

Elk PlayChess lid aangemeld voor 31 december 2010 : 1 punt Elk PlayChess lid aangemeld na 1 januari 2011 : 2 punten

Aanmaken PlayChess kamer door de vereniging : 5 punten

Organiseren Internet activiteiten. Per activiteit : 10 punten

• Laat de clubkampioen op internet een simultaan spelen

• Organiseer een schaaktoernooi op PlayChess

• Geef schaaktrainingen via internet

• Schrijf je in voor een bijscholingscursus module internetschaak

70% of meer leden van 1 vereniging lid : 20 bonus punten

Een jaarabonnement op PlayChess kost €15,00 per jaar.

Voor alle verenigingen die 70% van de leden

Internetschaaklid maakt, geldt een korting van € 2,50 per persoon. De eerste vereniging die de 70% grens haalt krijgt zelf een korting van € 5,00 per lid!

De eindstand zal worden opgemaakt op 31 december 2011

Verenigingen die meer informatie willen ontvangen over internschaak kunnen contact opnemen via avweersel@schaakbond.nl

De digitale wereld van... Anish Giri

Is het nog nodig Anish Giri te introduceren? De 17-jarige scholier, die in juni opnieuw Nederlands kampioen is geworden, is inmiddels ook buiten de schaakwereld bekend geworden. In Nederland, maar ook in het buitenland is de formidabele opmars van Anish Giri niet te stoppen. Een jonge, moderne grootmeester heeft heden ten dage ook een eigen website, gebruikt daarnaast Twitter en heeft honderden ‘vrienden’ op Facebook. En naar welke websites surft Anish Giri eigenlijk?

De eigen website

Direct na het Tata Steel toernooi in Wijk aan Zee introduceerde Giri zijn eigen website, www.anishgiri.nl en zoals het voor een kosmopoliet hoort, in zes (!) talen: Nederlands, Engels, Spaans, Japans, Russisch en Hindi. We kunnen rustig vaststellen dat de site van Giri de beste site van een actieve grootmeester is. De informatie is, zeker op de Nederlandse site, topactueel en informatief. Er staan analyses op de site, foto’s en video’s, een biografie (die trouwens wel even een update verdient) en nog veel meer. Er valt genoeg te ontdekken op de site. Giri: „Ik ken niet zo heel veel sites van andere grootmeesters, maar er zitten een paar prima sites bij. Ik vind de site van de Duitse grootmeester Jan Gustafsson goed, te vinden op www.jan-gustafsson.de en ook de site van Michael Adams, op www.michaeladamschess.co.uk bezoek ik af en toe. Ik weet dat Vladimir Kramnik

een eigen site heeft, maar daar staat weinig actueel nieuws op. Soms kijk ik op de sites van Magnus Carlsen en Hikaru Nakamura, maar die schijnen meer actief te twitteren. Ik heb zelf nog niet zo heel vaak berichten op Twitter geplaatst.“ Als u de Tweets van Anish wilt volgen, voegt u @AnishGiri aan uw lijst toe.

Websites

„Als ik actuele berichten uit de schaakwereld wil lezen, surf ik naar de sites van ChessBase en ChessVibes. Verder kijk ik vaak op een aantal belangrijke Russische websites, namelijk www.crestbook.com en www.chess-news.ru. Voor Nederlands nieuws kijk ik op de KNSB site en op www.schaaksite.nl. Als ik een toernooi speel probeer ik me zo goed mogelijk op het toernooi te concentreren en surf niet zo veel. Natuurlijk kijk ik wel even wat er aan de hand is bij toernooien die parallel worden gespeeld. Als er ergens een toernooi wordt gespeeld kijk ik meestal live mee op Playchess of ik surf naar de officiële website van het toernooi. “

Computerschaak

„Ik ben goed op de hoogte van de ontwikkelingen op computerschaakgebied. Ik heb bijvoorbeeld onlangs de partijen van de match tussen Rybka en Houdini bestudeerd. Ik denk dat Houdini op dit moment de beste schaakengine is, maar natuurlijk gebruik ik verschillende schaakengines, want het is belangrijk de evaluatie van meerdere schaakprogramma’s met elkaar te vergelijken. Ik gebruik nauwelijks schaakprogramma’s die voor smartphones zijn ontwikkeld. Wel heb ik tijdens een treinreis naar Frankrijk een partij tussen Gelfand en Grischuk live op mijn mobiele telefoon gevolgd. Erg handig! Verder luister ik af en toe naar afleveringen van de schaakpodcast The Full English Breakfast.

Deze schaakpodcast, die door de bekende Amerikaanse schaakjournalist Macauley Peterson wordt gepresenteerd en die wordt voorzien van venijnig commentaar door de Engelse spelers Lawrence Trent en Stephen Gordon kunt u downloaden via iTunes of via de website www.thefeb.com.

Generatie internet

Heeft een jonge grootmeester die met schaakdatabases, internet en sterke schaakengines is opgegroeid een voordeel ten opzichte van oudere spelers die nog met boeken en de Schaakinformator hebben gewerkt? Giri: „Dat is relatief. Vroeger was er veel minder informatie beschikbaar die verwerkt moest worden omdat er minder toernooien werden gespeeld, en bovendien zijn er nu veel meer en sterkere spelers dan vroeger. Dat betekent dat ook jonge spelers veel harder moeten werken om op de hoogte te blijven. En dat is zeker niet eenvoudig.“

Het dilemma van de schakende scholier vinden we terug in een commentaar op de website van Anish Giri: "De sluitingsceremonie (van het Sigeman toernooi in Malmö, EvR) was een waardig slot van een prachtig toernooi en de volgende dag moest ik alweer naar school ..."

Eric van Reem

Anish Giri vermaakt zich tijdens de schaakchallenge in Boxtel.

Begrijp wat u doet Catalaanse structuren 3

We zijn toe aan de laatste aflevering over het Catalaans. Na de zetten

1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pf3 Pf6 4. g3 hadden we gezien dat zwart drie methodes heeft om te antwoorden op wits opzet:

men en daarmee is de kracht van de loper op g2 geneutraliseerd. Zwart heeft daartoe wel een belangrijke concessie moeten doen: hij heeft namelijk velden op de c-lijn verzwakt (veld c5!) waardoor zijn pion op c7 een achtergebleven pion op een half open lijn is geworden. Komt zwart tot de bevrijdende actie .. c7-c5, dan heeft hij alle problemen opgelost, lukt dat niet, dan heeft wit een klein, doch tastbaar strategisch voordeel in handen gekregen. In veel partijen ontwikkelt het spel zich als volgt:

7. Dc2

Heel logisch lijkt ook 7. Pe5 maar de praktijk heeft uitgewezen dat zwart met het verrassende 7. ..

De loper keert terug naar zijn vorige veld om even af te wachten hoe wit zich gaat ontwikkelen. Zwart geeft hiermee te kennen dat hij geen zin heeft om Pb1-c3 (met tempowinst) af te wachten. Het is in feite ook een uitnodiging tot een zetherhaling waar wit vanzelfsprekend niet op in zal gaan.

van zijn damepaard. 12. .. Pd5 13. Pc3

A: 4. .. c7-c5

B: 4. .. d5xc4

C: 4. .. Lf8-e7

De eerste twee mogelijkheden zijn eerder aan bod geweest. Het is nu tijd voor misschien wel de meest belangrijke en principiële aanpak tegen de Catalaan:

C) 4. .. Le7 5. Lg2 0-0 6. 0-0 en nu pas 6. .. dxc4

Pc6! zijn spel kan bevrijden. Dit is typisch zo'n zet, die je - als je hem nooit eerder gezien hebt - moeilijk zelf zult ontdekken. Na 8. Pxc6 bxc6 9. Lxc6 Tb8 heeft zwart voldoende activiteit (in de vorm van open lijnen en diagonalen) om de stelling in evenwicht te houden. In de voorbeeldpartij Smejkal - Byrne, Amsterdam 1979 werd de muziek snel uit de stelling gehaald.

7. .. a6 8. Dxc4 b5 9. Dc2 Lb7

10. Ld2!?

Het gaat om deze loperzet, waarmee wit gaat proberen om .. c7-c5 te ontkrachten. Een ander idee is dat de zet veld c1 vrijmaakt zodat Tc1 in de stelling komt. We zullen weldra zien welke diepere bedoelingen er nog meer zijn.

10. .. Le4

Deze variant is tegenwoordig onderwerp van discussie onder de topspelers. Wit zal de pion op c4 met de dame gaan ophalen. Zwart antwoordt met .. a6, zodat hij Dxc4 kan beantwoorden met .. b5, gevolgd door .. Lb7. Hij heeft dan een belangrijk succesje geboekt: de loper op c8 is met tempo op b7 terecht geko-

Met deze 'stoorzet' probeert zwart zijn tegenstander uit zijn evenwicht te brengen. De dame moet naar een ongunstig veld, waardoor wit niet tot een snel Tfc1 kan komen.

11. Dc1

In deze stelling heeft zwart veel verschillende zetten geprobeerd. Ik laat de twee belangrijkste de revue passeren. 11. .. Lb7

Een belangrijk en ook logisch alternatief is 11. .. Pbd7 om de actie .. c7-c5 zo snel mogelijk voor te bereiden. Hierop volgt echter het ronduit verrassende 12. La5! Hier komt de werkelijke bedoeling aan het licht. Wit pent de zwakke pion op c7 en tegelijkertijd ruimt hij veld d2 in voor het damepaard. Daarbij maakt hij b2-b4 mogelijk zodat de pion definitief vastgelegd wordt. Dat zijn loper op a5 buitenspel staat, deert hem niet want hij gaat ervan uit dat die door c7 te winnen weer in het spel komt. De verdienste van de loper op a5 is dan ook dat zwart de pion op b4 niet kan aantasten met het gebruikelijke .. a6-a5. Een mogelijk vervolg is 12. .. Tc8 13. Pbd2 La8 14. Dc2 De8 15. b4 en er is een bijzonder interessante stelling ontstaan. In een partij Gelfand - Lutz, Dortmund 2002 nam wit de stelling in zijn greep. 12. Lf4

Het is duidelijk dat de loperzet 12. La5 weinig oplevert vanwege het antwoord 12. .. Pc6 Dat is de reden dat zwart nog even wachtte met het ontwikkelen

Opmerkelijk genoeg levert wit ‘gratis’ zijn loperpaar in. Een van de gedachten hierachter is dat hij weldra de witveldige lopers kan ruilen (door bijvoorbeeld Pf3-e5) waarna er een stelling ontstaat waarin hij twee paarden tegen een loper en een paard heeft. Wit hoopt dat zijn paarden een beter emplooi kunnen vinden dan de stukkencombinatie die zwart heeft. Een andere gedachte is dat zwart op zijn beurt ook een loper zal moeten inleveren voor een paard, waardoor hij ook afstand moet doen van zijn loperpaar. 13. .. Pxf4 14. Dxf4 c5 Oppervlakkig gezien heeft zwart bereikt wat zijn hartje begeert. Dat het niet zo eenvoudig is, zullen we snel zien. 15. dxc5 Lxc5 16. Tfd1 De7 17. Tac1 Ta7 18. a4 b4 19. Pe4 Lxe4 20. Dxe4

En ondanks alle vereenvoudigingen bleek de stelling niet gemakkelijk voor zwart. De zwakke velden en pionnen op de damevleugel speelden hem danig parten in de partij Lastin - Novikov, Tomsk 2004, waarin wit een lastig eindspel op kunstige wijze naar winst schoof. Hieronder de analyse van deze partij. 20. .. Tc7 21. e3

Wit heeft niet alleen een ontwikkelingsvoorsprong maar ook oefent hij positionele druk uit tegen de zwarte damevleugel.

21. .. Td8 22. h4 Tcd7 23. Te1!?

Wit wil graag torens op het bord houden om de strijd te kunnen compliceren.

23. .. h6 24. Lf1

De Catalaanse loper verlaat de diagonaal h1-a8 (waar hij weinig meer te zoeken heeft), en gaat naar de diagonaal f1-a6 waar hij een oogje heeft op a6. Soms komt ook de mogelijkheid Lf1d3 in de stelling.

24. .. Ld6 25. Pd4 Df6 26. Tc4 Lf8 27. Tec1

De witte torens domineren nu de open c-lijn, het paard op d4 heeft de zwarte d-lijn vergrendeld.

27. .. Td5 28. Tc8 Txc8 29. Txc8 Pd7

Eindelijk wordt het zwarte paard ontwikkeld.

30. Tc6

Vooral niet 30. Lxa6? wegens 30. .. Pc5.

30. .. Pc5 31. Dxd5!

Deze zet leidt tot vereenvoudigingen die wit een gunstig eindspel opleveren.

31. .. exd5 32. Txf6 gxf6 33. a5!

Met deze zet legt wit de zwakke pion a6 op de goede kleur vast, terwijl aan beide kanten van het bord de zwarte pionnenstructuur ernstig verzwakt is.

33. .. Ld6 34. Pc6

Of 34. Lg2 Pe6 35. Pf5 met groot voordeel voor wit.

34. .. Le5

Na 34. .. b3 35. Lg2 staan zowel d5 en b3 op de kleur van de witte loper.

35. Pxb4 Lxb2 36. Lxa6 Pb3

Overigens had 37. Lb7 had tot hetzelfde doel geleid na 37. .. Pxa5 38. Lxd5.

37. .. Pxa5 38. Lxd5 f5 39. Pd3

Wit speelt nu min of meer een eindspel van paard tegen loper met pluspion en een verzwakte pionnenstructuur bij de tegenpartij.

39. .. Lc3 40. Kg2 Kg7 41. Kf3 Kf6 42. Kf4 La1 43. h5! Hiermee fixeert hij de pion op h6.

43. .. Lc3 44. g4

Wit ontkomt er niet aan dat hij een dubbelpion oplost bij zwart, maar daar staan andere voordelen tegenover, zoals het veroveren van terrein.

44. .. fxg4 45. Kxg4 La1 46. f4 Wit wil met e3-e4-e5 zwart verder terugdringen.

46. .. Lc3 47. e4 La1 48. e5+ Kg7 49. Pc5

Het paard is op weg naar de velden d6 en/of f5.

49. .. Lc3

Of 49. .. Lb2 50. Pe4 Kf8 51. Pd6 f6 52. e6 met winst.

50. Pe4 Ld4 51. Pd6 Lc3 52.

Pf5+

Er was ook niets tegen het nemen op f7, maar dit is nog nauwkeuriger.

52. .. Kh7 53. Lxf7

Wit neemt een tweede pion. Dat hij het paard uit zijn gevangenis laat ontsnappen is nu nog maar bijzaak.

53. .. Pc6 54. Lg6+

Met drie pionnen meer moet het wel lukken. (Veel aantekeningen zijn gebaseerd op die van GM Ribli in Chessbase). 1-0.

Illustratieve partijen:

• Smejkal - Byrne, Amsterdam 1979.

• Gelfand - Lutz, Dortmund 2002.

• Lastin - Novikov, Tomsk 2004.

(wordt vervolgd)

37. Lc4!!

Een fantastische zet (er dreigt a6), waarna zwart praktisch gezien zonder paard (dat gedomineerd gaat worden) moet verder spelen. Minder goed is 37. Pxd5 Pxa5 en de aanwezigheid van ongelijke lopers geeft zwart remisekansen.

Met kleine middelen

De jongere generatie zal zijn naam nauwelijks nog kennen, maar voor de ouderen, zeg vijftig plus, is hij een begrip. De Zweedse grootmeester Ulf Andersson behoorde in de jaren tachtig tot de wereldtop. In het begin van dat decennium stond hij vierde op de wereldranglijst. Hij bereikte die positie niet met spectaculair schaak. Integendeel, Andersson was de man van de kleine middelen. Als één speler in staat was om een iets beter staand eindspel uit te melken, dan hij wel.

Het is dan ook een terechte keuze dat er een boek is verschenen over de manier waarop Andersson speelde. De Duitse schaaktrainers Jurgen Kaufeld en Guido Kern schreven Grandmaster Chess Strategy met als ondertitel: What Amateurs Can Learn from Ulf Andersson’s Positional Masterpieces. Daarin komt overigens niet alleen het eindspel aan de orde. De meeste voorbeelden betreffen het middenspel. Het gaat over thema’s als spelen tegen twee zwaktes, ruimtevoordeel, profylaxe, opmerkelijke ruil van loper tegen paard, enzovoort. En er staan voorbeelden in van offers die je nu juist niet van Andersson zou verwachten. Wat vindt u bijvoorbeeld hiervan?

Quinteros – Andersson Mar del Plata 1981

Wit heeft zonet een pion gewonnen op e4. Andersson kwam nu met het verrassende 28. .. Dxe4!

Dat is beter dan het obligate 28. .. Lxe4 29. Txe4 Dxe4 30. Txe4 Txe4 31. Dc5 a6 32. Kc2 en wit staat beter. De zwarte torens komen niet in het spel. 29. Txe4 Txe4 30. Th3 Txd4 31. Ka1 Le4 32. De2 Td6 Hoewel wit materieel in het voordeel is beheerst zwart het bord. Quinteros bezweek geleidelijk onder de druk en verloor op de 60e zet, na een remisemogelijkheid te hebben gemist.

Je kunt je afvragen of in deze tijd van versnelde speeltempo’s nog wel plaats is voor fijnzinnig manoeuvreren in de stijl van Andersson. Maar wie dat wil proberen heeft aan dit boek een goede handleiding. Het boek is uitgegeven door New in Chess.

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www.schaaksite.nl onder het kopje “Techniek”.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Schaak en Go winkel Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

Onverwachte paardpromotie

De uitzondering is meestal leuker dan de regel. Mede daarom komen paardpromoties in problemen natuurlijk heel vaak voor. Onderstaande driezet is heel bekend.

Sam Loyd

Halyoke Transcript 1876

Mat in 3

Toen ik dit probleem voor het eerst zag (in een van de Bouwmeester Prismaboekjes) lukte het me niet de oplossing te vinden. Het is pat na 1. bxa8D/L? en 1. bxa8T? blijkt ook niet te gaan. Een paard lijkt niet het gewenste stuk op de lange diagonaal, maar de oplossing is 1. bxa8P! Die sleutel biedt na het gedwongen 1. .. Kxg2 de mogelijkheid om de pion op a7 te beschermen tegen de ontpende loper: na 2. Pb6! is tegen 3. a8D/L mat niets meer te doen. Beginnen met slaan van een stuk is in problemen niet gebruikelijk, maar past wat mij betreft in dit geval wel bij de uitvoering.

Een paardpromotie op grote afstand van de zwarte koning, waarbij het motief niet te opzichtig is, heb ik altijd een aantrekkelijk idee gevonden.

Erich Ernest Zepler 1e prijs British Chess Magazine 1941/I

Mat in 3

In bovenstaande stelling zou na 1. .. Pxg5 2. Dg7 of 2. Dg8 een mat op g2 komen en ook 1. .. Pxf6+ 2. Lxf6! Kxh2 3. Kg4 mat ligt al klaar. Op 1. .. Pf8 moet wit anticiperen en de pion op b7 lijkt daarvoor geschikt. Echter, 1. b8D/L? verstoort een variant, want dan betekent 1. .. Pxf6+! 2.Lxf6 pat. Na 1. b8T? Pf8! blijkt er met de toren geen goede mogelijkheid om ruim baan voor de damezet 3. Dh8-a8 mat maken. Daarom 1. b8P! want dan is er 1. .. Pf8 2. Pd7! + 3. Da8 mat en het geplande antwoord na de andere paardzetten (met helaas de dual 2. Dg7 of 2. Dg8) is nog steeds voorhanden. Hier blijkt een paard dus het meest geschikt om twee redenen. Enerzijds wordt er niets verstoord en anderzijds is er net één zetje waarmee een gewenste lijn probleemloos kan worden vrijgemaakt.

Dr. Ado Kraemer en Erich

Ernest Zepler 1e prijs Neue Leipziger Zeitung 1933

Mat in 4

De vierzet biedt nog meer mogelijkheden om een dergelijke paardpromotie te motiveren. In de beginstelling bij het bekende Duitse duo wordt een paardmat op b4 of c1 nog verhinderd door de zwarte toren. Als zwart aan zet was, zou alleen 1. .. Tg4+ nog overleving brengen, maar niet voor lang: na 2. Kh8! Tc4 3. f8 gaat het mat. Aan alle witte beginzetten kleven echter ook nadelen en de oplossing is 1. h8P! Na 1. .. Tg4+ kan dan het verrassende 2. Pg6! Txg6+ 3. Kf8! (want 3. .. Tg8+ 4. fxg8D/L mat) of 2. .. Tc4 3. Pgf4! en in beide gevallen is dekking van zowel b4 als c1 niet meer mogelijk. De promotie verstoort dus een klaarliggende mogelijkheid (2. Kh8), maar omdat er met een lijnafsluiting op g6 een nieuwe mogelijkheid is, biedt paardpromotie uitkomst. Verder is te zien dat ook wederzijdse zetdwang een rol speelt en dat is in het volgende voorbeeld opnieuw het geval.

Theodor Siers en Heinrich Wittwer Vermelding British Chess Federation 1936

Pc5+ 2. Ka7 Pb7! blijkt de nulzet die wit graag zou hebben, niet voorhanden. Het promotiestuk is ingesloten. Juist is dus 1. a8P! Pc5+ 2. Ka7 Pb7 want dan is er 3. Pc7! Met 2. .. Pb3 kan zwart natuurlijk ook op het patmotief (3. Txb3?) inspelen, maar dan heeft de witte toren net genoeg ruimte gekregen voor een dreiging op de h-lijn: 3. Tb4!

Sam Loyd

American Chess Nuts 1868

Mat in 4

Het dolle paard blijkt nog een lastige verdediger tegen het mat op de onderste rij. Na 1. a8D?

Mat in 4

We openden met Loyd en de beroemde Amerikaanse puzzelkoning (1841-1911) sluit ook af deze keer. Dat gebeurt met een bewerking waarin de paardpromotie heel anders is gemotiveerd dan in de andere problemen in deze rubriek. Na 1. Da8! Lf6 heeft zwart mat op a1 of h1 voorlopig afgewend met de stukken op f6 en h6, maar die staan na 2. g8P! beide in. Op de derde zet zal wit simpel eentje slaan met mat op de volgende zet.

De lezer aan zet

15. .. Dc7 Ook speelbaar is 15. .. Dc5 (2 punten). Na 16. Lb4 De3+ 17. De2 Dxe2+ 18. Lxe2 c5 19. La5 Pxe4 20. 0–0 heeft wit voldoende compensatie voor de pion, maar niet meer dan dat waarschijnlijk. Interessant is ook 15. .. Dh5 (2 punten) omdat 16. Le2 met 16. .. Pg4 beantwoord kan worden. Niet logisch is 15. .. Db6 vanwege 16. Tb1 met een nuttige extra tempo voor wit.

16. c5 Erg ambitieus en daarom gevaarlijk, maar het moet gezegd worden dat zwart geen enkel probleem heeft na 16. Le2 en nu 16. .. Pg4, 16. .. c5 of 16. .. Pc5.

16. .. Pg4 Een hele handige zet. Zwart krijgt nu positionele controle over veld e5, maar door het openen van de f-lijn en de actieve positie van het paard ook allerlei concrete dreigingen. Er zijn ook punten te verdienen met: 16. .. Pe5!? (3 punten) met als idee 17. Le2 Pxf3+ 18. gxf3 (18. Lxf3 La6!) 18. .. Ph5!, en de nuttige zetten 16. .. Tb8 (2 punten) en 16. .. a5 (2 punten) bijvoorbeeld: 17. Le2 Pg4 18. Dc3 (18. 0–0?? Txf3 en zwart wint.) 18. .. Pdf6 19. Ld3 Pd7!? en het is de vraag of wit iets beters heeft dan de zetherhaling 20. Le2 Pdf6.

17. Tc1 17. Le2 ontwikkelt een stuk, maar maakt ook een tactische truc mogelijk: 17. .. Pxh2!? 18. Pxh2? (18. Txh2? Txf3; beter is 18. e5 Pxf3+ 19. gxf3 Dxe5!? 20. Dxh7+ Kf7 21. Dh5+ Dxh5 22. Txh5 Pf6 met een ongeveer gelijke stelling.) 18. .. Dg3+ 19. Kd1 Dxg2 en zwart wint.

17. .. Pde5 Dit is duidelijk de beste zet en de enige manier om echt groot voordeel te krijgen, en daarom krijgt u geen punten voor een redelijke zet als bijvoorbeeld 17. .. Tb8.

18. .. La6 De pointe van de vorige zet. Dit fraaie schijnoffer garandeert ruil van de lopers en daarmee verdwijnt het enige voordeel van de witte stelling (zijn loperpaar). U krijgt slechts

1 punt voor normale zetten als: 18. .. Pg6, 18. .. Lb7 en 18. .. Tb8.

19. Db3 Wit verliest na 19. Lxa6 Txf3! 20. gxf3 (20. Le2 Txa3 of 20. .. Tf2) 20. .. Pxf3+ 21. Kf1 (21. Kd1 Td8–+; 21. Ke2 Pd4+) 21. .. Tf8. En 19. Pxe5 Lxe2 20. Pxg4 Lxg4 is duidelijk beter voor zwart; de witte koning blijft in het midden staan. De ongelijke lopers helpen zwart bij zijn koningsaanval. Hetzelfde geldt voor 19. Dc3 Lxe2 (of 19. .. Pxf3+ 20. gxf3 Lxe2 21. Kxe2 Pe5 met groot voordeel) 20. Pxe5 (20. Kxe2 Tad8) 20. .. Tad8 21. Pxg4 Lxg4.

19. .. Lxe2 19. .. Pxf3+ 20. gxf3 Lxe2 21. Kxe2 levert u 2 punten op als u gezien heeft dat zwart nu de beschikking heeft over 21. .. De5!, want zwart wint na 22. fxg4?? Dxe4+ 23. Le3 Tab8 24. Dc3 Df3+ 25. Kd2 Tfd8+.

20. Kxe2 20. Dxe6+ Kh8 21. Kxe2 Tae8 22. Db3 Dc8 en de witte koning is machteloos tegen alle zwarte stukken die volop meedoen in de aanval.

20. .. Dc8 Een mooie dame achteruitzet. Zwart verdedigt de pion op e6 en bereidt .. Da6+ voor. Andere zetten zijn veel minder duidelijk: 20. .. Kh8 21. Tcf1; 20. .. Tae8 21. Tcf1; 20. .. Tad8 21. Dxe6+ Kh8 22. Lc3.

21. Tc3 Na 21. Ke1 staat zwart uiteraard heel goed. De allerhardste manier om dan te winnen is 21. .. Tb8 22. Dc3 Txf3 23. gxf3 Da6 24. fxg4 Pd3+ 25. Kd1 Da4+ 26. Tc2 Tb1+ 27. Lc1 Pxc1 en wint. Na 21. Da4 a5 dreigt zwart opnieuw .. Da6+, en daar is geen kruid meer tegen gewassen.

21. .. Tb8 Uiteraard betrekt zwart een extra stuk in de aanval. 21. .. a5 22. h3 Tb8! (22. .. Da6+ 23. Ke1) 23. Dc2 Da6+ 24. Ke1 Pxf3+ 25. gxf3 Pe5 is beter voor zwart maar nog niet gewonnen. 21. .. Da6+ 22. Ke1 vraagt ook nog het nodige, evenals 21. .. Pxf3 22. gxf3 Pe5. Alle 1 punt

22. Da4 22. Dc2 was een betere verdedigingszet. Zwart staat dan duidelijk beter, maar het is nog niet meteen voorbij.

22. .. Tb2 De meest logische en ook de beste zet. Toch winnen andere zetten ook (zwart moet zich echter wel realiseren dat wit dreigt zich een beetje te bevrijden met h3). 22. .. Dd8 (2 punten) 23. Dc2 (23. h3? Tb2 24. Td1 Pxf3 25. gxf3 Pe5) 23. .. Pxf3 24. gxf3 Dh4!; 22. .. a5 (2 punten) 23. Dc2 (23. Dxa5 Ta8 24. Db6 (24. Db4? Da6+ –+) 24. .. Ta4) 23. .. Da6+ (23. .. Dc7 is sterker omdat het opnieuw h3 verhindert: 24. h3 Pxf3 25. Txf3 Txf3 26. gxf3 Dg3! en zwart wint materiaal.) 24. Ke1 is beter voor zwart maar niet duidelijk gewonnen; 22. .. De8 (1 punt) 23. h3 en nu beschikt zwart over 23. .. Dh5 met aanhoudende aanval.

23. Dxa7 Dit vergemakkelijkt zwarts taak. Toch wint zwart ook na 23. Td1 Db8! (23. .. Dd7 24. h3 Pxf3 25. Txf3 Pe5 26. Txf8+ Kxf8 wint ook) 24. h3 Pxf3 25. Txf3 Txf3 26. Kxf3 (26. gxf3 Dh2+) 26. .. Tb3+ 27. Ke2 Dg3, en 23. h3 Dd8 24. Td1 Pxf3 25. Txf3 Txf3 26. gxf3 Pe5 27. Da6 Dg5.

23. .. Tf7 U krijgt ook 3 punten voor ieder van de volgende aanvalszetten: 23. .. Tf4; 23. .. Dd8; 23. .. De8; 23. .. Pg6; 23. .. Pxf3 24.Txf3 Td8.

24. Da4 24.Da5 Db8 gevolgd door 25...Ta7 vangt de witte dame.

24. .. Db8 Ook prima is 24. .. Dd8 (4 punten) 25. Td1 Pxf3 26. gxf3 (26. Txf3 Td7–+) 26. .. Td7 27. Tc2 Dh4 en zwart wint materiaal na 28. fxg4 Dxh2+ 29. Ke3 Dg3+ 30. Ke2 Dd3+.

25. .. Ta7 De aanvalswendingen waarover zwart beschikt zullen u nu bekend voorkomen. Evenveel punten (2) krijgt u voor 25. .. Pxf3 26. Txf3 Txf3 27. gxf3 Dg3 en 25. .. Td7 26. Td1 Pxf3 27. Txf3 Dd8.

26. Dd1 26. Dd4 Td7 is ook einde oefening.

26. .. Pf6 De simpelste en de sterkste oplossing maar u krijgt evenveel punten (2) voor de winnende voortzettingen 26. .. Db5+ 27. Ke1 Tb1 en 26. .. Pxf3 27. gxf3 Db5+ 28. Ke1 Pe5.

Let op: Om tot de juiste prestatierating te komen voor deze aflevering van De Lezer aan Zet, moet u uw aantal behaalde punten met 2 vermenigvuldigen voordat u in de tabel kijkt.

Combineren

Diagram 1

Borst - Heyboer 1. Dxd6!, 1-0 (1. .. cxd6 2. Lb6 mat).

Diagram 2

Hellenberg - Van der Wiel 1. .. Th4!, 0-1 (2. gxh4 Pf4 -+).

Diagram 3

Van den Doel - Van der Meer 1. Txf7! Dxf7 2. Th8+ Ke7 3. Dxf7+, 1-0.

Diagram 4

Van Overdam - Nikolic 1. .. Txg3! Te prefereren boven 1. .. Lxe5 2. Lf2 waarna wit nog in de touwen hangt. Er volgde nog 2. Dxg3 Lxe5, 0-1.

Diagram 5

Kerkvliet - Senlle Caride 1. Txb7!, 1-0 De pointe: 1. .. Pxb7 2. a7 met promotie.

Diagram 6

Smaranda Padurariu - Slingerland 1. Txd5! exd5 2. Te7+, 1-0 Het apparaat geeft mat in 4, bijvoorbeeld: 2. .. Kg6 3. Dd6+ Kh5 4. De5+ Kxh4 5. Df4+ Kh5 6. Dg4.

Diagram 7

Hasangatin - Van Ketel 1. c6!! Pd8 2. Tb8 Pxc6 2. .. Pf7

3. Tb7 +-. 3. Th8+ Kg4 4. h3 mat

Diagram 8

Damen - Van Overdam 1. Pxf7!! Kxf7 2. Txd7!! Pxd7 3. Pg5+ Ke7 4. Txe6+, 1-0

Recht toe recht aan

Wees niet te gulzig! Na 1. .. f1D? 2. Te8+ heeft wit een dolle toren. Omdat de witte koning

SCHAAKTECHNIEK INFORMATIEF

pat staat kan zwart hem niet slaan. En de dame tussenplaatsen laat de toren ongedekt. 1. .. f1T, 0-1 Badestein-Otto, 1952. Zie ook de studie op bladzijde 16. (Piet Peelen)

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Tegenwoordig bieden de zomertoernooien de mogelijkheid om juli en augustus onafgebroken schakend door te brengen. Vijftig jaar geleden was dat niet het geval. Er was slechts één zomertoernooi voor een breed publiek, de bondswedstrijden. Toch had de zomer van 1961 op schaakgebied het nodige te bieden.

Het hoogtepunt was zondermeer het wereldkampioenschap voor de jeugd, dat vanaf 11 augustus in Den Haag werd gespeeld. Het toernooi werd gewonnen door de Joegoslaaf Bruno Parma, voor de Roemeen Florian Gheorghiu. Verheugend voor Nederland was dat jeugdkampioen Coen Zuidema het uitstekend deed. Nadat hij zich met moeite voor de hoogste finalegroep had geplaatst, speelde hij daarin voortdurend in de (sub)top. Door een nederlaag op de slotdag viel hij terug naar de nog altijd eervolle vierde plaats, die hij deelde met de Duitser Helmut Pfleger. Zuidema’s plaatsing ging ten koste van de Tsjechische deelnemer Vlastimil Hort. De Nederlander won de onderlinge partij in de voorronde na twee keer afbreken en 10½ uur spelen. Onmiddellijk na de partij trok Hort zich uit het toernooi terug. Hij zou ‘overschaakt’ zijn. Daar geloofde niet iedereen in. Volgens kwade tongen had Hort al voor de partij tegen Zuidema aangekondigd zich te zullen terugtrekken als hij niet in de finalegroep kwam. In het uitgebreide verslag van hoofdredacteur Slavekoorde is ook te lezen dat de gemeente Den Haag het toernooi subsidieerde met 3000 gulden, maar dat een van

de gemeenteraadsleden wel wilde weten hoeveel inkomsten aan entreegeld binnenkwamen. Het bracht Slavekoorde tot de verzuchting: ‘Och arme, zal men dan nooit ophouden het schaken op één lijn te stellen met voetballen, of indien men dat per se wil met een ... stierengevecht?’

Nog meer jeugd

Een Nederlands jeugdteam werd tweede in een achtlandenwedstrijd, achter Duitsland en voor Noorwegen. De Nederlandse ploeg bestond uit Kuijpers, Zuidema, H. van Oosterom, inderdaad de broer van, en Verreck. Een Nederlands studententeam met Langeweg, Roessel, Jongsma en Kuijpers eindigde bij het wereldkampioenschap voor studententeams in de middenmoot. Uiteraard wonnen de Russen.

196 deelnemers

Dan de bondswedstrijden in Bussum. Deze trokken 191 deelnemers. Is dat veel of juist weinig? Het valt natuurlijk in het niet bij de aantallen die we nu gewend zijn, maar we moeten wel bedenken dat de grote groei van het Nederlandse schaken pas in de jaren zeventig plaatsvond. Het waren in ieder geval de best bezette bondswedstrijden sinds Rotterdam 1951, toen een eind kwam aan de naoorlogse schaakhonger. De Dordrechtenaar Hoogendoorn won het toernooi.

Laatste oprisping

Tot slot een bericht uit het vrouwenschaak. Fenny Heemskerk en Corry Vreeken speelden een revanchematch om de Nederlandse titel. Vreeken had de titel in 1960 veroverd en Heemskerk was uit op revanche. Daar leek het in het begin helemaal niet op. Halverwege de match stond Vreeken met 3-2 voor. Daarna stortte ze volledig in

en pas in de tiende en laatste partij wist ze nog een halfje te scoren. Toch bleek Heemskerk kwetsbaar. ‘Zolang Fenny niet de mogelijkheid heeft door harde training haar spelpeil op te voeren blijft zij kwetsbaar’, schrijft het bondsblad. Terecht, want het zou de laatste titel voor Fenny Heemskerk zijn. Vanaf 1962 heerste Corry Vreeken over het Nederlandse damesschaak. Het tijdperk Heemskerk kwam ten einde.

Huub van Dongen overleden

Tijdens zijn vakantie in Italië is schaakorganisator Huub van Dongen onverwacht overleden. Van Dongen is vanaf zijn jeugd een enthousiast en actief schaakliefhebber en organisator geweest. Onlangs was hij nog betrokken bij de komst van het Nederlands kampioenschap naar Boxtel. De activiteiten van Huub van Dongen zijn te veel om op te noemen. Hij schreef, organiseerde en bestuurde aan de lopende band. Hij was enkele jaren voorzitter van de Noord-Brabantse Schaakbond en zat toen ook in de bondsraad van de KNSB. Daar vielen zijn kritische maar altijd opbouwende bijdragen op. Huub van Dongen werd slechts 55 jaar.

Minze bij de Weg

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Bestelformulier

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401 DGT 2010 nieuwe versie 59,00

401-l DGT 2010 met logo van Het Paard

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm.

Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75 558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50 517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95

519 Raindropchess set kaartjes. 11,95

520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00

510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 12. Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

631 Snel leren schaken, leer alles wat je moet weten over schaken in een handomdraai.

Auteurs: Alan Byfield en Alan Orpin 12, 50

645 De wereld van de schaakopening 1

1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3

E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 8, schaaktijdschift 11,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste

Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer

Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting.

ANDREW