Schaakkaravaan in Amsterdam
Waarom is schaken goed voor kinderen?
“SpeelZ is een goed product”
Jan Smeets kijkt terug op Corus
Het Open Nederlands Kampioenschap wordt dit jaar gespeeld van 20 tot 30 juli. Het toernooi vindt voor de 41e keer plaats in de gemeente Rheden en wordt voor de 31e keer gespeeld in de sporthal van het zalencentrum Theothorne in Dieren.
De data van de verschillende groepen zijn:
Open Nederlands Kampioenschap: 21 - 30 juli
Reservegroepen A, B en C: 21 - 30 juli
Zesrondige toernooien 1 en 2: 20 - 25 juli
Vierkampen: 27 - 29 juli
Er zijn diverse nevenactiviteiten. Zondag 26 juli is een rustdag
Bij het Open Nederlands Kampioenschap zijn twee plaatsen te verdienen voor het Nederlands Kampioenschap 2009 en voor het Nederlands Vrouwenkampioenschap 2009. Deze beide toernooien worden in september gespeeld.
Uitvoerige informatie over het toernooi is te vinden op www.schaakbond.nl/onk Aanmelden is mogelijk via dezelfde website.
Voor informatie kunt terecht op het bondsbureau van de KNSB: (023) 525 40 25.
(Advertenties)
Haarlemmerdijk173 1013KHAmsterdam
Tel020-6241171
Fax020-6270885
info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl
de meest complete denksportwinkel
• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge
• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino
• Legpuzzels en breinbrekers
• Boeken over over mathematische puzzels
• Gezelschapsspellen
open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.
Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 116 • no.1 • feb. 2009
Hoofdredacteur
Minze bij de Weg
Aan dit nummer werken mee:
Bas Beekhuizen (foto’s)
Jeroen Bosch
Hans Bouwmeester
Frank Clevers
Gert Devreese
René Duret (tekeningen)
Herman Grooten
Pascal Losekoot
Piet Peelen
Jan van Reek
Eric van Reem Karel van der Weide
Redactieadres:
Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem.
Telefoon: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl
Adreswijzigingen naar uw vereniging.
Bondsbureau KNSB:
Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem,
Tel: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl
Verschijning
volgendenummer:
week 18 2009
Sluiting kopij: 26 maart 2009
Vormgeving & lay-out:
De Loods Ontwerpers
ISSN: 1385-8807
Voorpagina:
Volop sfeer bij het Corus-toernooi in Wijk aan Zee
Schaak en school
Schaken bij De Kluis in Geleen............................12
De waarde van schoolschaak................................20
Schaakkaravaan Max Euwe Centrum...................23
SpeelZ is nuttig, leuk en zinvol.............................24 Schoolschaak op internet......................................25
Jan Smeets kijkt terug op Corus.......6 Het internetschaak bij de KNSB.......9 Berry Withuis overleden.................10
Winkel..............................................31
12
Schaaktechniek
Combineer met Corus.....................19
De lezer aan zet...............................19
Begrijp wat u doet: Frans...............26
Studies van Kubbel.........................28
Oplossingen....................................29 6
recht toe recht aan
De witte stukken staan actief, maar hoe verder?
Fabio Bravo is een echt spelletjesmens.................15
De partijen van Fabio..............................................16
De ingesloten loper.................................................17
SpeelZ opgaven......................................................18
Begin januari bestond de Langedijker
schaakvereniging Schaakmat 75 jaar.
Dat is een respectabele leeftijd,
maar heel uitzonderlijk is dat binnen de Nederlandse schaak-
wereld nu ook weer niet. Bijzonder
is het wel dat een van de leden van
het eerste uur zijn leven lang
lid is gebleven van Schaakmat en
dat nog steeds is. We hebben het over Wim Kaan.
75 jaar lid KNSB
"Als jochie van dertien jaar las ik in een advertentie dat er een schaakvereniging zou worden opgericht bij ons in het dorp. Ik erheen om te vragen of ik lid mocht worden. Het mocht. Ik behoorde tot de eerste groep van twaalf leden van Schaakmat ", zegt hij nu, 75 jaar later.
Noord-Hollands tiental
Kaan bleek een talentvol lid te zijn. In een
simultaan op de club in 1939 speelde hij als enige remise tegen Max Euwe en in de periode na de Tweede Wereldoorlog werd hij uitgenodigd voor het NoordHollands tiental. Ook als bestuurslid is hij belangrijk geweest.
In 1942 werd hij secretaris van de vereniging en twintig jaar later wachtte het
voorzitterschap. Na zijn aftreden in 1984 bleef hij een actief schakend lid.
Boedapester Gambiet
Zijn voorkeur gaat uit naar de open spelen. En naar het Boedapester Gambiet. "Je geeft een pion weg, maar als je het goed uitspeelt krijg je een betere stelling terug dan je tegenstander", meldde hij monter tijdens de jubileumviering.
Begin januari bestond de Langedijker schaakvereniging Schaakmat 75 jaar. Dat is een respectabele leeftijd, maar heel uitzonderlijk is dat binnen de Nederlandse schaakwereld nu ook weer niet. Bijzonder is het wel dat een
van de leden van het eerste uur zijn leven lang lid is gebleven van Schaakmat en dat nog steeds is. We hebben het over Wim Kaan.
Schaken in hoofdprogramma
Schaken is een van de sporten uit het hoofdprogramma. Het recreatieve sportprogramma bestaat uit sportwedstrijden, clinics, fiets- en wandeltochten.Daarnaast bieden de Senior Games 2009 de gelegenheid tot kennismaken met andere deelnemers, tot plezier en feesten. Tijdens het evenement worden diverse cultuurhistorische en recreatief-toeristische arrangementen aangeboden, waardoor de deelnemers kennis kunnen maken met de provincie Zeeland.
Schrijf u in!
De inschrijving van de Senior Games 2009 is intussen geopend. Inschrijven is mogelijk via www.seniorgames2009.com Hier treft u tevens alle informatie aan over de Senior Games 2009 en het onderdeel schaken. Schrijf u snel in, want er is maar een beperkt aantal plaatsen!
Als afsluiting van zijn activiteiten als schaakjournalist schreef Renzo Verwer het boekje Bobby Fischer voor beginners. Met deze publicatie brengt hij zijn fascinatie voor Fischer en zijn droom ooit een boek te hebben geschreven bij elkaar.
In een kleine vijftig pagina’s geeft Verwer een schets van de tumultueuze schaakloopbaan en het minstens even bizarre leven na de wereldtitel van de speler, die als eerste de hegemonie van de Sovjet schakers doorbrak. Het is grote stappen, snel thuis, met alle nadelen van dien. Met goed gekozen citaten worden de monomanie en idiotie van Fischer getoond, maar je zou zo graag wat meer willen weten. Had dat treurige blokje partijfragmenten aan het eind niet kunnen worden besteed aan iets meer diepgang? Goed geschreven is het wel, maar je blijft met de vraag zitten voor wie deze schets is bedoeld.
Renzo Verwer:
Bobby Fischer voor beginners. Uitg. Aspekt. 96 blz. € 11.95. ISBN 978-90-5911-7068.
Onlangs heeft de duizendste deelnemer zich aangemeld voor het schoolschaakproject SpeelZ van de KNSB.
Dat toont weer eens aan hoe belangrijk het is dat er op school wordt geschaakt. Wat nog belangrijker is: de kinderen vinden het leuk om te schaken. Het succes van SpeelZ was voor Schaakmagazine de aanleiding om dit nummer in het teken te plaatsen van schoolschaak. We hebben geprobeerd veel facetten van dit thema te belichten en hopen dat dit nummer velen mag stimuleren om op school aan de slag te gaan.
Het Corus schaaktoernooi had dit jaar zijn uitnodigingsbeleid voor de topgroep veranderd. Na een periode van ijzersterke toernooien met de complete wereldtop was er dit keer voor gekozen om de jonge Nederlandse grootmeesters een kans te geven. Dat was een risico want op rating bezetten Jan Smeets, Daniel Stellwagen en routinier Loek van Wely, de drie Nederlanders in het deelnemersveld, met afstand de onderste drie plaatsen. Er lagen maar liefst 81 ratingpunten tussen nummer elf Karjakin en nummer twaalf Van Wely. Zou dat wel goed gaan?
Die ongerustheid klonk ook door in de krantenartikelen die in de dagen voor het toernooi verschenen. Daarin stond Nederlands kampioen Jan Smeets centraal. Met 2601 was hij in het bezit van de laagste rating en de teneur van de stukken was: wordt dit niet een afstraffing?
“Het was niet of ze van een andere planeet kwamen”
Het bleek erg mee te vallen. Sterker nog, Smeets deed het goed en kwam ruim uit boven de 4.5 punt die hij volgens zijn rating moest behalen. Ook Loek van Wely (net als Smeets 6 uit 13) en Daniel Stellwagen (5.5 uit 13) draaiden volop mee in het compacte deelnemersveld. Schaakmagazine zocht Jan Smeets na het toernooi op en keek met hem terug op zijn debuut in een echt toptoernooi.
Kan je iets vertellen over je voorbereiding?
Jan Smeets: "Ik heb vanaf augustus veel gespeeld en ik heb een paar trainingsweken gehouden. Ik heb twee weken getraind met grootmeester Jan Gustafsson en voor de Olympiade een week met Chuchelov."
Het viel me op dat je met zwart Russisch speelde. Was dat het
resultaat van de voorbereiding?
"Ik was op zoek naar een degelijke opening die ook theoretisch verantwoord is. Dat is het Russisch. Op de olympiade heb ik het voor het eerst gespeeld."
Past Russisch wel bij je speelstijl. "Ik ben een speler met een actieve stijl maar wel minder dan vroeger. Het was inderdaad een risico of ik mij er wel bij zou voelen. Ik heb hier twee keer Russisch op
het bord gehad en dat ging beide keren soepel. Met wit heb ik degelijke openingen gespeeld, wat dat betreft heb ik me ingehouden. Ik wilde niet slecht voorbereid in scherpe stellingen terechtkomen. Nee, ik had niet het gevoel tegen mijn eigen stijl in te gaan."
Was het nodig je openingen bij te spijkeren?
"Absoluut, ik had het idee dat ik iets aan mijn repertoire moest doen, ik heb bewust aan mijn zwakke openingen gewerkt. Vroeger switchte ik met zwart tussen de Najdorf en e7-e5, waarna ik wat willekeurige Spaanse systemen speelde. Ik ben wel tevreden met de voorbereiding." In de voorbeschouwingen was de teneur dat de Nederlanders het zwaar zouden krijgen. Dacht jij dat ook? "Ik wist niet wat ik moest verwachten. Het
is mij meegevallen. Er was maar één partij waarin ik kansloos was, tegen Carlsen. Ik kwam vanuit de opening in een structuur terecht die mij niet bekend was. Ik deed een matige zet en daarna ging het van kwaad tot erger. Op zich was die structuur wel correct, maar ik wist niet wat je moet doen."
Je zult door al dat schaken niet veel aan je studie hebben gedaan.
"Nee, ik heb in de afgelopen periode niet veel gestudeerd. We werken bij de Erasmus Universiteit met blokken en tijdens het eerste blok van het jaar had ik al twee toernooien gepland. Dat werd dus niks meer, daarom heb ik toen ook nog maar wat trainingsweken ingelast. In de komende weken heb ik een paar tentamens, dus nu moet er weer gestudeerd worden."
Beste resultaat
In april werd je Nederlands kampioen.
Heb je nog wat aan die titel gehad?
"Die heeft mij twee mooie uitnodigingen opgeleverd, Hoogeveen en Wijk aan Zee, dus dat is wel de moeite waard geweest."
Is dit het beste resultaat uit je loopbaan?
"Ik ben een keer tweede geworden in de Bgroep van Corus, dat was een vergelijkbare prestatie. En ik heb een jaar heel sterk in de KNSB-competitie gespeeld, maar dat is toch wat anders. Dit was natuurlijk het sterkste toernooi dat ik ooit heb gespeeld. Het viel me mee, het was niet of ze van een andere planeet kwamen."
Ben je tevreden met je score?
"Het begin tegen Ivantsjoek was bizar. (Smeets won in remisestelling op tijd, red.)
Maar daarna was de druk weg, want het was toch een punt. Er had meer in gezeten. Het ergste was tegen Morozevich, daar heb ik gewoon een heel punt weggegeven. Dat ging van gewonnen naar remise en in het eindspel van remise naar verlies. Je moet dat eindspel nog wel nauwkeurig spelen, maar toch. Ook tegen Daniel Stellwagen heb ik wat laten liggen. Hij deed een paar onhandige zetten. Daar had ik van kunnen profiteren, maar dat liet ik na."
Radjabov - Smeets
Wit is aan zet
En dan was er je tijdnoodduel met Radjabov. Vertel eens hoe dat ging. "We hadden beiden nog een paar seconden. In de diagramstelling speelde hij 39. Tb7-e7, gooide mijn loper om en drukte de klok in. Ik drukte de klok ook in en zei dat hij de loper recht moest zetten. Daarop drukte hij de klok opnieuw in en viel zijn vlag.De partij was al krankzinnig geweest, ik had totaal verloren gestaan en ook gewonnen. Ja, die slotfase.
De scheidsrechters wilden besluiten dat ik op tijd had gewonnen. Daartegen zou Radjabov natuurlijk in beroep gaan. Arbiter Votruba stelde toen voor om tot remise te besluiten.
Daar ben ik mee akkoord gegaan. Omdat ik verloren stond? Nee, ja, je mag de stelling eigenlijk niet mee laten tellen bij je beslissing, maar dat doe je toch. Als ik gewonnen had gestaan was het voorstel van Votruba natuurlijk belachelijk geweest. Ik heb me er tijdens de rest van het toernooi zo weinig mogelijk mee bezig gehouden, maar dat was moeilijk want iedereen vroeg ernaar."
Wat was je schaaktechnische hoogtepunt?
"Het schaaktechnische hoogtepunt? Dat weet ik eerlijk gezegd niet. In de eerste twee partijen heb ik in tijdnood en in moeilijke stellingen taaie zetten gedaan en me gehandhaafd. Dat had ook mis kunnen gaan. Daar heb ik de basis gelegd voor mijn toernooi. Nee, ik heb niet iets briljants gespeeld, ik ben wel regelmatig in tijdnood geweest. Tijdmanagement is altijd al een zwak punt geweest, daar moet ik nog wat aan doen.
Zien we je in 2010 terug?
"Ik hoop na dit resultaat natuurlijk op een uitnodiging voor volgend jaar."
De beide andere Nederlanders in de A-groep grossierden net als Jan Smeets in remises. Loek van Wely speelde er tien. Zijn enige overwinning mocht er zijn. Zie de rubriek De lezer aan zet in dit nummer.
Daniel Stellwagen speelde zelfs elf keer remise. Daar had soms meer in gezeten, vooral in de beginfase van het toernooi. Stellwagen had wel een verklaring waarom hij in betere stellingen akkoord ging met remise. "Ik schrok me te pletter van de gewonnen stellingen", liet hij zich tegenover een journalist ontvallen. Alle drie de Nederlanders scoorden overigens meer dan volgens hun rating verwacht mocht worden.
Dat de Nederlanders in groep B niet om de eerste plaats mee zouden spelen was gezien hun plaats op de beginranglijst te verwachten. Van het Nederlandse drietal deed Dimitri Reinderman het beter dan zijn rating aangaf. Erwin l’Ami eindigde waar hij kon worden verwacht. Jan Werle zal dit toernooi het liefst vergeten.
Ook in de C-groep behoorden de Nederlanders, met uitzondering van Friso Nijboer , tot de laagste ratinghouders. Ze
eindigden opmerkelijk genoeg allen op de gedeelde achtste plaats met een score van 5.5 uit 13.
Toernooi van de jeugd
Corus 2009 werd het toernooi van de jeugd. De A-groep werd gewonnen door Sergei Karjakin die een paar dagen voor het toernooi negentien werd. De slotronde ging in met zes spelers op de eerste plaats. Karjakin was de enige van het zestal die won. Leeftijdgenoot Magnus Carlsen verspeelde op de laatste dag zijn kansen. Ook de B-groep kwam in handen van een tiener. De zeventienjarige Amerikaanse Italiaan Fabiano Caruana versloeg op de laatste dag lijstaanvoerder Nigel Short, die in gewonnen stelling blunderde, en kwam zodoende alleen bovenaan. De Chinese Yifan Hou was met veertien jaar de jongste deelnemer van deze groep. Met 6 uit 13 eindigde ze gelijk met Dimitri Reinderman.
De tendens van jonge winnaars werd in de C-groep voortgezet, waar Wesley So uit de Filippijnen oppermacht was. De veertienjarige Anish Giri, die in Delft woont, behaalde al na elf partijen een grootmeesterresultaat. Hij eindige na een matige start door een tussensprint van 5 uit 5 op een gedeelde tweede plaats. Giri woont in Delft en speelt voor HMC Calder uit Den Bosch. Als hij nog een tijdje in Nederland blijft wonen, kan de Nederlandse schaakwereld veel plezier aan hem beleven.
Alle informatie over het Corus toernooi 2009 kunt u vinden op www.coruschess.nl
De KNSB organiseert in het voorjaar van 2009 het eerste Internetschaakkampioenschap van Nederland. Een uniek evenement waaraan iedere Nederlandse schaakliefhebber kan meedoen. Het NK Internetschaak wordt gespeeld van 30 maart tot en met 5 april.
Het kampioenschap begint met vier voorronden die volgens het Zwitsers systeem worden gespeeld. Per voorronde gaan zes spelers door naar een van de twee halve finales. De beste drie spelers van iedere halve finale plaatsen zich voor de finale. Zij ontmoeten daar tien spelers die door de KNSB via directe plaatsing zijn toegelaten. De finale wordt gespeeld in de vorm van knock-out matches. Het toernooi staat open voor alle Nederlandse schakers.
Deelnemers moeten beschikken over een PlayChess-account en moeten lid zijn van de KNSB. Wie nog geen account heeft kan zich aanmelden via www.internetschaak.nl
Belangstellenden voor het kampioenschap hoeven zich pas vlak voor het evenement aan te melden in de KNSB-toernooikamer. De exacte registratietijden zullen tijdig op www.internetschaak.nl worden vermeld. Het is mogelijk om aan alle vier voorronden mee te doen. Spelers die voor een rechtstreekse finaleplaats in aanmerking willen komen, kunnen zich tot en met 9 maart melden bij het bondsbureau. Deze spelers worden geselecteerd op rating.
Internetschaak bij de KNSB
Het NK internetschaak is een onderdeel van het internetschaakproject van de
KNSB. Internetschaak van de KNSB biedt de mogelijkheid om zelf partijen te spelen in een speeltempo naar eigen voorkeur. Er wordt gebruik gemaakt van de PlayChesstechnologie van ChessBase.
Internetschaak van de KNSB biedt de volgende voordelen:
1. Een Nederlandstalig schaakplatform
2. Eenvoudige bediening
3. Mogelijkheid om aan het NK internetschaak deel te nemen
4. Gereduceerd tarief
De kosten voor deelname aan internetschaak van de KNSB bedragen €15,- voor KNSB-leden en €25,- voor niet-leden vande KNSB. Wanneer u rechtstreeks bij PlayChess speelt betaalt u een kleine dertig euro. Mensen die reeds via PlayChess spelen kunnen hun abonnement na afloop van het jaar omzetten in het goedkopere KNSBlidmaatschap. Internetschaak heeft de toekomst. Speel ook mee! Ruim 450 mensen gingen u al voor.
Enkele dagen voor zijn 89e verjaardag overleed in zijn woonplaats Zutphen mijn grote vriend Berry Withuis, schaakspeler,schaakschrijver, schaaktrainer en schaakorganisator. Ik heb hem bijna zestig jaar gekend en vele jaren intensief met hem samengewerkt. Hij was mijn fantastische hulp bij het werk voor de Losbladige Schaakberichten, destijds een belangrijke internationale uitgave onder hoofdredactie van Euwe.
Dat was in de jaren waarin nog geen Informator of databank bestond.
Samen hebben we een paar mooie boeken gemaakt, over het prachtige toernooi in Wageningen 1957 en een bescheiden verzameling met partijen van de jonge Michael Tal. De TV-cursus voor de AVRO werd een groot succes, vooral door het begeleidende boek, dat Berry geschreven had. Vele jonge mensen hebben ons spel geleerd uit zijn Jeugdschaak, waar tot op de dag van vandaag jeugdtrainers mee werken.
Professional
Het was in 1956 dat Ber zijn baan als journalist bij een landelijke krant opgaf om zich geheel voor schaken en schaakorganisatie te kunnen inzetten. Ik vond dat een moedige beslissing, want schaken en geldgebrek zijn van alle tijden en de belangen zijn zeer verschillend. Spelers, bestuurders, organisatoren, commentatoren en schrijvershebben
Geurt Gijssen: "Ik zie voor alle toernooien de oplossing nog niet"
allen zo hun eigen objectiviteit en altijd zijn grote en kleine conflicten aan de orde van de dag. In die interessante wereld moet de professionele schaakjournalist zich onderscheiden door prestatie en kwaliteit.
Vaak heb ik met Ber samengewerkt bij de verslaggeving over de matches om de wereldtitel. Die werden destijds bijna alle-
maal in Moskou gespeeld. Via de telex kwamen de laatste zetten pas om 21.00 uur binnen en de 'deadline' voor de ochtendbladen was 21.15 uur. Elke keer dus een slag tegen de klok. Ber was onvermoeibaar; ik bewonderde zijn formidabele werkkracht en zijn onverwoestbaar humeur.
Vrijwel altijd slaagden we erin om op tijd te zijn.
Velen zullen zich de simultaanseances herinneren, die overal in de V&D gebouwen werden gehouden. Met Botwinnik , Flohr, Petrosjan en Keres trok de karavaan door het land, meestal pikten de Nederlandse meesters van toen er ook een graantje van mee en wat er aan liefhebbers overbleef nam Berry zelf voor zijn rekening. Dat laatste bezorgde hem de reputatie van 'simultaanmeester'.
In huize Withuis gingen schaakspelers in en uit. Jenny, de vrouw des huizes, een even groot fenomeen als haar echtgenoot, was de volmaakte gastvrouw. Je kreeg koffie, kon blijven eten en, zo nodig, ook nog blijven slapen als het weer eens laat werd. Jenny zorgde voor de administratie, voor de belasting, voor de huishouding, voor de opgroeiende kinderen. Er heerste altijd een vrolijke positieve sfeer en geklaagd werd er nooit. Vaak verscheen ze bij belangrijke toernooien in de perskamer. Toen daar de oude stencilmachines werden vervangen door de moderne apparatuur was Jenny een van de eersten die daarmee kon omgaan.
In het crematorium in het Gelderse Dieren hebben de naaste familie en een aantal goede vrienden afscheid van hem genomen. Ik had een moeilijke dag. Ik heb alleen maar goede herinneringen aan hem. Er zijn niet veel mensen die zoveel voor het schaken in Nederland hebben gedaan als hij. Ik zal hem nooit vergeten. (HB)
Meer lezen:
Lex Jongsma schreef in Matten 5 een mooi portret van Berry Withuis.
Zie www.newinchess.com
Berry Withuis heeft ook een korte, maar belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van het bondsblad van de KNSB. In september 1973 begon hij als eindredacteur van Schakend Nederland, als opvolger van hoofdredacteur H. J. J. Slavekoorde. Withuis werd met een duidelijke doelstelling binnengehaald, het blad moderniseren en journalistieker maken. Hij legde zelfs zijn functie als perschef en organisator van verschillende Nederlandse toptoernooien neer, om belangenverstrengeling in zijn nieuwe functie te voorkomen. Die modernisering kwam er, en werd ook toegejuicht als we de ingezonden brieven in februari 1974 lezen. Maar zoals wel vaker in de
schaakwereld gooide de financiële situatie van de bond roet in het eten. Withuis vond dat hij per nummer 28 pagina’s nodig had om een volwaardig actueel blad te kunnen maken, maar de begroting voor 1976 liet niet meer dan 20 pagina’s toe. Withuis besloot op te stappen.
In 1984 kwam hij toch nog enkele maanden terug als hoofdredacteur, toen zijn opvolger Menno Ploeger er eind 1983 na een conflict met het bestuur mee ophield. Withuis nam het blad vijf maanden onder zijn hoede, tot hij zijn opvolger had ingewerkt.
Op 29 januari is in Amsterdam Tabe Bas overleden. Tabe Bas was een zanger en acteur die in zijn jonge jaren onder andere bij de Nederlandse Opera heeft gezongen en in musicals was te horen. Dat was overigens een vorm van muziektheater waar hij niet van hield, vertelde hij voortdurend. Ook was hij te zien in vele kleine rollen in films en TV-programma’s. Voor de schaakwereld was Tabe Bas van belang omdat hij in de jaren vijftig een tijd meespeelde in het kampioensteam van VAS en omdat hij in 1954 de bondswedstrijden in Alkmaar won. Maar het belangrijkst was wel zijn rol als schaakgenieter. Als er in Amsterdam en omgeving werd geschaakt was Tabe Bas onder de toeschou-
wers te vinden. Goedgemutst als altijd, nooit verlegen om commentaar en vol van anekdotes. Hij was een van die mensen die alleen maar vrienden leek te hebben. Tabe Bas werd door schaakschrijvers als Hans Ree, Gert Ligterink en Tim Krabbé regelmatig opgevoerd als factotum. Zo vaak, dat menigeen zich afvroeg of hij wel echt bestond of misschien een Bommelachtig bedenksel was. Het was voor Allard Hoogland de aanleiding om in Matten 4 een fraai portret van Tabe Bas te schrijven onder de titel Tabe Bas bestaat. Inderdaad, Tabe Bas heeft bestaan, en hoe. We zullen hem missen. (MbdW)
Voor Matten 4 zie www.newinchess.com
Ad van Os uit het Zuid-Limburgse
Geleen is al ruim 25 jaar schaakdocent. Hij heeft inmiddels bijna 800 kinderen leren schaken. Momenteel
is hij actief op twee scholen, de basisscholen De Kluis in Geleen en Sint Petrus in Sittard. Schaakmagazine nam een kijkje bij een van de lessen in Geleen.
Het schoolgebouw van ‘De Kluis’ in Geleen is in duisternis gehuld. Het is dan ook al rond vijven op deze winterse maandag. De school is allang uit. De meeste kinderen zijn om half vier naar buiten gehold en gaan schaatsen, sneeuwmannen bouwen of lekker thuis tv-kijken, gamen, computeren of met de Duplo of de Lego spelen.
‘Meester’ Ad van Os kijkt de opgaven na die Juliette van der Velden en Dionne Claessens (rechts) hebben gemaakt.
Frank Clevers
Terwijl een poetsvrouw de gangen stofzuigt, brandt in een van de klaslokalen nog licht. Daar is een groep kinderen aan het werk onder leiding van ‘meester’ Ad van Os . Moeten ze voor straf nablijven? Welnee, niets daarvan. Ze zijn wel nagebleven, maar doen dat met groot plezier. Ze krijgen schaakles! Schaken is leuk. Het is spel en plezier, vinden ze.
Schaakdocent Ad van Os en zijn leerlingen zijn om half vier, direct na school, begonnen met de les. Ze zitten in de klas waar normaal gesproken groep 5 huist, de klas waar juffrouw Joan en meester Jos les geven in taal, lezen, schrijven, rekenen enzovoorts.
Van ‘eerstestappers’ tot ‘doorstromers’.
Elke maandag om half vier begint Van Os met de zogenaamde ‘eerstestappers’, de kinderen aan wie hij stap 1 van de bekende stappenmethode Brunia / Van Wijgerden doceert. De les voor de negen leerlingen duurt een uur en een kwartier, dat is lang zat, temeer als je bedenkt dat de kinderen al een gewone schooldag achter de rug hebben en dit voor hen aansluitend iets extra’s is. Direct na de eerstestappers komen nog zeven leerlingen aan de beurt die al gevorderd zijn tot de derde stap. Zij hebben les tot zes uur. Ad van Os heeft zijn leerlingen opdrachten gegeven. Op een formulier met diagrammen moeten ze bijvoorbeeld zien te ontdekken hoe ‘mat in 1’ gegeven wordt. Ze mogen de opdrachten in groepjes van twee proberen op te lossen,
zodat ze het samen kunnen doen.
Ad van Os heeft tussendoor wel even gelegenheid om toe te lichten hoe hij te werk gaat. Elk jaar aan het begin van het schooljaar krijgen de leerlingen van de bovenbouw een briefje met aanmeldingsstrookje mee naar huis over de mogelijkheid om te leren schaken. Het briefje kan ingeleverd worden bij de directeur van de school. Elk jaar is er weer voldoende belangstelling. Van Os: „De meesten hebben op een of andere manier wel eens via vriendjes, vader, oom of opa iets van schaken gezien en zijn nieuwsgierig. De schaakstukken zijn natuurlijk heel interessante objecten voor kinderen die hun nieuwsgierigheid opwekken".
Begin oktober starten de lessen. Bij de introductieles worden de ouders uitgenodigd. „Ik licht dan toe wat de bedoeling is. Het is heel belangrijk om de ouders er goed bij te betrekken", zegt Ad van Os. In april wordt het ‘schaakschooljaar’ afgesloten met een stapexamen. „Dat is het hoogtepunt", aldus Van Os, „dan is er een feestelijke diploma-uitreiking waar de ouders natuurlijk ook bij aanwezig zijn".
De Geleense schaakleraar grijpt de aanwezigheid van de ouders altijd aan om hen erop te wijzen dat de kinderen lid kunnen worden van een schaakvereniging. Die mogelijkheden zijn er volop. De regio Sittard-Geleen heeft meerdere grote actieve clubs. „Maar eerlijk gezegd is er vrijwel geen doorstroming naar de verenigingen", constateert Van Os met spijt, „wel zie je de kinderen jaren later nog wel eens lid worden van een vereniging". Ad van Os vindt zijn werk niettemin niet voor niets. „Als ze wat ouder en ‘gesetteld’ zijn, zal dit zeer zeker voor de schaaksport z’n vruchten afwerpen en weten zij de weg naar de schaakclub alsnog te vinden. Bovendien brengt het schaakonderwijs de schaaksport in het algemeen meer in de belangstelling."
De kinderen hebben de opdrachten af en Ad van Os gaat ze nakijken. Snel schiet hij met het potlood langs de oplossingen om te kijken of ze goed zijn. De meeste formulieren zijn erg goed ingevuld. De kinderen mogen nu nog een paar partijtjes gaan spelen, waarbij Van Os een oogje in het zeil houdt en aanwijzingen geeft.
Wat zou Ad van Os vinden van schaken onder schooltijd, dus schaken als vak op
school? Daar is de door de wol geverfde schaakdocent geen voorstander van: „Er mag ook een drempel zijn om eraan te beginnen. De kinderen die de schaaklessen buiten schooltijd gaan volgen, zijn dan ook extra gemotiveerd."
Naast de schaaklessen heeft Ad van Os voor zijn leerlingen een aantal extra activiteiten:
• enkele gevorderde leerlingen (derdestappers) spelen af en toe simultaan tegen een aantal beginnende jeugdspelers. Dit is een uitdaging van beide kanten en slaat bij de jeugd enorm aan.
• Elk jaar is er een schaaktreffen tegen schaakleerlingen van andere scholen. Ook dat slaat prima aan, ook vanwege de onderlinge rivaliteit tussen de scholen.
• De meer gevorderde jeugdschakers kunnen deelnemen aan jeugdtoernooien en de jeugdcompetitie van de Limburgse bond (voor de beginnende schaker is dat een beetje te zwaar).
Bas Beckers, 8 jaar:
„Ik kon kiezen tussen blokfluiten en schaken en toen dacht ik ‘schaken lijkt me wel leuk’. Schaken is nadenken. Eigenlijk is het tevens een vechtspel. Er zit veel power in"
Aidan Smith, 8 jaar:
„Winnen of verliezen maakt me niets uit. Ik vind het gewoon leuk om te doen".
Juliette van der Velden, 9 jaar:
„Mijn favoriete stuk is de dame omdat die het meeste mag. Het leukste vind ik de loper omdat daar zo’n leuk sneetje in zit".
Caroleyne van der Velden, moeder van Juliette en Wim, zegt dat er thuis vrijwel geen discussie is geweest over de vraag of van het aanbod, om na school schaakles te gaan volgen, gebruik zou worden gemaakt. „Wij vroegen ‘vinden jullie het leuk ’ en daarop zeiden ze meteen ja. De kinderen vinden het leuk om spelletjes te doen, ook dammen vinden ze leuk. Wij hebben het wel gestimuleerd omdat schaken het abstract denken positief beïnvloedt en ze leren vooruitdenken. Het is heel goed voor hun ontwikkeling".
Wim van der Velden (links) en Jessy Klompenhouwer zijn al gevorderd tot stap drie van de stappenmethode en kunnen al een heel aardige partij spelen.
Wim van der Velden, 11 jaar: „Je wil iets doen, de tegenstander ziet dat en houdt dat tegen. Dat vind ik het moeilijkste. Als ik over een paar jaar niet meer op de basisschool zit, kan ik er niet mee doorgaan want op de middelbare school geven ze geen schaakles."
Math Dassen, directeur van basisschool De Kluis: „We stimuleren graag nuttige naschoolse activiteiten zoals blokfluiten, schaken en bezig zijn met techniek. Het belang van schaken is een hoger belang. Schaken scherpt de geest, zet de hersenen aan tot activiteiten die weer hun weerslag kunnen hebben op de hersenhelft die met rekenactiviteiten van doen heeft. Bovendien doet schaken ook een beroep op vooruitzien, op meer dan een mogelijke oplossingsstrategie."
Er is in de loop van de jaren veel onderzoek gedaan naar de invloed die schaken kan hebben op de opvoeding van kinderen.
Hoeveel blijkt uit The Benefits of Chess Education. Deze 103 pagina’s tellende verzameling bevat een bibliografie en korte beschrijving van veel studies naar de betekenis van het schaken. De bundel werd in het begin van deze eeuw samengesteld door
Patrick S. McDonald, de jeugdcoördinator van de Canadese Schaakbond en de Schaakbond van Ontario.
Het merendeel van de onderzoeken werden uitgevoerd in de Verenigde Staten en Canada, maar de waarde van het schaken werd ook onderzocht in bijvoorbeeld Venezuela en Zaire. Ook het bekende Belgische onderzoek van Johan Christiaen waarover u elders in dit nummer kunt lezen wordt genoemd.
Een paar titels van de hoofdstukken geven aan waar het in deze bundel om gaat: Chess makes Kids Smater, Chess is Cool for Kids!, The Importance of Chess in the Classroom, The Role of Chess in Modern Education Kortom, met deze bundel in de hand moet het niet moeilijk zijn de leiding van basisscholen ervan te overtuigen dat schaken in het lespakket thuishoort.
U kunt de bundel downloaden van de website van Patrick S. McDonald: www.psmcd.net (MbdW)
In deze Voorloper:
Fabio Bravo houdt van spelletjes
Partijen van Fabio
De ingesloten loper
SpeelZ opgaven
René Duret
Fabio heeft de spelregels geleerd van zijn vader. Hij was toen zes jaar oud.
Samen met een vriendje van school ging hij naar de schaakclub. Dat is De Toren in Arnhem. Daar kreeg hij proeflessen van Bart van Onzen. Dat vond hij erg leuk. Vanaf stap 4 werd Jeroen van Onzen de trainer.
Inmiddels zit hij in stap 6 en krijgt les van Willy Hendriks. Die doet partijbespreken en eindspelstudies. In de kweekvijver deed Petra Schuurman veel spelletjes. Zoals ‘rondje Papendal’ met punten en leuke uitspeelstellingen. Nu zit hij met de regiotop bij Bram van der Velden.
In het schoolteam van De Troubadour zat Fabio op bord 1. Met Luc Lin, Yusuf Avci en Jesse Pennock werden ze vierde van Nederland! Fabio verloor alleen in de voorronde, speelde
Jeugdkatern Schaakmagazine
Hij is twaalf jaar. Met Hemelvaart werd hij zesde bij het NK-D in Rijswijk. Met zijn school werd hij vierde van Nederland en met het NK rapid derde. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Fabio Bravo.
een remise en won 13 partijen! Ze kennen elkaar van de club. Op school werd niet geschaakt!!
OSBO
"Heel speciaal was het OSBO Persoonlijk Kampioenschap E in 2005. Voor het eerst werd ik kampioen!" Ook de derde plek bij het NK rapid is knap. Maar belangrijker vind hij de tweede plaats bij de D-teams. "We wonnen zes keer en speelden drie keer gelijk." Fabio verdedigde het eerste bord. Bij het honderdjarig bestaan van de OSBO was een simultaan van John van der Wiel. "Van de vijftig mensen die meededen won ik als enige!"
"De Toren is een heel gezellige club. Ik voel me er thuis. We gaan ook vaak samen naar toernooien. Bij het ONJK hadden we een schaakkamp in het
bos. We sliepen met 25 man in blokhutten. Overdag schaken en ’s avonds analyseren en voorbereiden. Tussendoor lekker voetballen en fikkie stoken! Afgelopen weekend met tien kinderen en trainers naar Corus Een vader heeft een huis in Wijk aan Zee. Met slaapzakken konden we daar allemaal in! Ik heb nog naast Aronian gestaan."
Spelletjesmens
"Fabio is een echt spelletjesmens", vertelt Bart van Onzen. "Hij is een liefhebber, vrolijk en ook wel fanatiek. En hij heeft een geweldig geheugen voor cijfers en letters. Toen hij voor het eerst binnen kwam lopen met zijn vader was hij wat schuchter. Inmiddels is hij een echte trekker en organiseert hij veel leuke dingen. Een fijne jongen, waar ik als trainer blij van word!"
Piet PeelenJEUGDKATERN
Geboortedatum: 24 april 1996
Uit: Arnhem
School: Stedelijk Gymnasium Arnhem
Leukste schoolvak: Geschiedenis, gym
Hobby’s: PSP, MSN en handbal
Schaken geleerd: mijn vader
Club: De Toren
Wat wil je worden: Weet ik nog niet
Lievelingseten: Lasagne
4. Pxd4 Le7 5. Pc3 d6 6. Le3
Pf6 7. Le2 Pc6 8. 0-0 0-0 9. Lf3
Pe5 10. Le2 Pc6 11. Pb3 b6 12. f4 Lb7 13. Lf3 e5 14. f5 Tc8
15. g4 Pe8 16. Pd5 Lg5 17. De2 Lxe3+ 18. Dxe3 Pe7 19.
Pc3 f6 20. Tad1 Pc7 21. Td2 g6 22. Tfd1 Pe8
Fabio BravoGuus van den Akker Corus Rapid 2009
Fabio BravoJouke Bakker
NK D Rijswijk 2008 23. c5!
Fabio sluit het paard op a4 in. 23. .. b6 24. Kc2
Goed opletten. Overhaast b2b3 laat het paard ontsnappen met Pa4-c3!
24. .. bxc5 25. dxc5 Tfd8 26. b3
En hebbes!
26. .. Pb6 27. cxb6 en wit won. (1-0)
Fabio BravoTom Witsenburg
NK D Rijswijk 2008
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4
Alle stukken doen mee.
Nu gaat Fabio in de aanval. 23. Pb5! d5
Op 23. .. gxf5 komt 24. Pxd6. 24. exd5 gxf5?
De beste verdediging was 24. .. Pd6, want Fabio zet z’n aanval goed door!
25. d6! Lxf3 26. dxe7 Dxe7
27. Dxf3 fxg4 28. Dxg4+,1-0
1. Te4 Da6 2. Ta4
En de dame is ingesloten. Een gelukje want voor de rest is de stelling min of meer gelijk. Aldus Fabio. Stukken insluiten doet hij goed! (1-0)
Xander MostertmanFabio Bravo
Schoolschaken
Groningen - Arnhem
1. Pf3 c5 2. c4 Pf6 3. g3 g6 4. Lg2 Lg7 5. 0-0 0-0 6. Pc3 Pc6 7. e3 d6 8. d4 cxd4 9. exd4 Pd7 10. Le3 e5 11. d5 Pe7 12.
Pb5 Pf5 13. Lg5 f6 14. Ld2 a6 15. Pa3 e4 16. Pe1 Te8 17. Pec2 Db6 18. Tb1 Ph6 19. Le3 Dc7 20. Pd4 Pf8 21. Te1 Ld7 22. Dc2
De aftrekaanval 22. Lxh6 Lxh6 23. Txe4 won een pion. Daarom was 21. .. Pg4 beter. 22. .. f5 23. b4 Pg4 24. Tbc1 Pe5 25. Lf1 Tac8 26. Lf4 Xander wil het paard slaan. 26. .. Db6! 27. Dd2
Verdedigt goed tegen de dubbele aanval, maar mist een truc. Het paard beslist de strijd 27. .. Dxd4! 28. Dxd4 Pf3+ 29. Kg2 Lxd4 30. Ted1 Lb2 31. Tb1 Lxa3 32. Tb3 La4, 0-1
In de volgende stelling is het minder duidelijk:
In deze Voorloper kijken we naar het insluiten van lopers. Een beroemd voorbeeld is de volgende openingsvariant.
Steiner - Capablanca
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. d4 b5 6. Lb3 Pxd4 7. Pxd4 exd4
8. Dxd4? Beter is 8. Ld5. 8. .. c5!
Dankzij dit ‘opstapje’ dreigt c4 met insluiting. 9. Dd5 Le6 10. Dc6+ Ld7 11. Dd5 c4 zwart won de loper en later de partij.
1.Wit aan zet (stap 2)
De oplossingen staan op bladzijde 30.
Wit wint materiaal
4. Wit aan zet (stap 4)
Tseshkovsky - Quinteros
Zwart aan zet
In een stelling als deze moet je, als je op a2 wilt slaan, daar eerst eens goed over nadenken. De zwartspeler zal dat wel gedaan hebben, maar...
1. .. Lxa2 2. b3 De loper is opgesloten. 2. .. a5 Een typerende wending om de loper te bevrijden, maar het werkt hier niet omdat de witte koning dichtbij is. 3. Kc3 a4 4. Kb2 axb3 5. cxb3 en het eindspel is verloren. (1-0)
Zwart aan zet (stap 3)
Zwart wint materiaal
5. Zwart aan zet (stap 5)
1. .. Lxa2 2. b3 Opgesloten! Nu levert 2. ..Td8 niets op: 3. Pg3 (haalt mat-achter-de-paaltjes eruit) 3. .. Td2 4. Kf1 gevolgd door Ke1 en wit wint. Zwart heeft echter een verrassende verdediging na 2. b3. Welke? Zie bladzijde 30.
3. Wit aan zet (stap 3)
Zwarts laatste zet was Pb8-d7. Waarom was dat niet zo handig?
6. Wit aan zet (stap 6)
Wint wit na 11. h5?
Is 1. .. Lxa2 goed?
Is 10. h5 goed?
2.
Jullie leren schaken op school met de schaakkist van SpeelZ. Heb je goed opgelet? Dan kan je vast deze puzzels wel oplossen. Wit is steeds aan zet. De oplossingen staan hieronder.
4.
Pb6-d7-e5-f3-g5+, g2-g4-g5-g6+
d3-g3-g5-h5+, Da7-a2-f7-g6/h
Vraag 7) f5-f6+, Pb6-d7-f8+, Lc2-b3-f7-g6+, Td1-
Vraag 6) vier manieren Dg7,Dh7,Df8,De8#
Vraag 5) Ph2 tussenplaatsen redt het paard
Vraag 4) Pf5-h6+
Lb1,Ld1,Ld3,Lxa4
Vraag 3) acht veilige zetten: Pd1,Pd3,Pc4,Pxa4
Vraag 2) Te2-f2-f4xh4
Vraag 1) acht zetten: f3,f4,g3,g4,h4,Kf1,Kh1,Kh2
Jeroen Bosch
Loek van Wely en Teimour
Radjabov vechten een persoonlijke vendetta uit in het KoningsIndisch. In de modevariant met 9. b4 staat het na zes onderlinge partijen 3-3. In Wijk aan Zee won onze landgenoot een fraaie aanvalspartij. Speelt u mee?
Loek van Wely - Teimour Radjabov Corus-toernooi 2009
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0–0 6. Le2 e5 7. 0-0 Pc6 8. d5 Pe7 9. b4 Ph5 10. Te1 Verreweg de populairste zet in de 9. b4 variant, maar in de vorige ontmoeting tussen deze twee kemp-
hanen koos Van Wely voor 10. g3 f5 11. Pg5 Pf6 12. f3 f4 13. b5 h6 14. Pe6 Lxe6 15. dxe6
fxg3 16. hxg3 Dc8 17. Pd5, Van Wely - Radjabov, Olympiade Dresden 2008.
Onze landgenoot won na een scherp gevecht.
10. .. f5 11. Pg5 Pf6 12. f3 Kh8 13. Tb1
Dit is de 'verrassing' die Van Wely met zijn secondant Chuchelov had voorbereid voor deze partij. De stelling na 13. Pe6 Lxe6 14. dxe6 hadden deze heren al vier keer eerder op het bord. Het sterkst is dan 14. .. Ph5!. 13. .. h6 14. Pe6 Lxe6 15. dxe6
De pion op e6 kan een nagel aan zwarts doodskist worden, bovendien is het heel prettig
voor wit dat veld d5 vrijkomt voor zijn paard. Maar op een slechte dag gaat pion e6 gewoon verloren natuurlijk. De vraag is dus of wit voldoende activiteit kan ontwikkelen. 15. .. fxe4
treft u de andere zetten aan die ook punten opleveren.
16. .. fxe42Pc6
17. .. Pd55Pg8
18. .. Ld36Pd4
19. .. Dg43g5
20. .. h44Pf6
21. .. Dg34gxh4
22. .. Dxh4 2Pxe6
23. .. Lxh62Kg8
24. .. Dh37Lxh6
25. .. Dxh6 2c6
26. .. Te38Kf7
27. .. Tf13cxd5
28. .. exd51Ke7
29. .. dxe61Kxe6
Totaal 50
De lezer heeft wit.
U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en
De strijd om de zege in de A groep van Corus lag dit jaar volledig open. Veselin Topalov, Viswanathan Anand en Vladimir Kramnik ontbraken, Magnus Carlsen, Alexander Morozevich en Vasili Ivan-
Wit staat nu helemaal gewonnen. Radjabov gaf op na 30. Tef3 a5 31. Le4.
De meest elegante winst, wit wint na 31. .. axb4 32. Ld5+.
chuk bleken hopeloos uit vorm. Desondanks werd er in Wijk aan Zee op het hoogste niveau gecombineerd. Om de wereldtop bij te benen, moet de lezer dit keer dieper rekenen dan normaal.
1. Zwart is aan zet2. Wit is aan zet3. Wit is aan zet4. Wit is aan zet
5. Wit is aan zet6. Wit is aan zet7. Zwart is aan zet8. Wit is aan zet
Ex-onderzoeker Johan Christiaen vindt dat schaken als keuzevak op lagere scholen moet worden aangeboden.
‘Schaken leert je na te denken voor je iets doet. Als je de mogelijkheden in een situatie eerst bekijkt en niet meteen van alles gaat roepen, kan je veel ruzies voorkomen. Schaken leert je ook te vallen en weer op te staan.
Schaken is het hele leven.’
Een Belgische studie van professor Leni Verhofstadt-Denève en Johan Christiaen uit 1976 onderzocht de effecten van het schaakspel in twee parallelklassen van het vijfde leerjaar in de gemeentelijke jongensschool in het Oost-Vlaamse Assenede (boven Gent, dicht bij Zeeuws-Vlaanderen, red.). De ene groep van twintig jongens kreeg twee jaar lang intensief schaakles van Johan Christiaen, in die tijd een sterke clubschaker. In totaal ging het om 42 schaaklessen van één uur. De andere twintig jongens werden helemaal niet bij het experiment betrokken.
Na twee jaar namen de Gentse onderzoekers bij de 40 leerlingen vergelijkende tests af.
‘
Het leven is een schaakspel ’
Johan Christiaen: "We hebben toen drie tests afgenomen. We hebben ten eerste de schoolresultaten van beide groepen op het einde van het vijfde en het zesde leerjaar met elkaar vergeleken. De kinderen die schaakles hadden gekregen, scoorden 5 tot 7 procentpunt beter dan de niet-schakers. Met díe resultaten moet je heel voorzichtig omspringen. De leerkracht die de rapporten invult, is immers op de hoogte van wie er schaakt en wie niet."
"Ten tweede hebben twee medestudenten psychologie, dus niet ikzelf, de leerlingen
Johan
Christiaen maakte klassieke studie over
effect schaaklessen op schoolprestaties
getest op enkele proeven van Jean Piaget (grondlegger van de cognitieve psychologie). Daarbij was ook de bekende vloeistofproef, die een significant resultaat opleverde. Het kind komt aan een tafel zitten waarop dertig lege glazen staan. Verder staan er vier vloeistoffen voor hem in een glas: vloeistof A, B, C en D. Die vloeistoffen lijken doorzichtig, er zit schijnbaar niets in, maar
dat klopt niet: in bepaalde vloeistoffen is een scheikundige stof bijgevoegd. De proefleider vraagt de leerling om goed te kijken. Hij doet een beetje van de Avloeistof en een beetje van de B-vloeistof in één van de dertig lege glazen en kijk, dat glas kleurt rood. Hij vraagt aan de leerling of hij dat ook kan én om alle mogelijkheden te na te gaan.
Wie weinig nadenkt, zal op goed geluk af wat vloeistoffen samen gieten. Ofwel verkrijgt hij dan de juiste kleur ofwel zit hij er glad naast. Enorm schoon was toen - ik krijg daar nu nog altijd de tranen van in de ogen - hoe de twee beste schakende leerlingen die proef aanpakten. Ze begonnen ook zoals de anderen, maar dan stopten ze plots en begonnen ze na te denken. Zoals een schaker nadenkt over de mogelijkheden in een schaakstelling. Die twee namen een blad en schreven alle combinatiemogelijkheden op: A+B, A+C, A+D, B+C enzovoort. De schaaksterkte bleek het best te correleren met de resultaten van deze vloeistofproef."
"Maar het allermooiste waren de PMS-tests. Het PMS (Psycho-Medisch-Sociaal Centrum) wist totaal niets af van de schaaklessen en heeft de klassieke Belgische taal- en rekentests voor het zesde leerjaar afgenomen bij onze Asseneedse leerlingen. Daaruit bleek, tamelijk verrassend, onder meer dat wie goed kan denken, ook taalvaardig is. De resultaten van de PMS-testen bij de schakers waren significant beter dan die van de niet-schakers."
Wonderwel gelukt
Waren er leemten in uw onderzoek?
"Ik gaf die jongens elke week een uur extra schaakles. Critici zouden daartegen kunnen opwerpen dat een uurtje extra basketles per week, als dat enthousiast en met inzet wordt gegeven, ook positieve effecten kan hebben op de intellectuele prestaties van de leerlingen. De andere groep van twintig leerlingen, de controlegroep die geen schaakles kreeg, kon in dat extra uurtje kiezen tussen basketten, naar huis gaan, huiswerk maken. Maar hoe zou je anders zo’n wetenschappelijk onderzoek praktisch moeten organiseren? Maar voor de rest is dat experiment wonderwel gelukt. Er is slechts één jongetje afgevallen omdat hij op het einde van het vijfde leerjaar naar een andere school is vertrokken.
En is er nog een leemte: ik heb later, onder meer als zaakvoerder van muziekwinkels, mijn medewerkers tot mooie resultaten weten te brengen. Ik ben een teambuilder, die erin slaagt zijn medewerkers enthousiast te maken. Ik denk en vrees dat ik die jongens in Assenede ook mee op een hoger niveau heb gebracht door mijn aanstekelijk enthousiasme en de goeie sfeer die ik in de schaaklessen creëerde. Ik zorgde ervoor dat ze naar de lessen bleven komen en dat ze wedstrijden konden spelen tegen kinderen uit Nederlandse scholen.
En ik vind het nu ook wel jammer dat ik geen schaakonderzoek bij meisjes heb gedaan."
Heeft uw onderzoek uit 1976 veel weerklank gehad?
"In het begin had mijn studie alleen weerklank in de psychologische vaktijdschriften. Dat veranderde toen de American Chess Foundation mijn onderzoek vertaalde en in boekvorm uitgaf. Ik kreeg plots reacties van psychologen uit Zuid-Afrika en Canada. Ik heb geen idee hoe mijn studie de Amerikanen ter ore is gekomen. Enkele jaren later zat ik in een totaal andere wereld: ik was zaakvoerder van Musikladen, een keten van 10 cd-winkels. Begin de jaren tachtig kreeg mijn studie in elk geval ook weerklank in de Belgische en vooral de Nederlandse pers, maar vreemd genoeg ook in een land als Turkije. De invalshoek van die artikels was steeds dezelfde: zullen onze kinderen beter presteren als we schaken als vak zouden invoeren in het lager onderwijs?"
Waarom is schaken op school (of beter: schaken op jonge leeftijd) goed voor kinderen?
"Het hele leven is een schaakspel. Schaken leert je na te denken voor je iets doet. Als je de mogelijkheden in een gegeven situatie eerst bekijkt en niet meteen van alles gaat roepen, kan je veel ruzies voorkomen. Er is een school in Brugge waar een gedreven juf
met succes de kinderen aan het schaken heeft gezet om er het verspreide pestgedrag uit te roeien.
Er is het sportelement: schaken leert je te verliezen, regels te accepteren. Schaken heeft een beleefdheidscode: je moet je tegenstander voor de partij bij voorbeeld gelukwensen. De regels in schaken zijn zonneklaar, in veel andere sporten is echt een scheidsrechter nodig. Schaken leert je ook te vallen en weer op te staan.
Een schaker leert mogelijkheden te toetsen die nog niet zichtbaar zijn. Het is het hypothetisch toetsen van mogelijkheden. Speel ik dit, dan volgt dat, dan doe ik weer dat, enzovoort. De complexiteit van dat hypothetisch denken is groter in schaken dan in andere sporten."
Op welke leeftijd is het rendement het grootst?
"Bij kinderen van de lagere school, dat staat vast. Ik zie dat sommige actuele Duitse onderzoeken al worden verricht bij kinderen van het tweede leerjaar. Dat vind ik relatief jong. Je wacht best tot de fase van het formeel operationeel denken bij kinderen, de fase waarin ze (in de leer van Piaget) hypothesen kunnen toetsen en een beroep kunnen doen op hun verbeelding. Dat is meestal rond een jaar of twaalf. In de middelbare school zullen schaaklessen nog een zeker effect creëren, maar geen intellectuele voorsprong meer ten opzichte van leeftijdsgenoten, omdat op dat moment het denken dan al volledig gevormd is. In de lagere school kunnen schakende kinderen sneller de hypothetische fase bereiken."
Zijn er ook negatieve kanten aan schaken?
"Als je te veel schaakt en te veel binnen zit, vreet dat op de duur aan de fysieke conditie."
Zijn er andere activiteiten die een vergelijkbaar resultaat opleveren?
"Ik heb daar helaas geen zicht op. Ik ver-
moed wel dat als je kinderen in dat wekelijkse extra uur bij voorbeeld een uurtje laat basketten en je als leraar je enthousiasme op de kinderen weet over te brengen, ze fysiek ook vooruitgang zullen boeken en respect leren opbrengen voor de regels en de tegenstander. Dat geldt wellicht ook voor andere activiteiten en sporten."
Zijn er later nog andere vergelijkbare onderzoeken gedaan?
"Het gaat dan toch meestal om theoretische onderzoeken die de resultaten van mijn onderzoek bevestigen, zelden om praktisch onderzoek. Ik ken geen onderzoeken waarin wordt gewerkt met een evenwaardige schaakgroep en een controlegroep, waarbij de eerste groep gedurende een voldoende lange periode schaakles krijgt en de tweede niet."
Is schaken ergens een verplicht vak op school? Zou het dat moeten zijn?
"Ik weet dat (onder meer) in Rusland, Turkije, Canada en Zuid-Afrika op school schaakles wordt gegeven, maar volgens mij meestal als keuzevak.
Het lijkt me geen goed idee om schaken als verplicht schoolvak in te voeren. Ik hoor de kritiek van velen al aanwaaien: er zijn nog zoveel andere waardevolle activiteiten, waarom moet het per se om schaken gaan? Ik pleit er wel voor om schaken als keuzevak op school aan te bieden. Een paar maanden of een trimester volstaan om kinderen de essentiële regels van het schaken aan te leren. Wie echt de smaak te pakken heeft, kan daarna nog naar een schaakclub overstappen. Als je de schaaklessen op school een jaar laat duren, word je gegarandeerd met afhakers geconfronteerd.
Als de leerkrachten op de lagere school niet mee willen, heeft het geen zin om schaken op te leggen op school. Maar je kan wel lesgevers van buiten de school inschakelen.
Dat is precies wat de Limburgse Schaakacademie (in Belgisch Limburg, red.) doet, van wie de schaaktrainers op school schaakles geven aan vele honderden kinderen. Daar doe ik mijn hoed voor af, dat is echt werken van onderuit."
Bent u van plan ooit nog schaakonderzoek te verrichten?
"Mijn schaakonderzoek uit 1976 biedt mogelijkheden voor een follow-up. De gemeenteschool van Assenede heeft de gewoonte al haar vijftigjarigen opnieuw uit te nodigen. Zoveel jaren later intrigeert het sociale aspect me. Ik heb me indertijd in mijn schaaklessen voor die kereltjes ingezet, ik ben nieuwsgierig naar wat er van hen is geworden. Vragen als: heeft u later nog geschaakt in uw leven, wat is u uit die schaaklessen van toen bijgebleven, heeft u het hypothetische denken uit het schaken kunnen benutten, toepassen in andere maatschappelijke of professionele gebieden. Zijn de beste schakers van toen ook het meest geslaagd in hun leven? En het zou leuk zijn om zo’n onderzoek nog eens over te doen als ze allemaal 75 zijn. Zo’n follow-up onderzoek is een droom van mij. Ik zou dan wel moderne psychologen van nu bij dat nieuwe onderzoek moeten betrekken."
Voor meer informatie zie: www.schaakacademie.be
De studie van Johan Christiaen: klik op Artikels, klik op 1981 cognitieve ontwikkeling.
Schaken tegen pesten: klik op Artikels, klik op 2008 artikel uit ‘Klasse’ voor Leerkrachten.
Uit:
‘Klasse’ voor leerkrachten
Het opvallendste effect van schaken op de houding van leerlingen blijkt in een klas met gewoon begaafde kinderen met ernstige emotionele problemen of gedragsstoornissen. "De eerste weken doen ze niets anders dan stukken ruilen en heel snel spelen. Je moet ze time-outs geven, want ze raken zo dolgedraaid dat de stukken onder de banken vliegen en ze enkele minuten rust nodig hebben. Maar naarmate het schooljaar vordert, worden ze steeds rustiger. Ik merk dat hun partijen langer duren, tot uiteindelijk het volle halfuur voor één partij. Schaken maakt het makkelijker om leerlingen stil te krijgen dan andere lesactiviteiten."
De basisscholen in Amsterdam krijgen bezoek. Vanaf februari komt een schaakkaravaan langs met een aanbod dat niemand kan weigeren: schaaklessen voor kinderen, schaakmateriaal, puzzels en een DVD, een opleiding voor leraren en ouders en dat allemaal gratis. Bovendien worden de deelnemende kinderen gedurende een jaar KNSB-schoolschaaklid.
De schaakkaravaan is een activiteit van het Max Euwe Centrum. Projectleider Eddy Sibbing legt uit wat er gaat gebeuren. "De schaakkaravaan gaat in februari van start. We beginnen met schaaklessen te geven aan dertien groepen van vijftien kinderen op zes scholen. We hebben voor de werving gebruik maken van bestaande contacten. Voor het vervolg gaan we mailen. Het project loopt drie jaar. We hopen tijdens de projectperiode op dertig groepen per jaar, dat zijn ongeveer zeventig tot tachtig scholen."
Door wie worden de lessen gegeven?
"We maken gebruik van gediplomeerde schaaktrainers uit Amsterdam. Ik zie ze niet alleen als schaakleraar, maar ook als
propagandist voor het schaken. Onder die trainers zitten flink wat jongeren die de afgelopen jaren een opleiding hebben gevolgd. De animo is behoorlijk groot; uiteraard krijgen ze betaald voor de lessen die ze geven. Ik kan nu al tien trainers inzetten en daar komen later nog eens tien anderen bij. Wij willen een kwalitatief goed aanbod doen."
Wat kunnen de scholen verwachten?
"De lessen bestaan uit maximaal vijftien bijeenkomsten. Dan zit je ongeveer op de helft van Opstapje 1 uit de stappenmethode en kennen de kinderen de basisregels. Natuurlijk willen we de kinderen leren schaken, maar het is net zo belangrijk dat ze er plezier in hebben. De schaaklessen kunnen worden gegeven tijdens de
naschoolse opvang, maar onder schooltijd is ook mogelijk. De school kan kiezen. We gaan er wel van uit de kinderen uit eigen vrije keuze meedoen. Als afsluiting van de lessen gaan we ieder half jaar een groot schaakevenement voor de kinderen organiseren. Dat moet laagdrempelig en spelenderwijs zijn. Een van de doelstellingen van het project is ook dat er een vervolg komt. Daarom stellen we als eis dat de deelnemende scholen een ouder, stagiaire of leerkracht laten meelopen, zodat zij later de zaak kunnen overnemen. Bijvoorbeeld door lessen aan nieuwe groepen te geven of door vervolglessen. We bieden die mensen een gratis cursus Schaaktrainer Stap 1 aan. Op die manier proberen we het tekort aan schaakleraren te verhelpen."
Heb je al enig zicht op de belangstelling? "Uit een eerste reactie is veel animo gebleken. Er is in Amsterdam altijd een redelijk goede belangstelling voor schoolschaak geweest. Of het een succes wordt hangt af van de kwaliteit van de trainers. Je ziet heel vaak dat een school stopt wegens gebrek aan schaakleraren. We proberen met dit project structuur aan te brengen in het lesaanbod en in het opleiden van leraren."
Alles is gratis in dit project. Hoe kan dat? "Het project in Amsterdam wordt gedurende drie jaar gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Alles wordt uit die subsidie betaald, dat maakt het project laagdrempelig. De gemeente Amsterdam ondersteunt de lessen met een subsidie vanuit het project Jippie, Jeugdsport in Beweging. Verder helpen ze ons facilitair.Ons doel is meer leraren te krijgen, de scholen een goed aanbod te doen en voor continuïteit te zorgen. Na de projectfase moet het schoolschaak zichzelf bedruipen, maar er is op de scholen geld genoeg en schaken is goedkoop."
Hebben de verenigingen er ook wat aan? "In principe gaat de groep kinderen op bezoek bij een schaakclub in de buurt. De betreffende clubs weten dat het er aan komt en worden te zijner tijd door ons bij het project betrokken." Meer informatie vindt u op www.maxeuwe.nl (Mbdw)
Minze bij de Weg
"Het concept van SpeelZ is zeer nuttig, erg leuk en zinvol. Dit blijkt ook uit het enthousiasme van de kinderen die schaken". "Het concept van SpeelZ is goed en compleet." "Het is erg leuk
omdat alles ook stapsgewijs gaat". Dit zijn drie reacties van basisscholen in Rotterdam die met SpeelZ aan de slag zijn gegaan. Ze zijn te vinden in een rapport dat studenten Commerciële
Economie van de Hogeschool van Rotterdam in opdracht van de KNSB en het Servicepunt West hebben geschreven.
SpeelZ is nuttig, leuk en zinvol
Wat is SpeelZ?
Even recapituleren, wat is SpeelZ precies?
SpeelZ bestaat uit een kist met schaakmateriaal die bedoeld is om kinderen op de basisschool te leren schaken. De kist bevat lesmateriaal en schaakspelletjes voor de kinderen en een handleiding voor de docent. Dit lesmateriaal is gebaseerd op de stappenmethode. Daarnaast bevat iedere SpeelZ kist borden en stukken voor tien kinderen en een demonstratiebord. Het lesmateriaal wordt eigendom van de gebruiker, het spelmateriaal is voor een jaar in bruikleen. Het gebruik van een SpeelZ kist voor tien kinderen kost €125 per jaar, dat is slechts €12.50 per kind per jaar.
SpeelZ werd in 2007 geïntroduceerd en is sindsdien op vele tientallen scholen in gebruik genomen. In januari werd alweer de 87ste school genoteerd en het 1074ste SpeelZ lid ingeschreven. De scholen zijn enthousiast en de kinderen vinden schaken leuk. Daarom wil de schaakbond graag dat meer scholen op de hoogte zijn van dit mooie product. Om uit te zoeken hoe dit het beste kan gebeuren werden de Rotterdamse studenten ingeschakeld.
We kunnen hier niet de volledige inhoud van het onderzoek weergeven. De KNSB zal met de aanbevelingen aan de slag gaan. Wel willen we u een paar conclusies noemen waar een schaakvereniging iets mee kan beginnen.
• Scholen reageren vaak positief op het idee om kinderen te laten schaken. Bij sommige scholen kan dat tijdens de normale lesuren. Vaak krijgt schaken een plaatsje tijdens de buitenschoolse opvang.
• Brede scholen hebben in het bijzonder belangstelling voor schaken. In combinatie met een schaaktrainer en SpeelZ kan de school een totaalpakket aan zijn leerlingen aanbieden.
• Basisscholen hebben voldoende geld. Daarom vormen de kosten van SpeelZ vrijwel nooit een bezwaar. Ook een financiële vergoeding voor een docent kan er meestal wel vanaf.
• Leerlingen van PABO’s die zelf een beetje kunnen schaken zijn erg geschikt als schaakleraar.
• Een proefles schaken is heel geschikt om een school enthousiast te maken voor SpeelZ.
• Scholen maken in het voorjaar hun plannen voor het volgende schooljaar en schaffen hun producten in juni aan. Wees er dus op tijd bij.
Het is duidelijk: veel scholen staan open voor het schaken en bieden schaakverenigingen graag de kans om kinderen aan het schaken te krijgen. Het kost de vereniging niets: het leveren van een beetje mankracht of het vinden van een docent is voldoende. Wanneer verenigingen de kans grijpen kan het schaken op de basisschool een nog groter succes worden dan het nu al is. En dat willen we als schakers toch allemaal: kinderen enthousiast maken voor onze mooie sport?
Wie meer wil weten over SpeelZ kan terecht op de website van de KNSB www.schaakbond.nl Klik op het logo SpeelZ in derechter kolom. Direct een kijkje nemen op www.speelz.org kan ook. Heeft u vragen, neem dan contact op met het bondsbureau van de KNSB. Het bovengenoemde onderzoek kan worden opgevraagd bij het bondsbureau van de KNSB. Informatie over de Hogeschool van Rotterdam vindt u op www.rotterdamuniversity.nl
Kleine kinderen die als grootmeesters spelen; een jochie van van elf jaar (Ilja Nyzjnyk) dat meespeelt in het kampioenschap van de Oekraïne en als tienjarige een internationaal toernooi in Moskou weet te winnen met een TPR van 2633; de veertienjarige, in Nederland wonende Anish Giri die vorig jaar het HSG open won: schakende wonderkinderen blijven niet alleen de schaakwereld verbazen, ze zijn vaak een inspiratie voor jonge beginners. Daarbij komt dat het aanzien van de schaaksport bij kinderen én ouders nog steeds hoog is. Veel kinderen wíllen schaken en de start wordt vaak op school gemaakt. Een korte surftrip door het internet.
We beginnen op de website van de schaakbond, www.schaakbond.nl klikken door naar het menupunt ‚jeugd’ en dan verder naar ‚schoolschaken’. Daar vindt u informatie over het project schaken op school met SpeelZ, een gezamenlijke actie van drie denksportbonden die zich richt op de jeugd van de basisscholen. De schaakbond, de dambond en de go-bond hebben de handen ineen geslagen om het project van de grond te krijgen. Op de overzichtelijke subsite van de schaakbond www.speelz.org vindt u alle benodigde informatie over dit project.
Veel informatie over schoolschaak vindt u ook op de websites van de regionale bonden. Voor de webadressen verwijs ik u graag naar de website van de KNSB. Alle sites hebben een menupunt ‘jeugd’ en een ondermenu ‘schoolschaak’ waar u allerlei relevante informatie voor uw regio op kunt zoeken. Uiteraard hebben ook vele clubs een eigen jeugdpagina op hun website die zich ook met schoolzaak bezighoudt en het
is natuurlijk ondoenlijk in dit korte bestek alle relevante jeugdschaakpagina’s te bezoeken. Toch zijn er sites die opvallen: Bijzonder interessant in dit kader is de website van de schaakclub S.V. Het Kasteel uit Wijchen, te vinden onder www.svhetkasteel.eu Klik op ‘jeugd’ en dan op het ‘jeugd beleidsplan’. Dit beleidsplan is informatief voor scholen en ouders die graag eens willen weten hoe het er op een schaakclub aan toe kan gaan. Vaak is de stap van schoolschaak naar clubschaak voor jonge schakers groot, maar dit prima opgezette jeugdbeleidsplan kan worden gebruikt om in dialoog te treden met ouders, scholen en andere verenigingen.
Bij onze zuiderburen vinden we een prima website die zich bezighoudt met school- en jeugdschaak, www.schaakacademie.be De Schaakacademie Limburg, ook wel de Slim genoemd, heeft zich als doel gesteld een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van kinderen en jeugd op maatschappelijk en cultureel vlak. Handige informatie vindt u onder
het menupunt ‘schaken op school tijdens de lesuren’. Onder de veel gestelde vragen (FAQ) vindt u antwoorden op vragen als: ‘is schaken op school wel zinvol’ of ‘hoe kunnen wij schaken op onze school introduceren?’. Een prima site, waar veel scholen en verenigingen handige tips en ideeën kunnen vinden!
In Duitsland heeft de universiteit van Trier enkele jaren geleden onderzoek gedaan naar de waarde van het schaken op school. Verschillende schoolschaakprojecten hebben van de resultaten gebruik gemaakt. Veel informatie hierover vindt u op www.schachstiftung.de Als u op die site naar downloads gaat en vervolgens naar Studien zum Wert des Schachspiels vindt u de resultaten van enkele praktijkonderzoeken. De Studie St. Georgen is overzichtelijk en laat de positieve gevolgen van het schaken op school duidelijk zien.
Eric van ReemIn de vorige drie afleveringen bespraken we stellingen voortkomend uit het Frans. In het eerste deel (onder A) werd de ketenstrijd belicht die ontstaat in de doorschuifvariant (1. e4 e6 2. d4 d5 3. e5). In het tweede deel (onder B) hebben we onze aandacht gericht op varianten na 3. Pc3. In deel 3 keken we naar, wat velen het juweel van de Franse verdediging noemen, de Winawervariant die ontstaat na 3. .. Lb4.
In dit vierde en laatste deel rest ons nog één speelwijze die ook tot weer heel specifieke stellingsbeelden leidt, namelijk de ontwikkeling van het witte damepaard naar d2.
Zwart heeft nu twee belangrijke strijdwijzen:
C1) 3. .. c5
Met deze pionzet accepteert de zwartspeler dat hij een stelling met een geïsoleerde pion moet gaan spelen na 4. exd5 exd5 5. Pgf3 Pc6 6. Lb5
Ld6 7. dxc5 Lxc5 8. 0-0 Pe7 9. Pb3 Ld6 10. Te1 0-0.
Met een zetverwisseling was de bovenstaande stelling op het bord gekomen:
Karpov - Korchnoi, Moskou 1974:
11. Lg5 Dc7 12. c3 Lg4 13. h3
Lh5 14. Le2 h6 15. Lxe7 Pxe7
16. Pfd4 Lxe2 17. Dxe2 a6 18.
Df3 Tad8 19. Tad1 Td7 20. Pf5
Pxf5 21. Dxf5 Tfd8 22. Te3 g6
23. Df3 Lf8 24. Ted3 Dc6 25.
Pd4 Da4 26. a3 h5 27. T1d2
Lh6 28. Dd1 Dc4 29. Te2 Dc7
30. Pc2 b5 31. Pe3 Dc5 32.
Ted2 Lxe3 33. Txe3 Te7 34.
Txe7 Dxe7 35. g3 De6 36. h4
Kg7 37. Kg2 De4+ 38. Kh2 Df5
39. Kg2 De4+ 40. Df3 Dxf3+ 41.
Het hoofdthema in deze stelling wordt duidelijk. Wit probeert lichte stukken te ruilen, waarbij hij vooral zijn best doet om de zwartveldige lopers te ruilen. 22. .. Lb6 23. Pfd4 Le4 24. f3 Lf5 25. Lf2 Dd7 26. Kf1 Pxd4 27. Lxd4 Lc7 28. g4 hxg4 29. hxg4 Le6 30. Pc5 Db5+ 31. De2 Dxe2+ 32. Txe2 Lc8 33. Pe6 Lxe6 34. Txe6 Kg7 35. Lc5 Tf7 36. Lxa7 Le5 37. Le3 Td7 38. f4 Kf7 39. Tb6 Ld6 40. Kf2 f5 41. Kf3 Lf8 42. Ld4 Le7 43. gxf5 gxf5 44. a4 Lh4 45. b4 Ld8 46. Th6 Le7 47. a5 Td6, 1-0
De speelwijze (C) 3. Pd2 staat bekend als de Tarraschvariant. De belangrijkste gedachte achter deze paardontwikkeling is dat wit de mogelijkheid openhoudt om met c2-c3 zijn centrumpion op d4 een natuurlijke dekking te geven als zich na (.. Pf6, e5) een ketenstrijd gaat afspelen. Het nadeel van deze paardsprong laat zich makkelijk raden: de loper op c1 kan niet zo eenvoudig ontwikkeld worden.
De strijd tegen de geïsoleerde pion neemt nu een aanvang. In principe kan de zwakte van pion d5 zwart parten gaan spelen in het eindspel. Zwart moet het hebben van actief spel, wits lange termijnplan is om de pion op d5 grondig te blokkeren en hem vervolgens te belagen.
Er is in de jaren ‘70 een tweekamp gespeeld tussen Karpov en Korchnoi waarin een levendige discussie werd gevoerd over dit type stelling. Hoewel Karpov in al die partijen de lakens uitdeelde, slaagde hij er niet in een bres te slaan in de taaie verdediging van zijn toenmalige rivaal. Een voorbeeld uit die tweekamp:
Kxf3 Kf6 42. Kf4 Te8, remise.
De volgende wat modernere partij geeft een beeld te zien van de verdedigende taak die zwart te wachten staat.
Motylev - Roghani, Yerevan 2001.
11. Ld3 h6 12. h3 Pf5 13. c3 Lc7 14. Lc2 Dd6 15. Dd3 g6 16. Dd1 h5 17. Lg5 Ld7 18. Dd2 Tae8 19. Tad1 Txe1+ 20. Txe1 f6 21. Lxf5 Lxf5 22. Lh4
C2) 3. Pf6
Zwart daagt zijn tegenstander uit om er opnieuw een pionnenketen van te maken. Het nadeel voor de zwartspeler is dat wit heel snel een bijzonder sterk centrum dreigt op te bouwen. Vandaar dat hij genoodzaakt is om dat zo snel mogelijk aan te tasten en dat gaat ten koste van een lelijke strategische concessie. 4. e5 Pfd7 5. Ld3 c5 6. c3 Pc6 7. Pe2 cxd4 8. cxd4 f6 Hier gaat het om. Zonder dit zetje zal de zwartspeler moeilijk tot tegenspel komen, maar het grote bezwaar is dat hij met een zwakke achtergebleven pion op e6 en de zwakte van veld e5 komt te zitten. In de praktijk blijkt echter dat zwart middels actief stukkenspel over (meer
dan) voldoende tegenspel beschikt. Het grote vraagstuk in deze variant ontstaat na 9. exf6 Pxf6 10. Pf3 Ld6 11. 0-0 Dc7 Dit is een belangrijk stellingtype dat vrij ver is uitgeanalyseerd.
Zie de partij Navara - Stellwagen, Wijk aan Zee 2006.
Dit is een mooi voorbeeld van moderne openingstheorie. Als een zwartspeler zich inlaat op deze variant moet hij dit standaardkwaliteitsoffer op zijn repertoire hebben. Zonder dit offer zou hij strategisch gezien aan de rand van de afgrond raken na 16. .. Pf4 17. Pxf4 Lxf4 18. Lg3 en wit heeft bereikt wat hij wil.
Helaas grijpt zwart mis. Hij had moeten gaan voor 17. .. Tf8 18. Lg3 Ld7 19. Tad1 of 19. Tac1 Tac8 20. Dd2 Lxg3 21. hxg3 Db6 22. Pf4 Kg8 23. Pg6 Tf7 24. Tfd1 Td8 25. Tc3 zoals in Sermek-Gleizerov, Saint Vincent 2001.
18. Kh1 Tf5 19. Lg6 Ld6 20. Lxf5 exf5 21. Tae1 Ld7 22. Pc3 Db6 23. Dd2 f4 24. Pxd5
12. Lg5
Hier is ook 12. g3 met de bedoeling Lf4 wel eens geprobeerd. Die ruil is in principe gunstig voor wit maar inmiddels weten de zwartspelers hoe zij dit strategische idee moeten bestrijden. Na 12. .. 0-0 13. Lf4 Pg4 blijkt zwart in de praktijk volwaardig tegenspel te hebben.
12. .. 0-0 13. Lh4
Wit wil graag Lh4-g3 in de stelling brengen om opnieuw de zwartveldige lopers te ruilen. Zonder deze loper neemt de zwarte aanvalskracht af waarna de positionele zwaktes in de stelling blootgelegd zouden kunnen worden.
13. .. Ph5 14. Dc2 h6 15. Lh7+ Kh8 16. Lg6 Txf3!?
Dit wordt getoond in de partij Rublevsky – Sharavdorj, Duisburg 1992. In deze partij werd direct 15. Lg6 gespeeld, zonder invoeging van 15. Lh7+ Kh8. Er volgde 15. .. Pf4 (in plaats van Txf3) 16. Pxf4 Lxf4 17. Lg3 Db6 18. Tad1 Ld7 19. De2 Tf6 20. Lb1 Lxg3 21. hxg3 Le8 22. g4 Lg6 23. Pe5 Le8 24. Dd3 g6 25. De3 Kg7
Db5 25. Pxf4 Lb4 26. Dd1 Lxe1 27. Txe1 Df5 28. Lg3
Te8 29. Txe8+ Lxe8 30. d5
Pe5 31. f3 Pg6 32. Pe6 Lf7
33. Dd4!? Lxe6 34. dxe6
Dxe6 35. Dxa7 Dd5 36. Da4
Kh7 37. De4 Dxa2 38. Dxb7
h5 39. Db4! Dd5 40. Kh2
Dg5 41. Dd4 Pe7 42. Lh4!
Pf5 43. Lxg5 Pxd4 44. Kg3
Kg6 45. Le3 Pb3 46. Kf4 Kf6
47. Lb6 g6 48. Le3 Ke6 49.
Kg5 Kf7 50. f4 Pa5 51. f5
gxf5 52. Kxf5 Pc4 53. Ld4
Pd6+ 54. Kg5 h4 55. Lc3 Pc4
56. Kxh4 Pe3 57. g4 Kg6 58. b4 Pd5 59. b5 1-0
Illustratieve partijen:
26. g5! (Zo breekt wit door.) 26. .. hxg5 27. Dxg5 Pxd4 28. Pg4 Pe2+ 39. Kh1 Tf8 30. De5+, 1-0
We keren nu terug naar onze hoofdpartij. 17. Lxh5
De aanname van het offer levert ook interessante stellingbeelden op: 17. gxf3 Lxh2+ 18. Kh1 Pf4 19. Pg3 Lxg3 (19. .. Dd6 20. Kxh2? Pxd4 21. Dc3 e5 met aanval.) 20. fxg3 Pxg6 21. Dxg6 Pxd4 22. Tac1 Dd7 23. Tf2 zoals voorkwam in de partij VolzhinJohannessen, Bergen 2000. 17. .. Lxh2+?
Motylev - Roghani Yerevan 2001.
Navara - Stellwagen Wijk aan Zee 2006.
Rublevsky - Sharavdorj Duisburg 1992.
Reageren?
Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl
De Amsterdamse schaakvereniging Caissa heeft de verenigingsprijs 2008 gewonnen. Deze prijs wordt door de KNSB beschikbaar gesteld voor de vereniging die in een kalenderjaar de grootste ledenwinst heeft behaald. Bij Caissa kwamen er in 2008 netto 29 leden bij. De club groeide daarmee tot een ledenaantal van 137 op 1 januari 2009. De prijs bestaat uit een grootmeesterclinic ter waarde van 1000 euro. Wie de grootmeester wordt en hoe het programma eruit gaat zien mag Caissa in overleg met hem bepalen. Voorzitter Dennis Breuker over de ledenwinst: "Die is denk ik te danken aan een combinatie van factoren. Ten eerste hebben we een heel mooi clubgebouw op een gemakkelijk met het openbaar vervoer te bereiken locatie gekregen. En ten tweede is het aantal jeugdleiders uitgebreid. Daardoor konden we de bestaande jeugdledenstop opheffen. Op een gemiddelde clubavond zijn er nu tussen de vijftig en zestig mensen. Het is er nu zelfs wel een beetje druk, maar ik denk dat we tot 160 leden het met wat passen en meten wel redden. Belangrijk is ook het enthousiasme van de leden, en zeker ook van al onze vrijwilligers. Verder is de diversiteit van onze leden ook onze kracht. Ons jongste lid is zes jaar, ons oudste 98. En ook zijn alle sterktes vertegenwoordigd: van elo 1000 tot elo 2300 en alles ertussenin."
Zie www.caissa-amsterdam.nl
Leonid Kubbel werd in St. Petersburg op 25 december 1891 geboren. Hij is ook bekend onder de voornamen
Karl Artur Leonid
Zijn eerste studie werd al gepubliceerd in 1904.
Het echte werk begon in 1909.
Zijn enorme productie wordt geschat op 2800 problemen en studies.
2. Leonid Kubbel
Shakmatny Listok 1922
Wit begint en wint
In 1922 begon Kubbel met het schrijven voor de nieuwe Sovjet-schaaktijdschriften.
Hij componeerde een klassieker voor zijn rubriek.
De opdracht van de tweede studie maakt een vreemde indruk, omdat wit moeite lijkt te hebben om remise te houden. 1. Pc6! Kxc6 2. Lf6 Kd5
3. d3!! Wit doet duistere doch geniale zetten. 3. .. a2
4. c4+! Kc5 Zwart lijkt vlot te winnen. 5. Kb7! a1D 6.
Le7 mat! Tenslotte komt de aap uit de mouw.
1. Leonid Kubbel
Tweede EV Rigaer Tageblatt 1909
Wit begint en houdt remise
Zwart dreigt te promoveren.
Van de weeromstuit gaat wit offeren. 1. Ld3! exd3 2. c5! Er dreigt mat in één. 2. .. Lxc5 3. Ta4+ La7 4. Tb4 d2 5. Txb2
Wit mag niet treuzelen. Zie 5. Tb5? Lb6! 6. Txb6 Ka7. 5. .. d1D 6. Tb8+ Lxb8 pat.
Wit heeft alles weggeven.In deze eenvoudige studie herkennen we de krachtige stijl van Kubbel.
Terwijl zwart 'beslissende' zetten deed, construeerde wit stiekem een matnet. Kubbel bleef heel actief. Hij componeerde veel en schreef talloze artikelen. Een hoogtepunt was de publicatie van een boek met 150 geselecteerde studies in 1925. Tijdens de grote zuiveringen kon hij doorgaan. Een tweede boek met 250 studies verscheen in 1938. In toernooien bleef hij onderscheidingen winnen. De volgende studie toont zijn briljante creativiteit en techniek.
De zwarte koning kan moeilijk worden gevangen. 1.
Ph2! Er dreigt 2. Pg4 mat. 1. Ke3 2. Pg4+ Kf4 Na 2. .. Ke4 3. Pf6+ Kf5 4. Pd7! wordt een dame veroverd of mat gegeven. 3. Df1+ Ke4 4. Pf6+ Kd4 5. Dd1+ Kc4 6.
Dxd5+ De zwarte koning staat op een tweesprong.
4. Leonid Kubbel
Shakhmaty 1955/56
Wit begint en wint
1. Dg1+ Pg6+ 2. Dxg6+! 2. fxg6? De5+ leidt tot remise. 2. .. fxg6 3. f7+ Kh7 4. fxg6+
3. Leonid Kubbel
Eerste prijs Club toernooi 1940
Wit begint en wint
A. 6. .. Kc3 7. Da8! en de zwarte dame wordt gevangen!
B. 6. .. Kb4 7. Da2! Niet 7. Da8? Da5!
Tweemaal verandert de jacht op de koning in een vangst van de dame.
Leonid kon zelf lang zijn gang gaan, maar de tragedie van deze tijd had hem al getroffen in 1938, toen de geheime politie zijn oudere broer Arvid vermoordde. Leonid stierf tijdens de Duitse belegering van Leningrad op 18 april 1942. Zijn jongere broers Evgenyen Troitzky verhongerden ook. Het was een barre tijd. Olga, Leonids vrouw, overleefde de rampen en had zijn papieren bewaard. Daardoor konden er tientallen jaren composities en artikelen van haar man verschijnen. Hierna volgt een studie, die eigenlijk in 1937 werd gecomponeerd.
Wit dreigt tot dame te promoveren. In twee varianten zijn minorpromoties noodzakelijk. A. 4. .. Kxg6 5. f8T+! Niet 5. f8D+? Kh7 6. Lxh5 pat. B. 4. .. Dxg6 5. f8P+!
Er zijn meerdere boeken over Kubbel verschenen. Een verzamelwerk vormt T.G. Whitworth, Leonid Kubbel's Chess Endgame Studies, Cambridge 2004 (herziene uitgave).
16. fxe4 Niet goed is 16. Pxe4 Dc8 en zwart haalt de pion op. Na 16. fxe4 wordt 16. .. Dc8 beantwoord met 17. Pd5.
17. Pd5 Wit moet het actief spelen. Niet goed zijn 17. Lg4 (1 punt) 17. .. Pd4 18. Pd5 Pg8! gevolgd door .. c6 en zwart gaat de voorste e-pion winnen. 17. Le3 (1 punt) 17. .. Pd4 is ook prima voor zwart. Na 18. Lxd4 exd4 19. Dxd4 Te8 staat zwart al wat beter.
17. .. Pg8 Radjabov dekt veld e7 zodat het paard van c6 kan spelen, waarna hij met ...c6 het witte paard kan verjagen. Waneer dat allemaal gelukt is kan hij gaan denken aan het veroveren van e6. Natuurlijk mag zwart niet op d5 nemen en wit een gedekte vrijpion op e6 bezorgen. Ook zeer slecht is 17. .. Pxe4 18. Dd3 Pf6 19. Dxg6.
18. Ld3 Zet de loper op een nuttige plek, maar maakt toch vooral ruimte voor de witte dame om op zoek te gaan naar de zwarte koning. Dat geeft meteen aan waarom 18. Lg4 veel minder is. Na 18. .. Pd4 en .. c6 staat zwart goed. 18. Tf1 Txf1+ 19. Lxf1 Pd4 20. Dg4 c6 is wat beter voor zwart volgens Tsesarsky. Ook andere zetten leveren wit niks op: 18. c5 Pd4 19. Lc4 c6 en 18. Le3 Pd4. Voor een van deze zetten krijgt u 2 punten
19. .. g5 De kracht van 19. Dg4 schuilt ook in het verhinderen van 19. .. c6? Deze zet is nu namelijk
niet goed vanwege 20. Dxg6! cxd5 21. exd5 Pf6 22. Lxh6 met zeer sterke aanval en al drie pionnen voor het geofferde stuk. Wit wint al na 22. .. Tg8 23. Lg5 De8 24. Te3!.
20. h4 Het profylactische 20. Dh3 (3 punten) was de keuze van Ponomariov, zes jaar geleden in Wijk aan Zee tegen Radjabov! Na 20. .. c6 21. Pe3 Df6 22. Pg4?! (22. Pf5 is beter, en 22. Tf1 Dxe6 23. Txf8 Txf8 24. Dxe6 Pxe6 25. Pf5 gaf wit voldoende compensatie voor een bijna gelijke stelling in Klimov - Shomoev, Kemerovo 2007) 22. .. De7 23. Le3?! Pxe6 (Ponomariov - Radjabov, Wijk aan Zee 2003) had wit niet genoeg compensatie voor de pion en hij verloor uiteindelijk na de nodige verwikkelingen. Op 20. Le3 (2 punten) volgt weer gewoon 20. .. c6.
20. .. Pf6 Op onmiddellijk slaan op h4 volgt 20. .. gxh4 21. Le3 c6 en nu 22. Lxd4! en wit wint middels een directe mataanval na 22. .. exd4 23. e5! of 22. .. cxd5 23. exd5 exd4 24. Dg6 Pf6 25. e7. In plaats van 21. .. c6 is 21. .. Pf6 22. Dxh4 (22. Dh3) 22. .. Pxe6 23. Lxh6 een variant van Ftacnik die zetverwisseling met de partij betekent. Hij gaat overigens (net als Radjabov) verder met 23. .. Kg8? waarna hij vindt dat wit slechts iets beter staat. Ongetwijfeld waren Van Wely en Chuchelov van deze analyse op de hoogte!
21. Dg3 Duidelijk de beste zet. Het is eerder zwart die wat beter staat in het eindspel na 21. e7 (1 punt) 21. .. Pxg4 22.
exd8D Taxd8 23. hxg5 Td7. Zwart staat goed na 21. Dh3 g4! 22. Dg3 (22. e7 gxh3 23. exd8D Taxd8) 22. .. Pxe6.
21. .. gxh4 Tijdens de persconferentie noemde Loek dit een 'grote stap in de verkeerde richting'. Juist was 21. .. Pxe6 22. hxg5 Pxd5 23. gxh6 Pdf4 (of 23. .. Lf6 24. exd5 Lh4 met zeer onoverzichtelijke complicaties die ongetwijfeld door het koppel Chuchelov/Van Wely zijn onderzocht.) 24. hxg7+ Pxg7 wat al wel was voorgekomen in een aantal correspondentiepartijen. Slecht is trouwens 21. .. Ph5? 22. Dh3 en er dreigt 23. e7 en 23. hxg5.
22. Dxh4 Er is geen goede reden om niet op h4 terug te nemen met behoud van aanval. U krijgt 1 punt voor 22. Dg6 waarna zwart beschikt over 22. .. De8 23. Dxe8 Pxe8. En ook 1 punt voor 22. Dh3 Pg8 23. b5!?.
22. .. Pxe6 22. .. Pxd5? 23. Dxd8 Taxd8 24. exd5 is een verloren eindspel.
23. Lxh6 Zwart heeft geen problemen na 23. Dh3 (1 punt) 23. .. De8 24. Lxh6 Dh5! 25. Dxh5 (25. Dxe6? Pg4 26. Lxg7+ Kxg7 27. Dd7+ Kh8 en zwart wint; 25. Lxg7+ Kxg7) 25. .. Pxh5 26. Le3 Phf4.
23. .. Kg8 Dit is de beslissende fout. Zwart staat verloren na de krachtzetten van Van Wely op zet 24 en 26. Veel beter was 23. .. Ph7 waarna Van Wely 24. Dxd8 (of ook 24. Lxg7+ Kxg7 25. Dg4+ Phg5 26. Tf1 met beter spel voor wit.)
24. .. Taxd8 25. Le3 zou hebben gespeeld. Dat eindspel ziet er plezierig uit voor wit.
24. Dh3 Deze zet dwingt nemen op h6 af en is alleen maar goed in combinatie met de 26e zet van Van Wely. Als u gezien heeft dat wit na 24. Dg3 c6 beschikt over de sterke zet 25. Tf1! dan verdient u zeker 4 punten: 25. .. cxd5 26. exd5 met aanval. 24. Lxg7 (1 punt) 24. .. Pxg7 25. Dh3 c6; 24. Le3 (2 punten) 24. .. c6 25. Dh3 Dd7.
24. .. Lxh6 Andere zetten maken het wit makkelijker: 24. .. Dd7 25. Lxg7 Kxg7 26. Te3, 24. .. Tf7 25. Tf1!, 24. .. De8 25.Tf1, en 24. .. Pd4 25. Te3!.
25. Dxh6 Hier geeft 25. Dxe6+ Kg7 het witte voordeel weg.
26. Te3 Na deze fraaie zet wint wit geforceerd in de aanval. Wit staat ook beter na 26. Tf1! (6 punten). Een lange voorbeeldvariant: 26. .. cxd5 27. exd5 Pf4 (27. .. Pg7 28. Lg6! wint) 28. Tf3! (wit wil meer dan eeuwig schaak na 28. Dg5+ Kh8 of 28. Txf4 exf4 29. Dg5+ met eeuwig schaak na 29. .. Kh8 - maar niet 29. .. Kf7? 30. Dg6+ Ke7 31. Dg7+ Tf7 32. Te1+ en wint) 28. .. Dc8!? (of 28. .. Db6+ 29. Kh1 Dd4 30. Tbf1 met winnende aanval.) 29. Tg3+ Kf7 30. Lg6+ Pxg6 31. Txg6 Df5! 32. Txf6+! (niet 32. Dg7+ Ke8 33. Tf1 Dxf1+ 34. Kxf1 Ph5+) 32. .. Dxf6 33. Tf1 Ke7 34. Txf6 Txf6 35. Dg7+ Tf7 36. Dg5+ Tf6 37. c5 en wit staat beter. Niet 26. Pe3 Tf7 26. Pxf6+? Txf6 en zwart staat duidelijk beter;
hetzelfde geldt voor 26. Pc3 Pf4.
26. .. Kf7 Er is geen redding meer. Aannemen van het offer verliest na 26. .. cxd5 27. Tg3+ Kf7 28. exd5 en wit wint zijn geofferde materiaal net als in de partij terug omdat het paard niet van e6 mag wijken wegens Tg7+ en Lg6+. Ook verliezend is 26. .. Pg7 27. Tg3 Pfe8 28. Tf1 (28. Pe3) 28. .. Txf1+ 29. Lxf1 cxd5? (29. .. Dd7 30. Le2! cxd5 31. Lg4!) 30. De6+.
Diagram 1:
Sasikiran - Kasimdzhanov
1. .. Lxb2+!, 0-1 (2. Kxb2 Dc4+)
Diagram 2:
Morozevich - Smeets
1. Lxd5+, 1-0. 1. .. Kxd5 2. e4+ gevolgd door Kxc4 is een technisch gewonnen eindspel.
27. Tf1 Van Wely betrekt zijn laatste stuk bij de aanval. Ook winnend is 27. Tf3 (2 punten) Wit wint een stuk na 27. Pxf6 (1 punt) 27. .. Dxf6 28. Tf3 Pf4 29. Dxf6+ Kxf6 30. g3 Tg8 31. Kf2.
28. .. Ke7 28. .. Pf4 faalt op 29. Txf4 exf4 30. Dg6 mat!
29. dxe6 Wit wint ook na 29. Tef3 (1 punt) 29. .. Db6+ (29. .. Pf4 30. Txf4! exf4 31. Dg7+ Tf7 32. Te1+ is uit) 30. c5 Pxc5 31. bxc5 Dxc5+ 32. T1f2.
Diagram 3:
Aronian - Movsesian 1. Txd5, 1-0. Na 1. .. Kxd5 loopt de witte g-pion door.
Diagram 4:
Pruijssers - Bitalzadeh 1. Txe6+! fxe6 2. De5, 1-0
Diagram 5:
Dominguez - Morozevich 1. Tb8!, 1-0
Vraag:
De verrassende verdediging is 1. .. Lxa2 2. b3 a5 3. Ta1 a4! 4. Txa2? Beter is bxa4 maar ook dan staat zwart goed. 4. .. ab3! 5. Txa8 5. Tb2 kan niet vanwege Ta1 mat. 5. .. b2! Of bxc2 en zwart promoveert.
Opgave 1: 1. h4 Tb2+ 1. .. h5 2. Txg6! 2. Kh3 Kf8 3. h5 Lxe4 4. fxe4 Pxe4 en wit won.
(Suetin - Lipnitsky, 1950)
Opgave 2: 1. .. f5 2. Pc5 f4 In de partij ging zwart overigens later nog de mist in en verloor. (Banning - Posch, 2002)
Opgave 3: 1. g4 Le6 2. d5 en de loper kan geen kant meer op. (Vereggen - Maessen, 2008)
Opgave 4: Ja. 11. h5 Le4 12. f3 Lb4 13. Ld2 f6 14. Pxc6 bxc6 15. Lf1 en de loper gaat verloren.
Let op: Om tot de juiste prestatierating te komen voor deze aflevering van De Lezer aan Zet, moet u uw aantal behaalde punten met 2 vermenigvuldigen voordat u in de tabel kijkt.
80-100 >2400
70-80 2300-2400
60-70 2200-2300 50-60 2100-2200
40-50 2000-2100 30-40 1900-2000
20-30 1800-1900 0-20 <1800
29. a5!
Een fraaie doorbraak die een vrijpion oplevert.
Dat kost zwart een stuk. 29. .. Pxb5 30. axb6 Pd6 31. Txe6! Txe6 32. Ld5 Kf7 33. Pd8+ Ke7 34. Pxe6 c4 35. Lxc4, 1-0.
Wang Yue - Agdestein, NH Chess, Amsterdam 2008.
Diagram 6:
Leon Hoyos - Bosboom 1. Tg8!!,Plotseling staat de zwarte Koning in een matnet. Er volgde nog 1. .. Tg7 2. Dh6+ Kf5 3. Txg7, 1-0.
Diagram 7:
Wang - Ivanchuk
1. .. Txb2! 2. Kxb2 Dxa3+ 3. Kb1 Db3+ 4. Ka1 4. Kc1 c3 verandert niets aan de uitslag. 4. .. c3, 0-1.
Diagram 8:
Movsesian - Adams 1. Td8! Dg7 2. Txg8+ Kxg8
3.Tg3, 1-0 Opgegeven vanwege 3. .. Pg6 4. De4 (of 4. Df3) gevolgd door 5. h5 met stukwinst.
(De Groot - Van Scheltinga, 1946)
Opgave 5: Ja! In het algemeen kan je beter niet op a2 vanwege de insluiting met b3: 1. .. Lxa2 2. b3 Maar hier heeft zwart 2. .. Lb1 3. Pe3 Lh6 en de witte loper ontsnapt met pionwinst voor zwart. (Ujhazi - Antunac, 1963)
Opgave 6: Ja. Na 10. h5 Le4 11. f3 kan zwart de witte koningsstelling binnenkomen met 11. .. Lxe5 12. dxe5 Dxe5 13. Lc3 Dg3+ 14. Kd2 d4 15. Lxd4 e5 16. Lc3 en wit staat goed. Het zou heel knap zijn als je ook gezien hebt dat wit nu na 16. .. Ld5 17. Df1! speelt. (Makogonov - Solmanis, 1949)
407 Nieuw: DGT 960
558 Stukken 501 Oprolbaar demonstratiebord
Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Schaakklokken
401 DGT 2010 59,00
401-J DGT 2010 met jubileum opdruk van DGT Op=Op49,50
410-R DGT XL rood 63,00
410-B DGT XL beige 63,00
412 Easy Game timer. Simpele digitale schaakklok. In rood, groen of geel 29,00
402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20
403 BHB houten klok 39,30 ............
404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50 ............
406 Digitale Garde klok 75,00 ............
407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen
De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)
Spelmaterialen
502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit7,50............
502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit5,75............
503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zondercoördinaten 32,50 ............
504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 5,50............
505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50 ............
506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00 ............
509 Houten stukken,maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50............
540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houtenkistje 28,50............
541 Palissander houten stukken, maat 4 Niet verzwaard met vilt in houten kistje 24,50............
558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 28,50............
Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)
501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50............
519 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm geel/zwart. Magnetische stukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 35,00............
530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 72,00............
510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00............ 511 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 31 cm 89,50............
550 Reisschaakspel, maat 4 rolbord met plastic stukken in canvas tas 19,25............
CD’s
709 Tasc chess CD Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00............
711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat!Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95............
712 Fritz 11. Zeer sterk spelend schaakprogramma 49,90............
713 Fritz for Fun, Nederlands, een spelend programma voor alle speelsterkten 19,75............
714 Rybka 3, zeer sterk spelend programma 49,50............
Wedstrijdformulieren en reglementen
621 KNSB Notatieformulieren Dubbel 100 vel met doordruk 13,50............
630 KNSB Notatieformulieren enkel
100 vel. Geen doordruk 7,50............
972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50............
Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: tel. 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl
Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Boeken
646 De wereld van de schaakopening 2
Flankopeningen. Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............ 647 De wereld van de schaakopening 3 E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren24, 95 ............
650 De Kracht van het paard.
Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman16,95............ 651 De macht van het loperpaar. Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95............ 652 Matten 5, schaaktijdschift 11,95............ 653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste
Auteur: Karel v.d. Weide14,95............
654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer
Auteur: Renzo Verwer11,95............
Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.
Werkboeken
Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer
U kunt bovenstaande artikelen bestellen door de ingevulde lijst te sturen naar:
SchaakenGowinkelHetPaard Haarlemmerdijk173 1013KHAmsterdam Tel020-6241171 Fax020-6270885 info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl
