Schaakmagazine 2008 - oktober

Samenwerking maakt sterk

Gert Ligterink 25 jaar columnist

Twee nieuwe boeken

Jan Werle

kampioen van de Europese Unie

Gratis catalogus:

WGM Erika Sziva /

IM Johan van Mil

Adriaan van Ostadepad 5, 5684 AS Best

Tel: 0499 46 03 20

www.debestezet.nl

info@debestezet.nl

VOF De Beste Zet

verzendhuis voor schaakboeken, -materiaal, -computers en -software

Vakkundig, goedkoopen snel!

Nieuwe producten:

• The Berlin Wall - Cox € 23,99

• Starting out: the c3 Sicilian - Emms € 18,95

• DVD The Tarrasch Defence - Davies € 26,50

Bestsellers:

• Garry Kasparov on Modern Chess: Kasparov vs. Karpov € 39,95

• Starting out: d-pawn Attacks: Colle-Zukertort, Barry and 150 Attacks € 19,95

• DVD Rybka 3 Aquarium - Rajlich, vanaf € 49,95

Speciale aanbieding:

• The Pirc in Black and White - Vigus, van € 23,95 voor € 13,95!!

Haarlemmerdijk173

1013KHAmsterdam

Tel020-6241171

Fax020-6270885

info@schaakengo.nl

www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

SchaakenGowinkel HetPaard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse

Schaakbond

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Koos Bloemsma

Jeroen Bosch

Gert Devreese

René Duret (tekeningen)

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

Karel van der Weide

Redactieadres:

Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem.

Telefoon: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem,

Tel: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Verschijning

volgendenummer: week 51 2008

Sluiting kopij: 17 november 2008

Vormgeving & lay-out:

De Loods Ontwerpers

Informatief

Surftips.................................................................25

22

inhoud De Bond

Wie wordt vrijwilliger van het jaar......9

De projecten..........................................21

Wedstrijdkalender.........................28

Winkel..............................................31

Schaaktechniek

Combinaties.....................................19

De lezer aan zet.................................19

Studies van de gebroeders Platov....20

Begrijp wat u doet: Frans..................26

Oplossingen.......................................29

voorloper

In dit nummer:

Nilofar Sekandar.....................................................15

De partijen van Nilofar............................................16

Minorpromotie........................................................17

Groots festijn in Mierlo...........................................18

Sjaak & mat.............................................................18

Jaargang 115 • no.5 • oktober 2008 16 9

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Jan Werle was in Liverpool de beste schaker van de Europese Unie

recht toe recht aan

Een spannende Siciliaan, wiens aanval komt eerst? Hint: gaatje maken!

Het antwoord staat op bladzijde 30.

Oók grondlegger Schaaknieuws

Herman Grooten

In de artikelenserie over oudere meesters krijgt Herman Grooten in Schaakmagazine van augustus 2008 terecht veel aandacht. Hij heeft in allerlei rollen veel betekend voor de schaakwereld in algemene zin en voor schakers en schaaksters in het bijzonder. Herman mag wat mij betreft een voorbeeld worden genoemd.

In het artikel is één belangrijk onderdeel van zijn inzet wellicht weggevallen. Herman Grooten was in 1985 één van de belangrijke, zo niet de belangrijkste grondlegger voor het nog steeds verschijnende blad Schaaknieuws. Ik werd toen door hem gevraagd om één van de hoofdredacteuren van het eerste uur te worden. Op het internationale toernooi van Gent, toen het grootste open toernooi van Europa, mocht ik namens hem voor de eerste keer Schaaknieuws aanprijzen.

Zijn (schaak) enthousiasme was vanaf het begin hartverwarmend. Hij was in Eindhoven een centraal persoon in de pioniersfase en zeker in de jaren daarna. Alhoewel deze veelzijdige IM al lange tijd niet meer aan het blad Schaaknieuws verbonden is, mag dat voor de geschiedenis niet onvermeld blijven. Schaaknieuws bestaat nog steeds. Herman legde (mee) het fundament waarop later kon worden voortgebouwd.

Hans Berrevoets

Dordrecht

(oud-hoofdredacteur Schaaknieuws)

Correcties

1: In het artikel over Open Kampioen Ali Bitalzadeh in het augustusnummer van Schaakmagazine staat op bladzijde 8 in de partij Bitalzadeh - Van den Doel een storende fout. Bij het redactioneel bewerken van

de tekst werd van de 28e zet van zwart 28 .. g6 gemaakt. In de partij werd echter 28 .. a6? gespeeld.

De partij verliep verder zoals in Schaakmagazine staat gepubliceerd.

2: In het interview met Herman Grooten noemt hij Ruud van Dongen als zijn inspirator. Dat moet zijn Huub van Dongen

Schaak lampen Schaak kaas

Jan Mercx uit het Limburgse Stein is verzamelaar van schaakattributen.

Boeken, knipsels, spelen, van alles heeft hij ondergebracht in het kleine schaakmuseum in zijn zolderkamer. Een knutselaar is hij ook.

Hij houdt ervan zijn eigen schaakstukken te maken. Omdat een museum aan huis het natuurlijk moet doen met een beperkte ruimte moest Mercx creatief zijn. Waar laat je al die schaakspelen als je ze niet in dozen wilt stoppen? Het antwoord van Mercx was even simpel als handig: gebruik alle wanden van de ruimte, dus ook het plafond. Hij ontwierp schaakspelen die je als een lamp aan het plafond kunt hangen. Je kunt zeggen dat Mercx letterlijk ondersteboven van het schaken is.

Kunstenaar Berry heeft een schaakspel van kazen ontworpen. Het schaakspel was te zien tijdens de kunsttiendaagse in de Noordhollandse plaats Bergen. Het spel is eventueel te huur; het is niet te koop. De afmetingen van de koe zijn 100 x 70 x 25 centimeter. Het bord meet 244 x 122 centimeter. De stukken zitten in twee kratten. Berry is een van de kunstenaars uit de stal van Schaakkunst. Meer daarover op www.schaakkunst.nl

Schaken in de ruimteJan Werle:

Dat je op vrijwel iedere plaats kunt schaken zagen we in het vorige nummer van Schaakmagazine Hans Böhm, Robin Swinkels en de Amerikaanse schaakster Anna Zatonskih speelden op Curaçao onder water tegen elkaar. In plaats van het water in te gaan kan je ook de lucht in. Of beter gezegd de ruimte.

De 46-jarige Canadese ruimtevaarder Gregory Chamitoff is een schaakliefhebber. Om zijn verblijf in het International Space Station wat op te vrolijken begon hij eind september aan een schaakpartij tegen de kinderenvan de Stevenson Elementary School in Bellevue, Washington. Deze lieten op hun beurt alle inwoners van de aarde meestemmen over de tegenzetten. De NASA heeft een website geopend waarop de partij te volgen is: http://main.uschess.org/nasa2008 Of de partij nog bezig is op het moment dat dit nummer van Schaakmagazine verschijnt was bij het afsluiten van het blad niet bekend. En of het niet alleen letterlijk maar ook figuurlijk een partij op hoog niveau is geweest weten we evenmin. Neem daarvoor een kijkje op de site.

Een

Onverwacht succes in Liverpool

Jan Werle

kampioen van de Europese Unie

Erik Hoeksema

Amper had de KNSB Jan Werle geselecteerd voor de Nederlandse ploeg op de Olympiade, of de 24-jarige grootmeester uit Groningen maakte deze uitverkiezing meer dan waar door in Liverpool kampioen te worden van de Europese Unie. Met een monsterscore van 8 uit 10, voor erkende toppers als Adams, Short, Bacrot en Tiviakov. En dat terwijl Jan eerst helemaal niet wilde meedoen in Liverpool! Werle was naar de Engelse havenstad afgereisd om zijn Roemeense vriendin Josefina Paulet te coachen, maar eenmaal daar aangekomen liet hij zich toch overhalen om zelf ook mee te doen.

Na een magere schaakzomer - toernooien in Londen, Antwerpen en Curaçao hadden hem een paar ratingpunten gekost - begon hij zonder hoge verwachtingen aan de klus in Liverpool. Dit werkt vaak toch het bestejezelf geen druk opleggen en gewoon vrijuit spelen. Na een valse start van 1 uit 2 won Jan vijf partijen op rij, een uiterst succesvol Zwitsers gambiet. Soms was het krachtsverschil tijdens deze tussensprint wel erg groot. In de derde ronde werd het ouderwets prijsschieten tegen Tim Kett uit Wales, rating 2247.

Werle - Kett

Stelling na 30. .. Tf8

Alles wint hier natuurlijk, maar Jan deed het elegant:

31. Ta1! Txf6 32. Lb5+ Pa7 33. Lc6 en mat.

In de vijfde ronde won Jan met kleine middelen een pion tegen de sterke Franse meester Romain Edouard, rating 2501. De afronding was weer spectaculair.

Bitalzadeh - Werle

Stelling na 16. .. Tfe8

Hier lijkt 17. c4 de aangewezen zet om de sluimerende reus op b2 tot leven te wekken.

In plaats daarvan volgde er: 17. dxc5? Pd7!

Met een helder plan: Pd7xc5-d3. 18. c4 Pxc5 19. Dh5 Txd2 20. Dxf5 Pd3!

Veel sterker dan 20. .. Txb2 21. Dxc5. De loper op b2 lijkt een sterk stuk, maar wordt spoedig van de lange diagonaal verdreven.

21. Lc3 Tc2 22. La5

Nogal uit de koers, maar wat anders? Op 22. Ld4 volgt 22. .. c5 en na 22. Lxg7 Kxg7 23. Dg5+ Kf8 24. Dh6+ Ke7 heeft wit niet genoeg voor het geofferde stuk.

Werle - Edouard

Stelling na 34. .. Kf7

35. Pc6! Ta6 36. Te7+ Kf6? Een vraagteken, maar misschien was Edouard ook wel blij om verlost te worden van deze puinhoop. Na 36. .. Kf8 37. Txc7 wint wit gemakkelijk. 37. g5+!

en zwart gaf op, zonder het ondekbare mat na 37. .. Kf5 38. Kf3! af te wachten.

In de zesde ronde stond het duel met Ali Bitalzadeh - de held van Dieren - op het programma. De opening verliep niet ongunstig voor Bitalzadeh, maar ineens stak hij Werle de helpende hand toe.

de Jan eerst een stuk en later nog een kwaliteit om de vaart erin te houden. Objectief gezien stond Fridman ongetwijfeld totaal gewonnen, maar achter het bord is het vaak heel lastig om de juiste afwikkeling te vinden. Je zoekt de meest ‘cleane’ oplossing, niets is helemaal bevredigend, die klok tikt maar door en ineens zit je echt in de problemen.

Werle - Fridman in vijf diagrammen, deze partij laat zich het beste lezen als een spannend stripverhaal.

Stelling na 24. .. Pd7

Zwart staat klaar om zijn stelling met Pd7-b6 verder te beveiligen. Goed of niet, er moeten opnieuw harde maatregelen getroffen worden.

25. Txb5!? cxb5 26. Db1 Pb6

27. Dxb5 Dc7 28. Lb7+ Kb8

29. Lh2

Het is ongelooflijk, met een volle toren achter doet wit een rustige positiezet om tegenoffers met Txg3 uit de stelling uit te halen.

Met zwart een toren meer wordt er gewoon doorgeschaakt. Even later lukt het Werle om d4-d5 door te drukken.

22. .. De7 23. Lb4 c5 24. La5 De6

Ik zie geen duidelijk bezwaar tegen 24. .. Txc4, maar ook het eindspel staat duidelijk beter voor zwart.

25. Dxe6 Txe6 26. Tab1 h6

27. Tb8+ Kh7 28. Tb7 Ta6 29. Ld8 f5

Zwart gaat een pion winnen. Hoewel Bitalzadeh zich hierna nog geweldig weerde had Werle dertig zetten later de vis op het droge.

In de zevende ronde won Jan in een geweldig spektakelstuk van de Duits-Letse grootmeester

Daniel Fridman, rating 2637. Min of meer gedwongen offer-

Werle - Fridman

Stelling na 18. .. b4

Na het voor de hand liggende 19. Pe2 a5 zag Werle geen actieve plannen voor wit, dan maar een stukoffer. 19. a5 bxc3 20. bxc3!?

Want na 20. axb6 cxb2 21. Dxb2 Db4+ kan zwart de dames ruilen.

20. .. Pd7 21. e5

Wit heeft geen directe dreigingen, maar zwart heeft ook geen duidelijk pad naar een snelle winst. Een paar zetten later een tweede kritiek moment:

Stelling na 36. d5!

Ook voor deze zet geldt: correct of niet, hij moet gespeeld worden. Wie eenmaal is begonnen met gokken moet niet aarzelen om de inzet op de juiste momenten te verhogen. In tijdnood moet Fridman nu een zware beslissing nemen. 36. .. Pxd5? gaat natuurlijk niet wegens 36. Lxd5+, na 36. .. exd5 komt 37. e6 en ook 37. .. Txe5 38. d6 ziet er op het eerste gezicht onspeelbaar uit voor zwart. Toch was dit de oplossing: na 37. .. Txe5! 38. d6 heeft zwart het geniepige 38...Dxb7!! met directe winst. Dat laatste trucje zag Fridman niet in de gauwigheid, en hij gunde wit een gedekte vrijpion op d6.

Het is duidelijk, de partij is aan het kantelen, zwart is de controle aan het verliezen. Even later vlucht Fridman in een eindspel waarin alleen wit kansen heeft.

dreun voor Fridman, het doet me denken aan een uitspraak van Godfried Bomans: "Of je wint, of je gaat voor een half jaar onder de wol."

Stelling na 41. .. Dd7

In het eindspel blijken de witte vrijpionnen gevaarlijker dan het extra stuk van zwart.

42. Dxd7 Pxd7 43. Lxf7 Td8 44. Lxe6 Pxe5 44. f7 Pg6 en zo kan zwart het nog net bij elkaar houden.

Murw gebeukt door het witte bravoure-spelletje slaagde Fridman er niet in om de linies gesloten te houden. De stelling na 56 zetten spreekt boekdelen:

Na een snelle remise tegen Michael Adams, met afstand de hoogste ratinghouder in Liverpool, wachtte Werle in de negende en voorlaatste ronde opnieuw een zware tegenstander. Met zwart tegen de jonge Viktor Laznicka, het grootste talent dat momenteel in Tsjechië rondloopt - er zijn prettiger vooruitzichten. Maar juist nu het er echt om ging was Werle volledig op zijn post - dit werd zijn beste partij.

Laznicka - Werle

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 d5 4. Pf3 dxc4

Het aangenomen Catalaans. Werle heeft iets heel actiefs voorbereid.

5. Lg2 c5 6. 0-0 Pc6 7. Pe5!

Alles bekend, en alleen na de tekstzet mag wit op een plusje hopen. Het idee is 7. .. Pxe5 8. dxe5 Pd7 9. f4 Tb8 10. a4! Le7

11. Pa3 en wit wint zijn pion met voordeel terug.

7. .. Ld7 8. Pa3 cxd4 9. Paxc4 Lc5 10. Db3 0-0 11. Dxb7 De scherpste zet. Veiliger is 11. Lf4.

11. .. Pxe5 12. Pxe5 Tb8 13. Df3 Ld6 14. Pc6 Lxc6 15.

Dxc6 De7

Stelling na 56. Kg7

Het paard op f8 wordt volledig gedomineerd. Wit wint al het materiaal met rente terug. 56. .. Pd7 57. Lxd7 Txd7 58. Kg8 Txf7 59. Kxf7 Kb6 60. Te3 Kxa6 61. g4 Ld8 62. Te5 La5 63. Txa5+ en zwart gaf op. Wat een

Wit heeft het loperpaar en een meerderheid op de damevleugel, zwart is beter ontwikkeld en heeft een mobiel centrum. Zoals altijd is de vraag: wat weegt zwaarder?

16. Da4 e5 17. Tb1 h6 18. Ld2

Een belangrijk moment. Wit staat klaar voor b2-b4. Dat verhindert Werle en in één moeite door schakelt hij het witte loperpaar uit.

18. .. Lb4! 19. Lxb4 Txb4 20. Da3 e4! 21. Tfc1 Td8 22. Tc2

Na 22. Tc4 heeft zwart het sterke 22. .. a5! waarna wit niet kan profiteren van de penning.

22. .. Pg4 23. Tbc1 d3! 24. exd3 e3!

Een krachtig pionoffer, zwart heeft nu een levensgevaarlijke aanval.

en wit gaf op. Na 29. Dc3 volgt eenvoudig 29. .. Dxc3 30. bxc3 Tb1+ 31. Ke2 Te1+ en zwart wint.

Ineens ging Werle alleen aan de leiding, en in de laatste ronde greep hij de titel dankzij een solide plusremise met wit tegen de Fransman Vachier

25. Tc8?

Dit verliest zonder slag of stoot. Na 25. fxe3 Dxe3+ 26. Kh1 moet zwart kiezen: verder op aanval spelen met Tb5-h5 of gewoon de kwaliteit pakken met 26. .. Pf2+. Het beste is misschien nog de verrassende computerzet 25. Lf1! exf2+ (of 25. .. Pxf2 26. Tc7) 25. Kh1 met een tamelijk onoverzichtelijke stelling.

25. .. Txc8 26. Txc8+ Kh7

Het is hopeloos voor wit: op 26. f3 volgt 26. .. e2, en na 26. Le4+

Txe4! 27. dxe4 exf2+ 28. Kf1

Dxe4 wint zwart in de aanval.

27. Te8 exf2+ 28. Kf1 Dc5

Lagrave. Hierna stond de kersverse kampioen van de Europese Unie geduldig de pers te woord. Ja, hij had zich serieus op iedere partij voorbereid, gemiddeld zo’n drie uur. Of een rechtenstudie makkelijk te combineren is met het grootmeesterschap? Is goed te doen, dankzij een speciale topsportregeling mag hij er zeven jaar over doen i.p.v. de gebruikelijke vier jaar. Werkt hij thuis hard aan het schaken? Iedere dag houdt Jan zich zo’n twee uur echt intensief met schaken bezig, dus echt serieus analyseren en niet wat zitten klooien op ICC. Hij is benieuwd waar zijn grenzen liggen, slaagt hij erin om structureel een hoger niveau te halen? Hij is van plan om tot zijn dertigste op topniveau te blijven spelen. Na je dertigste laat je zenuwstelsel je in de steek en wordt het tijd om een gewone baan te zoeken. Kortom, we hebben nog een jaar of zes om van het spel van Jan Werle te genieten!

1. Werle 8

2. Adams. Short. Laznicka 7.5

3. o.a. L’Ami, Tiviakov, Smeets, Bacrot, Beljavski 7

Het bloeiende Nederlandse verenigingsleven is niet denkbaar zonder de inzet van tienduizenden vrijwilligers. Voorzitters, penningmeesters, trainers, jeugdleiders en vele, vele anderen. Zonder hun belangeloze inzet zou de wereld van sport, cultuur en hobby er heel anders uitzien. Het leven zou een stuk armer en saaier zijn.

Wie wordt de vrijwilliger van het jaar?

In de afgelopen vijf jaar schreef Schaakmagazine een wedstrijd uit om de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar. Ook dit jaar vragen wij u om kandidaten voor de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar bij de redactie aan te melden. Is er in uw omgeving iemand die in de afgelopen periode onmisbaar is geweest voor de schaakvereniging, een vrijwilliger die de vereniging tot bloei heeft gebracht? Laat het weten aan de redactie van Schaakmagazine. Let wel: het gaat niet alleen om mensen die veel doen. Ook kandidaten die bijzondere bijdragen leveren komen voor de titel in aanmerking.

Wij willen graag het volgende weten:

• de naam van de vrijwilliger

• een overzicht van zijn of haar activiteiten in de afgelopen jaren

• eventueel andere redenen om de vrijwilliger in het zonnetje te zetten

De winnaar van deze wedstrijd zal in het decembernummer van Schaakmagazine in het zonnetje worden gezet. U kunt uw materiaal onder vermelding van Schaakvrijwilliger van het jaar tot zondag 18 november sturen naar: Redactie Schaakmagazine

Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem e-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Wil Haggenburg overleden

Op 23 september is schaakorganisator

Wil Haggenburg in Amsterdam overleden. Hij is 68 jaar geworden. Haggenburg heeft in de afgelopen veertig jaar in de Nederlandse schaakwereld een vooraanstaande rol gespeeld als organisator en arbiter. Hij deed dat op landelijk en op nationaal niveau. Als wedstrijdleider was hij onder andere actief bij het Open Kampioenschap van Nederland in Dieren, bij het Corus Schaaktoernooi in Wijk aan Zee en bij alle grote internationale toer-

nooien die in deze periode in Amsterdam hebben plaatsgevonden. Ook leidde hij tientallen andere landelijke en regionale toernooien. Haggenburg is vanaf de oprichting lid geweest van de Ratingcommissie van de KNSB. Ook heeft hij geruime tijd deel uitgemaakt van de Scheidsrechterscommissie van de KNSB. Samen met Internationaal Arbiter Geurt Gijssen heeft Haggenburg aan de wieg gestaan van het Nederlandse systeem indelen op Zwitsers. Dit systeem is later internationaal overgenomen.

Jong team naar Olympiade

Nederland vertrekt met een jong team naar de schaakolympiade.

Loek van Wely komen Daniel Jan Smeets, Jan Werle en voor Nederland in actie. Captain is de Belgische grootmeester van RussiVladimir Chuchelov. Het vrouwenteam bestaat uit Zhaoqin Peng, Petra

Marlies Bensdorp, Arlette

Lisa Schut. De Israëlische Arthur Kogan is hier de teamcaptain. De Olympiade wordt van 12 tot 25 november gespeeld in Dresden.

50PlusBeurs

Veel belangstelling voor de KNSB-stand op de 50PlusBeurs. Zie ook blz. 21. (foto Geert van Tongeren)

Ook voor de kaderopleidingen van de KNSB is Haggenburg van onschatbare betekenis geweest. Hij ontwikkelde de opleidingen voor Indelingsdeskundige A en B. De handleidingen die voor deze cursussen worden gebruikt zijn nog steeds in belangrijke mate gebaseerd op zijn oorspronkelijke versie.

Wil Haggenburg heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de Schaakbond Groot Amsterdam (SGA). Hij heeft er diverse bestuursfuncties verricht en talloze wedstrijden georganiseerd. Namens de SGA zat hij vele jaren in de Bondsraad van de KNSB. Haggenburg was erelid van de SGA en Lid van verdienste van de KNSB

Johan Hut

Schaakclubs die gaan samenwerken, komt dat doordat de ledentallen teruglopen? Soms wel, maar de laatste jaren zijn er een paar opvallende samenwerkingsverbanden ontstaan tussen clubs waarmee het juist heel goed gaat. De redenen zijn verschillend, maar de overeenkomst is dat de clubs elkaar niet als concurrenten zien en samen iets moois tot stand brengen.

Kennemer Combinatie

De naam is duidelijk: vier clubs uit het Kennemerland (Haarlem en omstreken) trekken samen op. Sinds 2006 waren dat al Bloemendaal, Chess’cool en Het Spaarne, vanaf dit seizoen doet ook Heemstede mee. De belangrijkste gezamenlijke activiteit is de externe competitie, de vier clubs spelen tezamen met vijftien teams (exclusief jeugdteams), wat een record is in de geschiedenis van de Nederlandse clubcompetitie.

Sterker door samenwerking

Het voordeel is heel herkenbaar. Clubs in de derde klasse KNSB of promotieklasse hebben vaak twee of drie spelers die best in de tweede klasse of nog hoger zouden kunnen spelen. Die spelers zijn constant in de verleiding om een andere club te zoeken en dat wordt in Haarlem nu voorkomen. De eerste twee teams spelen inmiddels in de tweede klasse en het vlaggenschip mikt op de eerste klasse en misschien zelfs hoger. De spelers kunnen echter gewoon in hun eigen interne competitie blijven spelen, een speler van Het Spaarne wordt dus niet weggelokt naar Bloemendaal, wat zonder de samenwerking misschien wel zou gebeuren. Daarnaast mag

iedereen aan de competities van de andere clubs meedoen, zonder daar contributie te hoeven betalen. Voor de sterksten is er ook een kroongroep (elf ronden Zwitsers) van zo’n dertig man met een gemiddelde rating van bijna 2100.

Frank Taylor, voorzitter van de Kennemer

Combinatie, is vooral blij dat veel talentvolle jonge spelers voor het Haarlemse schaakleven blijven behouden. "Als ze gaan studeren, waaieren ze uit, maar momenteel zien we dat ze toch hier blijven spelen." Zelf is hij lid van Bloemendaal, maar hij roemt vooral Chess’cool. Dat is de nieuwe naam

voor Het Oosten, een club die zich heeft omgevormd tot een jeugdschaakclub met een daaraan verbonden schaakschool en drie speellocaties verspreid over de stad. Taylor: "Chess’cool is in Haarlem de motor voor de toekomst. Er is een enorm goede begeleiding, er is ook aandacht voor de mens in de schaker. Ze kijken naar de ontwikkeling van de kinderen, of ze bijvoorbeeld niet te snel worden gebracht." De sterkste spelers krijgen regelmatig training van Dimitri Reinderman, in twee groepen van elk vijftien man, naar sterkte ingedeeld. Training van een grootmeester, diverse mogelijkheden voor interne compe-

Schaakclubs slaan de handen ineen

tities en extern de mogelijkheid om binnen een paar jaar naar het hoogste niveau door te stoten, dat zijn de voordelen van de Kennemer Combinatie.

HWP en Santpoort

Enkele van de deelnemende clubs werkten al sinds 1995 samen als ‘Samenwerkende Haarlemse Schaakverenigingen’ (SHS). Daarin zat ook Het Witte Paard Haarlem (HWP), maar die wilde niet meegaan in de gezamenlijke competitieteams omdat de club zelf al negen teams heeft. Wel blijft HWP samen met de andere clubs het Kennemer Open organiseren, een toernooi dat op de zaterdagen van de KNSB-competitie plaatsvindt en waarin de wat zwakkere spelers dus kansen krijgen. De expertise van HWP zal in die samenwerking welkom zijn,

de club organiseert met het ROC Nova College-toernooi en sinds een paar jaar het BDO Chess Tournament de twee sterkst bezette toernooien van Haarlem. Twee jaar geleden begon HWP een nieuw samenwerkingsverband met Santpoort. Belangrijkste activiteit is een gezamenlijke trainingsavond, op dit moment gegeven door Jop Delemarre. Tien vrijdagen per seizoen traint hij eerst een groep ‘zwakke’ schakers en later op de avond sterkere schakers. Eén van die sterkere schakers traint op zijn beurt in de vooravond een groep jeugdspelers. Door dit met twee clubs te organiseren in plaats van alleen, bereik je dat de groepen compacter zijn (kleiner verschil in sterkte) en wordt het ook financieel haalbaar. De samenwerking leidde ertoe dat een paar talentvolle jeugdspelers van Santpoort overwogen om met HWP in de KNSB-competitie te spelen. Opvallend genoeg was dat idee juist vanuit het bestuur van Santpoort gekomen. HWP-bestuurslid Frits Welling: "Na overleg met de voorzitter van Santpoort werd na goedkeuring van de ouders besloten dat ze bij HWP Haarlem extern zouden gaan spelen en andere ondersteuning voor hun persoonlijke ontwikkeling zouden krijgen." Welling vindt dat zelf niet vreemd: "We dragen elkaar een warm hart toe, gaan goed met elkaar om." Inmiddels heeft Santpoort zelf ook ambities om naar de KNSB-competitie op te stomen en zijn de ‘transfers’ weer van de baan. Het moge duidelijk zijn dat de HWP’ers daar op hun beurt ook niet wakker van liggen.

Schakers rondom Corus

Een paar kilometer noordelijker opereert de Stichting Schaakpromotie IJmond (SSIJ). Het gaat om de plaatsen rond de monding van het Noordzeekanaal, wij schakers zouden zeggen: de plaatsen rondom de hoogovens van Corus. Twee jaar geleden begon het met de clubs uit IJmuiden, Beverwijk en Heemskerk, inmiddels voegden zich daarbij de clubs uit Wijk aan Zee, Uitgeest, Castricum, Bakkum en Santpoort. Ieder voor zich hebben ze niet voldoende kracht om grote evenementen van de grond te krijgen, maar samen zijn ze sterk. Samen organiseren ze diverse regionale toernooien, met als

hoogtepunt de IJmond-vierkampen, die een meer dan regionale uitstraling hebben. Ook heeft de stichting de organisatie van het Cultural Village Toernooi (voorheen Sonnevanck-toernooi) op zich genomen. Verder organiseert de SSIJ simultaans, waaronder recentelijk één met Vlastimil Hort, en masterclasses, zoals een keer met Genna Sosonko. Structureler is een maandelijkse trainingsavond met Jop Delemarre, blijkbaar een veelgevraagde trainer. Leden van alle aangesloten clubs met een rating boven de 1950 mogen daaraan meedoen. Net als de Kennemer Combinatie heeft ook de SSIJ een interne topcompetitie waaraan de sterkste spelers van alle deelnemende clubs (rating boven 2000) gratis kunnen deelnemen. De Wijker Toren (Beverwijk) organiseert die competitie. De SSIJ heeft Corus als hoofdsponsor. De voorzitter van de stichting, Hans Bakker (oud-perschef van het Hoogovenstoernooi), ziet ook bij de sponsorwerving een voordeel van de samenwerking: "Voor een sponsor is dit ook wel prettig. Zij zitten liever met één bestuur om de tafel dan dat ze alle clubbesturen apart op bezoek krijgen."

Amersfoort en omstreken

In Amersfoort is een jaar geleden de ‘Stichting ter bevordering van het schaken in de regio Amersfoort’ opgericht. Voorlopig zijn vooral de schaakclubs Amersfoort en Hoogland daarin actief, maar de stichting wil ook samenwerken met clubs uit de omliggende plaatsen Leusden, Nijkerk, Hoevelaken, Baarn en Soest.

Voorzitter Wouter Gerritse: "We hebben een presentatie gehouden waar alle clubs best enthousiast op reageerden. Daarna is het wat stil geworden. Binnenkort gaan we een plan van aanpak opstellen." Die clubs hebben alle reden om toch aan te sluiten, want de stichting heeft volop plannen.

Gerritse: "Het is de bedoeling het schaken in de regio zowel kwalitatief als kwantitatief te bevorderen. Te vaak verlaten schaaktalenten de regio Amersfoort omdat er nog onvoldoende trainingsmogelijkheden zijn en te weinig tegenstanders van het eigen niveau."

Vervolg op pagina 14.

De worsteling

Denken schakers rationeel?

Dit voorjaar besloot grootmeester Karel van der Weide zijn loopbaan als actief schaker te beëindigen. Tien jaar topschaak was genoeg geweest. Hoe heeft hij die tien jaar beleefd? In Schaken voor huisvrouwen kijkt Karel van der Weide terug op zijn schaakcarrière. Wie zijn stijl van schrijven kent, weet dat het een openhartige, niets verbloemende terugblik zal zijn. De Memoires van een grootmeester, zoals de ondertitel van het boek luidt, verschijnen rond 1 november. Schaakmagazine publiceert hier een fragment uit het hoofdstuk VII De Worsteling, waarin Van der Weide het denkproces van de schaker beschrijft.

Was de voorstelling van het profschakersbestaan een grijs gebied, dat gold wellicht nog meer voor het denken van de schaker. Van de buitenkant zag het er allemaal zo fraai uit; een 100 procent geconcentreerde speler, roerloos achter het bord, een pose die soms zeven uur lang volgehouden werd. Uit het radioprogramma Praatschaak, waarin twee sterke schakers een partij spelen en hierbij hardop denken, maar ook uit het boek Het denken van de schaker van prof. A.D. de Groot zou men kunnen afleiden dat

de schaker fulltime met het spel bezig was. Maar KvdW wist wel beter, het acteerwerk was weer goed verzorgd, zoals een vriend van hem pleegde te zeggen. Voor het daadwerkelijke rekenwerk hadden schakers slechts een deel van de toegestane bedenktijd nodig indien zij efficiëntie zouden betrachten. Maar, en hij was hier geen uitzondering op, zij spendeerden percentueel meer tijd aan zaken die buiten het bord plaatsvonden. Nogal gênant, een Amerikaanse grootmeester beweerde zelfs 98

procent van de partij aan seks te denken, maar of het zo bar was...?

Overigens had zelfs De Groot in zijn werk plaats ingeruimd voor ‘de razernij van de beukende knuppel-uit-de-zak’. Hoe dan ook, de aandachtspunten zijn divers; het letten op de concurrentie en publiek (vooral mooie vrouwen!), ergernissen aan al het mogelijk voorstelbare of het nabeschouwen van een vorige partij. Collega’s vertelden hem over hun dwangneurosen; ze bleven maar denken aan een bepaalde slechte zet en moesten deze uiteindelijk van zichzelf spelen. Of zij die een liedje maar niet uit hun hoofd konden krijgen...

En zelfs bij gedachten die daadwerkelijk betrekking hebben op de partij kan men kanttekeningen plaatsen. Varianten worden gecheckt en zelfs gedubbel- of triplechecked. Berucht is het staren naar de

Karel van der Weide

stelling, steeds tegen dezelfde horizonproblemen aanlopen, gewoon niet verder kunnen rekenen, of het wachten op een ‘zoete inval’. Gek genoeg is het onmogelijk in een half uur meer te berekenen dan in tien minuten. Oké, lange denkpauzes leiden soms tot een sterke zet, maar het gebeurt vaker dat een schaker in de stelling verdwaalt en, op grond van drogredenen een grafzet produceert. Mocht hij maar hardop denken, deze ‘cognitieve versterking’ zou het denkproces beter reguleren.

Dachten schakers rationeel? Donner schreef over een paard waarvan hij voelde dat het op c6 moest staan: ‘Ja verdomd, c6 zit echt lekker. Hard en toch zacht. Meer kunnen wij intuïtici niet uitbrengen, en zelfs dat alleen nog in de schaarse gevallen dat de intuïtie gepaard gaat met verbaal vermogen. Achteraf treft men zijn partij dan aan in een buitenlands schaaktijdschrift, met een lange analyse waarom het paard van c6 naar f6 moest.’ Aan de ene kant kon KvdW zich in deze woorden vinden; vaak speelde een schaker op gevoel, waarbij het gevaar op de loer lag dat hij te lui werd om alles goed door te rekenen of om de stelling serieus te taxeren. Aan de andere kant is intuïtie de verzame-

ling van kennis en ervaring. Iedereen kan mat in een paar zetten uitrekenen, of zien wat een goede dan wel slechte loper is, maar om in een moeilijke strategische stelling je weg te vinden, daar heb je gewoon fingerspitzengefühl voor nodig. Een verwante problematiek is het spelen van een partij aan de hand van eerdere ervaringen. Een gelijkenis kan ertoe leiden dat een stelling overeenkomstig met een voorgaande behandeld wordt. Terwijl het in het koninklijke spel juist draait om kleine verschillen.

Vorm behoort eveneens tot de categorie ’kleine verschillen’. Het is onverklaarbaar en ongrijpbaar; het ene toernooi ‘loopt’ wél, het andere niet. Geploeter om van de grootste knoeiers te winnen wordt afgewisseld met een vlotte serie overwinningen op sterke spelers. De roes, trance of hoe je het wilt noemen is niet op te roepen. Het trachten te kopiëren van de geestesgesteldheid van een succesvol toernooi kan leiden tot een blamage in het volgende. Al was zijn vader sceptisch: ‘Vorm bestaat niet, je moet gewoon goede zetten doen.’ Een duidelijk verschil met fysieke sporten; hier is vorm trainbaar, maakbaar. Schema’s tot succes bestaan min of meer, en anders is dit zeker af te dwingen met stimulantia.

"Merijn heeft leren schaken in de kroeg. Toen hij nog een jongentje was, gingen we elke zaterdag boodschappen doen en dan naar een bruin café. Daar heb ik hem de regels van schaken bijgebracht". Karel van Delft heeft het over zijn zoon Merijn van Delft.

Karel (51) is journalist, psycholoog en schaker. Hij woont in Apeldoorn. Merijn (29) is psycholoog en schaker. Hij woont in Hamburg. Karel is in zijn schaakcarrière niet verder gekomen dan het niveau van matig clubschaker met een rating van 1616. Merijn is Internationaal Meester en schaakt met

Maar geschikte doping voor de geest bestaat eenvoudigweg (nog) niet. Na drie dubbele espresso’s zat hij te schudden achter z’n bord en dat was ook verre van ideaal. Om maar te zwijgen van de Duitse grootmeester die onder invloed van lsd doodgemoedereerd de bedenktijd overschreed… Derhalve beperkten de schakers zich op dit aspect tot algemeenheden. Geen grote maaltijd vlak voor de partij, het suikerniveau op peil houden, dat soort zaken. Natuurlijk leidde training bij schakers wel tot resultaten, maar deze waren nauwelijks te plannen. Nieuw verworven kennis kreeg pas een plaats na het ‘ontleren’ van oude aannames.

Karel van der Weide: Schaken voor huisvrouwen: memoires van een grootmeester. 144 blz. €14.95. Uitg.Arbeiderspers/Het Sporthuis. NUR 485.

ISBN 978 90 295 6725 1.

Karel en Merijn van Delft schrijven boek over schaaktalenten

'Apeldoornse school' te boek gesteld

Koos Bloemsma

een rating van 2399 in de Nederlandse meesterklasse en in Duitsland. Samen hebben vader en zoon een boek geschreven over ‘Het ontwikkelen van schaaktalenten’. Met als toevoeging: 'Een schaakcultuur creëren door coachen, trainen, organisatie en communicatie'.

Merijn van Delft (l) tegen Martin van Dommelen tijdens het MuConsult rapidkampioenschap. Rechts van Merijn kijkt Karel van Delft toe. (Foto Fred Lucas)

Wie het boek leest merkt al snel dat de manier waarop Merijn van Delft zijn schaakopvoeding heeft gekregen niet geheel volgens de gangbare regels was. Maar juist daardoor is binnen de schaakwereld een 'Apeldoornse school' ontstaan.

Visie

Toen Merijn aanleg voor schaken bleek te hebben, ging Karel zich verdiepen in de mogelijkheden waarop talenten zich konden ontwikkelen. Hij sprak met topschakers en begon thuis met trainingsgroepjes. Het ging met vallen en opstaan, proberen en fouten maken. Maar er ontstond een visie. En een pakket aan trainingsmogelijkheden.

Die resulteerden in het oprichten van de Stichting Bevorderen Schaken Apeldoorn (SBSA), waarvan Karel en Merijn de drijvende krachten zijn .

Niet zonder ontzag - en met een vleugje jaloezie - kijkt men in andere plaatsen naar de schaakcultuur die hiermee in Apeldoorn is ontstaan. Erkenning kwam middels een bijdrage van NOC*NSF (op voorspraak van de schaakbond) aan het werk van de SBSA. Maar meer nog spreken de namen van de schakers die aan de trainingen deelnamen en nu een plek in de Nederlandse schaaktop hebben veroverd: Jan Gustafsson, Daniël Stellwagen, Sipke Ernst, Roeland Pruijssers en de nog heel jonge Thomas Beerdsen

Ontdekkingsreis

In hun boek doen beide auteurs verslag van de lange ontdekkingsreis die ze maakten door de wereld van het schaken en de begeleiding van schaaktalenten. In vier delen bevat het een schat aan tips en ervaringen. Voor ouders, trainers, begeleiders en spelers zelf. Niet iedereen zal elk deel even interessant vinden. Maar dat hoeft ook niet, als je uit de rest van het boek nuttige kennis opdoet.

Het eerste deel gaat over coaching, maar is vooral gericht op de speler zelf. Op de psy-

chologische kant van het schaken, op de rol van ouders en coach, op vaardigheden en motivatie. Het tweede deel behandelt de trainingen en trainingsvormen. Het gaat in op computerprogramma's, boeken, tactiek, maar er staan ook tips en trucs in hoe je op een wedstrijd voor te bereiden. Het derde deel bevat vooral voer voor organisatoren. Wat komt er kijken bij het organiseren van een toernooi, hoe zet ik een goede training op. Wat te doen met publiciteit en hoe pak je dat aan. Het boek wordt in het vierde deel afgerond met een aantal interviews, waarin topschakers als Bronstein en Timman, hun visie op het ontwikkelen van talent geven. Als bijlage zijn er een aantal stukken, die voor organisatoren van belang kunnen zijn, zoals draaiboeken voor toernooien.

Het is moeilijk aan te geven voor wie het boek precies bestemd is. Iedereen die zich met schaken in Nederland bemoeit, vindt er wel iets van zijn gading in. Het is vlot leesbaar (Karel van Delft is tenslotte journalist) en vaak speels door de anekdotes die door de serieuze teksten zijn gevlochten.

Wel moet je accepteren dat de auteurs, overtuigd van eigen werk, in de aanbevelingen telkens hun eigen stichting als voorbeeld hebben genomen. Zo weten we nu dat de aanbevolen prijs van frisdranken tijdens een toernooi in Apeldoorn 60 eurocent is.

Het boek van Karel en Merijn van Delft heet ‘Schaaktalent ontwikkelen’ en is uitgegeven door KVDC in Apeldoorn.

ISBN 978-90-79760-01-5.

Een preview van tekst, omslag en foto’s is te zien op www.kvdc.nl

Het boek is ook te bestellen via deze site. Prijs € 24,50, met verzendkosten € 27,50.

Jeugdtrainingen organiseert iedere club apart, maar vanaf een bepaald niveau zal de stichting die centraal organiseren. Zo worden er acht keer per jaar trainingen gegeven door Piet Peelen. Met meer (betalende) deelnemers kan deze activiteit worden uitgebreid. De stichting denkt erover om elkaars interne competities open te stellen en zelfs om extern samen teams te vormen. Op basisscholen wordt schaakles gegeven, typisch iets wat verenigingen beter samen kunnen aanpakken dan afzonderlijk. Een knelpunt hiervoor is het gebrek aan bevoegde trainers.

De stichting vond al een sponsor voor een regionaal bedrijfsschaaktoernooi. Verder wil ze café Marktzicht, dat incidenteel schaakevenementen organiseert, ondersteunen zodat die evenementen een blijvend karakter krijgen. De stichting heeft al een hoofdsponsor gevonden in Amfors, een bedrijf dat zich richt op de (re)integratie van zowel gehandicapten als niet-gehandicapten. Onder die vlag werden en worden de komende drie jaar de KNSB-bekerfinale en de KNSB-jeugdclubcompetitie georganiseerd. Bestuursleden van de stichting waren present op de 50-plusbeurs in Utrecht, waar informatie was te vinden over het Masters Project van de KNSB. Ook in Amersfoort gaan ze activiteiten op dat gebied organiseren. Een landelijk seniorentoernooi hoort daar zeker bij. Gerritse: "Wij denken niet alleen aan senioren onder elkaar, maar bijvoorbeeld ook aan activiteiten voor grootouders met kleinkinderen. In Utrecht spraken we mensen die heel enthousiast op dat idee reageerden."

Samen sterker

Talloze varianten zijn er te bedenken op samenwerkingsverbanden tussen schaakverenigingen. Samen extern optrekken, samen een sterkere interne competitie spelen, samen een trainer betalen, samen een toernooi organiseren of zich samen presenteren tegenover scholen, huisschakers of sponsors. Schaakclubs die elkaar niet als concurrenten zien, kunnen samen veel bereiken.

In deze

Voorloper: Nilofar Sekandar wil haar hersens gebruiken

Partijen van Nilofar

Minorpromotie

Rapidfestijn in Mierlo

Sjaak en mat

Nilofar Sekandar

Jeugdkatern Schaakmagazine

Nilofar heeft de spelregels geleerd door af te kijken hoe Mahsa Bitalzadeh speelde. Toen ze vijf jaar was ging ze naar de schaakclub. Dat was Minerva . Daar kreeg Nilofar les van Jan Hummel. Bij haar eerste Grand Prix toernooi won ze meteen een prijs. "Ik won een hele grote wisselbeker. Die was wel een halve meter hoog! En mijn naam staat erin gegraveerd." Dat laatste vind ze heel belangrijk, want bij het vertellen glimt ze nog van trots.

Minerva

Minerva was in die tijd een heel sterke jeugdclub, met o.a. Ali Bitalzadeh en Twan Burg. Nilofar kreeg ook nog les van Patriek Vleeming en Anne Veltman

Inmiddels heeft ze stap 5 en stap 5 extra uit. Het examen heeft ze nog niet gedaan. Dat komt na het EK. Ze oefent nog geregeld met de Tasc Chess Tutor. Stap 6 is zelfstudie en daar is ze al een beetje aan begonnen. "Ik vind het wel erg wennen. Het is heel anders dan de eerste vijf stappen. Ik vind het saai." Ze traint elke dag zelf minstens een half uur en schaakt zo'n drie keer per week. Vorig jaar kreeg ze Centrale jeugdtraining van Dolf Meijer

Europees Kampioenschap

Leukste schaakervaring was het Internationaal jeugdschaakkampioenschap in Novi Sad. In Toronto, Canada, speelde ze temidden van de oudjes. "Die vonden

Ze is elf jaar. Met Hemelvaart werd ze vijfde bij het NK-D voor meiden in Rijswijk. Bij de pupillendag werd ze al eens derde bij in de H-categorie. En begin september speelde ze het EK in Montenegro. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van... Nilofar Sekandar.

Piet Peelen

het niet zo leuk als een klein meisje hen van het bord tructe". Nilofar moet glimlachen wanneer ze eraan terugdenkt. Het Europees Kampioenschap vond ze leuk omdat iedereen uit andere landen komt. Bijvoorbeeld helemaal uit Roemenië. Haar coach was Boris Friessen . "Hij had leuke puzzels in de training. Van Boris heb ik geleerd wat ‘ezelsoren’ zijn. Ik ontwikkel nu sneller mijn stukken. Dus schaak ik sterker!"

Afghanistan

Nilofar haar ouders komen uit Afghanistan. Nilofar is een heel mooie naam, namelijk ‘Waterlelie’. Ze vindt schaken erg leuk. "Je moet niet je spieren gebruiken maar je hersens!"

Geboortedatum: 18 november 1996

Uit: Hengelo (Ov.)

School: Breemarsschool, groep 8

Leukste schoolvak: Taal en rekenen

Hobby’s: Volleybal en tekenen

Schaken geleerd: Massoud Bitalzadeh

Club: Dr. Max Euwe, D4

Wat wil je worden: Dokter

Lievelingseten: Pizza

Partijen vanNilofar

Petruta Alisia MoldovanNilofar Sekandar

Europees Kampioenschap

Meisjes D 2008

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4

exd4 4. Lc4 Lc5 5. 0-0 d6 6. Te1 Lg4 7. h3 Lh5 8. g4 Lg6

9. e5 Pge7 10. e6 d5 11. Lb5

0-0 12. exf7+ Txf7 13. Lg5

Dat was de bedoeling!

16. Kh1 Dxh3+ 17. Kg1

Dxg4+ 18. Kh1 Lxf2 19. Tf1

Dh3+ 20. Ph2 Lg3 21. Pdf3

Felix TautzNilofar Sekandar

Open Nederlands

Jeugdkampioenschap 2008

Nilofar heeft een pion extra. Felix speelt nu de toren van f4 naar de open e-lijn. Goed idee, maar de toren dekt ook nog een veld...

23. Tfe4 Pf3+!

Ai, de pion op g2 is gepend, dus zwart wint de dame!

24. Kh1 Pxd2 25. Tg4 Db5

26. Txd2 Ta2 27. Tc2 Txb2 28. Tc5 Df1+ 29. Kh2 Dxf2 30.

Txc7 Te8 31. Tc1 Te1 32. Txe1

Dxe1 33. d5 De5+ 34. Tg3

Dxd5 35. h4 b5 36. h5 b4 37. Kh3 Dxh5, mat.

Lisa LagaertNilofar Sekandar

Europees Kampioenschap Meisjes D 2008

Nilofar is een pion achter gekomen. Ze verdedigt zich sterk door de witte koning terug te jagen:

50. .. Tc8+ 51. Kb4 Td8 52. Kc3 Te8!

Na torenruil is het remise. Trainer Dolf keek tevreden toe want dit hadden ze geoefend!

53. Tf3+ Ke6 54. Kd3 Kd6 55.

Tf5 Th8 56. Ke4 Th4+ 57. Tf4

Txf4+ 58. Kxf4, remise.

Dd6 14. Pbd2 d3!

14. .. d3!

Een slim pionoffer waarmee

Nilofar Lc5 actief maakt.

Diagonaalruiming!

15. cxd3 Dg3+

De dame komt op bezoek.

De pion op f2 mag haar niet slaan, want die is gepend.

21. .. Txf3

Uitschakelen verdediger! Na

22. Dxf3 komt Dxh2 mat, 0-1.

Minorpromotie

Soms is het handiger om een ander stuk te halen, dan een dame, als je pion aan de overkant komt.

Minorpromotie heet dat. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn om pat te voorkomen.

Wit is aan zet. Na 1. Txh7 Kxh7 2. f7D maakt zwart remise (hoe?); maar na 2. f8P+ wint wit de toren dankzij de dubbele aanval en de partij.

Vraag 1: Hoe maakt zwart remise na 1. Txh7 Kxh7 2. f7D

De volgende stelling is elementair voor het eindspel toren tegen pion.

Zwart staat op promoveren, maar wit is aan zet. Na 1. .. g1D 2. Kf3 kan zwart mat of dameverlies niet voorkomen. Maar na 1. .. g1P is de stelling remise, al moet je nog wel even je best doen met het paard tegen de toren. Met een randpion zou het trouwens hoe dan ook verloren zijn.

2. Zwart is aan zet (stap 3)

5. Wit is aan zet (stap 4)

Hoe verdedigt zwart zich na 1. d8P+?

Na welke zet wint wit wel?

Een mooie eindspelstudie. Wit wil winnen.

1. f6! Pf2! 2. Lxf7 Pg4

Zwart dreigt de pion te slaan, maar wit heeft nog 3. Lg6+! Kh8 Na Kxg6 loopt de witte pion gewoon door. 4. f7 Ph6!!

Een valstrik. 5. f8L!! 5. f8D Pg8+ leidt tot pat, en ook 5. f8T is niet goed: 5. .. Kg7 6.L? en zwart houdt remise met Pg8+. Dit eindspel met twee lopers tegen een paard is, verbazingwekkend, redelijk makkelijk gewonnen, vooral omdat de zwarte koning in de hoek staat.

Opgaven

Minorpromotie is niet alleen leuk voor eindspelstudies. Hiernaast zie je een aantal middenspelstellingen met dit thema. Aan jou om de oplossing te vinden!

3. Zwart is aan zet (stap 4) Erdoor!

6. Zwart is aan zet (stap 5)

Wiens aanval is sneller?

4. Wit is aan zet (stap 4) Veldruiming

De oplossingen staan op bladzijde 30.

Pascal Losekoot

Mierlo was weer een

echt schaakdorp

Mierlo bij Eindhoven trekt 500 kinderen

Op zondag 28 september was Mierlo weer een echt schaakdorp. Dat is het één keer per jaar al vele jaren lang. Op de laatste zondag van september komen jonge schakers uit het hele land om mee te doen aan het Nederlands rapidkampioenschap voor jeugdteams. Dit jaar waren maar liefst vijfhonderd kinderen naar het plaatsje in Brabant gereisd.

Op de foto’s kunnen jullie zien hoe vol het was en hoe fanatiek er werd geschaakt. En ook hoe blij de winnaars met hun medailles waren.

Je moet trouwens niet denken dat er alleen maar werd geschaakt

Tussen de partijen door was er gelegenheid voor een spelletje en een drankje. En wie nog niet genoeg had van het schaken kon meedoen aan een simultaan van vrouwengrootmeester Erika Sziva De foto’s werden genomen door Bas Bastiaans.

Jeroen Bosch

In deze aflevering een leerzame overwinning van de van oorsprong Armeense (nu Amerikaanse) grootmeester Varuzhan Akobian. Middels een nauwkeurige verdediging haalt hij het punt naar zich waarbij hij tot het einde toe blijft opletten. Doet u het hem na?

Anton Kovalyov - Varuzhan Akobian Montreal 2008

1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 c6 4. e4 Lb4

Zwart vermijdt het zogenaamde

Marshall Gambiet dat ontstaat na 4. .. dxe4 5.Pxe4 Lb4+ 6.Ld2 Dxd4 7. Lxb4 Dxe4+. In deze scherpe stelling heeft wit gevaarlijke compensatie

Combineren

Nederland is sinds kort in het luxe bezit van twee Europese schaakkampioenen! Eerst was er de EK titel van Sergei Tiviakov ,

voor de pion. De tekstzet is zo gek nog niet en in ieder geval een stuk minder theoretisch dan 4. .. dxe4.

5. e5

Dit is het meest populaire antwoord. Een alternatief is 5. cxd5 exd5 6. e5.

5. .. c5

Zwart zoekt onmiddellijk tegenspel in het centrum. De stelling lijkt op de Winawer Variant van het Frans - alleen daar staat de c-pion nog op c2 en niet op c4. Zwart kan ook eerst 5. .. Pe7 spelen, om na 6. a3 (6. Pf3!?) 6. .. Lxc3+ 7. bxc3 alsnog 7. .. c5 te spelen. In deze volgorde heeft hij echter ook de optie om verder te gaan met 7. .. b6 gevolgd door .. La6.

6. a3 Lxc3+ 7. bxc3 Pe7 8. Dg4

Net als in het Frans vaak het geval is probeert Kovalyov aan te vallen op de koningsvleugel. Pion g7 is ongedekt en met name de zwarte velden op de koningsvleugel kunnen door de ruil op c3 erg zwak worden. Daarom komt een zet als 8. .. g6? ook niet in aanmerking. 8. .. Pf5 9. Pf3 Pc6 Zwart verhoogt de druk op het witte centrum. Hij moet ook wel want bij langzaam spel zou het witte loperpaar uit de verf komen. Na wits volgende zet 10. cxd5 staat zwart voor de keuze hoe terug te nemen op d5. Hier begint uw opdracht. Kunt u net als Akobian aantonen dat zwart zich prima teweer kan stellen tegen het witte centrum en het loperpaar?

Karel van der Weide

De lezer heeft zwart.

Nu is alles voorbij, zwart won na 27. h4 fxe4 28. h5 Dc3+ 29. Kf1 Dxf3+ 30. Kg1 Dg3+ 31. Kf1 Lh3+, 0-1.

nu is daar de EU titel van Jan Werle bij gekomen. De jonge rechtenstudent zou oorspronkelijk bij het EU kampioenschap in Liverpool enkel als coach van zijn vriendin fungeren. Lichte druk van de organisatoren haalde hem over en voorwaar, het strategisch genie won ongedeeld! Acht combinaties uit dit toernooi.

1. Wit is aan zet2. Wit is aan zet3. Wit is aan zet4. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet6. Wit is aan zet7. Wit is aan zet8. Wit is aan zet

Studiesvan de gebroeders Platov

Jan van Reek

Vasily (1881-1952) en Mikhail (1883-1938) waren zoons van de rijke zakenman Platov in Riga. Vasily ging medicijnen studeren in St. Petersburg. Later werd hij een vooraanstaand epidemioloog in Moskous ziekenhuis. Zijn broer studeerde techniek in Riga en ging ook in Moskou werken. Zij werden beroemd als componist van eindspelstudies. Soms waren ze alleen bezig, maar meestal werkten ze samen. Studies vanaf 1903 werden opgenomen in hun boek Sammlung der Endspielstudien, Moskou 1914. Het was een luxe, gebonden werk, waarin er twee pagina's waren voor iedere studie en de oplossing. De presentatie was in het Duits en Russisch. Hierna volgt een bekende studie uit die periode.

Het paard staat indirect gedekt en plotseling dreigt Lg5 mat. Het gevaar kan zwart alleen verhinderen met 3. .. Da5!

Dan volgt de klap 4. Lxd4+! en zwart verliest de dame. 4. .. Kxd4 5. Pb3+ brengt stukwinst voor wit.

Na de revolutie zag Lenin deze studie in een krant en was verrukt. Na zijn enthousiaste aantekening leek de schaakstudie een gouden tijd te zijn beschoren in het Sovjetrijk.

De broers gingen vrolijk door met vervaardigen van elegant werk. Zij brachten nog twee boeken in het Russisch uit en publiceerden hun schaakstudies in tijdschriften.

exd7 Td6+ 4. Kc5 Txd2 5. Tb2! en nu is zwart in de problemen geraakt.

1. Vasily en Mikhail Platov

Eerste prijs Rigaer Tageblatt 1909

Wit begint en wint

1. Lf6 d4 2. Pe2! Wit kan de dame te veroveren door 2. Pf3? a1D 3. Lxd4+ Dxd4 4. Pxd4, maar dan leidt 4. .. Kxd4 5. Kf4 Kxd3 6. Kg5 Ke4 7. Kh6 Kf5 8. Kxh7 Kf6 9. h6 Kf7 tot remise.

2. .. a1D 3. Pc1!!

2. Vasily en Mikhail Platov

Eerste prijs Casopis ceskoslovenskych sachistu 1923

Wit begint en wint

In het toreneindspel trekt wit ten aanval: 1. e6! Tf6 2. Tb7+! 2. exd7? Td6+ 3. Ke5 Kc5 leidt tot niets. 2. .. Ka6 3.

De pointe is 5. .. Txd7 6. Kxc6 en wit dreigt mat of torenwinst. 5. .. Td3! 6. Tb3! Door de derde rij te betreden verhindert wit een opmars van de f-pion. 6. .. Td2 7. Kxc6 Tc2+ 8. Kd6 Td2+ 9. Kc7 Tc2+ 10. Kd8 Te2 11. Tf3! Te4 12. Kc7

Tc2+ 13. Kd6 Td4+ 14. Kc6

Tc4+ 15. Kd5 en wit wint. In deze studie gaat het om de prachtige vijfde en zesde zetten. Daarna kan wit licht afwijken.

Plotseling wordt een handige combinatie uitgevoerd. Na 4. .. a1D 5. Ta6+ Kb8 6. Pc6+ gaat de dame verloren.

Tot zover klinkt het verslag over de broers onbezorgd. In werkelijkheid leefden ze in moeilijke tijden. Zo kon het sturen van een brief naar een westers toernooi worden aangezien voor landverraad. Een catastrofe ontstond, toen Makhail een botte opmerking over Stalin maakte in 1937. Zijn laatste levensteken was een brief uit een kamp. Waarschijnlijk stierf hij in 1938. Volgens de versie van de jaren vijftig kwam hij om bij de Duitse inval in 1942.

3. Vasily en Mikhail Platov 64 1929 Wit begint en wint

Het valt wit moeilijk de a-pion te achterhalen. 1. Th6+ Kb7 Zwart is niet snel genoeg in 1. .. Kb5 2. Txh5+ Kb4 3. Th1 Kb3 4. Pe5 Kb2 5. Pc4+. 2. Pd8+ Ka7 3. Pc6+ Ka8! Het lijkt of de koning een veilige haven heeft bereikt. 4. Pa5!!

Pas veel later kwam de waarheid aan het licht. Ooit zei ik tegen Spassky: "In de Stalintijd zouden we zijn geëxecuteerd, omdat we onze mond niet kunnen houden."

Het is sneu alleen de naam van de overgebleven broer te zien staan boven de volgende studie.

4. Vasily Platov

Shakhmaty v SSSR 1951

Wit begint en wint

Weer valt een vrijpion moeilijk te stoppen. 1. Pc8+! Het paard ruimt het veld. Onvoldoende is

1. Le5+? Kc5 2. Ld4+ Kc4. 1. .. Lxc8 2. Le7+! Kc7 Let op 2. .. Kd7? 3. Th3! 3. Ld8+! Kb8 4. Lc7+! Ka7 De koning gaat steeds op de loop. Als de loper wordt genomen, beweegt de toren via schaak veilig naar de h-lijn. 5. e4! Wit dreigt mat.

Nieuwe plaatsen voor het Master Project van de KNSB

De KNSB heeft het Master Project voor schakers van vijftig jaar en ouder gepresenteerd op de 50PlusBeurs in Utrecht. Samen met de bridgebond vormden de schakers een denksporthoekje dat goed werd bezocht. Grote trekker van de KNSB-stand was Hans Böhm, die een doorlopende simultaan tegen de bezoekers gaf .

Ook het schaakprobleem op de stand trok de aandacht. Veel bezoekers herinnerden zich dat zij vroeger hadden geschaakt en lieten zich graag verleiden het nog eens te proberen. De stand werd bemand door medewerkers van het bondsbureau en vrijwilligers van de diverse Master Projecten in het land.

Nieuwe projecten

5. .. b6! Vasily had jarenlang problemen met de variant 5. .. Lg4+ 6. Kf2! h1P+! 7. Kg2 Pxg3 8. Kxg3 Lc8 (hij vervolgde met 9. Kh4). Met Rybka vond ik 9. f5! b5 10. Kf4 Kb7 11. f6! Le6

12. Ke5 Lg8 13. Kd6! b4 14. La5 b3 15. Lc3 en alles klopt als een bus. 6. Lxb6+! Niet 6. Ta3+? La6+. 6. .. Kb8 7. Lc7+!

Vermijdt 7. La7+? Ka8! 7. .. Ka7 8. Lb8+! Kxb8 Eindelijk heeft zwart niet beter dan de loper te slaan. 9. Tb3+ Lb7 10. Tb1 en wit wint.

De studies en geschiedenis van deze begenadigde componisten staan in T.G. Whitworth, The Platov Brothers, Cambridge 1994.

Het Master Project ging voor de zomer van start met de plaatsen Rotterdam , Leeuwarden en Elburg . In de zomer kwam Leiden erbij en intussen zijn Rivierenland (Druten, Beneden Leeuwen, Tiel en omgeving), Groningen, Utrecht, Amersfoort en Meppel aan het project toegevoegd. In al deze plaatsen worden

activiteiten opgezet, die zich speciaal richten op vijftigplussers.

In Elburg heeft dat al vijftien Master leden opgeleverd. In Leiden zijn de schaaklessen voor beginners en licht gevorderden erg populair. Rotterdam spant de kroon. Op het moment dat dit nummer van Schaakmagazine werd afgesloten hadden zich daar al ruim 75 mensen voor het Master Project gemeld. Een fraaie prestatie van projectleider Teun Koorevaar.

Uitvoerige informatie over het Master Project is te vinden op de website van de KNSB. Klik op de button Masterproject 50plus

In september is het nieuwe schaakseizoen ingegaan en dat was onmiddellijk te merken bij het schoolschaakproject SpeelZ. De bestellingen van de scholen stroomden binnen.

SpeelZ geeft scholen de mogelijkheid om tegen lage kosten een schaakpakket in huis te halen, waarmee aan tien kinderen schaakles kan worden gegeven. Bij het schaakmateriaal behoort een lespakket dat is ontwik-

keld om kinderen van de groepen 5 tot en met 8 in tien lessen te leren schaken.

Uitvoerige informatie over SpeelZ is te vinden op de website van de KNSB. Klik op de button SpeelZ

In het decembernummer van Schaakmagazine zal extra aandacht worden besteed aan het schaken op school.

Gert Devreese

"Ik verwacht op mijn oude dag geen leven in welstand", zegt Gert Ligterink (58) die onlangs zijn 25-jarig jubileum als columnist bij De Volkskrant vierde. "Nadat ik in 1979

Nederlands kampioen was geworden, verdiende ik geld als water. Toen had ik misschien wel iets kunnen opzijzetten. Maar na twee jaar was dat op. Veel gevierd en ik was degene die altijd gul de rekening van die feestjes betaalde. Maar ik kijk niet om in wrok. Het was een heerlijke tijd."

"Ik

houden met het project New in Chess en hij vroeg me of ik zijn wekelijkse rubriek in De Volkskrant niet wilde overnemen. Ik had toen nog een kleine rubriek in het Nieuwsblad van het Noorden, die me niet zoveel tijd kostte. Maar dat was een regionale krant. De Volkskrant is een nationale krant en had in 1983 een grote schaakrubriek, die ongeveer een derde groter was dan nu. Daar stonden toen nog vier schaakdiagrammen bij, terwijl dat er nu maar twee zijn. Dat wilde ik wel proberen. Tegelijk zag ik er toch tegen op, want het was een zware verantwoordelijkheid. Mijn allereerste rubriek bij De Volkskrant was ook niet bepaald een succes. Ik had die ingeleverd bij de redactie met handgemakte diagrammen. Maar op de krant was net een nieuw computersysteem ingevoerd. Hoe die diagrammen moesten ingebracht worden, wist niemand. Het resultaat was dat alle diagrammen in de krant onherkenbaar waren. Het was één grote rotzooi. Die dag ben ik niet meer durven buitenkomen. De hoofdredactie plaatste de week nadien een excuus dat het allemaal niet de schuld van de nieuwe medewerker was geweest. De start was dus ronduit verschrikkelijk, maar daarna begon het wel te gaan. Ik ben

carrière, die in 1975 was begonnen. Tot 1983 speelde ik af en toe nog heel goed. Ik was nog top tien van Nederland en ging veel naar Olympiades. Daarna werd het schaken wat minder. Ik vraag me wel eens af hoever ik het zou hebben geschopt als ik toen toch als prof had doorgeschaakt."

Was het in 1983 niet al een beetje laat om nog fors te groeien als schaker? U was al 33.

"Toch had ik met de juiste discipline misschien nog grootmeester kunnen worden. Nu maken hele jonge jongens de wacht uit, maar het waren toen andere tijden. De topspelers waren in die tijd een stuk ouder dan nu. Ik heb daarna nog enkele keren het NK gespeeld en tweemaal aan Hoogovens meegedaan, maar het schaken kwam op een veel lager pitje te staan. Door mijn werk als verslaggever kon ik onder meer geen buitenlandse toernooien meer spelen."

Sinds twee jaar geleden bent u zelfs compleet gestopt en speelt u ook geen KNSB clubwedstrijden meer. "Dat blijven welkome inkomsten natuurlijk als je twee kinderen hebt die studeren. Maar de vreugde, de prettige spanning die ik altijd heb ervaren bij het schaken, was al

Gert Ligterink, columnist, journalist en publiekscommentator

kijk niet om in wrok"

Columnist/Journalist

Dat u al 25 jaar voor De Volkskrant schrijft, is niet vanzelfsprekend. Het heeft een paar keer meegezeten.

"In 1983 speelde ik zelf nog. Ik was een echte beroepsschaker die veel toernooien speelde. Wim Andriessen hield wegens tijdsgebrek op met zijn schaakrubriek in De Volkskrant. Bij Elsevier ging hij zich bezig-

Geurt Gijssen: "Ik zie voor alle toernooien de oplossing nog niet"

er dus mee doorgegaan. In het begin had ik alleen mijn column, terwijl Hein Donner nog de schaakverslaggeving verzorgde. In hetzelfde jaar ’83 werd Donner echter getroffen door een hersenbloeding. Toen kwam de vraag of ik de verslaggeving erbij wilde nemen. Zo’n mooie kans wilde ik niet laten liggen: ik verdiende nu meer geld dan toen ik nog profschaker was. Het betekende wel het abrupte einde van mijn prof-

een tijdje weg. Het was niet meer aangenaam. Ik begon minder goed te spelen en begon te verliezen van mensen van wie ik normaal niet mag verliezen.

Ik miste ook de energie en de discipline om mijn openingen nog bij te houden. Vroeger speelde ik graag scherpe openingen. Dat ging nu niet meer omdat ik de theorie niet meer beheerste. En ik had geen zin om me voortaan tot slappe variantjes te verlagen.

Maar mijn liefde voor het schaakspel is ongebroken. Van zo’n toernooi zoals Bilbao kan ik echt genieten. Maar over Bilbao bericht ik niet in de krant. De verslaggeving beperkt zich tot het NK, Corus, de WK-toernooien.

Het is misschien moeilijk om je dat nog voor te stellen, maar vroeger was er soms bijna dagelijks verslaggeving over het schaken bij De Volkskrant. In de grote tijd van Jan Timman was er een enorme belangstelling voor het schaken. Dat was echt de Gouden Tijd. Niet alleen De Volkskrant, maar alle kranten besteedden toen veel aandacht aan

het schaken. Want je had niet alleen Timman, er was ook de hevige rivaliteit op het einde van de Koude Oorlog tussen de ‘rebel’ Kasparov en de vertegenwoordiger van het Sovjetregime Karpov

Nu is het anders. Timman is allang geen wereldtopper meer. De fascinerende tweestrijd Karpov-Kasparov is voorbij en hun opvolgers spreken minder tot de verbeelding. In ’93 zaaide Kasparov dan nog eens grote verdeeldheid door drastisch te breken met de Fide. Sindsdien begrijpen buitenstaanders niets meer van het topschaak."

Er zijn de laatste tijd in Nederland nogal wat schaakrubrieken gesneuveld: Vrij Nederland, Trouw, Algemeen Dagblad. Maakt u zich nooit zorgen over uw rubriek?

"Absoluut niet. Ik heb daar nog nooit diep over nagedacht en ik ga er ook niet van uit.

Ik ben niet blind: de positie van de kranten is tegenwoordig precair en je hoort veel over bezuinigen. Uitgesloten is het dus niet. Als een onderzoek zou uitwijzen dat de interesse voor schaken tanende is... Maar ik heb nog geen signalen in die zin opgevangen. Er zijn genoeg schaakliefhebbers in Nederland. Mijn schaakrubriek in De Volkskrant is sinds 2002 wel al verkleind. Op een bepaald moment kwamen de denksporten zelfs helemaal onderaan de sportpagina te staan. Er stak een storm van protest op. Toen kregen collega’s op de hele redactie een tijd lang alleen maar boze telefoons van denksporters binnen. Dat zijn toch positieve signalen. Ze zullen daar wel twee keer nadenken voor ze de denksportrubrieken opdoeken."

Hoe komt zo’n Volkskrant-column tot stand?

"Op donderdagavond snuffel ik door allerlei schaaksites op het internet en selecteer ik een thema voor mijn rubriek. Op vrijdagochtend schrijf ik mijn column uit. Alles samen komt zo’n column neer op acht, negen uur werk. De meeste tijd steek ik in het opzoeken van details en de analyse van de partij. De analyse doe ik altijd voor het schaakbord. Ik maak dan aantekeningen, die ik daarna controleer met de computer. Gaat het om een toernooi zoals Bilbao dat iedereen in de schaakwereld volgt, dan maak ik het me wat gemakkelijker. Dan kijk ik natuurlijk ook naar wat andere commentatoren over een partij zeggen. Zoniet, zoek ik zelf alles uit en ben ik ook wat langer zoet met de analyse."

U schrijft ook al vijf jaar columns voor de Corus-site. Van wie ging het initiatief uit?

"Van de organisatie. Ze hebben me gevraag voor hun nieuwe website. Tot dan werd die site alleen bekeken tijdens het

Corustoernooi en ze wilden dat die iets vaker werd bekeken. Ik schrijf een tot twee stukken per maand voor de Corus-site. In het begin waren dat er zelfs méér, maar dat was niet vol te houden. Mijn column moet immers altijd een link hebben met Corus."

In die grappige columns leeft u zich meer uit dan in de columns voor De Volkskrant.

"De Corus-stukken zijn meer columnachtig. Het zijn leesstukken voor de lezer, zonder partijanalyse. Het is een terloopser, ander genre. Die lichtere, lossere toon is geleidelijk zo gegroeid. Die zal ook wel blijven. Zo’n terloopse stijl ligt moeilijker voor een krant."

Schrijft u ook schaakboeken?

"Ik heb ooit twee boeken geschreven, ja. Er was dat openingsboekje voor Schaakbulletin over de Sveshnikov-variant. Op zich wel een aardig boekje, maar tegelijk een verschrikkelijke periode voor mezelf. Er waren toen nog geen computers en mijn werkkamer lag vol met opengeslagen schaaktijdschriften. Als ik ’s morgens de deur opentrok en die warboel aanschouwde, gebeurde het meer dan eens dat ik meteen de deur dichttrok en de stad in ging. Ik heb ook het toernooiboek geschreven over een van de Swifttoernooien in Brussel in de jaren tachtig. Ik kreeg daarvoor drie maanden, maar dat is uiteindelijk een jaar geworden. Elke keer als mijn vrouw en ik in die periode iets leuks wilden doen, kwam dat boek er weer tussen. Dat boek hing constant boven mijn hoofd, nooit was ik ermee klaar. Ik heb mijn huidige vrouw Mieke toen moeten beloven dat ik nooit nog een boek zou schrijven. Ik mis gewoon de discipline om een boek te schrijven. Geef mij maar het kortere werk. Ik kan me niet lange tijd op iets concentreren. Ik ben heel jaloers op wie dat wel kan."

Publiekscommentator

Hoe lang bent u al publiekscommentator?

"Ongeveer sinds ik zelf niet meer actief ben als profschaker. Ik trad de eerste keer als commentator op bij het Interpolistoernooi in Tilburg, vlak voor de jaren tachtig. Geweldig

leuk vind ik dat. Zodra ik het podium opstap, word ik bijna een ander mens. Je bent één met je publiek. En je merkt het ook meteen als je niet goed uitgeslapen bent. Het loopt dan niet lekker, je krijgt geen goed contact met je publiek. Je wordt een soort droge docent. Verschrikkelijk! Maar zit het contact goed, dan krijg je snel reacties en zie je dat ze intensief volgen wat je allemaal zegt. Soms denk ik wel eens: was ik maar leraar geworden."

Wat zijn de kwaliteiten van een goede publiekscommentator?

"Je moet ten eerste kennis van zaken tonen. Een goeie leraar houdt ook altijd contact met zijn publiek. Je blijft altijd vriendelijk. Je mag nooit iemand afzeiken, maar ik kom eerlijk gezegd bijna nooit in die verleiding."

Ik heb u wel eens aan het werk gezien. Als u zegt dat u ergens niks van begrijpt, is dat dan een truc om de sympathie van het publiek op te wekken?

"Nee, dat is zeker geen act. Dan ben ik gewoon eerlijk. Sommige stellingen begrijp ik goed. Andere stellingen zijn te moeilijk, dan voel ik me onbevoegd om iets verstandigs te zeggen."

Geld

Wat is het geldelijke belang van de verschillende schaakactiviteiten?

"Mijn hoofdinkomen verdien ik bij De Volkskrant. Vroeger, in de hoogtijdagen van Timman, toen ik soms bijna dagelijks verslag deed, was het journalistieke deel veel belangrijker dan nu. Dat is nu helemaal anders: mijn columns zijn nu financieel veruit het belangrijkst. Wat ik opstrijk als publiekscommentator, is een extraatje."

Hoe zou u uw financiële situatie omschrijven?

"Mijn vrouw werkt gelukkig deeltijds in de verpleging. Anders zou het er maar somber uitzien met twee kinderen van 19 en 21 die allebei studeren. Arm zijn we niet. We hebben een auto en een eigen huis. Dat eigen huis dateert wel van 1979. We hebben het nog gekocht in de gouden tijd voor het prikje van 25.000 gulden. Ik kijk hier al der-

tig jaar uit op de Groningse A-kerk."

Hebt u uit uw profschaakcarrière wat kunnen opzijzetten?

"Nee. Alweer dat eeuwige gebrek aan discipline. Nadat ik in 1979 kampioen van Nederland was geworden, verdiende ik geld als water. Ik gaf gemiddeld drie simultaanséances per week. In 1981 was die geldstroom al opgedroogd. Ik had helemaal niets meer. Ik weet nog dat ik toen koste wat kost een bepaald toernooi moest winnen om de overtocht naar een ander toernooi in Engeland te kunnen financieren. Tja. Als ik in die tijd wat verstandiger was geweest, had ik misschien wel iets kunnen opzijzetten voor mijn oude dag."

Te veel gevierd?

"Absoluut, zonder de minste twijfel. En ik was degene die altijd gul de rekening van die feestjes betaalde. Maar na twee jaar was dat op. Maar ik kijk niet om in wrok (lacht). Het was een heerlijke tijd."

Gaat u ooit met pensioen?

"Als ik geen kinderen had gehad, was dat misschien wel mogelijk geweest. Als freelancer is dat uitgesloten. Ik verwacht geen leven in welstand, er komen wellicht nog moeilijke jaren. Maar als ik echt in nood kom, kan ik altijd nog mijn huis verkopen om een redelijke oude dag te hebben. Ik hoop mijn schaakbezigheden nog zeker tien jaar vol te houden.. Zoniet, dan zal mijn inkomen tot mijn dood bescheiden zijn. Maar geen medelijden hebben, hoor!"

Alles samen leidt u toch een mooi schaakleven?

"Zeker. Ik ben een gelukkig mens."

‘Ik kijk niet om in wrok’ is een standaardzin voor Gert Ligterink. Hij verwijst naar het toneelstuk ‘Look Back in Anger’ van John Osborne, dat een diepe indruk maakte op Ligterink toen hij het zag tijdens zijn studie Engels.

(Dit is de vierde aflevering van een serie over oudere meesters)

Eind september werd de eerste ronde in de Meesterklasse gespeeld. Niet alleen in Nederland, maar ook in onze buurlanden is de competitie weer begonnen. Daarentegen zijn in anderen landen in de zomer net de laatste ronden van de competitie gespeeld, bijvoorbeeld in Oostenrijk en Zwitserland. Natuurlijk kunt u op het Internet van de verschillende competities op de hoogte blijven

Topcompetities van start op het Internet

Meesterklasse

In Nederland kunt de geheel vernieuwde website van de schaakbond aansturen: www.schaakbond.nl Klik dan op ‚wedstrijdschaak’. Als u daarna op ‚meesterklasse’ klikt vindt u de stand en uitslagen en de data van alle ronden. Interessant is de mogelijkheid ‚abonneren op de mailings’. De KNSB verzorgt regelmatig een mailing met de laatste uitslagen, standen, mededelingen van de competitieleider en nieuwtjes over de KNSB-competitie. U kunt zich door middel van een formulier op de website aanmelden om deze mailing gratis per e-mail te ontvangen. Dat is een prima service, maar helaas valt er niets te lezen over de partijen. Waar kunt u deze downloaden, of komen die ook met de mailing? Ook valt er geen link naar de partijen van de afgelopen jaren op de site te vinden. Voor actuele competitiepartijen moet u daarom doorsurfen naar www.schakers.info Daar vindt u tevens de partijen van de afgelopen seizoenen.

Four Nations League

Als we over de grens kijken zien we dat een aantal competities een eigen website heeft. Zo hebben de Engelsen voor hun Four Nations Chess League een eigen website: www.4ncl. co.uk Hier veel informatie, niet alleen over de hoogste liga, maar ook over de lagere divisies.

Een aardige vondst is de spelersbeurs, waarin spelers en clubs een advertentie kunnen plaatsen om een speler of club te vinden voor het komende seizoen. We lezen in de contactbeurs dat Marlies Bensdorp nog een club in Engeland zoekt, maar ook wereldtoppers als de Indische GM Krishnan Sasikiran biedt zijn diensten aan.

Interclubs

Veel spelers spelen in verschillende competities, en ook in de Belgische competitie Nationale Interclubs spelen Nederlandse en internationale (sub) toppers. Op de tweetalige website www.frbe-kbsb.be/ Interclubs nationaux.php kunt u terecht voor informatie. De competitie in België is in het eerste weekend van oktober begonnen en op de site vindt u uitslagen en standen. Lastig: bijna elk document op de site moet met een pdf lezer als Acrobat Reader worden geopend. U kunt ook terecht op de in deze rubriek al eerder besproken veel betere website www.schaakfabriek.be en op de Belgische toernooisite www.schaakfabriekplus.be voor informatie over de Belgische competitie.

Bundesliga

De sterkste schaakcompetie ter wereld

wordt in Duitsland gespeeld. In de Schachbundesliga spelen cracks als Anand, Carlsen, Shirov en Svidler zelfs in één team, Baden-Baden, en die zijn niet toevallig de regerend Duits kampioen. Maar ook de concurrentie met bv. Werder Bremen heeft met Mamedyarov en Eljanov een paar 2700+ grootmeesters in de gelederen. De sterkste competitie verdient ook een sterke website en op www.schachbundesliga.de vindt u werkelijk alles wat u nodig heeft: informatie over de clubs, de spelers, rondeverslagen, partijen en nog veel meer. In de Duitse competitie is het zelfs verplicht (!) dat in huidige seizoen alle partijen live op het Internet worden uitgezonden. Door het hoge grootmeestergemiddelde zitten daar natuurlijk vaak hoogstaande partijen bij. Bovendien spelen veel Nederlandse toppers in de Bundesliga. Bij Turm Emsdetten spelen maar liefst zeven Nederlanders en bij de topclub Aljechin Solingen spelen vier landgenoten. De site zit prima in elkaar en de Griekse IM en webmaster Georgios Souleidis plaatst in het komende seizoen zelfs korte filmpje van de hoogtepunten op de site. Het is dus meer dan de moeite waard regelmatig even langs te surfen! Misschien is het geen gek idee om net als de Engelsen en Duitsers een eigen website voor de Meesterklasse te produceren. Helaas is de URL www.meesterklasse.nl niet meer vrij. Kijk zelf maar! Eric van Reem

Herman Grooten

In de vorige aflevering zijn we begonnen met het bekijken van de problematiek van gesloten stellingen in het Frans. In het eerste deel (onder A) werd de ketenstrijd belicht die ontstaat in de doorschuifvariant (1. e4 e6 2. d4 d5 3. e5)

We verlaten dat complex en pikken de draad op met de varianten die ontstaan na: B) 3. Pc3

We bekijken nu de belangrijke en traditionele speelwijzen voor zwart. Dat zijn er twee: B1) 3. .. Pf6, de klassieke variant en B2) 3. .. Lb4, de beroemde Winawervariant

B1) 3. .. Pf6

De zwartspeler probeert zijn tegenstander te provoceren om er met e4-e5 een ketenstrijd van te maken waarin het paard op c3 niet zo gunstig staat opgesteld. De reden hiervoor is dat wit na de stereotiepe actie .. c7-c5 zijn pion op d4 niet de natuurlijke dekking met c2-c3 kan geven.

4. Lg5

Vermoedelijk de meest kansrijke voortzetting. Hier staat het doorschuiven in het centrum met 4. e5 bekend als de Steinitzvariant. Na 4. .. Pfd7 is voor wit het grootste probleem dat zwart klaar staat om het centrum te slopen met .. c7-c5

Begrijp wat u doet

Franse structuren 2

en mogelijk ook met .. f7-f6. Er zijn nu drie manieren voor wit om zijn tegenstander tegemoet te treden.

1) De eerste manier is de normale ontwikkelingszet 5. Pf3 maar dan volgt 5. .. c5 gevolgd door .. Pc6 waarna pion e5 kwetsbaar wordt.

2) De tweede methode 5. Pce2 ziet er krom uit maar voldoet meer aan de eisen van de stelling om althans het centrum in tact te houden met c2-c3 en zo nodig met f2f4. Het paard staat echter de eigen stukken danig in de weg, zodat wit voor lange tijd met een coördinatieprobleem zit.

3) Met de derde mogelijkheid 5. f4 ‘bewandelt wit de middenweg’, zoals Paul van der Sterren schrijft in het boek De wereld van de schaakopening, deel 3. Wit verstevigt zijn centrumpositie en hij maakt de natuurlijke ontwikkeling van zijn koningspaard naar f3 mogelijk, terwijl hij de optie openhoudt om ooit Pce2 te spelen.’

We zullen dit systeem iets uitvoeriger onder de loep nemen. Na 5. .. c5 6. Pf3 Pc6 7. Le3 komt een positie op het bord die jarenlang onderwerp van discussie geweest.

De meest gebruikelijke speelwijze voor zwart is hier 7. .. cxd4 8. Pxd4 Lc5 9. Dd2

waarna de zwartspelers weer een belangrijke keuze hebben:

het scherpe 9. .. 0-0 dan wel het wat slappe 9. .. Lxd4 waarmee de zwartspeler beoogt om zonder scrupules alle stukken af te ruilen in de hoop dat wit zijn iets betere eindspel niet in winst kan omzetten na: 10. Lxd4 Pxd4 11. Dxd4 Db6 12. Dxb6 Pxb6. Dit systeem krijgt de wat cynische benaming de 'stofzuigervariant' mee. Veel interessanter is de materie na 9. .. 0-0 10. 0-0-0 a6 11. h4 Pxd4 12. Lxd4 b5 13. Th3 b4

14. Pa4 Lxd4 15. Dxd4. Hier werd ooit 15. .. f6 geprobeerd door Nigel Short. Hij werd echter destijds door Kasparov naar de slachtbank geleid:

Kasparov - Short, Amsterdam 1994

16. Dxb4! fxe5 17. Dd6!

Df6 18. f5!! Dh6+ 19. Kb1

Txf5 20. Tf3! Txf3 21. gxf3

Df6 22. Lh3 Kf7 23. c4!

dxc4 24. Pc3! De7 25. Dc6

Tb8 26. Pe4 Pb6 27. Pg5+

Kg8 28. De4 g6 29. Dxe5

Tb7 30. Td6! c3 31. Lxe6+ Lxe6 32. Txe6, 1-0.

Een betere reputatie heeft 15. .. a5. Zwart wil met 16. .. La6 het probleem van zijn (slech-

te) loper oplossen en tevens de aanvalsloper van wit onschadelijk te maken. Wit kan nu het beste opteren voor 16. Lb5!? Nu faalt 16. .. La6? op 17. Lxd7 Dxd7 18. Pb6. Na 16. .. Tb8 keert de loper terug naar het veld waar hij eigenlijk thuishoort: 17. Ld3. Deze stelling kwam voor in de partij NijboerM.Gurevich, Essen 2001 die als volgt verder ging:

17. .. Pb6 18. Pc5 Pd7 19. Pa4 Dc7!? 20. Te1 Pb6 21. Dc5 Db7? Zwart had weinig te vrezen gehad als hij had gekozen voor 21. .. Dxc5 22. Pxc5 Ld7 23. La6 Tfd8 24. g4. Nu wordt hij het slachtoffer van een tactische wending. 22. Lxh7+! Kxh7 23. Dxf8

Ld7 24. Pc5! Dc6 25. Dd6

Db5 26. Dxb8 Dxc5 27. b3

Lb5 28. h5 Df2 29. h6!

Dxe1+ 30. Kb2 gxh6 31. Df8 Kg6 32. g4!, 1-0.

We keren nu terug naar de hoofdvariant.

4. .. Le7

Alternatieven zijn hier 4. .. dxe4 en 4. .. Lb4. Die laatste voortzetting is de beroemde

McCutcheonvariant.

Na 5. e5 h6 ontstaan interessante stellingbeelden.

5. e5 Pfd7 6. Lxe7

Dit is de logische zet maar het pionoffer na 6. h4 (dat de Chatard-Aljechinvariant wordt genoemd) is ook uitvoerig getest in de praktijk. Het blijkt zeer kansrijk te zijn

als zwart het aanneemt: 6. .. Lxg5 7. hxg5 Dxg5 8. Ph3 De7

9. Pf4 en wit heeft prachtige compensatie. Door het pionoffer niet aan te nemen ontstaat er weer een positionele strijd, analoog aan de stellingen die we eerder gezien hebben.

6. .. Dxe7 7. f4

Tijdverlies maar wel de juiste manier om de positie te behandelen. Wit versterkt het centrum en hij bereidt op de lange duur de actie f4-f5 voor, helemaal in de geest van die ketenstrijd. Met 7. Pf3 ontwikkelt wit een stuk, maar dan wordt zijn centrum wat wankel.

7. .. a6

Ook tijdverlies maar zwart kon nog niet beginnen met het aantasten van het witte centrum met .. c7-c5. Wit zou dan met 8. Pb5! de zwakte van veld d6 onmiddellijk blootleggen.

8. Pf3 c5 9. dxc5

Wit hoopt gebruik te kunnen maken van het sterke veld d4 dat hem nu in handen valt. Zie hiervoor de partij SpasskyBorngässer, Solingen 1986, waarin de ex-wereldkampioen de kracht van het paard op d4 demonstreert.

9. Pc6 10. Ld3 Dxc5 11. Dd2 b5 12. 0-0-0 h6 13. Kb1 Lb7 14. Pe2 0-0-0 15. c3 Db6

16. Ped4 Pc5 17. h4 Pe4 18. De3 Pa5 19. Pd2 Pxd2+ 20.

Dxd2 Pc4 21. De2 Kb8 22. Ka1 Tc8 23. Th3 h5 24. f5

exf5 25. Pxf5 The8 26. Lxc4

Txc4 27. Pd6 Dxd6 28. Dxc4

Dxe5 29. Dc5 De2 30. Thh1

Dxg2 31. The1 Te2 32. Tg1

Df2 33. Df8+ Ka7 34. Tgf1

De3 35. Dxg7 f5 36. Txf5

Txb2 37. Tf7 Txa2+ 38. Kxa2

De2+ 39. Ka3 b4+ 40. cxb4

De3+ 41. Ka4, 1-0.

B2) 3. Pc3 Lb4

Met deze zet, geïntroduceerd door Winawer, maar later vooral door Nimzowitsch gepopulariseerd, voert zwart de spanning in het centrum op. 4. e5

Wit kiest er opnieuw voor de stelling dicht te schuiven en zich zo van een aanzienlijk ruimtevoordeel te voorzien. Nu is 4. .. c5 de meest logische voortzetting en ook de kritieke variant. Vanwege het complexe karakter van deze variant wordt deze voortzetting apart in de volgende aflevering besproken.

In plaats van de kritieke zet zijn er twee andere mogelijkheden (te weten 4. .. b6 of 4. .. Dd7) die op dezelfde leest geschoeid zijn. Achter beide, op het oog wat bizarre zetjes, huizen twee ideeën:

• het idee om de slechte loper op c8 af te ruilen tegen wits goede op f1. Zwart heeft dan mooi spel over de witte velden. Het nadeel kan zijn dat hij na opening van de stelling ook kwetsbaar wordt.

• het idee om de loper te fianchetteren op b7 zodat de zwarte koning na de lange rokade snel in veiligheid gebracht wordt. Zwart maakt zich dan op om later met acties te komen op de vleugel waar hij sterk is: de damevleugel.

Het is niet verwonderlijk dat juist de grote strategen onder wie oud-wereldkampioen Petrosian zich inlieten op dit systeem. De Armeniër schaamde zich er ook niet voor om na 4. .. b6 5. Dg4 verder te gaan met het paradoxale 5. .. Lf8!? Vanwege het feit dat de stelling een gesloten karakter heeft, kan zwart zich dit tijdverlies permitteren. Steinitz zei ooit dat er niets mis is met de beginstelling! Voor de liefhebbers van dit soort loopgravenwerk een partij van Petrosian hiermee.

Olafsson - Petrosian

Bled 1961

4. .. Dd7 5. Dg4 f5 6. Dg3 b6

7. h4 Lb7!? 8. Ld3!? Pc6 9. Pe2 0-0-0 10. Ld2 Ph6! 11.

a3?! Le7! 12. Lb5 Tdg8 13. Dd3 Pf7 14. 0-0-0 Kb8! 15. Pf4

Illustratieve partijen:

Spassky-Borngässer, Solingen1986.

Kasparov - Short, Amsterdam 1994.

Nijboer - M.Gurevich, Essen 2001.

Olafsson - Petrosian, Bled 1961.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

15. .. Dc8! 16. Pce2 Pcd8! Met deze hergroepering trekt zwart langzamerhand het initiatief naar zich toe. 17. Db3? Een lelijke fout die de witspeler een pion kost. Beter was 17. c3

c5 18. Kb1. 17. .. c6! 18. Ld3

c5 19. dxc5 Lxc5 20. Ph3

Pxe5 21. Lf4 Pf7 22. Lb5 Ka8

23. Pd4 Pg6 24. Da4 Lxd4 25.

Ld7 Df8 26. Txd4 e5! 27. Tb4

exf4 28. Txb6 Pfe5 29. Txb7

Kxb7 30. h5 Dd6 31. hxg6

Dxd7 32. Dxf4 Pxg6, 0-1.

(wordt vervolgd)

De lezer aan zet

10. .. Dxd5 Zwart moet met de dame terugnemen op d5. De druk op d4 wordt verhoogd en de dame kan voor verwarring zorgen in het witte kamp. 10. .. exd5 11. Ld3 is duidelijk beter voor wit na:

• 11. .. Pfxd4? 12. Dxg7 Pxf3+ 13. gxf3 Tf8 14. Lh6 en wit wint een kwaliteit. Na 14. .. De7 speelt wit overigens eerst 15. f4 of 15. 0-0-0 want op onmiddellijk 15. Dxf8+ Dxf8 16. Lxf8 heeft zwart nog 16. .. Pxe5 als vervelende tussenzet.

• 11. .. Da5 12. 0–0 Dxc3?! 13. Lxf5 Lxf5 14. Dxf5 Dxa1 15. e6! geeft wit een winnende aanval.

• 11. .. g6 12. Df4 met duidelijk positioneel voordeel.

11. .. 0-0 Zwart kan maar het best verder ontwikkelen en zijn koning in veiligheid brengen. Niet onbelangrijk is dat g7 nu gedekt wordt. De alternatieven zijn inferieur: 11. .. Db3? 12. 0–0 Dxc3 13. Lxf5! met een sterke aanval over de zwarte velden na 13. .. g6! 14. Lh6 (14. Ld2 exf5 15. Dh4) 14. .. exf5 15. Dh4. Ook na 11. .. cxd4? 12. Lxf5 exf5 13. Dxg7 De4+ 14. Kd1! is wits aanval opnieuw sterker: 14. .. Dd3+ (14. .. Le6!? 15. Dxh8+ Kd7 16. Pd2!) 15. Ld2 Tf8 16. Pe1 De4 17. Lh6 wint materiaal. 11. .. g6? verzwakt de zwarte velden te veel.

12.Le4 Pion d4 staat aangevallen en dat verklaart deze tussenzet, maar met de witte koning nog in het midden vraagt deze ambitieuze zet om moeilijkheden. Wit kan zich aan de druk ontrekken met 12. De4

na 12. .. cxd4 13. g4 Dxe4+ 14. Lxe4 Pfe7 15. cxd4 ontstaat een ongeveer gelijk eindspel. Het natuurlijke 12. 0-0 verplicht zwart tot het nemen op d4, na 12. .. cxd4 13. cxd4 moet wit zijn best doen voor de remise:

• 13. .. Pcxd4 14. Pxd4 Dxd4 15.

Lxf5! Dxa1 16. Lxh7+! Kxh7

17. Dh5+ Kg8 18. Lh6 Dxf1+ (anders volgt 19. Dg5) 19. Kxf1 gxh6 20. Dxh6 en wit houdt eeuwig schaak na 20. .. Te8 21. Dg5+ Kf8 22. Dh6+ Ke7 23. Dh4+.

• 13. .. Pfxd4 14. Lxh7+! Kxh7

15. Pg5+ Kg8 16. Dh5 Pe2+! 17. Dxe2 (17. Kh1? Dd3) 17. .. Dxe5 18. Dh5 Df5 en wit heeft niet helemaal genoeg compensatie voor de pion die hij achterstaat.

12. .. Dc4 Een belangrijke zet waarmee zwart niet alleen c3 aanvalt maar ook de rokade verhindert. Om die reden is 12. .. Db3 (3 punten) duidelijk zwakker. Bijvoorbeeld: 13. 0-0 Dxc3 14. Ld2 en wit heeft een grote ontwikkelingsvoorsprong waarmee hij meer dan genoeg compensatie voor de pion heeft. 12. .. Dd7 (2 punten) 13. 0-0 cxd4 14. Td1 is heel goed voor wit.

13. .. cxd4 Zwart kiest terecht voor een tactische oplossing. Normale zetten zijn ook: 13. .. Td8, 13. .. Ld7 en 13. .. h6allemaal 3 punten

14. .. Pb4 Dit is de pointe van de ruil op de d4, en de manier om te profiteren van de witte koning op e1 (daarom geen punten voor andere 'normale' zetten).

15. axb4 Anders volgt 15. .. Pc2+ of 15. .. Pd3+ en moet wit zijn aanvalsloper inleveren.

16. Kf1 Zwart staat ook beter na 16. Pd2 Dxb2.

17. .. Da2 Een nauwkeurige zet. Zwart heeft een pion gewonnen, maar wit heeft wel degelijk aanvalskansen op de koningsvleugel. Met de tekstzet kleeft zwart aan de toren op b1, en, niet onbelangrijk, voorkomt dat wit met 18. g3 en 19. Kg2 zijn koning in veiligheid brengt en de torens verbindt. Met de dame op de tweede rij heeft zwart dan namelijk de tactische grap .. Pe3+ bij de hand! Wit heeft tamelijk goede compensatie na 17. .. Dc3 18. g3 en 17. .. Da3 18. g3.

18. Df4 Verhindert de eerder genoemde grap en bereidt g4 voor. Niet 18. g3 f6! 19. Kg2?? Pe3+.

18. .. Ld7 Zwart betrekt de loper in het spel, hij wil graag met .. Lc6 de witveldige lopers ruilen en het witte aanvalspotentieel reduceren. Ook goed is 18. .. f6 (6 punten) om de mogelijkheid te hebben om de f-lijn te openen.

19. g4 Met een pion achter verbrandt wit alle schepen achter zich. Beter was wellicht 19. g3 Lc6 20. Kg2 f6 maar ook dan staat zwart beter.

20. Pg5 Een wanhoopsoffensief, maar wie A zegt moet ook B zeggen. Na 20. Txb7 is 20. .. Pd5! erg sterk. De dame wordt aangevallen en dreigt 21. ..

Da6+ en na 21. Lxd5 Dxd5 is wit in grote problemen. Een rustige zet als 20. Kg2 wordt beantwoord met 20. .. Pd5 en zwart staat uitstekend.

20. .. h6 We staan niet te lang bij dit moment stil omdat alle normale zwarte verdedigingszetten moeten winnen. Ook goed zijn 20. .. f6, 20. .. f5, en 20. .. Pg6. Zwart kan zelfs winnen met het scherpe 20. .. Lc6!? 21. Lxh7+ Kh8 22. De3 f5! en de witte aanval strandt waarna hij materiaal verliest. Allemaal zijn ze 4 punten waard.

21. Ph7 In een praktische partij nog de beste kans alhoewel wit objectief nog het best terug kon keren naar f3.

21. .. Pg6 Dit is het beste antwoord op het witte wanhoopsoffensief. Zwart staat nu compleet gewonnen. 21. .. Dc4+ (4 punten) 22. Kg2 Pg6 is iets minder nauwkeurig dan 21. .. Pg6, maar zwart wint dan ook zonder al teveel problemen. Dat het in dit stadium echter wel degelijk fout kan illustreren de volgende varianten: 21. .. Pd5?! 22. Pf6+! geeft wit tegenkansen:

• 22. .. gxf6? 23. Dxh6 is beter voor wit!

• 22. .. Pxf6 23. exf6 Lc6 24. fxg7 Kxg7 met voordeel voor zwart, maar wit kan zowel passief op remise proberen te spelen met 25. Kg2 of 25. g5!? proberen: 25. .. Dc4+ 26. Kg1 Dxd4 27. Tb4! Dd1+ (27. .. Dxb4?? 28. gxh6+ en mat volgt) 28. Kg2 Lxe4+ 29. Dxe4 Dd5 30. Dxd5 exd5 met remisekansen in het dubbeltoren eindspel.

• 22. .. Kh8! 23. Pxd5 exd5 24. Lf5 is beter voor zwart.

21. .. Tfc8

22. Pf6+! gxf6 23. exf6 Pd5 (of 23. .. Tc2!? 24. fxe7 Dxb1+ 25. Kg2 Db2 26. Dxh6

Txf2+ 27. Kg3 en ook deze spannende variant leidt tot remise na 27. .. f5 28. Dg6+) 24. Dxh6 Pxf6 25. Dxf6 Lc6 26. Dg5+ Kf8 27. Dh6+ Ke7 28. Dg5+ Kf8 met eeuwig schaak.

22. Pf6+ Of 22. Lxg6 fxg6 23. Pxf8 Dxb1+ 24. Kg2 Lc6+ en wit houdt geen materiaal meer over.

22. .. gxf6 Zwart moet niet bang zijn en gewoon het aangeboden materiaal accepteren. Na

Combineren

Diagram 1:

Arakhamia - Tasker

1. Txf7!, 1-0. Vooruit, eerst 1. Lc4 wint ook.

Diagram 2:

Fridman - Wells

1. Lxg7!, 1-0. Bijvoorbeeld 1. .. Kxg7 2. Tg4+ Kf7 3. Tf4+ en wint.

Diagram 3:

Hebden - Moser

1. Td6! Lxd6 2. Pg5+, 1-0

Minorpromotie

1. Na 1. Txh7 Kxh7 2. f7D is 2. .. Tf6+ 3. Dxf6 pat.

2. Een bekende openingsval en de meest voorkomende stelling met drie paarden van dezelfde kleur op het bord. Dus 1. .. fxg1P+ 2. Txg1 Lg4 wint de

22. .. Kh8? 23. De3 Lc6 24. Kg2 Lxe4+ 25. Pxe4 heeft zwart vrijwel al zijn voordeel verloren.

23. .. Dc4+ Eerst 23. .. f5 (8 punten) is ook goed.

24. Ke1 Zwart wint ook na 24. Kg2 f5 of 24. .. Dxd4.

24. .. f5 Steeds de cruciale zet. Of 24. .. Dc3+ (8 punten) 25. Kf1 f5. Wit houdt eeuwig schaak na

24. .. Dxd4? 25. Lxg6 Dxe5+ 26. Kf1 Lb5+ 27. Kg1 fxg6 28. Dxg6+.

25. .. Dxd4 De winnende zet, de loper wordt met tempo aangevallen waarna de witte stelling

Diagram 4: O’Rourke - Kennaugh

1. Dxf3!,1-0. (1. .. gxf3 2. Pf6+ en wint)

Diagram 5: Pileckis - Fowler

1. Txf5+! exf5 2. Db3, 1-0. De penning is dodelijk.

Diagram 6:

Arakhamia - Motoc

1. Lxf7+! Dxf7 2. Th8+ Kxh8 3. Dxf7, 1-0.

Diagram 7: Tebb - Doran

dame. Niet 1. .. Lg4 vanwege 2. Pf3; ook niet 1. .. fxg1D vanwege Dxd8 gevolgd door Txg1.

3. 30. .. Dxh3+ 31. gxh3 g2+

32. Kh2 gxf1P, mat.

Gil - Tempone, 1982

instort. Opmerkelijk genoeg kan zwart het hier nog fout doen met de logische zet 25. .. exf5?. Wit krijgt plotseling een sterke aanval met 26. Tg1! Bijvoorbeeld:

• 26. .. Da6? 27. Ld5 (dreigt 28. Txg6+) 27. .. Da5+ 28. Ke2! Da6+ 29. Kd2! Da5+ 30. Kd3! Lb5+ 31. Txb5 Dxb5+ 32. Lc4 en nu zijn de schaakjes op en moet zwart zijn dame geven voor de loper waarna wit wint!

• 26. .. Le8 27. Lxf5 Dxd4 28. Txg6+ fxg6 29. Le6+ Lf7 30. Dxg6+ met eeuwig schaak.

• 26. .. Dxd4 27. Txg6+=.

• 26. .. De6 27. Ld5! Dxd5 28. Txg6+=.

• 26. .. fxe4 27. Txg6+=.

Vergelijkbaar is 25. .. Dc3+ 26. Kf1 exf5 27. Tg1! Dc4+ 28. Ke1 De6 (28. .. Tfc8 29. Txg6+ fxg6

30. Dxg6+ Kf8 31. Dh6+ Ke8 32. Dh8+ Ke7 33. Df6+ en remise)

29. Ld5! Dxd5 30. Txg6+ fxg6 31. Dxg6+ met eeuwig schaak!

1. Lc6!, 1-0. Lijkt wat vroeg om op te geven, maar de varianten verklaren de reden: 1. .. bxc6 2. Txe7 Txe7 3. Td8+ Lf8 4. Lh6 gaat mat en 1. .. Tf8 2. Ld6 Td8

3. Lxe7 Txd2 4. Ta8! bxc6 5. Txc8+ wint een stuk.

Diagram 8: Dgebuadze-Peek

1. Dxe8+! Kxe8 2. Te7+ Kf8 3. Lxh7, 1-0. Niets verhindert 4. Tg8 mat.

4. Naar Sandrin - Le Cornu, 1949. 1. Th8+ Lxh8 (1. .. Kxh8 2. f8D+ Kh7 3. Dxg7 mat) 2. f8P mat. Niet 2. f8D De1+.

5. Na 1. d8P Ka8 heeft wit geen goede schaakjes meer, en verliest. Juist is: 1. Dc6+! Kxc6 2. dxe8D+ en zwart gaat mat.

6. 27. .. Txb3+! 28. cxb3 c2+ 29. Kb2 cxd1P+!

Recht toe recht aan

Deze stelling is afkomstig uit de partij Pruijssers - Giri, Leiden Chess Tournament

2008. Wit speelde 1. Txg6 e5 Na 1. .. fxg6 2. f7+ Kh7 3. Dh4 is het mat.

Er volgde 2. Txg7+ Lxg7 3. Dg3 Lg4 4. Dxg4 Kf8 5. Dxg7+ Ke8 6. b3 Dxd4 7. Txd4 exd4 8. Dg8+ en zwart gaf het op (1-0).

(Piet Peelen)

Damepromotie leidt tot verlies. 30. Txd1 Pxd1+ 31. Kc2 Dc3+ 32. Kxd1 Dxb3+ 33. Kc1 Dxe6 en zwart won: Eley- Adorjan, 1973.

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Boeken

641 Meestelijke schaaklessen deel 2 10,00............

644 Meestelijke schaaklessen deel 3 10,00............

Een nieuwe serie boeken voor de beginnende schaker

Auteurs: Hans Böhm en Herman Grooten

645 De wereld van de schaakopening 1 D2-D4

Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............

466 De wereld van de schaakopening 2

Flankopeningen. Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............ 646 De wereld van de schaakopening 3

E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren24, 95 ............ 650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman16,95............

651 De macht van het loperpaar.

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij

............

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 5,50............

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50 ............

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00 ............

509 Houten stukken,maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50............

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houtenkistje 28,50............

541 Palissander houten stukken, maat 4 Niet verzwaard met vilt in houten kistje 24,50............

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte

7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50............ 519 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm geel/zwart. Magnetische stukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 35,00............

530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 72,00............

510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00............

511 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 31 cm 89,50............

550 Reisschaakspel, maat 4 rolbord met plastic stukken in canvas tas 19,25............

CD’s

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00............

710 Schaak?mat! Spelenderwijze introductie in het schaakspel. Kinderen tot een jaar of 8 14,95............ 711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat!Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95............

712 Fritz 11. Zeer sterk spelend schaakprogramma 49,90............

Fritz for Fun, Nederlands, een spelend programma voor alle speelsterkten

Rybka 3, zeer sterk spelend programma

Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50............

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50............

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: tel. 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95............

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

920 Opstapje 1 4,60............

925 Opstapje 2 4,60............

931 Stap 1 4,60............

9315 Stap 1 +4,60............

932 Stap 24,60............

9320 Stap 2 +4,60............

9325 Stap 2 extra 4,60............

933 Stap 34,60............

9330 Stap 3+4,60............

9335 Stap 3 extra4,60............ 934 Stap 4 4,60............ 9340 Stap 4+4,60............ 9345 Stap 4 extra4,60............ 935 Stap 5 4,60............

Stap 5+ 4,60............

Stap 5

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U

van 4 verschillende proefexamens per stap zijn te bestellen via de website van de schaakbond www.schaakbond.nl (klik op: schaakmaterialen) Proefexamens 9410 Proefexamens stap 1+, 4 stuks 1,70............

U kunt bovenstaande artikelen bestellen door de ingevulde lijst te sturen naar:

SchaakenGowinkelHetPaard

Haarlemmerdijk173

1013KHAmsterdam

Tel020-6241171

Fax020-6270885

info@schaakengo.nl

www.schaakengo.nl