Ineengefrankeerdeenvelopzendenaan: Schaak en Go winkel het Paard Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam
per telefoon: 020-6241171.• Bestellen per fax; 020-6270885. • Bestellen via internet: www.schaakbond.nl (klik op schaakmaterialen). Houdt u rekening met een levertijd van 3 a 4 werkdagen die in de vakantieperiode iets kan uitlopen.
schaak
Officieel orgaan van de KNSB.
113e jaargang no. 3 juni 2006
Hoofdredacteur
Minze bij de Weg
Aan dit nummer werken mee:
Frits Agterdenbos (foto’s), Bas Beekhuizen (foto’s), Frank Clevers, Gert Devreese, René Duret, Herman Grooten, Johan Hut, Esther de Kleuver, Frank Kroeze, Rini Kuijf, Piet Peelen, Eric van Reem, Karel van der Weide.
Persoonlijke leden: Aanmelding bij het Bondsbureau KNSB (zie boven). Contributie per jaar (jan-dec) voor leden in Nederland: € 44,46. Daarvoor ontvangt men zes keer Schaakmagazine. Het lidmaatschap wordt stilzwijgend verlengd. Schriftelijke opzegging voor 1 december van het voorafgaande jaar. Abonnementsprijs leden t/m 12 jaar: € 14,75. Losse nummers: niet-leden € 7,40.
Productiebegeleiding, advertenties:
Wielaard & Ranke Media BV, Postbus 4017, 5950 AA Belfeld, tel: 077-3556180, fax: 077-3556189.
Vormgeving & Lay-out: W&R Studio BV
ISSN: 1385-8807
Voorpagina: Nederland tegen Indonesië tijdens de Olympiade in Turijn. Zie bladzijde 6 voor een verslag van het belangrijkste toernooi van dit jaar. Fotografie: Frits Agterdenbos
De Olympiade: succes voor vrouwen.
10 6 12 18 26
Wedstrijden
De Olympiade: succes voor vrouwen. Mannen vallen tegen6
Deloitte NK jeugd voor de laatste maal in Schagen 18
Chiel van Oosterom: “Dat wil niet zeggen dat ik de beste ben’19
Schaken brengt gehandicapten en niet gehandicapten bij elkaar16
De doorbraak van de schaakblog23
Hoezo geen traditionele schaker?24 Wouter Spoelman de jongste meester 26
Boeken: Vergeten schakers met een verhaal30
Schaaktechniek
Combineren: de jeugdkampioenschappen25
Aankondiging Nederlands Kampioenschap in Hilversum 17
Strategiequiz
het dat er bij zwart na zijn wat provocatieve aanpak iets uit de hand is gelopen. Hoe kan wit zijn tegenstander uit het zadel lichten?
Diagonaal
Wat bedoelen die schakers nou?
Jargon, vaktaal, geheimspraak. Wat bedoelen die schakers nou met hun vreemde taaltje. Ton Lodder, zelf een verdienstelijk clubschaker, vroeg het zich al jaren geleden af en besloot er onlangs eindelijk werk van te maken. Hij bracht de schaakterminologie samen in een handzaam en ook leuk boekje. Het is geen woordenboek, het is geen encyclopedie maar iets er tussenin. Schaakmagazine vroeg hem naar het waarom.
Ton Lodder: “Ik ben een keertje begonnen om die typische uitdrukkingen die je in het schaken hebt op een lijstje te zetten. Dat was acht, misschien tien jaar geleden. Ik was toen niet in de gelegenheid om dat door te zetten.
Vorig jaar heb ik een roman geschreven. Die kreeg ik niet zo makkelijk uitgegeven. Ik heb dat boek laten beoordelen door een bureau dat zoiets doet en dat heeft het tot de grond toe afgebrand. In die zelfde tijd had ik ook wat zakelijke tegenslag. Toen ik dat te boven was heb ik besloten om het schaakboekje weer op te pakken en het zelf uit te geven. Ik had geen zin in nog eens zo’n lijdensweg. Voor een beperkte groep als de schakers is zelf uitgeven wel te doen. Ik ga het boek ook niet via de boekhandel leveren maar verkoop alleen via internet. Begin
juni heb ik het boekje gepresenteerd. Ik ga de schaakclubs benaderen via e-mail en ik ga vier keer adverteren in Schaakmagazine.”
Hoe kwam u op het idee?
“Het is in eerste instantie begonnen als een aardigheidje. Ik heb heel veel dingen waar ik lang over doe, maar ik maak ze wel af. Dit is ook zoiets. Drie jaar geleden kampte ik met mijn gezondheid en raakte ik mijn energie kwijt. Ik heb mijn bedrijf toen verkocht en dat is niet pijnloos gegaan, maar daardoor kreeg ik wel tijd hiervoor. Op een gegeven moment ben ik systematisch gaan zoeken. Je komt veel woorden tegen in de schaakrubrieken in de kranten en mensen van mijn club hebben wat aangeleverd. Je vindt ook lijstjes op internet, bijvoorbeeld bij de probleemschakers. Maar die vond ik te specifiek, die heb ik met opzet weggelaten.”
Wat moet ik met dit boekje?
“Het boekje is bedoeld om in te bladeren, niet om achter elkaar te lezen, en je steekt er ook nog wat van op. Ik ben van plan ook dergelijke boekjes te maken over andere onderwerpen zoals bridgen, kaarten en muziek. Het is niet alleen maar een woordenboek, het geeft ook wat verdieping. Daarom is het in zijn opzet uniek.
De doelgroep bestaat in eerste instantie uit de georganiseerde
schakers in Nederland en Vlaanderen. Dat zijn er zo’n 26.000. Ik denk ook wel aan de huisschakers maar ik weet nog niet hoe ik die moet bereiken. Ik ga advertenties plaatsen in Schaakmagazine, ik neem contact op met de regionale krant en met Radio Rijnmond. De timing is een beetje lastig zo tegen de zomer dus misschien dat ik de publiciteit tot na de zomer uitstel. Ik heb duizend exemplaren laten drukken, die moet ik toch kunnen verkopen. Ik droom van een herdruk. Ik hoef er niet van te leven. En als het mislukt? Dat gebeurt niet. Ik ben ondernemer en ik ben niet gewend dat dingen mislukken. Maar ik ga er niet mee leuren. Als het echt mislukt dan moet je dat accepteren en als een man dragen.”
Is het boekje volledig?
“Volledig? Dat kan niet. Elke schrijver weet dat hij niet volmaakt is. Op een gegeven moment moet je er een punt achter zetten. Ik ben naar een drukker gegaan, hier in het dorp. Dan moet je allerlei dingen gaan regelen. Papier uitzoeken, lettertype, omslag. En ze vragen wanneer je het gaat inleveren. Daar zit je dan aan vast, op een gegeven moment moet je een streep zetten. Ik heb me beperkt tot de termen die schakers in Nederland gebruiken. Buitenlandse woorden staan er alleen in als ze hier ook gebruikelijk zijn, zoals blitz, ausdauer, kiebitzer.” (MbdW)
Meer weten? Neem een kijkje op www.schaakwoorden.nl.
Ton Lodder: Schaakwoorden, het jargon verduidelijkt. 112 pagina’s. Uitg. Iventi, Goudriaan. Prijs € 12.00. ISBN 90-8727-001-1.
Schakers zijn schrijvers
Vijf leden van De Biltse Combinatie uit Bilthoven en De Bilt hebben de geschiedenis van hun 75 jaar oude vereniging vastgelegd in een jubileumboek. In 1931 werd in Bilthoven de Bilthovensche Christelijke Schaakclub opgericht, die enkele jaren later haar naam veranderde in het meer neutrale SC Bilthoven. In
Schakers zijn schrijvers. Aan die goede combinatie is het te danken dat er veel is vastgelegd over de geschiedenis van het schaken in Nederland. Onlangs werd een nieuw deeltje aan de geschiedschrijving toegevoegd. J ohn van der Wiel speelt voor de 27ste keer mee in het Nederlands K ampioenschap. Zal dit unieke record ooit nog worden gebroken?
Het FIDE-congres herkoos Kirsan Iljoemzjinov tot president. De tot Belg genaturaliseerde Nederlander Bessel Kok werd verslagen met 96 tegen 57 stemmen. Hij leek bijna opgelucht na zijn nederlaag (zie de foto). Hoe gaat het bij zo’n stemming toe? Een paar citaten.
Rini Kuijf: “Het tijdstip van de stemming was in feite onbepaald. Dat kwam door enorm gezeur en getouwtrek over volmachten, die al dan niet geldig waren, en wie van een betreffende bond de stem mocht uitbrengen. Er bleken oude en nieuwe bestuurders van hetzelfde land aanwezig te zijn. Sommige vertegenwoor-
1937 ontstond uit een afsplitsing van De Biltse Dam- en Schaakclub de Schaakclub De Bilt. Beide verenigingen leidden een wisselend bestaan tot het in 1969 tot een fusie kwam tussen het chique Bilthoven en het wat volksere De Bilt. Sindsdien kent de regio onder de naam De Biltse Combinatie een goed draaiende schaakver-
eniging. De Biltse schaakgeschiedenis is nu vastgelegd in een kloek boekwerk van 186 bladzijden. Voor de schakers die ooit bij deze vereniging speelden moet het een bron van herkenning en nostalgie zijn. Belangstellenden kunnen het boek verkrijgen bij De Voorhof, Burgemeester de Withstraat 29a, 3732 EJ De Bilt, dbcschaak@ hotmail.com.
digers van Afrikaanse landen waren wel in Turijn, maar vreemd genoeg niet aanwezig. Hun volmacht ging naar stemmers op Iljoemzjinov.”
Yvette Nagel was er met Yasser Seirawan, die Bessel Kok steunde, de hele dag bij. "Erg fascinerend, wat daar allemaal gebeurde, dat was niet normaal. Op een gegeven moment, nog voor de stemming, werden er pamfletten uitgedeeld dat Iljoemzjinov 87 stemmen had gehaald! Een vrouw uit het kamp Kok wilde ook iets uitdelen, maar werd door de vrouw van Azmaijparashvili de zaal uitgewerkt, geschopt gewoon. Sommige gedelegeerden werden alleen naar Turijn ingevlogen, tekenden en namen hetzelfde vliegtuig weer naar huis, schandalig gewoon."
Jan Timman sprak van een gemiste kans. "Bessel Kok was de beste president geweest die de FIDE ooit gehad had. Hij had het bedrijfsleven weer kunnen interesseren voor het schaken. Het intimideren en omkopen ging veel verder dan we vooraf hadden gedacht. Mensen hebben echt bankbiljetten over de toonbank zien gaan, maar bewijs maar eens waar het voor is. Bessel Kok zal afhaken na dit avontuur, dat is zeker.”
Herman Hamers: “Ongelooflijk wat daar gebeurde. Het heeft weinig met democratie te maken.”
Speciale prijzen bij het
Nederlands Kampioenschap
Enkele sponsoren van het Nederlands Kampioenschap in Hilversum hebben dit jaar bijzondere prijzen ter beschikking gesteld. Zo mag de kampioen van 2006 van sponsor Cadillac & Corvette Benelux vier weken lang gratis rondrijden in een super de luxe Cadillac CTS. Wat dat inhoudt kunt u zien tijdens een bezoek aan het toernooi. De auto is namelijk in de speelzaal te bewonderen.
De vrouwenkampioen 2006 krijgt van de NOS en ABN AMRO een VIP arrangement aangeboden tijdens het World Tennis Tournament dat in februari 2007 wordt gehouden. Voor de beide winnaars heeft de provincie Noord-Holland iets leuks in de aanbieding: een
weekend Noord-Hollands platteland voor twee personen . De Provincie Noord-Holland wil de winnaars op deze wijze laten kennismaken met de NoordHollandse natuur, het landschap en alles wat de provincie op het platteland van de provincie ondersteunt en ontwikkelt. Tenslotte is er zowel in het algemene als het vrouwenkampioenschap een prijs voor de meest spectaculaire partij. Deze wordt beschikbaar gesteld door sponsor ABN AMRO.
Wetenswaardige weetjes
Stuur ze op
De redactie stelt het zeer op prijs als u uw wetenswaardigheden met ons en de lezers van Schaakmagazine deelt. Ons redactieadres vind u op pagina 3 in de colofon. Stuur uw weetje naar ons toe o.v.v. diagonaal.
Cadillac CTS
Foto Frits Agterdenbos
De schaakolympiade in Turijn
RINI KUIJF
Vrouwen verrassend, mannen redelijk
De Schaakolympiade in Turijn heeft een nieuwe winnaar opgeleverd. Het team van Armenië werd de overtuigende en verrassende winnaar. Bij de vrouwen ging de eerste plaats naar de Oekraïne. De Nederlandse mannen leverden een opmerkelijke bijdrage aan het toernooi. Na een overwinning op Rusland stond Nederland even tweede. Er volgde een sterke terugval, gevolgd door de klim terug. Door een nederlaag op de slotdag bleven de Nederlanders toch nog met een lichte kater zitten. Bij een gelijkspel, dat er wel degelijk in zat, was Nederland rond de achtste plaats geëindigd, precies waar het team volgens de rating thuis hoort.
Teamcaptain Herman Hamers was dan ook licht teleurgesteld.
“We hadden bij de eerste acht moeten komen en dat is niet gelukt. De omstandigheden waren goed, we zaten dicht bij de speelzaal, al was de accommodatie niet super te noemen, en het eten was niet bijzonder, nee. Iedereen in het team heeft zich goed ingezet. Erik raakte geheel uit vorm en werd zenuwachtig.
Friso was wisselvallig, maar begon aan het eind weer goed te spelen. We hadden vooraf ook een schema gemaakt betreffende de eerste drie, wanneer ze wel en niet zouden spelen, dan weet iedereen waar hij aan toe is. Wat de bordvolgorde betreft, de eerste drie ontlopen elkaar weinig. Je moet gewoon ruim van tevoren zeggen welke lijst bepalend is voor de volgorde. Het heeft geen zin om daar zoveel energie aan te besteden.”
Ook Friso Nijboer was niet echt tevreden: “Ja, ik heb in de laatste ronde weer voor mijn eigen A status moeten vechten. In Calvia (de Olympiade van 2004, red.) ging het wel goed, hier lukte het niet. Ik was erg wisselvallig deze Olympiade, goed, slecht, goed,
slecht, dat was het eigenlijk. Wel jammer van de indeling en van het resultaat, ik dacht dat we met dit team zeker bij de eerste acht moesten kunnen komen.”
Erwin l’Ami speelde voor het eerste een Olympiade. Hoe kijkt hij daar op terug? “De omstandigheden in het Olympisch dorp begonnen ons na een tijdje tegen te staan. Tijdens de winterspelen was het allemaal prima, maar daarna hebben ze de luxe spullen, TV, koelkast en zo eruit gehaald, dus het was een karige bedoening.” Over het eten is hij kort: “Daar ging ik dus niet eten. Meestal ging ik met Friso naar een of andere discotoestand tussen de middag, leuke bediening, goed eten. Ik miste een beetje de teamsfeer, zoals bij HSG. Van gezamenlijk voorbereiden was geen sprake.”
Het vrouwenteam profiteerde ten volle van het Zwitsers gambiet, zoals een toernooi van dergelijke omvang ook wel wordt genoemd. Het team was halverwege sterk teruggevallen en kreeg toen de gelegenheid ten koste van minder sterke teams terug te vechten. Door een 3-0 overwinning
op de slotdag schoot Nederland plotseling omhoog naar een gedeelde vierde tot zevende plaats. Dat was voldoende om de A-status van NOC*NSF te behouden.
Wit zal de pion wel terug kunnen winnen, maar zwart krijgt twee mooie vrijpionnen op de damevleugel.
22. .. f5
22. .. Ta7 23. bxa5 Tfa8 24. a6 b5 25. Lxb5! was een valstrik die vermeden moest worden. Niet zwart maar wit heeft dan groot voordeel.
23. bxa5 b5 24. exf5 Lxf5 25. Pa2 Tfe8 26. Lf1 Le6 27. Tc1 Tec8 28. a6 Pb6 29. a7 Die had beter op a6 kunnen blijven. Wit kan afwachten met 29. Kf2.
29. .. Pa4 30. Pb4 Ld7 31. Pd3 c5 32. Pe5 Le8 Wit is er niet op vooruitgegaan, dat is duidelijk.
33. Tb1
33. Lxb5 Lxb5 34. Tb3 Le8 35. Tb7 is vreemd genoeg het idee van de computer. Het is inderdaad nog niet makkelijk om dan los te komen met zwart. Wit heeft nog iets als h4 en Tc4-g4 achter de hand.
33. .. c4 34.Tb4 c3 Slaan op a7 kwam ook sterk in aanmerking.
verschil zit hem in een tussenschaak dat zwart dan later heeft op e8.
40. Ta1 Pc5
40. .. Pc3 41. Tba5 Pb1 had een stuk gewonnen, maar beide spelers waren al in grote tijdnood.
41. Tba5
Nu faalt slaan op c1 op 42. Txc5!. Als de witte koning op e3 had gestaan, dan had het wel gewonnen wegens 42. .. Te8. Nu was het een hele zwoegpartij met telkens dertig seconden per zet. Ivan was echter handig in de uitvluggerfase en Adianto kwam er verder niet meer aan te pas. 0-1 derhalve.
Die had hij gemist, aldus Friso na afloop. Er dreigt weer f4. Misschien moet zwart toch maar e6-e5 spelen.
22. .. Lf4 23. Pc1 De5 24. Df3
Lxc1 25. Txc1 Dg5 26. Dg3 f5 27. f3
Nu had zwart op g4 moeten ruilen. Na de partijzet komt wit van zijn kreupele loper af.
27. .. e5 28. La4 fxe4
28. .. Pb6? 29. Txh8 Txh8 30. Dxe5
29. Lxd7+ Kxd7 30. fxe4 Tdg8 31. Ph4
Friso over deze stelling: “Hij ging nu even later met zijn koning naar e6, dat zou ik nooit doen. Terug met .. Kc8 is aangewezen.” 31. .. f6 32. Df2 Ke6 33. Tcf1 Th7?
Tijd voor iets als .. Lf7, maar Efimenko was zichtbaar zenuwachtig. Hij zag dat het uit de hand ging lopen.
Friso: “Een hele riskante beslissing, want ik moet nu in de aanval winnen. Stel dat de dames worden geruild, dan kan ik opgeven.” 37. Pxd4+ cxd4 38. Txf4 Lxd3+ 39. Kc1 exf4 40. Dh1! (die was moeilijk te zien) was snel uit geweest.
37. .. Dxe4+ 38. Ka1 Dxg4 39.
MannenscoreTPRVrouwenScoreTPR
Sokolov5 - 112619Peng8 – 112420
Tiviakov7 - 112696Lanchava6 – 102260
Van Wely71⁄2 - 112698Schuurman41⁄2 - 92172
Nijboer51⁄2 - 92623Muhren6 - 92193
Van den Doel21⁄2 - 52465
L’Ami31⁄2 - 52602
Df2 Df4 40. De2 Tg3?
Gelukkig deed de man niet f6-f5 met heel andere complicaties.
3. .. Lf5 4. Pf7+ Txf7 5.Lxf7 Df8 lijkt een taaiere verdediging, bijvoorbeeld 6. e6? Lxe6!
■ Cvitan – l’Ami Kroatië – Nederland
Erwin was in de opening een beetje verdwaald tegen de voormalige jeugdwereldkampioen en deze zat nu lang te rekenen. Hij sloeg uiteindelijk op c5, maar Erwin was bang voor: 1. e6!? Pxa4 2. exf7 Tf8 3. Lxc7 Dxc7 4. Df5! Heel moeilijk te zien, en Cvitan (symphatieke kerel) knikte na afloop vol bewondering: die had hij gemist. Wit staat heel kansrijk. Op 4. .. Dd6 volgt 5. De6.
Na 1. Pxc5 Lxc5 2. Lg3 d4 3. Ted1 Lb6 4. e6 Tce7 5. Le5 f6 6. Lxd4 bood wit remise aan. Erwin weigerde! Waarom? “Er zat nog een venijnige truc in de stand na 6. .. Txe6 7. Lc5?! Dc7 8. Lxb4 Te4 9. Te1 Lxf2! 10. Kxf2 Db6!
Nu volgt op 10. Kf1 Db5 schaak en slaan op g4, want de toren op e8 staat gedekt. Op 10. Kf3 komt 10. .. Te3!! en wint. Prachtig. Erwin wilde wel eens kijken of Cvitan dat allemaal gezien had. Bang is hij niet onze debutant. Cvitan deed dit uiteraard niet en de partij werd alsnog snel remise.
14. Le7!!
De enige zet, maar ook een goeie. Zwart gaat mat. (1-0)
De Nederlandse topborden Sokolov en Tiviakov. Foto: Frits Agterdenbos
BfAaAdAb
aAeBaKaA
AaAaAaAa
aHhAaJaH
HaAaLhHa aAaAiAmA
■ Yanjindulam - Peng Mongolië – Nederland
Ze moest even op gang komen maar toen toonde Zhao Qin Peng ook haar klasse. Foto: Frits Agterdenbos
1. Pe5?
Gewoon b4 was aangewezen.
1. .. Te8 2. Df3 Dd6 3. Pd3
Txe1+ 4. Pxe1 De5 5. Pc2 g6 Plots zit wit in grote problemen. 6. Ld3
Zwart staat beter. Wit heeft zwakke pionnen en had nu misschien met het vreemde 22. Tb5!? verder moeten gaan. In ieder geval kan dan a5 volgen.
22. f5 Lxd3 23. Dxd3 Pe5 24. Dd1 Df7 25. Tg2 Dh5
Zou ik niet doen, je kunt de dames er beter op houden met zwart. Maar Petra legde uit dat ze
beter is in eindspelen, dan de meeste van haar minder ervaren tegenstandsters en gelijk heeft ze. 26. Dxh5 Pxh5 27. Pg4 Tae8
AaAaCcGa bAaAaAbA AbAbAaAb aAbHdHaD
HaHaAaJa
Txf5 Txf5 31. Tg5 is wat wit moet spelen, met gelijk spel. 28. .. Kh7 29. Pg4 Pxc4 30. Lg5 Pe5
De volgende zet van wit is niet goed. Je moet in ieder geval iets als Pe3 doen. Het paard is het stuk om pion f5 te dekken. 31. Lh4 Pxg4 32. Txg4 Te5 33. c4 Pf6 34. Tg6 Te4 35. Lg3 Txc4 36. Lxd6 Te8 37. Tg2 Txa4 38. Tf3 Ta1+ 39. Tf1 Txf1+ 40. Kxf1 Td8 41. Lg3 Txd5 42. Ta2 Txf5+
28. Pxh6+
28. Pxe5 Txe5 29. Lxh6 Tfxf5 30.
Geurt Gijssen, de man achter de schermen
“Toen ik hier aankwam heb ik gelijk op twee knelpunten gewezen: te weinig toiletten en ze wilden spelers die klaar zijn naar de tribune verwijzen. Dat moet je natuurlijk niet doen. De organisatie zei dat het gebouw volgens de regels was ingericht. Ik stelde voor om wat chemische toiletten te plaatsen, maar dat deden ze niet. Ze zeiden: ze zullen toch niet met zijn allen tegelijk gaan? Dat deed me denken aan de architect van mijn school waar ik werkte. Die zei hetzelfde toen hij de trappenhuizen veel te klein had afgeleverd. Ze gaan er natuurlijk wel tegelijk naar toe.”
“Ja er waren een paar probleempjes. Korchnoi wilde niet meer gefotografeerd worden, hij had een paar partijen verloren en ja dat is Korchnoi. In ieder geval, hij komt hier een brief afleveren, en terwijl ik die lees pakt een collega arbiter een grote camera en begint de arme man uitvoerig te filmen. Korchnoi woedend natuurlijk. Ook Anand heeft er last van. Kijk, die arbiters hier hebben hun eerste grote toernooi, die zien al die goden langslopen en dan willen ze filmen. Ze moeten twintig minuten na aanvang stoppen. Dat regel ik liever zelf. Die Italianen sturen gewoon een knokploeg naar binnen om ze weg te slaan, dat kan ik niet hebben.”
In de arbiterkamer is het een
drukke bedoening. Twee spelers uit Jemen komen even kijken.
Gijssen: “Dat zijn me er een stelletje, ze proberen voortdurend de zaak te flessen. De vrouwen van Jemen begonnen met een bye in de eerste ronde. Dat is 11⁄2-11⁄2 volgens de reglementen. Mijn collega arbiter had echter 2-1 voor Jemen ingevuld. Kwamen ze protesteren want ze wilden 3-0 hebben! Ja, dan stonden ze voor een rondje bovenaan. Ik heb ze de reglementen laten zien: 11⁄2-11⁄2. Toen moesten ze wel lachen, rare lui. Eentje deed er een onreglementaire zet, met de elektronische waarneming kom je daar gelijk achter, maar hij wilde gewoon doorgaan, want de tegenstander had niet geclaimd! Moet ik weer de reglementen voorlezen.”
Hier kan wit uiteraard opgeven. Dat doen de dames niet zo snel en inderdaad, zoals Friso Nijboer zei: iedere keer moet je echt een zet doen binnen 30 seconden. Een fout is dan zo gemaakt, maar het ontsiert de partijen wel. 43. Ke2 a5 44. Tb2 Pd5 45. Kd3 a4 46. Kc4 Pb4 47. Lc7 a3 48. Tb1 a2 49. Ta1 Tf6 50. Kb5 Pd5 51. Le5 Te6 52. Lg3 Te2 53. Kc4 Pb4 54. Lc7 Tb2 55. Le5 Tb1 56. Lc3 Txa1 57. Lxa1 Pc2, 0-1
Dit hersenspinsel leverde de Nederlandse dames de A-status van NOC*NSF op. Wat is er aan de hand? Het lijkt alsof 1. Pxa4 niet kan, wegens 1. .. Ld4, maar dan komt gewoon 2. Kc1 en remise is de normale uitslag.
En nu staat zwart op winst. Het was nog een heel karwei, maar dat wist ze te klaren. (0-1)
Tea Lanchava over haar zilveren plak op het Europees Kampioenschap in Kusadasi ”Vooraf heb ik helemaal niks aan schaken gedaan”
Tea Lanchava is natuurlijk blij met haar zilveren medaille op het Europees Kampioenschap voor vrouwen in Turkije. Minder ingenomen is ze met de toegenomen druk en verwachtingen.
Heeft u in de voorbereiding op het Europees Kampioenschap iets speciaals gedaan?
Lanchava: “Grappig dat ze me dat nu allemaal vragen. Ik heb absoluut niks aan schaken gedaan. Tien dagen voor het EK had ik een examen financiële markten (in het kader van een studie bij het Nederlands Instituut voor het Bank-, Verzekerings- en Effectenbedrijf NIBE, red.). Dat examen heb ik gehaald, maar daar heb ik vele uren voor gestudeerd.
Ik heb geen verklaring voor mijn prima EK-resultaat. Ik hoopte, als zo ongeveer vijfentwintigste op rating, stiekem op een plaats bij de eerste twaalf, waarmee ik me kon plaatsen voor het wereldkampioenschap. Ik heb vooraf geen training gehad. Echt, ik heb voor het EK helemaal niks aan schaken gedaan.
Op het toernooi zelf heeft mijn coach, grootmeester Mikhalchishin, me wel heel goed begeleid. Hij hielp me goed met mijn openingen. Op het toernooi heb ik vóór elke partij heel hard gewerkt aan mijn voorbereiding.
Totnogtoe fungeerde Mikhalchishin vooral als coach voor Peng. Op het EK hielp hij vooral mij en Peng, maar hij heeft ook de andere Nederlandse vrouwen bijgestaan.”
Wanneer begon u te merken dat u in vorm was?
“Na een paar ronden al: de kwaliteit van mijn partijen was redelijk goed.”
De hamvraag: waarom speelde u twee korte remises op het einde, in plaats van voluit voor het goud te gaan?
“Ik heb dat samen met mijn coach beslist. Ik was na mijn examen al moe vóór het EK. Op het einde van het EK was ik uitgeput. Ik zat compleet kapot. Je zit constant aan het eerste bord, krijgt steeds de beste schaaksters voorgeschoteld. Elke dag steek je twee, drie uur in de voorbereiding van je partij. Dat vreet allemaal veel energie.
Ik heb nu wel een beetje spijt van die beslissing, maar toen had ik geen keus, ik vond op het eind geen extra kracht meer in mezelf. In díe omstandigheden was het
GERT DEVREESE
een goeie beslissing. Tegen de latere winnares, Ekaterina Atalik, stond ik eerst minder, maar later heb ik in gewonnen stelling haar remiseaanbod aanvaard. Ik had nog één minuut op mijn klok. Ik heb het niet geriskeerd. Daar heb je achteraf een beetje spijt van. Ik had het winstplan wel gevonden, maar in tijdnood geraakte ik in paniek. Win ik van Atalik, dan wordt het eind van het toernooi een ander verhaal.
En met een beetje geluk had het ook anders kunnen lopen. De laatste vier partijen had ik driemaal zwart, dat was al een tegenvaller. Voorts heeft Atalik in haar laatste twee partijen tweemaal minder gestaan. In de laatste partij heeft ze zelfs verloren gestaan, maar wist ze zich te redden. In de laatste ronde moest ik bovendien tegen het Georgische meisje Sopio Gvetadze. Ze bood me na de indeling remise aan en is een ex-landgenote. Dat vond ik emotioneel een beetje moeilijk omdat ze met verlies zich niet zou plaatsen voor het WK. We zijn nog wel gaan voorbereiden, maar
Tea lanchava
haar openingsrepertoire met wit was best stabiel en ze was de laatste ronden ook nog echt op dreef. In mijn vermoeide toestand en met dat emotionele gevoel dat ze mijn ex-landgenote was, wilde ik geen risico meer nemen.
Als ik er nu op terugkijk, rustte er op het eind van het EK te veel druk op mij. We hebben er toen voor gekozen om zeker met een medaille naar huis te komen. Het draaide niet om het wereldkampioenschap, daar was ik toen al lang voor geplaatst. Maar als ik in de laatste ronde had verloren, hadden de nummers drie tot twaalf een tiebreak moeten spelen voor de derde plaats. Gezien mijn uitputting zou ik daarin weinig kans heb gemaakt.”
Heel Nederland was verbaasd over uw prestatie. Eigenlijk bent u geen profschaker meer. Waarom deed u het nu zo goed?
“Het is zeker niet zo dat ik voor dit toernooi relaxter was dan gewoonlijk. Als voorbereiding op mijn baan bij het financieel consultancybedrijf Compendeon moest ik ook wat examens bij het NIBE afleggen. Dat betekent keihard leren en dat moet ook, als je kans wil maken op een betere baan bij je werkgever. Ik wil elk toernooi goed spelen. Achter het bord voelde ik op het EK de competitiespanning zoals altijd. Ik was niet relaxter. De coach probeerde me wel altijd te kalmeren door te zeggen dat het goed ging, ook als ik daar niet van overtuigd was. Mikhalchishin vervulde voor mij dus ook een belangrijke psychologische rol: ik had dat nodig, ik was zelf helemaal niet zo relaxt.”
Is dit de beste prestatie uit uw carrière?
“Nee, dat was Wijk aan Zee 2004. Daar boekte ik een IMnorm met een punt overscore. Daar heb ik enkele mannelijke grootmeesters verslagen en
boekte in één klap een winst van 52 elopunten. De uitstraling van zo’n medaille op het EK vrouwen is naar de buitenwereld wel groter.”
U gaat wellicht Peng voorbij op de ratinglijst van juli. Groeit uw ambitie nu, wilt u bij voorbeeld eindelijk een keer Nederlands kampioen worden?
“Virtueel sta ik nu misschien boven haar. Ik weet het niet, het is niet zo duidelijk. Pengs goede uitslagen uit de Duitse competitie moeten nog worden ingevoerd. Het is niet zozeer mijn ambitie Peng voorbij te gaan, wel als IM een keer boven 2.400 elo uit te komen.
Ik ben niet zo’n concurrentietype. De media kicken op concurrentie. Ik vind het wel leuk het Nederlands Kampioenschap een keer te winnen, maar ik lig er niet wakker van. Ik vind het psychologisch lastig om me voor het NK op te laden. Ik ben nu niet zeker niet gemotiveerder voor het NK dan anders. Ik wil het schaken eigenlijk flink afbouwen, misschien zelfs een jaartje eruit. (lacht) Ik heb na het EK al een paar partijen verloren in de KNSB-competitie. Ik ben heel moe en er ligt veel druk op me. Ik voel me na mijn EK-zilver verplicht om nog een beetje door te gaan dit jaar en ook aan het NK mee te doen. Maar eigenlijk had ik het rustiger willen aandoen, wilde ik niet meedoen aan het NK.
Sinds het EK krijg ik veel publiciteit en groeien de verwachtingen rond me. Maar de Olympiade valt vlak voor het NK. Zo’n Olympiade staat voor 17, 18 dagen stress. Daarna ga ik op
>> Dit interview werd afgenomen een paar dagen voor Lanchava met Nederland naar de Olympiade vertrok. Vervolg op pagina 31
Het Nederlands kampioenschap is terug in Hilversum, waar het ook in de jaren tachtig acht keer plaatsvond. Nu is TCN-Mediapark (het complex van televisiestudio’s en facilitaire bedrijven) de hoofdsponsor, destijds was het de AVRO samen met Philips. Ook de VARA en de KRO speelden een rol in de Nederlandse schaakgeschiedenis, nationaal en internationaal. Organisatorisch is Nederland altijd een van de belangrijkste schaaklanden geweest. Als sponsor en gastheer hebben de omroepen daaraan belangrijke bijdragen geleverd.
Het AVRO-toernooi in november 1938 was een van de allersterkste toernooien uit de schaakgeschiedenis. Het werd niet in Hilversum gehouden, maar trok net als de matches Euwe-Aljechin langs diverse Nederlandse steden. De acht sterkste schakers van de wereld waren bijeen, wat in de hele schaakgeschiedenis maar een paar keer is voorgekomen! Het s een strijd van oud tegen jong. De oude wereldkampioenen Capablanca, Aljechin en Euwe namen het op tegen vijf potentiële opvolgers: de sjech Flohr, de Rus Botwinnik, de Est Keres en de Amerikanen Fine en Reshevsky. Het oorspronkelijke plan was dat de winnaar wereldkampioen Euwe zou mogen uitdagen, maar helaas verloor die een jaar voor het toernooi zijn titel weer aan Aljechin. Vele andere onderhandelingen (met name met Flohr als uitdager) dreigden roet in het eten te gooien, maar
Jos Timmer was met Hans Böhm de grote man van de KRO-matches
uiteindelijk werd het AVRO-toernooi dan toch het eerste kandidatentoernooi in de geschiedenis, met een WK-match tegen Aljechin als inzet.
Fine ging in het toernooi als een speer van start (51⁄2 uit 6), maar verloor toen van Paul Keres. Max Euwe werd in de eerste toernooihelft laatste, maar won verrassend de tweede helft. Fine en Keres wonnen het toernooi samen, een punt voor Botwinnik. De AVRO zorgde natuurlijk voor verspreiding van nieuwsberichten via de radio (televisie bestond nog niet). Ook de landelijke dagbladen toonden volop belangstelling, maar in het bondsblad deelde KNSBbestuurder P. Jungman een behoorlijke tik uit aan het Utrechts Nieuwsblad: “Wanneer men als provinciecourant grootsteedsche allures aanneemt, dan is het toch wel heel treurig, dat een blad als het Utrechtsch Nieuwsblad de belangen van de Utrechtsche schakers het best meent te kunnen dienen, door alleen van de Utrechtsche ronde de partijen op te nemen, doch de andere 52 partijen als van geen belang zonder meer voorbij te laten gaan met de mededeeling aan de abonné’s: ‘wegens gebrek aan plaatsruimte’, terwijl op mijn informatie werd medegedeeld dat de kosten te hoog waren en men de geheele zaak als een reclameobject van de AVRO beschouwde.” Aan het eind van
en schreven en schreven
zijn betoog moest Jungman nog van het hart dat de Utrechtse schaakliefhebbers nu wel wisten welke bladen onze geestessport dienen en welke niet.
VARA-tweekamp
Keres, die Fine in het toernooi met 11⁄21⁄2 had verslagen, werd aangewezen als uitdager van Aljechin. De AVRO wilde de match sponsoren, als die weer op diverse plaatsen in Nederland gehouden zou worden. Aljechin had echter geen zin meer in zo’n rondreizend circus en wees Nederland, en daarmee de AVRO, als organisator af. Doordat Keres
druk was met zijn studie en bovendien de oorlogsdreiging toenam, ketste de match helemaal af.
Euwe had intussen, door het winnen van de tweede toernooihelft, het idee gekregen dat hij in goede vorm misschien nog wel tot de sterksten behoorde. Daarom vroeg hij het Euwecomité (een groep bestuurders
die voor zijn WK-matches de organisatie en fondsenwerving had verzorgd) om een match tegen Fine te organiseren. Tot verbazing van de bestuurders bedankte Fine hiervoor vanwege de spanning in de wereld. (Nog in 1939 dachten heel veel Nederlanders dat de oorlog aan ons zou voorbijgaan.) Toen de onderhandelingen tussen Keres
en Aljechin stukliepen, was het comité er als de kippen bij om Keres uit te nodigen. Die was onmiddellijk bereid weer naar Nederland te komen en rond de jaarwisseling 1939/40 werd de match gespeeld. Opmerkelijk genoeg was het deze keer de VARA die als hoofdsponsor werd binnengehaald. De match reisde weer het land door, met één partij in Hilversum. Toegangskaartjes voor de partijen kostten per keer 75 cent, voor VARA-leden 40 cent en voor werklozen en militairen 20 cent. Het belang van de match werd in het bondsblad als volgt omschreven: “Laten honderden bij honderden zich opmaken naar de wedstrijdlokalen te gaan, waar de kampioenen elkaar treffen! Laten alle Nederlandsche schaakspelers door hun belangstelling bewijzen, dat zij trotsch zijn op onzen nationalen schaakheld, aan wiens talent en persoonlijkheid de groote opbloei van het schaakleven in Nederland in de laatste kwart eeuw te danken is.”
De speelzaal van het Nederlands Kampioenschap 1989. Foto: Frits Agterdenbos
JOHAN HUT
De KRO-tweekamp 1983. Van links af: Boris Spasski, Jan Timman, arbiter Constant Orbaan, FIDE-president Florencio Campomanes en presentator Hans Böhm. Foto: KRO
Wat zuur meldde de redacteur in het volgende nummer dat aan zijn oproep nauwelijks gehoor gegeven was. Euwe verloor de match met 71⁄261⁄2, wat KNSB-redacteur L.G. Eggink zeer verdroot. Hij troostte zichzelf en ons allen echter als volgt: “Deze teleurstelling wordt evenwel verzacht door de gedachte, dat de toekomst nu eenmaal der omhoogstrevende jeugd toebehoort en dat een eervolle nederlaag is geleden tegen een schaakkunstenaar van een zeer uitzonder talent.” De krappe nederlaag tegen de medewinnaar van het AVRO-toernooi was nog wel een aanwijzing dat Euwe tot pakweg de vijf sterkste schakers ter wereld behoorde, wat hij in Groningen 1946 bevestigde. In de WK-vijfkamp in 1948, met overmacht gewonnen door Botwinnik, werd Euwe echter op grote achterstand laatste. Dat toernooi had een zeskamp moeten zijn, maar de andere AVROwinnaar Fine was in de oorlog gaan studeren en stopte met schaken. Reuben Fine (34 jaar oud in 1948 en drie jaar jonger dan Botwinnik) werd psycholoog en voegde zich tussen Paul
Morphy en Bobby Fischer in het rijtje van legendarische Amerikaanse schakers die tot de besten van de wereld behoorden maar veel te vroeg stopten.
Eerste zonetoernooi
Na het overlijden van Aljechin in 1946 besloot de FIDE niet alleen om in 1948 een WK-zeskamp te organiseren, maar ook een systeem in te voeren van achtereenvolgens zonetoernooien, interzonetoernooien, een kandidatentoernooi en een WK-match. Iedere sterke schaker in de wereld zou op die manier de kans krijgen de weg naar de wereldtitel te bewandelen. Dit plan kwam in hoofdlijnen van Euwe, die al in 1935 afwilde van de regel dat de wereldkampioen ‘eigenaar’ was van zijn titel en zelf mocht bepalen of hij een uitdaging aannam of niet. De cyclus voor het WK 1951 begon al in 1947. Op zoek naar bonden die een zonetoernooi wilden organiseren slaagde de FIDE het eerst in Nederland, om precies te zijn in Hilversum!
Het Hilversums Schaakgenootschap bestond zestig jaar en zag het zonetoernooi als een mooi jubileumtoernooi. De club moest zelf zorgen voor de huisvesting van toernooi, deelnemers en officials en startte een grote campagne onder de middenstand en het bedrijfsleven. In het toer-
nooiboek werd in dat opzicht niet alleen reclame, maar ook antireclame gemaakt. Schande werd gesproken van drie bij naam genoemde hotels die hadden gemeend geen kamers beschikbaar te hoeven stellen. Alleen hotel Santbergen reserveerde kamers voor de deelnemers en bood ook toernooizalen aan. Ook particulieren stelden slaapplaatsen ter beschikking. Achttien landen vielen onder de Nederlandse zone, veertien daarvan stuurden hun vertegenwoordiger naar Hilversum. Winnaar werd de Belgische graaf Alberic O’Kelly de Galway, die daarmee de enige plaats in het interzonetoernooi verdiende. De Nederlander Theo van Scheltinga werd vierde. Een mooi citaat uit het toernooiboek: “Op het toneel waren een zevental grote demonstratieborden geplaatst. Ze werden bediend door jeugdleden van het HSG, die tevens de zetten noteerden op zwarte borden. De schrijverij was over het geheel wel wat stuntelig, maar dit werd vergoed door de buitengewone toewijding, die door de jongelui aan de dag werd gelegd. Het HSG beseft zeer wel, dat de toekomst van het schaakleven voor een zeer belangrijk deel bij de jeugd berust en dienovereenkomstig betrekt het zijn juniores, waar zulks pas geeft en mogelijk is, in de schaakaangelegenheden.” Zo was het maar net. Enkele van deze bordenjongens maakten in de jaren vijftig deel uit van het eerste team waarmee HSG in de hoofdklasse speelde. Op de radio hield Max Euwe iedere avond een ‘causerie’ over de dagelijkse gebeurtenissen en de kansen van de deelnemers. Helaas, zo meldt het toernooiboek, werden deze beschouwingen pas om kwart over elf ’s avonds uitgezonden. Tja, aan-
dacht op prime time is voor ons schakers echt teveel gevraagd. Verder speelden de omroepen geen rol bij dit toernooi, maar heel toevallig verwierf hotel Santbergen later grote faam in omroepland. In 1964 huurde de NTS het hotel om er een televisiestudio van te maken. Later kocht de omroep het gebouw en maakte er een opleidingscentrum van. Nu is er de Media Academie gevestigd, een instelling waar iedere omroepmedewerker naartoe wordt gestuurd om het vak en medialand te leren kennen.
KRO-matches
Enkele evenementen in Hilversum behandel ik nu kort. In 1973 werd opnieuw een AVRO-toernooi gespeeld, ter herinnering aan 1938, nu wel in Hilversum. Niet weer met de acht sterkste schakers ter wereld, maar wel met oud tegen jong. Deze keer waren het de oudjes die wonnen. Geller en Szabo werden samen eerste, de 22-jarige Ljubojevic werd derde, de 21-jarige Jan Timman werd in de achtkamp op grote afstand laatste. In november 1975 organiseerde de AVRO een tweedaagse match van Max Euwe tegen de 32-jarige Genna Sosonko, die kort daarvoor uit Rusland naar Nederland was gekomen. De nieuwe landgenoot won met 11⁄21⁄2. Tegelijkertijd werden matches gespeeld tussen de sterkste vrouwen en jeugdspelers van ons land.
Van 1982 tot en met 1990 werd in de VARA-studio negen keer het Nederlands jeugdkampioenschap gespeeld, georganiseerd door HSG in samenwerking met de KNSB. Kampioen werden Friso Nijboer (twee keer), Jeroen Piket, Marcel Piket, Joris Brenninkmeijer, Marcel Beulen, Loek van Wely (twee keer) en Martin Martens.
Van 1982 tot en met 1991 werd in de KRO-studio tien keer een match gehouden van Jan
Timman tegen een wereldtopper. Het idee kwam uit de koker van Hans Böhm en KRO-programmamaker Jos Timmer, die samen het radioprogramma Man en Paard maakten. Het evenement heeft in het Gooi nog steeds een mythische klank. Per dag waren er soms meer dan duizend toeschouwers om naar één partij te kijken, tijdens de match tegen Kasparov in 1985 werden in zes dagen 15.000 bezoekers geteld!
Het KRO-blad Studio: “’s Werelds stilste sport leidde tot een heksenketel in de KRO-gebouwen.” Reden van het publiekssucces was waarschijnlijk dat Timman in 1982 de tweede plaats op de wereldranglijst bereikte, maar pas in 1986 voor het eerst een kandidatenmatch mocht spelen. De KRO-matches zou je kunnen zien als compensatie voor de steeds gestrande pogingen op weg naar de wereldtitel. Onder anderen Kasparov, Kortchnoi en Spasski kwamen naar Hilversum, voor Kasparov was het zijn eerste evenement na het bereiken van de wereldtitel. De strijd van Timman tegen de rest van de wereld verloor hij uiteindelijk krap met 29-31, met alleen matchoverwinningen tegen Portisch en Ljubojevic. Nog een citaat uit Studio: “IJzeren regelmaat was iedere dag om vijf voor twee waar te nemen in de Emmastraat. In gesloten formatie begaven Kasparov en zijn begeleiders zich dan van het hotel naar de studio, van veraf herkenbaar aan de Russische bontmuts. Keurig twee aan twee, de wereldkampioen voorop. Als een koning met zijn pionnen. Wie daarna Jan Timman zag komen aandrentelen, kan begrijpen hoe moeilijk het voor een Nederlander is om wereldkampioen schaken te worden.” In december 1993 organiseerde HSG de finale van de Europacup voor clubteams, in hotel De Witte Bergen langs de A1 bij Hilversum. In die tijd mochten alleen de landskampioenen en de gastheer meedoen.
Aangezien HSG nooit kampioen van Nederland wordt, was dit de geniale oplossing. Winnaar werd Lyon (Anand, Salov, Lautier), terwijl Wenen met Karpov aan het eerste bord verscheen. HSG (met Judit Polgar aan het topbord) werd vierde. Nu heel gewoon, maar destijds bijzonder was dat de partijen in de publieksruimten op beeldschermen te volgen waren.
Nederlands kampioenschap
Acht keer werd het Nederlands kampioenschap in Hilversum gehouden, van 1983 tot en met 1990. Je zou het de Leidse periode kunnen noemen. John van der Wiel behaalde er zijn twee titels en vier van zijn negen tweede plaatsen, Rini Kuijf werd kampioen en drie keer tweede en Jeroen Piket behaalde er de eerste van zijn vier titels. Het was ook een tussenperiode voor wat betreft de grote kampioenen. Hein Donner had in 1982 zijn laatste kampioenschap gespeeld, Hans Ree was in dat jaar voor het laatst kampioen geworden, Jan Timman was in 1982 begonnen aan een periode van veertien jaar waarin hij er slechts twee keer bij was en ook Genna Sosonko was lange tijd afwezig. Hun opvolgers Loek van Wely en Ivan Sokolov kwamen pas in de jaren negentig en Jeroen Piket aan het eind van de Hilversumse periode. Daardoor konden de net iets minder grote John van der Wiel en Paul van der Sterren hun slag slaan, alsmede de outsiders Rini Kuijf en Rudy
De speelzaal van het NK 1986 in Hilversum. Foto: Frits Agterdenbos
Douven. Ook het befaamde toernooi van Albert Blees viel in deze periode. Het maakte de kampioenschappen spannend, maar Gert Ligterink verzuchtte in 1985 in De Volkskrant: “Zonder Timman en Sosonko gaat het in Hilversum eigenlijk alleen maar om de vraag wie zich twaalf maanden lang de derde speler van Nederland mag noemen. De winnaar zal misschien niet nagewezen worden, maar niettemin, het zal een titel zonder glans zijn.” Och, voor Kuijf en Douven betekende de eenmalige titel wel degelijk eeuwige roem. De kampioenschappen werden gesponsord door de AVRO en gespeeld in de AVRO-studio. Uiteraard bracht dit ook enige publiciteit met zich mee. In het bondsblad van 1983 werd melding gemaakt van twee televisie- en negen radio-uitzendingen. Vanaf het tweede jaar was Philips medesponsor. Timman werd in 1983 kampioen door in elf partijen slechts vier remises af te staan. Toen hij een jaar later niet meer meespeelde, was de strijd volkomen open. Van der Wiel won, nadat halverwege ook Peter Scheeren even bovenaan had gestaan. De Eindhovenaar werd samen met Ree tweede. In 1985 stond Ligterink drie ronden voor het einde anderhalf punt los, maar door een dramatische eind-
sprint moest hij de titel aan Van der Sterren laten. Deze moest een jaar later Van der Wiel weer voor laten gaan. In 1987 was Timman er weer eens bij. Hij stond inmiddels in de topvijf van de wereld, maar zijn uiteindelijke voorsprong van tweeënhalf punt (hij stond slechts drie remises af) was toch spectaculair. Ook Sosonko was weer eens van de partij en werd samen met Van der Wiel tweede. Gesproken werd van het sterkste NK aller tijden. Het toernooi haalde zelfs het NOS-journaal, maar... met debutant Liafbern Riemersma, die vijftig procent scoorde en samen met Ree zesde werd. Hij deed aan hardlopen, wat de journalisten bijzonder vonden. Minze bij de Weg in het bondsblad: “Blijkbaar bestaat er behoefte aan een ander schakersbeeld en is de rokende, drinkende, tot in de nachtelijke uren discussiërende schaker niet meer in tel.”
Outsiders
In 1988 was het dan de eerste outsider die van de afwezigheid van Timman profiteerde. Rudy Douven van het sterke clubteam van Eindhoven (vier jaar daarvoor landskampioen) won zes van zijn elf partijen en bleef een half punt voor op Van der Wiel. Hij had een wat merkwaardige stijl,
Vervolg op pagina 29
Schaken goed 'middel' om gehandicapten en niet-gehandicapten bij elkaar te brengen Schaken goed 'middel' om gehandicapten en niet-gehandicapten bij elkaar te brengen
Willy Wijsen, een van de organisatoren van Euro-Chess 2006, op enthousiaste wijze bezig met enkele deelnemers tijdens de wedstrijden in Valkenburg.
Een prachtig voorbeeld van integratie van gehandicapten. Een hele week trokken de jongeren en hun begeleiders met elkaar op. Ze zaten bijvoorbeeld samen rond een kampvuur, gingen samen zwemmen, deden mee aan interessante workshops, gingen naar de disco, trokken voor een culturele verkenning door Maastricht, maakten een boottocht en bezochten de attractieparken Gaia Park (in Kerkrade) en De Efteling. En: er werd veel geschaakt. Er werd een toernooi van zeven ronden afgewerkt, uitgesmeerd over drie dagen. Daarnaast was er een creatieve schaaksessie met Hans Böhm en kon deelgenomen worden aan simultaans door verschillende spelers.
Goed ‘middel’
Schaken is een geweldig goed 'middel' om gehandicapten en niet-gehandicapten dichter bij elkaar te brengen. Gehandicapten sporten normaal gesproken meestal alleen tegen andere gehandicapten. Dat zij iets samen kunnen doen met niét-gehandicapten, komt niet
Jongeren met en zonder functiebeperking op sportieve wijze met elkaar laten kennismaken, onder andere door te schaken, want schaken is bij uitstek iets dat ze met elkaar kunnen doen. Dat is de doelstelling van de stichting Euro-Chess Foundation (ECF). Ook dit jaar is de stichting weer volledig in zijn opzet geslaagd. Na een succesvolle uitvoering in 1998 organiseerde ECF van 20 tot en met 28 mei onder de naam Euro-Chess een ontmoetingsweek voor gehandicapten en niet-gehandicapten uit zeven Europese landen. Ruim 150 jongeren tot 25 jaar en hun begeleiders die aan het begin van de week nog vreemden voor elkaar waren, namen aan het einde van een intensieve week waarin ze alles samen deden, met tranen in de ogen afscheid als vrienden voor het leven.
vaak voor. Joachim Beernaert uit het Belgische Genk verwoordt hoe fijn het is dat gehandicapten en niet-gehandicapten met elkaar kunnen schaken. “Mensen nemen je vaak niet helemaal serieus als je in een rolstoel zit. Ik heb het zelf meegemaakt dat mensen mij iets wilden vertellen, maar het tegen mijn begeleider zeiden. Ik heb een spierziekte en kan niet lopen. Maar mijn hersens zijn oké, hoor. Het mooie van schaken is dat je dan volledig gelijkwaardig aan elkaar bent.”
Er helemaal bij horen
Een van de Tsjechische spelers heeft hetzelfde gevoel: “Ik zat als kind op judo, hield van mountainbiken en was bij de voetbalclub. Op mijn twaalfde raakte ik betrokken bij een zwaar ongeluk. Met sporten was het gedaan. Toen heb ik het schaken ontdekt.
Ik zal nooit een geweldige speler worden, maar het is tof om erbij te zijn. Je telt hier volledig mee en kunt je meten met mensen die niet-gehandicapt zijn. Dat geeft je het gevoel er helemaal bij te horen.”
Prominenten
Het programma van Euro-Chess 2006 werd voornamelijk in ZuidLimburg afgewerkt. Alle schaakwedstrijden vonden plaats in revalidatiecentrum Franciscusoord in Valkenburg aan de Geul. Dankzij de medewerking van een aantal overheden (Europese Commissie, Ministerie van Onderwijs, Provincie Limburg en de gemeente Valkenburg aan de Geul), vele sponsoren, de Limburgse Schaakbond, Piet Devos uit België (wereldkampioen schaken met een visuele beperking) en de belangeloze inzet van
tientallen vrijwilligers werd het weer een zeer geslaagde week. Dat Euro-Chess hoog aangeslagen wordt, bleek bijvoorbeeld uit de aanwezigheid bij de opening van prominenten zoals onderwijsminister Maria van der Hoeven, NOC*NSF-voorzitter Erica Terpstra en Europarlementariër Camiel Eurlings. Dat zijn toch niet de minsten!
De Tsjechische schaakploeg werd winnaar van de wisselbeker. Daarnaast hebben de Tsjechen ook de teamprijs in de wacht gesleept. In de categorie 20 jaar en ouder is de eerste prijs gewonnen door Hana Koterova uit Tsjechië. Cetin Kocadag uit België werd tweede en Hans Leenders uit Nederland derde. In de groep tot en met 14 jaar en in de categorie 15-20 jaar werden de eerste drie plaatsen ingenomen door Tsjechen.
FRANK CLEVERS
Nederlands kampioenschap kent topbezetting
Vanaf vrijdag 16 juni vormt Hilversum voor twee weken het centrum van schakend Nederland. Het Nederlands Kampioenschap schaken en het Nederlands Kampioenschap schaken voor vrouwen hebben beide een nieuw onderdak gevonden in de omroepstad. Studio 22 op het Mediapark in Hilversum biedt onderdak aan beide toernooien en een tal van boeiende nevenactiviteiten. Zowel het algemene toernooi als het vrouwentoernooi beloven uitermate boeiend te worden, want beide toernooien kennen een zeer sterke bezetting.
Algemeen kampioenschap
In het algemene kampioenschap is de volledige Nederlandse top van de partij zijn. Het deelnemersveld ziet er als volgt uit:
GM Ivan Sokolov2676
GM Sergei Tiviakov2669
GM Loek van Wely2655
GM Jan Timman2616
GM Friso Nijboer2584
GM Erwin l’ Ami2565
GM Daniel Stellwagen2543
GM Jan Smeets2535
GM Jan Werle2529
GM John van der Wiel2511
GM Yge Visser2480
IM Jeroen Bosch.2465
Speeldagen:17 - 29 juni
Vrije dagen:21 en 26 juni
Speeltijden:13.30 – 19.30 uur
Op 29 juni:11.00 – 17.00 uur
Vrouwenkampioenschap
Ook in het Nederlands Kampioenschap voor vrouwen is vrijwel de volledige top aanwezig. Het deelnemersveld bestaat uit:
GM Zhao Qin Peng2395
IM/WGM Tea Lanchava2380
FM Petra Schuurman2258
WIM Bianca Muhren2253
WIM Linda Jap Tjoen San2191
Mariska Bertholee - de Mie2153 Arlette van Weersel2148
Maartje de Jonge2136 Pauline van Nies2107 Biaina Geragousian1922
Speeldagen:19 – 29 juni Vrije dagen:21 en 26 juni Speeltijden:13.30 – 19.30 uur
Op 29 juni:11.00 – 17.00 uur
Nevenactiviteiten
Tijdens het Nederlands Kampioenschap zullen diverse nevenactiviteiten plaatsvinden. 19 - 29 juniHSG Open Schaaktoernooi 18 juni Rapidtoernooi voor jeugdspelers tot en met 25 jaar 19 juniNK voor pastores 23 – 25 juni90+ vierkamp dagelijksschaakcafé dagelijksaanschuifsimultaan dagelijkscommentaar bij de partijen
Op de website is uitvoerige informatie te vinden.
Locatie
Alle activiteiten vinden plaats op het adres: TCN Media Park - Studio 22, Sumatralaan 45, 1217 GP Hilversum. De toegang is gratis.
Informatie
Uitvoerige informatie over de beide kampioenschappen en alle nevenactiviteiten kunt u vinden op de toernooisite: http://www.schaakbond.nl/nieuws /nk2006/index800.html
Sponsoren
Het toernooi wordt mogelijk gemaakt door financiële steun van de Gemeente Hilversum, de Provincie Noord-Holland, TCN Media Park, KNSB, Cadillac & Corvette Benelux, Tulip Inn Hilversum, NOB Cross media facilities, DutchView, Wentink Events, Hocras, OSP, ABN AMRO, l'Unite, Drukkerij Brügemann, United Decor, Kleurdomein en AVEX.
Deloitte Nederlandse Jeugdkampioenschappen voor vierde en laatste maal in Schagen
Van vrijdag 28 april tot en met zaterdag 6 mei werd in Schagen voor de vierde en laatste maal gespeeld om de Nederlandse jeugdkampioenschappen in de leeftijdsgroepen tot twintig, zestien en veertien jaar. Het toernooi werd opnieuw een groot succes, zowel uit organisatorisch als uit sportief oogpunt. Er waren verrassende winnaars, er waren spannende partijen en er was weer een boeiend nevenprogramma met als hoogtepunt de tweekamp tussen Magnus Carlsen en Loek van Wely. Ook werden er mensen in het zonnetje gezet. Peter Groenveld en Jos Hendriks van het organiserende comité ontvingen beiden de KNSB erespeld. Zonder hun bijdrage was de serie van vier toernooien niet mogelijk geweest. Bij de opening van het toernooi was Peter Groenveld bovendien benoemd tot Lid in de orde van Oranje Nassau vanwege zijn vele verdiensten als vrijwilliger in Schagen. Daaronder valt ook zijn grote bijdrage aan het Deloitte NK Jeugdkampioenschap.
PIET PEELEN
Er waren in Schagen zes winnaars, drie in de jeugdkampioenschappen en drie in de meisjeskampioenschappen. De redactie van Schaakmagazine heeft besloten om twee van hen er extra uit te lichten. Chiel van Oosterom uit Rijswijk werd voor aanvang van het toernooi op basis van zijn rating hooguit beschouwd als een gevaarlijke outsider. Dat er meer in zat liet hij overtuigend zien.
Nog opmerkelijker was de prestatie van Donna Schut bij de Cjeugd. Ook zij werd op basis van de rating beschouwd als middenmoter, maar aan het eind lag ze
een vol punt voor. Donna Schut is het eerste meisje dat ooit een algemene jeugdtitel op haar naam bracht. Piet Peelen portretteerde beiden voor dit nummer.
Wie zijn krachten wil meten met enkele spelers uit de A-groep kan terecht bij de rubriek
Combineren van Karel van der Weide. Wie nog eens de dagverslagen wil lezen, de volledige eindstanden wil inzien of partijen wil naspelen kan terecht op de toernooisite www.tussendetorens.nl.
“Ik heb we niet gelijk
In de jeugdclubcompetitie speelt Chiel bij Bobby Fischer uit Wassenaar. De laatste drie jaar werden ze kampioen van Nederland. Chiel had steevast een goede score. Toch hieruit een minder sterk moment, want na een zeer sterk opgezette partij heeft Chiel moeite met afronden.
Chiel van Oosterom
el gewonnen maar dat betekent dat ik ook de beste ben.”
Chiel van Oosterom is Nederlands jeugdkampioen tot en met 20 jaar geworden. Chiel komt uit Rijswijk en leerde schaken van de vriend van zijn tante. Bij Jan Nienhuis leerde en speelde hij in buurthuis Agora in Voorburg. Chiel speelde enthousiast mee in de vele Grand Prixtoernooien, die de HSB organiseert. Vanaf het seizoen 1998-1999 ging hij als Vierde Stapper schaken bij SG Rijswijk. Hij kon gelijk meespelen in een jeugdteam in de 4e klasse van de HSB. Na veel geleerd te hebben, speelde hij in het seizoen 2004/5 op de hoogste borden van SG Rijswijk in de 2e klasse KNSB. Afgelopen seizoen besloot hij voor DSC uit Delft te gaan spelen, waar traditioneel de jeugd een kans krijgt. “Helaas hebben we met het team een slecht seizoen achter de rug, we zijn gedegradeerd. Volgend jaar zullen we ons best doen om weer terug te promoveren naar de eerste klasse." Met een score van vijf uit negen had Chiel zelf een redelijk seizoen.
AaAaAaAa aAgAaAaA
AaAaAaAi bKaAaBaA
HaAaAmDa aAaAaAaA AcAaAaHh aAaAaAaA
■ Chiel van OosteromTex de Wit
Bobby Fischer - Zukertort 2003
45. Th7+? Na 45. Tc6+ Kb7 46. h3 Tb4+ 47. Tc4 is het simpel gewonnen met de verbonden vrijpionnen. 45. .. Kd6 46. Kxf5 Pe3+ 47. Ke4 Pxg2 En Chiel concludeert dat de winstkansen al vergooid zijn. (1⁄2–1⁄2)
Chield werd twee keer Nederlands kampioen met rapidschaak, maar dat vind hij geen bijzondere prestaties. Bij het open NK in Hengelo haalde hij meestal de subtop, maar ook twee tweede plaatsen. Maar de Nederlandse Kampioenschappen gingen minder. “Ik heb al vele Nederlandse jeugdkampioenschappen meege-
speeld maar ben altijd in de subtop geëindigd. Daarom had ik dit toernooi ook weer zoiets verwacht.”
Met de HSB-ploeg zat hij in een huisje in de buurt van Schagen. Dat was gezellig en er werd goed voorbereid. Zijn derde overwinning, op Roeland Pruijsers, scoorde hij mede door een – reeds aanbevolen - verbetering op het spel van Grischuk! Een belangrijke partij was die tegen Jeffrey van Vliet.
■ Jeffrey van VlietChiel van Oosterom Schagen 2006 (6)
De zwarte stukken hebben vrij spel, terwijl de witte toekijken. Het is opmerkelijk hoe machteloos wit is.
21. Tfd1 Le6 22. a4 Pc2 23. Lxc5 dxc5, 0–1
Chiel bleef ook verder goed spelen. Tegen de grootste concurrenten werd het remise, het halfje tegen Wouter Spoelman bezorgde hem de titel!
12. Pfd5
Dit lijkt mooi voor wit, maar pakt toch uiteindelijk verkeerd uit! Meer witspelers hebben hiervoor gekozen. Achteraf bekeken beter is 12. e4!? fxe4 13. Pxe4 Pxe4 14. Lxe4.
Maar dat Chiel kan schaken had hij al eerder laten zien. Bijvoorbeeld vorige zomer bij het ACT. Daar speelde hij al goede aanvallende en spannende partijen. Een mooi plaatje had hij in de Svesjnikov tegen Roeland Pruijssers.
27. .. Tb3! Verhindert dat wit zijn loper nog toekomst kan geven met Lh3. Wat resteert is het slaan van alle zwakke pionnen. Dat gelooft Roeland wel. 28. Tc2 Td3 29. Tdd2 Txf5, 0–1
Jeugd A (t/m 20) 1. Chiel van Oosterom,2. Ali Bitalzadeh, Daan Brandenburg
Meisjes A (t/m 20) 1. Pauline van Nies,2. Martine Middelveld, 3. Marloes Peeters
Jeugd B (t/m 16) 1. Twan Burg,2. Christov Kleijn, 3. Yorick ten Hagen
Meisjes B (t/m 16) 1. Talitha Munnik,2. Rinske IJsselhof, 3. Lisa Hortensius
Jeugd C (t/m 14) 1. Donna Schut, 2. Jonathan Tan, Hugo ten Hertog
Meisjes C (t/m 14) 1. Jeanine de Cloet, 2. Anne Haast, 3. Naomi Snikkers
De dag erop was het weer raak. Hij was verbaasd hoe gemakkelijk hij won tegen Afek.
Al 26 zetten heeft wit een pion meer in het dame-eindspel. Nu besluit hij het af te maken door dameruil af te dwingen: 60. Dg3 f4 Ai, niet gezien! Opeens haalt zwart het eerst een nieuwe dame. Wit geeft het op.
Chiel kan goed leren. Zijn diploma haalde hij op het Stanislas College in Delft. Ondertussen werd hij met het schoolteam twee keer kampioen van Nederland. Als zeventienjarige is hij eerstejaars student econometrie aan de Erasmus universiteit in Rotterdam. “Ik richt me gewoon op een maatschappelijke carrière. Wel wil ik met schaken ook iets bereiken. Op mijn negentiende wil ik de IM-titel bezitten.” Dat lijkt zeker mogelijk, want recent scoorde hij goed. Bij het Harmonie-toernooi werd hij gedeeld eerste met een TPR van 2464, bij het Noteboom-toernooi gedeeld tweede met vijf uit vijf en een bye. Hij won het J. de Kluyver jeugdschaaktoernooi. En ook in Schagen weer een TPR die bij een IM-norm hoort! “Vooral het afgelopen laatste jaar heb ik een grote stap vooruit gemaakt.”
Een belangrijke overwinning bij het Harmonie-toernooi in Groningen behaalde hij tegen de sterke Unitas kopman Bonno Pel. Die viel een toren aan, maar Chiel verraste hem met een sterke tegenaanval!
■ Bonno PelChiel van Oosterom Harmonie-toernooi 2005
29. .. Dxf3! 30. Pd4 Tsja, dat was natuurlijk niet de bedoeling, maar na 30. Dxc4 Pg4 31. Tf1 Dxf1+ 32. Kxf1 Pxe3+ wint de paardvork. En ook 31. Df4 Dxe2 32. Txd7 De1+ geeft zwart een machtige aanval. 30. .. Dh5 31. Tf1 Pg4 32. h4 en zwart won.
Volgend jaar wil hij zijn titel zeker weer komen verdedigen, “Ik heb wel gewonnen maar dat betekent niet gelijk dat ik ook de beste ben. Volgend jaar is er weer een nieuwe strijd.”
Donna Sch
Donna Schut is kampioen geworden bij de C-jeugd. Daarmee is ze het eerste meisje dat die prestatie levert. Maar daar wil ze liever niet stil bij staan. Ze schaakt omdat ze het leuk vindt. Dus heeft ze het graag over spannende partijen en mooie trucs. Dus daar beginnen we meteen mee!
■ Donna Schut – Laval La Fere 2005
1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 Pbd7 4. f4 e5 5. Pf3 exd4 6. Pxd4 Pc5 7. Lb5+ c6 8. Pxc6 Lekker aanvallend gespeeld! 8. .. bxc6 9. Lxc6+ Ld7 10. Lxa8 Dxa8 11. 0–0 Pcxe4 12. Pxe4 Pxe4 13. Le3 Le7 14. Dd4 En hup, weer een dubbele aanval. 14. .. 0–0 15. Dxa7 Dc6 16. b4? Goed idee om met de pionnen te gaan rennen. Helaas de verkeerde, beter 16. a4. 16. .. Lf6 17. Tac1 Ta8 18. b5 Dc8 19. b6 Donna vindt de enige manier om kansen te houden! 19. .. Txa7 20. bxa7 Pc3
Donna Schut
ut laat de C-jeugd achter zich
AaFaAaGa hAaEaBbB
AaAbAeAa
aAaAaAaA
AaAaAhAa
aAdAkAaA
HaHaAaHh aAiAaImA
21. Tb1! Alle hoop is op de apion gevestigd. 21. .. Pxb1 22. Txb1 Lc6 23. Tb8 Df8 Zwart heeft zich goed verdedigd. 24. Tb6 La8 25. Tb8 g6 26. f5 g5 27. h4 h6 28. hxg5 hxg5 29. c3 Kg7 30. Ld4 Lxd4+ 31. cxd4 De7 32. Txa8 De1+ 33. Kh2 Dh4+ 34. Kg1 Dxd4+ Zwart, elo bijna 2200, zakte wat onderuit en Fritz geeft –6. 35. Kh2 De4 36. f6+ De laatste truc.
IaAaAaAa
hAaAaBgA
AaAbAhAa
aAaAaAbA
AaAaFaAa
aAaAaAaA
HaAaAaHm aAaAaAaA
36. .. Kxf6 En zwart tuint erin! 37. Th8 Hier kreeg de zwartspeler een rooie kop. Had hij maar niet zonder nadenken op f6 moeten slaan. Alleen 36. .. Kh7 won, want na 37. Tf8 komt 37. .. Dh4+ 38. Kg1 Dd4+ gevolgd door Dxa7. Nu verhindert 37. Th8 de zet Dh4+. 37. .. De5+ 38.Kh1, 1⁄2–1⁄2
Donna’s vader Han werkt in het buitenland. Daarom groeide ze, samen met jongere zus Lisa, op in Amerika. Vier jaar geleden verhuisden ze naar hier. Ze wonen nu in Waterloo, in België. Thuis zagen de meiden moeder Heleen
met vader Han enthousiast schaken. Dat wilden ze ook wel! Dus gingen ze spelen bij WLC in Eindhoven en bij Veldhoven. Een jaartje later gingen ze naar HMC, vanwege de betere trainingsmogelijkheden. Van Theo van de Berkmortel heeft ze veel over strategie geleerd, zoals in de volgende partij goed te zien is. Van Petra Schuurman leerde ze tactiek en lekker aanvallen in leuke, enthousiaste trainingen. Ook gebruikten ze de Schaakacademie om niet steeds die lange reizen te hoeven maken.
In de Kerstvakantie ging de familie samen weer een toernooi spelen. Handig als zowel je vader als moeder kunnen schaken, want ze weten heel goed hoe ze hun dochters moeten steunen. Uit dat toernooi een meesterwerk! Het commentaar is van Donna.
■ Donna Schut - Marquis Bethune 2005
1. e4 Pf6 2. e5 Pd5 3. c4 Pb6 4. d4 d6 5. exd6 cxd6 6. Pc3 g6 7. Le3 Lg7 8. Tc1 0–0 9. b3 Pc6 10. d5 Pe5 11. Le2 f5 12. f4 Pg4 13. Lxg4 fxg4 14. Pge2 Lf5 Meestal speelt zwart 14. .. e5 15. dxe6 Lxe6. 15. Ld4 Ik wilde de lopers ruilen, want dat verzwakt zijn koningsstelling. Nu hij ruil ontwijkt heb ik een lekker actieve loper. 15. .. Lh6 16. 0–0 Pd7 17. Pg3 Pf6 18. Pxf5 gxf5
veld e6 verdedigde. Nu is mijn plan daar een paard heen te spelen.
19. De1 Dreigt De6+. Ook kan de dame later mogelijk naar h4. 19. .. Dd7 20. Lxf6 Txf6 21. Pb5 Lg7 22. Pd4 Th6 23. Pe6 Lf6 24. Tc2 Ik verwachtte dat zwart De8-h5 zou gaan spelen. De toren gaat h2 dekken. Ook kan ik op de e-lijn of c-lijn verdubbelen, om op de zevende rij binnen te komen. 24. .. Kh8 25. g3 Om te verhinderen dat zwart g3 speelt. Niet dat dat gevaarlijk is, maar ik wil hem gewoon die mogelijkheid niet geven. 25. .. Tg6 26. De2 Dreigt een pion te winnen met Dd3 26. .. Lg7 27. Dd3 Tf6 28. Te2 b6 29. Tfe1 Te8
De ronde daarop sloot ze het toernooi af met een mooie overwinning, dacht ze.
aAaAaBaA BaAaAaAl
aAaAiAaM
■ Donna Schut –Wietze Jongsma Bethune 2005
Donna speelde 44. Te2 en Wietze zag niets tegen mat door Tg2 en gaf op. Een grootmeester knikte goedkeurend. Toen Han die avond de partij in de computer invoerde, onthulde die een enorme verrassing: met 44. .. De4+ 45. Tg2+ Dxg2+ 46. Kxg2 f3+ had zwart kunnen winnen!
Ik ruilde zijn loper omdat die
Hier dacht ik ‘Hoe nu verder?’ Zwart heeft e7 goed gedekt. Dus moet ik een tweede zwakte maken. En mijn dame doet ook niet veel. Daarmee kwam ik op mijn plan. Piet: ‘Het plan bij het eerste diagram is volledig geslaagd!’ 30. Te3 h6 31. De2 Mijn plan was om h3 te spelen om zo de zwaktes aan te vallen. 31. .. Tf7 32. h3 gxh3 33. Dh5 Kg8 34. Kh2 Door Kh2 te spelen voorkom ik de mogelijkheid Ld4. 34. .. b5 35. Pxg7 Ik ruilde mijn sterke paard omdat ik zag dat het won. 35. .. Txg7 36. Te6 Th7 37. Tg6+ Kh8 38. Txh6 Txh6 39. Dxh6+ Kg8 40. Te6 Piet: ‘Na het paard en de andere toren komt ook deze via e6 op visite!’ Zwart geeft het op.
Donna schaakt nu vier jaar en haar elo is momenteel 1900. Haar resultaten worden steeds beter. Zo won ze het NK Rapid van het geboortejaar 1992 in 2004 en werd gedeeld eerste in 2005. Vorig jaar werd ze kampioen bij de meiden C. Ze heeft veel plezier in het spel. En op toernooi vindt ze het altijd gezellig. Het resultaat vindt ze niet zo belangrijk. Elke partij gaat ze tot het uiterste en ze is dan ook niet bang om te verliezen. ‘Net als Topalov’.
Ze gaat naar de internationale school. Daar moet ze hard werken, maar dat doet ze graag. Hobby’s van haar zijn basketbal, zwemmen, hardlopen, piano spelen en dansen.
Voor het paard heeft zwart drie centrumpionnen, spannend dus! Het idee herinnerde ze zich uit Bethune. Daar kwam een jongen naar haar toe die ook de Franse opening speelt. Hij vroeg haar wat hij moest doen tegen de doorschuifvariant. Samen zochten ze de theorie op en dit leek
Donna interessant!
10. Lf4 Da5+ 11. Dd2 Db6 12. a4 Ld6 13. Le5 Pf6 14. Lxf6 gxf6 15. Dh6 Da5+ 16. Pbd2 0–0–0 17. Le2 Dc3 Donna: Hier had ik 17. .. d3 18. Lxd3 Dc3 19. Ke2 c4 moeten spelen, maar ik draaide de zetten om. 18. 0–0
Da5 Nu komt op 18. .. d3 19. Tfc1 19. Tfc1 Kb8 20. Dxf6
Pxc5 10. Dg4 Kf8 Een dag eerder speelde Donna in dezelfde stelling tegen Hugo ten Hertog: 10. .. Tg8 11. 0–0–0 Ld7 12. Pf3 Da5 13. Kb1 Tac8 14. f5 Pe4 15. Pxe4 dxe4 en nu was 16. f6+! sterk geweest. Hugo speelde 16. Dxe4 exf5 17. Txd7+ Kxd7 18. Dxf5+ Kc7 19. Dxf7+ en het werd later remise. Haar verbetering kwam uit de analyse. 11. 0–0–0 Da5 12. Kb1 Ld7 13. Pf3 h5 14. Dh3 Tb8 15. g4 b5 16. gxh5 b4 17. Pe2 Pe4 18.
Tg1 Hier keek Donna al naar het stukoffer 18. .. Pc3+. Maar ze vond het veiliger eerst haar koningstelling dicht te spijkeren. 18. .. Txh5 19. Dg4 David speelt, tevergeefs, op aanval. De
De Overige Kampioenen
aMaAiKiA
20. .. Pc3+! Het beslissende stukoffer! Zwart slaat een gat in de witte koningsstelling. 21. Kc1 b3 22. Pxc3 bxa2 23. Pxa2 Dxa2 24. b3 Pb4 25. Te2 Tc8 Alle zwarte stukken stormen naar binnen.26. c4 Dxb3 27. Kd2 Txc4 28. Ke1 Pd3+ 29. Kd2 Tc2+ 30. Ke3 Pxe5+, 0–1 Donna heeft bij de KNSB les gehad van Dolf Meijer en Ted Barendse. Sinds twee maanden heeft ze Jop Delemarre als trainer. Van Jop heeft ze zelfstandig leren werken. Haar zus Lisa is kampioen geworden bij de Dmeiden. Ze kunnen nu samen naar het WK of EK!
SURFTIPS
De doorbraak van de schaakblog
Wat is een blog?
Een weblog, of ook wel blog, is een website die regelmatig - soms meerdere keren per dag - vernieuwd wordt en waarop de geboden informatie in chronologische volgorde (op datum) wordt weergegeven. Wie een weblog bezoekt, treft dan ook op de voorpagina de recentste bijdrage(n) aan. De auteur biedt in feite een logboek van informatie die hij wil delen met zijn publiek, de bezoekers van zijn weblog. Weblogs bieden hun lezers ook veelal de mogelijkheid om - al dan niet anoniem - reacties onder de berichten te plaatsen of een reactie via een Trackbackmechanisme achter te laten. Het is het persoonlijke of juist het gespecialiseerde karakter dat weblogs interessant maakt voor bezoekers.
Veel weblogs trekken na verloop van tijd een vast publiek - uiteenlopend van enkele tientallen tot duizenden bezoekers per dagdat regelmatig komt kijken of er nieuws is verschenen. Bovendien lezen webloggers zelf vaak veel andere - wereldwijd verspreideweblogs, waardoor nieuws zich via dit medium erg snel verspreidt. De meeste webloggers maken voor het bijhouden van hun log gebruik van gratis online diensten, waarvan Blogger (www.blogger.com) het populairst is. Daarmee kunnen gebruikers die geen ervaring hebben met het maken van webpagina’s, óók op een gemakkelijke manier via een web-interface hun artikelen plaatsen. Webloggers met meer ervaring gebruiken daarentegen over het algemeen speciaal daarvoor ontwikkelde software zoals bijvoorbeeld WordPress (www.wordpress.com). Met deze software, die op een eigen server-
In de vorige uitgave van deze rubriek vroeg ik u links van interessante schaakblogs op te sturen. Het fenomeen blogs of weblogs slaat gezien het aantal in de loop van dit jaar geopende schaakblogs in de schaakwereld erg goed aan, vandaar dat in deze en de volgende aflevering van Surftips een aantal nationale en internationale schaakblogs nader worden bekeken.
ERIC VAN REEM
ruimte dient te worden geïnstalleerd, kan men zijn weblog geheel naar eigen inzicht vormgeven.
De eerste schaakblog?
Het is moeilijk na te gaan of de site www.schaaklog.nl van Dimitri Reinderman de eerste Nederlandstalige schaakweblog is. Sinds 10 oktober 2004 is de site in de lucht:
www.schaaklog.nl
„De bedoeling van deze site is om een publicatiemedium te worden van interessante stukjes van Nederlande schakers voor Nederlande schakers“, schrijft Reinderman in de eerste bijdrage. De Nederlandse grootmeester vult zijn blog meestal met eigen bijdragen maar af en toe verschijnen er ook bijdragen van andere schakers. De inhoud van de website is zeer gevarieerd, regelmatig komt er een interessant partijfragment langs, er worden handige links naar andere schaaksites gegeven, er staan niet al te moeilijke schaakpuzzels op de site en
er is een kolom ingericht voor het internationale schaaknieuws. Verder kunt u in het „fotoalbum“ veel mooie schaakfoto´s bekijken, veelal gemaakt door Frits Agterdenbos. Een prima blog van Reinderman die, heel belangrijk voor elke website, regelmatig wordt ververst.
De bekende fotograaf Agterdenbos heeft zelf onlangs een eigen blog geopend, die u onder www.chessvista.com kunt
www.chessvista.com
vinden. In mei 2006 is Frits Agterdenbos begonnen met zijn blog, die geheel in het Engels is. De blog bevat weinig tekst, maar biedt wel heel veel mooie foto´s. Het doel van de site is volgens de maker immers om hoogwaardige foto´s van recente schaakevenementen te tonen. Tip: de schaakfotograaf heeft honderden foto´s van de net afgelopen Olympiade op zijn site gezet, waarbij niet alleen de bekende spelers als Kramnik en Anand te zien zijn. Ook onbekende spelers krijgen een plaatsje op de site.
Ups en downs van een schaakamateur.
Als u denkt dat bloggen alleen voor profs of semi-profs is weggelegd, die regelmatig wat op schaakgebied te melden denken te hebben, heeft u het mis. Ook schaakamateurs kunnen een prima eigen weblog starten. Majnu Michaud schreef: „De reden om een blog bij te houden heeft te maken met meerdere zaken. Ten eerste heb ik gemerkt dat er in schaakkringen een zekere schaamte is om onze eigen tekortkomingen op schaakgebied te tonen. Het liefst toont men op Internet of in het clubblad mooie overwinningen en prachtige combinaties. De gemiste kansen stopt men vaak liever weg. Mijns inziens wordt hierdoor een kans om te leren niet benut. Daarom heb ik in mijn weblog zowel voor positieve als voor negatieve ervaringen ruimte gemaakt. Ten tweede zijn er veel internetpagina’s gewijd aan professionele schakers, maar weinig aan de grootste groep schakers, de schaakamateurs. Mijn weblog is hoofdzakelijk gericht op het beschrijven van mijn eigen schaakervaringen en mijn pogingen om mijn spelniveau te verhogen. Van bezoekers hoor ik vaak dat ze mijn openheid waarderen en dat ze mijn blog herkenbaar en leerzaam vinden.“ Dus we surfen langs op www.majnu.blogspot.com. De met Blogger-software gemaakte site ziet er goed uit, de ChessBase diagrammen en andere grafieken zorgen voor een levendige blog en de bijdragen zijn goed geschreven en niet te lang. De bijdrage van 6 maart: „5 valkuilen en 5 voorwaarden voor vooruitgang“ is
Geen traditionele schaker?
Vol verbazing las ik onlangs in Schaakmagazine (nr 2, april 2006) in de inleiding boven het interview met voorzitter Joop Roozeboom dat de nieuwe bestuursleden van de KNSB een opvallende keuze zijn want ‘geen van de nieuwe bestuursleden had de achtergrond van de traditionele ‘schaker’.’
ESTHER DE KLEUVER
Doggers Schaak
voor schakers van alle niveau´s lezenswaardig.
Peter Doggers is begin dit jaar met zijn schaakblog www.doggersschaak.nl gestart. Doggers: „Deze weblog is gestart op maandag 6 februari 2006 en vormt vooral een platform voor het publiceren en bespreken van schaakpartijen en analyses. Ook die van mezelf.
www.majnu.blogspot.com www.doggers-schaak.nl
Dit betekent tegelijkertijd een experiment: is een weblog geschikt om partijen te bespreken?“ Als we eens door de bijdragen van de maand mei surfen, zien we dat er niet alleen partijen worden geanalyseerd, maar dat Doggers, die bijna dagelijks een berichtje blogt, ingaat op allerlei schaakonderwerpen, zoals de Olympiade, de nationale competitie, schaken en vrouwen, noem maar op. Doggers schrijft zelf: „Chess is hot. Er gebeurt zoveel op schaakgebied dat het niet is bij te houden.“ De vlot geschreven bijdragen van Doggers lezen lekker weg en bovendien ziet de met WordPress gemaakte site er ook nog eens erg goed uit. Geen wonder dus, dat de site volgens Doggers dagelijks ongeveer 200 unieke bezoekers trekt!
Vol verbazing las ik onlangs in Schaakmagazine (nr 2, april 2006) in de inleiding boven het interview met voorzitter Joop Roozeboom dat de nieuwe bestuursleden van de KNSB een opvallende keuze zijn want ‘geen van de nieuwe bestuursleden had de achtergrond van de traditionele ‘schaker’.’
Nou ben ik het met Joop Roozeboom eens dat je niet te snel moet spreken van echte schakers en niet-echte schakers. Maar stiekem heb ik toch altijd gedacht ik van alle bestuursleden, nog wel de meest traditionele schaker was... Op mijn achtste begonnen met schaken op school, vele schoolschaakwedstrijden meegespeeld, op doordeweekse avonden op de meest wilde locaties in Amsterdam in de onderbond gespeeld en nu nog steeds, sinds jaar en dag, één keer in de maand op zaterdag mijn potje spelend voor Zukertort Amstelveen 2 in de
KNSB-competitie. Als dat niet traditioneel is, wat is het dan wel?
Toch bekruipt al denkend me opeens een gevoel: natuurlijk ben ik niet een traditionele schaker. Weliswaar heb ik een bril op (wat past bij het nerd-gehalte van een ‘echte’ schaker) en val ik in een leeftijdscategorie waarin relatief veel leden van de KNSB vallen, maar er is duidelijk één ding wat mij niet een traditionele schaker maakt: ik ben een vrouw!
Dat schakers meestal geen vrouwen zijn blijkt wel uit de harde cijfers: slechts 5% van de leden van de KNSB is vrouw. In sommige leeftijdscategorieën is het percentage zelfs 2 of 3%! Bij de meisjes ligt het percentage wat hoger, maar toch schrik ik ook in die groep van de percentages. De leeftijdscategorie 5 tot 12 jaar bestaat slechts voor 13% uit meisjes.
Als bestuurslid damesschaak zou je er bijna moedeloos van worden. Gelukkig ligt dat niet in mijn aard. Optimistisch als ik ben, denk ik dat er echt wat kan gebeuren. Ik word daarin gesterkt door een aantal recente lichtpuntjes. Zo is er de tweede plaats op het EK van Tea BosboomLanchava; een formidabele prestatie die zelfs de landelijke dagbladen haalde. En dan is er natuurlijk de overwinning van Donna Schut bij het NK-jeugd in
de C-categorie. Zij wist als enige meisje in haar groep alle jongens te verslaan. Een derde lichtpuntje dat ik wil noemen is het bericht over tien jaar damesschaak in Deurne. Tien jaar geleden startte initiatiefnemer Ger Dekker daar met het geven van schaakles aan veertien vrouwen. Nu is maar liefst twintig procent van de Deurnse schakers vrouw. Een uniek feit en net zo goed een wereldprestatie als de twee vorige voorbeelden!
Deze drie lichtpuntjes geven goed aan waar we vanuit de KNSB en vanuit verenigingen aan moeten gaan werken om meer vrouwen aan het schaken te krijgen. Een aanpak over de hele linie; dat betekent onder andere meer vrouwelijke topprestaties, meer meisjes aan het schaken krijgen en houden en meer aandacht voor schaakles voor volwassen vrouwen.
En nu hoor ik u (want u bent natuurlijk vooral een man met bril) denken: wat levert dat ons mannen op? Wellicht meer dan u denkt. Niet alleen kan het een stuk gezelliger worden met vrouwen in een schaakclub. Het kan ook leiden tot betere prestaties. Wetenschappelijk is namelijk bewezen dat gemengde teams beter presteren dan teams met alleen maar mannen. Wellicht de manier om met uw schaakteam nu eindelijk eens een beter resultaat te gaan halen?
Wilt u reageren op deze column? Of heeft u ideeën voor het werven en behouden van meer vrouwen voor het schaken? Stuur dan een e-mail naar: bondsbureau@schaakbond.nl. Uw mail wordt dan doorgestuurd naar Esther de Kleuver.
Traditioneel was er bij de jeugdkampioenschappen in Schagen weer veel combinatoir geweld. Scherp spel wordt door de Nederlandse trainers gepropageerd en dat is goed te zien. Elders in dit blad treft u de bijdrage van kunstbroeder Peelen over de zegetocht van Chiel van Oosterom in de Agroep. De overige spelers uit deze zelfde groep moeten het doen met een vermelding in mijn rubriek.
KAREL VAN DER WEIDE
1. Wit is aan zet
2. Zwart is aan zet
Dertiende titel voor U-Boat Worx
Voor de dertiende maal is de overwinning in de meesterklasse in Breda terecht gekomen. Tijdens de play-offs van de meesterklassecompetitie 2005-2006 toonde U-boat Worx zich duidelijk de meerdere van HSG uit Hilversum. U-Boat had voor de finale als vanouds een sterk team bijeen gebracht dat dit keer zelfs uitsluitend uit grootmeesters bestond. Ook HSG bracht negen grootmeesters achter het bord, maar de gemiddelde rating lag een stuk lager, 2563 bij HSG en 2642 bij U-Boat Worx. Uiteindelijk ging de overwinning met 6
-31
3. Wit is aan zet
4. Zwart
5. Wit is aan zet
6. Wit
7. Wit is aan zet
8. Zwart is aan zet
maar Breda.
De strijd om de derde plaats was een stuk spannender. SO Rotterdam versloeg hotels.nl uit Groningen met 51⁄2-41⁄2. Aan de Groningse kant trokken twee spelers de aandacht. Yge Visser versloeg in de halve finale Jan Timman en bekroonde daarmee een fantastisch seizoen dat hem een grootmeesterresultaat en de grootmeestertitel opleverde.
Gert Ligterink versloeg in de halve finale grootmeester Joel Lautier en kondigde aan dat hij een punt zet achter vele jaren spelen in de meesterklasse. Het wordt voor Groningen een spannende tijd want sponsor hotels.nl heeft aangekondigd te stoppen met het steunen van het Groningse meesterklassetiental.
Het Witte Paard uit Sas van Gent en Stukkenjagers uit Tilburg degraderen uit de meesterklasse. Hun plaatsen worden ingenomen door Zukertort Amstelveen en Utrecht. Beide clubs keren na een jaartje afwezigheid terug op het hoogste niveau.
Finale play-offs
HSG - U-Boat-Worx3
Seirawan-Cheparinov
Van Wely-Lautier1
Nikolic-Adams
Smeets-Sokolov0
Ljubojevic-Gurevich0
Nijboer-Timman
L’Ami-Van den Doel
Stellwagen-Chuchelov
Rogers- Fressinet0
Janssen-Movsesian0
Derde/vierde plaats: Hotels.nl – SO Rotterdam 4
Topscorers in de meesterklasse
1. Jan Smeets (HSG) 91⁄2 uit 11 (TPR 2796)
2. Daniel Stellwagen (HSG) 81⁄2 uit 11 (TPR 2649)
3. Yge Visser (hotels.nl) 81⁄2 uit 11 (TPR 2649)..
Post jr/ESGOO wint de beker
Post jr/ESGOO uit Enschede heeft door een 21⁄2-11⁄2 overwinning op HMC Calder de KNSB-beker gewonnen. In de halve finale had ESGOO favoriet HSG met snelschaken uitgeschakeld. De reguliere wedstrijd was in 2-2 geëindigd. Als troostprijs haalde HSG door een 3-1 overwinning op LSG wel de derde plaats binnen.
Bekerfinale
Post jr/ESGOO-HMC Calder2
Berelovich-Fridman
Spoelman-Pedersen
Kroeze-Span
Richter- Burg1-0
Derde/vierde plaats: HSG - LSG 3-1
FRANK KROEZE
Wouter Spoelman de jongste meester uit de Nederlandse schaakgeschiedenis
In het kielzog van Daniel Stellwagen, Jan Smeets en Erwin l'Ami beginnen ze de laatste tijd de aandacht te trekken, de groep nieuwe jonge schakers die aan het (groot)meesterschap beginnen te ruiken. In de komende jaren gaat u ongetwijfeld meer van hen horen. Daarom zal Schaakmagazine deze jonge talentvolle spelers in een aantal nummers aan u voorstellen. Na Vincent Rothuis is het deze keer de beurt aan Wouter Spoelman.
Wouter Spoelman is Nederlands jongste IM ooit. Aanvankelijk leek hij dit record veel scherper te gaan stellen dan zijn voorganger Daniel Stellwagen, maar zoals het een talentvolle jeugdspeler betaamt, kwamen de eerste meesterresultaten eerder dan dat de bijbehorende (constante) speelsterkte was bereikt. Resultaat nummer drie liet vervolgens enige tijd op zich wachten en toen het zover was moest eerst de rating nog over de 2400 getild worden. Dat bleek een kwestie van weinig tijd en inmiddels heeft de onlangs zestien jaar geworden Wouter al 2442 achter zijn naam staan.
Wouter volgt zijn Atheneumopleiding aan het Landstede Thomas a Kempis college in Zwolle. Dit is een zogeheten LOOT-school (Landelijk Overleg Onderwijs en Topsport), waarop Wouter vanwege zijn Jong Oranjestatus veel vrijheid krijgt om belangrijke toernooien te spelen en trainingen te volgen. Op het moment dat dit artikel wordt geschreven bevindt Wouter zich bijvoorbeeld in Moskou voor een door het Leo van de Kar sportfonds gesubsidieerde trainingsstage bij Mark Dvoretsky. Aansluitend zal hij een grootmeestertoernooi in Duitsland spelen.
Door zijn hoge schaakactiviteit is er een groot aanbod aan partijmateriaal, waaruit ik slechts een klein aantal typerende partijen mag selecteren. Wouters speel-
stijl is, zoals bij de meeste jeugdspelers, aanvallend en tactisch.
De volgende twee partijen werden door hem zelf geselecteerd.
In tijdnood ontspoort wit eindelijk. Met 34. Tf4 kan zij blijven vechten. Nu wordt de partij, uiteraard, combinatoir beslist. 34. .. Pd6! 35. Te6 Pd4!, 0-1
De volgende partij is een miniatuur met de witte stukken. Een blik in de database leert dat Wouter er daar inmiddels heel wat van achter zijn naam heeft staan.
■ Spoelman - Trofimov Herceg-Novi 2005
19. .. Da5!
Zwart heeft twee pionnen geofferd, maar veel stukkenactiviteit en de witte koning voelt zich niet helemaal op zijn gemak. De rechtvaardiging van het ‘stukoffer’ ligt in 20. Dxd5 Le6 en de loper op c5 gaat verloren. De hoeveelheid aan mogelijke varianten in het komende middenspel is enorm en Wouter voelt zich als een vis in het water. Maar aanvankelijk doet de witspeelster goed mee. 20. Lh3 Tad8 21. Lxg4 Dxc5
21. f6 Lf8 22. g6! Standaard, maar altijd weer leuk om te zien. Na 22. .. fxg6 of 22. .. hxg6 23. h5 komen alle lijnen open richting de zwarte koning.
22. .. b4 23. gxf7+ Kh8? 23. .. Kxf7 oogt niet fris, maar was noodzakelijk.
24. Ld4! g6
Of 24. .. e5 25. Dg5! +-; 24. .. bxc3 25. fxg7+ Lxg7 26. Lxg7+ Kxg7 27. Dg5+ +-. 25. Pd5! Het nauwkeurigst: na 25. .. exd5 26. h5 is er geen redden meer aan voor zwart. Zwart geeft het op.
Zelf heb ik van dichtbij al enkele briljante invallen van Wouter mogen meemaken, aangezien Wouter sinds 2002 voor Meesterklasser ESGOO uitkomt. De volgende twee voorbeelden waren niet onverdeeld aangenaam voor mijn teamleiderszenuwen, maar het zijn juist dit soort geniale invallen die het kaf van het koren scheiden.
■ Spoelman – Zaragatski Enschede 2004
18. Lxh7+!! Kxh7 19. h6 g6?
Deze logische voortzetting lijkt de poorten afdoende dicht te houden, maar wit had het allemaal scherp berekend. Achteraf werd nog een verdediging gevonden: 19. .. Dc4! 20. Pg5+ Kh8 21. hxg7+ Kxg7 22. Th7+ Kg8 23. b3 Dc3 (23. .. De2 24. Dxb4 Txc2 25. Txc2 Ld3 26. Dc5 Dd1+ 27. Lxb2 Lxh7 28. Pxh7 Kxh7 29. Df2±) 24. Dd1 Ld3! en zwart bereikt nog een slecht eindspel.
20. Pg5+ Kg8 21. h7+ Kg7 22. f5 exf5
De nu volgende slotcombinatie moet hij al op zet 18 gezien hebben, anders is het allemaal niets. 23. Pe6+! fxe6 24. Dg5! Het mat is ondekbaar.
24. .. Tf8 25. h8D+ Kf7 26. Dhf6+, 1-0
CaEaAcGa aAfDaBbB AaBjAeAa bAhAaAaA
■ Spoelman – Van Assendelft Enschede 2006
21. Pxf7!?
De inleiding tot een zeer diepe (maar daarom ook foutgevoelige!) combinatie. Een praktische voortzetting was 21. Pe8 Da7 22. Pxf6+ Pxf6 23. Lxf6 gxf6 24. Dh5 met groot voordeel en dan maar weer eens verder kijken. 21. .. Lxb2 22. Pg5+ Ook hier zijn er sterke alternatieven, zoals 22. Pd6+ of 22. De7, maar Wouter heeft een andere variant in gedachten.
Wouters rekenkracht en slagvaardigheid brengen behalve tactische vaardigheid ook andere sterke punten met zich mee, waaronder eindspeltechniek en de mogelijkheid tot het bieden van taai verzet. Als voorbeelden geeft Wouter zijn uit het vuur gesleepte halfjes tegen Pliester en Zhukova tijdens Corus 2005 aan. Een recenter voorbeeld vond plaats tijdens de competitie van afgelopen seizoen.
AaAaAaAi bBaAaBaA AaAaBaAb
aAaAgAaA
AhAaAaHa aMhAaAaA HaAaAaCa aAaAaAaA
■ Spoelman – Gulbas Enschede 2005
Een veelbelovende middenspelstelling was bij wit uit de hand gelopen en zojuist is de tijdcontrole gehaald, resulterend in dit toreneindspel, dat volgens de aanwezige kibitzers erg goed is voor zwart.
42. Tb8!
Veel sterker dan 42. Txh6? Txg4. Wit moet zelf vrijpionnen creëren. 42. Th7!? kwam eventueel wel in aanmerking. 42. .. Txg4?!
Nauwkeuriger is 42. .. b6 43. Tb7 f6 44. Txa7 Txg4 45. Tb7 f5 46. Txb6 f4 en t.o.v. de partij staat de witte toren nu slechter. 43. Txb7 f5 44. Txa7 f4 45. Tf7
Door de drie verbonden vrijpionnen is het reeds wit die op winst speelt. Overigens waren de meningen van de aanwezige titelhouders hier nog erg verdeeld. In een eindspel met rennende vrijpionnen heb je kennelijk meer aan rekenkracht dan aan kennis.
Hash tabellen zijn geheugenlokaties waarin het programma stellingen en waarderingen kan opslaan terwijl het bezig is om de zetten van een partij te berekenen. Als het programma dezelfde stelling weer tegenkomt kan het eenvoudig de waardering uit de hashtabel overnemen in plaats van opnieuw de stelling te gaan analyseren.
Kunnen hashtabellen de speelsterkte van een programma verbeteren? Dit is zeker waar bij de tactisch sterke engines zoals Fritz of Junior. Sommige bekijken meer dan 500,000 stellingen per seconde en zullen daarmee de hashtabellen snel vullen. Daarna gaat het zoeken langzamer. Dit is niet het geval in een langzamere, positiespel georiënteerd programma als Hiarcs die veel minder stellingen per seconde verwerkt en daarom de hashtabellen minder snel vult.
Voor diepe analyses of bij partijen met veel bedenktijd, benodigt de engine grote hashtabellen. Toernooi partijen met een gemiddelde van drie minuten (180 seconden) per zet zouden in ideale omstandigheden meer dan 256 MB aan hash tabellen benodigen. Bij snelschaak is 4 tot 64 MB voldoende. Sommige engines werken optimaal wanneer de tabelgroottes machten van twee zijn. Dit betekend dat een 64 MB hash tabel veel beter is dan eentje van 63 MB. Hash tabellen worden ingesteld in het "Laad engine" menu.
Enkele technische kanttekeningen
Windows neemt onbenut geheugen in beslag en gebruikt het voor interne doeleinden, b.v. om bestanden te cachen en om de harde schijf te versnellen. Als U grote hash tabellen instelt moet Windows geheugenruimte vrij maken wanneer U de engine voor de eerste keer gebruikt. Als er sprake is van continue disk activiteit gedurende de partij dan heeft U de grootte van de hash tabel te groot gemaakt. Windows heeft dan een deel van de tabel op Uw hard disk gezet, hetgeen het programma aanzienlijk vertraagd. U zult zien dat de zoekdiepte erg laag blijft. Indien er helemaal geen disk activiteit is wanneer U de engine start betekent dit gewoonlijk dat U een te bescheiden hash tabel grootte heeft ingesteld. U kunt dan de grootte van de tabel aanpassen om optimale speelsterkte te krijgen.
Vervolg op pagina 15
bekende hij aan Jeroen van den Berg voor het bondsblad: “In rekenen ben ik slecht. Mijn stijl is meer gebaseerd op één zet. Ik zie die zet, nou ja bevalt me wel, denk ik dan. Gevoelsmatig vind ik het wel kloppen, huppalakee, en dan doe ik hem.”
Een jaar later waren Van der Wiel en Piket de grote favorieten. Op een vraag van Hans Böhm in een inleidend tv-programma wie het toernooi zou winnen, dachten ze slim te zijn met het antwoord “in ieder geval een Leidenaar”. Daarin kregen ze onbedoeld gelijk, Rini Kuijf werd kampioen. Hij verloor twee partijen, maar zijn score van 7 uit 11 bleek toch voldoende. Zijn eigen commentaar: “Ik heb alleen tegen Cuijpers een goede partij gespeeld. Verder heb ik de punten gepakt die ik toegeschoven kreeg.” Aanvankelijk was het vooral het toernooi van de underdog Albert Blees, die tot ieders verbijstering van start ging met 6 uit 8. Een slot van 0 uit 3 wierp hem terug naar de vierde
plaats. Een verslaggever van NRC Handelsblad deed onder de kop ‘Raadselachtige schaker op bergschoenen’ verslag van zijn mislukte poging om de persoon Blees te ontrafelen.
Het laatste NK in Hilversum (1990) luidde een nieuwe periode in, waarin outsiders geen kans meer kregen. Jeroen Piket werd met zijn 21 jaar een van de jongste kampioenen uit de geschiedenis. Na het vertrek uit Hilversum werd Piket nog drie keer kampioen, maar inmiddels schaakt hij niet meer. De Bosniërs Sokolov en Nikolic wonnen elk twee keer en ook Timman werd nog een keer kampioen. De laatste zes keer was Loek van Wely de grootste. Na mooie toernooien in Eindhoven, Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden is het NK nu weer terug in Hilversum. Misschien voor een voortzetting van de hegemonie van Van Wely, misschien voor een doorbraak van de jonge garde. Een nieuwe Hilversumse periode ingeleid met de titel voor een van de jonge HSG’ers, dat zou mooi zijn.
HET SCHAAKBUREAU - sinds 1993
Retiefstraat 73-B 1092 VZ Amsterdam (Bezoek alleen na afspraak!) Tel./fax 020-66.507.93
Boeken, software & materiaal Bestel via internet: www.code2.com/schaakbureau E-mail chess@code2.com
Giro 3189910 -België: Postcheque 000-1666852-04
• ChessBase-nieuws: DVD Shredder 10 € 50 • Deep Shredder 10 € 99,90
• ENGELSE BOEKEN: GEEN VERZENDKOSTEN; wij blijven de goedkoopste!
HET SCHAAKBUREAU LOST UW SCHAAKPROBLEMEN OP !
Vervolg op pagina 27
26. .. Tbc7
Lastig voor wit, want 27. c3 faalt op 27. .. Lxb3 en na 27. c4 kan zwart zelfs kiezen tussen 27. .. Tb7 en 27. .. Txc4. Wit besluit daarom zijn toren op de d-lijn te activeren.
27. Le3 Txc2
Ook beter voor zwart is 27. .. Lxe3 28. fxe3 Txc2 29. Txc2 Txc2 30. Txd6 g5, maar de partijvoortzetting zet een verrassende valstrik.
28. Txc2 Txc2 29. Lxd4 exd4 30. Txd4 Lxb3 31. e5 Op deze mogelijkheid zal wit hebben vertrouwd, maar Wouter heeft verder gerekend.
31. .. Tc4! 32. Td2
Na 32. Txd6 heeft zwart de win-
nende tussenzet 32. .. Pe8 en 32. Txc4 Lxc4+ is met schaak.
Wouters rating groeit inmiddels gestaag verder en het zal slechts een kwestie van tijd zijn dat hij zijn eerste grootmeesterresultaat behaalt. Het grootmeesterschap lijkt dus het dichtstbijzijnde doel voor de jonge meester. Daarnaast zal hij hoogstwaarschijnlijk naar zowel het EK als WK tot en met zestien worden uitgezonden en een internationale podiumplek zou natuurlijk ook leuk staan op zijn CV.
VOF De Beste Zet
Verzendhuis voor schaakboeken, -materiaal, -computers en -software
Garry Kasparov’s Greatest Chess Games vol. 2- Stohl €33,95
The French Advance, 2nd edition. - Collins €22,45
Speciale aanbieding: Russians versus Fischer – Plisetsky/Voronkov van 36,95 voor €18,45!
Gratis catalogus: WGM Erika Sziva/IM Johan van Mil, Adriaan van Ostadepad 5, 5684 AS Best tel: 0499-460320, e-mail: johanvanmil@nederland.net, www.debestezet.nl
Vergeten Schakers met een Verhaal
GERT DEVREESE
De ex-Russische grootmeester Genna Sosonko maakte in 1972 de sprong naar het Westen, in casu Nederland. Hij heeft in zijn jonge jaren actief de grote jaren van het Sovjetschaak meegemaakt en meebeleefd.
Dat stelt Sosonko in staat schakers uit het ex-Oostblok op een zeer doorvoelde wijze te portretteren: hij heeft hun levensloop niet uit bio-boekjes, hij heeft met deze mensen geschaakt, gepraat en geleefd, hij ként hun goede en slechte kanten. ‘Famous and forgotten’ heten ze op de achterflap van Sosonko nieuwste verhalenbundel Smart Chip from St.Petersburg. Voor de meeste westerse lezers gaat het vooral om de vergeten soort. Namen als Chepukaitis, Neishtadt, Ruban, Kholmov ... zullen bij weinigen een licht doen opgaan. Passeerden in Sosonko’s bestseller Russian Silhouettes en in The Reliable Past nog grootheden als Tal, Botvinnik, Poloegajevski of Kortchnoi de revue, in Smart Chip belicht hij vooral lieden die om uiteenlopende redenen de echte schaaktop niet hebben bereikt. Maakt dat Smart Chip dan minder interessant dan zijn voorgangers? Allesbehalve. Sosonko schildert pakkende portretten van Echte Schakers met een Verhaal: schaken was hun leven en het werd voor sommigen ook hun onder-
gang. De ene blitzt soms drie etmalen aan een stuk, anderen drinken zich lazarus, leven soms meer ’s nachts dan overdag.
Het waren ook Andere Tijden, tijden die velen van de jongere generaties in het Westen zich nu nog nauwelijks kunnen voorstellen: er woedde een Koude Oorlog, er hing een IJzeren Gordijn tussen het communistische Oosten en het kapitalistische Westen.
Niet alleen een openlijke dissident als Pachman krijgt het zwaar te verduren van het Sovjet-regime, veel andere schakers uit dit boek worden, soms subtiel, soms veel minder subtiel, gehinderd in de uitbouw van hun schaakcarrière. In de communistische Sovjetunie volstond het om ‘anders’ te zijn om problemen te krijgen met de autoriteiten: veel drinken of actieve homoseksualiteit werden weinig gewaardeerd.
De straf bestond in het afnemen van een titel of het verbieden van deelname aan buitenlandse toernooien.
De portretten worden in het boek afgewisseld met essays over de psychologie van het schaken: het belang van de slaap (niet alleen om uit te rusten, maar om de winnende partij-afwikkeling te ontdekken), de gevolgen van de roem en de ouderdom. De mix
van ervaringen van andere (nu ook Nederlandse) schakers met persoonlijke bevindingen, gecombineerd met de lichte, soms ironische toon die Sosonko daar aanslaat, maakt de essays vlot verteerbaar.
In één passage laat Sosonko even het schakershart spreken: hij heeft weinig op met de Smeetsen en Stellwagens van deze tijd. Hij heeft respect voor de beslissing van deze jonge schakers om zich eerst aan een academische studie te wijden, begrijpen kan hij ze niet. Sosonko betreurt met al zijn ervaring dat deze jongelui het noodzakelijke fanatisme voor de
top missen: ‘Mentaal heb ik ze al geschrapt van de lijst van potentiële topschakers.’
De sprekende zwart-witfoto’s illustreren fraai het Sovjet- en Nederlandse schaakleven van enkele decennia geleden en versterken de melancholische sfeer van Smart Chip.
De fans van Sosonko’s vorige boeken zullen zonder twijfel ook van Smart Chip genieten.
Genna Sosonko: Smart Chip from St.Petersburg, uitg. New in Chess, 197 blz.. Prijs € 24,95.
privé-reis naar Georgië, een reis die ik al een paar keer heb uitgesteld. Twee dagen voor het NK ben ik terug in Nederland. Moeilijk: ik wil op zo’n NK optimaal presteren.”
U zegt nu bijna: eigenlijk had ik minder goed willen presteren op dat EK?!
“ ‘Elk voordeel heb zijn nadeel’ heeft Johan Cruijff eens gezegd. Ik lijd onder die druk. Na de Olympiade wilde ik een tijdje met schaken kappen. Beginnen aan mijn volgende examens en me concentreren op mijn baan. En alleen nog toernooien spelen waar mijn deelname interessant is voor het bedrijf. En ik wil ook mijn kind nog eens zien opgroeien.
Maar het NK heeft een nieuwe sponsor. En ik wil me altijd inzetten voor het vrouwenschaak. Dan voel ik me verplicht om toch mee te doen.
Ik heb redelijk wat kritiek gekregen op mijn twee slotremises op het EK. Van mensen die het leven en de stress van een schaakprofessional totaal niet begrijpen. Zoals op dat Utrechts Schaakforum. Die internetschakers hebben een mening over alles. En dan bij de schaakbond maar klagen over het zakkende ledenaantal. Wat je ook presteert, het is nooit goed genoeg. Ik zag de kritiek van dat Schaakforum al voor de laatste ronde van het EK-toernooi op internet. Daar word je ook niet vrolijker van. Ze hebben echt geen flauw benul van wat zo’n topcompetitie inhoudt.
In een van de laatste EK-ronden zei de coach op een morgen tegen me: ‘Tea, je ziet er niet uit.’ Ik ben ook maar een mens.”
Oplossingen
Strategiequiz
De stelling kwam voor in de partij Keres – Smyslov, Leningrad 1947. De witspeler bedacht hier het subtiele 13. e3!
Het is interessant dat dit kleine pionzetje de zwartspeler al bijna voor onoplosbare problemen stelt. Dat zit hem niet zozeer in de directe dreiging Dh5+ gevolgd door Pg6 met kwaliteitswinst. Die dreiging laat zich gemakkelijk pareren, maar de problemen voor zwart doemen vooral op door de positionele dreiging d2-d4. Niet alleen dreigt wit daarmee het zwarte centrum te ondermijnen, maar zwart heeft zwart ook nog te kampen met het probleem dat zijn stukken enigszins onbeholpen staan opgesteld. Dat zorgt direct voor tactische dreigingen. Deze factoren tezamen kunnen snel tot een catastrofe leiden.
13. .. 0-0 14. d4
De directe dreiging is d4-d5-d6 met stukwinst.
14. ... exd4 15. exd4 Tc8
Zwart besluit zich tevreden te stellen met pionverlies na 16. dxc5
Wit kon ook een pion winnen met 16. d5 Pd4 maar dan moet hij het loperpaar inleveren met 17. Lxd4 cxd4 18. Dxd4 en dat leidt ertoe dat zwart met .. Pb5 gevolgd door .. Pd6 een verdedigbare stelling heeft opgebouwd.
16.
... b5 17. Pc3 f5 AaCfAcGa bAdEeAbB AaDaAaAa
aBhAaBaA
Combineren
Diagram 1: Michielsen - Ouwendijk 1.h4+ Kh5 2. Txf5, mat
Diagram 2: Drost - Ouwendijk 1. .. Dxb1+, 0-1 Na 2. Dxb1 Lxb1 kan wit het stuk immers niet terugnemen vanwege 3. .. Td1.
Hier zou 17. .. Lxc5 zeer slecht aflopen na 18. Pxb5! 18. Tc2!
Deze torenzet, waarmee de onafwendbare dreiging Td2 in de stelling wordt gebracht, is veel beter dan het terugtrekken van het paard met 18. Pf3, omdat zwart na 18. .. Lf6 nog volop meedoet in de partij. 18. .. Lxh4 19. Td2 Tf7 20. gxh4!
Dit eenvoudige terugnemen van het stuk is veel sterker dan de mogelijke damewinst na 20. Lxc6 Lxc6 21. Txd8+ Txd8 en zwart heeft nog kans om zich te redden.
20. .. Pe6 21. Pxb5
Met twee minuspionnen bij hopeloze stelling had Smyslov ook wel meteen mogen opgeven. Hij deed nog:
21. .. Pxc5 22. Pd6 Te7 23. Pxc8 Dxc8 24. La3 Pe4 25. Lxe4 fxe4 26. Lxe7 Pxe7 27. Txd7 om hier pas de wapens neer te leggen. (1-0) (Herman Grooten)
Diagram 8: Michielsen - van Vliet 1. .. Tde1!!, 0-1. Makkelijk te missen; wit doet niets meer tegen Tgf1.
Harold van der Heijden aan de computer
Het gebruik van computers heeft de laatste vijftien jaren voor een omwenteling in het componeren en de opslag van studies gezorgd. In 1992 ontving ik van Nunn de eerste eindspelstudie die volledig was gebaseerd op snuffelwerk in een database. Dat werk heb ik toen geplaatst in een apart artikel. Met de jurering wist ik niet goed raad. Als uitweg verleende ik toen een speciale onderscheiding. Nog steeds heb ik geen duidelijke mening over de artistieke waarde van de benadering, maar wat maakt dat uit, als de studies boeiend zijn.
JAN VAN REEK
Het zoeken in eindspellen met vijf stukken en inmiddels ook zes stukken is voortgezet door Harold van der Heijden. In oktober 2002 liet ik voorbeelden van zijn werk zien. Daarna bleef hij onderscheidingen in toernooien winnen. Het eerste voorbeeld begint met een daverende verrassing.
■ 1. Harold van der Heijden Prijs Roslov-40 Jubileum 2003 AaAaAaAa aAaAaAaA AaAaAaAa aAaAaAaA AaAaAmAa
2. h4 Kb3 3. h5 Kc4 4. h6
Of 4. Kf5 Kd5 5. h6!
4. .. Kd5 5. Kf5! Th3 6. Kg6
Ke6 7. Kg7!
Niet 7. h7? Tg3+ 8. Kh6 Kf7 9. h8P+ Kf6
7. .. Tg3+ 8. Kf8! Th3 9. Kg7
Ke7 10. h7 Tg3+ 11. Kh8 Kf7 pat. Het loopt op pat uit, omdat de d-pion werd geofferd.
Met een database is de correctheid van deze studie perfect te controleren.
Het is gebruikelijk aan de vondst in de database een inleiding te koppelen.
■ 2. Harold van der Heijden Derde prijs Hlinka-50 Jubileum 2004
2. .. Kxa3 3. Lxa5 Pxg2+ 4. Kf3! Pb7 5. Kxg2 Pxa5 5. .. Kb3 6. Lc7! verloopt eenvoudig. Na de ruil van enig hout ontstaat de beoogde stelling. De verste vrijpion gaat op pad.
Harold van der Heijden is vooral bekend door zijn database van eindspelstudies. Vorig jaar heeft hij de derde versie in eigen beheer gepubliceerd. Daarin zijn
nu 67.691 composities opgenomen!
Dat onnauwkeurigheden het gevolg van de eenmansactie zouden zijn, was duidelijk. Niettemin kreeg hij direct de steun van mij en andere boekenverzamelaars. In de loop der jaren is zijn vastlegging enorm gegroeid en wordt hij vaak gevraagd om de oorspronkelijkheid van studies te checken. Een warme aanbeveling gaat van de volgende ervaring uit. Nadat een studie van Timman en mij was gekraakt, zocht ik in de database. Daarin vond ik de correctie. Ooit had ik Harold een tweede versie laten zien. Die was ik zelf vergeten, maar hij legt alles vast. Zo redde hij de Jantjes.
■ 3. Jan Timman en Jan van Reek Eerste prijs Wola Gulowska 1994 Correctie
Wit begint en wint
1. Lc3 Lxe5! 2. Lxe5 c3+ 3. Kb1 Pd3 4. Txf5 Een spel van pennen en ontpennen wordt gespeeld in twee varianten: A. 4. .. Lg6 5. Lh5! Pxe5 6. Ka1! Niet 6. Ka2? Lf7+! 7. Ka1 Pg6. 6. .. Lxh5 7. Txe5+
>>De database kost € 60,- en kan worden besteld op de webpagina: http://home.studieaccess.nl/ heijd336/home.html.
