Abortussen bij de merrie

HET VETERINAIR ADVIES De abortussen bij de merrie

Gefeliciteerd, uw merrie is drachtig! U verwacht dus een prachtig veulen voor 2022. Talrijke telefoongesprekken gingen hieraan vooraf, u bekeek en herbekeek tientallen video’s van hengsten, u twijfelde en maakte uiteindelijk een keuze, u investeerde tijd en geld …. Maar dit alles was de moeite waard, want uw mooie merrie is drachtig! Een toekomstig kampioen is dus in de maak, zoveel is zeker! Spijtig genoeg zal dit een droom blijven voor zo’n 10 % van de fokkers. Ineens stopt de droom. Brutaalweg! Een abortus gooide roet in het eten. Een ontgoocheling, die moeilijk in woorden te vatten is ….

Wat is een abortus?

Ter herinnering, de draagtijd bij de merrie duurt gemiddeld 11 maanden (320-365 dagen). Per definitie is een abortus het uitdrijven van een dode of niet levensvatbare foetus, en wel na een periode van 40 tot 300 dagen dracht. Men spreekt van embryonale sterfte voor de 40e dag en van ‘prematuriteit’ bij het veulenen tussen 300 en 320 dagen draagtijd.

“Ik heb de abortus van mijn merrie niet opgemerkt!”

Let wel, een abortus kan zich voordoen zonder voorafgaande symptomen of tekens die daarop wijzen. Dit gebeurt vooral bij het begin van de dracht. Aldus zal de abortus bij een merrie die 5 maanden drachtig is op het einde van oktober in de weide bijvoorbeeld, veelal onopgemerkt gebeuren! Ter herinnering, na een draagtijd van 8 maanden, weegt de foetus slechts 8 kg. Daartegenover staat dat hoe verder de dracht vordert, hoe meer uiterlijke kenmerken zich zullen voordoen: vaginale uitvloei, ook dikwijls merkbaar op de billen en/ of vroegtijdige opzwelling van de uier meer dan 6 weken voor de merrie uitgeteld is. Natuurlijk, hoe verder de dracht vordert, hoe groter de gevolgen voor de merrie.

Wat zijn de oorzaken van een abortus? Abortus veroorzaakt door infecties (microben)

Zoals bij elk besmettelijke ziekte dient men het onderscheid te maken tussen bacteriële , virale en mycotische aandoeningen. Bacteriën zijn meestal de oorzaak van ongeveer 80 % van de infectueuze abortussen. Zelfs al kunnen de bacteriën de placenta via het bloed bereiken, het zijn meestal de omgevingsbacteriën die opstijgen richting placenta via de baarmoederhals, na een vulvaire of vaginale infectie, die voor problemen zorgen. Men spreekt dan van een opstijgende ontsteking van de placenta. Iedere fokker zou aandacht moeten besteden aan het uitzicht van de vulva bij zijn merries. Een vulva die verandert van vorm, of een merrie die lucht zuigt via de vagina, zijn zaken die een bacteriële abortus in de hand werken. Een chirurgische correctie (vulvoplastie) dringt zich hier op. De meest voorkomende bacteriën zijn streptokokken en colibacillen, maar leptospirose kan ook een abortus veroorzaken bij de merrie, net als schimmels (aspergillus). Aldus komen we bij de virussen! Zelfs al kunnen virale arteritis en infectueuze anemie bij paarden abortus veroorzaken, het is vooral het herpesvirus (EHV) of rhinopneumonie dat de oorzaak is van het merendeel van de virale abortussen. Het gaat hier meestal om een abortus die voorkomt op het einde van de drachtigheid (9-11e maand), zonder voorafgaande signalen. We noteren dat in bepaalde gevallen, het veulen op tijd en levend kan geboren worden. Desalniettemin kunnen ademhalingsproblemen zich voordoen, net als moeilijkheden bij het recht staan en drinken, meestal met de dood tot gevolg. We spreken dan van dysmature veulens (voldragen veulens met kenmerken van premature veulens, pb). We vestigen hierbij de aandacht op het feit dat er een vaccin voorhanden is. Ons land kreeg in 2021 te maken met een epidemie van rhinopneumonie. In een fokkerij waar niet gevaccineerd werd, kan tot 80% van de merries aborteren, tegen 10 of 15% indien de hele kudde werd gevaccineerd. Dus, laat uw paarden vaccineren tegen rhinopneumonie!

De NIET-infectueuze abortussen (30% van de abortussen)

Maar al te dikwijls zijn er tal van oorzaken die aan de basis liggen van een abortus. We onderscheiden daarbij infecties die leiden tot een abortus (om en bij een abortus op de twee) en abortussen die niet veroorzaakt worden door infecties (25 tot 30%). Spijtig genoeg valt de oorzaak van sommige abortussen niet te achterhalen. Infectieuze oorzaken van abortus

2% 3%

Bacteriën

EHV 1en 4 (Rhinopneumonie)

© Benoît Devillers

Een torsie van de navelstreng kan aan de basis liggen van een abortus en dit is meteen de meest voorkomende. Dit gebeurt meestal op het einde van de dracht, als de navelstreng meermaals verdraaid op zichzelf, of rond een van de ledematen van het veulen. Daardoor verminderd of stopt de bloedtoevoer en sterft de foetus af. Een van de belangrijkste reden van niet-infectueuze abortussen is de tweelingdracht. Voor de meeste dieren vormt een tweelingdracht geen probleem. De merrie vormt hier een uitzondering op de regel. De baarmoeder van de merrie kan niet voldoende placenta bevatten, om in te staan voor een probleemloze ontwikkeling en voeding van twee veulens. Maar al te dikwijls kent een tweelingdracht een catastrofale afloop. De abortusperiode ligt ergens tussen de 7e en de 9e maand van de dracht. Merries kunnen ook lijden aan fibrose van het endometrium (baarmoederslijmvlies). Daardoor verminderen de placentaire uitwisselingen en wordt een abortus dikwijls in de hand gewerkt.

© Benoît Devillers

Bepaalde planten of medicatie kunnen ook een niet-infectueuze abortus opwekken. Praat hierover dus met uw dierenarts …

Wat te doen als mijn merrie een abortus kreeg?

Wanneer een merrie aborteert dient u als fokker een globale kijk op uw fokkerij te handhaven. Denk dus aan de overige drachtige merries! Isoleer eerst en vooral de pas geaborteerde merrie van de anderen. Omdat – we herhalen dit met klem – een infectie in 50% van de gevallen de oorzaak is van een abortus. Doe daarna beroep op uw dierenarts, die met uw akkoord, de reden van de abortus zal proberen te achterhalen. Een bloedanalyse van de merrie hoort daarbij, de uitgedreven vliezen en foetus zullen - verpakt in sterke en waterdichte plastic zakken - meegenomen worden voor analyse. Dit is een belangrijk onderdeel dat zal toelaten de rest van uw fokkerij te beschermen! De dierenarts zal ook een behandeling opstarten voor uw merrie. De keuze van de behandeling zal afhangen van het stadium van de dracht, het resultaat van een algemeen onderzoek van uw merrie en van de nasleep van de abortus op het genitale apparaat van de merrie. Absolute prioriteit hier, is het vermijden van bijkomende abortussen in uw fokkerij. In afwachting van het resultaat van de analyses, wordt aanbevolen de box volledig leeg te maken, grondig te ontsmetten (bodem en muren) alsook het materieel.

Preventieve aanpak

Wat kan men doen om een abortus te voorkomen? De lichamelijke conditie van uw merrie is primordiaal. Indien uw merrie te mager is, kan de anale-vaginale zone ingedrukt zijn en dit kan leiden tot een bacteriële besmetting van de vagina. Wees dus kieskeurig en attent op de kwaliteit en de kwantiteit van haar voeding. En vergeet natuurlijk niet uw drachtige merries in te enten tegen rhinopneumonie!

Een beetje gezond verstand

Talrijke ervaren hengstenhouders zullen u vertellen dat abortussen meer voorkomen bij vriesweer. Toch heeft vriesweer niets te maken met een aborterende merrie. Maar wel het feit dat de fokker zijn merrie graag laat genieten van een weliswaar koude, maar zonnige winterdag. De bevroren bodem is dikwijls verre van ideaal voor een veilige uitloop en de merrie trakteert zichzelf dan dikwijls op een dolle galop na enkele weken verblijf in haar box. Ze vertrekt met veel brio, komt zwaar ten val op de bevroren grond en enkele dagen later dient de abortus zich aan. Vriestemperaturen werken geen abortus in de hand, wel de valpartijen op een bevroren grond. Men zegge het voort …

Bibliographie