scheepsrecht?

Is drie keer scheepsrecht in de strafzaak tegen coffeeshop Checkpoint?

beleid dat niet deugt, moet je durven wijzigen

Onlangs oordeelde de Hoge raad opnieuw dat het hof het openbaar ministerie ten onrechte deels nietontvankelijk heeft verklaard in de vervolging van de eigenaar van coffeeshop Checkpoint in Terneuzen.

Door: André Beckers

Waar gaat de Checkpoint-zaak ook alweer over?

Coffeeshop Checkpoint werd in Terneuzen door het plaatselijk bestuur met medeweten van het OM behandeld als een soort Ikea. Buitenlandse delegaties van politie en bestuur werden in deze model coffeeshop rondgeleid. Checkpoint was een van de grootste werkgevers van Terneuzen. De coffeeshop was gevestigd op

een A locatie, beschikte over ruime parkeergelegenheid en buitenlandse bezoekers konden door de duidelijke bewegwijzering de weg naar de coffeeshop massaal goed vinden. Burgemeester Lonink was apetrots op coffeeshop Checkpoint.

In vertrouwen

De eigenaar van Checkpoint nam zijn burgemeester geregeld in vertrouwen. Zo vertelde hij zijn burgemees-

ter over de astronomische omzetten en vroeg hij aandacht voor de logistieke problematiek die dit met zich meebracht. Lonink hoorde zo zaken die hij liever niet had gehoord. Hij leerde ook nieuwe woorden kennen zoals “stashes”. Tijdens het driehoeksoverleg deelde hij de informatie met politie en justitie. Dit leidde niet tot enige actie in de richting van de eigenaar van Checkpoint. Juridisch is aan die houding wel een draai te geven. In opvoedkundig opzicht niet. Weten, kunnen en toch niets doen lijkt al snel op instemmen en op zijn minst op accepteren.

Coffeeshop Checkpoint werd in Terneuzen door het plaatselijk bestuur met medeweten van het Om behandeld als een soort Ikea.

Clash van ego’s

Tijdens een wisseling van de wacht binnen de Terneuzens driehoek kwam het tot een clash van ego’s. De doorgewinterde overtuigde crimefighter mr. Valente kwam recht tegenover de praktisch ingestelde gedoogburgemeester Lonink te zitten. De politie kwam hierdoor letterlijk tussen haar twee bazen in te zitten. Probleem hierbij was dat die twee verschillende petten droegen. Hoe pak je coffeeshoptoerisme aan? Lonink was voorstander van een verhuizing van de coffeeshop naar de

landsgrens. Verplaats het aanbod naar de vraag en verminder overlast was zijn economische opvatting. Valente zag meer in het terugdringen van het aanbod. Maak de coffeeshop kleiner was zijn idee. Over de rug van de eigenaar van Checkpoint en haar vele personeelsleden is de strijd binnen de driehoek beslecht. Dit heeft geleid tot een tweetal strafrechtelijke onderzoeken, die in 2007 en 2008 tot aanhoudingen hebben geleid. Sinds 2008 is Checkpoint gesloten en staat het personeel op straat. De langslepende strafzaak kwam als de bekende mosterd na de maaltijd.

mild

De eigenaar van Checkpoint moest zich voor de strafrechter verantwoor-

den over een negental aan hem ten laste gelegde strafbare gedragingen. Op ieder slakje werd daarbij door het OM zout gelegd. Checkpoint maakte bijvoorbeeld gebruik van cameratoezicht op straat. De politie wist dit en vroeg geregeld camerabeelden

op. Niks mis mee zou je denken. Toch stond Checkpoint onder andere terecht voor “heimelijk” cameratoezicht. In eerste aanleg werd de eigenaar van Checkpoint door de rechtbank in Middelburg veroordeeld. Het vonnis was mild, omdat de rechter in het voordeel van de eigenaar van Checkpoint rekening hield met de dubieuze rol van de (lokale) overheid. Het hoger beroep leidde tot een baanbrekende uitspraak van het hof Den Haag. Het OM werd niet-ontvankelijk verklaard. Geen enkel van de 9 ten laste gelegde feiten bleef daardoor overeind. Die uitspraak was een stevige schop tegen het zere been van het Openbaar Ministerie. De uitspraak van het Haagse hof leest als een roman waarbij categorisch uiteen wordt gezet waarom de overheid zich in deze zaak van zijn slechtste kant heeft laten zien.

Grenzeloos vertrouwen

Het OM stelde beroep in cassatie in en vond gehoor bij de Hoge Raad. De Hoge Raad heeft een grenzeloos vertrouwen in het OM. Uitgangspunt is dat de wetgever het OM bevoegdheid gaf te vervolgen en dat binnen deze organisatie daarbij uiteraard magistratelijk wordt gehandeld. Vanuit die gedachte moet de feitenrechter het handelen van het OM terughoudend toetsen. Wekt de burgemeester en/ of de politie het vertrouwen dat iets mag, terwijl het OM wegkijkt? Dan

mag je dat wegkijken niet vertalen als gedogen door het OM. Als geen redelijk handelend lid van het OM tot vervolging had kunnen besluiten is sprake van een apert onevenredige vervolgingsbeslissing. Probleem is dat iedere officier van justitie stelt redelijk te handelen, zodat die aperte onevenredigheid zich nog moet voordoen.

De uitspraak van het Haagse hof leest als een roman waarbij categorisch uiteen wordt gezet waarom de overheid zich in deze zaak van zijn slechtste kant heeft laten zien.

Hoger beroep

Het Amsterdamse hof deed het hoger beroep met deze instructie in het achterhoofd over. Toch kwam ook dit hof op twee van de negen punten tot een niet ontvankelijk verklaring van het OM. Daar waar de eigenaar schuldig werd bevonden, werd hem geen straf of maatregel opgelegd. Opnieuw stapte het OM naar de Hoge Raad. Dat de rechter geen straf of maatregel voor de bewezen verklaarde feiten had opgelegd accepteerde het OM. Maar die gedeeltelijke niet-ontvankelijk verklaring ging hun opnieuw te ver. Een kleine kamer van de Hoge Raad vernietigde onlangs dus ook de uitspraak van het hof Amsterdam. Anders dan de advocaat-generaal had voorgesteld, gaat de Checkpoint-zaak niet terug naar het Amsterdamse hof, maar naar het gerechtshof Den

Bosch. Dat hof zal zich over slechts 2 van de 9 ten laste gelegde feiten moeten buigen. De vraag is wat dit proces zal opleveren.

Afstand

In de huidige rechtspraktijk hebben steeds meer strafrechters er grote moeite mee coffeeshophouders die voorraden softdrugs hebben om uitsluitend hun eigen coffeeshop te bevoorraden te veroordelen. Als een overheid daar waar ze in beweging moet komen structureel blijft stilzitten, moet je niet eenzijdig de rekening presenteren aan de coffeeshophouder, lijkt de gedachte hierachter. Het wordt hoogtijd dat de afstand tussen de Haagse beleidsmakers van het OM en de strafrechtpraktijk wordt verkleind. Echte magistraten binnen het OM durven de hand in eigen boezem te steken. Beleid dat niet deugt, moet je durven wijzigen. De Checkpoint-zaak gaat zijn derde hoger beroep tegemoet bij het hof in Den Bosch. De tijd zal leren of drie keer is scheepsrecht ook in dit soort procedures geldt.

André Beckers Advocaat van Checkpoint