André Beckers

Rechtvaardiging ingezetencriterium is problematisch

Staatsraad advocaat-generaal mr. Keus gaf de Raad van State zijn mening over de rechtmatigheid van het ingezetenencriterium. Dat gedoogcriterium verplicht coffeeshophouders buitenlanders de toegang tot hun coffeeshop te weigeren.

Citaat: ‘De in beginsel landelijke gelding van het I-criterium per 1 januari 2013 impliceert een strikter gedoogbeleid dan voorheen. Tegen die achtergrond laat zich, bij wijze van

overgangsmaatregel, inderdaad voorstellen dat het criterium niet onmiddellijk overal met dezelfde prioriteit wordt gehandhaafd en dat daarbij de mate van concrete overlast een rol speelt. Als de Aanwijzing met een gefaseerde handhaving dat laatste bedoelt, behoeft zodanige handhaving niet aan de rechtvaardiging van een coherente bestrijding van het drugs-

Lokaal maatwerk

Burgemeester Bruls van Nijmegen ging op 1 januari 2013 van start met de handhaving van het landelijk geldende I-criterium. Kort daarna

stopte hij daarmee. Hij wees erop dat het door de minister bij de handhaving geboden “lokaal maatwerk” tot ongewenste rechtsongelijkheid en onduidelijkheid voor coffeeshops en burgers leidt. Een landelijke regel behoort of overal of nergens te worden gehandhaafd. Dat is een logische gedachtegang, omdat de minister niet met droge ogen kan blijven beweren drugstoerisme landelijk effectief te bestrijden, door in de ene gemeente wel toeristen in coffeeshops toe te laten staan en in de andere gemeente niet.

Onderzoek wijst uit dat het ingezetenencriterium slechts in ruim 10% van de coffeeshopgemeenten actief wordt gehandhaafd.

toerisme af te doen. Die rechtvaardiging acht ik echter problematisch, als zou zijn bedoeld dat lokaal maatwerk óók kan inhouden dat plaatselijk geheel van het I-criterium en van bestuurlijke en strafrechtelijke handhaving daarvan wordt afgezien. Dat dit laatste het geval zou zijn, heeft de minister overigens bij herhaling ontkend.’ De Staatsraad advocaat-generaal lijkt de minister op zijn woord te geloven. Ik doe dat niet en kijk naar de praktijk.

Oneigenlijke argumenten

De gemeenten Tilburg en Maastricht moesten met ingang van 1 mei 2012 het I-criterium invoeren. De mogelijkheid van lokaal maatwerk bestond toen namelijk nog niet! Een meerderheid binnen de gemeenteraad van Maastricht en Tilburg toonde zich tegenstander van de invoering en handhaving van het I-criterium. De burgemeesters presenteerden het I-criterium als een nieuwe wet. Uiteraard moesten zij zich aan de wet houden. In het coffeeshopdossier zou de burgemeester op dit punt nu eenmaal geen eigen keuze toekomen. Zo is in het zuiden van het land achteraf bezien de gemeenteraad met oneigenlijke argumenten buiten spel gezet.

Papieren werkelijkheid

In zijn brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer van 18 december 2013 schreef minister Opstelten dat in 64 van de 103 coffeeshopgemeenten het ingezetenencriterium is opgenomen in het coffeeshopbeleid. Hij concludeerde dat in 90% van de coffeeshopgemeenten het ingezetenencriterium onderdeel uitmaakt of zeer toekomstig deel zal gaan uitmaken van het coffeeshopbeleid van gemeenten. Hij vertelde

daar niet bij dat hij gemeenten niet dwingt tot handhaving van het I-criterium. Het is voor de minister namelijk voldoende als een gemeente in het coffeeshopbeleid slechts op papier stelt aansluiting te (zullen) zoeken bij de AHOJGI-criteria. Op papier is het I-criterium dan ingevoerd. Vervolgens mag dan openlijk worden vermeld, dat slechts in het geval van concrete overlast als gevolg van drugstoerisme kan worden gehandhaafd. De minister legt zich daar bij neer.

Schone schijn

Onderzoek wijst uit dat het ingezetenencriterium slechts in ruim 10% van de coffeeshopgemeenten actief wordt gehandhaafd. Driekwart van deze gemeenten ligt in een van de zuidelijke provincies. Met andere woorden: in bijna 90% van de coffeeshopgemeenten kunnen buitenlanders zonder enig probleem terecht bij de coffeeshops. Binnenkort zal de Raad van State zijn oordeel vellen over de toelaatbaarheid van het gedoogcriterium. Plat gezegd zal dat coffeeshophouders en hun burgemeesters in 90% van de coffeeshopgemeenten worst wezen. De minister blaft wel, maar bijt niet. Hij prijst zich ondertussen gelukkig met het feit dat er nog een paar vazallen zijn die uitvoering geven aan zijn volledig mislukt coffeeshopbeleid. Zo kan hij als eenoog in het land der blinden de schone schijn ophouden dat zijn beleid echt werkt.

Mr. Drs. André Beckers

www.beckersbergmans.nl