Depresentatievan het voÍigeNijvertljd-nummer in devoormaligeOvlmex-drukkerijin de Raambuurtwasin meerdereopzichteneensucces.Het pand stondletterlijk in deschijnwerpersen kreegdaarmeedenodigepublicitaireaandacht.Na detoespraaken overhandiging van denieuweNiivertijd aanOvimex-diÍecteurDijkman wasergelegenheidvoor een rondleiding.Tenslottekregende huidigebewonerJozkavan Vuureen zijn partnerapplaus voor delofzangop "hun" Ovimex-gebouw.
-' \ ->) uagr ) /-oen*)(s",' Ep \-'/ il//
Inmiddelsis deomliggendebebouwinggesloopt,waardoorhet voormaligeOvimex-pandnog beterdanvoorheena1seenmarkant bouwwerk in deRaambuurtzichtbaaris.Webetreurenhet feit dat dit gebouw,en daarmeeeenstukjeDeventerindustrieel erfgoed,zo goedalszekeronder deslopershamerzalkomen. Uiteraardblijven we betrokkenbii deontwikkelingen in de Raambuurt.Met namedefabrlekswandaande Bergpoortstraatheeftonzeaandacht.We doen onsuiterstebesthet karakteristiekeaangezichtvan dezewand te behouden. Dit nummer van Niivertiid staatin het tekenvan "de OudeSchil" van Deventer.
DegemeenteDeventeris dezeterm in de jarenB0(tijdensdestadsvernieuwingsperiode) gaangebruikenvoor het gebiedrondom de singels.[,engebiedwaardeindustriëlebedrijvigheidzich in devorigeeeuwontwlkkeldeen her en deÍ tot grotebloei kwam. Voorons redengenoegom hier extraaandachtaante besteden.In dezeNijvertijd eenvoorproefje daarvan.Verderorganiserenwe in juni eenlezing,gevolgddoor eenrondleiding langs industriee]erfgoedin "de OudeSchil".Wehopen met dezeNijvertiid en de daaropvolgende activiteitenuw aandachten enthousiasme voor het Deventerindustrieelerfgoedte vergroten.Veelleesgenoegensgewenst.
RobViveen,voorzitter
De stichting lndustrieel ErÍgoed Deventer, kortweg SlEDgenoemd, is opgeficht in juli 1995.
Doel is het behoud van industrieel eígoed in Deventer en omgeving. Ons werkgebied omvat de qemeenten Bathmen, Deventer, Diepenveen, Corssel,Holten, Lochem, Olst, Raalteen Voorst.
Cegevens vastleggen, historischonderzoek doen en daarover publiceren zijn belangrijke onderdelen ons werk.
Ook organiseren we excursies,biieenkomsten en lezingen en geven we adviesop het gebied van hergebruik van industrieel erfgoed. En natuurliikzetten we ons in voor hergebruik van monumenten van bedrijÍ en techniek. VooÍ het uitvoeren van deze activiteitenhebben we een projectgroep Behoud en twee wefkgroepen gevormd: de werkgroep Onderzoek en de werkgroep Publiciteit.
Kortomr een actieve club met enthousiaste vrijwilligers die zich inzetten voor het industrieel erfgoed in Deventer en omgeving. Voor meer informatie kunt u onze brochure aanvragen, telefoon (0570) 615605.
DeDeventenarenwarenblijen opgeluchttoende LandelijkeVestingwetin I874 werd aangenomen, waardoordevestingeindelijk kon worden opgeheven. Deventerwastot 1874eenofficiëlevestingstad.
Rondomde oudestadlagde middeleeuwsestadsmuur en daaromheenhet uit de 17eeeuwdaterendevestinggebiedmet vestingwal.In het gebiedvan devesting stondenvoornamelijk militaire gebouwen,waaronder decavaleriekazerne,paardenstallenen eenkruitmagazijn. Deenehelft van de stadbestonddusuit huizen en stratenbegrensddoor destadsmuur,de anderehelft uit devestingwerkenmet daaromheendegrachten.De toenmaligeniiverheid wasverspreidoverdehelestad.
Binnen de stadsmurenwerdenambachtenuitgeoefend alsbrouwen,weven,smeden,bakken,timmeren en siachten.In het vestinggebiedkwam ook grootschaligerbedrijvigheidvoor,zoalsdewindmolens op het Molenbolwerkbij deNoordenbergof dewatermolen van deljzergieterij-de"IsermóIle"-aandehaven.De
4- De vestingwoker in de proviociën !.ri;lual eu Groningen, de veetiogwer,ken vao Deveuter, Zutphen en illilen, ile veeting Grove net hot kronwork Coehon, de vestilgwetLen vu en bjj Nijmogen, net uitzondering vsn het fort Kraijenhof en de fórtonboven en bereden Lent, ile veting 'e Elertogeuboech on ilo veetiulwerken bij Brekens {jn ala vetingwerken opgeheveu. Behslvo de grcnilo, welk6 t t militeir gebnik mctea behoÈdeu h{iveu, rorilon ilie yeotiugwerken, uital$k binaen ilris jaren na afkouiligiag tlec wet , ro het bqttu iler domeinen overg€gavet oE zc onacbrdolljk ta makel en rcovoel noodig.te elcchten.
eegeven Le 'e Gravoohage, 18 Ápril 1974,, (get.) WILÍ,EM.
.De Mi*itler oan Ootlog, (Seí.) WErazEr,, De trIiniitd oat Matine, a. i., gêt.) X'uNsnx yÀN DE pusr.
kalkovensvan Klostersop de Snipperlingsdiiken steenbakkerijenin de uiterwaardenwarenvoorbeeldenvan grootschaligebedrijvigheidbuiten destad.
De Deventerbinnenstadwerd in devorlgeeeuwsteedsvoller en ongezonder.Erwoonden dan ook maarliefstzevenmaal zoveelmensendan nu! Meerderemalenbrakcholerauit. DeDeventenarenwarendan ook blii en opgeiuchttoen deVestingwetin 1874werd aangenomen. Eindelijkkon de vestingworden opgehevenen destadwat meerlucht krijgen......
Opkomst grootschaliger industrie
Debuurten met huizen en fabriekendietussen1880en 1940buiten de grachtenvan de stadveÍrezenworden nu de "OudeSchil" genoemd. Vóór 1880behoordedit gebiedtot het schootsveldvan devesting.Uit
DemolenvanLammersaande
Boxbergerwegendievan
In deverteisdewatertoren
ad estingstad
militair strategisch oogpunt mocht hier niet worden gebouwd.
Ook de beplanting moest laag ofwel overzichteliik bliiven. In het kale landschap was alleen hier en daar een molen te zien, waarvan sommigen al vanaf 1860 hun activiteiten wisten uit te breiden.
De houtzaagmolen van Stoffel is daar een voorbeeld van. En de molens De Ilendragt en De Hoop van de gebroeders Van Delden, die het startpunt zijn geweest van de huidige AKZO-vestiging aan de
Zutphenseweg.In 1880kon men eindeiijk met de sloopvan devestingbeginnen.Tegelijkertijdwerd de uitbreidingvan de stadter hand genomen. Datwashardnodig,nietalleenvanwegedeoverbevolkingin debinnenstad,maarook door de opkomendeindustrialisatie.Nieuwetechnieken alsstoomaandrilvingraaktenin zwang.Daarbii werdenallemachinesvia langeassendoor stoommachinesaangedreven.Demachinesmoestenom die redenin langeÍiien staan,desnoodsin etages. Hiervoorwarenhogereen ruimeregebouwen nodig dan debinnenstadtot haar beschikkinghad.Men weekdan ook uit naarhet in onbruik geraakteschootsveld,daarwas ruimte genoeg.Deeerstefabriekenverrezenbij deuitvalswegen, zoalsaardewerkfabriekHamer(Zwolseweg),bierbrouwerij DAVO(Boxbergerweg),rijwielenfabriek Burgers(Rozengaarderweg)en katoenspinnerij Ankersmit(Zandweerd).Na 1900volgdenbedriiven alsbiscuitfabriekSluis,DAVOchemischeindustrie,blikfabriekThomassen& Driiver,debeddenen matrassenfabriekenvan Auping en Holtkamp, drukkerij DeIJsel,vleeswarenfabriekHunink, de Koninklijke VerenigdeTapiitfabriek,detabaksfabriekenvan Horma en Mtiller en veleanderen. Erwerdenniet alleenfabrieken,maarook woningengebouwd.Zo ontstondendeeerstearbeidersbuurten.Deventerkreeglangzamerhandeenheel anderaanzien.Hoge,rokendeschoorstenen
bepaaldenvooraanmedehet silhouetvan de stad.En men moestwennen aannieuwegeluiden,zoalsvan treinen die overde in 1885aangelegdespoorbrug reden.Devoortvarendebouw van fabriekenen woningen betekendeookhet eindevan het weidse landschaprondom debinnenstad.Rond 1880kreeg
Deventerhaareersteindustriegebiedaandezuidziide bij dehaven,waardeijzergieterijen degasfabriekzich al eerder,respectieveliikin 1755en 1859,hadden gevestigd.In tegensteilingtot de "oude schil" stonden de fabriekenhier allemaalbijelkaar.Derestantenziin nog zichtbaarin dehuidigeRaambuurt.Pasna 1900 kwamen erplannen voor het industriegebiedin de Bergweide.
Restanten van de bedrijvigheid van weleer
Het merendeelvan debedrijvenin de "Oude Schil" isinmiddelsverdwenen.Sommigenhebbeneenandere
bestemminggekregen.Wat ooit de sigarenfabriekvan defirma HorstenMaasin deSt.Jurriënstraatwasisnu eenislamitische school.DevoormaligesigarenfabriekvandeÍirmaHooyerrde laterevestigingsplaatsvan kleurstalenfabriekMulticolor) aan deTabakswalwordt nu gebruikt alsatelier-verzamelgebouw."De Heuvel"aande Boxbergerwegwaseendirecteursvilla van brouwerij DAVO.Dit pand werd laterin gebruikgenomen door vleeswarenfabriek Hunink en isnu eenopleidingscentrum.TussendeLange Zandstraaten deZandweerdswegstaandelaatsterestanten, ondermeereenweverij,smederij en kantooÍ,van Ankersmit.Het nabijgelegentrafostationvan de Electriciteitsmaatschappi j aande Radstakewegheefteentijdlang gefungeerdalsbrandweerkazerne. Momenteelwonen er studenten. Buurtcentrum "De Zandloper"is
gevestigdin devoormalige Machinefabriekvan Abersonaan de LangeZandstraat.Verderis het uit 1919daterendestationscomplex nog intact en volop in gebruik. Maardemooistenog bestaande gebouwenzijn ongetwiifelddie vandeKoninklijkeVereenigde TapiitfabriekenaandeSmyrnastraat,thansdevestigingsplaats van MachinefabriekGeurtsenen UitgeverijAnkh Hermes(foto onder).
