Kunsthistorie

Tiny Houses toen en nu

Tiny Houses zijn oorspronkelijk ontstaan uit bittere armoe. Eind 19e eeuw tot in de jaren 30 van de 20e eeuw waren ze daarom in de Verenigde Staten populair. Ook na rampen waarbij velen dakloos werden, zoals de verwoestingen door de orkaan Katrina in Mississippi en New Orleans was het bouwen van Tiny Houses een oplossing. Ze waren goedkoop, snel te bouwen namen minder bouwgrond in beslag.

Deze huisjes hadden enkele gedeelde voorzieningen zoals een wasplaats of een moestuin, een gezellige plek om elkaar te ontmoeten. Er werd slim gebruik gemaakt van innovatieve technologieën in de beperkte ruimte.

Later ontstond de ‘tiny-houses movement’. Deze is niet op armoede gebaseerd, maar op een filosofie die kleiner wonen, eenvoud, duurzaamheid en leven met minder spullen bepleit. Kortom een leefstijl die draait op wat werkelijk belangrijk is en ecologisch verantwoord. Het gebruikte materiaal was duurzaam, van goede kwaliteit en de huisjes zijn esthetisch om te zien.

Begin 1900 schreef de stadse Paula uit Amsterdam, de vrouw van de schilder Dirk Ocker, aan haar familie in het westen van het land: “De mensen hier in de Plasmolen zijn zo primitief dat ze nog in holen onder de grond leven.” Zij duidde op de plaggenhutten die midden 19de eeuw door de allerarmste mensen gebouwd werden. Ze bestonden uit een uitgegraven hol, bedekt met heideplaggen. Daarvan moeten er toentertijd nog enkele gestaan hebben getuige het citaat van J.S. Göbel uit de gids uit 1909 “Plasmolen en omstreken, het mooiste plekje van ons land”. “Eenvoudige leemen hutten en boerenhoeven, nog in aantal te vinden getuigen niet van weelde, toch bespeuren we aan de bouw der huizen eenige vooruitgang, daar zij nu uit meer deugdelijk materiaal zijn opgetrokken, terwijl er kortgeleden nog leemen hutten in aantal te vinden waren. …...Ten spijt der landschapsschilders die vaak de Plasmolen bezoeken, zijn die allen verdwenen.” Hoe woonden de Plasmolense kunstenaars begin 20ste eeuw?

De Molen van Niehorster

Interieur van de blokhut van Theo Deckers, geschilderd door Jacques van Mourik

Jacques van Mourik woonde aanvankelijk in een ‘hut’ aan het Groene water en leefde er van bessen, noten en konijntjes die hij ving. Het gebied waar zijn hut lag is nu onbereikbaar, restanten zijn er niet meer. Later bouwde hij een woonhuis aan het ven. Hij gebruikte stoelen als een schildersezel ofwel groef een greppel om grote doeken in te zetten. Op de deur zaten talloze punaise-gaatjes ontstaan als hij op papier werkte. Mies Tom, zijn tweede vrouw, zorgde dat hij een atelier kreeg: ‘Het Torentje’. Dit werd, evenals zijn huis verwoest in WO II.

Dirk Ocker woonde in het bos in een zeer eenvoudig huisje. Voor zijn grote doeken groef hij een greppel in de kamer om het spieraam te fixeren. Paula hing door het hele huis dennentakken vanwege de frisse geur. Je kon precies zien waar er gelopen werd omdat daar de spinnenwebben weg waren.

Van Gerard Cox sr. is bekend dat hij altijd zijn huis zelf bouwde. Als hij de drukte van het grote gezin zat was ging hij ergens anders wonen. Eerst in een houten atelier met alleen een kachel en bed. Naarmate de behoefte aan ruimte groeide, groeide ook het huis. Maar altijd eromheen de tuin met de mooiste bloemen. Deze organische gegroeide huizen werden door zijn kinderen hutten genoemd.

Peter Job woonde in 1919 aanvankelijk in bij het gezin van Jacques van Mourik en zijn vrouw Marie Cox en dochtertje Ity. Later schonk zijn vader hem geld om een stuk grond van een hectare te kopen. Timmerlieden uit Middelaar bouwden er een huis met atelier van zes bij tien meter. Naderhand mocht Theo Deckers hier wonen. Binnen stond een Salamanderkacheltje, voor het raam een tafel waarop een weckpot met kwasten, een divan waarop hij sliep en een oude piano waarbij de vilten hamertjes voorzien waren van punaises. De klavecimbel van de armen. Aan een spijker hing zijn onvermijdelijke fluwelen jasje.

Van Niehorster is bekend dat hij eerst in een soort hut woonde, maar toen hij trouwde met Sibedien van de Berg in 1924 kreeg hij van zijn schoonvader de windmolen met woning op de Jansberg. Om de molen heen bouwde hij een atelier. In de oorlog was dit hét middelpunt van het culturele leven van de Plasmolense kunstenaars. Er werd gemusiceerd, toneel gespeeld, gefilosofeerd en veel georeerd. De molen, het atelier en het woonhuis werden kapotgeschoten op het einde van de oorlog, in najaar 1944.

Al met al kun je zeggen dat de kunstenaars, zeker in het begin heel sober leefden. Maar gaandeweg krijgen ze toch steeds betere huizen. Het was voor hen deels een eigen keus, de behoefte aan soberheid, midden in de natuur leven. Het waren Tiny Houses zonder de comfortabele technische snufjes van nu.

Blokhut van Theo Deckers Literatuur: J.S. Göbel: “Plasmolen en Omstreken. Gids van het mooiste plekje van ons land, geïllustreerd met plattegrond en wandelkaarten”. 1909 Rondom de Grenssteen, afleveringen 8, 12, 26, 29, 33, 51

KunstLokaalMook

Rijksweg 86, nabij het Raadhuisplein. Elke zondag open van 11.00 tot 16.00 uur. Actuele informatie m.b.t. exposities zie www.stichtingjacquesvanmourik.nl of agenda van www.maasburen.nl

Torenhuisje van Jacques van Blokhut van Theo Deckers, geschilderd door Jacques van Mourik

Natuurbeheer is meer dan natuur

Mijn werk als boswachter houdt de communicatie in. Ik vertel iedereen dus graag over hoe mooi het is in de natuur. Waar je fijn kunt wandelen, maar ook wat voor werkzaamheden wij doen en waarom wij die doen. Hierbij denkt iedereen nu meteen aan boswerkzaamheden, maar Natuurmonumenten doet juist veel meer. Wij zijn er niet voor de natuur, maar voor het landschap. In het landschap vinden allerlei elementen een thuis, van dieren en planten tot monumenten, zoals stuwtjes, eendenkooien en zelfs een heel landgoed, compleet met kasteel, tuinen en kassen. Natuurmonumenten zorgt al 117 jaar voor het landschap in Nederland en dat willen wij graag behouden voor de toekomst.

Onze belangrijkste klus op dit moment is de restauratie van Jachtslot Mookerheide. Een immense klus die al een paar jaar duurt en pas in 2023 klaar zal zijn. Graag willen wij dit bijzondere jugendstil kasteel behouden voor de volgende generaties. Iedere vierkante millimeter moet opgeknapt worden. Het meest bijzondere is toch wel het terugbrengen van de 35.000 gekleurde mozaïeksteentjes op de gevel. Deze zijn in de jaren 60 onder een witte pleisterlaag verdwenen. In een repeterend patroon vormen ze figuren die typisch waren voor de jugendstil-stijl. Het jachtslot straalde rijkdom en allure uit. Een buitenlandse aanblik boven op de stuwwal van Mook. Wil je ook een steentje bijdragen of een van mijn vlogs over de restauratie bekijken? Ga naar nm.nl/jachtslot en help mee aan een nieuw gezicht van Jachtslot Mookerheide.

Ellen Luijks

Boswachter bij Natuurmonumenten

Even voorstellen

Een nieuw jaar en een nieuw gezicht in Topic. Veel mensen zullen me al weleens gezien hebben, bij een excursie, informatieavond of in de krant. Mijn naam is Ellen Luijks, boswachter bij Natuurmonumenten. Ik ben getrouwd met Bob en samen hebben we een mooie dochter Agnes. Natuurmonumenten heeft Nederland verdeeld in 23 beheereenheden. Wij werken met ons team van 15 boswachters in de beheereenheid Noordoost-Brabant en Rijk van Nijmegen. Deze eenheid omvat het gebied tussen Waalwijk, Nijmegen en Venlo. Alle gebieden in die driehoek die eigendom zijn van Natuurmonumenten vallen onder onze zorg. Je zult mij vooral tegenkomen in onze gebieden in het Rijk van Nijmegen tussen Nijmegen en Gennep.

• Hypotheek verhogen of oversluiten? • Woningwaarde weten bij scheiding? • Rentetoeslag hypotheek verlagen? • Huis gekocht?

Wij helpen u voordelig en snel aan een deskundig taxatierapport.

Jonkerbosplein 52 | Nijmegen Telefoon: 024-352 9640 | Mobiel Derk: 06-12721969 Website: www.postema-makelaars.nl E-mail: info@postema-makelaars.nl

Gennep

Het adres voor:

• Tijdschriften, kranten, boeken • Lotto, krasloten, Staatloterij • Inktpatronen • Wenskaarten • E-sigaret • PostNL Pakketservice • Horloges (LORUS 2 jaar garantie op het uurwerk)

Loop eens bij ons binnen!

• Horlogebanden • Horlogebatterijen • Pasfoto’s • Stomerij servicepunt • Longfi llers • Telecom • Woonaccessoires • En nog veel meer

Zandstraat 73 | 6591 DB Gennep Telefoon: (0485) 511 537