Kunsthistorie
T e k st : Anky Wolters- van der Werff I l l u stra ti e s: collectie Stichting Jacques van Mourik
Erf met hek en kippen
Dorus Arts (1901 Hernen -1961 Montreal) Herkomst en gezin Dorus Arts was een zoon van Anna Maria van den Broek, (Leeuwen 10-05-1865), winkelierster in Bergharen en van Lambertus Arts, (Hernen, gemeente Bergharen, 07-02-1859). Lambertus verkocht de ouderlijke boerderij die hij tegen zijn zin erfde en waarop hij werkte als landbouwer. Hij trok naar Nijmegen en werd daar als melkslijter op 09-01-1909 met zijn gezin ingeschreven in de Jacob Canisstraat 85. Hun kinderen, Theodorus Johannes (Dorus), (25-05-1901), en Jacoba Francisca Geertruida (09-05-1903) werden nog in Hernen geboren. Zoon Dorus trouwde in 1929 met onderwijzeres en schrijfster Mien Mijling. Tijdens hun huwelijksreis schilderde Dorus veel in Brugge. Zij kregen zeven kinderen. Misschien ging het boekje van Mien over een vagebond met zeven kleinkinderen wel over henzelf. Zij leefden van zijn werk, daarom schilderde Dorus Arts in de stijl van de Haagse School vooral vennen, houthakkers en vissersschuiten. Daar was in die tijd veel vraag naar, vooral in Canada en Amerika. Hij maakte ook portretten, stillevens en bloemen. Ook als boek- en verhalenillustrator probeerde hij aan werk te komen. Hij was een ‘zwijgzaam en bescheiden, maar zeer gedreven man’. Zijn recensenten waren het erover eens dat hij technisch zeer vakbekwaam was en tegelijkertijd een melancholieke sfeer wist te leggen in zijn werk. Bijvoorbeeld een zwerver in de regen, of landschappen bij maanlicht. ‘Verstild’ werd dat in de jaren ’90 wel genoemd. Zijn gezin had niet alleen zijn aandacht, maar was tevens een grote zorg voor hem. Vooral tijdens de crisisjaren tot vlak na WOII. In 1955 emigreerden zij naar Canada, waar de oudste zoon al woonde. Over zijn gezin is opvallend weinig bekend, ondanks de documentaire die daarvan in de jaren ’90 gemaakt werd. Mogelijk miste hij in Montreal het speciale licht uit zijn geboortestreek. Dorus Arts kreeg heimwee naar Nijmegen en omgeving. De laatste jaren bemoeilijkte reuma met koortsen en pijnlijke gewrichten het schilderen. Dorus werd bovendien ernstig ziek. Hij overleed in 1961.
36
Topic R e g i o m a g a z i n e
Nr. 2 2022
Opleiding en werk Als twaalfjarige stuurde Dorus Arts al ‘waterverfjes’ naar huisvlijttentoonstellingen. Hij kreeg er zelfs een ereprijs voor. Maar er was geen geld voor de opleiding aan een Kunstacademie. Hij volgde de Ambachtsschool. Hier leerde Dorus het Technisch Tekenen waar hij later veel profijt van zou hebben. In 1924 kon hij alsnog op studiereis naar Frankrijk. Later leerde hij etsen van Jan van Vught Tijssen. Bij Henri van Hooidonk volgde hij een cursus voor de Akte Tekenen. Op scholen werd hij helaas nooit aan gesteld. Misschien vanwege een opgelegde gevangenisstraf, omdat hij een bankbiljet van 10 gulden probeerde te vervalsen. Achterop één van zijn schilderijen staat geschreven ’In de gevangenis gemaakt’. Hij kwam tijdens die lessen in contact met mensen die een fijne vriendenkring zouden worden, o nder wie zijn later echtgenote Mien Mijling, Jan Toorop, Eugène Lücker en Chris Hammes. Via hen werd Dorus Arts lid van de ‘Nijmeegse Kunstkring Kohesie’. En hij maakte kennis met Plasmolense kunstenaars, waarvan Antoon Heijmans, Theo Deckers en Joop Uittenbogaard heel g oede vrienden werden. Samen trokken zij dikwijls het veld in. Hij leerde ook veel van de Amsterdamse schilder Jan Korthals. I ntussen werkte Dorus ook wel als schildersknecht. Dorus Arts voelde zich sterk verbonden met de natuur van zijn geboortegrond. Hij schilderde sfeervolle landschappen en onheil spellende luchten. Hij maakte ook olieverven op board, muur schilderingen, aquarellen, pastels, etsen en pentekeningen, vooral van eenzame landlopers, portretten (opdrachten vanaf 1928), stil levens en bloemen. Hij was een buitengewoon vakbekwaam kunstenaar. Hij gaf privéles aan Piet Berkvens (van 1950 tot 1954), Petran Vermeulen en Daan Wildschut die kunsthandelaar werden en via hen kon Dorus Arts veel van zijn werk naar het buitenland verkopen.
