Topic Historie

JAC MARIS, KUNSTENAAR IN CRISISTIJD

In het Marishuis in Heumen is nog tot 1 april een tentoonstelling te zien over het werk dat Jac Maris (1900-1996) maakte in de crisistijd.

Toen Maris veertien jaar was zei hij tegen zijn ouders dat hij kunstenaar wilde worden, net als zijn grootvader Jacob Maris. Hij mocht toen als leerjongen beginnen in het atelier van Achilles Moortgat, een Belgische kunstenaar die in Kleef woonde. De familie Maris woonde destijds in het dorpje Kellen, vlak bij Kleef. De jonge Maris leerde bij Achilles alle ambachtelijke vaardigheden die een kunstenaar nodig heeft: anatomie, perspectief en kennis van het menselijk lichaam. Ook raakte hij vertrouwd met de thematiek van de Bijbel en van de klassieke oudheid.

In 1917, tijdens de Eerste Wereldoorlog, verhuisde de familie Maris naar Nijmegen. Jac ging op kamers wonen en begon voor zichzelf. Hij boetseerde en hakte uit marmer dromerige meisjeskoppen (afb. 1), hij maakte portretten voor zijn opdrachtgevers en hij schilderde landschappen, een beetje in de trant van Willem Maris, de broer van zijn grootvader.

Toen hij drieëntwintig jaar was trouwde hij. Hij begon een reclamebureau en dacht alles goed voor elkaar te hebben. Een jaar later echter werd zijn bureau failliet verklaard. Hij kon de huur van zijn huis in de Jacobslaan niet meer betalen en verhuisde daarom van Nijmegen naar een omgebouwde boerenschuur in het dorp Heumen. Hij had de tijd niet mee: tussen de twee wereldoorlogen heerste de crisis. Hoe kwam de jonge kunstenaar deze jaren door? Op die vraag geeft het Ateliermuseum Jac Maris een antwoord met deze kleine maar boeiende tentoonstelling.

2

Portret van Jan Toorop, gipsmodel, 1928

3

Tentoonstelling

Marishuis: devotieprentjes

De droom, gipsmodel, ca 1918

1

Het vagevuur, kunststeen, 1928, naar het Purgatorio van Dante

4

Vermoeid paard, klei, ca 1930

Moederschap, beton, 1938

6

7

Ardenner paard, beton, 1938

Catalogus Het vroege werk van Jac Maris

8

Het leven was moeilijk, maar Maris was een noeste werker, die niet bij de pakken neerzat. Met marmer en brons werkte hij niet meer, die materialen waren te duur. Veel werk uit deze tijd boetseerde hij eerst in klei, dan maakte mallen en vervolgens goot hij het model uit in beton waarop hij tenslotte een bronspatina smeerde: kunststeen werd het dan wel genoemd. Voor de particuliere markt maakte hij naakten, boekensteunen, dieren en portretten van beroemdheden als Dante, Beethoven en Jan Toorop (afb. 2). Om zijn werk te verkopen ging hij exposeren en hij werd lid van kunstenaarsverenigingen in Nijmegen, Amsterdam en Maastricht.

Belangrijk voor Maris was de Nijmeegse religieuze kunsthandel ‘Sier Uw Huis’, waarvoor hij ongeveer tien jaar, van 1925 tot midden jaren dertig werkte. Hij maakte in opdracht een hele serie portretbustes van de ordestichters der Benedictijnen, Dominicanen, Jezuïeten en Redemptoristen (afb. 3). Hij tekende voorstellingen met Jezus, Maria en Jozef, apostelen, evangelisten en devote onderwerpen. Zo’n honderd tekeningen maakte hij die de kunsthandelaar vervolgens liet reproduceren op het formaat van bidprentjes, ansichtkaarten en A-vier. Er zijn er vele van te zien op de tentoonstelling.

In de tweede helft van de jaren dertig ging het Maris langzaamaan beter. Hij kreeg zijn eerste opdrachten voor monumentaal werk. Titus Brandsma bestelde een complete kruisweg voor het kruiswegpark dat hij in Dokkum liet aanleggen en het bisdom vroeg hem beelden te maken voor de nieuwe Christus Koningkerk in de Van ’t Santstraat in Nijmegen. In 1938 ontwierp hij voor de façade van de kerk in Milsbeek een ‘Maria van Altijddurende Bijstand’ en voor de nieuwe kerk van de Passionisten in Molenhoek begon hij dat jaar met het realiseren van een hele serie altaren en heiligenbeelden.

Dat het hem goed ging bleek ook uit het vrije werk dat hij in die periode maakte. Eind jaren twintig was dat nog in mineur: hij bracht bijvoorbeeld de lijdende mens in beeld (afb. 4) of boetseerde een paard dat vermoeid van het werk op het land, huiswaarts keert (afb. 5). Tien jaar later, eind jaren dertig, was het werk in majeur. Hij boetseerde ‘Moederschap’, een grote sterke vrouw die haar kind beschermend in de armen houdt (afb. 6). En het grote paard dat hij toen maakte en dat nog steeds in de beeldentuin staat, straalt van trots en blaakt van gezondheid (afb. 7).

De tentoonstelling over het vroege werk van Maris loopt tot 1 april, maar omdat veel tentoongestelde werken uit eigen collectie zijn, kan men ook na die datum nog een goed beeld krijgen van het werk dat de jonge Maris maakte in het interbellum, de zware jaren tussen de twee wereldoorlogen. Bovendien kunt u bij de tentoonstelling een goed verzorgde catalogus kopen voor slechts vijftien euro (afb. 8).

Het Ateliermuseum Jac Maris in Heumen is geopend op zaterdagmiddag en zondagmiddag, van 13.00 tot 17.00 uur.

Ateliermuseum Jac Maris, Looistraat 57, Heumen www.marishuis.nl

Met verstand van zaken en voor elkaar

Samen doen wat Mook en Middelaar nodig heeft

VVD Mook en Middelaar is een liberale dorpspartij, die lokaal haar eigen regie voert, maar daar waar nodig terug kan vallen op het landelijke netwerk.

Koester de natuur, een stevige financiële basis en niet over ons maar met ons beslissen, dat zijn de drie kernwaarden van de VVD Mook en Middelaar met als uitgangspunt: De gemeente is er voor de burgers en niet andersom.

De natuur is ons visitekaartje. Speerpunt van de VVD blijft het tegenhouden van de wegverbinding (variant 5a) A73 naar Groesbeek. Met deze variant zou een nieuwe rijksweg gecreëerd worden, dwars door een kwetsbaar natuurgebied, het leefgebied voor tal van Europees beschermde, kwetsbare diersoorten. Buiten de argumenten van natuurwaarden, speelt ook de aanzuigende werking van extra verkeer uit Groesbeek een rol. Wat de VVD betreft een zeer onwenselijke situatie. De verkeersoverlast van het doorgaande verkeer door Mook en Molenhoek moet groot regionaal worden aangepakt. Hiervoor heeft de VVD al contact gehad met de Euregio en voor elkaar gekregen dat dit op de agenda van de Euregio is gezet.

Financieel staat de gemeente er niet goed voor: in de afgelopen periode zijn de reserves grotendeels opgebruikt. Op initiatief van de VVD is inmiddels in kaart gebracht wat de uitgaven van de gemeente zijn en waar er bezuinigd kan worden om weer grip te krijgen op de financiën. Hierdoor kan de belastingdruk voor de inwoners beter beheerd worden.

Bij grote beslissingen in de afgelopen jaren hebben inwoners te vaak buiten spel gestaan. Zo is er bij het afvalbeleid voor een inzamelingsmethodiek gekozen zonder de inwoners hierbij een keuze voor te leggen. Hier stelt de VVD ander beleid voor. Zeker waar het gaat om beslissingen die direct invloed hebben op de leefomgeving van de inwoners, moeten deze eerder, actiever en beter bij het besluitvormingsproces betrokken worden. Het eerstvolgende grote project is Molenhoek-Zuid: als het aan de VVD ligt wordt dit ingericht in samenspraak met inwoners en passend bij de prachtige natuur die de gemeente omringt. Dus met duurzaamheid voorop, een landelijke uitstraling met veel groen en laagbouw, waar voor elk budget gewoond kan worden.

De VVD staat achter de klimaatdoelstellingen voor onze gemeente, maar dan met een realistisch plan en binnen regionale en landelijke samenwerking. De VVD staat achter de deelname in het plan Wellsmeer, ziet een grote rol weggelegd voor het Energiecafé en zet in op kleinschalige projecten die veel energie-winst opleveren. Wat de VVD betreft geldt voor Mook en Middelaar: geen windmolens en zonneparken, wel daken vol zonnepanelen.

De kleinschaligheid van Mook en Middelaar is een groot voordeel bij zorgvragen en het vinden van sociale oplossingen omdat de zorgvragers bekend zijn en er geen dure, logge administratieve apparaten nodig zijn om dit te ondersteunen.