Heemtuin

Een gezond bos

Vorig jaar stond op deze plek een verhaal over omgezaagde bomen. Om in een bos variatie te bewerkstelligen in soorten en leeftijd is het weleens nodig om bomen om te zagen. Soms helpen de omstandigheden bij dit proces. Bij elke forse storm worden er wel een paar bomen omver geblazen. De wortelkluit steekt omhoog, daar kan zich van alles ontwikkelen dat profiteert van dit onverwachte microlandschap. De stam ligt op de grond, na een paar maanden zijn de bladeren of de naalden verdord en afgevallen.

Op andere plaatsen waait alleen de top eruit en blijft de kale stam rechtop staan. Vroeger werd er dan opgeruimd, de takken weggehaald, stammen in stukjes gezaagd en weggesleept. Tot men bedacht dat al dit organisch materiaal beter in het bos kon blijven ten behoeve van de kringloop. Vanaf dat moment bleef stormschade, als het niet in de weg lag, gewoon liggen. Daar kwam veel commentaar op: het was geen gezicht, rommelig en de bossen verloederden. Na een jaar of twee was van de ‘troep’ niet veel meer te zien, er begon mos op te groeien, paddenstoelen verschenen op de stammen en de stronken. Insecten kropen onder de schors en spechten en andere vogels gingen naar die insecten op zoek. Het bos werd er mooier en interessanter van.

Men gaat er nu van uit dat in een gezond en gevarieerd bos 10 tot 25% dood hout voorkomt. Dat is dan verdeeld over liggend hout, dat al snel wordt bevolkt door mossen, schimmels en rechtopstaande stammen, waar vogels een nest in kunnen uithakken. Beide soorten zijn waardevol. Wanneer we zelf willen ingrijpen om de variatie te vergroten, is het niet altijd mogelijk of wenselijk om een boom om te zagen, omdat hij in zijn val te veel van zijn omgeving zou beschadigen. In dat geval worden weleens bomen geringd. Ook daar is niet altijd iedereen het mee eens.

Bij zo’n boom wordt op kniehoogte een 10 cm brede ring van schors met bast en cambium weggehaald. Dat betekent dat er geen voeding meer naar de wortels wordt getransporteerd. De boom zal langzaam verhongeren en dat is voor die boom natuurlijk niet zo fijn. Een uitgewaaide top betekent een snellere dood, maar het voordeel van ringen is dat de hars en afvalstoffen ook langzaamaan uit de stam verdwijnen. Als er geen hars meer in de stam zit is dat voor een specht veel prettiger hakken.

In het heemtuinbos komt ook een perceel hemlocksparren voor. Daar kan niet zomaar worden ingegrepen, omdat daar een gasleiding onder ligt. In dit geval helpt de klimaatverandering bij het opruimen van deze niet inheemse soort: de bomen hebben te lijden van de warmte en grotere droogte, en zijn daardoor kwetsbaar voor aantasting door de letterzetter, een schorskever die de sapstroom

Geringde grove den

blokkeert en daarmee hetzelfde effect heeft als ringen. Het resultaat is goed te zien overal in sparrenbossen, ook in dit heemtuinperceel.

We blijven werken aan een gevarieerder bos, dat hopelijk goed bestand is tegen de huidige klimaatveranderingen.

Sporen van de larve van de letterzetter onder de schors Door de droogte kon de letterzetter dit sparrenbos aantasten Onder de doolhofzwam is het hout zacht geworden

Sponszwam op de stronk van een naaldboom