Ruske slovo 45

ЄШЕНЬ У ДЮРДЬОВЕ

РОК LXXI ЧИСЛО 45 (3654) НОВИ САД, 13. НОВЕМБЕР 2015. РОКУ

Фото: Михаил Рамач

■ ДАРЯН БЕЛАК – УПАРТИ СПОРТИСТА

Фото: Сандра Барань

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ Войводини и Покраїнским заводом за защиту памятнїкох, поволує читачох новинох „Руске слово” и нащивительох сайта (www.ruskeslovo.com) же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Фотоґрафиї хтори ше будзе обявйовац на сайту и у новинох диґитализовани, а пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/ 548 421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com. Фотоґрафиї ше будзе обявйовац длугши часови период, а на сайту буду пошоровани на окремним месце, так як виходза у новинох.

Фотоґрафия: K006a–0126P

Фотоґрафия: K006a–0125P

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

Фото: Михайло Зазуляк

еб редакция „Руского слова”, у сотруднїцтве зоз Заводом за културу В войводянских Руснацох, Музейом

■ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” И БАСАРА

ЗДРУЖЕНЄ ЖЕНОХ „БАЙКА” – РУСКИ КЕРЕСТУР Пише: Славица КАТОНА, предсидателька Здруженя женох „Байка”, Руски Керестур

Почали зме з роботу 2011. року як секция керестурско- годно означени 8. марец – Дзень женох. Попри тим жего Здруженя ремеселнїкох. Понеже покраїнски орґани у ни „Байки” позазберовали стари орудия за преробок коспомунотим року нє прилапйовали проєкти и вимоги нопи и шицки их подаровали музейскей збирки у Рутеди, нєсамостойного Здруженя женох „Байка”, 31. яну- ским Керестуре. ара 2012. року отримана Сновательна скупштина и „Ба- Зоз помоцу покраїнских секретариятох Здруженє рочнє йка” постала самостойне, добродзечне, нєвладово и нє- реализує коло три проєкти. Дзекуюци тим проєктом купрофитне здруженє. У марцу истого року уписане є до пени трої кросна и орґанизовани вецей роботнї тканя. реґистра здруженьох при Аґенциї за привредни реґи- Перше гасурох, вец керпарох, а потим и сучасних продуктох одно сно платнох. стри и почало урядово робиц. На тот способ традицийне Цилї формованя здруженя заДзекуюци проєктом Здруженє женох писани до сновательних актох „Байка”, 15 жени зоз валалу звладали обуку тканє одорване од забуца и постало жридло приходох утвердзени у обласцох моцнєня хаснованя рахункарох єдного числа женох членїродней ровноправносци женох, цох „Байки”. Попри тим, економского моцнєня женох и защити правох женох и младих. Їх витворюєме през купени рахункари, фотоапарати, проєктор, машина за едукацию женох и младих о їх правох у сучасним дру- шице, тенди, столи, карсцелї и друге. Дзекуюци проєкжтве, зоз оспособйованьом женох за економске осамо- том, 15 жени зоз валалу звладали обуку хаснованя растойованє и моцнєнє, зоз рижнима активносцами на хункарох. У сотруднїцтве зоз покраїнским омбудсманом, очуваню народней традициї як фактора моцнєня еко- Здруженє мало рижни преподаваня з обласци родней номского статуса женох, зоз повекшованьом доприно- ровноправносци и борби процив насилства у фамелиї. шеня женох витворйованю меншинских правох и очу- Оможлївене же би виробки женох „Байки” и виробки ваню националного идентитета рускей националней за- рускей народней традициї були на Сайме туризма у Буєднїци у Сербиї. А тиж так – зоз оспособйованьом же- дапешту, Беоґрадзе и Новим Садзе, и на найрижнороднох за защиту животного штредку, зоз афирмацию нєйших манифестацийох у Зомборе, Суботици, Новим здравственей защити женох и дзецох и зоз локалним, Садзе, Индїї, Тителю, Кикинди, Бачкей Тополї, Кули, реґионалним и медзинародним сотруднїцтвом и повязо- Сивцу, Крущичу, Торньошу, Бачким Моноштору, Бачким Петровцу, Апатину, Бечею, на Паличу, Србобрану, ваньом женох рускей и других националносцох. Плановани роботи зоз хторима витворюєме зарисова- итд. Зоз своїма продуктами и у руским народним облєни цилї Здруженя насампредз: преподаваня, трибини, чиве були зме у Словацкей, Нємецкей, Горватскей и Масеминари, курси, потим роботнї за оспо собйованє же- дярскей. нох за рижни роботи хтори им оможлївюю здобуванє Дзекуюци аґре сивному представяню Руского Кере дополнююцих приходох. Потим то вистави и пре зен- стура и рускей народней традициї Здруженя „Байка” тациї роботох членїцох Здруженя, алє и рижних ха- уж у 2012. року наш ва лал вибрани до ґрупи войворактеристичних ознакох националного идентитета и дянских ва ла лох зоз окремнима потенциялами за рорускей народней традициї (народне облєчиво, вишив- звиванє ва лалского туризма и до войводянского клаки, други рижни виробки, єд зеня...), сотруднїцтва, на- стеру „Истар 21”. щиви саймох, виставох и других манифе стацийох по- У Здруженю женох „Байка” ґрупа женох углавном у родобних здруженьох у валалє, општини Кула и по ца- кох и практично без искуства у явней и дружтвеней роботи у прешлим периодзе. Прето резултати хтори за лей Войводини. Пошвидко ше наполня штири роки як Здруженє женох кратки час посцигнути ище значнєйши. Воно нєшка „Байка” самостойно роби. Зоз рижнороднима продукта- убудоване до явного живота Руского Керестура и вельо ми керестурских женох, „Байка” постала нєзаобиходна ширше. Шлєбодно мож повесц же по „Байки” Керестур часц Керестурского сайма, Дньох керестурскей папри- и Руснацох нєшка препознаваю велї обични людзе риґи, Кирбаю, манифестациї „Домашнї шпайз”, означова- жних националносцох ширцом Войводини. ня Националного швета Руснацох и других манифеста- Проблем здруженя же нє ма свойо просториї за роботу. цийох у Керестуре. Тиж так, орґанизована и модна ре- Дочасово зме змесцени у просторийох хтори нам устувия зоз тканим, штриканим, гекланим и другим облєчи- пели Геленка и Елемир Рамачово. Направиц тельо аквом котре направели членїци, и презентация традицио- тивносци, у кратким часше – то досц напарте за 12–15 налного женского роботного руского облєчива. Презен- жени хтора у тей хвильки дїлує. Барз би добре було кед товани богати ткани, вишивани и геклани виробки на би ше членство звекшало... могли бизме ище вецей, европскей вистави МИРК у Кули, а каждого року при- окреме кед би ше ґу нам приключели и млади.■ 2 РУСКЕ СЛОВО

13. НОВЕМБЕР 2015.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ, редакторка рубрики Култура и просвита

■ Тижньовнїк 4–7. Трибини о медийох 5. Виберанкова скупштина Союзу Руснацох Українцох

■ Нашо места 8–9. Документи прейґ интернета 11. Помоц миґрантом у превоженю

■ Економия 13. Млади продукователь пауловнийох зоз Коцура

■ Култура и просвита 14–17. Културна манифестация „Костельникова єшень” у Керестуре 18–19. Маски у култури

■ Людзе, роки, живот 20–21. Дюрдьовски виски

■ Дикица 22–23. Шмих – нє грих

■ Мозаїк 24–25. Дарян Белак, атлетичар у АК „Войводина”

■ Духовни живот 28–29. Сучасни питаня у психолоґиї

■ Информатор

30–33. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 35. Резултати наших фодбалских клубох На насловним боку – Културна манифестация „Костельникова єшень” у Руским Керестуре. Автор фотоґрафиї – Михайло Зазуляк.

ПРЕКЛА ДАНЄ ИМПЕРАТИВ НЄШКА Того викенду у Руским Керестуре почала 22. Културна манифестация „Костельникова єшень”, на хторей НВУ „Руске слово” промовує руски кнїжки, руски виданя. И каждого року за тото швето кнїжки, вше подумам яки др Гавриїл Костельник вельки руски творитель, нє лєм прето же за собу охабел обсяжни литературни, линґвистични и филозофски шлїд, алє прето же вибрал и писал на руским язику. Знал Костельник и по горватски, и по українски, и по нємецки, и на шицких тих язикох писал, алє писал и по руски. Нам, Руснацом, Костельник уфундаментовал єден славянски микроязик, хтори ше и после 110 рокох од обявйованя його першей кнїжки на бешеди бачванских Руснацох, Идилского венцу „З мойого валала”, учи як стандардизовани славянски язик на славистики, на Оддзелєню за русинистику у Новим Садзе. Того року за тото нашо руске швето кнїжки госц бул и контроверзни, познати и наградзовани сербски писатель Светислав Басара. Упознац писателя, мац нагоду з нїм побешедовац, то наисце привилеґия, алє остал упечаток же руска заєднїца госца волала, алє заинтересованих за тот вечар у Ресторану було мало. Дзе того вечара були руски ґимназиялци, студенти Катедри, интелиґенция зоз Руского Керестура, зоз заєднїци хтора за себе твердзи же є найписменша и процентуално найобразованша, остало загадочне. Басара гварел Руснацом же су билинґвални, та кед жадаю свою творчосц указац ширшому окруженю, муша ю прекладац и понукац видавательом. Зоз добре обдуману стратеґию Руснаци би могли понукнуц кнїжку зоз вецей авторами, антолоґийне виданє, алє би кнїжка мушела буц опремена за тарґовище, обявена у познатого видавателя и мушело би ше вибориц за рекламу. Нєшка так функционує швет. Та кед сцеме дац глас о нас самих, за тото ше мушиме сами и остарац. А маме и институциї хтори би ше за тото вшелїяк требали закладац. Упечаток дакус виправени идуцого дня, кед ше у церковней сали промововало ЦД „Керестурски штири дзвони” и руски виданя „Гришка” Асї Папуґа, „Вселенска черкотка” Миколи Шанти и „Слово Бояна Двокраяна” Владимира Бесерминя. Сала була полна, так як ше швечи за таке вельке швето кнїжки. Заш лєм найкрасши упечатки зоз того швета вше однєшем зоз школи, кед видзим кельо ище єст потенциялних читачох хтори дорастаю до читачох наших руских виданьох. Тих дньох упознала сом студента славистики зоз Япону, хтори на новосадским универзитету студира наш руски язик. Поруковали зме ше и вон ше озвал по руски. Присц зоз такого далєкого швета и вибрац студирац наш микроязик на мнє охабело вельки упечаток и зрадовала сом ше. Кед по руски нє сцу учиц Руснаци, най уча Японци!

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора Иван Сабадош – ; редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Мая Зазуляк, Ана Маркович, Танита Ходак * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Лекторка – Ясмина Дюранїн * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa 160-923244-82 * Девизни рахунок Raiffeisen BANK a.d. Београд 26 5100000002458904 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Пет роварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 300 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

13. НОВЕМБЕР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ОТРИМАНА АКА ДЕМИЯ ЗА УНАПРЕДЗОВАНЄ РОБОТИ МЕНШИНСКИХ МЕДИЙОХ

СУЧАСНИ ТЕХНОЛОҐИЇ НЄ ВИБОР, АЛЄ ОБОВЯЗКА Новинаре, редакторе и директоре руских новинох „Руске слово”, мадярских „Мадяр Со”, словацких „Глас люду”, горватских „Хрватска риєч”, румунских „Либертатеа” и албанских новинох „Титули”, 6. и 7. новембра участвовали на другей часци Академиї за менаджмент медийох „MC Academy 2015” хтора отримана у Новим Садзе

ТИРВАЦИ ПРОЄКТ Едукация хтора отримана прешлого викенду була друга часц проєкта „MC Aca demy 2015”. Перша часц отримана штредком авґуста, а на основи обдуманих проєктох, хтори медиї пошвидко почню реализовац, учашнїки по законченю достали сертификати же одслухали едукацию о менаджменту у медийох.

4 РУСКЕ СЛОВО

язика. Гоч тоти медиї нє комерциялни, та з тим и нє самоотримуюци, їх руковадзаци треба же би пробовали и найсц други жридла финансованя, та превжац крочаї за лєпши пласман шицких своїх виданьох. За квалитетне информованє ключна черанка информацийох и добри контакти, та

Foto: Вероника Вуячич

еншински медиї розрабяли проєкти зоз хторима би мали витвориц свойо конєчни цилї, а то векша функционалносц редакцийох и лєпше положенє на тарґовищу. На основи конкретних случайох других европских новинох на язикох меншинох, представителє наших медийох пробовали ришиц проблеми хтори препознали як найзначнєйши. Кажди зоз спомнутих медийох ма свойо доминантни проблеми, алє факт же ше шицки зочую зоз истима, а то зменшованє числа читачох, цо спричинює и зменшованє тиражу. Учашнїки академиї заключели же тому часто причина слаби квалитет и нєефикасносц редакцойох, та читаче вше частейше информациї глєдаю у медийох на сербским язику. На Академиї преподавали фаховци з обласцох медийох, комуникацийох, маркетинґу и менаджменту з европских державох, а едукацию водзел Юрий Дякомели, власнїк медийней хижи „Дякомели медиа” („Giacomelli media”) з Любляни и його колеґиня Ладея Ґодина Кошир. О предносцох меншинских медийох и способох прицагованя публики бешедовал бувши новинар и редактор дньових новинох на словенским язику у Италиї „Приморски дневник” Боян Брезиґар.

– Мисия друкованих медийох значна понеже нє лєм информує, алє ма аж и векшу улогу у ученю и очуваню

М

препоручуєм представительом меншинских медийох же би медзисобно сотрудзовали – гварел Брезиґер. З тей нагоди винєсол и податки же 50 милиони гражданох Европи бешедую на даєдним меншинским язику, а 20 национални меншини маю медиї хтори информую на мацеринским язику. Процивну ситуацию – о положеню италиянскей националней меншини у Словениї и Горватскей бешедовал професор и публициста Маурицио Тремпл, котри и предсидатель орґанизациї Италиянска уния. Як и нашо меншински медиї, медиї националних меншинох у тих двох державох тиж финансує держава, алє италиянски меншински медиї доставаю и средства зоз европских фондох, цо им ґарантує векшу сиґурносц. О приступу ґу европским фондом и фондацийом ше уж єден час бешедує и у нашей рускей заєднїци, а того року уж вецей раз орґанизивани роботнї на хторих ше учело писац проєкти за тоту намену. Зоз обучованьом кадрох нашо институциї и установи би тиж

мали нагоду конкуровац за средства зоз Европскей униї. Часц академиї була пошвецена и сучасним технолоґийом информованя, анализи публики и потреби за формованє диґиталней стратеґиї, о чим бешедовал Марио Кривокапич з новосадскей старт-ап фирми „Контент инсайтс” („Content insights”). Снователь и директор компаниї „Рубедо” („Rubedo”) Масимо Сбарбаро презентовал представительом наших медийох як обезпечиц векшу доступносц змистох на сучасних платформох и указал на нєобходносц провадзеня сучасних технолоґийох. На едукациї були и представителє НВУ „Руске слово”. „MC Academy 2015” орґанизовал Центер за розвох меншинских и локалних медийох, у сотруднїцтве зоз „Дякомели медиа”, „Херор Медиа Понт” („Heror Media Pont”) и „Mедиа чейндж” („Media Change”). Покровителє Академиї були Министерство култури и информованя Републики Сербиї и Покраїнски секретарият за културу и явне информованє.■ Сенка Надь 13. НOВЕМБЕР 2015.

ТИЖНЬОВНЇК ОТРИМАНА ВИБЕРАНКОВА СКУПШТИНА СОЮЗУ РУСНАЦОХ УКРАЇНЦОХ

ВЄДНО МОЖ ПОСЦИГНУЦ ВЕЦЕЙ Рочна, а на тот завод и виберанкова Скупштина Союзу Руснацох Українцох Сербиї, отримана всоботу, 7. новембра, у просторийох новосадскей парохиї

З

вит о роботи поднєсол предсидатель Союзу Боґдан Виславски, котри визначел же тота орґанизация ма добре сотруднїцтво з Националним совитом Руснацох, амбасаду України у Сербиї, грекокатолїцку церкву, локалнима самоуправами у местох углавним у Войводини, як и з другима институциями у нашей жеми и иножемстве, цо вшелїяк барз значне, без огляду же Союз розполага зоз скромнима финансийнима средствами. У своїм звиту Виславски гварел же того року на фестивалох у иножемстве виступали КУД-и зоз рижних наших местох, лєбо хори, як и поєдинци. Слово о Словацкей, Польскей и України. На Скупштини за предсидателя Союзу знова вибрани Боґдан Виславски, а за подпредсидательох Петро Закамарок и Велимир Паплацко. На схад зки тиж вибрани орґани тей орґанизациї. До Управного одбору вибрани Боґдан Виславски, Велимир Паплацко, Петро Закамарок, Михайло Еделински, Зоя Шанта, Яким Грубеня, Славко Микитишин, Филип Пронек, Олґица Радович, Деян Бобаль, Борислав Сакач, Александер Мудри, Михаил Рамач, Оленка Сеґеди и Янко Киш. За Надпатраюци одбор вибрани Вера Чинчурак за предсидателя, Яким Голик за члена и Мария Паплацко за члена. За технїчних секретарох вибрани Тарас Чапко и Славица Сте фанович, а за секретара Управного одбору Янко Киш.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ФАХОВО ОДБОРИ Тиж так, на соботовей Скупштини вибрани и Одбор за информованє, у котрим Микола Цап предсидатель, а Соня Паплацко и Михаил Рамач члени. До Одбору за културу вибрани Оленка Сеґеди, Александер Мудри и Мирко Преґун, а до Одбору за младеж Филип Пронек и Иван Канюх, з тим же ше одбори ище дополнї на першей шлїдуюцей схад зки Союзу.

На схад зки бешедоване и о збогацованю змисту веб сайту Союзу, котри ушорює Ясна Варґа Бєлобрк. Подпредсидатель Союзу Велимир Паплацко бешедовал на Скупштини о уключованю младих до членства и орґанох управяня и визначел же Руснаци и Українци вєдно можу вецей посцигнуц, як и же принцип заєднїцтва може буц лєм на хасен єдних и других. Бешедоване и о помоци националних совитох, як Руснацох, так и Українцох Союзу и констатоване же Национални совит Руснацох вельо вецей помага Союзу, як Национални совит українскей националней меншини. Но, єст наздаваня же сотруднїцтво зоз українским Националним совитом у наступним периодзе будзе лєпше. Того року ше наполнює и 25. рочнїца снованя Союзу Руснацох Українцох, а ювилей будзе означени по конєц рока у Новим Садзе.■ В. Паплацко

РУСКЕ СЛОВО

5

ТИЖНЬОВНЇК ОКРУГЛИ СТОЛ НЄЗАВИСНОГО ДРУЖТВА НОВИНАРОХ ВОЙВОДИНИ

ШЛЄБОДА ВИРАЖОВАНЯ У ВОЙВОДЯНСКИХ НАЦИОНАЛНИХ ЗАЄДНЇЦОХ Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

У просторийох Медия центру Войводини, штварток, 5. новембра, отримана панел дискусия на тему: Шлєбода виражованя войводянских националних заєднїцох. Тема о хторей ше бешедовало спатрена з вецей аспектох, а о проблему дискутовали компетентни и фаховци за тоту обласц

С

ход орґанизовало Нєзависне дружтво новинарох Войводини, а у панел дискусиї участвовали: шеф Оддзелєня за медиї Мисиї ОЕБС у Сербиї, Ґордана Янкович, заменїца Покраїнского омбудсмана за защиту правох националних меншинох, Ева Вукашинович, експерт за меншински питаня Мирослав Кевежди, и професор на Универзитету Алпар Лошонц. У уводних викладаньох учашнїкох у панелу, спатрени проблем шлєбодного виражованя меншинских заєднїцох з вецей аспектох: правного, аспекту досягох здобутих шлєбодох у Европи, як и числених препреченьох у витворйованя корпусу тих правох. Новинар Чаба Пресбурґер у своїм викладаню надпомнул же национални заєднїци маю медиї хтори финансує держава. Без тей помоци би велї були позаверани и загашени. Медзитим, праве пре тот факт, евидентне питанє политичного вплїву на медиї, а ище баржей як го зопрец. Тиж так и як огранїчиц вплїв Националних совитох на ушорйовацку политику медийох. НЄПРЕЦИЗНА ЗАКОНСКА РЕҐУЛАТИВА На сходу, медзи иншим наглашене же ше проблем шлєбоди виражованя при меншинох нє може спатрац изоловано од истих правох хтори ма векшина. Тиж так, нова законска реґулатива у тей обласци досц нєясна, нєпрецизна и нєдоповедзена, насампредз пре нєуважованє предкладаньох меншинских националних совитох. О законскей реґулативи хтора ушорює обласц шлєбоди медийох бешедовала Ева Вукашинович, заменїца Покраїнского омбудсмана за защиту правох националних меншинох. Вона наглашела же конкретни проблем нє може спатриц изоловано од векшини.

– У Закону о медийох єст препущеня, нєдоповедзеносци и нєпрецизни одряднїци. Насампредз, вони настали як по-

6 РУСКЕ СЛОВО

шлїдок нєуважованя предкладаньох хтори понукли Национални совити. Вони огранїчени лєм на даванє думаня хтори ше часточнє почитує. По моїм думаню кед же Национални совити достали овласценя, вец ше их муши запровадзиц – гварела Ева Вукашинович. Кед слово о препреченьох витворйованя шлєбоди медийох, Ева Вукашинович визначела вецей фактори. Одноша ше на число медийох хтори меншина ма, блїзкосц медийох матичних державох, завартосц, ґетоизация меншинских заєднїцох, нєпостоянє контролних механїзмох, неґативни вплїв политичних странкох. Ґу препреченьом вона додала тиж так и питанє предплати за явни сервис телевизиї, неґативни одгук приватизациї медийох и финансованє. ФИЛТРОВАНА ШЛЄБОДА Шлєбода виражованя меншинских медийох и вообще виражованя, важна тема хтора присутна од кеди постоя и медиї. Як надпомнул Мирослав Кевежди, експерт за меншински питаня, дефиниция шлєбоди бешеди конкретно ше одноши на того хто бешедує, дзе и як. Шлєбоду виражованя мож мац и у пустинї, алє то нє материялна шлєбода. Кед слово о препреченьох у витворйованю шлєбоди виражованя, хтори евидентни, Мирослав Кевежди спомнул теорию Ноама Чомского хтори одкрил пейц ступнї лєбо файти препреченьох. На першим месце струпень шлєбоди одредзує власнїк медия, потим жридло приходох, жридло информацийох, осуда явносци за можлїви гришки и антикомунизем.

– Особнє, мой упечаток о шлєбоди виражо ваня у нас то, же би ше нє правело вельо габи – же би ше вельо нє та ласа ло”. Одно сно, же би ше нє одскако ” одред зеного уровня. Кед слово о нашим Нава ло од ционалним совиту, як елементу хтори ма уплїв на нашо медиї, мушим повесц же ше му дава ма ло уваги.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ТИЖНЬОВНЇК Питаня о хторих ше бешедує на схадзкох Совиту ше мало обявює у медийох. Векшу увагу совит мал лєм кед були виберанки, цо нє добре, прето же ше вельо ствари случує, а мали, лєбо нїяки одгук и одвит на исти. Наш Национални Совит директни вплїв нє ма. Медзитим, индиректни ма вельо през нєформални вязи, як цо родзина, дзеци и подобне. У тим смислу мож похасновац термин Ласла Веґела хтори таку систему наволал – беґовска. Насампредз прето же є афирмована у политичней системи. О таких стварох ше нє бешедує цо єден зоз спомнутих филтерох. Покля таки обставини, нє будземе мац розвой, а же би ше таку систему превозишло мушиме врациц моралносц у цалей системи – гварел Мирослав Кевежди. НЄДОСТАТОК ПЛУРАЛИЗМА Алпар Лошонц, универзитетски професор, на сходу наглашел же ше о тим проблему вецей почало бешедовац после 2000. року, од валяня Милошевичового режима. То бул час кед ше зявело поняце медийна демократия. Поняце ше теди вельо хасновало, а як ришенє же би ше ю запроваздело зявела ше транзиция.

– Шлєбоду за медиї траґично доживюєм. Питанє чи вообще постої новинарска, медийна шлєбода без ризику. Одвит, односно ришенє того проблему видзим у його спатраню у цалей системи, векшини, а нє лєм меншини. Неґативна поука у тим напряме насампредз же нємаме плурализем. Пояшнїм то на

РЕЗУЛТАТИ ПРИВАТИЗАЦИЇ МЕДИЙОХ Конєц октобра бул датум по хтори ше мушело приватизовац медиї. Дубравка Валич Неделькович, порядни професор Новосадского универзитета на Оддзелєню за медийни студиї и координатор у Новосадскей новинарскей школи винєсла податки хтори достати зоз виглєдованя у тей обласци.

– Барз добре же ше бешедує о тей теми. Насампредз, прето же закончени процес приватизациї медийох, а од хторого ше велї обаваме. Достати резултати зоз виглєдованьох хтори запровадзела Новосадска новинарска школа, благо поведзене, нє оптимистични. Од двацец осем вецейязичних електронских медийох на териториї Републики дзешец урядово предати, за три ище нєподписани контракти о предаваню, єденац нє приватизовани, три загашени, а судьбу єдного ше будзе знац з одлуку суда. У тих медийох занято лєбо були заняти 499 роботнїки. Од спомнутих медийох 4 емитую програму по руски.

прикладзе мадярскей меншини. У нашей заєднїци маме шейсц политични партиї хтори ше идейно нє барз розликую. Повед бим же ту у питаню вецей дзелєнє по лоґики моци, а нє по розличносци идейох – гварел професор Алпар Лошонц. По дискусиї бешеднїкох, очиглядне же проблем шлєбоди виражованя войводянских националних меншинох стари и добре познати. Зоз вортексу, до хторого упаднул єден з найзначнєйших здобуткох демократиї, нєизвесне кельо ше будзе глєдац ратунок. Мали крочай ґу ньому на тим сходзе направени. У вичерпних и фахових дискусийох бешеднїкох поведзено вельо того на цо треба обрациц увагу и намагац ше винайсц оптимални ришеня.■ 13. НОВЕМБЕР 2015.

STANOVISKA

Пише: Лариса ОНОДИ, новинарка

КАЖДЕ МОЖЕ БУЦ ЖЕРТВА, АЛЄ И НАСИЛНЇК Тих дньох родичи ширцом Сербиї подписую петицию за приношенє „Алексового закона”, котри би санкционовал парняцке насилство. Пред штирома роками, теди штернацрочни Алекса Янкович з Нишу дзвигнул руку на себе прето же го парняци у школи нєпреривно малтретирали. Нїхто од компететних и одвичательних зоз його школи нє застановел насилство котре тирвало и тирвало, та ше тераз з приношеньом закона вимага векшу одвичательносц просвитних роботнїкох, родичох и центрох за социялну роботу. Парняцке насилство нє нове зявенє, було го и скорей, алє ше тераз о нїм вецей бешедує. Тото цо страшне, то факт же насилство медзи дзецми постало бруталне. Як у филмох и видео бавискох, котри дзеци бавя, а у котрих ше процивнїкох забива. Лєм же реални живот нє бависко. Бридке слово, назвиска, вербалне и физичне малтретиранє – шицки охабяю пошлїдки. Кажде дзецко може постац жертва. Прето же є иншаке, або просто нєт причини, єдноставно го дахто вибере же би було жертва. Тиж так, кажде дзецко може буц насилнїк. Вельо раз родичи нє сцу себе припознац же їх дзецко малтретира друге. Катеґорично твердза же їх дзецко добре, воспитане, док нє опатра, поведзме, знїмки зоз школских камерох. Анкета котра пред штирома роками поробена медзи школярами основних школох у Новим Садзе указал же ше насилство случує у школским конку, на дворе, у тоалетох, у учальньох. Аж половка школярох у тей анкети виявела же видзела же даєден з їх парнякох до школи принєсол оружиє – боксер, нож, або пиштоль. У єдней новосадскей основней школи школяре старших класох малтретирали хлапчика з першей класи – на школским одпочивку го уцагли до тоалету, влапели за ноги, обрацели горебздом и дриляли му главу до шольки. Лєм прето же є слабши и нє може ше одбранїц. У другей основней школи школяр седмей класи влапел товаришку за плєца и дзвигнул ю прейґ огради же би ю руцел долу з поверху. У трецей ше случело же єден школяр другого давел зоз шнурку з якни зоз словами „Тераз ми нє сцекнєш“. Окрем физичного и вербалного, барз актуалне и диґиталне насилство, кед школяре на дружтвених мрежох правя ґрупи у котрих поволую на мержню лєбо „знїщую живот” жертви. Проблем же заняти у школох и институцийох барз подло, або нїяк нє реаґую на парняцке насилство. Гоч у каждей школи иснує правилнїк по котрим ше поступа кед слово о насилстве, ридко ше го почитує. Найгорше кед просвитни роботнїки заключа же дзеци треба же би ришели проблем сами. И кед прето же нє реаґую, насилство тирва и постава вше горше. Вец жертва наисце ма упечаток же виход нє иснує. А директор школи би у таких случайох требал такой обвисциц родичох, педаґоґа, психолоґа, полицию и Центер за социялну роботу. З пракси ше указало же ше часто занєдзбзую тоти крочаї, же ше шицко зведзе на розгварку з психолоґом и далєй нїч. Найгорше нє реаґовац. Нє реаґовал нїхто зоз школи до котрей ходзел Алекса Янкович, та ше тераз можебуц ище єден закон у Сербиї будзе волац по єдним дзецку.

РУСКЕ СЛОВО

7

НАШО МЕСТА ЯК МОЖ ДОСТАЦ ДОКУМЕНТИ И З ДРУГИХ МЕСТОХ

ИНТЕРНЕТСКА УМРЕЖЕНОСЦ СКРАЦУЄ ПОСТУПОК Пише: Редакция и мрежа дописовательох

Кед сце тих дньох кончели даяки формалносци и требало вам виняц кресцене писмо за даєдного члена фамелиї, вироятнє сце ше приємно нєсподзивали – скоро за шицких сце могли покончиц у матичним уряду у месце дзе жиєце

Д

зекуюци Министерству за людски и меншински права, державну управу и локалну зоз виробком Системи за електронске обрабянє и чуванє податкох и чуванє другого прикладнїка матичних кнїжкох витворени условия же мож виняц кре сцени писма зоз матичних кнїжкох ширцом по Сербиї. По конєц прешлого року до електронских формох уписани коло 13 милиони податки, а уписованє ище вше тирва.

дзе податки заведзени до матичних кнїжкох – толкує матичарка Ясмина Чапкова. То значи же важи и обратно, та у других местох тоти документи мож виняц з матичних кнїжкох и уряду у Руским Керестуре. Наприклад, у вербаским уряду вам можу видац даяки вивод з матичних кнїжкох у Керестуре.

МАТИЧНИ УРЯД У КЕРЕСТУРЕ

У Ме сней кан це ла риї Ґосподїн ци, оп штин скей управи Општини Жабель кре сцене писмо можу до стац шицки, як гварел тамтейши матичар Бранислав Вукич, котрих матична општина заведла до републичкого Централней системи за електронски обробок и складанє податкох и чуванє других прикладнїкох матичних кнїжкох – система зоз котрей ше бере податки. Процедура єдно ставна, нє пополнює ше нїяки документ, а писмо ше до станє такой кед ше уплаци таксу. У Месней канцелариї Дюрдьов, општинскей управи Општини Жабель кресцене писмо можу достац лєм народзени у општини, а з уровня републики нє. Матичаре у нашей держави медзисобно умрежени и маю особну карточку з котру доставаю тоти податки. Медзитим, матичарка Оленка Сеґедийова зоз Дюрдьова ю нє ма, та кресцене писмо може видац лєм тим котри народзени на териториї општини.

У Руским Кере стуре уж скоро рок тото функционує, та документи зоз матичних кнїжкох у других ме стох з хторима кере стурски матични уряд интернетски умрежени, можеце до стац праве ту у Кере стуре, а без одходу до тих других ме стох.

– Затераз ту можеце достац виводи з матичних кнїжкох народзених – кресцени писма, з матичних кнїжкох умартих и винчаних, а зоз матичних урядох у Вербаше, Зомборе, Новим Садзе и ище дзепоєдних. Углавним мож, бо ше ище вше уноши податки до компютерскей мрежи, и тот процес у цалей держави тирва уж даскельо роки, та кед су за даєдну особу нє унєшени або нє ажурирани, нє мож их так достац. Но, кед утвердзиме же одредзени податки нє унєшени, напишеце вимогу, кед треба уплацице таксу на пошти лєбо у банки, и достанєце жадани документ. То гражданом вельке олєгчанє, бо нє муша путовац до местох

8 РУСКЕ СЛОВО

ПОРУЧОВАНЄ У ҐОСПОДЇНЦОХ И ДЮРДЬОВЕ

13. НОВЕМБЕР 2015.

НАШО МЕСТА НА ДЕРЖАВЯНСТВО ШЕ ПРИЧЕКА

ОЗНАЧЕНИ ДЗЕНЬ ОПШТИНИ ЖАБЕЛЬ

По словох матичарки Ясмини Чапковей, затераз, ище вше нє мож виняц державянство зоз других матичних урядох, бо ту уключена и полицийна служба, алє випатра же будзе и така можлївосц. Но, кед же вам документи нє треба барз нагло, а нє одходзели бисце особнє до других городох виняц их, олєгчанє за виберанє державянства тераз и же документ мож наручиц прейґ интернета. На Ґуґлглєдачу ше удурка Витруелни матичар и место одкаль вам потребни документ. Там ше виполнї податки цо ше глєдани, прикаже и виплацену таксу, а документ на вашу адресу вам о дзеньдва сцигнє по пошти. На тот способ и то дакус пошвидшана процедура, а добре же ше нє муши по пошти посилац и вимогу. У морю нашей ґломазней, нєефикасней и найчастейше нєлюбезней администрациї, тот приклад ше нам видзел як позитивни, та зме го сцели визначиц.

МИТРОВО НАГРА ДИ НАЙЗАСЛУЖНЄШЙИМ Дзень Општини Жабель и Дзень ошлєбодзеня у Першей шветовей войни, як и два рочнїци – 160-рочнїца народзеня др Лази Пачуа и 110-рочнїца народзеня др Йована Туцакова, обидвоме зоз Чуроґу, преславени прешлого пиятку у голу ОШ „Милош Црнянски” у Жаблю. Чурожанє, а з тим и шицки у општини Жабель, окреме ше цеша у двох познатих особох – Др Лази Пачуа бул лїкар, политичар и министер финасийох, а академик Йована Туцаков, фармаколоґ. На шветочносци уручени и награди з нагоди Дня општини. Митрово награди за окремни резултати достали Мария Дакич зоз Жаблю и Даниєла Рандєлович з Чуроґу у култури и уметносци, Владимир Дюрдєвич з Чуроґу у образованю, Драґани Апич зоз Жаблю и Набойша Тохоль з Дюрдьова у спорту.

Републична такса за кресцене писмо 420 динари, а локална 50 динари. Нови числа служби матичара у Ґосподїнцох 021/210-2315, у Дюрдьове 012/210-2314. ВЕРБАС И КОЦУР У Вербаше, як и у шицких местох општини, можеце вибрац кресцени писма за шицких гражданох Сербиї, кед їх податки унєшени до компютера. Кед су нє унєшени, а то углавним старши особи, вец ше ше ришує зоз посиланьом вимоги и уплацованьом таксох. И у єдним и у другим случаю ше нє муши путовац, або дакого замодлїц за услугу. Державянство ище вше нє мож дзвигнуц у месту у котрим жиєце, алє ришенє ше обчекує тих дньох, бо є дакус компликованше. ВИВОДИ – ХТО У КОМПЮТЕРУ У Матичней служби Општинскей управи у Шидзе,без проблема ше достанє виводи з матичних кнїжкох родзених, винчаних и умартих нє лєм за особи хтори родзени на спомнутим матичним подручу алє и за други особи.

– Без огляду чи дахто тераз жиє на нашим подручу, а народзени є у даєдним другим городзе або валалє у Републики Сербиї, годзен достац вивод хтори му треба, под условийом же його податки у евиденциї централней бази податкох у компютеру. Найвекше число городох и општинох маю податки у спомнутей бази, алє ше, наприклад, случує же податки з городу, або општини уписани до бази, а валали, або даєден валал з того штредку нє, и то вец проблем – гвари Ясмина Єкич, заменїк матичара Матичней служби у Шидзе. Вона тиж додава же ше за вимогу за видаванє виводу наплацує 420 динари (за републични такси), а же локална самоуправа у Шидзе тоту услугу нє наплацує.■ 13. НОВЕМБЕР 2015.

ВИЗНАЧНИ ГОСЦИ НА ПРЕСЛАВИ Присутних привитал предсидатель Општини Жабель Чедомир Божич, а попри гражданох, одборнїкох и представительох Општини, були и подпредсидатель Покраїнскей влади Мирослав Васин, заменїк покраїнского секретара за медзиреґионалне сотруднїцтво и локалну самоуправу Душко Радакович, заменїк городоначалнїка Мостару Салем Бубало и предсидатель Општини Донї Вакуф Гусо Сушич, з Босни и Герцеґовини, директор Покраїнскей канцелариї за инклузию Ромох Душко Йованович, дюрдьовски парох о. Йоаким Холошняй, як и православни священїки з општини.

Подзекованя достали Ґоран Салонски з Ґосподїнцох, школяре Оґнєн Боґданович, Петро Бандел, Марко Ґвозденац и Марко Маркович зоз Штреднєй школи „22. Октобер” зоз Жаблю, Наташа Павлович зоз Жаблю, Бранислав Вуйков з Чуроґу, Дружтво за очуванє народней култури и традициї „Дєрдан” з Ґосподїнцох, Ґоран Берич з Дюрдьова, Здруженє „Пензионер” зоз Жаблю и Фодбалски клуб „Єдинство” з Ґосподїнцох. У рамикох означованя Дня општини, внєдзелю пред поладньом на памятнїк учашнїком у Першей шветовей войни у центре Жаблю положени венєц. С. Барань

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ОЗНАЧЕНА РОЧНЇЦА ҐРАНАТОВАНЯ ШИДУ

ДЗЕНЬ ПРОСВИТНИХ

РОБОТНЇКОХ

Фото: В. Планчак

Дзень про свитних роботнїкох Сербиї, 8. новембер, просвитни роботнїки зоз шицких местох кулскей општини означели зоз заєднїцким друженьом у рускокерестурским Ресторану „Червена ружа”, а у орґанизациї синдикату домашнєй Школи „Петро Кузмяк”. Як гварела директорка Школи Хелени Пашо Павлович, внєдзелю, 8. новембра Керестурци були домашнї 160 просвитним роботнїком зоз шицких основних и штреднїх школох у кулскей општини, як и Школи за основне музичне образованє и Предшколскей установи „Бамби”.

Зоз вечара просвитних роботнїкох кулскей општини у Руским Керестуре

Друженє прешло з музику, а домашнї ше остарали и за рижнородни и богати томболи, хтори спонзоровали привреднїки, подприємства, установи и поєдинци з Керестура и других местох општини.

ЧОЛНЇКИ ЛОКАЛНЕЙ САМУПРАВИ На дню просвитних роботнїкох, медзи иншим були и чолнїки локалней самоуправи – предсидатель Општини Кула Драґан Трифунович, його заменїк Велибор Милоїчич, предсидателька Скупштини општини Снежана Мркаич, началнїк Општинскей управи Владимир Павков, руководителька Оддзелєна за дружтвени дїялносци Општинскей управи Драґана Потпара и директор кулского ЯКП „Комуналєц” Дамян Милянич.

Вечар просвитних роботнїкох ше кажди рок орґанизує у другим месце, та так заставку просвитних роботнїкох Општини Кула директорка керестурскей Школи Хелена Пашо Павловичова внєдзелю придала ОШ „Велько Влахович” у Крущичу, хтора нарок будзе домашня означованю Дня просвитних роботнїкох Сербиї у кулскей општини. М. З.

10 РУСКЕ СЛОВО

ЗДОГАДОВАНЄ НА ЖЕРТВИ Рочнїца ґранатованя Шиду 1991. року з териториї Горватскей, кед у задруґи у будинку дакедишнього Польопривредно-индустрийного комбинату на роботним месце погинули троме роботнїки – Дьордє Манойлович и Мирослав Шерфези зоз Ердевику и Слободан Миха лєвич зоз Вишнїчева. Попри тим, вецей особи и покалїчени.

Делеґациї положели венци и квеце

Квеце на спомин-плочу погинутим на будинку ПИК-а, прешлого штвартку положела делеґация Скупштини општини Шид на чолє зоз предсидательом, Николом Васичом. У делеґациї були и представителє борецкей орґанизациї, Предшколскей установи „Єлица Станивук Шиля” чий будинок тиж спомнутого дня 1991 року бул ґранатовани, и делеґация СПС. Почесц погинутим дата з минуту цихосци, а потим предсидатель Васич гварел же нєвини жертви нє буду забути и же ше вше Шидянє и жителє шидскей општини их буду здогадовац и означовац рочнїци траґичней подїї. Медзи присутнима була и Ана Бульчик, тераз пензионерка, а теди була роботнїца у задруґи. Як нам гварела, вона под час ґранатованя вишла зоз будинку и пошла до СДК покончиц роботу, а кед ше врацела до задруґи застала траґедию и нєщесце. Гоч од траґичней подїїї прешли телї роки, Ана гвари же каждого року на тот дзень чувствує страх и нємоц. Вл. Дї.

У ДОМЕ ЗДРАВЯ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ОЗНОВА ДВОМЕ ДОХТОРЕ

После двох мешацох гужвох у керестурскей амбуланти, од стреди 18. новембра почнє робиц нови дохтор общей пракси, гварел за „Руске слово” директор Дому здравя Кула Жарко Шевин. Тота установа ище пред тим як хибел дохтор у Руским Керестуре од Влади достала допущенє за анґажованє нового дохтора общей пракси, лєбо ґинеколоґа, понеже тоти кадри у кулскей општини дефицитарни. По чишлє гражданох Руски Керестур треба же би мал двох дохторох, а же то нєобходне, видзели и сами гражданє по гужвох яки були кажди дзень, кед шицка робота припадла дохторки Златани Надь, та ше указало же у тей хвильки нєобходне анґажовац дохтора общей пракси. С. Н.

13. НОВЕМБЕР 2015.

НАШО МЕСТА ПРЕВОЖЕНЄ МИҐРАНТОХ ДО ГОРВАТСКЕЙ ЗОЗ ШИДУ

ПОЛИТИКА

ДО ЕВРОПИ НА ГАЙЗИБАНУ

БУВШИ РОБОТНЇКИ ШТОФАРНЇ У КУЛИ

ПРОТЕСТНИ ШПАЦИР НЄЗАДОВОЛЬНИХ Нєзадовольни бувши роботнїки фабрики „Кулски штофи” АД, як и други роботнїки нєуспишно приватизованих фирмох з Кули и кулскей општини, пондзелок, 9. новембра, у Кули отримали протестни шпацир, хтори орґанизовали нєзадовольни роботнїки и народна посланїца Олена Папуґа

Миґранти на гайзибанскей станїци у Шидзе

Од прешлого тижня миґранти хтори преходза през шидску општину, до Европскей униї вецей нє уходза прейґ польох и пешо, алє на гайзибанох зоз гайзибанскей станїци у Шидзе. На тот способ витворена у пракси догварка министрох вонкашнїх дїлох Сербиї Небойши Стефановича и Горватскей Ранка Остоїча. Гайзибан зоз Горватскей, з провад зеньом горват скей полициї, приходзи до станїци Шид, а миґранти хтори на тото место приходза на автобусох и потим у шоре єден по єден уходза до гайзибану. Першого дня кед гайзибани рушели, у станїци Шид бул и Владимир Цуцич, комесар за вибеженцох и миґрантох Сербиї хтори надпатрал як чече нови способ транспорту миґрантох до прилапююцого центру у Славонским Броду. Сербска полиция, тиж так, на станїци и у околїску меркує же би шицко прешло як треба. Понеже ше миґрантскей кризи „нє видзи конєц” на подручу шидскей општини, окрем прилапних центрох „Принциповец” и у бувшим мотоготелу при Адашевцох на авто-драги Беоґрад – Заґреб, порихтани ище єден – дакедишнї управни будинок и провадзци будинки бувшей Индустриї меса „Срим”, хтори ше находзи просто гайзибанскей станїци. Як у Шидзе виявел комесар Цуцич, проблем будзе жима, та прето ше, на шидским подручу рахує отвориц ище єден прилапююци центер, алє нє прецизовал на хторей локациї. Вл. Дї.

13. НOВЕМБЕР 2015.

После сходу опрез капури Штофарнї, учашнїки на протесту пошли опрез Општини Кула, дзе на писарнїци придали свойо вимоги, а медзи иншим то и питаня же прецо половка роботнїкох Штофарнї з Фонду солидарно сци до стали пенєж, а половка нє, хто одред зовал же хто го достанє, як и цо ше збуло з маєтНєзадовольни роботнїки на протесту опрез ком тей, дакеди барз Штофарнї у Кули успишней кулскей фабрики. Бо, после ликвидациї 2010. року, з Фонду солидарносци лєм 130 роботнїки Штофарнї достали по 184 000 динари, а коло сто анї динар, з толкованьом же запожнєнє придали вимоги за одпремнїни на час. Ґу тому, як гварели бувши роботнїки, тота фабрика опустошена, а вони ше уж 6 роки боря за свойо права. Єден з бувших роботнїкох – Михайло Надь, гварел же му фирма длужна плацу за 6 роки, повязованє стажу и одпремнїну по закону. Як з тей нагоди гварела народна посланїца Олена Папуґа, котра о проблемох роботнїкох Штофарнї нєдавно и у Народней скупштини Сербиї компетентним поставела вецей посланїцки питаня, циль того сходу бул указац на подли приватизациї у скоро шицких фирмох хтори дакеди були слупи економиї у Кули и у кулскей општини.

– Нїч лєпше нє прешли анї роботнїки „Истри”, фабрики скори „Етерна”, фабрики обуї, „Кулатрансу”, алє у Штофарнї ситуация найчежша. То була державна фирма, а роботнїки нє достали тото цо им припада – гварела народна посланїца з Руского Керестура Олена Папуґа. Додала же вона зоз своєй позициї може лєгчейше дойсц до одвитох котри трапя гражданох, як и до людзох одвичательних за тоту ситуацию. Прето поволала шицких котри у истей, лєбо подобней ситуациї, же би ше озвали и предочели єй проблеми. Бувши роботнїки наглашели же нє питаю социялну помоц, алє лєм тото цо им припада по закону, як цо то 12 минимални заробки, социялна програма, заостати плаци. На протестним сходзе було коло 150, углавним бувши роботнїки Штофарнї, алє и з других фабрикох, а ґу нїм ше приключели и гражданє, и так потримали роботнїкох. Я. В./М. З.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ У КОЦУРЕ

СЛУНЕЧНЇК ШЕ НАЙБАРЖЕЙ ВИПЛАЦЕЛ фели початком авґуста, цо застановело веґетацию, нє було векши проблеми зоз културами. Аж и кукурица, чийо плоди парасти остатнї позберали у хотаре, дала добри урожаї. Без огляду же ше пре дижджи ламачку претаргло, парасти з ню задовольни. Подруцела лєм цукрова цвикла, чия продукция того року парастом принєсла досц проблеми. Кед ше спатри шицки укладаня, резултати и понукнуту цену, мож повесц же ше того року найбаржей виплацело посадзиц слунечнїк, хтори досц добре зродзел, а зоз цену 40 динари по кили подмирел шицки укладаня, та парасти и заробели. Анї кукурица нє заостава, бо добри урожай заокружени зоз цену 17 динари по кили, на бази 14 проценти влаги. По статистики видно же у коцурским хотаре єст вше менєй поверхносци под житом, хторе дакеди було основна култура. Того року було вельо поверхносци под сою, бо прешли рок за сою бул барз успишни. Медзитим, вироятно же то нє будзе так и нарок. Того року жита у хотаре єст за коло 30 одсто менєй, та анї подприємства хтори Кукурица у коцурским хотаре дала добри урожаї тарґую зоз нашеньом, хемийнима средствами и другим цо ше хаснує у продуктурох у коцурским хотаре, анї єдна нє принєсла даяки циї, нє можу предвидзиц за цо ше коцурски парасти одлуча у шлїдуюцей сезони. окремни заробок. По перши шнїг, на поля треба ище руциц минерални Жито ше зродзело коло 36 метери по гольту, ярец и слунечнїк тиж так мали добри урожаї, а у меншей мири гной. Тим хторим уж посходзело пошате жито лєбо и соя, бо єй начкодзели високи температури праве кед єй ярец, совитує ше же би пообиходзели поля и прешвечебул час налїваня до маунох. Попри температурох и век- ли ше же чи єст глодарох, и кед их єст, же би их потроТ. Ходак ших як 40 ступнї Целзийових, хтори нашо поля потра- вели. Тих дньох у Коцуре будзе закончена и шатва жита, а ярец уж давно пошати. З польох ше одвожи остатню кукурицу, а парасти ше рихтаю орац и пририхтац жем за наступни рок. Кед ше огляднєме на сезону хтора уж помали за нами, мож спатриц добри бок и гевтот менєй добри. Рок бул досц успишни и мал предиспозициї буц єден з лєпших, бо урожаї були солидни, аж и одлични, наприклад жита, з якима ше мало ридко парасти можу похвалїц. Цени могли буц и векши, та парасти хтори мали добри урожаї жита нє мали добри заробок. Од заступених кул-

ЄШЕНЬСКИ РОБОТИ НА ШИДСКИМ ПОДРУЧУ

ПОМОГЛА КРАСНА ХВИЛЯ На подручу шидскей општини парасти добре вихаснова ли красну хвилю же би углавним покончели єшеньски роботи у хотаре. Ламачка кукурици при концу, а и шатва жита углавним закончена. У општинскей Канцелариї за польопривреду ище нє маю урядово податки же ламачка кукурици и шатва жита закончени, алє по хотаре видно же тоти роботи закончени. Просекови урожай кукурици вецей як шейсц тони по гектаре, а и влажносц зарна одвитуюца – коло 13 одсто.

12 РУСКЕ СЛОВО

Понеже бул нєвигодни рок пре хвилю, парасти задовольни з урожайом кукурици. Окрем меркантилней, закончена и ламачка нашеньскей кукурици на 179 гектарох. Того року найнєвигоднєйши обставини були за сою пре длуготирвацу сушу. На велїх поверхносцох урожаї барз подруцели. Як нам гварел єден параст зоз Беркасова, хтори нєдавно виталечл сою, задовольни є прето же урожай бул векши як на полю дзе соя пошата на час, а на тей поверхносци ю прешал 1. юния, цо ше указало як добри поцаг. Тиж єст и поля дзе соя

анї по нєшка нє тлачена, як то видно на нашим знїмку у околїску Шиду, а власнїк ю анї нє заорал. Жито углавним пошате, а того року у шидскей општини плановане пошац 5 401 гектар, цо вецейрочни просекох кед слово о поверхносцох. Ище початком октобра, у оптималним периодзе, жито на дакус вецей як гольт пошал и Мирослав Ждиняк зоз Шиду. Вон нам гварел же тот рок бул вигодни за жито, цо нє значи же будзе и нарок. Окрем жита, Ждиняк сце на яр посадзиц кукурицу и пошац сою. Вл. Дї.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ЕКОНОМИЯ МЛАДИ ПРОДУКОВАТЕЛЬ ПАУЛОВНИЙОХ ЗОЗ КОЦУРА

БИЗНИС ПРЕ ЛЮБОПИТЛЇВОСЦ Студент польопривредней технїки и коцурски привреднїк Синиша Мали, ше за виховйованє младнїкох пауловниї заинтересовал бо бул любопитлїви. О два роки, уж мал достаточно искуства же би зоз гобия направел успишни бизнис. Єдна з причинох прецо их виховює то и еколоґия, ожелєньованє околїска

Д

вацецрочни Синиша ше за древо пауловнию зацикавел праве пре єй прикмети – швидки рост и широку примену. Як толкує, одмалючка любел заградкарство и вше сцел мац дацо посадзене. Надумал випробовац же як то будзе кед вон засадзи пауловнию. _ Прейґ интернету купел сом нє вельке число младнїкох, и похопел сом же наисце швидко рошню. Як сом ше намагал же би ми дали добри резултати, так сом вше вецей читал о нїх и преучовал їх продукцию. З початку ми нє так ишло, алє ми чорт нє дал мира, та сом пробовал ознова, виправяюци гришки у продукциї и на концу ми ше удало – толкує Синиша. ПРОДУКОВАНЄ З НАШЕНЯ НЄ ЧЕЖКО Продукция пауловниї зоз нашеня, як гвари Синиша, нє така чежка. Нашенє ше шеє початком рока до тацнох. Пресади ше залїва, а зиду после пейц до седем днї, а пресадзовац мож после трицец дньох. Потим ше пресади садзи до дзирох у хторих глїна нє збита и до хторей добре положиц даяки гной, як и єдну печарку, хтора жиє у симбиози зоз кореньом. Пресадзовац мож од яри после мразох, та аж по авґуст, понеже древо, и кед ше го позно влєце посадзи, вирошнє и до метер и пол. Посадзени пресади тре-

ба досц залївац, алє нє превельо кед єст досц дижджу, а потребне их и прикармйовац. Синиша совити и препоруки за продукцию находзи на интернету. Там пренашол и продуковательох нашеня зоз Китаю, од хторих купує сертификоване нашенє. Пресади пауловниї садзи до пластенїкох хтори його родичи, хтори ше тиж занїмаю зоз заградкарством, нє хасную, и того року уж випродуковал 5,5 тисячи младнїки од хторих часц пошвидко будзе порихтана за пресадзованє. ПРЕДАВА И ПРЕЙҐ ИНТЕРНЕТА Як пресади, так и єднорочни младнїки Синиша предава прейґ интернету и особнє, а купцом их посила по пошти. Потераз його младнїки єст по цалей Сербиї, и у иножемстве. Того року ше зоз своїма продуктами зявел и на Польопривредним сайме у Новим Садзе. З оглядом на свою розвиту свидомосц о очуваню нашей планети, Синиша обумал проєкт „Посадз древо – зачувай планету” хтори уключовал його бизнис и зоз хторим участвовал и на конкурсу Ерсте банки, „СупЕрсте”, дзе вошол до финала.

– То бул проєкт полєшованя Сербиї. На конкурсу сом зоз тим проєк-

НЄ ТРЕБА ОТАРГОВАЦ ЛЇСЦА Попри шицких совитох хтори дава кед предава младнїки, Синиша гвари же велї нє похопели добре як треба поступац з рошлїну кед ше ю пресадзи, та велїм спрела.

– Кед ше малу пресаду засадзи, вец ше ю наяр одреже два центи над жему. Зоз того малого пнячку вирошню вецей конарчки з хторих ше вибере наймоцнєйши, други ше оламе, а зоз того єдного вирошнє древо. Велї людзе гриша, бо знаю же ше цошка одрезує, а нє знаю точно цо, та єднорочним рошлїном орезую лїсца же би справели коруну, цо ше нє шме робиц. Роздумайце, як ше може розвивац древо хторому ше отарга шицки лїсца? Же би ше справело коруна, мож одламовац лєм тоти дробни желєни конарчки цо ше зявя помедзи лїсцом и стеблом, алє лїсце муши остац – потолковал Синиша.

13. НОВЕМБЕР 2015.

том участвовал зоз ище двома истодумнїками моїх рокох. Циль нам бул здобуц средства, або голєм потримовку же бизме зоз полєшованьом зоз пауловнию ришели велї проблеми як цо то завальованє жеми, шлїзканє терену, вилїви, витри и громади шнїгу. Нажаль, проєкт нє победзел, алє сом з тим участвованьом здобул вельо искуства и контакти з велїма интересантнима людзми, а свою идею витворим гоч лєм з часци, зоз власних средствох – гварел Мали. На тогорочней акциї младих „Дай и ти свою руку” Синиша подаровал коло 300 младнїки за ожелєньованє валалу, а подаровал и заинтересованим валалчаном. Младнїки понукнул и школом у околїску, бо дума же свою идею найлєпше прешири прейґ наймладших, хтори наша будучносц. Сце сотрудзовац и зоз здруженями пчоларох, бо пауловния окреме медоносна, та по єдним гектаре може дац аж и тону меду. Задовольни зоз потерашнїм успихом и зоз продукцию древох як чуварох животного штредку, хтора го душевно виполнює, млади коцурски заградкар далєй планує витвориц ище векшу продукцию младнїкох пауловнийох. Синиша ше наздава же зоз промовованьом своїх идейох будзе уплївовац на свидомосц людзох, и през широко применлїви хасен хтори пауловния понука, голєм дакус ше укаже на значносц очуваня нашей Танита Ходак планети.■

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 22. КУЛТУРНА МАНИФЕСТАЦИЯ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

АФИРМАЦИЯ РУСКЕЙ ЛИТЕРАТУРИ МОЖЛЇВА Госци литературно-музичного вечара були академик Юлиян Тамаш и познати сербски писатель Светислав Басара, як и нашо писательки Агнета Бучко Папгаргаї и Ирина Гарди Ковачевич

Ц

ентрална програма на Двацец другей Културней манифестациї „Костельникова єшень”, отримана першого дня, пияток, 6. новембра вечар, у Руским Керестуре, у Ресторану „Червена ружа” пририхтаним за тоту нагоду, а попри Керестурцох, у публики були и з других наших местох. У присустве авторох и рецензентки представени два нашо нови кнїжки – збирка поезиї Агнети Бучко Папгаргаї „Осце и черешнї” и збирка критикох, оглядох и есейох Ирини Гарди Ковачевич „Галов”, а госци литературно-музичного вечара були академик Юлиян Тамаш и познати сербски писатель Светислав Басара. Модератор програми бул предсидатель Орґанизацийного одбору „Костельниковей єшенї” Микола Шанта, а на самим початку академик Юлиян Тамаш по руски и по сербски пречитал упечатлїву бешеду о Богови, язику и о кнїжки. О спомнутих кнїжкох двох наших доказаних авторкох бешедовала рецензентка виданьох Олена Планчак-Сакач, котра за седму кнїжку, а ше сту по ет ску збирку Агнети Бучко Папгаргаї визначела же то кнїжка по е зиї болю и смутку, з найкрасшима стихами о старо сци у рускей литератури. Авторка на програми и сама прешвечлїво пречитала єдну писню зоз збирки „Осце и черешнї”. Рецензентка похвално оценєла и у нашей литератури нє часте виданє критикох, оглядох и есейох – „Галов” Ирини Гарди Ковачевич, визначуюци же є барз хасновити ориєнтир за руску литературу. Попри о писательох рижних ґенерацийох и їх творох, Гарди Ковачевичова у кнїжки дава и свойо думанє о културних и других збуваньох, та як гварела авторка, то на одредзени способ и „литературно-културна история єдного часу”.

– „Галов” то творча литературна критика, и попри критикох Юлияна Тамаша и Дюру Папгаргая, забера високе ме сто у нашей литератури. Спада ґу успишнєйшим виданьом НВУ „Руске слово” – оценєла Олена

14 РУСКЕ СЛОВО

Планчак-Сакач на централней програми „Ко стельниковей єшенї”. Проф. др Стеван Константинович мал задаток кратше представиц богати литературни опус го сца програми Светислава Басари цо, як гварел, анї кус нє лєгко, бо анї библиоґрафи, та аж анї сам автор, цо вон и потвердзел, нє знаю кельо ма обявени кнїжки и други библиоґрафски єдинки. На програми у Кере стуре поведзене же вецей як 30. Читаюци дзепоєдни виривки з його дїлох, Константинович найвецей бешедовал о Басаровим, першим роману „Фама о бициґлистох”, обявеним 1988. року хтори, по його думаню, предходнїца шицких познєйших шветово популарних романох о рижних тайомних дружтвох. Басара у своїх белетристичних роботох, есейох и колумнох, як поведзене – насампредз з ґроте ску демистификує вельки познати и национални мити, державни орґани, „високу политику”, тайомни дружтва, алє и предвидзує збуваня. Светислав Басара кратко и концизно одвитовал и на дзепоєдни питаня модератора и з публики о терашнєй дружтвеней ситуациї, улоги литератури и писателя, улоги и уплїву поєдинца на терашнї дружтвени девияциї, а бешедоване и о присутносци литературох меншинох, конкретно рускей, у сербскей и шветовей литератури. Госц посовитовал же би ше ю прекладало на сербски бо, як гварел – „драги и дзвери вам нє заварти”. Тот интересантни вечар збогацели нашо познати музичаре – шпивачка Мирослава Даждиу и Мирослав Пап, котри ю провадзел на ґитари. Мирослава Даждиу и на тот завод потвердзела же є одлична шпивачка, тераз з интерпретацию штирох старих руских народних шпиванкох, а у новим, модернєйшим аранжману Мирослава Папа – „Чийо же то конї”, „Мамо моя, мамо”, „Лучка, лучка” и „Бимбора, бимбора”.■ М. Зазуляк 13. НОВЕМБЕР 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 22. КУЛТУРНА МАНИФЕСТАЦИЯ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ДЗЕЦИ НАЙЛЄПШИ КРИТИЧАРЕ У рамикох програмох „Ко стельниковей єшенї” хтори отримани у Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” школяром висших класох свою л и т е р а ту р н у роботу представели редакторка часопиПисателька Мелания Римар су „Заградка” виприповедала прецо пише и писателька за дзеци Мелания Римар и Ксения Лїкар з Миклошевцох. Римарова наглашела свойо причини прецо вецей пише за дзеци, и наглашела же вони щири, та су прето и найлєпши критичаре, а потим пречитала єдну новшу приповедку за тот возрост школярох. Римарова тиж визначела же почала зазберовац руски народни писнї за дзеци, та пречитала и єдну таку писню. Вона тиж поволала школярох же би єй у тим помогли, та ше о тей теми розвило и конструктивне надополньованє з публику. Школяром свою творчосц потим представела Ксения Лїкарова, бешедовала о початкох писаня по руски, гоч єй то нє мацерински язик, и пречитала даскельо писнї зоз збирки „Дуга мойого дзецинства”. Як наглашел одвичательни редактор Микола Шанта НВУ „Руске слово” ю планує видац нарок. У програми участвовала и вокална солистка Ана Римар, а о значеню „Костельниковей єшенї” и чесци же би була отворена праве у керестурскей Школи, бешедовала и єй директорка Хелена Пашо Павлович. М. А.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ҐИМНАЗИЯЛЦОМ ПОНУКНУТА ПОЕЗИЯ Школяром руских оддзелєньох Ґимназиї у рамикох програми „Костельниковей єшенї” представена кнїжка критикох, оглядох и есейох „Галов” Ирини Гарди Ковачевич и три кнїжки поезиї – „Слово Бояна Двокраяна” Владимира Бесерминя, „Осце и черешнї” Агнети Бучко и „Гришка” Асї Папуґа. Спомнути кнїжки кратко представел одвичательни редактор НВУ „Руске слово” Микола Шанта, як и їх рецензенти. Кнїжку критикох „Галов” ґимназиялцом презентовала и сама авторка Ирина Гарди Ковачевичова и наглашела: – Тота вам кнїжка будзе велька помоц кед будзеце писац семинарски роботи, як студентом на нашей Катедри и з других подобних нагодох. О кнїжки Ковачевичовей свойо рецензентски замеркованя школяром пречитала и Олена Планчак-Сакач, та наглашела же тота кнїжка читачом будзе добри ориєнтир у рускей литератури. О поезиї дакедишнього професора керестурскей ґимназиї, тераз покойного, Владимира Бесерминя, хтора обявена у його остатнєй кнїжки писньох „Слово Бояна Двокраяна” пречитана рецензия Каролини Папуґовей. З тей нагоди Микола Шанта пречитал и його писню, „Днїпро – любенє и кресценє”. Вон потим бешедовал и о литературней роботи и поезиї Агнети Бучко, а представел и єй найновшу кнїжку „Осце и черешнї”, хтора обявена по дзешецрочней паузи. У нєпоштредней комуникациї зоз школярами сама авторка им ше представела зоз писню зоз тей збирки „Нє аметис анї жад” и подаровала им символични дарунки. Другу кнїжку „Гришка” младей поетеси Асї Папуґовей, дакедишнєй школярки тей Школи, попри Шанти, зоз виривком своєй рецензиї презентовал и Ваня Дула, а авторка школяром подаровала даскельо свойо стихи и єдну кнїжку. Вона на концу поволала тих цо пишу же би ше одшмелєли свойо твори понукнуц и за обявйованє, бо, по єй словох, лєм так ма смисла и саме творенє. М. Афич

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 22. КУЛТУРНА МАНИФЕСТАЦИЯ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

СЛОВО И МУЗИКА У РУСКЕЙ ДУХОВНОСЦИ Други дзень Културней манифестациї „Костельникова єшень” всоботу, 7. новембра, у Церковней сали у Руским Керестуре отримана музично-литературна програма на хторей представени музични компакт-диск „Керестурски штири дзвони” и три нови кнїжки поезиї наших авторох – „Гришка” Асї Папуґа, „Вселенска черкотка” Миколи Шанти и „Слово Бояна двокраяна” Владимира Бесерминя, у виданю НВУ „Руске слово”

О

ЦД-у, хтори зняти у авґусту того року, на хторим 13 руски и українски народни шпиванки шпива вокални квартет – о. Михайло Малацко, о. Юлиян Рац, о. Янко Колошняї и новосадски дзияк Йовґен Надь, бешедовали сами шпиваче, окрем о. Колошняя, котри жиє у Канади, як и модератор соботовей програми Микола Шанта, хтори визначел же гласи того вокалного квартету наисце як „керестурски штири дзвони”. Спомнути з тей нагоди бешедовали о тим як ше после длугшого часу ознова позберали и одлучели реализовац тот музични ЦД, зняти за єден дзень, хтори видал Дом култури Руски Керестур, а финансовали Парохия св. о. Миколая у Руским Керестуре и о. Янко Колошняї.

– Сцели зме подзелїц з другима тото цо любиме. Вибрали зме шпиванки хтори знаме и тоти хтори нам при шерцу. Компакт диск меланголични, прето же и ми таки народ – гварел о. Малацко, док о. Рац визначел же ше велї людзе питаю прецо зняли народни, а нє духовни шпиванки.

– И ми людзе, и любиме нашу, руску шпиванку. Нє вонка зме з нашей култури, алє праве напроцив – и на нас же бизме ю потриВаня Дула о кнїжки Асї Папуґа мовали – додал о. Рац.

На промоциї ЦД-у „Керестурски штир дзвони” бешедоване як пришло до реализациї после длугшого часу, а знїманє тирвало лєм єден дзень

Тиж так, шпиваче визначели же им у пририхтованю и знїманю ЦД-у вельо помогли Юлиян Рамач Чамо и Мирон Сивч, котри их провадзели на гармоники, а Сивч за тот квартет прилагодзел и аранжмани даскелїх шпиванкох. Числени нащивителє мали нагоду чуц и знїмки шпиванкох зоз ЦД-у, а з гласним аплаузом одреаґовали кед шпиваче наявели же планую зняц и музични компакт диск з колядами. О кнїжки поезиї младей авторки Асї Папуґовей з Керестура бешедовали єй рецензенти Ваня Дула и Олена Планчак-Сакач, котра визначела же видаванє Асйовей кнїжки вшелїяк нє була гришка, гоч збирка так насловена. Дула тиж так наглашел же нїяк нє гришка усудзиц ше писац поезию у нєшкайшим чаше, алє, як гварел, випатра час тот хтори погришни. Ася, котрей то друга обявена кнїжка поезиї, пречитала єдну писню и бешедовала о своєй збирки, а з тей нагоди поволала шицких хтори пишу же би свойо твори и обявйовали.

– Нє треба же би дачийо твори остали у фийовки, лєбо у фолдеру. Же би з нїх цошка настало, муши их дах-

16 РУСКЕ СЛОВО

13. НОВЕМБЕР 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 22. КУЛТУРНА МАНИФЕСТАЦИЯ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ то и пречитац. Велї ше ми питаю же прецо мойо писнї депресивни. Я нє думам же то дацо цо нє добре, бо кажда писня хвилька, а писанє мой „вентил” – додала млада поетеса. Планчак-Сакачова бешедовала и о збирки поезиї Миколи Шанти зоз Коцура „Вселенска черкотка”, чий наслов, як гварела, метафорични и нагадує якиш черчаци глас зоз Вселени, яки чує лєм поета и през стихи жада сообщиц ширшому авдиториюму. Визначела же то и наш руски глас, специфични, кодировани, ориґинални и поета жада зохабиц його шлїд у Вселени.

КОТУЛЬКИ И ҐОМБУЛЇКИ НА ДУГИ ДЗЕЦИНСТВА ШПИВАНКИ ТРЕБА ЗАЧУВАЦ Компакт диск „Керестурски штири дзвони”, прешлей нєдзелї, 8. новембра, представени явносци у сали Св. Отца Миколая при грекокатолїцкей церкви у Новим Садзе. Слово о виданю на хторим зняти стари руски народни шпиванки хтори шпиваю троме паноцове: о. Малацко, о. Колошняї и о. Рац, як и новосадски дзияк Йовґен Надь. О ЦД-у бешедовал Велимир Паплацко, а присутних привитала предсидателька Ради Агнета Маслар. Орґанизатор промоциї, ЦД-а була Културно-просвитна рада при грекокатолїцкей церкви у Новим Садзе.

A.П.

– Микола ше у своєй поезиї шмело зочує зоз правду, глєда єй механїзми иснованя, жада з ню жиц и жада ю гласно сообщиц. Його поезия єдна файта медитациї над космосом, чи чловек може спознац космос, а попри тей теми ту и тема историї и тема функциї слова, язика, рускей бешеди, бо прейґ слова дознаваме, прейґ слова ше освидомюєме – гварела вона. Шанта и сам пречитал даскельо писнї з тей його шестей кнїжки поезиї, а на концу и стихи з кнїжки Владимира Бесерминя „Слово Бояна двокраяна” хтору, як гварел Шанта, Бесерминї писал у остатнїх мешацох свойого живота. На соботовей програми „Костельниковей єшенї” госц бул Мишани хор Дома култури и Катедралней церкви зоз Керестура, хтори одшпивал три духовни и народни шпиванки.■ Мая Зазуляк 13. НОВЕМБЕР 2015.

Тогорочна 22. Културна манифестация „Костельникова єшень” почала пияток, 6. новембра дополадня у Школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре, з представяньом писньох за младши дзеци з двох кнїжкох у рукопису – „Котульки и ґомбульки” Ирини Гарди Ковачевич и „Дуга дзецинства” Ксениї Лїкар з Миклошевцох, з Горватскей. През активну розгварку зоз школярами шицких нїзших класох ОШ, поетеси Ирина Гарди Ковачевич и Ксения Лїкар пречитали по даскельо писнї з будуцих збиркох, хтори НВУ „Руске слово” обяви идуцого року. Ирини Гарди Ковачевич то будзе пията кнїжка за дзеци, Ксениї Лїкаровей перша, а интересантне же Лїкаровей руски язик нє мацерински, алє го барз добре бешедує, так же ше одшмелєла и твориц по руски. Ирина Гарди Ковачевич з тей нагоди визначела и богатство нашого руского язика праве на прикладзе поняцох з наслову єй кнїжки – котульки и ґомбульки – хтори нє маю таки точни одреднїци у сербским язику. Лїкарова гварела же єй то перши наступ з власну поезию пред таким числом публики, а дзеци дзечнє одвитовали и на даскельо загадки хтори им поставяла. На початку програми у голу керестурскей Школи (дзе за цо лєпше провадзенє дзецом хибело озвученє), поетеси, присутних госцох котри участвовали у програмох, дзеци и просвитних роботнїкох привитала директорка Школи Хелена Пашо Павлович, а поетеси представел одвичательни редактор Видавательного оддзелєня „Руского слова” Микола Шанта. На програми виведзена и єдна музична точка, понеже дзецом нашу познату шпиванку „Цихо, цихше, помали” а капела одшпивала Ана Римар з Нового Саду. М. Зазуляк Фотоґрафиї: М. Зазуляк, М. Афич, Лю. Дудаш

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У ЗАВОДЗЕ ЗА КУЛТУРУ ВОЙВОДЯНСКИХ РУСНАЦОХ

Foto: В. Вуячич

Пишe: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

ВИПИТОВАНЄ ДВОСМИСЛОВОСЦИ И ВАРИЯЦИЇ

„Чловек найменєй свой кед бешедує у свойо мено. Дайце му маску и пове вам правду” – гварел Оскар Вайлд, найлєпше дочаровююци улогу хтору маски мали през вики, од давен давна у дружтвеним живоце. Гоч ношенє маскох нєшка присутне углавним на розкошних карневалох, єй значенє и история длугока, а спод маски ше часто скрива идея, а идея одпорна на шицко, та и на кульки

У

ваня швета. Маґийни ритуали Заводзе за културу войвоврачарох за комуникованє зоз дянских Руснацох, пребогами ше вше окончовало под шлого штвартку, 5. новембра, масками, а моци предкох, жиотворена вистава „Маски и вотиньох и богох до става ли жвератка” Милоша Лишанина гевти хтори их ношели. Маски Пифкия. Народзени є у Ужицу, звичайно представяю людзох и попри подобовей уметно сци виволую страхопочитовнає ґу пише и прозу и поезию, а од ношительом маски. Часто ту и того року жиє у Руским Кереподоби животиньох хтори ше стуре. Под час тогорочного зявюю у рамикох рижних обДрамского мемориялу Петра рядох. Ризнича Дядї у Руским КереКед маски спадню, аж теди стуре му була орґанизована Владо Няради видзиме прави твари їх ношивистава маскох. Як гварел директор Заводу мр Серґей Тамаш, привиту- тельох, гварел Няради, а при роботох юци шицких присутних, йому ше тота ви- Милоша Лишанина маска мотив у його става попачела, та ю сцел представиц и пу- подобовим виразу. То його комуникация блики у Новим Садзе. О маскох фахово зоз материялом зоз котрого є направена. бешедовал наш познати уметнїк Владо Ня- А то у основи природни материял, древо котре ро сло и було стварносц нашого ради, хтори урядово и отворел виставу. окруженя и жало сна стварносц яка остала по сле знїщованя природи. Милош ше МАҐИЙНИ РИТУАЛИ намага, наглашел Няради, нє нарушовац Бшедуюци о маскох Лишанина, Владо тот природни циклус, алє хаснує часци Няради гварел же жаданє чловека же би древа хтори нашол у природи и зоз минипременєл свой випатрунок, лєбо же би малну интервенцию твори нови имаґиназдобул надлюдски моци, иснує од наста- тивни швет.

18 РУСКЕ СЛОВО

13. НОВЕМБЕР 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА МАСКИ МАЮ ВЕЦЕЙ ТВАРИ По тим цо сом видзел ту на вистави у Заводзе, здобул сом упечаток же ту слово о рижних субєктох зоз котрима ше уметнїк сходзел, стретал, находзел и преходзел през свой живот. И сами тоти маски, видза ми ше як записани информациї одредзених портретох зоз котрима ше Милош стретал, и коИван Киш три охабели на ньго глїбоки шлїди у мемориї, кажде на свой окремни способ. У биоґрафиї ше спомина же Лишанин и писатель, та так давам предклад „Гаїку поезиї маски” же би кажда тота подоба мала и свой особени писани деталь, шлїд, бо маска сама по себе уж досц мистификована ствар, гоч є творчосц примитивних културох. А з другого боку попатрунок на роботи, бо маски маю вецей твари, може ше условно повесц же автор сам себе указує, односно власни портрети своїх жаданьох и нєвитворених можлївосцох, снох и шицкого того на власней драги живота – гварел нам после отвераня вистави Иван Киш, студент штвартого року на Академиї уметносцох у Новим Садзе, напрям ваярство при проф. Бориславови Шупутови.

– Лишанин врачар материї и припатрача з власним виразом, на нєобични и характеристични способ уводзи до швета ґротески. Попри древа, уметнїк до своїх маскох уклада и часци рижних металох, пластики, платна и скла, як и уж готови дизайновани продукти. Творитель маски дарує духовни моци приказаней подоби и материяла яки хаснує. Вон черпа сущносц древа з о ф о р м й о в а н ь ом його безконєчних конарох. З другого боку, маски припатрачови даваю чувство континуитета, вязи терашньо сци зоз прапочатками часу. Походзаци од формалносцох, вон Автора Милоша Лишанина привитал директор Заводу мр Серґей Тамаш порива патрача же би направел нови, особни асоцияциї. Автор випитує двосмисловосц и прави варияциї. Мож повесц же вон виглєдує дуалитет людскей природи – визначел Няради. МАСКА НОВИ ИМАҐИНАТИВНИ ШВЕТ З вибором, гвари Няради, углавним формалних ришеньох, Милош Лишанин абсорбує традицию и колективне нєсвидоме здогадованє на уметносц. Приказани Мрсимуд, Джибер и Шпиюн, духи и доброго и злого и вимагаю од припатрача же би участвовал у правеню баланса моци, хтори вибиваю зоз прапочатку. Тоти маски, як виложена цалосц, гвари Няради, гуторя нам же Милош и надалєй останє дошлїдни маском як мотиву и преокупировани з ритуалом їх виробку зоз уж препознатлївим рукописом. ■ 13. НОВЕМБEР 2015.

РУСНАЦИ ЗОЗ ШИДУ ГОСЦОВАЛИ У ОСЄКУ

ВЕЧАР ПОЕЗИЇ И ШПИВАНКИ Же сотруднїцтво медзи Руснацами нє муши вше буц на уровню КУД або институцийох, приклад и госцованє ґрупи Руснацох зоз Шиду, хтори прешлей соботи, 7. новембра, були госци КУД „Руснацох” у Осєку у Републики Горватскей. У городзе на Драви на поетско-музичним вечаре госцовали Евґения Данчо, Нада Гарвильчак, Андєлка Михняк, Мирон Джуджар и Владимир Дїтко зоз Шиду. Стретнуце обдумане як презентация поетских творох авторох зоз Сриму, або хтори по походзеню оталь, а домашнї були задлужени за

Госци зоз Шиду читали поезию

красну руску шпиванку, а представели ше и зоз краснима стихами. Госцох привитала Агнетка Балатинац, предсидателька КУД „Руснацох” зоз Осєку, у просторийох Дружтва дзе стретнуце и отримане. Сримци представели поезию и други твори, насампредз, учителя и поети Михайла Ковача, Силвестера Саламона, Ангели Прокоп, Владимира Бесерминя, а тиж и здогадованя на Шид и дзецинство Меланиї Маринкович, хтори призначела у кнїжки „Дац квету живот – Шид у моїм паметаню”. Поетски хвильки були преткани з рускима шпиванками хтори одшпивал хор КУД „Руснацох”, музично их провадзели Томислав Мишир, Зденко Данчо и Мирослав Дїтко. На стретнуцу свойо поетски твори пречитали и домашнї Агнетка Балатинац и Томислав Мишир, а од госцох Мирон Джуджар и Владимир Дїтко. На концу официйней часци стретнуца госци и домашнї вєдно одшпивали шпиванку „Дай нам Боже добри час”. Томислав Мишир Шидяном подаровал свойо два кнїжки поезиї „Красни часи” и „Кед швичка догорює”. После того вєдно ше шпивало руски шпиванки, а догварене же би спомнуте стретнуце и друженє було предлужене и на даяким новим стретнуцу у Шидзе. Д. Р. С.

РУСКЕ СЛОВО 19

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ИДЕЇ ПРЕТОЧЕНИ ДО НАПОЮ

ДЮРДЬОВСКИ ВИСКИ

Пишe: Сандра БАРАНЬ

Шандор Комароми з Петроварадину технолоґ проєктант, хтори ма вецейдеценийне искуство у проєктованю вельких пивнїцох у цалей Войводини, Сербиї, та и реґиону. Алє аж теди кед пошол до пезиї, зоз сином Александром закончел двацец пейц рочни проєкт усовершованя їх „Войводянского вискию”. Пред двома роками, у їх дестилариї у Дюрдьове, урядово почали правиц и предавац дюрдьовски виски Single malt whisky „Two Doves” – Фаховец сом за продукцию пива, а пиво полупродукт у продукциї виския, и праве прето сом пришол на идею продуковац домашнї виски – почина розгварку Шандор Комароми. Вон барз давно почал правиц тот познати напой, алє ше му спочатку нє пачел його смак. З роками го усовершовал. Єден час за свойо потреби правел виски котрому дал мено „Сакис”, а вец, после 25 рокох гвари же тото цо сцел конєчно и достал. Пред двома роками почал предавац виски. МА ПОМОЦ Александер, Шандоров син, нашлїдзел оцову роботу и гвари же ше у тей роботи муши випочитовац одредзени правила, алє

20 РУСКЕ СЛОВО

и фамелийну традицию. З искуства гутори же велї думаю же нє мож справиц добри виски у Сербиї, но вон твердзи иншак.

– Видзи ше ми же даєдни думаю же виски правиме у гумнє, у кадзи и мишаме з вельку древну вареху. Алє, знаже же то нє так. Накадзи зме реґистровали дестилерию, мушели зме випочитовац велї процедури. Випитани и шицки состойки у вискию – гварел Александер и уж з искуства бешедує же ше велїм пачи идея „войводянского виския”, и кед чую за ньго, такой би з нього коштовац. На першим месце им важни квалитет.

– Виски цалком природни, без адитивох и додатей фарби. Його окремна вредносц тота же ма 400 раз менєй метил алкоголу 13. НОВЕМБЕР 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ як даєдна палєнка. То урядови документ котри сом достал зоз Технолоґийного факултету з Нового Саду, дзе ше преверює и провадзи квалитет и стан виския – гварел Шандор. Ґеоґрафске походзенє виския барз важне. Шкотландянє гваря же єст три файти виския, зоз горох, острова, и ровнїни, и же кажди дестилат ма свой специфични смак пре способ пририхтованя сладу. Гоч виски познати напой и у Ирскей, и у Шведскей, гваря же нє ма одредзени реґион же отамаль муши буц пре тото лєбо гевто. Виски мож продуковац там дзе єст материялу – житарки. Векшина популарних странских вискийох у себе ма вецей дестилати, з рижних покраїнох же би ше достало специфичну арому свойого виския. Дюрдьовски виски справени у єденей дестилериї, фарба пошлїдок храстовини, а смак вибрали Шандор и Александер. БОРБА З КОНКУРЕНЦИЮ Комаромово продукую тисяч литри рочно, и пакую до литровей и амбалажи од седем и пол децилитри. Тераз предаваю виски котри „одлєжал” пейц роки, а у планє им предавац и специялни виданя. Ище вше виглєдую, випитую, и видзи ше им же виски ма наисце специфични смак кед одстої седем, або осем роки.

– За младе пиво хаснуєме лєм сировину, слад з ярцу хтори купуєме, храстовину з Фрушкей гори, а дестилат продукуєме и чуваме у Дюрдьове – гварел Александер. Його оцец толкує процес продукциї, алє покус и франтує, та приповеда же як у анґлосаксонскей литератури о продукциї моцних алкоголних напойох пречитал же кажде младе пиво „шнїє же би постало виски док одрошнє”. И оцец и син гваря же векши бриґи у тей роботи нєт, алє им нєправо же єст велїх у Войводини котри тот напой продукую начарно, нє маю реґистровану продукцию, та держави нє плаца акцизу... На тот способ ше з таку конкуренцию ище вше муша „пасовац”. ПОМАЛИ, А СИҐУРНО У роботи ше ґу Шандорови приключел и други син Филип котри ше стара о маркетинґу. Гвари же затераз їх продукт мож купиц у менших специялизованих маркетох и покоштовац у кафичох у Войводини. О тим же яки реакциї же ше виски прави у єдним малим месце, Дюрдьове, Филип гвари же людзе розлично реаґую, векшина позитивно. Добре сотруднїцтво маю зоз локалну Туристичну орґанизацию Општини Жабель, та на даскельо заводи виски представели свой як автентични бренд зоз Дюрдьова.

– Квалитет и цена барз важни же би продукт зажил медзи людзми. Нє понагляме нїґдзе, идземе крочай по крочай, бо нам важне же бизме затримали квалитет. Плануєме прешириц продукцию, алє останє и далєй у автетичним амбиєнту дзе є и тераз – прешвечени Александер.■ (”Руске слово” потримує здрави способ живота и спозорює же конзумованє алкоголу може чкодзиц здравю)

13. НОВЕМБEР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 21

ШМИХ – НЄ ГРИХ

бемб ль -влю куль ґ!

РОК XXXVI НОВЕМБЕР 2015. число 455

Число ушорел: Михайло Симунович

ДОБРЕ ПОХОПЕЛ Судия: „Думам, же кед одшедзице свою кару, вецей ше ту нє будземе видзиц.” Злодїй: „Цо? Озда вас, панє судийо, зоз суду виженю?!”

ВЛА ДИМИР ДУДАШ ИВАНОВ

Х

(Пририхтал Дюра Латяк)

КОМУ НА ЦО ВОЙДЗЕ, А НА ЦО ВИДЗЕ Вона:„Кед хлопови дацо повеш, йому то на єдно ухо войдзе, а на друге видзе.” Вон:„А кед ше гутори жени, єй то на два уха уходзи, а виходзи на – язик!”

ПАТЬ И УЧ ЯК ШЕ ТАРҐУЄ

ториш дзень пришол до нас бачи Ми тро, оцов стар ши брат. Пришол ґу оцови на пораду, а випатра же я му бул потребнєйши як оцец.

– Михалє, ти знаш кельо я роки садзим паприґу, почал сом з першима у валалє. Паприґа ми скоро вше медзи найлєпшима, красота божа, алє у тарґовини найчастейше прейдзем як боси по церню. Кажди рок робим, трапим ше як мазґа, а зоз заробком пойду накупци. Зарекол сом ше же так вецей нє будзем робиц. Знаш цо, купел сом комби, напакуєм до ньго, та и я будзем предавац паприґу тим варощаньом. Нє будзе ме вецей нїхто здзерац – скаржел ше бачи Митро оцови. Розєдзени так вдерел з песцу по столє же аж шолїчки з кафу подскочели. Мой оцец го благал, аж го и похвалєл же як добре зробел кед купел комби. Будзе мац на чим вожиц паприґу до варошу. Тераз будзе сам свой ґазда.

– Так Михалє, алє сом у бриґи же як ше я знайдзем у транспорту у тим вельким варошу. Нє пришол би зо мну твой син Владо, голєм тераз, перши раз? Познєйше ше я уж даяк упутим, сам ю будзем розвожиц шицким варощаньом. Знал сом цо ме чека – на нєдзелю нє годзен сом пойсц на беґель лапац риби. Пришла и тота нєд зеля, лєци комби з паприґу, шорую ше километри. Кед зме сцигли на новосадски пияц, праве ше почало розвидняц. Отворел сом заднї дзвери на комбию и винял два-три мехи з паприґу, най людзе видза яки то квалитет. Паприґа права красота, нїхто на пияцу таку нє мал. „Швидко ми ю попредаме, та вец назад до валалу. Можебуц же ище сцигнєм на беґель раз, два раз заруциц циґонь”, роздумовал сом. Праве у тим пришол ґу нам єден купец.

22 РУСКЕ СЛОВО

– Пошто паприка, узимам све, дютуре. Ево новци – гвари челєднїк и такой ше лапел за бутєлар. Бачи Митро ше почал єднац зоз купцом, алє гевтот барз збива цену. Пробовал ше и я умишац, ша грих предац таку красну паприґу так туньо як му гевтот дава. Ище сом анї нє докончел, а бачи Митро ми оштро одрезал: – Нє мишай ше! Стой ту, пать и уч як ше тарґує – одбрушел ми. Дакус ми було нєправо як вон то зо мну розправел, а вец, рахуєм, ша ма право. То його паприґа, а мнє то анї з кишенки, анї до кишенки. Вошол сом до комбия, накруцел радио, та дримем. Нєодлуга за мну и бачи. У гарсцох трима звязку пенєжи, диґитрон, та рахує, склада динари.

– Добре зме прешли, купел шицку паприґу цо маме у комбию, анї пиячарину нє будземе плациц, идземе такой дому. У ствари, замодлєл ме чловек най дакус причекаме, бо нє ма на чим ю одвесц. Дораз вон ту – гвари ми бачи Митро, а глас му шпива од радосци. Нє сцигли зме анї поєсц бурек, а дотични челєднїк ту з камиончком. „Наш” купец такой ґу комбию, вицагнул мех з паприґу та ю, удян, як хвалї же яка є добра, а таки квалитет, гвари и кошта, та такой дотичному колеґови одредзел и цену – два раз векшу як цо му ми предали. Я и бачи Митро лєм ше спатрали. Гевти двоме швидко потарґовели. Спаковали зме му паприґу до камиончка, та дому. Бачи Митро рахує, набива раз з диґитроном, раз зоз калапом, алє є цихо. Аж кед зме були под Керестуром розказал ми: – Вож просто на Лонґов! Дзечнє сом послухал. Док зме на Лонґове хлїпали смачни рибов паприґаш, порадзене: о тарґовини з паприґу на новосадским пияцу нїкому нїч. Пристал сом же о тим нїкому нє виволам, поготов андї Марї.

ЧЕЖКА ХОРОТА Сушеда Юла:„Так, так, моя сушедо, ваш покойни лєм так вжал та умар и без чежкей хороти, най му Бог да царство нєбесне...” Сушеда Маря:„Та яке лєм так умар! Намучел ше, сеґинь, досц. Найперше похорел ше на тоту якушик ґрипу, а вец достал запалєнє, а кед ґу ньому пришли ище двоме дохторе, та покойни до тижня Богу душу придал.” (Гумор з „Руских новинох”, (РН ч. 12(322) од 18. марца 1932. р. б. 4 (Весели куцик)

Владимир СЕҐЕДИ

КВАЧКИ З БАЧКИ „БАЧКА ПРЕС” ШВЕТОВО НОВИНИ

Хвалї ше Вербащань Керестурцови: – Брацику, преробело нам у варошу информованє. Концом септембра вишли перши приватни новини „Бачка прес”. Баз су добри, лєм нє знам чи у нїх будзе писац и по руски?

– Нє сиґурни сом, алє сом сиґурни же у нїх будзе писац по велько руски. Вербащанє швето во людзе, а часто знали повесц: „Нас и Русох тристо милиони” – гвари Вербащань.

ВОЖА ЛЮДЗОХ ЯК ЦВИКЛУ

Кампаня цукровей цвикли у цеку, роби ше дзень а ноц. У цукровньох ше кури зоз коминох, алє нє вшадзи. Червинска цукровня роби з полним капацитетом, а жабельска цошка станула. Понеже исти ґазда обидвом цукровньом, тераз велї роботнїки зоз жабельскей цукровнї приходза помогнуц червинскей. Ґаздови туньше превесц роботнїкох як цвиклу.

13. НОВЕМБЕР 2015.

АФОРИЗМИ

Александер САВАНОВИЧ Однєдавна у погранїчних часцох нашей жеми маме нову присловку: прейґ плота, прейґ дрота. *** Кед же раз войдземе до ЕУ, хто зна чи зоз собу нє будземе ношиц и свой плот, як мадярски патент. *** Цала Европа нас хвалї же яки зме гумани и як помагаме вибеженцом. То нїч нє чудне, ша то перши вибеженци цо потераз пришли, а нє рахую ту занавше остац.

ПРЕЙҐ ПЛОТА, ПРЕЙҐ ДРОТА *** Ми вибеженцох можеме розумиц же пошли зоз своєй держави. Нє розумиме сами себе же зме у нашей остали. *** Док зме були под санкциями, требали нам визи за путованє до Мадярскей. Тераз нам попри пасоша нєобходни и цвик-цанґли.

ЗОЗ ПОШТАРОВЕЙ ТОРБИ

Я

КАНДУР ФИФИ

Фото: В. Вуячич

кошик пред концом лєтнїх одпочивкох, пришол наш син Янко и нєвеста Моника до нас на валал же би нам поведли же надумали пойсц на морйо до Греческей. Ша гат, идзце кед маце девизи, цо ми маме з тим, чудуєме ше я и моя винчана.

– Алє у варошу остава у квартелю кандур Фифи, та би требал дахто з вас двоїх же би причувал квартель и правел дружтво кандурови – дипломатски нам розказує нєвеста. А, Фифи нє гоч яки кандур, то якашик екстра класа зоз педиґреом... Оначели зме ше я и моя же хто пойдзе, а хто останє дома.

– А, знаже же лєпше да ти пойдзеш. Ша я мам тельо роботи, мушим мерковац на живину, а и спод квоки уж ше наджубую мали курчатка. Ти им шора нє будзеш знац. Лєм ти идз – гвари прешвецуюцо моя. Ша, кед сом себе роздумал, лєпше будзе правиц дружтво Фифийови, як допатрац живину на тей горучави. Зоз Фифийом зме ше добре складали. Кед мал потребу за нужду, вон лєм змравчал, а я му поотверал шицки дзвери, аж до купатила дзе стала пластична тепшичка зоз писком. Фифи кед ше там випораєл, шицко дискретно загребал.

13. НОВЕМБЕР 2015.

Днї преходзели, мнє уж допило патриц телевизор, а и читац новинки. Надумал я прешпацирац Фифия. Вжал я тот ременьчок цо Моника на нїм тиж шпацирала Фифия. Пошли зме до парку, оглядам ше лїво-право, а нє патрим же опрез нас вочи иду троме челєднїки зоз велькима псами, боксерами. Кед пришли блїжей ґу нам, Фифи ше так злєкол, шерсц ше му двигла, наїжел ше як їж, засичал на боксера и у даскелїх скокох нашол ше на древе и зоз конара на конар, алє ше нараз зошлїснул. Я тримам у рук ременьчок, а вон виши у воздуху, обешел ше. Вищирел очи, вивалєл язик... Я себе подумал – „з тобу готове... Алє, цо будзе зо мну. Ша, нєве ста ме виплаши аж до Туркох.” Заслупнул сом од страху. У тим чуєм єдного з тих трох челєднїкох: – Деда, нема проблема, ми чемо да ґа скинемо! Видрапали ше на древо и дали ми кандура до наручa. Я з нїм такой скоком дому, до квартелю, док є ище цепли, гоч бидно випатрал... Уложел сом го на його желєни блишови заглавчок. Думам себе, кед маш скончиц, сконч як ше тому спада на своїм заглавчку. Ютре-дзень кандур пришол ґу себе. Шицко ишло по старим. О даскельо днї врацели ше нашо зоз Греческей. Радосц велька. Нєвеста ше ми пита же чи ту було шицко як треба. Ша знаже же було, потвердзуєм, алє нєвеста як нєверни Тома, обачела: – А, цо же Фифийова шерсц така як да змокнул, а и каправи є? А, я як зоз пушки такой одвитовал: – Та, хторишик дзень наишол запор, а вон остал на тераси, та змокол. А, себе думам: „нєвесто моя да ти знаш яку ми трауму прежили. То ми лєм двоме знаме.” Шицко ше закончело як-так. Алє, єдно знам же и я закончел зоз кандуром. Нарок моя винчана будзе чувац Фифия. Дюра Салонтаї, дакедишнї поштар коцурски

РУСКЕ СЛОВО 23

МОЗАЇК ДАРЯН БЕЛАК, АТЛЕТИЧАР У

БЕГАНЄ ЯК КАЖДОДНЬОВОСЦ Пише: Ана РИМАР

З

Дарян Белак зоз Руского Керестура тренира атлетику од основней школи. Ходзел на велї змаганя и ма вельо медалї и погари. На початку тренирал у Атлетским клубу „Русин”, а уж два роки тренира у Атлетским клубу „Войводина” у Новим Садзе

а його одлуку же будзе тренирац атлетику заслужна Саня Тиркайла, наставнїца физичного и тренер у Атлетским клубу „Русин”, кед го после улїчного змаганя у Зомборе, на хторим Дарян бул перши, поволала же би

За напредованє найважнєйша мотивация

постал член Клубу. То було у маю 2010. року, а теди Дарян ище тренирал фодбал и нє думал же ше так озбильно пошвеци спорту. Почал тренирац атлетику, пририхтовац ше озбильнєйше за змаганя и видзел же є у тим спорту успишни. Вше ше зоз змаганьох врацал з даєдним з перших трох местох, бул вше мотивованши и жадал вше баржей напредовац.

ЗМАГАЦ ШЕ САМ ЗОЗ СОБУ Же би ше у даєдней обласци напредовало, муши ше буц барз мотивовани. Аж кед видзел же є на змаганьох медзи найлєпшима, похопел же то талант хтори треба розвивац и сцел буц вше лєпши. − Змаганя ме мотивовали же бим бул ище успишнєйши. Нїґда сом ше нє намагал буц лєпши од товаришох з Клубу хтори зо мну ходзели на

24 РУСКЕ СЛОВО

змаганя, алє сом вше сцел буц лєпши од самого себе, од того яки сом бул на прешлим змаганю. Думам же то барз важне, бо так нїкого нє доживюєце як конкуренцию, алє єдни других потримуєце − гвари Дарян. Вон ма коло двацец змаганя до рока, а наймилши му медалї зоз державних змаганьох. Мило му же дзекуюци атлетики бул у велїх варошох у Сербиї, а наздава ше же ше дараз будзе змагац и у иножемстве. Одкеди є школяр у штреднєй Транспортней школи „Пинки” у Новим Садзе, тренира у Атлетским клубу „Войводина”. − Уж два роки тренирам у АК „Войводина” дзе ми тренер Ференц Камаси хтори ме и поволал же бим тренирал при ньому, бо ме уж обачел на даєдних змаганьох. Условия за трениранє вельо лєпши як у Керестуре, бо маме и опремену салу за жиму, а влєце часто тренираме на кею, на дражкох за беганє. Тераз ше змагам у беганю на 400 и 800 метери − гвари вон. Белак тренира кажди дзень окрем нєдзелї, бо то, як гвари, дзень кед ше одпочива. През тидзень тренира у Новим Садзе, а соботами з оцом у

Руским Керестуре. Найвекшу потримовку ма праве од родичох и брата. − Тренер ми пияток вше пове як треба же бим вежбал соботу, та ми вец оцец помага. Тренинґи ми вше иншаки. Дараз бегам ткв. „длужини”, а то значи же мушим пребегнуц 8, або 10 километери, дараз мам „деоници”, дзе бегам 10 раз по 200, або 4 раз по 600 метери, а єст ище даскельо файти тренинґох. Кед бим вше мал исти тренинґ, верим же би ми допило, бо так вше мам дацо нове, давам шицко од себе, та сом вец вше добре порихтани за змаганє − толкує Белак.

НЄ ШМЕ ШЕ ВИСЦ ЗОЗ КОНДИЦИЇ Лєто за Даряна значи лєм одпочивок од школи, бо тренирац нє престава. − Тренинґи часц мойого живота и дзекуюци им, дзень ми вше виполнєни, окреме кед тирва школски рок, алє и влєце. Влєце, кед сом у Керестуре, тренирам так як кед сом у Новим Садзе. Кажди дзень ше на телефон догварям зоз тренером же цо мам робиц, так же цали рок отримуєм кондицию. Раз кед ше 13. НОВЕМБЕР 2015.

МОЗАЇК АК „ВОЙВОДИНА”

Саня Тиркайла го уведла до швета атлетики

престанє тренирац, чежко ше врациц до форми. Нєдавно сом покалїчел ногу на єдним змаганю, бо сом ше нє досц зограл. Нє могол сом тренирац мешац, а нє могол сом ше анї змагац на єдним змаганю. Тото ище нє таке страшне, гоч правда же после паузи тренинґи, нє таки як обично. Алє кед ше прави длугшу паузу, вец тренинґи таки як кед ше першираз стретаце з атлетику и беганьом − наглашує Дарян. Гоч гвари же нєдзеля дзень кед ше одпочива, часто ше случує же змаганя праве внєдзелю. Так було внєдзелю, 8. новембра того року, кед на 39. „Єшеньским кросу Партизану” у Беоґрадзе, у катеґориї младших юниорох завжал перше место у обегованю на 2 000 метери. − Нє участвуєм часто на кросох, а на тот крос сом ше приявел прето же сом сцел видзиц кельо мам моци и кондициї, так же тото за мнє була єдна файта тренинґу. Вообще сом нє обчековал же будзем перши! − заключує Дарян Белак. ■ 13. НOВЕМБЕР 2015.

АНКЕТА

ПРЕПОРУЧУЄМ КНЇЖКУ Андреа Новак (21), Коцур Видвоєла бим кнїжку зоз облаци популарней психолоґиї − „Moц подсвидомосци” („Моћ подсвести”) од автора Джозефа Марфия, по моїм думаню найлєпшу кнїжку у котрей мож дознац кельо мало треба за щесце, здравє и успих. През тоту кнїжку мож упознац себе, а тиж так и других людзох. То безчасова кнїжка котра пременєла мой способ роздумованя, як и сам цек мойого живота, а наздавам ше же и другим пременї. Михаел Рамач (24), Руски Керестур Кнїжка хтора охабела моцни упечаток на мнє праве „Автостоперски водзач през ґалаксию” („Аутостоперски водич кроз галаксију”), хтору написал Даґлас Адамс, а жанр наукова фантастика. Людзе вше патра на свойо проблеми як на цошка цо найвекше и найважнєйше, а у кнїжки описане як цала планета Жем скапе за дзешец минути, прето же ше муши направиц свемирска драга през ню. Ту видно же дакеди людски проблеми нє таки вельки. Каждому хто кус „отвореншого” думаня попачи ше тота кнїжка. Лидия Кухар (21), Дюрдьов Препоручуєм кнїжку „Винїмково створи” („Изузетна створења”) од Трейси Шевалиє, у котрей представени портрет замервеней и одпорней природи женского приятельства. Препоручуєм и кнїжку од истей авторки под насловом „Дзивка зоз бисерну миндюшу” („Девојка са бисерном минђушом”). Тиж бим видвоєла и „Тисяч чудесни слунка” („Хиљаду чудесних сунаца”) од Халеда Хосеиниа у хторей ше упознаваме зоз животом у Авґанистану под час войни. Од истого автора препоручуєм и „Ловар шарканьох” („Ловац на змајеве”). Ребека Планчак (18), Руски Керестур Єдна з наймилших кнїжкох ми „Тесла, портрет медзи масками” („Тесла, портрет међу маскама”), у хторей описани живот Николи Тесли. Автор тей кнїжки Владимир Пиштало. Видвоєела бим и кнїжку − „Саров ключ” („Сарин кључ”) хтору написала Татяна де Розне. Любим читац трилери и биоґрафиї, алє нє прескакуєм анї класични жанр. Тимотей Рац (23), Коцур Шицким бим препоручел най пречитаю „Пан персценьох” („Господар прстенова”), дїло хторе написал познати писатель епскей фантастики Джон Роналд Руел Толкин. Думам же би кажде кого интересує наукова фантастика требал пречитац тото дїло, без огляду же єст и филм. У филму нє приказани деталї хтори фантастично описани у кнїжки. За мнє тото дїло єден од способох же би чловек могол розвивац свою мрию и патриц на одредзени ствари зоз другого угла.

НАШО МАСТЕРАНТИ

Мено и презвиско: Марина Хома Датум народзеня и место одрастаня: 11. XII 1989. року, Нови Сад Здобути ступень, обласц: професор – мастер филозофиї Тема мастер роботи и датум мастерованя: „О одношеню знаня и образованя”, мастеровала 4. III 2014. року Основни и мастер студиї: Филозофски факултет, напрям – Филозофия, Универзитет у Новим Садзе Штредня школа: Ґимназия „Лаза Костич”, Нови Сад Роботне место: новинар у рускей редакциї Радио-телевизиї Войводини Язики: руски, сербски, анґлийски Интересованя и гобиї: новинарство, филозофия, метафизика, популарна психолоґия, алтернативна медицина, ґлума – член Клубу уметнїкох Бина – КУБ Нови Сад, мальованє на склу и правенє прикраскох (Фейсбук бок – Staklići i unikati) Плани за будучносц: усовершовац ше у кариєри и уживац у интересованьох

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ЄДЕНАЦЧЛЕНА ТИМКОВА ФАМЕЛИЯ З КОЦУРА

У НЇХ КИРБАЙ КАЖДИ ДЗЕНЬ

Пишe: Танита ХОДАК

На кресцинох наймладшого брацика Давида були осмеро Тимково поцешеня

Нєдзеля – красни и нєзвичайно цепли новемберски дзень. После велькей Служби Божей, у коцурскей церкви на кресцинох зишла ше родзина и Тимкова фамелия. Кресцели хлапчика Давида. То у каждей фамелиї велька подїя, и нїч би нє було таке нєзвичайне, кед би наймладши хлапчик нє бул Миколово и Аново дзевяте дзецко

Е

щи пред дзеветнац роками, кед ше Микола Тимко надумал оженїц з Ану, чи през франту, чи наозай, гуторел єй же сце мац дзешецеро дзеци. Ана му вше у франти одповедла же нє сце мац анї єдно. Та, заш лєм, Микола свойо жаданє з найвекшей часци и витворел, бо нєдавно їх фамелию збогацел ише єден син.

– Нє знам анї сам прецо сом жадал мац таку вельку фамелию. Ана теди нє сцела

Тимково дзеци ... єдно другому по уха

26 РУСКЕ СЛОВО

анї подумац на тельо дзеци, а тераз вона найвецей часу препровадзує зоз нїма, бо я по цали дзень на роботи – почина приповедац Микола, а його супруга потвердзує же старанє о дзецох на нєй. Вона и навари, и випрата дзеци до школи, и дочека их.

– Кед же ше случи дацо важнєйше, лєбо кед ше ми даєдно з дзецох поносує або звери, о велїм, вец, бешедуєм з Миколом. Видзи ше ми же на тот способ дзеци нє правя розлику медзи нами – прешвечена мац Ана. А шицко почало кед ше 1997. року народзел їх перши син Мирослав. О рок и перша дзивочка Анита, вец ознова дзивочка Михаела. Надалєй, фамелию збогацовали лєм синове, Никола два роки познєйше, вец Борис, и Владимир. Пред штирома роками народзел ше Павле, пред двома Иван, а пред нєполнима двома мешацами Давид. О менох, як толкую Тимково, нїґда пред тим нє роздумовали.

– Кажде мено зме здумали, и вше кед могло з дачим повязали. Так, наприклад, Ни13. НОВЕМБЕР 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ кола ноши оцово мено, Анитово блїзке мойому, Павле ше народзел на швето Петра и Павла, а так и Михаела на Михала. Давидови мено дал наш найстарши син Мирослав – толкує Ана. Кед чую же кельо Тимково маю дзеци, велї мацери нєсподзивани. Чудую ше, бо вони анї зоз двоїма нє можу висц украй

ПОЛНЕ ОБИСЦЕ Кед чую же кельо Тимково маю дзеци, велї мацери нєсподзивани. Чудую ше, бо вони анї зоз двоїма нє можу висц украй, а дзе же аж зоз дзевецерима. Микола припознава же вецей раз нєлєгко, и же Ана, заш лєм авторитет у обисцу, и праве єй слово остатнє.

– Маме потримовку од фамелиї, алє од початку зме патрели же бизме ше сами виборели зоз шицким цо живот ноши у такей велькей фамелиї. Нє мали зме векши проблеми, або почежкосци. Шицки дзеци здрави, и то нам найважнєйше, а о другим ше вше медзи собу порадзиме. Дзеци як дзеци, любя ше бавиц, а вше маю и зоз ким, так же им нїґда нє допито. Вец и я можем постарчиц шицко поробиц по обисцу – толкує Ана. Тройо Аново и Миколово дзеци уж ходза до штреднїх школох, Мирослав и Анита през тидзень нє дома, а Михаела путує, та є дома кед мацери треба помогнуц примерковац на наймладших.

– На дзивчата, Михаелу и Аниту ше вше мож опрец и знам же буду мерковац на младших, а кед треба вше их причува и Мирослав. Нє задаваме им векши роботи вонка, коло обисца. Углавним шицко кончиме сами, а вони кед самоинициятивно жадаю помогнуц, вше тото потримаме. Тих дньох нам, наприклад, помогли зруцовац кукурицу, и дзеци ше сами лапали до роботи. Нїґда зме ше нє намагали даяк окреме дисциплиновац и воспитовац дзеци, углавним то якош ишло саме од себе. А нє раз сом видзел же кед пойдземе даґдзе, та мойо теди, осмеро, мирнєйши як тамтейши двойо. Знаю ше ми опитац же як так функционуєме? Нє знам” найлєпше одвитовац на тото ” питанє, бо зме ше вше шицки добре надополньовали – бешедує Микола. ИЩЕ ВШЕ ЗМЕ СТАНУЛИ ДО ЄДНОГО АВТА Тимково дзеци добри школяре и нїґда нє було бриґи. Мац помага кед им дацо нєясне, а векшину дзеци сами поконча. Найвекши проблем им були учебнїки.

– Перши шесцеро дзеци до школи ходзели єдно за другим, и вше сом мушел куповац нови учебнїки. Кед закончели єден рок, учебнїки сом чувал, медзитим, исти кнїжки ше нє могло хасновац ознова. З єдней нагоди сом мал барз вельо стари учебнїки наскладани з хторима сом нє знал цо робиц.

13. НОВЕМБEР 2015.

Медзи найстаршим Мирославом и наймладшим Давидом розлика 18 роки

Чкода же так, бо трошки школованя досц драги, пре костиранє, рижни екскурзиї и звонканаставни активносци – скаржи ше Микола. А кед слово о фамелийних путованьох, Тимково вше путовали на єдним авту, та аж и нєшка. Єдно другому пошедаю на руки, та гайд, на драгу.

– Раз зме на авту шицки путовали, и гоч було нє так далєко, обавала сом ше же як то будзе кед нас зопре милиция. А Микола ме радзи же ше о тим будземе старац кед ше таке случи. Но, пошли зме и врацели ше без проблемох, а у авту було видно лєм дзецински глави – памета Ана.

Перши шесцеро дзеци до школи ходзели єдно за другим

НЇҐДА НЄ ПОБАНОВАЛИ У розгварки з Тимковима нє прейдзе длугши час, а же би родичох у бешеди нє претаргнул дзецински глас. Єдни ше сцу дацо опитац, други заш з дасчим похвалїц, бо дацо одкрили, лєбо нашли старе бависко... У нїх як кед би бул Кирбай нє раз рочнє, алє кажди дзень. Но, нїґдзе нє мож обачиц нєзлагоду, и шицким ошмих на твари. Напевно весела и добродзечна Анова и Миколова подоба, допринєсли же би и їх дзеци вирастали праве таки, як цо и вони сами. Тимково толкую же нє знаю як их живот далєй поводзи, та анї тото же чи буду мац и спомнуте дзешате дзецко з початку нашей приповедки. Алє су у єдним сиґурни, же анї у єдней хвильки нє побановали же су така велька фамелия и кажде їх дзецко з радосцу привитали.

– Таки Божи благослов пожадали би зме каждому, кед нє цалком таки як наш, голєм з поли, бо зме прешвечени, як нїґда, же дзеци наисце найвекше богатство.■

”Нїґда зме ше нє намагали даяк окреме дисциплиновац и воспитовац дзеци, углавним то якош ишло саме од себе”

РУСКЕ СЛОВО 27

ДУХОВНИ ЖИВОТ СУЧАСНИ ПИТАНЯ У ПСИХОЛОҐИЇ

ЗАГАДКИ ДОЗРЕТЕЙ ВИРИ Пишe: Мирон ГОРНЯК КУХАР

Без огляду на интелиґенцию, образованє, расу, националносц и вирску припадносц, кажди чловек ма совисц, зоз хтору чувствує и розликує добре и зле. Лєм, психолоґове узвичаєно тримаю же совисц, „супер-еґо”, „над-я”, настава з воспитаньом, наградзованьом, караньом, имитацию и идентификацию, а теолоґове же то глас Бога у нас

Н

а Филозофским факултету у Новим Садзе концом октобра отримане тродньове стретнуце психолоґох зоз Сербиї и иножемства „Сучасни тренди у психолоґиї”, на хторим було слова и о релиґийносци. На отвераню того сходу, ректор Универзитета у Новим Садзе проф. др Душан Николич гварел же наука барз напредовала технїчно, алє источасно маме и вельки тензиї, хтори грожа зоз деструктивносцу. То значи же єст надосц роботи за психолоґох и теми за психолоґийни виглєдованя, як и же потребна морална и етична димензия у науковей роботи.

Учашнїки на медзинародним сходзе психолоґох

ДРУЖТВЕНО ЖАДАНА ИДЕОЛОҐИЯ После розпадованя бувшей Югославиї, на тих просторох звекшана релиґийносц, вона постала дружтвено жадана идеолоґия, алє и нєсподзивано комплексна за дефинованє и виглєдованє. Анализуюци релиґийни идентитет младих у Републики Сербскей, у БиХ, Срдян Душанич, Наташа Шашич и Аня Еракович нє достали когерентни резултати, а маюци у оглядзе и други искуства, заключене же треба и далєй глєдац задоволююце дефинованє и меранє дозретей вири. Уж искусни длугорочни виглєдовач релиґийносци Срдян Душанич гварел же, медзи иншим, проблем же ше у випитованьох достава социялно жадани, „нашминкани” одвити.

ПРОБЛЕМ АВТОРИТАРНОСЦИ На просторох бувшей Югославиї уж децениями виражена авторитарносц (нєкритичне одношенє ґу авторитету, нємилосердносц ґу подредзеним и улїзованє надредзеним), хтора, медзи иншим, виновата за чежки вирско-национални зраженя, як и за насилство на улїци и у фамелиї. Способ образованя уплївує на авторитарносц, хтора, наприклад, по дзепоєдних нових випитованьох, штреднє патрено, менєй виражена при студентох дружтвено-гуманистичних факултетох, як при других студентох.

28 РУСКЕ СЛОВО

– И попри узвичаєних проблемох у виглєдованю, заш лєм доставаме интересантни резултати, як наприклад, же коло 32 одсто випитаних твердза же веря до Бога, алє нє маю довирия до вирских особох – констатовал Душанич.

– Як релиґийни ше вияшнєли 71 одсто младих, 42 одсто нащивюю храми, а вецей як 90 одсто гварели же им релиґийносц важна. Цо ше дотика дожица релиґийного идентитета, 19 одсто одвитовали же „Моя релиґия лєпша як други”, а 59 одсто же релиґия и нация цалком розлични. Душанич заключел же релиґийно дозретши особи отворенши ґу другим релиґийом, алє и же єст ище вельо питаня и загадки на тоти теми. Ґу тому, треба додац и искуства же єст вирски нєедукованих и нєрелиґийних людзох, хтори жию чесно, по совисци, та и чеснєйше як тоти хтори (порядно) ходза на богослуженя. Фаховци теолоґове гваря же ту може буц слово о нєсвидомей (нє)релиґийносци, цо додатно компликує порозуменє того феномену. Без огляду на интелиґенцию, образованє, расу, националносц и вирску припадносц, кажди чловек ма совисц, зоз хтору чувствує и розликує добре и зле. Лєм, психолоґове узвичаєно тримаю же совисц, „супер-еґо”, „над-я”, настава з воспитаньом, наградзованьом, караньом, имитацию и идентификацию, а теолоґове же то глас Бога у нас. БАРЗ ВАЖНА ПОТРИМОВКА У КРИЗИ За релиґийносц важне одношенє ґу животу и шмерци, та поучни и искуства хтори психолоґом на сходзе пренєсол реномировани клинїчар и социялно-психолоґийни аналитичар проф. др Миклош Биро.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ДУХОВНИ ЖИВОТ ХОР ГРЕКОКАТОЛЇЦКЕЙ ЦЕРКВИ У КОЦУРЕ

НОВИ ПИСНЇ ЗА КРАЧУН

На отвераню бул ректор УНС проф. др Душан Николич

Вон ше длуго занїмал зоз преучованьом суициду и спознаньом же то мултиетиолоґийни проблем, з рижнима причинами, хтори ма розлични драги и цеки.

– Шицко то барз зложене и ми нє можеме предвидзиц самозабойство – гварел др Биро. – Як його превенция, найе фикаснєйши центри за интервенованє у кризи. Депре сия може мац психолоґийни причини, а коґнитивна терапия успишно лїчи страх и депре сию з елиминованьом ирационалних прешвеченьох и моцнєньом здравих часцох особи. Любов и пошвеценосц другому вше треба же би були присутни.

По сле мешацa заслуженей павзи, хор грекокатолїцкей церкви Успения Пресвятей Богородици у Коцуре ознова почал проби. Нови репертоар хтори члени хору рихтаю зоз дириґентку Єлену Алексич облапя крачунски писнї.

– Писнї буду на руским лєбо українским язику, а шпиваме на штири гласи, два хлопски и два женски – толкує дириґентка хтора роби и зоз хором „Бачки шпиваче” зоз Вербасу и зоз даскелїма меншима хорами. Нажаль, у хору шпиваю лєм кус вецей як двацец особи цо, як дириґентка Єлена Алексич гвари, мало членох за хор такей файти. Без огляду на мало членох, дириґентка задовольна зоз тим цо хор за кус вецей як рок иснованя посцигнул. Проби хору поряднє ше отримує у церковней сали внєдзелю, после вечаршей Служби Божей, у красней атмосфери. Же би писнї хтори вежбаю були ище богатши, дириґентка и шпиваче поволую и одшмелюю заинтересованих любительох шпиваня же би ше ґу нїм придружели. Т. Ходак

РУХ ФОКОЛАРОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

БУДЗМЕ ЗАЄДНЇЦА

Проф. др Миклош Биро сумировал вецейдеценийни психолоґийни искуства

Стрес и траума длуго присутни на тих подручох и треба мац у оглядзе важносц перцепциї трауми, як ше ю доживює, як ше преценює єй значенє и важносц. Шведкове зме и медзинационалних нєпорозуменьох и зраженьох. Треба повесц же помиренє нацийох нє завиши од траумат ского искуства, алє ту важнєйше промовованє и пе сто ва нє нє на ци о на ли стич них вредно сцох – заключел др Миклош Биро.■ 13. НОВЕМБЕР 2015.

У Руским Керестуре у просторийох Каритасу 1. новембра отримане пополадньове духовне стретнуце на хторим ше преглїбйовало Евхаристию. Стретнуце орґанизовал Рух фоколарох, а учашнїки були зоз Коцура и Руского Керестура. Тему о Евхаристиї отримал керестурски парох о. Михайло Малацко, а свойо духовне шведоченє з присутнима подзелєла Мария Афич.

– Бог дал себе як поживу же би з нас зробел заєднїцу, то його жада-

нє – же би шицки були єдно – наглашел о. Малацко – Будзме учашнїки у тей велькей Божей любови, даруйме себе ближнїм, же би на таки способ тота любов дошла до шицких. Учашнїки о тей теми бешедовали и по ґрупох, а интересантна була и презентация з уметнїцкима малюнками познатих авторох др Йоакима Стрибера о диялоґу. На стретнуцу участвовали и дзеци, хтори ходза на тижньово друженя, зоз танцом и драмску сличку о Тайней вечери, як и млади хтори шпивали сучасни духовни шпиванки. Водителє програми були Снежана и Звонимир Малацково. М. Стрибер

РУСКЕ СЛОВО 29

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 1. новембра 2015. року у своїм 95. року нас зохабела наша мила мац

МЕЛАНА ПЛАНЧАК (1920–2015) з Руского Керестура

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ После чежкей хороти, 1. новембра у своїм 95. року занавше нас зохабела и пошла до вичносци

МЕЛАНА ПЛАНЧАК (1920–2015) з Руского Керестура

Єй подоба нам останє у вичним паметаню. Ожалосцена дзивка Маря, жец Любо и унук Любомир Спочивайце у мире Божим!

Єй мирна подоба нам занавше останє у паметаню. Ожалосцена дзивка Мелана и унука Тяша зоз Любляни Вичная єй памят!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 14. новембра наполнї ше смутни рок як вецей нє з нами наша мила мац, швекра и баба

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 1. новембра 2015. року у своїм 95. року нас нєсподзивано зохабела

АМАЛИЯ РАЦПЕТИ (1926–2014) з Руского Керестура

МЕЛАНА ПЛАНЧАК (1920–2015) з Руского Керестура

Найкрасши памятки на ню чуваю син Владо, нєвеста Оленка, унуки Владко и Мижо Спочивайце у мире Божим!

Єй подоба нам навики останє у паметаню. Ожалосцена дзивка Сена и жец Яков зоз Австралиї Вичная єй памят!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 12. новембра 2015. року наполня ше два роки як нас зохабел наш добри супруг, оцец и дїдо

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. новембра 2015. року наполнєли ше два роки як нас занавше зохабел наш супруг, оцец и дїдо

БОҐОЛЮБ БОШНЯК (1934–2013) з Руского Керестура

ВЛАДИМИР СЕМАН – учитель (1933–2013) з Руского Керестура

З любову и почитованьом памятку на ньго занавше буду чувац супруга Амалия и дзеци Таня и Саша зоз фамелиями Спочивай у мире Божим!

Памятку на тебе з любову и почитованьом чуваю твойо найблїзши: супруга Маря, син Владо, син Сашо зоз супругу Весну и унуки Емина, Ребека и Хана Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 13. новембра 2015. року наполня ше 15 роки як нє з нами наш мили брат и бачи

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. новембра наполнєли ше двацец роки як вецей нє з нами наш мили супруг, оцец, швекор, дїдо и прадїдо

ЗВОНКО МУЧЕНСКИ (1966–2000) з Руского Керестура Анї длуги 15 роки нє висцерали памятки на це, слизи нє пресушели. У швитаньох и змерканьох през думки нам преходзи твоя подоба, погляд и ошмих. Лєм тебе нєт. Памятку на це чува шестра Весна зоз супругом Янком и синами Мирославом и Борисом Спочивай у мире Божим!

30 РУСКЕ СЛОВО

ЛЮБОМИР РУСКОВСКИ (1931–1995) з Руского Керестура Памятку на Вас чуваю супруга Амала, син Любомир зоз супругу Ганчу, син Янко зоз супругу Марчу, унук Деян зоз супругу Катарину, унук Златко, унука Лидия зоз супругом Сашом, унука Тамара, та праунуки Адриан, Адриана, Тияна и Матеа Спочувайце у мире Божим!

13. НОВЕМБЕР 2015.

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. новембра наполнєл ше рок як ше преселєл до вичносци мой мили супруг

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Наполнєли ше штерацец жалосни днї як вецей нє з нами наш мили, добри и вредни супруг, оцец и дїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 15. новембра 2015. року наполня ше штерацец смутни днї як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец, дїдо и швекор

ЮЛИН КИШ (1948–2015) з Вербасу ЯНКО РАЦ (1939–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на його любов и доброту памятку будзе чувац його супруга Ружа Спочивай у мире Божим!

ВЛАДИМИР КОЛОШНЯИ (1930–2015) Вично ожалосцени твойо наймилши: супруга Маґда, син Владимир зоз дзецми Милуном и Мирославу Спочивай у мире Божим!

Нїґда нє будзеш знац як чежко патриц на дзвери през хтори ше вецей нїгда нє врациш. Остали лєм слизи, боль за тобу и нєпохопенє же це вецей нєт. Твойо наймилши: супруга Єлена, дзивки Татяна и Лидия, син Дарко, унучата: Йована, Андрияна, Лука, Дамир, Алекса, Андрей и Иван, жецове Ладислав и Атила и нєвеста Зорица Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. новембра наполнєл ше смутни рок як нас занавше зохабела наша мила мац

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 15. новембра наполнї ше рок як нє з нами наш мили швекор, дїдо и прадїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. новембра 2015. року наполнєл ше чежки и жалосни рок як нас зохабел и пошол до вичносци наш мили супруг, оцец, дїдо, швекор и брат

ЄЛЕНА РУСКОВСКИ народзена Дудаш (1938–2014) з Коцура Зоз почитованьом и любову памятку на ню буду чувац єй синове Владимир и Звонимир Спочивай, мамо, у мире Божим!

ЯКИМ АРВА (1921–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю нєвести, унуки и праунуки Спочивайце у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 13. новембра 2015. року наполня ше два жалосни роки як нас зохабела наша мила супруга, мац, дзивка, шестра и тета

ЕУФЕМИЯ ВУЇЧ народзена Маньош (1964–2013) Час преходзи, а тот час хтори зме препровадзели зоз тобу барз швидко прешол. Нїґда це нє забудзе твой супруг Душан, синове Слободан и Предраґ, мац Мелана, оцец Дюра, шестра Гена зоз дзивчатми Ивану и Александру, та брат Мижо зоз супругу Ґенку и синми Иґором и Дарком Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ На наших милих покойних

ЙОАКИМ ВИНАЇ МАҐДАЛЕНА ВИНАЇ (1930–1987) народзена Варґа з Руского Керестура (1931–2010) Здогадуєме ше велїх хвилькох препровадзених з вами и приповедаме их нашим дзецом. Вично ожалосцени дзивка Ирина и син Владо зоз супругу Марчу зоз дзецми и унуками Спочивайце у мире Божим!

13. НОВЕМБЕР 2015.

ВЛАДИМИР ХРОМИШ (1944–2014) з Вербасу Пошол ши од нас, алє у наших шерцох и думкох занавше оставаш. З любову и почитованьом памятку на ньго буду вично чувац його наймилши: супруга Ксения, син Владимир, дзивка Мария, нєвеста Даяна, жец Драґиша, унуки Неманя, Иґор, Милена, Милан и шестра Мария Дундєрски зоз фамелию СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. новембра наполнєли ше штири роки як вецей нє з нами наш мили супруг, оцец, дїдо и швекор

СИЛВЕСТЕР БЕСЕРМИНЇ (1954–2011) з Коцура

Зоз любову и почитованьом памятку на ньго чуваю супруга Славка и дзивки Силвана, Даниєла, Минка и Сандра зоз фамелиями СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 7. новембра 2015. року наполнєли ше дзешец роки як нас занавше зохабела наша мила мац и баба

Дня 2. септембра 2015. року наполнєли ше двацец штири роки як нас занавше зохабел наш мили оцец и дїдо

СЛАВКА СЕМАН ЙОАКИМ СЕМАН народзена Шовш (1926–1991) (1931–2005) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на нїх чуваю дзивка Марча зоз супругом Владимиром, син Мижо зоз супругу Терезку, унуки Мариянка и Мижо зоз фамелиями и Софийка Спочивайце у мире Божим!

РУСКЕ СЛОВО 31

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 14. новембра наполня ше три смутни роки як вецей нє з нами наш мили син

СЕНКА СЕҐЕДИ (1963–2010) з Руского Керестура

МИЖО (1967–2012) з Руского Керестура Прецо ши нас, мили сину, так вчас зохабел, а бул ши наша надїя за старосц. Нїґда це нє прежаля твойо родичи Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 14. новембра 2015. року наполня ше три роки як нє з нами мой брат

Дня 17. януара 2016. року наполня ше шейсц роки як ше загашел живот моєй шестри

СЕНКА СЕҐЕДИ (1963–2010)

МИХАЙЛО СЕҐЕДИ

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 13. новембра 2015. року наполня ше два жалосни роки як ше преселєл до вичносци наш мили супруг, оцец и дїдо

ЮЛИЯН НАДЬ

IRINA D@UD@AR (1953–2008) narodzena u Ba~incoh z Novogo Sadu Pamytku na wj lxbov i dobrotu zanav{e ~uvax brat Miron zoz suprugu Sonx i dzecmi Vladislavom i Miroslavom zoz fameliymi Spo~ivaj u mire Bo`im!

(1942–2013) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю його наймилши: супруга Натала, дзивка Славка зоз супругом Дюром, дзивка Терезка зоз супругом Жельком и унуки Марина, Наташа, Ясна и унук Матей Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 16. юния наполнєли ше шейсц роки як нє з нами наша мац, баба и прабаба

Дня 11. новембра наполнєл ше рок як нє з нами наш оцец, дїдо и прадїдо

АМАЛИЯ ВИНАЇ ЙОВҐЕН ВИНАЇ народзена Джуня (1925– 2014) (1928–2009) з Руского Керестура Живот найкрасше збуванє за кажду особу, а заш лєм кратко тирва и нараз препаднє. Так ше случело и зоз вами. Остали сце нам у красних памяткох. Вашо: дзивка Амалка и жец Любо Планчаково, дзивка Марча Пристойкова, унука Марча зоз супругом Пиштом Франичово, унука Марча зоз супругом Славком Папуґово, унук Владимир зоз супругу Аниту Пристойково и праунучата Стево, Желько, Андрейка, Славко и Владко Спочивайце у мире Божим!

32 РУСКЕ СЛОВО

Охабела ши нас у вельким смутку, твойо родичи це нє прежаля док жию Спочивай у мире Божим!

BUDZEME PATRIC NA TV VOJVODINA 2 ТВ МАҐАЗИН нєдзеля 15. новембра 2015. на 20 годзин

У Маґазину дознаце як було на роботнї у Заводу за културу войводянских Руснацох, а увидзице и часц атмосфери з програмох „Костельниковей єшенї”. „Тидзень моди” тиж зазначи наша камера, а дознаце и як преславени 30 роки ФК „Бикич” У прилогу з польопривреди будзе слова о швиньох.

(1967–2012)

Мили мой брату, єдней ноци зме ше вєдно народзели, вєдно росли, пошли до Канади, дзе ши и умар. Твойо жаданє було же бим це одпровадзел дому. Памятку на обидвоїх навики буду чувац брат Владо зоз супругу Златку Спочивайце у мире Божим!

NA ZDOGADOVANW Dny 18. novembra 2015. roku {e napolny седем roki yk nas zanav{e zohabela na{a mila {estra i teta

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 17. януара 2016. року наполня ше шейсц смутни роки як пошла до вичносци наша мила

* дзе цо будзе *

РЕПРИЗА ПРЕДСТАВИ РНТ „ВОНА НЄВИНОВАТА” На соботу, 14. новембра, у Руским Керестуре будзе реприза найновшей представи нашого националного театра „Вона нєвиновата” Йовґена Кочиша, у режиї и адаптациї Михайла Зазуляка. Реприза представи Руского народного театру „Петро Ризнич Дядя” на соботу будзе на 20 годзин у Велькей сали Дома култури.

MALI OGLA[KI DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu. Telefon: 063/8238767.

PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri. Tel: 063/8238767 i (025) 58-27-710. *** ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи. 063/440470; 063/102-41-14. *** ПРЕ ДА ВАМ ре за ну ядлїну по спецификациї з пре воже нь ом, куб ни метер 180 евра и лати длужни метер 0,30 евра. Те ле фон: 021/6350–088; 060/6350–088 од 7 до 21 годзин.

13. НОВЕМБЕР 2015.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Ношитель проєкта „Телеком Сербия” а.д., Таковска 2, Беоґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта базней станїци за мобилну телефонию „НС 195, НСУ 195, НСЛ195Дьордя Йовановича”, у улїци Др Дьордя Йовановича число 7, у Новимн Садзе, на катастерскей парцели число 5155, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku na osnovi ~lena 29. pasus 1. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k Republiki Serbi<” ~islo 135/04 i 36/09), obyvxw

OBVISCENW

o prinw{enim ri{eню же ше одбива вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок Проєкта базней станїци мобилней телефониї “НС Новосадска драга” No{itelq prowkta “TELENOR” d.o.o., Novi Beo}rad, Mlade`skih bri}adoh число 90, podnwsol tomu or}anu vimogu za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS Новосадска драга”, у улїци Новосадска драга 88, na katasterskих parcelох ~s: 3484/1, 3484/6, и 3427/9 K.O. Ветерник, Gorod Novi Sad. Posle zaprovadzenogo postupku, Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku dny 5. новембra 2015. roku prinwsla ri{enw ~islo VI-501-1028/15, `e ше одбива вимога за одлучованє о potrebи precenqovanя vpl<vu na `ivotni {tredok.

Z cilqom obviscovany zainteresovanej yvnosci tekst ri{eny obyvxw {e u calosci: Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku, na osnovi ~lena 10 pasus 4. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~s.

135/04 i 36/09), ~lena 192. pasus 1. Zakona o ob|im upravnim postupku (“Slu`beni novini SRX” ~islo 33/97 i 31/01 i “Slu`beni gla{n<k RS” ~islo 30/10) i ~lena 11., 34. i 36. Odluki o Gorodskih upravoh Gorodu Novogo Sadu (“Slu`beni novini Gorodu Novogo Sadu”, ~islo 52/08, 55/09,11/10, 39/10, 60/10 i 69/13), postupaxci po vimogi „Telenor Common Operation” Оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад по овласценю ношителя прowkta “TELENOR” d.o.o. Novi Beo}rad, Mlade`skih bri}adoh 90, za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu zastatogo stanu na `ivotni {tredok prowkta радио baznej stan<ci за mobilnu telefonix “NS Новосадска драга”, prino{i

RI[ENW

Одбива ше вимога ношителя проєкта “TELENOR” d.o.o., Mlade`skih bri}adoh 90 за одлучованє о потреби precenqovanя vpl<vu na `ivotni {tredok за проєкт за базну станїцу мобилней телефониї “NS Новосадска драга”, у улїци Новосадска драга 88, na katasterskих parcelох ~s: 3484/1, 3484/6, и 3427/9 K.O. Ветерник, Gorod Novi Sad.

OBGRUNTOVANW

Подприємство „Telenor Common Operation” оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад по овласценю нo{itelя prowkta “TELENOR” d.o.o. Novi Beo}rad, Mlade`skih bri}adoh 90, podnwsol tomu or}anu vimogu za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS Новосадска драга”, у улїци Новосадска драга 88, na katasterskих parcelох ~s: 3484/1, 3484/6, и 3427/9 K.O. Ветерник, Gorod Novi Sad. Prowkt predvиdzuw postavynw trosektornej antenskej sistemi хтора будзе мац два антени ATR451715 за перши и треци сектор за систему GSM900 и UMTS и єдна антена АТР451704 за други сектор за системи GSM900 и UMTS. Предвидзени азимути антенох за системи GSM900 и UMTS 80 stupn< (сектор 1), 200 ступнї (сектор 2) 300 ступнї (сектор 3). Конфиґурация примодавача базней станїци за систему GSM900 2+2+2 а за UMTS 3+3+3.

Radio baзna stan<ca mobilnej telefoni< “NS Новосадска драга” ma vkupnu efektnu viзarxxcu moc od 570 W за перши сектор за GSM 900, 968 W по секторе, за други сектор за GSM 900, 584 W за треци сектор за GSM 900, 2967 W за перши и треци сектор за UMTS и 3033 W за други сектор за UMTS.

13. НОВЕМБЕР 2015.

ВИНЧОВАНКА ТАНИТИ ХОДАКОВЕЙ винчуєме мастерованє на Факултету технїчних наукох, напрям дизайн. Жадаме єй же би и надалєй шмело крачала през живот. Тета Цецилия Иванова зоз фамелию

U skladze zoz Zakonom o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok o podnw{enej vimogi obviscena yvnosc z ogla{ovanqom u sredstvoh yvnogo informovany i MZ “Ветерник”.

U zoz zakonom predpisanim terminw nw doru~eni dumany zainteresovanih or}anoh, or}anizacijoh i yvnosci.

Zoz ~lenom 144. Zakona o planovanx i vibudovi (“S.G. RS” ~islo 72/09, 81/09, 64/10-Odluka US 24/11, 121/12 42/13-Odluka US i 50/13-Odluka US, 98/13-Odluka US, 132/14 и 145/14) zoz htorim utverdzena okremna fajta obwktoh za htori nw potrebne obezpe~ovac akti kompetentnogo or}anu za vibudov, odnosno akt za okon~ovanw vibudovi, a medzi n<ma i no{a~e antenoh zoz antenami na postoycih budinkoh, dragoh, infrastrukturi i kontejneroh elektroneskej komunikaci<, yk i tipskih kabinetoh baznih stan<coh na odvituxcih no{a~oh, u skladze zoz dumanqom Ministerstva `ivotnogo {tredku, rudarstva i prostornogo planovany ~islo 353-02-01676/2011-02 od 12. xliy 2011. roku, ta no{itelq prowktu nwma obovyzku doru~ic vivod zoz urbanisti~nogo planu lwbo potverdzeni urbanisti~ni prowkt, odnosno akt o urbanisti~nih uslovijoh htori nw star{i od wdnogo roku yk an< idejne ri{enw, lwbo prowkt, lwbo vivod zoz idejnogo prowkta. Ґу наведзеней вимоги ношитель проєкта приложел: Контракт о закупе хтори заключени медзи Александра Ґеґича зоз Нового Сад, улїца Беоґрадска кей 11 и “TELENOR” d.o.o. Novi Beo}rad, Mlade`skih bri}adoh 90, за локацию “NS Новосадска драга”, у улїци Новосадска драга 88, na katasterskих parcelох ~s: 3484/1, 3484/6, и 3427/9 K.O. Ветерник, Gorod Novi Sad, хтору видала Городска управа за урбанизем и квартельни роботи Город Нового Саду, число V-353-857/15 од 23. септембра 2014. року и Фахову оцену обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї “НС Новосадска драга” число звиту 0408/15310МК, htoru virobela akreditovana Laboratoriy Instituta “Ватроґаз” zoz Нового Саду.

Zoz uvidom do dokumentaci< htora doru~ena zoz vimogu, po zaprovadzenim postupku rozpatrany vimogi, tot or}an utverdzel `e {e prowkt nahodzi pod to~ku 12., podto~ku 13. – Telekomunikacijni obwkti mobilnej telefoni< (baznej radio stan<ci) L<stini II Uredbi o utverdzovanx L<stini prowktoh za htori obovyzne precenqovanw vpl<vu i L<stini prowktoh za htori mo` vimagac precenqovanw vpl<vu na `ivotni {tredok (“S.G. RS” ~islo 114/08). Предметна локация базней станїци мобилней телефониї “НС Новосадса драга” опаратера “Теленор ” д.о.о. находзи ше у подручу бивательних зонох у хтори ше особи можу затримац и 24 годзини дньово, та по Правилнїку о жридлох нейонизуюцих визарйованьох од окремноиго интереса, файтох жридлох, способе и периодзе його випитованя (“S.G. RS” ~islo 104/09), подрозумює ше же то зона звекшаней осетеносци; У Фаховей оцени обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї “НС Новосадска драга” дати резултати прерахунку у зони полупречнїка 150 м, кед би базна станїца опаратера “Теленор” робела зоз максималним капацитетом и достати шлїдуюци резултати: На уровню +1,5 м прерахованей моцносци електричного поля за обсяг фреквенцийох радио система GSM900 и UMTS оператора “Теленор”д.о.о нє преходза 10 одсто одвитуюцей референтней гранїчней вредносци. Кед обидва радио системи робя источасно зоз максималним капацитетом, вкупна виложеносц менша од 1 (100 одсто). За обсяг GSM 900 максимална прерахова вредносц виноши 2,16 ± 0,78 V/m. За обсяг UMTS максимална прерахова вредносц виноши 2,21. ±0,79 V/m. На уровню +4,5 м прерахованей моцносци електричного поля за обсяг фреквенцийох радио система GSM900 и UMTS оператора “Tеленор” нє преходза 10

ИНФОРМАТОР

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

одсто одвитуюцей референтней гранїчней вредносци. Кед обидва радио системи робя источасно зоз максималним капацитетом, вкупна виложеносц менша од 1 (100 одсто). За обсяг GSM 900 максимална прерахова вредносц виноши 2,84±1,02 V/m. За обсяг UMTS максимална прерахова вредносц виноши 2,89±1,04 V/m. На уровню +7,5 м прерахованей моцносци електричного поля за обсяг фреквенцийох радио система GSM900 и UMTS оператора “Tеленор” преходза 10 одсто одвитуюцей референтней гранїчней вредносци, алє нє преходза гранїчни вредносци. Кед обидва радио системи робя источасно зоз максималним капацитетом, вкупна виложеносц менша од 1 (100 одсто). За обсяг GSM 900 максимална прерахова вредносц виноши 4,17±1,50 V/m. За обсяг UMTS максимална прерахова вредносц виноши 4,25±1,53V/m. На уровню +10 м прерахованей моцносци електричного поля за обсяг фреквенцийох радио система GSM900 и UMTS оператора “Tеленор” преходза 10 одсто одвитуюцей референтней гранїчней вредносци, алє нє преходза гранїчни вредносци. Кед обидва радио системи робя источасно зоз максималним капацитетом, вкупна виложеносц менша од 1 (100 одсто). За обсяг GSM 900 максимална прерахова вредносц виноши 6,81±2,44 V/m. За обсяг UMTS максимална прерахова вредносц виноши 7,24±2,60 V/m. Тиж так, зоз анализу Фаховей оцени обтерхованя животного штредка, тот орґан видзел же нє зробени прерахунок вредносци поля на шицких уровньох на хторих ше може найсц чловек у окруженю предметней локациї на хторей плановане поставянє базней станїци. После анализи комплетней вимоги, Фаховей оцени обтерхованя животного штредка у локалней зони базней станїци мобилней телефониї “НС Новосадска драга” и обиходзеня локациї, маюци у оглядзе же базна станїца представя континулане жридло зарйованя, же зоз прерахунком достати вредносци поля при максималней роботи базней станїци хтори преходза 20 одсто одвитуюцейреферентней гранїчней вредносци за одредзени фреквенцийни обсяги (обєкт хтори означени у Фаховей оцени обтерхованя 51S), маюци у оглядзе начала защити од нєйонизуюцого визарйованя хтора предвидзена зоз членом 3. пасус 1. точ.

1. и 2. Закона о защити од нєйонизуюцого визарйованя (“Службени глашнїк РС”, число 36/09) и то же кажде нєпотребне викладанє нейонизуюцима визарйованями нє дошлєбодзене як и же ше преценює хасен хтору хаснованє жридла дава дружтву у одношеню на потенциялни ризики наступаня чкодлївого дїйства кед ше хаснує жридло, як и примєнюци началo превенциї и предострожносци (член 9. пасус 1. подточка 2. Закона о защити животного штредку (“Службени глашнїк РС”, число 135/04, 36/09, 36/09 – др. Закон, 72/09 – др. Закон и 43/11 – одлука УС), зоз хторим ше вимага же кажда активносц муши буц планована и запровадзена на способ же медзи иншим представя найменши ризик за людске здравє, Городска управа за защиту животного штредку оценєла поставянє и хаснованє базней станїци “NS Новосадска драга”, у улїци Новосадска драга 88, na katasterskих parcelох ~s: 3484/1, 3484/6, и 3427/9 K.O. Ветерник, Gorod Novi Sad ношителя проєкта “Теленор” д.о.о., Нови Беоґрад, Младежских бриґадох число 90 нє прилаплїве.

Na osnovi gore navedzenogo, ri{ene yk u dispozitive.

Pouka o pravnim l<ku: Prociv togo ri{eny mo`e {e viyvic `alba Pokra<nskomu sekretariytu za urbanizem, budovatelqstvo i za|itu `ivotnogo {tredku u ~a{e 15 dn< od dny primany ri{eny, po tim or}anu.

Zainteresovana yvnosc mo`e viyvic `albu prociv togo ri{eny u ~a{e 15 dn< od dny obyvjovany u sredstvoh yvnogo informovany, po tim or}anu.

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ ТУРНИР У СПОРТСКЕЙ ГАЛИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЛАКОТКА ЗА ЛЮБИТЕЛЬОХ РУКОМЕТУ У керестурскей спортскей гали аж „пращало” од рукомета. Турнири рукометней лиґи уж отримани у Зомборе и Червинки, а после турнира у Руским Керестуре остало ище одбавиц у Приґревици

Л

юбителє рукомету у Руским Керестуре, прешлей соботи, 7. новембра, мали нагоду цали дзень уживац у добрих спортских змаганьох. Од 9 годзин рано, почали змаганя у лиґи младших катеґорийох. Тота лиґа ше бави як турнир, та всоботу бавели: РК „ПИК Приґревица” – РК „Русин”, РК „Зомбор” – РК „Червинка”, РК „Ґрафичар” (Бездан) – РК „ПИК Приґревица”, РК „Зомборелектро” – Зомбор, РК „Червинка” – РК „Ґрафичар” (Бездан). Турнири на хторих участвовали спомнути екипи уж отримани у Зомборе и Червинки, а по сле турнира у Руским Керестуре остало ище одбавиц турнир у Приґревици. На тих турнирох кажда екипа одбави по два знаганя . Пред домашню публику, „Русиново” рукометаше и рукометашки посцигли шлїдуюци резултати: РК „ПИК Приґревица” – РК „Русин” 13:9 (7:4) РУСИН: Мудри, Барна (1), Югик (1), Орос, Варґа (1), Микита, А. Надь (1), Зорич, Тома (4) Д. Надь, Планчак, Андрей Надь (1), Ерделї, Хома. Млади Русиново рукометаше ше нє барз знашли на початку змаганя, та парняки зоз Приґревици лєм отримали розлику у ґолох хтора направена у першим полчасу. РК „Русин” – РК „Зомборелектро” 12:19 (4:9) РУСИН: Мудри, Барна, Югик (3), Орос (2), Варґа (2), Микита, Алексей Надь (2), Зореич, Тома (1), Давид Надь, Планчак, Андрей Надь (2), Ґовля, ЕрделЇ, Ковачевич, З. Планчак. И у тим стретнуцу Зомборци були фаворити. Искуснєйша су и лєпша екипа, скорей су реґистровани як екипа Русина, та заслужено и победзели. Русин аж тей сезони реґистровани у младших катеґорийох.

У вечарших годзинох, у спортскей гали, аж „пукало” од рукомета. Перше бавели дзивчата хтори бавя у Трецей лиґи Сербиї – Срим – Южна Бачка. ЖРК „Русин” – ЖРК „Милетич” 23:21 (12:12) М. Салаґ, Мудри, Л. Сабадош (3), К. Сабадош (2), Н. Надь (5), Макаї, Варґа (5), С. Планчак (5), Н. Салаґ, Роман, М. Малацко (3), В. Планчак. Тренерски тандем Русина Папуґа –Зелич мудро водзел бависко зоз лавки, та госцински з Мошорину звладани. Вони остали на остатнїм месце на таблїчки. Русиново рукометашки побиду вивойовали у другим полчасу з одличним бависком у хторим найлєпша була Кристина Сабадош. У другим змаганю вечара, „Русин” ознова победзел алє тераз то хлапцовска екипа хтора ше змага у Бачкей рукометней лиґи. РК „Русин” – РК „Борац” (Бачки Ґрачац) 29:22 (17:10) У спортскей гали було коло двасто патрачох, судзели Ґлумац и Зорич. Седмерци: Русин 1–1, Борац 4–4. Виключеня: Русин 6, а Борац 10 минути. Бавяч змаганя Дамир Хома. РУСИН: Милинкович, Мудри, Андрей Надь, Папуґа (2), Филип Тома, Самарджич, Боянович (4), Гербут (8), Планчак, Бучко Салаґ (5), Хома (9), Пирожек, Алексей Надь (1). Рукометаше Русина хтори бавя побиднїцку серию змаганьох, лєгко звладали нєзґодну екипу зоз Бачкого Ґрачцу. Русин на заводи мал и дванац ґоли розлики, алє госци на концу зменшали на седем. Госци чежко поднєсли пораженє и ґоли хтори прияли, та було и комични ситуациї на паркету. Очиглядне же отверанє спортскей гали кере стурским спортистом дава резултати, та всоботу, на радосц численей публики, мож було видзиц квалитетни и динамични рукомет. В. Сеґеди

У СРИМЕ ОЗНАЧУЮ ЮВИЛЕЙ

ТРИ ДЕЦЕНИЇ ОФК „БИКИЧ” ОФК „Бикич” означи три децениї иснованя, а тот ювилей возвелїчаю фодбалере ,,Искри” зоз Ґерлахова, места з околїска Бардейова у Словацкей Републики. Вони до Бикичу припутую пияток 13. новембра, а ютредзень на Стадиону ”Стеван Бобаль”, дакедишнього новинара и спортского

34 РУСКЕ СЛОВО

роботнїка, дзекуюци хторому сновани фодбалски клуб, на 14 годзин ше будзе бавиц змаганє помедзи ОФК Бикичом и госцуюцу ,,Искру”. После змаганя, на 17 годзин у Доме култури будзе шветочносц на хторей ше годно здогаднуц на розвой и успихи бикичских фодбалерох од сно-

ваня по нєшкайши днї, а найзаслужнєйши з тей нагоди достаню припознаня. Госци зоз Словацкей на нєдзелю нащивя и значни места у Бикичу и околїску. Вл. Дї.

13. НОВЕМБЕР 2015.

СПОРТ РЕЗУЛТАТИ НАШИХ ФОДБАЛСКИХ КЛУБОХ

СЛАБИ НАСТУП РУСИНА ФК „Липар” – ФК „Русин” 6:1 (4:0)

Липар: стадион ФК „Липар”, патрачох 100. Судия: Киршнер (Зомбор). РУСИН: Ж. Орос, Чапко, Голик (Чизмар), Барна, Й. Гарди, Павлович, Грнчяр (Будински), Я. Кулич (Катона), Дюрич, Бранкович, Б. Орос. Ґол за Русин дал: Чизмар (зоз пеналу). Жовти картони при Русиновцох достали: Я. Кулич и Й. Гарди. Тринасте коло Подручней фодбалскей лиґи Зомбор за Русиновцох було нєщешлїве. Швидко, уж у пиятей минути, прияти перши ґол, их вируцел з бависка. На другим боку, Липар чекал свойо нагоди у першим полчасу и шицки вихасновал. Бавиц други полчас кед домашнї водзи зоз 4:0, чежки задаток. Русин заш лєм дал ґол у 80.

минути зоз оправдано досудзеного пеналу и зменшал резултат на 6:1 цо бул и конєчни резултат того нєщешлївого нєдзельового вилєту до Липару. После одбавеного тринастого кола Русин на трецим месце на таблїчки, а на нєдзелю на Ярашу дочекує екипу ФК ”Омладинац” зоз Дироню. Керестурски фодбалски викенд виратовал Русинов подросток. Внєдзелю, 8. новембра, на керестурским Ярашу бавене змаганє у Подручней лиґи

ИСКРА ПОБЕДЗЕЛА НА ДОМАШНЇМ ТЕРЕНУ

КОЦУР: Искра – Младосц Радосц (Србобран) 3:1 ИСКРА: Ступар, Живкович (Барович), Зарин, Юшкович, Дамир Ґубаш, Ваяґич, Малеш, Малацко (Сталевич), Колєсар (Николич), Дамян Ґубаш, Сердар. Ґоли за Искру: Дамян Ґубаш, Дамир Ґубаш и Зоран Сердар Фодбалере Искри зоз Коцура зазначели ище єдну побиду. У 10. колу Медзиопштинскей лиґи Вербас-Титель-Жабель победзена екипа Младосц Радосц зоз Србобрану. У остатнїм змаганю котре Искра одбавела пред свою публику у єшеньскей полчасци сезони приказане потераз найслабше бависко на домашнїм терену. Правда же резултат 3:1 за Искру то нє указує, и гоч випатра же побида лєгка и рутинска, алє на терену було потребне вельо труду же би боди остали у Коцуре. Госци котри ше лєдво позберали на змаганє були мотивовани и вельо борбенши од домашнїх фодбалерох. Искра нїяк нє могла дойсц до свойого бависка, а фодбалере зоз Србобрану 13. НОВЕМБЕР 2015.

на початку мали даскельо нагоди котри, на щесце, нє вихасновали. И зоз таким бависком Искра заш лєм мала свойо нагоди, та єй бавяче аж и три раз потрафели рамик ґолу. Заш лєм, на одпочивок Искра пошла зоз минималну предносцу, бо Дамян Ґубаш пред конєц першого полчасу, после корнеру, з главу дал перши ґол. У другим полчасу Искра почала кус живше бавиц и у тим периодзе була лєпша на терену. У 60. минути Дамир Ґубаш зоз пеналу звекшал резултат на 2:0 и обезпечел патрачом же би мирно одпатрели остатнї пол годзини змаганя. Кажду сумню коло побиднїка одклонєл Зоран Сердар, котри прешол коло двох бавячох Младосци и рутински звладал ґолмана. После трецого ґолу темпо бависка опаднул, та госци то вихасновали и пред самим концом стретнуца дали почесни ґол. Искра и далєй друга на таблїчки, алє зоз побиду у остатнїм колу процив Обиличу у Вилове могла би на перше место. З. Колєсар

Млади Русиновци” ”

младих катеґорийох фодбалерох, у хторим Русин зоз 3:0 победзел ФК ”Кула”. Два ґоли за Русин дал Стефан Кочиш и єден Матей Саянкович. В. Сеґеди

БАЧКА ЛЄПША ОД ОБИЛИЧА ФК „Обилич” (Змаєво) – ФК „Бачка 1923“ 0:2 (0:1) БАЧКА: Калайджич, Тривунович, Маркович П, Маркович М, Павлов, Пантич, Янкович, Рац, Матич, Круль, Данґубич. У другим полчасу до бависка вошли Чирин, Летич и Мушицки, а вишли Пантич, Рац и Круль. Ґоли за „Бачку” дали: Данґунбич и Чирин. У 10. колу Медзиопштинскей фодбалскей лиґи Вербас-Титель-Жабель, дюрдьовска Бачка на го сцованю у Змаєве побед зела трецопласовани Обилич з 2:0. Фодбалере Бачки од самого початку змачаня бавели офанзивно и сконцентровано, а така тактика дюрдьовскому клубу принєсла ґол уж у 10. минути. По сле акциї у хторей Матич копнул на ґол, лабда ше одбила од процивнїцкого ґолмана, на правим ме сце бул Данґунбич, и дал ґол. Ґол у перших минутох бависка нєсподзивал Обилич, алє ше заш лєм домашня екипа добре бранєла. Бачка пошла на одпочивок з ґолом предно сци, а у другим чаше ше бависко на терену досц пременєло. У другей половки змаганя Обилич почал озбильнєйше нападац, а Бачка пробовала грожиц процивнїцкому ґолу з контранападами. На самим концу змаганя кед ше патрачом видзело же резултат познати, Чирин зоз оддалєно сци коло 16 метери лобовал ґолмана Обиличу и звекшал резултат у 90. минути. По сле тей побиди Бачка и далєй на першим ме сце на таблїчки и ма три боди вецей як другопласована Искра. У складзе зоз систему першенства, Бачка у шлїдуюцим колу будзе мац паузу, а по сле того шлїдзи жимска пауза у лиґи. М. Рамач

РУСКЕ СЛОВО 35

ЄШЕНЬ У ДЮРДЬОВЕ

РОК LXXI ЧИСЛО 45 (3654) НОВИ САД, 13. НОВЕМБЕР 2015. РОКУ

Фото: Михаил Рамач

■ ДАРЯН БЕЛАК – УПАРТИ СПОРТИСТА

Фото: Сандра Барань

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ Войводини и Покраїнским заводом за защиту памятнїкох, поволує читачох новинох „Руске слово” и нащивительох сайта (www.ruskeslovo.com) же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Фотоґрафиї хтори ше будзе обявйовац на сайту и у новинох диґитализовани, а пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/ 548 421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com. Фотоґрафиї ше будзе обявйовац длугши часови период, а на сайту буду пошоровани на окремним месце, так як виходза у новинох.

Фотоґрафия: K006a–0126P

Фотоґрафия: K006a–0125P

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

Фото: Михайло Зазуляк

еб редакция „Руского слова”, у сотруднїцтве зоз Заводом за културу В войводянских Руснацох, Музейом

■ „КОСТЕЛЬНИКОВА ЄШЕНЬ” И БАСАРА