Ruske slovo 11 3620

ПОГАРИ КЕРЕСТУРСКИХ КАРАТИСТОХ

РОК LXXI ЧИСЛО 11 (3620) НОВИ САД, 20. МАРЕЦ 2015. РОКУ

■ ЯК ШЕ КОНТРОЛУЄ

Штерацец роки каратеа у Руским Керестуре и трицец пейц роки Клубу „Русин” охабели глїбоки шлїд у нашим спорту. О їх успихох на окремни способ бешедую освоєни медалї и погари. Барз ше цешиме же маме таких спортистох, а по їх шлїдох рушели и младши. Пред нїма будучносц нашого спорта.

ПОЖИВУ КОТРУ ЄМЕ? ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Лю. Дудаш

Фото: Лю. Дудаш и А. Паланчанин

■ ШТИРИ ДЕЦЕНИЇ КАРАТЕА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ФЕЛЬТОН О НОВИНОХ ПО РУСКИ З НАГОДИ ЮВИЛЕЙОХ

НЄ КЕРЕСТУРСКА, АЛЄ НАЦИОНАЛНА ИНСТИТУЦИЯ Пише: Ивана ДУДАШ, директорка Руского народного театру „Петро Ризнич Дядя”

Руски народни театер „Петро Ризнич Дядя” як аматер- мовани до професийних, финансованє порядних тро-

ски иснує од 1971. року, под тедишню назву Аматерски шкох за роботу єдней такей институциї од националнотеатер „Дядя”, з двома сценами – у Руским Керестуре и го значеня ришели прейґ локалних самоуправох, та тоту Новим Садзе. Под тим меном Театер иснує по 1991. ро- часц финансую општини. За РНТ „П. Р. Дядя”, нажаль, ку, кед назва пременєна до – Руски народни театер „Дя- таке ришенє нє найдзене, гоч було пробованя. дя”, а 2003. року з боку Покраїнского секретарияту за Без огляду на спомнути почежкосци, Театер и далєй културу и Националного совиту Руснацох є трансфор- предлужує свою мисию, а то пестованє театралней твормовани до Руского народного театру „Петро Ризнич Дя- чосци при Руснацох. И з тей нагоди знова треба нагладя”, и як таки и нєшка иснує, и функционує на матичней шиц же РНТ нє керестурска институция, як то даєдни толмача, алє наша национална иституция хтора заступа сцени у Руским Керестуре. Лєм пременовани до професийного, Театер нєшка роби пестованє драмскей творчосци шицких Руснацох. Тиж, як институция у култури, алє го Покраїнски секретарият анї нє гашел, а анї нє ма намиру, роботу драмских аматерских секцийох по наших за културу и явне информованє местох, алє процивно – як нафинансує як здруженє граждаТеатер жада помогнуц и подзвигнуц нох, так же РНТ, на основи кон- театралну творчосц у наших местох ционални театер помага єй отримованє и роботу и прейґ курованя, достава(л) средства за на висши уровень, твореня копродукцийних два проєкти до рока, од милион и а нє гашиц аматерску дїялносц представох з КУД-ами по напол до милион 700 000 динари за ших местох. Остатнї роки з єдну представу. Медзитим, пре мири шпорованя у держави (у чим ше, якошик, вше по- драмскима секциями витворени уж три таки сотруднїцчина з културу и дружтвенима дїялносцами), 2014. року тва – перше з КПД „Карпати” з Вербасу 2013. року, поопредзелєни средства лєм за єден проєкт. За тот рок ше тим з КУД „Жатвa” з Коцура 2014. року, а остатня копротиж конкуровало за два представи, алє ище вше нє по- дукция реализована дзекуюци Националному совиту знати резултати конкурсу спомнутого секретарияту. Ва- Руснацох, котри концом 2014. року опредзелєл 535 000 жне наглашиц же нам Покраїна финансує лєм проєкти – динари за творенє ище єдного проєкту у прешлим року. представи, а нє и порядни трошки функционованя єдней Так настала ище єдна копродукция з КПД „Карпати” з Вербасу зоз вербаско-коцурску ґлумецку екипу (тельо о такей институциї. Други снователь – Национални совит – затераз нє ма тим же РНТ „керестурски”). З таким сотруднїцтвом Теасредства за ришенє стаємного финанованя Театру. Без тер жада помогнуц и подзвигнуц театралну творчосц у стаємних средствох за порядни трошки, Театер подквар- наших местох на висши уровень, а нє гашиц аматерску тельош керестурского Дома култури (цо на одредзени дїялносц, як цо то, нажаль части коментари нєупутених. способ и оправдане, бо дїялносци повязани), алє пре та- Ґу тому, РНТ нїкому анї нє однїма средства, бо пенєж ки обставини и наш єдини школовани режисер тераз нї- хтори достава од покраїнских орґанох наменєни Руснаґдзе нє заняти, а директор Театра свою функцию окон- цом за їх национални театер, а драмски секциї средства чує волонтерски и достава скромне надополнєнє лєм за роботу и надалєй можу доставац (и доставаю) за свопрейґ авторских гонорарох, у складзе зоз законскима йо представи як цо их доставали и пред снованьом РНТ предписанями. Други театри националних меншинох як националного – на основи конкурсох у локалних са(Словацох и Румунох) хтори 2003. року тиж трансфор- моуправох и покраїнских секретариятох. РНТ сполнює ище єден свой задаток – прейґ конкурсох хтори розписує вєдно з другима нашима институциями, дава стимул за творенє нових драмских тесктох по руски, та праве концом януара того року закончени треци таки конкурс, чийо резултати буду познати концом мая. Як и скорей, наградзени тексти би мали буц обявени у часопису „Шветлосц”, а у наиходзацих сезонох и поставени на репертоар Театра. Робота РНТ-а у тим року завиши и од обявйованя резултатох Покраїнского секретарияту за културу и явне информованє, односно за кельо представи ше достанє средства, алє сиґурно же тото опредзелєнє о твореню копродукцийох з драмскима секциями по наших местох, дзе за тото єст моци и условия, будзе єдно з главних и у будуцей роботи нашого националного театру.■

2 РУСКЕ СЛОВО

20. МАРЕЦ 2015.

ЗМИСТ

■ Тижньовнїк 4–5. Приватизация „Радио Шиду” 6–7. Активносци Националного совиту Руснацох

УВОДНЇК Пише: Михал СИМУНОВИЧ заменїк одвичательного редактора

■ Нашо места 8–9. Наша тема – „Битка за породзилїща” у Вербаше 11. Рочна скупштина Церковного одбору у Дюрдьове

■ Економия 12–13. Фаховци за „Руске” – Референтна лаборатория и контрола поживи

■ Култура и просвита 16. Литературни вечар у Шидзе 17. Промоция троязичней моноґрафиї колядох у Коцуре

■ Людзе, роки, живот 18–19. Наш госц – судьба Петра Сивча зоз Пишкуревцох 20–21. Фельтон о новинох по руски з нагоди ювилейох

■ Медзипростор за кафу и виключеня 22–23. Беоґрад чи Керестур на води?

■ Мозаїк 24–25. Мелинда Сопка – студира и бави фодбал у Америки

■ Духовни живот 26–27. Наша тема – Загрожене виходзенє часописа „Дзвони”

■ Информатор

28–30. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 33. Покраїнска секретарка за спорт и младеж нащивела Шид 34–35. Наша тема – Рочнїци каратеа у Руским Керестуре. На насловним боку – На означованю двох ювилейох: 40–рочнїци каратеа и 35–рочнїци од снованя карате клубу „Русин”. Автор фотоґрафиї – Любомир Дудаш Инґе.

ЯКУ ПОЖИВУ ЄМЕ У Батайници у марцу почала робиц Дирекция националней референтней лабораториї за фито-санитaрни випитованя, зоз чим заокружени циклус здравственей безпечносци поживи у Сербиї. Чекали зме на тото вецей як дзешец роки одкеди ЕУ дала за єй опреманє осем милиони евра, алє озда у Сербиї потераз нє було дзеки чи знаня же би вона конєчно почала робиц. Внєдзелю у швеце, а и у нашей жеми означени медзинародни дзень трошительох. З тей нагоди отримани даскельо трибини на котрих констатоване же коло осемдзешат одсто жительох Сербиї нє зна яки трошителє маю права, гоч Закон принєшени прешлей єшенї. Трошителє купую поживу у маркету, на пияцу, у дутяну, а нє знаю цо купели, бо на нєй нєт подполна декларация, же чи, поведзме, шалата пирскана з пестицидами и чи випочитована каренца. Прето мож з причину поставиц питанє: яку єме поживу? Кельо ше власци стараю о здравю своїх гражданох мож спатрац и през дзешецрочне одцагованє отвераня националней лабораториї, гоч нам ЕУ дала пенєж за ню. Тото одцагованє одвитовало нашим вельким продуковательом поживи котру нє могли вивесц пре вельку контролу квалитета на странским тарґовищу, а дома ю попредали, бо нє було квалитетней лабораториї котра би спозорела же у поживи, поведзме, єст вецей отрови як цо предписане. Одвитовало то и увозному лобию, бо вон там туньо купел шкарт поживу и попредал ю у Сербиї по першей цени. Сербия на верху по трошеню пестицидох. Закон о хаснованю пестицидох у Сербиї принєшени 2009. року, алє ище вше у подполносци нє ступел на моц, бо увозни лоби пестицидох оддрилює його применку покля ше нє потроши увежени пестициди, гоч ше векшину з нїх уж давно нє хаснує у розвитих жемох. Власц и компетентни институциї маю обовязку старац ше о народним здравю, на тото нас обовязую и медзинародни конвенциї котри Сербия подписала.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора – Михайло Симунович; редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Мая Зазуляк, Ана Маркович, Иван Сабадош, Танита Ходак * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Лекторка – Ясмина Дюранїн * Подобови редактор – Любомир Сопка * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa 160-923244-82 * Девизни рахунок Raiffeisen BANK a.d. Београд 26 5100000002458904 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Петроварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 300 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

20. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ЗАНЯТИ У РЕҐИОНАЛНИМ „РА ДИО ШИДЗЕ”

НАЙ КАПИТАЛ НЄ БУДЗЕ Пише: Владимир ДЇТКО

Заняти у шидским радию застарани пре свойо роботни места, бо лиценца за кабловску телевизию хтора приноши заробок, будуцому власнїкови будзе интересантнєйша як сама информативна програма. Очуванє програми по руски и словацки тиж под знаком питаня, гоч нови ґазда пейц роки нє може вименїц програмну шему

явиц, так повесц, „хто ґод лєм – У тей хвильки зме „анї на нєбе анї на сце” кед же ма пенєжи. жеми” – фиґуративно описує стан у ЯП Кед уж слово о пенєжу, анї „Радио Шид” пред наявену приватизацию шидска локална самоуправа, Оливера Убавич, одвичательна редакторанї заняти и руководство Радио ка Радио Шиду. Кеди будзе розписани Шиду нє задовольни з виносом тендер за приватизацию у радию нє знаю, на яки преценєни капитал Раалє поцерпанє рошнє як ше приблїжує 1. дия. Институт за економию и юлий по кеди би медиї у Сербиї, хтори пофинансиї зоз Беоґраду шидски тераз нє предани приватному сектору, мурадио преценєл на 1.917.000 шели буц приватизовани. Убавичова, хтодинари, та у Шидзе оценєне же ра и член Вивершного одбору Синдикату кус менєй як два милиони барз новинарох Сербиї, гвари же напартосц мало за реґионални медий. тирва ище од авґуста прешлого року кед Треба надпомнуц же до тей приватизация наОливера Убавич „цени” нє ураховани нєруховисцена. Добре ЕВРОПСКИ ми маєток, понеже локална позна шицки АЛИБИ самоуправа власнїк штвартого аспекти того проОдвичательна редакторка Радио Шиду Оливера Убавич, и пиятого поверху у будинку це су, понеже од хтора и у верху Синдикату новинарох Сербиї, гвари же остадакедишнїх дружтвено-полисамого початку ло ище приватизовац 76 медиї у Сербиї, а под знаком питаня тичних орґанизацийох у Караучаствує на фахо- роботни места коло 4.000 занятих. вих сходох и яв– Кед зме порушовали тему приватизациї медийох, од ком- дьордьовей улїци у самим них розправох дзе петентних у ресорним министерстве аж могло чуц одвит же центре Шиду дзе нєшка проо медийних зако- „так вимага Брисел”. Бешедовали зме з колеґами з Горват- сториї радия. На єдним повернох и приватиза- скей, Македониї и Чарней Гори. У тих державох нє привати- ху змесцени редакция и канциї у тей обласци зовани шицки медиї, алє гевти хтори приватизовани, углав- целариї директора и одвичатебешедовали пред- ним и препадли. Горватска у Европскей униї, а ма и медиї льней редакторки, а на другим студио, технїка и помоцни ставнїки держави хтори нє приватни. студио. З оглядом на тото же и новинарских локална самоуправа снователь радия, аранжман вигодни здруженьох и синдикатох.

– Синдикат новинарох Сербиї процив приватизованя бо ше нє плаци квартелїна. У случаю приватизованя, номедийох, бо ше то потераз у пракси указало як подле ри- ви власнїк би мушел заплациц квартелїну хтору одредзи шенє. Векшина медийох после приватизованя скапали з локална самоуправа, або ше виселїц. Медзитим, по предвидзеним поступку Аґенциї за приетру и загашели ше, а новинаре и други заняти остали без роботи. Наш синдикат прето пред Уставним судом ватизацию, Радио Шид можебуц годно купиц и за менСербиї порушал поступок же би була оценєта уставносц ши пенєж од преценєних двох милионох. Поступок и законїтосц актуалних медийних законох, а тиж и при- предвидзел же початна цена нє шме буц менша од половватизациї хтора би мала буц запровадзена як обовязна. ки преценєней вредносци, а кед же у першим кругу нє Ми ше ище наздаваме же праве Уставни суд оценї же будзе заинтересованих, о 15 днї ше отримує други круг, спомнути закони нє у складзе зоз Уставом и законами – у хторим ше пита лєм трецину початней цени.

– Добре знаме же ше може случиц же цена будзе вельо толкує редакторка Оливера Убавич. нїзша, а тиж так зме свидоми же за будуцого власнїка насампредз прицагуюца лиценца за Кабловско-дистрибуШТИРИ ПИСМА О НАМИРОХ тивни систем (КДС) односно Кабловска телевизия хтора На поволанку Аґенциї за приватизацию, ище вєшенї од предплатнїкох каждого мешаца приноши шумни заропрешлого року сцигли штири писма о намирох, односно бок. Затераз КДС функционує лєм на подручу Шиду, бо о заинтересованосци приватних актерох за приватиза- нє було пенєжи прешириц мрежу на векши валали у опцию Радио Шиду. Гоч Аґенция нє наводзи хто ше прия- штини, алє приноши „швижи пенєж” кажди мешац, а ґу вел, нєурядово мож дознац же заинтересовани власнїк тому ма перспективу же би ше єдного дня преширела на єдней телевизиї, а тиж и троме поєдинци. Медзитим, кед цале подруче. З помоцу кредитох пре хтори ше одрекали тендер за приватизацию будзе розписани, може ше при- заняти у радио Шидзе зме приведли КДС, а випадло же

4 РУСКЕ СЛОВО

20. МАРЕЦ 2015.

ТИЖНЬОВНЇК ПОЦЕРПАЮ ОД ПРИВАТИЗАЦИЇ

ЄДИНИ КРИТЕРИЮМ

тоту инвестицию дахто годзен превжац за дробни пенєж – спозорює Оливера Убавич. Як и у случаю других явних локалних медийох, и о приватизациї радио Шиду почало ше бешедовац ище 2007. року, алє ше початок процесу одкладал скоро по автоматизме, так же на кажди 180 днї писана вимога най ше медий нє предава покля критериюми нє буду яснєйши. То ше теди могло дзекуюци факту же Радио емитує програму и на язикох националних заєднїцох, по руски и по словацки. Таки механїзем ше узвичаєл и функционовал покля влонї нє принєшени нови законски предписаня хтори виключели можлївосц дальшого одцагованя. Ґу тому, локална самоуправа ма право финансовац медий чий є снователь лєм по конєц першого полроча, алє по початок нового рока у статусу приватного подприємства, радио Шид нє може участвовац на општинских конкурсох за проєктне софинансованє информованя. Факт же ше програма на Радио Шиду емитує на трох язикох, пробовала вихасновац и локална самоуправа хтора у януару 2014. року на позарядовей схадзки СО Шид процивенє приватизациї арґументовала з одлїваньом капиталу општини, гашеньом роботних местох и пошлїдкову загроженосцу права на информованє шицких гражданох општини. Мож повесц же праве меншински програми потераз доприношели очуваню того права. На габох Радио Шиду по руски ше емитує два полгодзиново емисиї хтори на програми стреду пополадню и внєдзелю рано, а по словацки пондзелок идзе годзинова програма, а внєдзелю ище пол годзини. Гоч би нови власнїк мал обовязку нє меняц програмну шему найменєй пейц роки, голєм так предписане, єст обаванє же обовязку годно обезвредзиц так же наЛю. Сопка

ЧЕКАЮЦИ ПОДРОСТОК 20. МАРЕЦ 2015.

Евґения Данчо з госцами у студию

приклад, кед слово о емисийох на меншинских язикох у їх термину, будзе емитована лєм музика Руснацох и Словацох, без „живого слова” у етру. Вец би пред законом требало доказовац же чи ше так сполнює право на информованє на меншинских язикох, чи нє. Час хтори би ше так у медзичаше страцел, преходзел би на чкоду слухачох з меншинских националних заєднїцох у тей часци Сриму хторим радио Шид єдини електронски медий. ЧИ РУСКИ ЯЗИК ОСТАНЄ У СРИМСКИМ ЕТРУ Нєшка медий чий снователь СО Шид функционує як Реґионални Радио Шид и з програму „закрива” и Сримску Митровицу. Уж од снованя Радио Шиду 1969. року, програма ше емитує по сербски, руски и по словацки. Од руских новинарох, роками у радию робели Стеван Бобаль з Бикичу и Венямин Бульчик, хтори окрем програми на сербским язику, пририхтовали и водзели емисию по руски После одходу до пензиї Венямина Бульчика, у тей информативней хижи хтора ма 25 занятих, нєшка нєт занятих новинарох Руснацох, алє емисиї по руски нє прервани. Осем роки пририхтує их и водзи Евґения Данчо, а други рок нєдзельову емисию пририхтує Весна Данчелович Дупаль. Обидва у радию робя лєм гонорарно.

– Намагам ше у своїх емисийох слухачох поинформовац, понукнуц совит, пречитац поезию лєбо духовни змист зоз „Дзвонох”, оможлївиц же би чули квалитетни шпиванки и живе слово госцох у студию. Цо ше случи кед же радио будзе приватизовани – увидзиме. Чкода би було за нашу руску заєднїцу на тих просторох кед бизме остали без своєй емисиї. На нашим просторе програми Радио Нового Саду по руски ше досц чежко чую, та ше бешеда по руски чує лєм на шидским радию – гвари Евґения Данчо. Єй слова потвердзую и слухаче. Маґдалена Ґаньто зоз Шиду поряднє провадзи емисиї по руски на Радио Шиду: – Пача ми ше нашо емисиї, бо вше дацо дознам о Руснацох цо ше нє може послухац у програми по сербски. Окреме любим нашо шпиванки, а дараз сом була и госц у програми. Було би велька чкода кед би ше тоти емисиї утаргло. Подобно роздумує и Владимир Ґовля, тиж зоз Шиду хтори нам гварел же програму по руски провадзи прейґ КДС каналу: – И кед же ше радио приватизує, требало би даяк очувац емисиї по руски и словацки. То здобуте право и нє шмело би ше го лєм так утаргнуц.■

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК О МЕНШИНСКИХ ПРАВОХ НА ЛОКАЛНИМ УРОВНЮ

ЩИРА, ЧИ ЛЄМ ДЕКЛАРАТИВНА ПОТРИМОВКА Сход о витворйованю меншинских правох на локалним уровню отримани у Суботици, а место диялоґу випаднул монолоґ, понеже представителє єденац националних совитох за собешеднїкох мали лєм представительох Суботици и Вербасу хтори ше одволали на поволанку

У

мено Мрежи за интеркултуралносц и у сотруднїцтве з Националним совитом Горватох у Сербиї, Центер за виглєдованє етницитету початком марца у Суботици орґанизовал стретнуце представительох националних совитох националних меншинох и локалних самоуправох о їх одношеньох, односно о витворйованю и защити людских и меншинских правох хтори, по законох, обовязни запровадзовац орґани локалних самоуправох. Попри представительох 11 националних совитох националних меншинох и орґанизацийох цивилного дружтва, на стретнуце були поволани и чолнїки 14 войводянских општинох лєбо городох у хторих жию и водза орґанизовани национални живот припаднїки меншинских заєднїцох. Медзитим, на сходзе були лєм представителє Городу Суботица и Општини Вербас, хтору заступал заменїк предсидателя Скупштини општини Виктор Бесерминї, покля з кулскей општини, як општини дзе шедзиска аж двох националних совитох – руского и українского, нє було представительох локалней самоуправи. Прето анї нє чудне же єдно зоз заключеньох тих розгваркох о ускладзованю и применьованю законских и подзаконских актох на локалним уровню, же у Републики Сербиї нєт досц политичней дзеки за ришованє питаньох и проблемох националних меншинох. Ґу тому, як поведзене на сходзе, витворйованє правох меншинох баржей „лєм авзлоґ спрам Европскей униї”, а нє и сущне и конкретне применьованє принєшених реґулативох у тей обласци. НС Руснацох у Суботици представял предсидатель Вивершного одбору Желько Ковач, котри после того сходу гварел же сотруднїцтво општинских орґанох з националнима совитами ґенерално слабе и углавним є декларативне. О тим шведочи и факт же ше нє сходза локални Совити за медзинационални одношеня, а нє цалком ше витворює анї обовязки вязани за службене хаснованє язика и писма на локалним уровню.

– Насампредз то же нєт точно одредзени критериюми за опредзельованє средствох хтори национални заєднїци доставаю у општинох дзе їх язик службени. Так маме ситуациї же суми розлични у општинох и городох, даґдзе су и нєпорядни и опредзелює ше их з часу на час, гоч то законска обовязка локалней самоуправи. На прикладзе кулскей општини сом визначел нєфункционованє совитох за медзинационални одношеня, бо гоч є ту конституовани 2012. року, нє мал анї єдну схадзку. Тиж сом бешедовал и о викладаню наших символох, алє и о проблему же на локалу нашо сонароднїки чежко витворюю право на хаснованє мацеринскей бешеди. Маме случаї же нашо людзе, поведзме у кулским Услужним центре, нє маю з ким бешедовац

6 РУСКЕ СЛОВО

по руски, а так и у других державних установох. Анкета би указала як то було пред 10 роками, а яки стан тераз – гварел Ковач. Кед слово о вименкох актуалного Закона о националних совитох, ище раз наглашена потреба за окремним министерством за национални меншини.

– Кед би ше тераз вирабяло Закон о националних совитох меншинох, то би нє бул хто поробиц, бо держава нє ма ресорне министерство. На другим боку, визначена и важносц цо цеснєйшого медзисобного сотруднїцтва националних совитох у Сербиї, перше пре заєднїцке одредзованє приоритетох значних за меншини, а вец и пре заєднїцке наступанє спрам держави у ришованю предочених проблемох у тей обласци. Но, найважнєйше – витворйовац у пракси поприношени закони – гварел Желько Ковач после сходу у Суботици. На другим боку, заменїк предсидателя СО Вербас Виктор Бесерминї после того сходу гварел же ше Општина Вербас намага добре сотрудзовац з националнима заєднїцами котри жию на єй териториї.

– Општина Вербас, без огляду же є у вельких финансийних проблемох, дава шицко од себе на запровадзованю и отримованю доброго сотруднїцтва з националнима заєднїцами и у їх потримовки. Остатнї таки приклад була преслава Наионалного швета Руснацох, за чию орґанизацию зме рускей националней заєднїци максимално помогли, а так бизме поробели и за кажду другу заєднїцу. Думам же кед помагаме дружтвом хтори ше операю на свой национални совит, з тим помагаме и сотрудзуєме и з тим совитом – гварел Бесерминї, и додал же на схадзки були начати барз вельо теми та, по його думаню, потребне орґанизовац вецей таки сходи и поступнє, єден по єден, ришовац постояци проблеми.

– Першираз сом бул на такей схадзки, кратко ше занїмам з тоту тему и дзечнє сом присуствовал, бо ище раз сцем визначиц же ми у вербаскей општини потримуєме таки сходи пре ришованє проблемох националних меншинох. Прецо було мало представительох локалних самоуправох, нє знам, алє кед ше так постави питанє, виходзи як да з локалних самоуправох унапрямена даяка неґативна енерґия ґу националним меншином, алє я нє здобул таке чувство. – гварел Виктор Бесрминї.■ М. Зазуляк Т. Ходак 20. МАРЕЦ 2015.

ТИЖНЬОВНЇК ДЕЛЕҐАЦИЯ ПАРЛАМЕНТАРНЕЙ СКУПШТИНИ СОВИТУ ЕВРОПИ БУЛА У НОВИМ САДЗЕ

ДОБРИ ЗАКОНИ ПРИМЕНЇЦ У ПРАКСИ Предсидателька Парламентарней скупштини Совиту Европи Ан Брасер прешлого тижня нащивела Скупштину АП Войводини, а у рамикох розгваркох о стану у обласци витворйованя людских и меншинских правох, стретла ше з представителями националних совитох меншинских заєднїцох хтори жию у Сербиї

Н

а сходзе у Новим Садзе були представителє 18 националних совитох зоз цалей держави, цо значи же лєм три меншински заєднїци нє участвовали у розгваркох. Спред Националного совиту Руснацох на сходзе бешедовал заменїк предсидателя Совиту Йовґен Мудри, котри у викладаню у хторим представел войводянских Руснацох визначел же руска заєднїца державу доживює як партнера од хторого обчекує амбиєнт у хторим ше, без препреченьох, можу витворйовац здобути права.

– Думам же би бул погришни приступ кед бизме ше на стретнуцох з европскима делеґациями лєм „поносовали” на державу. Прето сом ше намагал визначиц тото цо добре у обласци охрани наших правох, алє и спозориц дзе наиходзиме на почежкосци кед треба сполнїц тото цо нам закон ґарантує – толкує Йовґен Мудри, и надпомина же исправносц такого приступу потвердзена и з фактом же и други меншински заєднїци, насампредз тоти хтори традицийно жию у АП Войводини, спозорели на исте. По його словох, заєднїцке становиско националних совитох же у АП Войводини процес интеґрованя меншинских заєднїцох до шицких сеґментох дружтва на добрей драги, а успишни и намаганя же би ше очувало идентитет, културу и традицию. Медзитим, же би тоти процеси були лєпши, окрем очуваня уровня здобутих правох потребне злєпшац законски рамик и механїзми финансованя.

– Шицки зме согласни же законска реґулатива у обласци меншинских правох у Републики Сербиї на позарядово високим уровню, у дзепоєдних ситуацийох и понад европских стандардох и искуствох. Алє, проблем з єй имплементованьом у каждодньовим живоце, бо ше указує же закон нє єднак функционални на шицких уровньох власци, од держави, прейґ Покраїни, по локалну само20. МАРЕЦ 2015.

управу дзе ше стретаме з найвекшима почежкосцами – гвари заменїк предсидателя Националного совиту Йовґен Мудри и надпомина же ґенерални проблем за функционованє националних совитох нєшка представя нєпорядни прилїв буджетского пенєжу, без чого нєможлїве стратеґийно плановац. И з тей нагоди, представителє меншинских националних заєднїцох спозорели на нєдоповедзеносц актуалного Закона о националних совитох у обласци природи и компетенцийох меншинскей самоуправи, а окреме же у процедури його пририхтованя национални совити нє були уключени у потребней мири. Як можлїви способ же би держава профиловала яснєйшу „меншинску политику”, ознова повторени предклад же

треба врациц ресорне Министерство за меншински заєднїци. После сходу з представителями националних совитох, предсидателька Парламентарней скупштини Ссовиту Европи Ан Брасер окреме визначела же импресивна витирвалосц з хтору совити приступаю ґу проблематики меншинских правох, як и високи ступень медзисобного сотруднїцтва розличних заєднїцох у тей обласци. По єй словох, Совит Европи вше порихтани помогнуц коло ришованя проблемох у сполньованю меншинских правох. Таке опредзелєнє учашнїки схода у Новим Садзе нє толкую як европске фаворизованє „меншинскей проблематики”, понеже у ЕУ тота обласц припада окремним державним а нє єдинственей политики Униї. Потримовка ше насампредз одноши на факт же полне почитованє началох правней держави и принципох законїтосци, та и у обласци сполньованя меншинских правох, медзи главнима и водзацима темами прегваряцких поглавйох у процесу приступаня Сербиї до Европскей униї.■ Иван Сабадош

РУСКЕ СЛОВО

7

НАШО МЕСТА „БИТКА ЗА ПОРОДЗИЛЇЩА"

ОПРЕМА КОШТА 3,2 МИЛИОНИ Пишу: Ана МАРКОВИЧ Дюра ВИНАЇ

„Битка за породзилїща” Фонда Б92 предлужена и Общим шпиталю „Вербас” придата медицинска опрема – реанимацийни стол, нови ЦТҐ апарат, лєжаци кочик за транспорт пациєнтох, шински аспиратори за беби, амбу маски и друга опрема

О

према кошта вецей як 3,2 милиони динари, а набавена є дзекуюци средством назбераним од опортунитету – одкладаня виновного прешлїдзованя. Придаваню опреми у Вербаше присуствовали представителє Фонда Б92 и тужительства з Нового Саду, Веран Матич и Миряна Пекович.

– Зоз применьованьом гуманитарней орґанизациї, Фонду або явней установи, у условийох кеди виполнєни законски условия, у предходним периодзе уплацена одредзена сума пенєжу, та, и на хасен Фонду Б92. Нєшка зоз задовольством можеме повесц же акция удатна, професийно и дружтвено одвичательно витворена – визначела заменїца Основного явного тужительства у Новим Садзе Миряна Пекович.

КВАЛИТЕТНА ОПРЕМА Предсидатель УО Фонду Б92 Веран Матич виражел задовольство же до 2015. року вошли з першу побиду, а у наступним периодзе ище даскельо породзилїща достаню комплетну медицинску опрему. Тота опрема сциговала сукцесивно, под час цалого 2014. року.

– За нас така донация барз значна, бо условия за жени, алє и сиґурносц занятих вельо лєпши з новима апаратами. Тоти апарати вельо квалитетнєй-

ши як гевти хтори зме потераз мали. Дзепоєдни нам були погубени, та зме достали нови. Барз значне же зме достали єден сучасни кардиотокоґрафски апарат, мали зме их и скорей, алє вони нє мали монитор, так же тераз нє мушиме нєпреривно пущац пантлїку, алє можеМенши породзилїща комфорнєйши, ме провадзиц на могваря др Блаґоє Маркович и др Зорка Ристич нитору беби и контракциї при мацери. Монитор барз главки, так же то за беби вельо лєпзначни и при епидуралних породзе- ше – визначела началнїца Ґинеколоньох, бо ту мац нє чувствує болї и ґийного оддзелєня др Зорка Ристич. мушиме на даяки способ провадзиц моцносц контракцийох и слухац тоПЕТНАЦ ПОРОДЗИЛЇЩА ни беби. Таки ЦТҐ апарат нам хибел. ДОСТАЛИ ОПРЕМУ Тераз тот „полог без болю ” можеме запровадзовац з одредзену сиґурноОкрем Вербасу, нєобходну опрему сцу, бо маме монитор на хторим про- од достали уж дзепоєдни породзилївадзиме чи шицко у шоре. З тей на- ща у Беоґрадзе, Вершцу, Шапцу, годи зме достали и силиконски кало- Ужицу, Пожаревцу, Новим Садзе, ти за вакум породзеня, а потераз зме Панчеве... так же вербаске породзимали метални. Принцип остава цал- лїще петнасте котре достало опрему ком исти, алє силиконски калоти ве- у рамикох акциї Фонду Б92 „Битка льо менєй очкодую поглавє бебовей за беби”.

ШВЕТОВИ ТРЕНД – МЕНШИ ПОРОДЗИЛЇЩА У одношеню на прешли час, значно зменшане число породзеньох у Вербаше. Найвекше число було 1985. року, кед було вецей як 1 500 пологи. Од того року ше лєм зменшовало и тераз то коло 600 до рока, а каждого року их єст вше менєй. Влонї у Вербаше були 603 породзеня, а народзени 607 беби.

– Прешлого року, док зме нє мали стално дежурного педиятра, число породзеньох було додатно зменшане, бо значне число женох одходзело до Нового Саду. До Вербасу ґравитую найвецей з Малого Идьошу, Бачкей Паланки, дакус з Бечею, Кули, Вербасу, Србобрану. Думам же комфорнєйше и сиґурнєйше породзиш ше у меншим шпиталю, дзе єст менєй можлївосци достац интрахоспитални инфекциї. Ми у Вербаше у остатнїх трох рокох нє мали анї єдну интрахоспиталну инфекцию у породзилїщу. Епидурал у нашим шпиталю функционує дас два роки, алє интензивнєйше у остатнїх пол рока, окреме тераз пре тот нови апарат. Того року уж зме робели 15 епидурали. На концу, шветови тренд мали породзилїща, до 1 000 породзеня рочно, бо су вельо сиґурнєйши як вельки породзилїща. То лєпше и прето же жени длужей оставаю у шпиталю, одходза дому аж кед дойченє уж возпоставене – заключела др Ристич.

З нову опрему сиґурнєйши и мацери и беби

8

РУСКЕ СЛОВО

20. МАРЕЦ 2015.

NA[O MESTA У ВЕРБАШЕ

ДИНАРИ – Окрем апаратох котри олєгчую провадзенє ваготней жени под час пологу, породзилїще достало и єден реанимацийни стол, за нєпоштредну реанимацию новонародзеней беби. Тиж так, и єден инкубатор, а єден инкубатор доновал и Милан Попович з Вершцу. Дзекуюци тим апаратом, звекшана сиґурносц бебох и женох после пологу, цо такой вплївовало на число пологох у нас. За розлику од прешлого року, у януаре того року скоро два раз векше число пологох у нашим шпиталю. Жени з Нового Саду, Бачкей Паланки, Суботици, Бачкей Тополї, пришли ше ту породзиц пре добри условия. Тераз маме шицко од апаратури цо маю и векши породзилїща – гварел педиятар др Блаґоє Маркович.

ПЕДИЯТРИЙСКА СЛУЖБА Дохторка Ристич здогадла и на чежке функционованє педиятрийскей служби початком прешлого року.

– Прешлого року у тим периодзе, у януаре, були зме без дежурствох на педиятрийским оддзелєню, а тераз маме педиятрийску службу хтора роби 24 годзини. Др Маркович стаємно заняти, а дежураю ище три педиятри, так же породзилїще ма 24-годзинове дежурство и педиятра, и ґинеколоґа, цо значи вельку сиґурносц и за положнїци и за новонародзених. То сиґурно єдна з причинох прецо ше число пологох у одношеню на януар прешлого року, звекшало. З новим директором Шпиталю пробуєме тирвацо ришиц стан на педиятриї, же би могло ище лєпше функционовац, бо породзилїще коло два роки нєма свойого неонатолоґа – визначела др Ристич. Од кеди ознова отворене оддзелєнє педиятриї и 24-годзинови надпатрунок, лєм 5 беби хтори мали компликациї у постнаталним периодзе у остатнї пол рока упутени до Нового Саду, а анї єдна беба нє умарла. ■ 20. MАРЕЦ 2015.

БЕЗПЕНЄЖНОСЦ ГАМУЄ РОБОТИ У МЕСНЕЙ ЗАЄДНЇЦИ ШИД

ЧЕКАЮ СРЕДСТВА З ОПШТИНСКЕЙ КАСИ Гоч на схадзки СО Шид, отриманей ище 9. фебруара, прилапени Финансийни план Месней заєднїци Шид за тот рок, котри виноши коло 20,36 милиони динари, потераз тоти средства нє „лєгли” на рахунок Месней заєднїци Яр лєм цо нє почала, а планована тора у длужини вкупно 1 367 метери. главна активносц на вибудови колек- Потераз ше сцигло по фабрику статковей покарми, односно покончени тора атмосферней води.

– Од спомнутей схадзки СО пре- роботи на 457 метери длужини. Як обгрунтує наш собешеднїк, цали шло уж досц часу, а ми плановани средства нє достали. Пре тоту причи- Шид подзелєни на 17 злївни подруча, ну нє можеме войсц до поступку яв- насампредз пре конфиґурацию тереней набавки за вибудов колектора, бо на. З тоту часцу вибудови колектора, нє маме средства и прето нє мож под- було би решене одцеканє дижджовки писац контракт з виводзачом робо- зоз улїцох Янка Веселиновича, Милотох. Тот поступок би мушел благоча- ша Обилича, часц Площи Републики, сово буц запровадзени, бо за його ви- потим Площа ошлєбодзеня, Светозатворенє потребне надосц часу и же ра Марковича, часц Карадьордьовей би нас нє „влапела” єшень – одвитує улїци, Пинкийовей, Филипа Вишнїча, на питанє о планованей роботи Дюри Якшича, Славка Мердановича, др Крсто Куреш, предсидатель Сови- Мирка Бибича, Перици Станковича и Николи Миклоша. ту МЗ Шид. Вон додава же Совит мал схадзку на хторей НЄУШОРЕНИ ЯРКИ винєшена проблематиМесна заєднїца Шид, як у шицки и општини, ка, алє же нїяки кон- маю обовязку ушориц ярки у улїцох за одцеканє кретни одлуки нє при- дижджовки. У Шидзе тот проблем ище векши з нєшени праве прето же оглядом на тото же ярки досц очкодовани (позаше чека кеди општина гребовани у дзепєдних часцох) кед ше покладало преруци пенєж. Спом- ґазну инсталацию. нута инвестиция кошта МЗ Шид влонї ушорела лєм єдну часц правого 14 милиони динари, а бока у Карадьордьовей улїци, а на велїх местох нє слово о предлуженю ро- зробене нїч, та гражданє оправдано револтовани. боти на вибудови колек-

Преградзени ярок у улїци Цара Лазара пре роботи на ґазних инсталацийох

Проблеми зоз финансиями виволани зоз нєвигласованьом нового ме сного самодоприно су за тот период. З оглядом на тото же прешли самодопринос вицекол 31. децем бра 2013. року, а гражданє у фебруаре 2014. року у барз малим чишлє вишли на гласацки ме ста и самодопринос нє вигласани.

– Тераз нашо активносци завиша од средствох хтори до станєме з општинского буджета. Маме пецерих стаємно занятих роботнїкох и їх плаци тиж ше муша обезпечиц з буджета. Окрем того, мушиме финансовац плаценє електрики, комунални и други услуги же би МЗ могла функционовац – забриґовани предсидатель др Крсто Куреш. Вл. Дїтко

РУСКЕ СЛОВО

9

НАШО МЕСТА

МЕСНА ОРҐАНИЗАЦИЯ ИНВАЛИДНИХ И ДРУГИХ ПЕНЗИОНЕРОХ У КОЦУРЕ

ВИТВОРЕЛИ ЦИЛЬ – КУПЕЛИ ХИЖУ

про сториї тей орґанизациї. Про сториї у хторих роками жедлярели нє було їх власни, а сцели мац свойо просториї.

– Хижа хтору зме купели красна и у добрим стану, алє ю потребне адаптовац и прилагодзиц за нашо потреби. Прешлого року нам Нови просториї инвалидних и других пензионерох бул циль купиц Коцура у Главней улїци ю, а того року На рочней Скупштини Ме сней сцеме ю пошориц, же бизме ше моорґанизациї инвалидних и других гли там преселїц и робиц – толкує пензионерох у Коцуре, отриманей Андя Хромиш, предсидателька Орґвсоботу, медзи иншим потвердзене анизациї. Хижа хтора купена наже витварени длугорочни циль Здру- ходзи ше на главней улїчки, прейґ женя – купена хижа у хторей буду драги од терашнїх.

Финансийни средства за хижу пензионере назберали виключно зоз донацийох, а виплацена є з векшей часци у готовим пенєжу, и з єдней часци у углю за огриву. Попри адаптованя своїх нових просторийох, орґанизация у тим року нє занєдзба анї потерашнї порядни активносци як цо то набавка прехрамбених и других продуктох за членох здруженя и других Коцурцох, одходи до нащиви хорим, пририхтованє вилєтох и друженьох. Ме сна орґанизация инвалидних и других пензионерох ма вецей як штиристо членох, од хторих ше єдна часц зишла соботу на Скупштини. Пензионером того вечара дал потримовку и по сланїк у Скупштини Сербиї Момо Чолакович, представителє Општини Вербас и други го сци. По законченю Скупштини, пензионере ше предлужели дружиц на вечери. Т. Ходак

НОВИ КРОЧАЇ У РИШОВАНЮ ВОДИ ЗА ПИЦЕ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

КОНЧИ ШЕ КОЛО ВИБОРУ ТЕХНОЛОҐИЇ

воду, бо ю претваря до Комисия за воду Екоре сурсу за залїванє лоґийного руху „Желєплантажох енерґетскей ни персцень”, хтора у верби, а цо тиж витвопреширеним со ставе рене у розвитих жемох. нєдавно обновела иниПревагло опредзелєциятиву ришиц пронє за їх технолоґию, блем з нєисправну воду понеже є уж витворена за пице у Руским Кереу даскелїх подприємстуре 16. марца на схаствох, док за иновативдзки у МЗ превжала ноПревагло искуство за преверену технолоґию води ну технолоґию др Беви крочаї, а то опредзесерменя, у нашей держави нажаль ище нєт порозуменя льованє за технолоґию у будуцей фабрики води. На схадзку поволани представителє подприємства гоч є наградзована у иножемстве. Як поведзене на схадз„ҐМ ватер” з Нового Саду, хторе ше занїма зоз пречисцо- ки, на ню Керестурци рахую у дальших фазох ришованя ваньом и третманом води. Подприємство „ҐМ ватер” ре- проблему з нєисправну воду за пице. Представителє подприємства „ҐМ ватер” ше обовязали за ализовало и технолоґию пречисцованя води у компаниї „Алтек Сербия” у Сенти хтору керестурска Комисия на- седем днї виробиц свойо конкретне понуканє зоз предращивела 10. марца, и прешвечела ше до функционално- хунками и за фабрику и за цену води хтору би вона продусци тей технолоґиї. На схадзку комисия за воду повола- ковала, а з домашнїма нащивели и керестурски водовод дзе ла и иноватора др Мирослава Бесерменя зоз Сримскей би, по їх оцени, могла буц змесцена и будуца фабрика води. На схадзки окрем членох Комисиї за воду, предсидатеМитровици хтори обдумал еколоґийне построєнє за пречисцованє води без хаснованя хемийних средствох. Тото льки др Леони Доротич Ґутеша, мр Лилияни Соколовей, Янка Джуджара, присуствовали и покраїнски посланїк построєнє нє хаснує и способ хлорованя води. Спред подприємства „ҐМ ватер” директор дипл. инґ. Славко Рац, предсидатель Совиту и о.д. секретара МЗ технолоґиї Милорад Ґолубович и мр Зоран Чирович пре- Владимир Олеяр и Юлиян Медєши, та директор ЯКП зентовали свойо ришеня за керестурски проблем з воду. „Руском” Иґор Фейди. Окрем фабрики води, „ҐМ ватер” ма и ришенє за одпадну М. Афич

10 РУСКЕ СЛОВО

20. MАРЕЦ 2015.

NA[O MESTA РОЧНА СКУПШТИНА ЦЕРКОВНОГО ОДБОРУ У ДЮРДЬОВЕ

ПРЕДЛУЖЕНЄ РОБОТИ НА ОБНОВИ ЦЕРКВИ На рочним собраню Церковного одбору церкви Рождества Пресвятей Богородици з Дюрдьова, прешлого тижня попри духовного и вирского стану у парохиї, спатрена и пенєжна дїялносц Церкви у прешлим року и плани инвестованя за тот рок. После краткей дискусиї о духовней свидомосци парохиянох и осетним одсуству вирских змистох у каждодньовим живоце, дюрдьовски парох о. Йоаким Холошняй заключел же стан нє барз шветли и же треба преберац мири, а час и ситуация укажу яки. Парох поинформовал одборнїкох о финансийним стану у порядним и позарядовим фонду за обнову церкви, хтори з найвекшей часци полня донаторе з иножемства. У прешлим року найвецей уложене до двох древених вирезбарених столїкох за дзиякованє, до клиросох, а у планє же би ше и у тим року укладало до обнавяня церкви, котре почате пред седем роками.

– Плановане предлужиц обнову иконо стаса, декорованє омальованих мурох у церкви и обнову образох. Робота на иконостасу нє лєгка, а материял барз драги, гварел дюрдьовски парох. Без надопольнєня, на себе ю превжал ґосподїнски парох о. Михаил Холошняй. Тиж, вон

почал и декоровац мури, та на одредзених ме стох у планє же би нама льовал фрески. Поставянє нового церковного пато су зоз згриваньом закончене з єдней часци. Цалком поробене лєм святилїще, а мраморни плочи у мозаїчним стилу, плановане положиц до цалей церкви – наглашел дюрДюрдьовски парох о. Йоаким Холошняй бешедовал о пладьовски парох. нох инвестованя Надвладиче ство – За роботу на злєпшованю стану з Келну, з Нємецкей, даровало векшу суму пенєжу за тоту инвестицию, цо церкви вше найважнєйши материялколо 50 одсто инвестицийней вред- ни стан, та од того завиши и динаминосци роботи. Гоч парох визначел ка закончованя роботох – гварел же вон ма становиско же нє треба за- дюрдьовски парох. На схадзки бешедоване и о наявепочинац роботу за котру нє позбераней нащиви предсидателя Општини ни шицок потребни пенєж, же би нє Жа бе ль Чедомира Божича Церковбуло до компликациї, по одлуки но му одбору, пре догварку о потребЦерковного одбору того року будзе предлужене пато са. Средства ше них роботох коло теметовскей цербудзе глєдац и од донаторох и по квочки, же би хованя могло окончоконкурсох котри провадзи и на нїх вац и по нєвигодней хвилї. С. Барань апликує о. Михаил.

MEСТО ВЕНЦА

ДЮРА ДУДАШ (1951 – 2015)

После чежкей хороти, понд зелок, 16. марца, умар длугорочни музични редактор и совитнїк Радио Нового Саду Дюра Дудаш, котри бул и активиста на наших музичних фестивалох. Народзени є 1. юния 1951. у Руским Керестуре‚ дзе закончел основну школу и нїзшу музичну школу. Штредню музичну школу закончел у Новим Садзе, дзе ше уключел до роботи тедишнього КУД „Максим Горки”, дзе рок робел‚ грал на гармоники‚ а познєйше вецей роки бул активни у културно-просвитним живоце. До Радио Нового Саду за роботнїка у фонотеки пришол 1975. року‚ а познєйше постал и музични совитнїк. Залюбени до музики барз добре робел як музични сотруднїк у РНС за шицки редакциї. За потреби Рускей редакциї виберал музику за радио-драми‚ гумористичну емисию по потреби, за рижни проєкти Телевизиї 20. МАРЕЦ 2015.

НС‚ документарни емисиї‚ як и музични, з хторих була позната емисия з тамбуровима оркестрами „У Новоме Саду”. Дюра провадзел забавну домашню, иножемну и народну музику и робел на популарних емисийох „Суботом са вама”‚ на габох дакедишнєй Радио „Стотки” и Радио „Скали”. Єден є з порушовачох новей рускей музики „Ружова заградка”, хтори познєйше прероснул до Фестивалу, бул активни и у орґанизованю Фестивала култури „Червена ружа”, насампредз у його фахових комисийох за оценьованє нових композицийох и шпивачох-аматерох. До пензиї пошол 2005. року и з Нового Саду ше, з фамелию врацел до родного Керестура, дзе є и поховани вовторок, 17. марца. Т. Беук

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ФАХОВЦИ ЗА „РУСКЕ”

Пише: Бранко КРСТИН

РЕФЕРЕНТНА ЛАБОРАТОРИЯ И КОНТРОЛА ПОЖИВИ Прешли уж вецей як дзешец роки як ЕУ дала Сербиї осем милиони евра за опреманє националней референтней лабораториї, а вона ище нє оспособена. Лаборатория важни елемент у системи безпечносци поживи у ланцу костираня у складзе з медзинароднима стандардами

У

Батайници 9. марца того року, почала робиц Дирекция националней референтней лабораториї за фитосанитaрни випитованя, зоз чим заокружени циклус здравственей безпечносци поживи у Сербиї. ЗАЩИТА ТРОШИТЕЛЬОХ Зоз тоту нєзависну систему контроли польопривредних и поживових продуктох, як на отвераню тей институциї наглашела министерка польопривреди Снежана Бошкович, будзе обезпечена максимална защита трошительох, ґарантовани квалитет и здравствена безпечносц поживи на домашнїм тарґовищу и у вивозу.

Лю.Сопка

Тото потвердзел и шеф Делеґациї ЕУ Майкл Девенпорт же ше лаборатория будзе притримовац шветових и европских стандардох у тей обласци. За набавку и опреманє тей лабораториї Сербия влонї уложела коло 40 милиони динари, так же вона будзе оспособена, медзи иншим, и за контролу нашеня и младнїкох овоци. Векша контрола польопривредних продуктох допринєше и швидшому розвою аґрару, а и векшому вивозу. Тиж так фито-санитарни условия главни фактор у догваркох з другима державами при вивозу, бо у нас присутни цалком иншаки информациї о здравственей безпечносци поживи у Сербиї. До конца того року ма буц оспособена и лаборатория за випитованє млєка. КВАЛИТЕТНА ПОЖИВА И КОНКУРЕНТНОСЦ Отверанє лабораториї у Батайници поклопело ше з велькима нєволями примарних продуковательох польопри-

ПОМОЦ ШИЦКИМ СЛУЖБОМ

ЛАБОРАТОРИЯ САМОЕКСПЕРИМЕНТ 12 РУСКЕ СЛОВО

У Министерстве польопривреди гваря же лабораториї буду наменєни насампредз урядовим державним орґаном и инспекцийним службом, же би ше осиґурало квалитетнєйшу, сиґурнєйшу и ефикаснєйшу роботу тих службох. Правда же и други можу хасновац услуги тих институцийох, алє то нє їх основна наменка.

20. МАРЕЦ 2015.

ЕКОНОМИЯ

ДИРЕКЦИЯ (НЄ)МА АКРЕДИТАЦИЮ Праве отворена фито-санитарна лаборатория ище нє почала робиц як швет, а уж ю на ограбки вжали рижни науково и фахово здруженя. Зоз Националней орґанизациї трошительох Сербиї поручую же лаборатория нє ма анї єдну акредитацию и же єй методи нє валидни. У Министерстве то демантую и гваря же акредитация за таку файту випитованя нє потребна, аж анї у ЕУ. У Дирекциї будзе лаборатория котра будзе окончовац физично-хемийни випитованя поживи рошлїнского и мишаного походзеня, зоз становиска безпечносци, и за тото нє потребна акредитация – гваря у ресорним министерстве. За тото будзе похасновани кадрови потенциял акредитованих державних лабораторийох. То бул єден з мотивох же би ше до отвераня Дирекциї вошло вєдно з Министерством просвити и технолоґийного розвою и зоз Институтом за защиту рошлїнох и животного штредку. Резултати валидни, бо су достати през применку акредитованих методох, а анализи окончую фаховци Института и заняти у Дирекциї.

вредних продуктох, зменшаню ценох статку и млєка, цо загрожує тоту продукцию. Без квалитетней поживи наш аґрар нє може буц конкурентни на вонкашнїм тарґовищу. Праве прето нєобходна добре орґанизована держава, як и запровадзованє законох, та и повязаносц процесох преробку поживи од поля по стол. Затераз нашо продукователє нє маю одвитуюци условия, сиґурносц и економску лоґику же би постали таки продукователє яких вимага шветове тарґовище. Прето мож поставиц питанє: яку улогу будзе мац лаборатория у Батайници и контрола по других местох у Сербиї? Кед же ю буду хасновац лєм наука, инспекцийни служби и правосудни орґани – вец нє одидземе барз далєко од початку. У добре розвитих державох таки лабораториї найважнєйши фактор стабилносци продукциї, преробку и обтоку, як и ґаранция здравственей безпечносци поживи, цо нєобходне за пласман на вонкашнє тарґовище. Затераз лєм познате же ше ознова наявює оспособйованє лабораториї за випитованє млєка, котра ма буц закончена тей єшенї.■ 20. МАРЕЦ 2015.

ДЮРДЬОВЧАНЄ ШЕ ПРИРИХТУЮ ЗА ТОГОРОЧНУ ПРОДУКЦИЮ ҐЕРЕҐОХ

БОСТАН ПОД ФОЛИЮ У Дюрдьове прешлого тижня почали пририхтованя за наиходзацу сезону продукциї ґереґох и диньох. Гардийово планую посадзиц коло два гольти ґереґи и дакус динї Гоч лєм штредок марца и хвиля ище вше нєвигодна за поставянє пластенїкох и продукцию вчасних ґереґох, парасти хтори бостан продукую под такволанима тунелами, почали зоз роботу. Гардийово з Дюрдьова уж досц длуго продукую бо стан. Уж штвари рок Владимир Гарди продукує бостан под тунелами, а як гвари, зробел то прето же жимна хвиля у маю вецей раз направела чкоду вчас посадзеним ґереґом и диньом.

– Перши слунково днї зме вихасновали за довоженє жеми и гною, алє понеже хвиля була досц дижджовна, гной влажни, та нам досц чежко идзе робота. Продукуєме стандардни сорти ґереґох, то васко и колосео, а динї паспорт и суперстар. Будземе мац два гольти бостану, вецей ґереґи, а динї будзе коло тисяч копиня. Барз завиши и як ше уда пресада – гвари Владимир. Дюрдьовски продукователє ше поносую же ґереґи випродуковани на традицийни способ познєйше дозреваю, та на тарґовище приход за познєйше, кед цена ґереґом на пияцу опадує, та вец и заробок менши. Дзепоєдни

Дюрдьовчанє остатнї роки ше одлучели за продукцию пресади ґереґох у пластенїку. Таку пресаду вец пресадзую под фолию на полю, до тунелох. На таки способ ґереґи швидше рошню и дозреваю, бо им цепло. Источасно бо стан так зачувани од ярнїх мразох. Гардийово тераз маю барз вельо роботи, анґажоване и старе и младе, а кед треба, помагаю им и сезонски роботнїки.

– У тей продукциї треба уключиц цо вецей людзох, поготов кед ше пресадзує, теди нас муши буц дас петнац – гвари Владимир Гарди. У Дюрдьове каждого року єст вше менєй бостану, та так и того року у дюрдьовским хотаре будзе ище менєй бостану як влонї. Парасти хтори ище вше продукую бостан, свою продукцию зведли на символични поверхносци. Дюрдьов дакеди бул познати по барз квалитетних ґереґох, а бостан бул озда на каждим пиятим полю у хотаре. Тераз ґереґи заменєла соя. З нєй єст менєй хасну, алє и роботи. М. Рамач

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА НАЙВИСШИ РУСКИ КУЛТУРНИ ИНСТАНЦИ О ЗЛЄПШОВАНЮ СТАНУ

УСЛОВИЯ ЧЕЖКИ, АЛЄ ШЕ ГЛЄДА РИШЕНЯ

Злєпшованє стану у обласци култури, условийох у хторих робя културно-уметнїцки дружтва (КУД) и други нашо институциї култури була тема заєднїцкей схадзки Одбору за културу Националного совиту (НС) и Управного одбору (УО) Заводу за културу войводянских Руснацох Схадзка отримана прешлей стреди, 11. марца, у Руским Керестуре, а водзел ю предсидатель НС Славко Рац. Зоз Одбору за културу були присутни 13 члени, на чолє з його предсидательку Ґабриєлу Саянкович, а зоз УО Заводу були шесцеро члени, на чолє зоз предсидательом Владимиром Варґом. На схадзки бул и Желько Ковач, предсидатель Вивершного одбору НС, Таня Арва Планчак, секретарка Совиту, як и Серґей Тамаш, директор Заводу за културу войводянских Руснацох. На схадзки ше найвецей бешедовало о проблемох у функционованю хорох, танєчних ансамблох, та як злєпшац їх стан. Понеже нашо визначни хори уж питали помоц од Националного совиту и Заводу за културу, на схадзки порадзене же хори „Гармония”, „Розанов” и Хор Културно-просвитного дружтва „Карпати” достаню вєдно 300 000 динари, а у складзе зоз можлївосцами, финансийно ше будзе помагац и другим хором хтори буду на одредзеним уметнїцким уровню. Понеже и керестурски Мишани хор ма проблем зоз финансованьом, на схадзки ше бешедовало о тим же би за ньго могло видвоїц часц пенєжу хтори Општина Кула того року опредзелї за роботу Националного совиту.

О РЕАЛИЗОВАНИХ ПРОЄКТОХ Пред заєднїцку схад зку зоз Одбором за културу, Управни одбор (УО) Заводу за културу войводянских Руснацох отримал окремну схадзку, на хторей ше бешедовало о проєктох хтори реализовани у 2014. року, прешлорочних финансийох и активносцох медзи двома схадзками.

Кед слово о керестурским Доме култури, директор Йоаким Рац винєсол проблем вязани праве зоз пенєжом и Општину. Пенєж хтори Дом култури доставал зоз видаваня просторийох пошвидко би требал исц до каси локалней самоуправи, так же тота установа останє без значней суми пенєжу, зоз хторей финансує гонорарних сотруднїкох. КУД по наших местох маю бриґи зоз орґанизованьом, инфраструктуру, та нєдостатком финансийох. Владимир Варґа, предсидатель УО Заводу гварел же Завод каждого року видвоює значни пенєж за финансийну потримовку КУД, того року то будзе 500 000 дин, алє треба винайсц стаємне ришенє за їх финансованє, же би ше на даяки способ и вони сами остарали за стабилнєйше функционованє. Ґабриєла Саянкович, котра активна у фолклору, визначела же треба оможлївиц заинтересованим младим же би ше школовали за хореоґрафох, понеже нє маме анї єд-

14 РУСКЕ СЛОВО

ного школованого фаховца з тей обласци. Же би ше заш лєм поробело на ошвижованю и модернизованю танцох, того року ше за представительох з наших танєчних ансамблох на два заводи планує орґанизовац роботнї, хтори буду тримац фаховци з Ужгороду и Пряшова. У витворйованю тих, алє и других активносцох, як цо лєтня школа и черанка штредньошколцох и студентох значни подписани спорозуменя о медзиреґионалним сотруднїцтве Автономней покраїни Войводини зоз Закарпатску обласцу України, односно Пряшовским самоуправним крайом у Словацкей. Окрем проблемох у нашей култури, на схадзки представени и два конкретни проєкти хтори значни за очуванє скарбу Руснацох. Член Одбору за културу Деян Бобаль присутних поинформовал о проєкту вибудови карпатскей етно-хижи у Бикичу, у хторей би мала буц и етно-постановка и музей. За вибудов потребни 2 милиони 402 000 динари, а Бикичанє буду конкуровац на одвитуюци конкурси до Покраїни, за цо маю потримовку Одбору за културу и Заводу за културу. Други проєкт хтори представени то „Очуванє материялного и нєматериялного скарбу Руснацох у Сербиї”, а його ношителє то Централни институт за конзервацию (ЦИК) з Беоґраду и Покраїнски завод за защиту памятнїкох Войводини. Член Одбору за културу, хтори заняти у ЦИК др Йоаким Стрибер бешедовал о тим проєкту и наглашел же його циль же би ше документовало нашо памятнїки култури, обичаї, ремесла, алє и рестауровало обєкти значни за историю и културу Руснацох. З тим проєктом, з хторим ше будзе конкуровац до фондох Европскей униї, буду облапени иконостас у керестурскей катедралней церкви, библиотека истей парохиї, млїн и стара руска хижа у Руским Керестуре, потим Руска школа у Дюрдьове и Лєтня владическа резиденция у Шидзе, а на утвердзованю стану тих памятнїкох остатнїх рокох уж превжати конкретни крочаї.■ Сенка Надь 20. МАРЕЦ 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ДРАМСКИ СТУДИО „АРТ” ДОМА КУЛТУРИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЦЕРПЕНЄ И ВИМСЦЕНЄ

Всоботу, 14. марца, у Велькей сали керестурского Дома култури отримана премиєра театралней представи „Врацим ше по вашо души”, хтору режирал и адаптовал Владимир Надь Ачим, по мотивох роману Стивена Кинґа и горор-филму Лоренса Дикоена „Кери”, а виведли ю аматере Драмского студию „Арт” Дома култури з Руского Керестура

Парняцке насилство, хторе у рижних формох заступене у шицких дружтвох, та и нашим, тема тей представи. Приповедка провадзи преживйованє штредньошколских дньох Кери Вайт (ґлуми ю Адриана Надь), котра ма нєзвичайну моц телекинези–моци з помоцу хторей свойо психични дожица або чувства манифестує на физични способ. Малтретованє з боку парнякох, та и мацери котра вирски фанатик то причини єй нєсиґурносци и думаня же зоз ню наисце дацо нє у шоре. Кед ю популарни леґинь поволал на матурски вечар, думала же є конєчно прилапена у дружтве, медзитим, випадло же є знова вишмеяна. Зоз помоцу своїх моцох ше на страшни способ вимсцела тим котри ю повредзели. Режисер Владимир Надь Ачим гварел же го на тоту тему порушало самозабойство єдней дзивки котра була жертва парняцкого насилства.

– Окрем насилства, представа ма вецей пасма, а сцел сом наглашиц же треба прилапиц особу котра иншака, та же би тота особа прилапела саму себе. У реализациї представи направени велї компромиси, дзе сом пробовал у скромних условийох, та роботу зоз

люд зми котри були шлєбодни, прилагод зиц тоту тему патрачом, гварел Ачим. Представа покус здогадує на америцки тинейджерски филми у хторих постої радикалне подзелєнє медзи популарнима и нєпопуларнима штредньошколцами. Пре, як спомнул Ачим, скромни условия у хторих ше робело представу, за творенє атмосфери горору найбаржей були заслужни звучни ефекти, док саму дїю, односно даєдни сцени хтори чежки за адаптованє и виводзенє у театру, нє могло у подполносци пренєсц публики и охабиц прави упечаток горору. Ґу тому доприноши и факт же таку чежку тему нє могли на автентични способ вивесц дзепоєдни нєискусни ґлумци. На позитивни способ ше найбаржей визначела Адриана Надь, а понеже бавела главну улогу, за тото мала и найвецей простору. Попри спомнутей Адриани, ґлумецку екипу творя ище 13 млади зоз Драмского студия „Арт” Дому култури: Адриана Надь, Саня Николич, Ребека Планчак, Силвия Малацко, Борис Барна, Андрей Орос, Андреа Костелник, Никола Сивч, Лидия Костелник, Валентина Колошняї, Валентина Биркаш, Соня Сабадош и Борис Орос. С. Надь

КОСТА БЕСЕРМИНЇ И ТОГО РОКУ ЗАВЖАЛ ПЛАСМАН

ДЕРЖАВНЕ ЗМАГАНЄ ЗОЗ ФИЗИКИ У цалей Сербиї по календару Дружтва Физичарох, школяре основних школох змагали ше початком марца на окружним уровню. Окружне змаганє за школярох зоз подручу Срима отримане у Индїї. Коста Бесерменї зоз Сримскей Митровици змагал ше у катеґориї школярох седмей класи основней школи и завжал друге место, та ше пласовал на державне змаганє. Державне змаганє будзе отримане у Београдзе 18-19. априла. Коста Бесерменї ше и прешлого, 2014. року, пласовал на державне змаганє, як школяр шестей класи. Того року Коста ше пласовал и на општински уровень зоз математики, а пласовал ше и на окружне змаганє зоз хемиї. М. Абодї Митрович 20. МАРЕЦ 2015.

Побиднїки змаганя у Индїї, Коста Бесерменї стої на лавочки

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У ШИДЗЕ ОТРИМАНИ ЛИТЕРАТУРНИ ВЕЧАР

НА ЧЕСЦ ГУДАКОВИ И ПРОКОПОВИ У Руским доме у Шидзе у орґанизациї Литературней секциї КПД „Дюра Киш” отримани литературни вечар пошвецени писательови Штефанови Гудакови. Стретнуце з красним писаним словом почало зоз музичну нумеру „Чайки” ґрупи „Роса”, а потим Саня Тиркайло пречитала богату животну и творчу биоґрафию Штефана Гудака. Нащивителє опатрели и виривок зоз интервюа Ирини Гарди Ковачевич хтори водзела з Гудаком з нагоди 80-рочнїци од його народзеня. Потим його твори читали руководителька Литературней секциї Саня Тиркайло, наставнїца Златка Сивч Здравич пречитала приповедку за дзеци „Два слупи”, а професор руского язика Зденко Лазор пречитал виривок зоз кнїжки „Вини и зради”. Мирон Джуджар винєсол свойо упечатки о тим як вон спознал и дожил Гудакову творчосц и надихнуто пречитал приповедки „Салашарска идила” и „Косидба”. И мр Вера Дупало гварела же ше розплакала читаюци „Мой оцец Петро Гудак на враним коню” хтору з тей нагоди пречитала. Литературни вечар була нагода же би ше Шидянє здогадли и на културного дїяча и драмского уметнїка Илию Прокопа зоз Шиду и на його творчосц. Зоран Вукович, член Вивершного одбору КПД „Дюра Киш” з тей нагоди пречитал биоґрафию Илиї Прокопа, хтори зохабел

Литературни вечар у Руским доме у Шидзе

моцни ґлумецки шлїд у Аматерским театре „Бранислав Нушич” у Шидзе и драмскей секциї КПД „Дюра Киш”, а доставал и значни награди. Удатни и добре обдумани литературни вечар закончени тиж зоз композицию „Роси” под назву „Селїдби”. Вл. Дї.

ОПШТИНСКА СМОТРА РЕЦИТАТОРОХ У ЖАБЛЮ

ТРИ ДЮРДЬОВЧАНКИ БУДУ НА ЗОНСКЕЙ СМОТРИ вала на Републичней смоТогорочна 47. Општинска три рецитаторох и Милица смотра рецитаторох ОпштиМи ха ль овски школяр ка ни Жабель, котра прешлого штвартей класи котра ше тижня отримана у про сторипла со ва ла на По кра їн ску йох општинскей Народней смотру. Валентина будзе ребиблиотеки „Велько Петроцитовац „Чом любим нєдзевич” у Жаблю, прешла под лю” од М. Римар, а Милица упечатком же Дюрдьовчанє и „Маме кеди” од М. М. Конадалєй найактивнєйши на чиша. Треца школярка котим полю. А же им тото и идтра наступи на Зони Валензе од рук, указує резултат дзе тина Михняк, вона ходзи до од осем рецитаторох, котри ше стей класи и уж участвоше пласовали на Зонску смовала на Републичней смотру, тройо зоз Дюрдьова. Рецитаторох виберал Миодраґ Петрович, три. Вона спред дюрдьовНа Општинскей смотри ґлумец зоз СНП у Новим Садзе скей основней школи будзе змагал ше 31 школяр зоз шицких штирох основних школох зоз општинских местох, єд- рецитовац „Сказка о рибарови и рибки” од А. С. Пуна рецитаторка зоз стреднєй школи у Новим Садзе и два шкина. Медзи учашнїками котри рецитовали по руски рецитаторки зоз дюрдьовского КУД „Тарас Шевченко“. були и Лука Кухар школяр трецей класи, Ясмина МуМедзи нїма було 14 Дюрдьовчаньох, а осмеро з нїх реци- дри школярка другей класи, Желяна Такач штварта товали на руским язику. На Зонску смотру, котра ше отри- класа и Аня Роман осма класа. Їх пририхтали учительма на соботу, 21. марца, у Бачу участвовац буду три Дюр- ки Геленка Салаґ, Геленка Кухар и наставнїца руского дьовчанки котри, дзекуюци успишним интерпретацийом, язика Мария Самарджич. У комисиї бул Миодраґ Петрович, ґлумец зоз Сербуж маю добри резултати и високи пласмани. Спред КУД „Тарас Шевченко” буду участвовац Ва- ского народного театру у Новим Садзе. Членїци дюрьС. Барань лентина Салак, школярка ше стей класи, котра участво- овского Дружтва пририхтал Яким Гарди.

16 РУСКЕ СЛОВО

20. МАРЕЦ 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У КОЦУРЕ ПРОМОВОВАНА ТРОЯЗИЧНА МОНОҐРАФИЯ КОЛЯДОХ

КОЛЯДИ ЗОЗ ОСЕМ ЖЕМОХ У валалскей Читальнї „Данило Киш” у Коцуре, штварток, 12. марца, промовована кнїжка Шветовей ради Русинох/Руснацох/Лемкох, троязична моноґрафия „Коляди Русинох/Руснацох/Лемкох: писнї на чесц Рождества Исуса Христа”. О тей публикациї бешедовали проф. др Михайло Фейса, єден з авторох уключених до проєкту, Аранка Медєши, котра тиж допринєсла моноґрафиї, як и Моника Гарди. Моноґрафию хтора видата у 2014. року у Свиднїку, у Словацкей со ставели авторе з осем державох. Зоз Сер-

О публикациї бешедовал проф. др Михайло Фейса

биї то проф. Михайло Фейса, Наталия Гнатко зоз Горватскей, Юрий Шипович зоз України, Марияна Лявинец зоз Мадярскей, Василь Бойчук зоз Румуниї, Боґдан Ґамбаль зоз Польскей, Джери Джамба зоз Сиверней Америки як и Иван Чижмар зоз Словацкей хтори и ношитель проєкту. Ґу моноґрафиї як додаток приложени и компакт-диск, на хторим зазначене автентичне шпиванє колядох, як и мапа руских населєньох зоз 1906. року, на хторей зазначени шицки места зоз хторих тоти коляди позберани. Бешедуюци о тей кнїжки, проф. др Фейса, медзи иншим, гварел же коляди у традициї Руснацох од давендавна, и позберани су у тей публикациї, зоз шицких крайох у хторих Руснаци жию.

– Кед маме у обисцу коляди, то звичайно мали кнїжочки зоз нотнима записами и текстами писньох и винчованками. Тот обсяжни проєкт за два роки закончени и у нїм позберани, окрем писньох и нотних записох и толкованя, перши податки о колядованю, хто ше потераз афирмовал на тим полю и подобне – гварел Фейса. Єдну часц проєкту финансовало Министерство Словацкей, а другу часц превжали на себе членїци Шветовей ради РРЛ. Нажаль, до Сербиї сцигло мале число прикладнїкох тей кнїжки и уж су розпредати, медзитим проф. Фейса виявел же и тоти хторим ше нє ушло, годни купиц прикладнїк тей кнїжки познєйше, понеже интересованє за тоту моноґрафию вельке. Кнїжку ше будзе промововац и у других местох. Т. Ходак

З ОПШТИНСКЕЙ СМОТРИ РЕЦИТАТОРОХ КУЛСКЕЙ ОПШТИНИ

НА ЗОНСКУ И ШЕСЦЕРО ПО РУСКИ

На Зонску смотру рецитаторох, хтора у Бачу будзе того викенду, 21. и 22. марца, з кулскей општини буду участвовац аж 19 рецитаторе у трох возростох, вибрани на 47. Општинскей смотри „Максим Єкнич” 13. марца у Крущичу. Змагали ше 33 рецитаторе у трох возростох, котри рецитовали по сербски, руски, мадярски и по українски и у конкуренциї младшого возросту перше место освоєла Лїляна Кнежевич, друге Йована Щепанович, обидва з Кули, а треце место Минеа Югас з Руского Керестура. На Зонску смотру ше у тим возросту пласовали и Микола Еделински з Керестура, Лука Ноґавица и Исидора Нинков з Кули. У штреднїм возросту перше место освоєла Тара Божович з Кули, друге Владица Кляїч з Червинки, а треце Тимеа Будински з Керестура, а у тим возросту на дальше змаганє ше пласовали и Желько Виславски и Матей Шепински з Керестура, и Анита Бала и Милена Никитович з Кули. У старшим возросту перше место освоєла Миляна Нинич з Кули, друге Мирослав Малацко з Керестура, а треце Сузана Тошич з Кули, а на Зонску смотру ше пласовали и Денеш Ґаламбош, Неманя Ковиянич и Катарина Перович, шицки з Кули.

20. МАРЕЦ 2015.

Тимеа Будински прима награду

Селектор Смотри бул ґлумец Миодраґ Петрович з Нового Саду, консултант за руски язик Михайло Зазуляк, а за мадярски Юлия Дороґхази. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 17

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: ПЕТРО СИВЧ ЗОЗ ПИШКУРЕВЦОХ

Пишe: Агнета БАЛАТИНАЦ

ОСТАТНЇ ПАВЕЛИЧОВ, А ПЕРШИ ТИТОВ ВОЯК Кед ше перши Руснаци пред вецей як 260 роками приселєли до керестурско-кулского мочару, анї нє роздумовали у яких войскох буду служиц, а окреме дзе, за кого, або под чию заставу буду войовац. Велї роки познєйше таке нє мог задумац анї Петро Сивч зоз Пишкуревцох хтори служел у двох войскох, а дожил и штварте державне ушоренє

П

етро Сивч при концу дзевятей децениї живота, скромни чловек, ца ли свой живот жиє на са лашу за Дунайом. Там, гвари, ма свой мир, гоч нє мож повесц же тот бачи, дїдо и прадїдо, так злєгка прежил свойо 87 роки. Петров дїдо Василь давно жил у Кере стуре и кед чул же за исти пенєж у Славониї год зен купиц вецей жеми як у Кере стуре, позберал жену и дзеци, та ше вибрал на да лєку драгу. Застановел ше у Пишку рев цох, (Ре пу бли ка Гор ват ска), купел са лаш, и од 1904. року почал на нїм ґаздовац. Мал дзевецеро дзеци, хтори Петровому дїдови були велька радосц и потїха, алє и велька обовязка. Дворочни Янко, бачиков Петров оцец, нє памета тоту драгу до Пишкуревцох. Кед одро снул и оженєл ше, предлужел жиц на са лашу. Його двоме браца погинули у Першей шве то вей во й ни, та по при своїх пецерих дзецох: Славка, Петра, Влади, Нади и Єлени, вихова ли и братових синох – Янка и Василя. ВОЯЦКА ПОКУТА Бачи Петро народ зени у Кра льовини Юго славиї, и ище як хлапец пома гал у оби сце, чу вал кра ви, швинї, ход зел на польо... У Пишку рев цох ход зел до шко ли, и остал робиц жем з родичами. Нє мал анї 17 роки, кед є 4. фебруара 1945. року, реґрутовани до войска Нєзависней Держави Горват скей. Теди доокола бовча ло, бо лєм цо нє закончена Друга шветова война.

– Млади хлапци як ми, мушели

18 РУСКЕ СЛОВО

слухац, та нас одведли до Австриї, до Штокерау (Stockerau), нєда лєко од Бейчу. Там нас три мешаци обучова ли за горват ских леґионарох, а по нємецки. Можеце задумац кельо зме з того розумели! – памета бачи Петро.

Петро Сивч як 20 рочни реґрутовани до першей класи Титових воякох

Петро Сивч

За тот час русийске войско ше уж приблїжело ґу Бейчу, та младим вояком розказане врациц ше до Горват скей. Були процивне ткв. Павеличово войско, та гоч ше даскельо днї борели зоз Русами, прейсц нє могли. Командире заш лєм одлучели даяк дойсц по Горват ску. Марширова ли коло 200 километри по Алпи, до Караванкох, под полну вояцку опрему. Там дочека ли капитулацию войска НДГ, алє нє зна ли кад зи ше маю под зец, бо их ведуци розпущели. Одлучели врациц ше дому, но то нє було так лєг-

ко. Гоч ма ли воєни карти, вшелїякей войски було на шицки боки и нє зна ло ше кеди на кого мож набег нуц. Од ру це ли оружиє, уни форму, и якошик сцигли по Ґрац, дзе их зо парли Ру си. Гу то ре ли млади вояци хто су и одка ль су и дзе иду, и же их Нємци реґрутова ли на силу... Руси их лєдво пущели, та вояци дошли по Марибор.

– А у Марибору було ша лєнство. Були розоружани вшелїяки войска, а нїхто нє знал цо з нїма треба робиц. Доокола були напущени нємец ки ка ми о ни, ро зру ца ни уни форми од котрих кажде сцекал – памета бачи Петро хторому увагу при ца гли пра ве то ти ка ми о ни. Вєдно з ва лалчаньом Ме зейом нашли конзерви, и „вермахт юшку”– подобне як наша „веґета”, хтора их на длугей драги виратова ла од гладу.

20. MАРEЦ 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ Сцигли до Целя, но, по словох нашого собешеднїка, там було горше як у Марибору. Словенци их одведли до лаґру. Теди бачи Петро нє мал анї 18 роки. ЖОБРАЧА ДРАГА Кед ше єдна партизанска єдинка опитала Словенцом кого до лаґру заварли, нїхто нє знал одвит. Хто зна цо би було кед би капитан медзи зараброванима нє нашол свойого брата, хтори служел у старим югославянским войску, а хторого Нємци зарабровали. Посановал капитан тих людзох и розказал Словенцом най их шицких пуща. Ютре рано отворени капури лаґру. Кажде могол пойсц дзе сцел, а Петро и Мезеї одлучели же пойду до Заґребу. Пред Заґребом дознали же ше слави Титов родзени дзень, та нїкого нє пущали до варошу. Обидвоме предлужели до Великей Ґорици, та заш „вермахт юху” до бруха, та пешо до Броду. Памета бачи Петро же длужей як два мешаци ишли пешо з Бейчу до Пишкуревцох. Отлукали ше вшадзи, нє мали ше дзе окупац, преблєчиц, лєм нашвидко розкласц огня и нахлїпац юхи. На щесце, сцигли по Славонски Брод, та на гайзибану до Верполя, а вец бачи Петро прейґ ярашу сцигол дому. У тот час Сивчово бивали у швабскей хижи у Пишкуревцох, бо им салаш у войни спалєни. У їх обисцу

МЛОДЯТА ПО ДРУГИ РАЗ НА КОЧУ Пред тринац роками дзеци Петра и Ганї Сивчових надумали нєсподзивац своїх родичох. З нагоди 50-рочнїци малженства, поєднали коч, приведли гудацох, и як дакеди, лєм тераз у грекокатолїцкей церкви у Пишкуревцох, по стародавнє пришагали пред Богом и людзми. Велї им винчовали, а медзи нїма и тедишнї крижевски владика кир Славомир Микловш.

20. МАРЕЦ 2015.

Бачи Петро (остатнї з лїва на право) и брат Владо зоз шестринїцами з Керестура

теди була и єдна учителька Нада хтора когошик випровад зала и швидко замкла капурку кед видзела же хтошка доходзи. Кед ше єй бачикова Петрова мац опитала чом замика, вона гварела же идзе якишик жобрак, та же би им нє допивал... „Жобрак” задуркал на капурку, и мац такой знала же то єй син Петро. Радосци нє було конца. ДОСЦ МУ БУЛО ВОЙСКА – СЦЕЛ ШЕ ЖЕНЇЦ Петро Сивч ше наздавал же тераз почнє нормални живот, и же одслужел шицко цо мал. Но, таке ше нє случело. Власц надумала поволац реґрутох, и то народзених 1928. року. Бачи Петро бул тота ґенерация – перша реґрутована до Титового войска, як го теди наволовали. По сле остатнєй класи воякох котра служела у „Павеличовим” войску, Петро ше нашол у першей класи воякох поволани до Титового войска. На двацец роки є поволани до воздухоплївней єдинки, а то значело служиц ище три роки. Кед ше 1951. року врацел з войска, на розуме му було лєм єдно – оженїц ше, бо на 23 роки у тедишнї час уж бул „стари леґинь”.

Пошол Петро до Миклошевцох на пратки до Джуджара, и там упознал Ганю Провчийову. Попачела ше му и нє ро здумо вал длу го. Швидко ше порадзели и уж за 1. май 1952. року справели свадзбу. Нє була то звичайна свадзба, бо його власни брат Владо ше тиж надумал оженїц, та вєдно свад збу справели. Обидвоме браца з нєве стами сцигли до Верполя, покля ишол гайзибан, а вец их там чекали кочи. Вожели ше през цали Пишкуревци, а на улїцу вишол озда цали валал. Андя Ганя, бачикова Петрова супруга, гвари же єй було барз нєприємно, бо шицки запатрали же хтора млода красша. На салашу бивали вєдно з родичами и бачиковима Петровима шестрами. Бачи Петро цалого живота робел жем, а роби и нєшка тельо кельо може. Супруга Ганя, штири роки младша, ище вше садзи и отримує ушорену заграду. Виховали двох синох – Зденка и Владу. Обидвоме поженєти, та бачи Петро и андя Ганя маю уж и праунучата. На питанє – у хторей держави було найлєпше жиц, бачи одвитовал як искусни дипломата: – Кед чловек чесни и вредни, кед почитує закони, вшадзи мож жиц – гвари бачи. Салаш Сивчових нєшка у Пишкуревцох, бо ше валал преширел. Вецей як вик на нїм жию ґенерациї Сивчових. А як випатра, так останє ище велї роки, бо син Владо обок справел хижу, а ту и подросток.■

РУСКЕ СЛОВО 19

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ

ДВА ЮВИЛЕЇ 70 РОКИ „РУСКОГО СЛОВА” И 90 РОКИ „РУСКИХ НОВИНОХ”

ҐУ ЮВИЛЕЙНЕЙ РОЧНЇЦИ „РУСКОГО СЛОВА” (1)

ПЕРШИ ИНИЦИЯТИВИ У БАЧКЕЙ ЗА ВИДАВАНЄ НОВИНОХ ПО РУСКИ Седемдзешат роки информованя наших людзох на їх мацеринским язику, то нє и початок їх информованя. Наиходзаци ювилей добра нагода же би ше и нєшкайши ґенерациї упознали зоз першима инициятивами и початками видаваня новинох по руски

Н Пише: Дюра ЛАТЯК

20 РУСКЕ СЛОВО

ашо предки од самого приселєня до тих крайох барз дзбали о образованю своїх потомкох и накадзи им материялни условия допущовали, вони будовали церкви и школи. Спочатку тоти школи були конфесийни, же би концом 19. и у 20. вику постали державни. Векшина наших предкох тедишнього часу уж добре знала бешедовац, читац и писац нє лєм по руски, алє и по мадярски и по сербски, а значне число з нїх – и по нємецки! Тото им олєгчовало упознац и преберац културни вредносци и применьовац их у власним каждодньовим живоце. Зоз записох українского етноґрафа Володимира Гнатюка читаме: „Сушеди, цо маю и мали наймоцнєйши вплїв на угорских Русинох, були Мадяре. Заш лєм, и галицки Русини були з нїма у предходних викох у моцнєйших одношеньох як нєшка…Угорски Русини прето теди черпали свойо образованє зоз двох рижних културох: мадярскей и польскей (прейґ Галичини), яки, заш, були у вязи зоз общу заходноевропску културу. Прето угорски Русини теди нє стали зоз културу нїжей од своїх сушедох…” Зоз приселєньом до южних крайох тедишнєй Угорскей, нашо предки ше нашли у новим културним окруженю. Попри Мадярох и Сербох, котри ту уж од скорей жили,

Володимир Гнатюк

у тих крайох Руснаци ше нашли у блїзким сушедстве и зоз новоприселєнима Нємцами и Словаками. Прето Гнатюк з правом констатує: „Така мишанїна народносцох мушела охабиц уплїв на Русинох. И наисце же го кажди препозна на перши попатрунок. При обрабяню жеми кажди препозна нємецки уплїв, у ношнї, особлїво дзивкох и женох, мадярски уплїв, у танцох и шпиванкох мадярски и сербски. Тоти уплїви з боку поцисли при Русинох велї старши навикнуца, обичаї итд., алє дїйствовали на нїх у културним поглядзе. Хто нєшка войдзе до рускей хижи, побешедує з домашнїма и вец поцагнє паралелу медзи нїма и їх земплинскима братами, та и нашима Галичанами з велїх валалох, увидзи же Бачванє у одношеню на других Русинох – Европянє у полним значеню того слова...” (Етногр. Матеріяли з Угор. Руси, Розправи и статї о Рус. У Бачкей, Сриме и Славониї, Руски населєня у Бачкей, РС, Н. Сад, 1988, боки 8485) 20. MАРEЦ 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ куповало и читало будапештански новини „Нед’ля” („Неділя”), окреме од часу кед их почал ушорйовац пивцоучитель (дзиякоучитель) Михайло Врабель, после того як даскельо роки учительовал у Руским Керестуре, Вербаше и Новим Садзе. „НЕДIЛЮ” У БАЧКЕЙ БАРЗ ЧИТАЛИ

Михайло Врабель

ГНАТЮК: НАРОДНА БЕШЕДА МУШИ ПОСТАЦ ЯЗИК У ШКОЛИ И ЛИТЕРАТУРИ У своїх записох Гнатюк зазначел же под час його експедициї у Бачкей 1897. року, до Руского Керестура и Коцура приходза новини и рижни кнїжки нє лєм на карпаторуским, алє и на мадярским, нємецким и сербским язику. Прето вон застарано констатує: „Кед ше терашнї одношеня у Бачкей и Сриме нє пременя и кед у будучносци останю исти, вец наших колонистох там чека нєсумнїва национална шмерц. Друге поколєнє ше уж нє будзе наволовац Русинами, лєм Горватами або Мадярами.” Но, Гнатюк нє лєм констатовал нєзадоволююци стан, алє, як пише Микола Мушинка у своєй студиї „Володимир Гнатюк – перший до слідник життя і народної культури русинів-українців Юго славії („Руске слово”, Р. Кер., 1967, бок 52), вон и указовал на конкретну драгу за злєпшанє обставинох. Як найо сновнєйше средство за подзвигованє националней свидомо сци вон тримал народну бешеду, котра, по його думаню, длужна по стац язик школи и литератури. Прето ше вон барз прихильно одношел ґу каждому пробованю писац на народней бешеди, а нє на штучним „язичию”, яке хасновала шицка закарпатска интелиґенция. Зоз познєйших жридлох видно же ше концом 19. и на початку 20. вику найвецей 20. МАРЕЦ 2015.

Ище як богослов з Ужгороду, Дюра Биндас ше од 1898. року дописовал зоз Гнатюком, котри ма вельку заслугу за Биндасово анґажованє на плану националного освидомйованя и културного препороду Руснацох у Бачкей и Сриме. У своїм писме Гнатюкови з Руского Керестура, з датумом 13.

07. 1899. року (Шв. 3/71, бок 239), Биндас медзи иншим пише: „Кед ше зявела перша руска новинка за народ у Унґваре (ту слово о новинох „Неділя“, котри виходзели у Будапешту 1897–1918. р. – зам. Дю. Л.), ствар ше такой иншак обрацела. На першу поволанку редакциї предплацели ше з Бачкей вецей як 60 людзе, а ище после того о єден мешац число предплатнїкох з Бачкей надвисшело число предплатнїкох Русинох зоз сиверней Угорскей.“ Алє, тоти новини друковани на таким язику з яким ше служела закарпатска интелиґенция. Правда, нашо людзе у Бачкей и Сриме го розумели, алє писац на нїм нє знали. Видно то зоз рубрики Редакцийна пошта у новинох „Неділя“, дзе редактор опомина дописовательох зоз Керестура и Коцура „най пишу по руски“, а нє на „мишанїни церковнославянского и восточнословацкого язика“. Священїк Дюра Биндас ище як богослов прилапел Гнатюково становиско о потреби подзвигованя културного уровня народу на його власним язику. Видно то зоз статї Миколи Мушинки, обявеней под насловом „Зв’язки Володимира Гнатюка з югославськими русинами“ (Шв. 3/71, б. 221), дзе наведзени цитат з Биндасового писма Гнатюкови 26. марца 1898. року, котри глаши: „... и я прешвечени же нє будзе квитнуц угроруска кнїжка покля нє почню писателє народ воспитовац на його язику“. Зоз наведзеного мож заключиц же Биндас бул прешвечени же язик карпаторуских интелектуалцох нє годни припалиц бачванскоруски интелектуалци, а ище менєй – обични народ. Прето и пришол на идею же би ше за Руснацох у Бачкей и Сриме видавало новини и други публикациї на їх тутейшим язику. Алє, за реализацию тей идеї було потребне позберац тутейших интелектуалцох и придобиц їх согласносц и сотруднїцтво.■ (Предлужи ше)

НАРОД СКАПЕ Гнатюк застарано констатує: „Кед ше терашнї одношеня у Бачкей и Сриме нє пременя и кед у будучносци останю исти, вец наших колонистох там чека нєсумнїва национална шмерц. Друге поколєнє ше уж нє будзе наволовац Русинами, лєм Горватами або Мадярами.”

РУСКЕ СЛОВО 21

РОК I2 МАРЕЦ 2015. число 4

простор за кафу и виключеня

Число ушорел: Ян Мезей

БЛИЦ ВИСТИ 15. марца 2015. – На другим отриманим штрайку револтованих гражданох пре спреводзку зоз швайцарским франком позберало ше коло 1400 гражданох. Понеже державни орґани перши сход нє похопели озбильно, присутни гражданє ришели вивершиц колективни суицид. Но, як ше указало, анї то нє мало значнєйши одгук, понеже лєм дас стоцецеро „финансийно витрешених з ґачох” насправди дзвигли руки на себе, а як нєодлуга утвердзене велї зоз нїх анї нє мали кредити у „швайцарцу”, лєм ше ту так нашли як покус нєзадовольни зоз шицким, та гайд и вони буду револтовани протестовац и випивац шалїтру. Углавним, нїч зоз шицкого.

16. марца 2015. – Скаути голивудских студийох вше вецей заинтересовани запошльовац статистох зоз Сербиї и то добра нагода за заробок пенєжу. Повагу им прицагли уґурсуси котри на каждей премиєровей конференциї стоя споза премиєра як злядзени. Як перше, барз професийно робя роботу єдного статисти, тунї су, длуго витримаю стац як даяки пняки и нїч нє робиц, а за роботу им досц тунї полудзенок, превоз на авту на роботу и попиц дацо цо може буц и ґад божи од вискию. Увидзи ше кадзи одведзе тота инициятива, вшелїяк то олєгчац и наш буджет и зменшац число нєзанятих.

17. марца 2015. – На филмским фестивалу у Берлину одлучене же ше после фестивалу Руснацом на рахунок будзе уплацовац 15 одсто од картох и предатих сувенирох руского медведза. Орґанизатор виявел же пре хаснованє руского бренда – руского медведза, як главней маскоти и амблема фетивала, чуствує моралну обовязку уплациц часц авторских гонорарох Руснацом. На упарте питанє нашого виглєдовацкого новинара же котри то будзе рахунок, орґанизатор потвердзел же зна ше на котри, на рахунок Руснацох. Аж, на рахунок Руснацох будзе... Штранґар Весло

22 РУСКЕ СЛОВО

ТОЛМАЧЕНЄ ЦИТАТОХ Марио Пузо: Социялна помоц то мито за гражданох од держави же би нє направели револуцию. СимоСтрахта: Вулин ше намага же би нє було корупциї, анї при худоби. Лав Толстой: Пошлїдок велїх нєщесцох лєжи на сподку винского погара. СС: Вироятно писатель нє мал за ище єдно винко, а бул смиядни. Винстон Черчил: Ґолф – совершена нагода же би ше унїщело шейтанє. СС: При Руснацох то баржей карчма. П. И. Чайковски: Сануєм прешлосц, наздавам ше будучносци, нєзадовольни сом зоз терашньосцу. СС: Могло би ше то наволац пророчество за Сербию. Лєм за другу часц вияви сом нє сиґурни. Винстон Черчил: Нїч у живоце нє розвешелює як кед нас цилюю, а нє шотрафя. СС: Поготов кед нє маю другу нагоду. Ернест Хеминґвей: Кед ше людзе складаю зо мну, стално думам же сом дзешка погришел.

СС: Кед би ше тота теорема применєла у державней власци, кажди политичар би бул у праву. Чарлс Буков ски: Чежко пиц кед танцуєш и чежко танцовац кед пиєш. СС: Бук вироятно нє видзел наших фолклорашох. Вилиям Шекспир: Кед дакого мержа велї людзе то муши буц добри чловек. СС:Кед сцеце буц добри чловек, постаньце политичар. Фридрих Ниче: Цо нас нє забиє, тото нас лєм змоцнєє. СС: Вироятно челєднїк нє мал инфаркт, бо би вец иншак бешедовал. Славянска присловка: Лєпше мудрим йойчац, як з будалу шпивац. СС: Славянє знали яка ше естрада народзи на тих просторох. Винстон Черчил: Черчилови єдна политичарка гварела же кед би му вона була жена та би му положела отров до пица. Його одвит бул єдноставни гварел же кед би му вона була жена, та би вон тото пице и попил. СС: Нєт ту цо толковац.

Simostrahota.com

ЛОВАРСКА ГРИШКА

Я. К.

медзи

20. МАРЕЦ 2015.

... за кафу и виключеня ПОРУШОВАНЄ З МЕРТВЕЙ ТОЧКИ ПРОЄКТА „БЕОҐРАД НА ВОДИ”

ОГЛАШКИ

„БЕОҐРАД НА ВОДИ” – КАРИЧКА КОТРА ХИБИ РУСНАЦОМ

Берем загради под аренду. Явиц ше на имейл адресу SeikOfVojvodina@gmail.com

Або Руснаци каричка котра хиби же би проєкт „Беоґрад на води” бул готови за двацец єден дзень

Ж

е би ше заткало уста тим цо константно критикую терашню власц же ше розлукую од предостатнєй лєм по тим же за свойо фалшиви обецунки маю макету место подполно нїчого, Руснаци би могли буц ришенє того проблема. Ствар барз єдно ставна. Ниа, у Керестуре од прешлого року нє треба анї зоз ашовом закопац же бисце були на води. Велї циники то тримаю за можлїви проблем, можлїве жридло лепези заразох од жовтачки по колеру и койдзеяки виганяня черевох. Медзитим, предносц – праве у тим. Треба поробиц шлїдуюцу ствар: пременовац Руски Керестур на нову назву „Беоґрад”, евентуално „БҐ на води”. То вецейнїсто похаснує и єдним, и другим. Єдним же годни реализовац проєкт котри исто так можлїве витвориц як и перпетуум мобиле першей, або другей файти, а другим – же постаню швет кед постаню Беоґрадянє. Проєкт подрозумює тото же, заш лєм, нє будзе поробени прейґ ноци, як цо би мог буц поробени у каждей териториї котра може вимкнуц епитету „банана держава”. Требало би зарисовац час на три тижнї, цо лєпше од терашнього нїґда, або анї теди. Чом три тижнї? Прето же кед би ше рушело на витерняк волани „администрация банана держави”, гоч лєм треба же би ше назва Руски Керестур пременовала до „Беоґрад на води”, педик треба себе дац часу три тижнї. Заш лєм, перше треба на тастатури даскельо раз прициснуц сцеранє, та вец знова нове дуркац. Та вец табли меняц, чудо єдно од обсяга роботи. Друга димензия, шмел бим ю бул наволац „транцидентна нїтка”, (гоч як кед би мало значенє). Нормално, мушело би ше и зоз назву Руски Керестур кадзиш пойсц, та найрационалнєйше би було там дзе єст места. А паля, ниа, праве би могло там дзе до тераз була назва „Беоґрад”. Е, ту би20. МАРЕЦ 2015.

зме профитирали цалком поливалентно. Кед би ше так зробело и главни город наволало „Руски Керестур”, и кед би ше того дочули домолюбни патриотски нєвладово и владово орґанизациї, странки, прикрити и нєприкрити фашисти и нєбогзнаяки любителє меншинох, е вец би рушело пупче. Яке пупче? Нє требали би нам анї мадярски пасоши же бизме видзели иножемство, анї рижни Express entry – Канада програми. Такой бизме побочкали дражки заходу и зисцело би ше тото нашо „досц нам валалу”, „Канада тото, Нємецка гевто”, або пошол бим „вонка” и „ей, о пол годзини бим бул спаковани”. И кому нє добре? Шицким добре! Єдни витворели перпетум мобиле, а други би уж швайзовали циґонь у Канади, та анї нє важне чи зоз сендвичом на драгу чи без истого. Мирослав Пупорок

Зберам старе желєзо по валалє InvestitorZaZeljezaru@gmail.com На предай новини за подпальку, кубик 2400 динари BezplatniPrikladnjik24sata@ yahoo.com Печем торти до валалу, цена 50 дин по фалату FabrikaZaJarasom@yahoo.com Шпиюнирам ваших мужох по карчмох, цена по догварки SerlokHolms@yahoo.com Предавам годзинки цо крадню струю, цена – дзешец папери з моїм лїцом Nikola@gmail.com Предавам рекет на пияцу DonPenzija@gmail.com Simostrahota.com

З РУСНАКОМ – НАПРЕДОК!

Я. К. РУСКЕ СЛОВО 23

МОЗАЇК РОЗГВАРКА З МЕЛИНДУ СОПКОВУ

Пише: Мая ЗАЗУЛЯК

Кед зме пред вецей як роком бешедовали з фодбалерку Мелинду Сопкову з Руского Керестура о єй успихох у тим спорту, гварела нам же єй вельке жаданє уписац ше на факултет до Америки. То ше єй и поспишело, та Мелинда од авґуста прешлого року студира за спортского физиотерапеута на Бетхел универзитету у Мекензию, держави Тенеси у Зєдинєних Америцких Державох

М

едзитим, Мелинда до ...А РОБИ И НА БАЗЕНУ Америки пошла найбаржей прето же сцела там бавиц фодбал. Же би дакус заробела за Член є универзитетского живот у Америки и фодбалского клубу, а понеже ше пришпоровала за карти же би добре указала, бави у першим тиму през розпусти могла присц и на каждим змаганю. Же би ше дому, Мелинда роби на базену пошла школовац до Америки, як ратовач. Мелинда ище як ґимназиялка – Покладала сом за дозволу посилала факултетом свою за ратовача. Нє робим вельо, биоґрафию и знїмки зоз змаганьох седем-осем днї у мешацу. Там у фодбалу, а потим покладала тести. нормалне паралелно робиц и – После посиланя знїмкох достала студирац. Ище сом нє ратовала сом понуканя од велїх факултетох и нїкого, медзитим, порихтана аж сом нє знала хтори вибрац. волєла кед би то прешло без нїх – сом за опасни ситуациї, алє бим Медзитим, гвари вона. опредзелєла сом Младей фодбалерки перши ше праве за тот семестер у Америки прешол факултет прето же успишно. Попокладала шицки испити, там тренер а гвари же ше углавним прилагодзела фодбалу зоз и на живот у студентским доме, Сербиї, цо ми иншаки менталитет людзох, та и на була якашик бешеду на анґлийским. сиґурносц.

– Тот семестер бул лєгки, алє Покладала сом и гваря ми же после будзе вельо тести з анґлийского чежке. По анґлийски ми було чежко и математики у учиц лєм медицински предмети. Беоґрадзе и На тим факултету єст студентох зоз Суботици. цалого швета. Кед сом ишла, Анґлийски язик Мелинда на терену... сом усовершовала на интернету, прейґ Скайпу, бо сом теди була у Ґимназиї у Керестуре, та сом нє могла ходзиц на годзини до Нового Саду. Доставам стипендию хтора подрозумює цале школованє, змесценє, єдзенє, алє други трошки финансуєм сама, а родичи ми плацели и авионску карту за одход до Америки – виприповедала нам Мелинда. Мелинда шедзи седма з лївого боку у другим шоре

24 РУСКЕ СЛОВО

20. МАРЕЦ 2015.

МОЗАЇК З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

нє знала сом цо обчековац, алє сом ше нє бала, бо сом то барз сцела и була сом порихтана на нови живот. Тераз, после даскелїх мешацох препровадзених там, можем повесц же лєпше нє могло буц. Барз сом задовольна зоз змесценьом, з тренерами и пайташками, а найбаржей ше дружим зоз пайташками з фодбалу. Там ище и двойо студенти зоз Сербиї, алє вони старши одо мнє. Найбаржей ми хибя найблїзши особи, а мушим припознац же и єдзенє, окреме прето же сом нє звикнута єсц мало хлєба як вони там єдза – гвари Мелинда.

ЖАДА БУЦ ПРОФЕСИЙНА ФОДБАЛЕРКА У Керестуре скоро кажде позна Мелинду як фодбалерку, а паметаю же ище як дзивче бегала зоз хлапцами на улїци и у школи за лабду. Перше тренирала рукомет, та док чекала же би змаганє почало, копала на ґол. Теди ю обачел фодбалски тренер и поволал же би почала тренирац тот спорт. Перше тренирала зоз хлапцами у ФК „Русин”, а у штреднєй школи бавела за женски фодбалски клуб „Нови Бечей”.

– Женски фодбал ше у Сербиї ище вше лєм розвива и док ше вон

нє розвиє прейдзе вельо часу. То ми була главна причина пре хтору сом пошла до Америки. Там єст вельо женски фодбалски клуби и цалком нормалне кед дзивка бави фодбал, док то у нас ище вше нєзвичайне – наглашує Мелинда и додава же тренинґи ма раз, лєбо два раз на дзень, а перши уж на шейсц годзин рано. Пре змаганя часто и путує до других местох, та прето часто одсуствує з преподаваньох.

– Кед сезона и кед значни змаганя, маме одредзени правила. Наприклад, муши ше буц у своєй хижи до 23 годзин, а кед запожнїме, будземе покарани. Мушим припознац же ше мнє то раз и случело. Запожнєли зме з пайташками лєм три минути и були зме покарани так же зме на шейсц годзин рано мушели бежац на терену, и то по дижджу – здогадує ше Мелинда, тераз уж през шмих.

Нашо мастеранти Мено и презвиско: Хелена Папуґа Датум народзеня: 19. 12. 1991. Место одрастаня: Вербас Здобути ступень, обласц, кеди: Професор руского язика и литератури; мастеровала 3. II того року на тему „Дїєсловни префикси у предстандардизацийних публикацийох” Основни студиї: Филозофски факултет, напрям – Русинистика, Универзитет у Новим Садзе Штредня школа: Штредня економско-тарґовецка школа, Кула Язики: руски, сербски, анґлийски, українски, словацки Занїманє: новинар-дописователь „Руского слова” зоз Вербасу 2013-2014. Плани за будучносц: Дальше усовершованє и уписованє на докторски студиї

20. МАРЕЦ 2015.

Ма пайташки з цалого швета

Млада фодбалерка гвари же док ше ище дакус прилагодзи на нови живот и док будзе мац вецей часу, планує закончиц и курс за фодбалского тренера, алє жаданє єй же би була професийна фодбалерка.

– Ище нє знам чи ше врацим до Сербиї, чи останєм там, бо ми затераз добре идзе школованє, алє хто зна як будзе познєйше. Кед шицко будзе так як треба, плануєм ше уписац и на мастер студиї. Алє, найволєла бим професийно бавиц фодбал у даєдним клубу у Америки, та бим вец там и остала – заключує Мелинда. ■

УВАГА!!! Нови мастеранти, кед ше и ви сцеце представиц нашим читачом, явце ше на

ruske.mozajik@gmail.com ☺☺☺ РУСКЕ СЛОВО 25

ДУХОВНИ ЖИВОТ ЗНОВА ЗАГРОЖЕНЕ ОБСТОЯНЄ ХРИСТИЯНСКОГО

СТАРАНЄ ШИЦКИХ Пише: Мирон ГОРНЯК КУХАР

Зявенє християнского часописа „Дзвони” пред 21 роками була велька новосц у нашим церковним и народним живоце, бо нє було такого часопису у нашей историї на тих просторох. Тераз його обстоянє знова загрожене, а 20 роки од його виходзеня преславени скромно Часопис почал “дзвонїц” на преходзе 1993/1994. року, з инициятиву о. Романа Миза, у видавнїцтве Новосадскей парохиї Петра и Павла, а як гварел його терашнї одвичательни редактор о. Владислав Варґа, то були барз чежки часи, у материялним и у политичним смислу. Предплату ше давало хто як могол, а дзепоєдни побожни парасти котри сцели потримац таки часопис, плацели и у натури, так як их держава виплацовала. ОДВИЧАТЕЛЬНОСЦ ЗАЄДНЇЦКА

МОЛБА ЗА ПОРОЗУМЕНЄ И СОЛИДАРНОСЦ У своїм найновшим обвисценю явносци, главни редактор и парох керестурски о. Михайло Малацко щиро подзековал малочисленим особом хтори ше одволали на його предходни апели и констатовал же од других нєт нїяке одволанє и реакциї.

– Сама керестурска парохия нє годна видавац „Дзвони”. Модлїм за порозуменє и солидарносц – виявел о. Малацко.

26 РУСКЕ СЛОВО

Главни редактор „Дзвонох” о. Михайло Малацко спозорел же „Дзвони” и тераз у чежкей ситуациї и виходзенє часопису загрожене: – Прешли рок закончени з минусом од коло 400 еври, цо муши плациц видаватель Грекокатолїцка парохия св. о. Миколая у Руским Керестуре, точнєйше особно я, як парох тей парохиї. Розуми ше, то нє мой часопис и апелуєм на явносц, та и на паноцох же би анимировали людзох же би похопели же часопис заєднїцке старанє шицких. Наплата нам нє функционує, так же даєдни парохиї нїч нє доприноша, а з иножемства зме доставали лєм коло 20 одсто предплатох. Поштарина векша як средства хтори доставаме з иножемства – гварел о. Малацко. ПОД ПОКРОВОМ БОГОРОДИЦИ Терашнї парох беоґрадски и сримскомитровицки о. Владислав Варґа ше здогадує же у єдним периодзе „Дзвони” при покраїнских власцох були представени як „клеронационалистични” часопис. Пре вельке нєпорозуменє и без потримовки, були на драги гашеня.

Перше и найновше число „Дзвонох”

– Теди идею континуитета виходзеня пребераю млади паноцове ентузиясти и предлужую видавательство у керестурскей парохиї – гварел о. Варґа. – Заш лєм, настала вецеймешачна пауза пре вельки проблеми зоз пререґистрацию, путованє до Беоґраду, до министерства информацийох и министерства вирох. У єдней хвильки випатрало же шицко спаднє до води. Медзитим, дошлєбодзенє пришло 1. октобра, на швето Покрова Пресвятей Богородици. Прето тот часопис и дожити як дїло Покрова Богородици, и од теди Покров стої на рамикох „Дзвонох”. Одвичательни редактор о. Варґа надпомнул же єст простору за орґанизацийни полєпшаня и лєпше порозуменє при людзох и читачох, а у каждим случаю, роби ше з вельку виру и за Боже дїло: – Остатнї час маме вельку потримовку од нашого владики, а з його препорученьом до министерства вирох (односно Управи за сотруднїцтво зоз Церквами и вирскима заєднїцами), „Дзвони” прейг проєктох рочно потримани у вредносци и до двох числох. Кед би маркетинґ, орґанизация и предплата успишнєйше функционовали, могли бизме раховац на мирнєйши часи.

20. МАРЕЦ 2015.

ДУХОВНИ ЖИВОТ ЧАСОПИСА „ДЗВОНИ”

ТРА ДИЦИЙНА МАЙСТОРСКА СЛУЖБА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

НАС Редакция роби и далєй у власним обисце, дописнїки пишу тексти волонтерски. Вельо сили нам даваю числени читаче котри позитивно коментарую тексти, а найвецей тоти котри далєко од свойого краю. Попри шицким, идземе з вельку виру же робиме Боже дїло, гоч з нєсовершеносцу и слабосцами котри маме, алє зоз препущеньом до рукох Божого Провидиния – гварел о. Варґа. ВРЕДНОСЦ ПИСАНОГО СЛОВА

И З РОБОТУ МОЖ ЛЮБИЦ БЛИЖНЬОГО У катедралним храме св. Оца Миколая у Руским Керестуре, 12. марца служена тради-

димиром Емейдийом, велї активни и пензионовани члени и члени їх фамелийох.

цийна Майсторска Служба Божа за членох кере стурского Здруженя реме селнїкох и приватних поднїмательох и їх фамелиї, а у остатнїм чаше и за шицких роботнїкох. Тота Служба ма длугу традицию у иснованю майсторского здруженя, а отримує ше вше штварток, у штред Вельконоцного по сту, по хре стопоклоней нєд зелї, кед цали тидзень у церкви виложени хрест. Службу предводзел парох о. Михайло Малацко, сослужел домашнї капелан и нововербаски парох о. Иґор Вовк, а швичкаре були двоме члени Здруженя. На Служби було руководство Здруженя, на чолє з предсидательом Вла-

У пригодней казанї, парох о. Малацко наглашел же ше з тоту Службу дзекує Богу и модлї благослов за роботу кере стурских привреднїкох. Вон тиж шицких поволал же би зоз свою роботу нє лєм зарабяли хлєб, алє и жили Євангелию так же зоз своїма схопносцами и талентами (як стої и у євангелским читаню на тей Служби) конкретно любели Бога и ближнього. Под час модлєня Вируї, майстрове на Служби зоз швичками обиходзели коло олтара и дали свойо прилоги за церкву, цо тиж давна традиция. Служба Божа закончена з панахиду за шицких покойних майстрох и поднїмательох. М. Афич

У „Дзвонох” єст вистки з наших парохийох, духовни заренка як огляднуца на прешли роки, „Слово Живота” и толкованя як го применїц у каждодньовим живоце, животни приклади и искуства, богословски думки, упознаванє свойого обряду, висти зоз вселенскей Церкви, о конкретних акцийох Каритасу, анґажованє церковних рухох и побожносцох, рочнїци визначних християнских шведкох, бок за младих и за дзеци и други теми. Нєшка, у чаше нервози и напартосци, важне же таки тексти можу помогнуц у отримованю душевного мира. Наприклад, протоєрей ставрофор о. Йоаким Холошняй у

О. МИЗ: ЧАСОПИС СПОЛНЄЛ ЗАДАТОК Инициятор „Дзвонох” парох новосадски о. Роман Миз, хторому ше удало позберац младих ентузиястох и интелектуалцох, похвално бешедовал о людзох хтори почали видавац часопис: – Була то добра екипа, а єй креативни редактор бул Михал Рамач. После телїх рокох можем повесц же часопис сполнєл свой задаток же би бул информативни и формативни у християнскей вири. Цо ше дотика проблема финансийох – з тим зме ше нєпреривно борели – гварел о. Миз.

тексту о упознаваню свойого обряду, зоз Причтох Соломонових наводзи „Сине мой, нє забувай мойо поуки, и твойо шерцо най чува мойо заповиди, та ци предлужа днї и роки живота и подарую покой. Най це нє охабя доброта и вирносц, обеш себе их коло шиї, упиш их себе на таблїчку свойого шерца.” Змист того виривка у согласносци зоз становисками сучасней психолоґиї, наприклад, о такволаних хронїчно доступних конструктох и позитивних автоматских думкох, хтори мож релативно лєгко доволац до свидомосци як помоц у стресних, нєсподзиваних и нєприємних ситуацийох. Попри тим, позитивни думки и чувства змоцнюю имуно систему, а неґативни ю ослабюю.■ 20. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 27

INFОРМАТОР

Dny 7. marca 2015. roku зanav{e nas zohabela наша мила Зденка

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 21. марца 2015. року наполня ше шейсц мешаци як нас нєсподзивано охабела наша супруга, мац, швекра, баба и прабаба

МАРИЯ РУСКОВСКИ народзена Дудаш (1942–2014) з Руского Керестура Найкрасши памятки на тебе чуваю твойо наймилши: супруг, син, дзивки, нєвеста, жецове, унуки и праунуки Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. марца 2015. року наполнює ше смутни рок як нас зохабел наш мили супруг, оцец, швекор и дїдо

ЗДЕНКИ (1965–2015) з Нового Саду Од брата Звонка, нєвести Ими, мацери Мелани, оца Мирослава и єй дзецох Фамелия Туринскова Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. марца 2015. року наполнєл ше жалосни рок як вецей нє з нами мой мили брат

ЮЛИЯН ДУДАШ ВЛАДИМИР БЕСЕРМИНЇ (1941–2014) (1946–2014) з Руского Керестура з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку Памятку на ньго чуваю на ньго чува брат Янко зоз фамеЙого наймилши лию Спочивай у мире Божим! Спочивайце у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. марца 2015. року наполнєли ше пейц смутни роки як нас занавше зохабела мила шестра

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 16. марца 2015. року наполнєли ше 10 смутни роки як нас зохабел наш мили оцец и дїдо

МЕЛАНА БАРАН народзена Балоґ (1942–2010) з Дюрдьова Найкрасши памятки на вас чуваю вашо мили шестри Ана зоз дзецми, Леона зоз дзецми и Сена зоз супругом Михалом и дзецми Спочивайце у мире Божим!

ЯКИМ СИВЧ (1923–2005) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю дзивка Любка и унук Оливер Спочивайце у мире Божим!

28 РУСКЕ СЛОВО

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. марца 2015. року наполнєл ше найчежши и найжалоснєйши рок у наших животох як вецей нє з нами

ЮЛИЯН ДУДАШ (1941–2014) з Руского Керестура

Юлине, мой мили, ти пошол, алє ши у наших думкох и шерцох занавше остал. Найкрасши памятки на тебе чуваю супруга Сена, син Юлин, нєвеста Мара и унуки Николина и Марко Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ

ЯНКО СИВЧ (1941–1988)

ВЕРОНИКА СИВЧ (1948–1999)

Памятку на їх любов вично чуваю дзивка Марча и син Славко зоз фамелию

20. MАРEЦ 2015.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 16. марца 2015. року занавше нас зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Моєй милей шестри

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. марца 2015. року наполнї ше смутни рок як ше преселєл до вичносци наш мили супруг и оцец

ИНФОРМАТОР * дзе цо будзе *

ВЕЧАР ТАРАСА ШЕВЧЕНКА У ВЕРБАШЕ ДЮРА ДУДАШ (1951–2015) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю його наймилши супруга Любица, дзивка Елена и унук Никола Спочивай у мире Божим!

ГАНЧA ПЕТРИЧЕВИЧ народзена ҐАРЯНСКИ зоз Суботици Похована є у Вербаше 18. марца. Зоз смутком у думкох, шерцу и души випровадзаме це на остатню драгу. Спочивай у мире Божим! Амалия Бордаш зоз фамелию

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 15. марца 2105. року занавше нас зохабела наша мац, швекра и баба

НАТАЛИЯ ФА народзена Надь (1934–2015) з Руского Керестура Мила мамо и бабо, час нїґда нє висцера шицки нашо красни памятки на тебе. Твойо наймилши: син Єроним, дзивка Натка, жец Владимир и унук Ваня СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. марца 2015. року наполнї ше смутни рок як нас зохабел наш мили брат и бачи

ЮЛИЯН ПРЕҐУН (1953–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю шестра Наталия, шовґор Владимир и дзеци Мижо и Марина зоз фамелиями Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. марца 2015. року наполнї ше смутни рок як нас зохабел наш мили брат и бачи

ЮЛИЯН ПРЕҐУН (1953–2014) з Руского Керестура Памятку на його подобу и доброту вично буду чувац брат Ґечо зоз супругу Илонку и дзецми Жельку и Єлену зоз фамелиями Спочивай у мире Божим!

Република Сербия Автономна Покраїна Войводина Покраїнски секретарият за здравство, социялну политику и демоґрафию Обвисцуєме вас же Покраїнски секретарият за здравство, социялну политику и демоґрафию розписал Явни конкурс за финансованє програми здруженя гражданох у обласци здравственей защити, социялней защити и защити особох зоз инвалидитетом, борецко-инвалидскей защити, дружтвеним стараню о дзецох и популаризациї пронаталитетней политики у 2015. року хтори обявени 11. марца 2015. року у “Службених новинох АПВ”, дньових новинох “Данас”, и на интернет боку Покраїнски секретарият за здравство, социялну политику и демоґрафию www.zdravstvo.vojvodina.gov.rs. Час за подношенє прияви на явни конкурс 15 днї од дня обявйованя конкурса у “Службених новинох АПВ”, односно у дньових новинох “Данас”. Покраїнска секретарка проф. др Весна Копитович

20. МАРЕЦ 2015.

ЮЛИЯН ПРЕҐУН (1953–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго чуваю супруга Меланка и син Мирко Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. марца наполнї ше смутни рок як нас занавше зохабел наш мили брат и кум

ЮЛИЯН ПРЕҐУН (1953‒2014) з Руского Керестура Памятку на ньго у своїх шерцох занавше будзе ношиц шестра Марча зоз супругом Юлином и дзецми Таню, Ясмину и Весну зоз фамелиями Спочивай у мире Божим!

На соботу 21. марца у КПД “Карпати” у Вербаше будзе отримани “Вечар Тараса Шевченка”. Програма почнє на 19 годзин. ***

ПРОМОЦИЯ РРЛ” У РКЦ У НОВИМ САДЗЕ “КОЛЯДОХ

На пияток, 20. марца, у просторийох Руского културного центру у Новим Садзе, Йована Суботича 8, будзе промоция интерреґионалней моноґрафиї “Коляди Русинох/Руснацох/Лемкох: писнї на чесц Рождества Исуса Христа”. Промоция почина на 19 годзин.

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. марца 2015. року наполня ше пейц роки як нас занавше зохабела наша мила мац, баба и прабаба

МЕЛАНА КИШПЕТЬО народзена Гербут (1923-2010) з Руского Керестура

Мила мамо, найкрасши памятки за вашу любов и доброту навики буду чувац Вашо наймилши Спочивайце у мире Божим!

* дзе цо будзе *

ЕКО ДЗЕНЬ ДОК Штварток, 26. марец 2015, пошвецени активносцом з нагоди Дня планети Жеми. У орґанизациї Одбора за сотруднїцтво з нєвладовима орґанизациями Месней заєднїци Коцур, будзе отримана роботна акция ожелєньованя Коцура (медзи иншим и зоз коло 60 младнїками орехох хтори спонзоровал проф. др Юлиян Рамач еколоґом з Коцура) на даскелїх локацийох у валалє. Заинтересовани за младнїки можу ше явиц на е-адресу предсидателя Одбора, проф. др Михайла Фейси fejsam@gmail.com. Истого дня на 19,30 годзин, КПД ДОК – Коцур у просторийох месней библиотеки представи резултати конкурса на тему Чловек и животни стредок през рочни часци, хтори тирвал точно єден рок.

РУСКЕ СЛОВО 29

INFОРМАТОР/СПОРТ

Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku na osnovi ~lena 29. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k Republiki Serbi<” ~islo 135/04 i 36/09), obyvxw

OBVISCENW o prinw{enim ri{enx `e potrebne precenqovanw vpl>vu и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву na `ivotni {tredok prowkta baznej stan>ci mobilnej telefoni> “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167” No{itelq prowkta “Tелеком Сербия” a.d. Takovska 2, Beo}rad, podnwsol tomu or}anu vimogu za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta - baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167” u ul<ci Балзакова 64, u Новим Садзе, na katasterskej parceli ~islo 3930/9 K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad. Posle zaprovadzenogo postupku, Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku dny 11. марцa 2015. roku prinwsla ri{enw ~islo VI-501-23/15, `e potrebne precenqovanw vpl<vu na `ivotni {tredok i o odredzovanx obsygu i zmistu studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok.

Z cilqom obviscovany zainteresovanej yvnosci tekst ri{eny obyvxw {e u calosci: Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku, na osnovi ~lena 10 pasus 4 i 5. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~s. 135/04 i 36/09) ~lena 192 pasus 1. Zakona o ob|im upravnim postupku (“Slu`beni novini SRX” ~islo 33/97 i 31/01 i “Slu`beni gla{n<k RS” ~islo 30/10) i ~lena 11., 34. i 36. Odluki o Gorodskih upravoh Gorodu Novogo Sadu (“Slu`beni novini Gorodu Novogo Sadu”, ~islo 52/08, 55/09 i 11/10, 39/10, 60/10 i 69/13), postupaxci po vimogi no{itely prowkta “Tелеком Сербия” a.d. Takovska 2, Beo}rad, za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta baznej stan<ci za mobilnu телефонию “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167”, prino{i

RI[ENW 1. Utverdzuw {e `e za prowkt baznej stan<ci za mobilnu telefonix, “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167” u ul<ci Балзакова 64, u Новим Садзе, na katasterskej parceli ~islo 3930/9 K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad, no{itely prowkta “TELEKOM SERBIY” a.d., Beo}rad, Takovska ~islo 2, (u dalq{im tekstu No{itelq Prowkta) potrebne precenqovanw vpl<vu na `ivotni {tredok.

2. Odredzuw {e `e No{itelq Prowkta, Studix o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok za prowkt – baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS-Лиман 4НС167, НСУ167, НСЛ167” u ul<ci Балзакова 64, u Новим Садзе, na katasterskej parceli ~islo 3930/9 K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad, u poglydze obsygu zmistu, virobku u skladze zoz ~lenom 17. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {trredok i Praviln<kom o zmistu studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~islo 69/05)

OBGRUNTOVANW

No{itelq Prowkta “Tелеком Сербия” a.d. Takovska 2, Beo}rad, podnwsol tomu or}anu vimogu za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta – baznej stan<ci za “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167” u ul<ci Балзакова 64, u Новим Садзе, na katasterskej parceli ~islo 3930/9 K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad. Prowkt predvidzuw postavynw antenskej sistemi зоз трома секторами за GSM 900, UMTS и LTE. На антенских ношачох за перши сектор постави ше панел антена типа К80010929 (за GSM 900, UMTS и LTE), зоз азимутами 25 ступнї, за други сектор постави ше панел антена типа К8010486 (за GSM 900 и LTE), а антени К80010505 остава иста (за UMTS), зоз азимутом 290.

Konfi}uraciy primodava~a baznej stan<ci za sistemu GSM 900 2+2+2, za UMTS 2+2+2, a za LTE 1+1+1.

U skladze zoz Zakonom o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok, o podnw{enej vimogi obviscena yvnosc z ogla{ovanqom u sredstvoh yvnogo informovany i MZ “Острово”.

U zoz zakonom predpisanim terminw nw doru~eni dumany zainteresovanih or}anoh, or}anizacijoh i yvnosci.

Zoz ~lenom 144. Zakona o planovanx i vibudovi (“S.G. RS” ~islo 72/09, 81/09, 64/10-Odluka US од 10.

30 РУСКЕ СЛОВО

септембра 2010. року 24/11, 121/12 42/13-Odluka US, 50/13-Odluka US, 98/13 Одлука УС, 132/14 и 145/14)) zoz htorim utverdzena okremna fajta obwktoh za htori nw potrebne obezpe~ovac akti kompetentnogo or}anu za vibudov, odnosno akt za okon~ovanw vibudovi, a medzi n<ma i no{a~e antenoh zoz antenami na postoycih budinkoh, dragoh, infrastrukturi i kontejneroh elektroneskej komunikaci<, yk i tipskih kabinetoh baznih stan<coh na odvituxcih no{a~oh, u skladze zoz dumanqom Ministerstva `ivotnogo {tredku, rudarstva i prostornogo planovany ~islo 353-02-01676/2011-02 od 12. xliy 2011. roku, ta no{itelq prowktu nwma obovyzku doru~ic vivod zoz urbanisti~nogo planu lwbo potverdzeni urbanisti~ni prowkt, odnosno akt o urbanisti~nih uslovijoh htori nw star{i od wdnogo roku yk an< idejne ri{enw, lwbo prowkt, lwbo vivod zoz idejnogo prowkta. Ґу наведзеному проєкту ношитель проєкта приложел: Контракт о закупе хтори заключени медзи Скупштини станарох будинку у улїци Балзакова 64, Нови Сад и “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad и Фахову оцену обтрехованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167”, число 1811/14-111 АP и Фахову оцену обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї “NS-Лиман 4-НС167, НСУ167, НСЛ167”, число 1811/14-111 АP/ВИМЕНКИ, хтору виробела акредитована Лабаратория Института “Ватроґаз” zoz Нового Саду. Бazna stan<ca mobilnей telefoniї “NS-Лиман 4НС167, НСУ167, НСЛ167”, ma vkupnu efektivnu виzarxxcu moc векшу od 250 W на шицки три sektorи за шицки обсяги (GSM 900, UMTS и LTE).

Posle rozpatrany vimogi no{itely prowkta i podatkoh o predmetnej lokaci<, harakteristikoh i precenqovanx mo`l<vih vpl<voh navedzenogo prowkta na `ivotni {tredok, a maxci u oglydze, `e predmetna radio bazna stan<ca ma efektivnu vizarююцу moc vek{u yk 250 W i mo`e mac zna~nwj{i vpl<v na `ivotni {tredok-to~ku 12. podto~ka 13. Telekomunikacijni obwkti mobilnej telefoni< (baznej radio stan<ci) L<stini II Uredbi o utverdzovanx L<stini prowktoh za htori obovyzne precenqovanw vpl<vu i L<stini prowktoh za htori mo` vimagac precenqovanw vpl<vu na `ivotni {tredok (“S.G. RS” ~islo 114/08), a tot or}an u skladze zoz ~lenom 10. pasus 4. Zakona o precenqovanx vpl<vu odlu~el `e potrebne precenqovanw vpl<vu.

Zoz ~lenom 10. pasus 5. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok, predpisane `e zoz odluku zoz htoru utverdzuw `e potrebne precenqovanw vpl<vu prowkta na `ivotni {tredok, nadpatraxci or}an mo`e odredzic i obsyg i zmist studi< o precenqovanx vpl<vu, co u tim slu~ax zrobene.

Okrem rozpatrany intenziteta vpl<vu (vira`eni zoz efektivnu vizarjovanu mocnoscu po{oreny), nadpatraxci or}an u konkretnim slu~ax rozpatrel i tirvanw vpl<vu - bazna stan<ca predstavy kontinualne `ridlo zarjоvаny.

Primenxci na~ala prevenci< i predsotro`nosci (~len 9. pasus 1. podto~ku 2. Zakona o za|iti `ivotnogo {tredku (“S.G. RS”, ~s. 135/04, 36/09, 36/09 – dr. zakon, 72/09 – dr. zakon i 43/11 – odluka US), zoz htorim {e vimaga `e ka`da aktivnosc mu{i buc planovana iz aprovadzena na sposob `e medzi in{im predstavy najmen{i rizik za lxdske zdravw, zoz Studix potrebne dokazac `e za predmetni prowkt budze primenwna najlwp{a rozpokladuxca i dostupna tehnolo}iy, tehn<ka i oprema.

Maxci u oglydze napredok navedzene, нєобходне виробиц документ зоз хторим ше анализує и оценює квалитет творительох животного штредку на одредзеним просторе, medzisobni vpl<v isnuxcih i planovanih aktivnoscoh i utverdzux usloviy i miri za zoperanw, zmen{anw i odklonqovanw ~kodl<vih vpl<voh na `ivotni {tredok yk i mira u slu~ax udesu i obezpe~ic provadzenw vpl<vu `ridlu zarjovany a to {e viklx~no mu{i obezpe~ic zoz Studix o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok, htoru bi trebal virobic multidisciplinarani fahovi tim.

Na osnovi gore navedzenogo, ri{ene yk u dispozitive.

Pouka o pravnim l<ku: Prociv togo ri{eny mo`e {e viyvic `alba Pokra<nskomu sekretariytu za urbanizem, budovatelqstvo i za|itu `ivotnogo {tredku u ~a{e 15 dn< od dny primany ri{eny, po tim or}anu.

Zainteresovana yvnosc mo`e viyvic `albu prociv togo ri{eny u ~a{e 15 dn< od dny obyvjovany u sredstvoh yvnogo informovany, po tim or}anu.

ФК “БАЧКА 1923”

ДОБРЕ БАВИСКО ПРОЦИВ ЕКИПИ ЗОЗ ТИТЕЛЮ ФК “Бачка 1923” – ФК “Титель” 4:2 (3:2)

У пририхтуюцим змаганю за ярню часц першенства Бачка з Дюрдьова препрешлей нєдзелї на домашнїм терену победзела Титель зоз 4:2 (3:2). За перши тим бавели Марич, Танасич, Чирин, Маркович, Тривунович, Курушич, Пантич, Боґданов, Янкович, Мушицки и Балоґ, а у другим полчасу тренер Миленко Вукчевич нагоду дал шицким резервним бавячом, а то Рац, Матич, Шанта, Данґубич, Круль, Павлов и Ґушич. Бачка змаганє почала зоз офанзивним бависком, а уж у 14. минути Маркович дал перши ґол. Зоз добрим бависком у охрани и зоз швидким додаваньом лабди у нападу Бачка мала вельо шанси. Шлїдуюци два ґоли дал Боґданов у 21. и 30. минути бависка. Титель у першим полчасу бавел дефанзивно и нє мал вельо шанси, а обидва ґоли посцигнул зоз пеналох, у 36. и 45. минути. У другим полчасу Тител почал лєпше бавиц, алє лєм по ґол хтори дал Рац у 54. минуту. Тренер Бачки Миленко Вукчевич гварел же є задовольни з бависком бавячох и же треба мац у оглядзе же ше Титель змага у висшим ранґу. Прешлей нєдзелї Бачка з Дюрдьова бавела пририхтуюце змаганє у Руменки процив Єдинства и страцела з 3:2. Обидва ґоли за Бачку дал Мушицки, а ґол за побиду фодбалере домашнього Єдинства посцигли у останїм минуту бависка. М. Рамач

MALI OGLA[KI PREDAVAM rezanu ydl>nu po specifikaci> z prevo`enqom, kubni meter 185 evra i lati 5h3 dlu`ni meter 0,32 evra. Telefon: 021/6350–088; 060/6350–088 od 7 do 21 godzin.

20. МАРЕЦ 2015.

ИНФОРМАТОР/СПОРТ ФК “ИСКРА”

ИСКРА ЗАЗНАЧЕЛА ИЩЕ ЄДНУ ПОБИДУ Фодбалере Искри помали закончую пририхтованя за ярню часц першенства у Медзиопштинскей лиґи Вербас–Жабель–Титель. Прешлей нєдзелї Искра одбавела предостатнє пририхтуюце змаганє процив екипи ФК “Бачка” зоз Деспотова и победзела. После прешлотижньовей побиди у Деспотове зоз 5:0, шицки котри провадза фодбал очековали же исту екипу на домашнїм терену Искра побе -дзи ище прешвечлївше‚ медзитим, такой на початку змаганя видзело ше же то нє будзе так лєгко. Тренер Искри Слободан Василєвич виведол на терен комбиновани состав, a дзепоєдних значних бавячох охабел на лавки. Госци то знали вихасновац, та бависко було ровноправне зоз даскелїма нагодами на обидвох бокох. На нєсподзиванє шицких патрачох, госци зоз Деспотова перши дали ґол. После гришки єдного Искрового бавяча, Kоцурец котри тей жими прешол до екипи Бачка, Мирко Живкович‚ вибил сам опрез ґолмана и дал ґол процив свойого бувшого клуба. Зоз резултатом 1:0 за госцох пошло ше на одпочивок‚ а у другим полчасу Искра бавела у наймоцнєйшим составе и то ше такой видзело и по бависку на терену. Коцурци у другей часци були лєпши и поспишело ше им обрациц резултат‚ понеже нєодлуга зоз ґолом котри дал Дамир Ґубаш зоз пеналу‚ Искра вировнала резултат. Искрово фодбалере предлужели нападац‚ алє ше госци поцагли, та не було лєгко дойсц до ґолу. Заш лєм, Искри ше прейґ Дамяна Ґубаша удало дац и други ґол та на концу бависка и победзиц. Остатнє‚ пририхтуюце змаганє, котре будзе и ґенерална проба пред початок першенства, Искра будзе бавиц на нєдзелю 22. марца процив екипи Єдинства зоз Ґосподїнцох. Першенство у Медзиопштинскей лиґи Вербас–Жабель–Титель почина 29. марца. З. Колєсар Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu na osnovu ~lena 10. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k Republiki Serbi<”, ~islo 135/04 i 36/09) obyvxw

OBVISCENW o podnw{enej vimogi za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl>vu na `ivotni {tredok prowkta No{itelq prowkta “Tелеком Сербия” а.d., Таковска 2, Beo}rad, podnwsol vimogu za odlu~ovanw o potrebi precenqovany vpl<vu застатого стану na `ivotni {tredok prowkta baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NSУ191, НСЛ 191 НС-Булевар ошлєбодзеня IV” u ul<ci Булевар ошлєбодзеня число 115, у Новим Садзе, na katasterskej parceli ~islo 933, K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad. Podatki i dokumentacix zoz vimogi no{itely prowkta mo` vidzic u prostorijoh Gorodskej upravi za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu, Ul<ca Rumenacka 110, Novi Sad, robotni dn< od 10 do 15 godzin. [icki zainteresovani, u ~a{e 10 dn< od dny obyvjovany togo obvisceny, mo`u dac svojo dumanw u pisanej formi na adresu Gorodskej upravi za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu.

20. МАРЕЦ 2015.

Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku na osnovi ~lena 29. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k Republiki Serbi<” ~islo 135/04 i 36/09), obyvxw

OBVISCENW

o prinw{enim ri{enx z хторим дата согласцносц на Студию о precenqovanю vpl>vu na `ivotni {tredok prowkta bazna stan>ca mobilnej telefoni> “NS-Gotel Виґор-НС211, НСУ211” No{itelq prowkta “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad, podnwsol vimogu za даванє согласносци на Студию о precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta – baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS-Gotel Виґор-НС211, НСУ211”, u ul<ci Йожефа Атли число 2, u Novim Sadze, na katasterskей parcelи ~islo 5062, K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad. Posle zaprovadzenogo postupku и предкладу Технїчней комисиї, Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku dny 10 маrцa 2015. roku prinwsla ri{enw ~islo VI-501-1463/14, зоз хторим дата согласносц на предметну Студию.

Z cilqom obviscovany zainteresovanej yvnosci tekst ri{eny obyvxw {e u calosci: Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku, na osnovi ~lena 24. Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~s. 135/04 i 36/09) i ~lena 192 pasus 1 Zakona o ob|im upravnim postupku (“Slu`beni novini SRX” ~islo 33/97 i 31/01 i “Slu`beni gla{n<k RS” ~islo 30/10) i ~lena 11., 34. i 36. Odluki o Gorodskih upravoh Gorodu Novogo Sadu (“Slu`beni novini Gorodu Novogo Sadu”, ~islo 52/08, 55/09, 11/10, 39/10, 60/10 i 69/13), postupaxci po vimogi no{itely prowkta “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad, у поступку odlu~ovanя o даваню согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї – “NS-Gotel Виґор-НС211, НСУ211” после запровадзеного поступку и звиту технїчней комисию, prino{i

RI[ENW

1. Дава ше согласносц на Студию о преценьованє вплїву на животни штредок за prowkt baznej stan<ci mobilnej telefoniї “NS-Gotel Виґор-НС211, НСУ211”, u ul<ci Йожефа Атили число 2, u Novim Sadze, na katasterskей parcelи ~islo 5062, K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad, no{itely prowkta “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad.

2. Оbovyzuw ше No{itelq prowkta `e: – prowkt vivedze u skladze zoz prilo`enu dokumentacix и условиями и мирами защити хтори утвердзели други овласцени орґани и орґанизациї а дани у прилогу Студиї; – обезпечи условия и запровадзи мири за зоперанє, зменшанє лєбо одклоньованє чкодлївих вплївох на животни штредок, хторих єст у Студию, поглавє 8. “Опис мирох з цильом зопераня, зменшаня лєбо доклоньованє каждого значнєйшого чкодлївих вплївох на животни штредок”; 3. Ношитель проєкта длужни обезпечиц вивершованє програми нєпреривного провадзеня у складзе зоз важацима предписанями хтори дефиновани зоз поглавйом 9. “Програма провадзеня вплїву на животни штредок ” и же податки достати зоз мониторинґом доручує Аґенциї за защиту животного штердку, Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду и Городскей управи за инспекцийски роботи – Обласц инспекциї за защиту животного штредку; 4. Наклада ше ношителю проєкта же у случаю реконструкциї и пременку технїчних характеристикох базней станїци зоз точки 1. того ришеня, поднєше вимогу надлєжному орґану за одлучованє о потреби преценьованє вплїву на животни штредок.

OBGRUNTOVANW

No{itelq prowkta “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad, podnwsol vimogu za даванє

согласносци на Студию о precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta – baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS-Gotel ВиґорНС211, НСУ211”, u ul<ci Йожефа Атили число 2, u Novim Sadze, na katasterskей parcelи ~islo 5062, K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad. Prowkt predvиdzuw postavynw antenskej sistemi зоз три сектори за GSM900 и UMTS. Антенска система за шицки три сектори будзе мац по єдну антену по секторе, типа Kathrein 80010485. Aзимути антенoh 20 stupn< (per{i sektor), 135 ступнї (други сектор) и 290 ступнї (треци сектор). Конфиґурация примодавача базней станїци за систему GSM900 4+4+4 а за UMTS 2+2+2.

U skladze zoz Zakonom o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok i Praviln<kom o postupku яvnogo uvida, prezentaci< i yvnej rozpravi o studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~islo 69/05) zaprovadzeni postupok precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok i obezpe~ene u~astvovanw zainteresovanih or}anoh i or}anizaijoh i yvnosci. U zakonskim terminw, htori predvidzeni za yvni uvid, Stduiy o precenqovanx vpl<vu prowkta na `ivotni {tredok bula vilo`ena u prostorijoh Gorodskej upravi za za|itu `ivotnogo {tredku po 2. фебруар 2015. roku. Pod ~as tirvany yvnogo uvida nw doru~eni dumany i zauvagi u pisanej formi na Studix o precenqovanx vpl<vu prowkta na `ivotni {tredok z boku zaintersovanih or}anoh, or}anizacijoh i yvnosci an< nw bulo vinw{enih dumanqoh zainteresovanwj yvnosci pod ~as prezentaci< i yvnej rozpravi htora otrimana 12. авґуста 2014. roku co konstantovane u zapisn<ku ~islo VI-501-1463/14 од 3. фебруара 2015. roku.

Zoz ri{enqom о obrazovanx i menovanx predsidately i ~lenoh tehn<~nej komisi< za ocenu Studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok baznej stan<ci mobilnej telefoni< “NS-Gotel Виґор-НС211, НСУ211”, u ul<ci Йожефа Атили число 2, u Novim Sadze, na katasterskей parcelи ~islo 5062, K.O. Нови Сад II, Gorod Novi Sad, no{itely prowkta “Tелеком Сербия” а.d. Таковска 2, Beo}rad, ~islo VI-501-1463/14 od 5. януара 2015. roku, obrazovana Tehn<~na komisiy za ocenqovanw Studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta, htora vipitala Studix o precenqovanx vpl<vu i posle zaprovadzenogo, zoz zakonom utverdzenim postupkom, o svowj roboti tomu or}anu doru~ela zvit ~islo VI501-1463/14 od 9. марца 2015. roku zoz ocenu predmetnej Studi< o precenqovanx vpl<vu i zoz predkladom `e {e na istu da soglasnosc.

Zoz uvidom do kompletnej dokumentaci<, posle zaprovadzenogo postupku i zvitu tehn<~nej komisi< konstantovane `e Studiy zrobena u skladze zoz Zakonom o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok , Praviln<kom o zmistu studi< o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k RS”, ~islo 69/05) i Ri{enqom o potrebi precenqovany vpl<vu i o odredzovanx obsygu i zmistu studi< ~islo VI-501-933/14 od 3. новембра 2014. roku, htoru prinwsla Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu.

Ked {e Prowkt vivedze u skladze zoz tehn<~nu dokumentacix i ked {e vipo~itux {icki predvidzeniu miri za zmen{anw lwbo zoperanw ~kodl<vih vpl<voh na `ivotni {tredok zoz to~ki 2. i 3. togo ri{eny, robota obwkta nw budze zna~nwj{e zagro`ic `ivotni {tredok.

Na osnovi gore navedzenogo ri{ene yk u dipozitive.

Pouka o pravnim l<ku: Toto ri{enw konw~ne u upravnim postupku. Prociv togo ri{eny no{itelq Prowkta mo`e poru{ac upravnim spor pred Upravnim sudom u ~a{e od 30 dn< od dny od dny primany ri{eny, a zainteresovana yvnosc u ~a{e od 30 dn< od dny obyvjovany obvisceny o prinw{enim ri{enx u sredstvoh yvnogo informovany.

РУСКЕ СЛОВО 31

СПОРТ ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ЗОМБОР

У ВЕРБАШЕ ОСНОВАНИ ГОРЯЦКИ КЛУБ

ПЕРШИ ПОБИДНЇЦКИ БОДИ

ПРЕДЛУЖИ ШЕ ТРА ДИЦИЮ ГОРЯЦТВА

ФК „Тереквеш” (Свилоєво) – ФК „Русин” 1:2 (1:1) Свилоєво: стадион ФК „Тереквеш”, патрачох 150. Судия: Халер (Зомбор). Ґоли за Русин дал Милан Дюрич. Жовти картони при Русиновцох: Й. Гарди и Кулич. Бавяч змаганя: Милан Дюрич. РУСИН: Ж. Орос, Чапко, Колошняї, Барна, Й. Гарди, Кулич, Б. Орос (Б. Орос младши), Ланчужанин (Колбас), Дюрич, Б. Бранкович, Чизмар (Орсаґ).

Фодбалере Русина на найлєпши способ започали ярню часц першенства. У Свилоєве звладали екипу ФК “Тереквеш” зоз резултатом 2:1. Уж у штвартей минути Боян Бранкович схопно додал лабду Дюричови до простора дзе нє було бавячох хтори з лабду вибил сам опрез ґолмана домашнїх и лєгко дал ґол. Домашнї вировнали резултат штири минути познєйше – у 8. минути, после нападу по лївим боку и враценей лабди до 16 метерох. По конєц першого полчасу ше углавним бавело на штредку терена, а найлєпшу нагоду за ґол мал Алек Чизмар кед вибил сам опрез ґолмана домашнїх. Важне надпомнуц же у першим полчасу Русин бавел процив витру. У другим полчасу Русин звекшал прицисок на ґол домашнїх хтори ше успишно бранєл. Од 70. по 80. минуту Русин мал даскельо добри нагоди за ґол, а найлєпши мали: Ланчужанин, Б. Орос и Орсаґ. Найважнєйша хвилька була у 82. минути кед зоз єдней гужви опрез ґола домашнїх Милан Дюрич принєсол побиду Русинови. Тренер Саянкович барз задовольни зоз посцигнутим резултатом и побиду хтора була резултат мудрого и дисциплинованого бависка, праве так як ше догварели пред змаганьом. Тренер Тереквеша после змаганя надпомнул же тото змаганє було перше хторе його екипа страцела за два роки на своїм терену. На концу похвалєл шицких бавячох Русина хтори заслужено победзели у Свилоєве. Русин тераз на дзешатим месце на таблїчки и ма 19 боди. На нєдзелю Русин бави дома и дочекує екипу зоз Станишичу. В. С.

32 РУСКЕ СЛОВО

Початком марца у просторийох Центру за физичну културу „Драґо Йовович” у Вербаше отримана конститутивна схадзка Скупштини горяцкого клубу „Гора”, як здруженя гражданох. Попри горякох, до горяцкого клубу приступели и горяцки бициґлисти, а за предсидателя клубу вибрани Вербащан Владo Папуґа. На сновательней Скупштини Були коло пейдзешат члени, а Скупштину водзел познати вербаски горяк Миодраґ Йовович. Одлука о снованю єдногласно прилапена, як цо прилапени и Статут, Дїловнїк о роботи, печац и вибране ру-

бок, бо чловек хтори ше руша по природи нє може нє обачиц єй заґадзованє, и намага ше то застановиц. Тиж так, у клубе будземе промововац здрави дух. Нашо члени ше рекреативно занїмаю зоз спортом, кед нє и професийно, и вони маю векши шанси буц здрави, и водзиц єден квалитетни живот – гварел Владо Папуґа. Планує ше же ше члени Клубу поряднє буду сходзиц кажди штварток у просторийох ЦФК, дзе ше буду радзиц о своїх активносцох, а у ЦФК Клуб достал и канцеларию за порядну роботу.

ПОТРИМОВКА ЗОЗ ГОРЯЦКОГО СОЮЗУ Окрем других госцох, на сновательней Скупштини бул и Исо Планич, предсидатель Горяцкого союзу Войводини, начальнїк Горяцкого союзу Сербиї, и познати горяк хтори потримал инициятиву за снованє того клубу.

– Думам же Вербас найвекши город у Войводини хтори нє ма горяцки клуб, так же тота подїя за мнє и за ГСВ значна, и клуб „Гора” двацец пияте горяцке здруженє у Войводини. Горяцки клуб Вербащаньом може омогущиц орґанизованє рижних пешаченьох коло того городу, а можебуц у будучносци и ґрабанє по штучних стинох. То цошка специфичне цо ше може розвивац у Вербаше. Члени того клубу ше можу придружиц рижним активносцом як цо то напр. горяцки маратон на Фрушкей гори, трекинґ лиґа Войводини, пешацки драги Войводини и подобне – виявел Планич.

ководство Клубу. По Статуту, Kлуб годзен сновац оддзелєня и у других општинох, а перше оддзелєнє ше планує у Србобрану, понеже велї приступнїки клубу праве з тей општини. Циль клубу будзе активне пестованє горяцтва и спортох вязаних за бициґлизем, у цилю зблїжованя з природу и промовованя здравого животу.

– Жадаме наших членох научиц жиц зоз природу и нє бац ше од пребуваня у горох, лєше лєбо при води, алє похопиц природу як партнера. Наш клуб, ма як дружтвени и социолоґийни, так и еколоґийни

Клуб горякох „Гора” предлужує традицию и роботу трох бувших горяцких здруженьох „Фрушка гора” хторе у Вербаше було основане 1928. року як оддзелєнє такого здруженя з Нового Саду, „Гора” хторе було основане 1956. року, и „Равничар” хтори основани 2006. року. Тоти здруженя престали робиц, алє снователє горяцкого клубу „Гора” прешвечени же з оглядом на интересованє горякох, и на приступанє бициґлистох до їх клубу, маю добру основу за успишне предлуженє роботи. Т. Ходак 20. МАРЕЦ 2015.

СПОРТ ПОКРАЇНСКА СЕКРЕТАРКА ЗА СПОРТ И МЛАДЕЖ НАЩИВЕЛА ШИД

СПОРТИСТОМ ОПРЕДЗЕЛЄНИ МИЛИОНИ АП Войводина опредзелєла значни средства спортистом у Шидзе. Спортисти упознати з можлївосцима конкурованя за средства по вецей основох

П

решлого тижня Мариника Тепич, покраїнска секретарка за спорт и младеж, нащивела Шид же би ше прешвечела як вихасновани средства хтори спомнути секретари ят опред зе лєл спорти стом у Шидзе. Тепичова перше нащивела Спортски центер у хторим почали роботи на санациї закрица. Покраїна опредзелєля 3,5 милиони динари, а општина Шид ище три милиони динари за санированє закрица.

– Закрице було у досц подлим стану, бо є роками нє санироване. Почали одпадовац фалатки зоз закрица та то загрожовало спортистох на тренинґох и змаганьох. Тиж на даскелїх ме стох закрице и премакало. Подприємство “Полимерс ґруп” зоз Беoґраду за 30 роботни днї санирує закрице – гварел з тей нагоди Миодраґ Маркович, директор Спортского центра. У єдней часци голу Спортского центра адаптовани просториї за отримованє тренинґох и змаганє Столнотениского клубу “Партизан”. Секретарият им за тоти намени опредзелєл 600 000 динари. Секретарка нащивела ушорени простор и побешедовала зоз представнїками столнотенисерох. Мариника Тепич потим нащивела и Тениски клуб “СОЛ 022”, хтори вибудовал три стандардни и три менши терени и провадзаци просториї коло Спортского центру, а ресорни секретариїят им допомогнул з

Нащива Мариники Тепич, покраїнскей секретарки за спорт и младеж Шиду опредзельованьом три милиони динари. Любиша Єремич, директор и власнїк ТК “СОЛ 022” подзековал секретарки на достатих средствох и поинформовал ю же пре популаризованє тенису, клуб одредзел безплатни термини за дзеци котри на тих теренох тренираю. Мариника Тепич з тей нагоди булa задовольна же опредзелєни средства вихасновани на одвитуюци способ. Вона ше потим у сали СО Шид стретла зоз спортистами, предстaвнїками спортских клубох и здруженьох зоз шидскей општини. Представела активносци секретарията и надпомла же тогорочни буджет аж и звекшани, кед слово o спорту и младеж, и виноши 600 милиони динари. Половка средствох опредзелєнa за покраїнски Завод за спорт, а друга половка наменєна праве спортистом у цалей Войводини. Окреме представела конкурси хтори розписує секретарият и на хтори способ годни достац значни средства.

– През цали рок, по 5. децембер, отворени конкурс за адаптованє спортских будинкох потим за школ-

ПРОВАДЗИЦ ЗАКОНИ И ПРЕДПИСАНЯ Мариника Тепич спозорела руководзацих у спортских клубох и здруженьох же би нєпреривно провадзели законски предписаня з обласци спорта, бо у остатнїм чаше було надосц значни пременки хтори ше одноша на саме иснованє (реґистрованє) и функционованє спортских клубох. Тиж их поволала най поряднє провадза конкурси и участвую же би достали средства.

20. МАРЕЦ 2015.

ски спорт, як и за афирмованє спорта. Нашo опредзелєнє помогнуц школом, насампредз основним, пре унапредзованє настави физичного виховйованя, кед слово о порядних годзинох, алє и кед у питаню робота секцийох. Можу и школи конкуровац за опрему и реквизити. У априлу будземе мац конкурс за активне обдумованє лєтного розпусту, а у октобру за обдумованє жимскoго розпусту. Школи з помоцу спортских здруженьох, а з нашу финансийну помоцу, маю можлївосц обдумац активнe препоровадзованє розпустох – гварела секретарка Мариника Тепич. Окреме надпомла же нєодлугa будзе розписани конкурс за афирмованє женох у спорту – спортисткох и женох-тренерох. Коло 80 одсто буджета наменєнe розподзельованю по основи конкурсoх одходзи на спорт, а 20 одсто за катеґорию младих. На тих конкурсох циль злєпшац условия у менших штредкох и валалох. По словох секретарки Tепич, можу конкуровац и КУД-и за нaбавку ношньох або инструментох. Иснує и окремни Фонд за таланти у АП Войводини, а финансийно ше стимулує школяре хтори на найзначнєйших змаганьох у републики и покраїни доставaю найвисши награди. Єден з конкурсох хтори будзе розписани у септембру то конкурс за превенцию насилства и дискриминациї медзи младима.■ Владимир Дїтко

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ ШТЕРАЦЕЦ РОКИ КАРАТЕА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

КЕРЕСТУРЦИ МАЮ ВЕЛЬО Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

Д

З нагоди двох значних ювилейох – 40-рочнїци каратеа и 35-рочнїци од снованя карате клубу “Русин”, у Руским Керестуре, 15. марца отримана шветочна Скупштина Карате клуба “Русин”. На шветочносци присуствовали числени госци медзи хторима були предсидатель Шотокан Карате союзу Сербиї Милорад Чопич, предсидатель судийскей комисиї Шотокан союзу Сербиї Миша Милосавлєвич, предсидатель Шотокан Карате союзу Войводини Ранко Ступар, як и числени дакедишнї и терашнї члени клубу

алєких седемдзешатих рокох прешлого вику, кед ше тедишнї млади почали интересовац за карате, у валалє мало хто знал за тот спорт, односно борецку схопносц. Пропаґовали го школяре и студенти хтори на школованю були у Зомборе, Суботици, Новим Садзе, Беоґрадзе. Тедишнї ентузиязем би могло прировнац зоз першу любову! Спочатку ше тренинґи отримовало у сали Младежского дому у Руским Керестуре. Теди ше у тей сали през тидзень отримовало годзини физичного за школярох у Основней школи и Ґимназиї “Петро Кузмяк”, а од пиятку по нєдзелю сала Дома була стредзиско шицких других младежских активносцох.

– Як було теди тренирац карате, єст вельо приповедки – гварел Михайло Перши каратисти Карате клубу “Русин” Орос Лаци, тренер у Карате клубу “Русин”. – Пред початком тренинґу зме мушели перше позаметац салу у хторей ше пред тим отримоСЕКЦИЯ ЯК НАШЕНЄ ХТОРЕ ВИРОСЛО вало културно-забавни манифестациї и дзе млади приходДО КЛУБУ зели на танєц. На тренинґох, окрем членох Клуба були и велї хтори ше на нас припатрали. То були углавним младПерши хторого тот спорт заинтересовал бул Михайло ши, а старши ше припатрали на нас през облак. Велїм нє Силадї Брицо. Спочатку учел зоз кнїжкох хтори були илубуло ясне яки то спорт, а ище менєй яка то борецка схопстровани, а хтори написали и видали нашо познати учитеносц. лє каратеу – Владимир и Илия Йорґа. Теди Силадї жил у Ловченцу дзе бул клуб хтори водзел тренер Предраґ МарКАРАТЕ – ПРАЗНА РУКА тинович. Тренинґи ше отримовало у сали Основней школи “Светозар Милетич” у Вербаше, а окрем МартиновиКарате лєбо каратедо у прекладзе зоз японского язича тренинґи отримовал и Вербащань Свето Балетич. Єден ку значи празна рука, лєбо драга празней руки ( кара час тренирал и у Срборану дзе тренер бул Иштван Шип– празна, те – рука), односно у пренєшеним значеню тар. ше може преложиц бориц ше “без оружия у рукох”. Кед ше приселєл до Руского Керестура 1972. року, вєдСпрам леґенди, у 6. вику будистични монах Тиши но з даскелїма пайташами оформел секцию хтору водзел Бодидарма пришол до китайского манастира Шаолин по 1973. рок. Теди, окрем нього, члени карате секциї були: и ту сновал Зен-будизем, а монахох учел специфични Бобан Костич, Славко Белак, Фемка Дудаш, Геленка Хома, тїлесни вежби же би витримали длуги медитациї хтоМария Дудаш, Йовґен Сопка, Славко Бучко, Любо Сопка. ри прикмета тей релиґиї. Так настал шаолински кунґВладислав Дудаш бул єден з тих хтори так повесц постафу хтори у фундаменту шицких китайских борецких вели фундамент Клубу. Дудаш тренирал вєдно зоз Силадїсхопносцох. Тоту традицию нашлїдзел и карате. йом, а и на тренинґи до Вербасу ходзели вєдно. Єден час Єст штири традицийни стили каратеа: Шотокан, тренирал и у Осєку (1976. року), а од 1977. року по нєшка Шито-риу, Ґодю-риу и Вадо-риу. У нас найпопуларнєстаємни є член Клубу у Руским Керестуре. На тренинґи йши Шотокан и Фудокан стил. ходзи поряднє и тераз.

20. МАРЕЦ 2015.

34 РУСКЕ СЛОВО

СПОРТ И ТРИЦЕЦ ПЕЙЦ РОКИ КЛУБУ “РУСИН”

УСПИХУ Скоро источашнє карате “вошол под скору” и Златимирови Рамачови хтори теди ходзел до штреднєй школи у Зомборе. За екипу Зомбору, хтора ше змагала у Першей войводянскей лиґи, наступел вецей раз, а на розпусту тренирал у Руским Керестуре. Под час студийох у Новим Садзе предлужел тренирац, а змагал ше и бул активни член Клубу по 1981. рок.

– Карате до валалу принєсли шицки студенти и школяре хтори ше школовали у других, векших городох – гварел Рудолф Мезек Руди, єден зоз сновательох Ґенерация каратистох хтора призначує позарядово резултати Карате клубу “Русин” и перши тренер. – Студирал сом у Беоґрадзе вєдно зоз Любом Перишичом познатим каратистом зоз Кули. Там зме ше першираз стретли з каратеом. Бул нам прицагуюци и нєСАРА, ВЕРОНИКА И МАРИНА звичайни. За Карате клуб “Гайдук” зоз Кули сом почал НАЙЛЄПШИ КАРАТИСТКИ тренирац 1974. року, а источашнє сом провадзел и тренинґи у Руским Керестуре. Теди Руски Керестур ище нє мал У прешлим року найуспишнєйшa каратисткa була моци за снованє клуба, та 1975. року оформена секция, а Сара Планчак, хтора у 2014. року мала 25 побиди и од 1976. року у нашим младежским доме почали тренинґи освоєла 16 медалї, од котрих 11 златни. хтори отримовани три раз до тижня. Теди наша секция буНайлєпша каратистка у сениорскей конкуренциї ла секция кулского “Гайдуку”, а тренинґи водзели Любо того року була Вероника Юрич, а у катох, у пионирПеришич и я. скей конкуренциї Марина Надь. Кед слово о успихох, прешлого року КК “Русин” Карате клуб “Русин” оформени 1980. року, а найвецей заслуги ма праве Рудолф Мезек, хтори з вельким ентузия- участвовал на 11 змаганьох, а млади керестурски казмом и любову тот спорт поставел на праве место – до фа- ратисти освоєли аж 62 медалї. На Купу Войводини КК “Русин” бул осми, на Купу мелиї СД “Русин”. Формованю клуба помогло и СД “Русин” хтори видвоєло средства за купованє нєобходней Сербиї 13, на Першенстве Войводини 10, а на Першенстве Сербиї седемнасти. опреми: макивария, фокузерох, рукавицох и щитнїкох. Формована екипа хтора ше змагала у Бачкей лиґи. Од самого початку екипа “Русину” призначовала добри резулта- ски, републични и державни змаганя. Анґажовани фахови ти. У екипи були: тренер Рудолф Мезек, капитен Злати- тренере зоз Оджаку: Мишо и Дамир Милосавлєвич и мир Рамач, Владислав Дудаш, Владимир Тиркайла, Слав- Йовица Дюкич. Кед слово о успихох, найуспишнєйши роки шлїдза од ко Бучко, Михайло Семан, Славко Будински, Янко Рускаї, 2010. року. Од теди каратисти зоз Руского Керестура прияк и С. Кнежевич, Н. Вуканович и В. Чвокич. У катох, екипно, змагали ше: Михайло Орос, Златимир Афич и значовали и призначую вельки успихи на державних и Михайло Надь. За дзивчата у екипи у катох були: Тамара медзинародних змаганьох. У державней репрезентациї на Кохаї купу, Русин мал двох каратистох – Сару Планчак и Пащан, Мирослава Чордаш и Любка Яким. Лиґа мала дванац екипи, а Русин бул вше коло штредку Деяна Дудаша. На тим змаганю Деян завжал перше место.

– Отримац клуб и посцигнуц успих нє лєгко – гварел таблїчки. Михайло Орос. – Чи зме мали успих – чи нє, чи маме пеНАЙВАЖНЄЙШЕ ЗАЧУВАЦ КЛУБ нєжи – чи нє, мнє вше було найважнєйше зачувац клуб. Думам же праве тота рочнїца и факт же клуб иснує штераУ аналох Карате клуба “Русин” окрем вельких успихох цец роки, вельки успих. До успиху мож учишлїц и податок призначени и часи хтори нє були тельо успишни. Но, дзеже за тельо роки през клуб прешли стотки и стотки дзеци куюци велькей любови и ентузиязму, Клуб заш лєм первои млади хтори на здрави способ повирастали и постали зишол почежкосци и обстал . успишни и чесни людзе.

– Дзекуюци Дудашови, Бучкови, брацом Тиркайловим, З тей нагоди, на шветочней Скупштини Карате Клубу Будинскому, Афичови, Клуб обстал по дзеведзешати роки. “Русин” представена моноґрафия “Штерацец роки каратеа Нє було вельо успихи на змаганьох, алє найважнєйше же у Руским Керестуре”, як и таблон хтори источашнє и здонам ше поспишело зачувац клуб – гварел Михайло Орос. гаднїк на часи кед є оформени и успихи хтори потераз по– Мнє и Владово Тиркайлови ше удало оформиц екипу сцигнути. На концу схадзки заслужним хтори допринєли хтора ше змагала на приятельских стретнуцох. Так було же би Карате клуб “Русин” преславел тот значни ювилей по 2000. рок кед Русин почал участвовац на шицких уряподзелєни припознаня. ■ дових и поволанкових змаганьох. Були то зонски, покраїн20. МАРЕЦ 2015. РУСКЕ СЛОВО 35

ПОГАРИ КЕРЕСТУРСКИХ КАРАТИСТОХ

РОК LXXI ЧИСЛО 11 (3620) НОВИ САД, 20. МАРЕЦ 2015. РОКУ

■ ЯК ШЕ КОНТРОЛУЄ

Штерацец роки каратеа у Руским Керестуре и трицец пейц роки Клубу „Русин” охабели глїбоки шлїд у нашим спорту. О їх успихох на окремни способ бешедую освоєни медалї и погари. Барз ше цешиме же маме таких спортистох, а по їх шлїдох рушели и младши. Пред нїма будучносц нашого спорта.

ПОЖИВУ КОТРУ ЄМЕ? ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Лю. Дудаш

Фото: Лю. Дудаш и А. Паланчанин

■ ШТИРИ ДЕЦЕНИЇ КАРАТЕА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ФЕЛЬТОН О НОВИНОХ ПО РУСКИ З НАГОДИ ЮВИЛЕЙОХ