Ruske slovo 09 3618

НА 25. „РУЖОВЕЙ ЗАГРАДКИ”

ДОБРИ ГЛАС ДАЛЄКО ЧУЦ

■ ЯК ФУНКЦИОНУЄ

НАЦИОНАЛНИ СОВИТ РУСНАЦОХ

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото Вероника Вуячич

Фото Танита Ходак

Хто закукнул цо ше случує за бину под час Фестивала „Ружова заградка” енки могол заключиц же там бринї як у кошнїци. Пред наступом треба наштимовац струни, превериц чи шмата, фризура и шминка так як треба. За тоти 25 роки „Ружова заградка” дала на стотки красни руски шпиванки котри дома, на полю, у роботи шпиваме, дзекеди нє знаюци анї хто їх автор. То анї нє такой таке важне. Важне же добри глас далєко чуц.

РОК LXXI ЧИСЛО 9 (3618) НОВИ САД, 6. МАРЕЦ 2015. РОКУ

РУСКЕ” ” ПОЧИНА ВИХОДЗИЦ НА 36 БОКОХ

■ 25. ФЕСТИВАЛ „РУЖОВА ЗАГРАДКА”

ПАКТ НЄ ЗАГАШЕНИ, АЛЄ Є НЄ АКТИВНИ Пише: Сенка НА ДЬ, членїца Управного одбору здруженя Пакт Рутенорум

У функционованю здруженя Пакт Рутенорум тераз уж „скритей камери” по руски итд. Пре активносци хтори други раз наступел зацих. Пакт нє загашени, алє понеже Пакт реализовал у Руским Керестуре, а понеже члени нє ма подписнїка, односно предсидателя, нє може конку- були преважно Керестурци, то якошик прецихно у наровац за средства, та анї функционовац. Початком пре- родзе постало керестурске здруженє, гоч сама назва шлого року розписани конкурс за нове руководство, Пакт Рутенорум импликує на здружованє Руснацох, а нє медзитим, на ньго ше нїхто нє одволал. Пробовало ше лєм Керестурцох. найсц особу котра би могла водзиц младих, цо досц Початком прешлого року Чизмар и Пап дали задзековазначна ствар, алє и велька одвичательносц од хторей ше нє, гоч би им истого року и виходзел уж штварти мандат. велї боя, а окреме од велького проєкта як цо бул фести- Наглашим же зме нове руководство нє глєдали лєм прейґ явней поволанки у медийох. По розписованю конурсу, вал „Водова фест”. активни пактовци контактоПакт Рутенорум формовани ище вали зоз велїма особами за 2002. року, зоз цильом же би млаПонеже уж марец, пририхтованя котри думали же би були доди мали свою нєзависну орґаниза „Водова фест” би уж требали почац, бри кандидати, медзитим и зацию, прейґ хторей би орґанизоа ми анї предсидателя нє маме, тоти котри були заинтересовали рижни змисти, путованя, нєта очиглядно же зоз „Водовей” анї того вани, на концу одустали. формални едукациї и подобне. року нє будзе нїч. Попри Волонтерского Велї ше питали прецо ми, коПерша „постава” Пакту була аккампу, „Дньовки”, єст идея як направиц три попри бувшого предсидативна два роки, а вец ушлїдзел дацо цо би здабало на дакедишню теля, були найактивнєйши, нє зацих. Здруженє нє було загаше„Рок–фешту” сцеме превжац орґанизацию. не, алє ше престало зоз активноПричина – змена ґенерацисцами. Кед уж друга екипа младих достала идею орґанизовац „Рок–фешту” пришла и йох. Даєдни з нас закончую факултет, глєдаю роботу, або потреба за правну особу, та першобутна постава прида- уж планую снованє фамелиї, та би ше нє прилапйовац ла Пакт новим особом. Од 2005. року ше почало обнавяц одвичательносци управяня зоз Пактом, кед знаме же нам членство, покончело ше административни роботи и иду- вон уж можебуц нарок нє будзе приоритет. Даскельо цого року ше почало озбильнєйше робиц. Тота постава члени, од нас ище вше участвую у орґанизациї активноПакту, на чолє зоз предсидательом Владимиром Чизма- сцох у Руским Керестуре, як цо то „Дньовка” и Медзиром и подпредсидательом Славком Папом, стабилно народни волонтерски камп, алє у сотруднїцтве зоз Турифункционовала по початок 2014. року и за тот час у Ру- стичним здруженьом Руски Керестур (ТУРК), понеже ским Керестуре младеж орґанизовала рижни случованя нам за проєкт потребни ношитель, односно подписнїк. як цо напр. дочеки Нових рокох, Медзинародни волон- Медзитим, нє ришенє єдноставно придац тоти проєкти терски кампи, фестивал „Водова фест”, мултимедиялну Туристичному здруженю, бо би то на даяки способ знаманифестацию „Дньовка”, участвовала у реализациї чело же младеж нє постої, а ми ше наздаваме же ше зяви даяка нова екипа младих ентузиястох. Вшелїяк же тоти збуваня треба отримац, алє сущносц же треба же би их орґанизовали млади за младих. Будучносц Пакту ище вше нє мож предвидзиц, алє нам того року циль же би у Руским Керестуре було рижни случованя за младих. Понеже марец, пририхтованя за „Водова фест” би уж требали почац, а ми анї предсидателя нє маме, та очиглядне же зоз „Водовей” анї того року нє будзе нїч. Попри Волонтерского кампу, „Дньовки”, єст идея направиц дацо цо би здабало на дакедишню „Рок–фешту”. То можебуц значи рушиц од нули, алє важне почац, гоч и зоз тим, як отримац „status quo” и же би ше нїч нє случовало. А хто зна, можебуц би ше єдного дня могло знова направиц фестивал як и бул „Водова фест”. Проблем у реализованю тих идейох то ознова факт же нє постої ношитель проєкта. Представителє керестурскей младежи у наиходзацим периодзе планую глєдац помоц од Националного совиту Руснацох, прейґ Роботного цела за младих, прето же лєм ту видзиме можлївосц за потримовку.■ 2 РУСКЕ СЛОВО

6. МАРЕЦ 2015.

ЗМИСТ

■ Тижньовнїк 4–5. Як функционує Национални совит Руснацох 6–7. Европски препорученя за нови културни политики

■ Нашо места 8–9. Знанє руского язика занятих у Месней заєднїци Руски Керестур 10. Проблеми у школох општини Жабель

■ Економия 12–13. Субвенциї, мири и укладаня до аґрара

■ Култура и просвита 14–15. 25. Фестивал новей рускей народней шпиванки „Ружова заградка” 16. Вибрани нови Управни одбор у РКЦ у Новим Садзе 21. Пестованє руского язика у Шидзе

■ Дом и фамелия 17–19. Патолоґийне коцканє вше векши проблем 20. ЖеноблоґИя

■ Людзе, роки, живот 22–23. Пратки коцурских женох 25. Нашо читаче – Мала шестра Кристина з Руского Керестура

■ Духовни живот 26. О 250-рочнїци Грекокатолїцкей церкви у Коцуре 27. Означованє Шветового молитвового дня

■ Информатор

28–32. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 33. Рочна скупштина ФК „Бачка 1923” зоз Дюрдьова 34–35. Желько Москаль, маратонєц зоз Коцура На насловним боку – У мено РНС РТВ Саня Маркович додзелює награди Танити Ходак, за найлєпшу интерпретацию, и Михайлови Будинскови, за текст, на 25. Фестивалу „Ружова заградка”. Автор фотоґрафиї – Вероника Вуячич.

УВОДНЇК Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ, редакторка рубрики Култура и просвита

СТРИБЕРНИ ЮВИЛЕЙ

„Нє мож досягнуц нєбо без уметносци” Шопенхауер У новосадским Студию „М” внєдзелю, 1. марца, отримани 25. Фестивал новей рускей народней шпиванки „Ружова заградка”, на котрим того року виведзени 16 нови композициї у народним духу, та у нашей музичней скарбнїци за тоти 25 роки тирваня викомпоновани 325 композициї. Най здогаднєме, од першей по 24. „Ружову заградку” композиторох було 49, участвовали 66 текстописателє и 25 аранжере, од интерпретаторох участвовали 59 вокални солисти, 28 вокални дуети, 5 вокални ґрупи, 4 вокални триа, три вокални квартети и єден хорски ансамбл, компоновани шпиванки у тирваню 17 годзини и 7 минути. Велї композициї постали популарни у нашей заєднїци, а шицко витворене з вельким ентузиязмом поєдинцох, хтори верели до того Фестивалу и хтори творели за тот Фестивал. Отвераюци ювилейну 25. „Ружову заградку” директор Радио Нового Саду Йожеф Клем визначел же на каждих пейдзешат Руснацох викомпонована по єдна шпиванка. После тих импозантних числох вецей нєт дилеми же чи нам таки музични фестивал потребни, алє заш лєм требало би роздумац и о фестивалох зоз сучаснєйшима цеками, хтори би оможлївели нову творчосц шицким композитором, та и тим младшим. Ретроспективна часц Фестивала нас здогадла на велї популарни шпиванки, алє нє зохабела моцни упечаток на патрачох прето же композициї нє були виведзени на живо з оркестром. Вистави двох вербаских уметнїкох Влади Нярадия „Карпатски мит” и Кристини Ґшвенґ „Красота задуманей жени” остали у циню Фестивала, бо бул прекратки час за їх опатранє. Нєдавно сом дзешка пречитала же музика бешедує зоз забутим язиком здогадованя, а як гварел Мишел Анри „З уметносцу ше воскресує вични живот на жеми”, та тото цо нам оможлївене витвориц у радийскей хижи Нового Саду, треба будзе з вельким трудом и витирвалосцу предлужиц и надалєй чувац, же бизме нашим потомком охабели тирваци шлїди у музичним скарбу, так як цо нам охабели нашо предки.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора – Михайло Симунович; редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Мая Зазуляк, Ана Маркович, Иван Сабадош, Танита Ходак * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Лекторка – Ясмина Дюранїн * Подобови редактор – Любомир Сопка * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa 160-923244-82 * Девизни рахунок Raiffeisen BANK a.d. Београд 26 5100000002458904 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Петроварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 300 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

6. ФЕБРУАР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ЯK ФУНКЦИОНУЄ НАЦИОНАЛНИ СОВИТ РУСНАЦОХ

КУЛТУРНА АВТОНОМИЯ ПОД ДЕРЖАВНИМ СКАРБОМ Пише: Иван САБАДОШ

Кед гинто формовани перши Национални совит Руснацох, гуторело ше же зме достали „руску владу” хтора будзе дзбац о наших народних стварох

Г

оч интересантне, таке поровнованє нє було цалком одвитуюце, понеже Совит, по обсягу компетенцийох и мандату баржей здабе на „руски конвент” – скупштину хтора попри леґислативней ма и вивершну и виборну функцию, понеже вибера и менує ношительох шицких функцийох у нашей заєднїци. Правда, „законодавну” функцию Националного совиту треба спатрац з резерву – гоч попри поєдинєчних правних актох як цо одлуки лєбо менованя, ма право приношиц и общи правни акти – статут и дїловнїки, та предкладац законски ришеня у обласци своїх компетенцийох, то важи лєм у рамикох закона и Устава, односно у обласци хтори держава зверела на одвичательносц меншинскей културней автономиї чий ношитель Совит. Нє досц повесц лєм же задаток Националного совиту же би запровадзовал закон – то робота державних службенїкох. Совит би поправдзе мушел випитовац и пренаходзиц нови можлївосци хтори закон понука, а можу буц на хасен меншинскей националней заєднїци. ПРЕЦИЗНА ГИЄРАРХИЯ Закон о националних совитох досц осторожно одредзує Национални совит як вираз права на самоуправу припаднїкох меншинскей националней заєднїци у обласци култури, образованя, службеного хаснованя язика и писма, и информованя. У тих обласцох Национални совит заступа интереси своєй заєднїци, участвує у одлучованю о зверених обласцох, а у тим цилю ма право сновац установи, привредни дружтва и други орґанизациї. Нєдостаток децидного одредзеня у смислу же „Национални совит то...”, причина же

4 РУСКЕ СЛОВО

ми анї нєшка нє знаме точно чи Совит державни орґан, чи нє. Одвит на тото питанє требали би дац шлїдуюца вименка Закона о националних совитох, хтори остатнїраз бул меняни и дополньовани влонї у маю, кед медзи иншим прецизно и детально одредзена структура того цела, и унєшєна є до актуалного статута НС Руснацох. На верху пирамиди културней автономиї меншинскей заєднїци находзи ше Национални совит як свойофайтови колективитет членства. Национални совит Руснацох ма 19 членох хтори спомедзи себе вибераю предсидателя, подпредсидательох и членство Вивершного одбору. Предсидатель НС, „перши медзи єднакима” представя и заступа Национални совит, зволує и водзи його схадзки, предклада кандидатох за функциї и рочни плани и ма огранїчени дискрецийни права, а придава звити и за свою роботу одвитує Националному совиту. Подпредсидателє, хторих у Националним совиту Руснацох єст тройо, а єден источашнє и заменїк предсидателя Совиту, по потреби одменюю предсидателя, а тиж су и у членстве Вивершного одбору. Вивершни одбор би у ствари могол представяц спомнуту „руску владу”. Ма пейцох членох – предсидателя и ище штверих – трох подпредсидательох Националного совиту и штвартого хтори вибрани зоз членства Совиту. Члени Одбору можу буц задлужени за одредзени обласци з компетенцийох Совиту. Вивершни одбор пририхтує предлоги документох Националного совиту, координує роботу фахових одборох, пододборох и роботних целох, запровадзує одлуки Националного совиту и надпатра їх реализацию, а у урґентних случайох и сам приноши условни одлуки, хтори познєйше муши потвердзиц и Совит.

6. MАРEЦ 2015.

ТИЖНЬОВНЇК

ИНСТИТУЦИОНАЛИЗОВАНЄ ЗАЄДНЇЦИ За шицки обласци дружтвеного живота меншинскей националней заєднїци хтори му зверени на старанє, Национални совит формує фахово цела – Одбори кед слово о компетенцийох хтори децидно наведзени у закону, як цо култура, образованє, службене хаснованє язика и писма, и информованє, та Роботни цела кед ше роби о других активносцох хтори доприноша очуваню традициї и идентитета заєднїци – так Национални совит Руснацох ма роботни цела за младеж, за спорт, за науку, а по Статуту предвидзене и Роботне цело за управу и предписаня. Статут тиж оможлївює формованє пододборох у рамику „матичних” одборох, так же у Одбору за службене хаснованє язика и писма плановани и Пододбор за демоґрафию. Члени фахових целох, хторих менує Национални совит можу, а нє муша буц зоз членства Совиту – на тот способ ше до институционализованого живота рускей заєднїци уключує ширши круг людзох хтори єй можу допринєсц през свою професию лєбо прихильносци. У прешлим зволаню Националного совиту хтори бул формовани по предходним закону, предсидателє фахових одборох були и члени тедишнього Вивершного орґану, так же одбори представяли свойофайтово ресорни „министерства”. Гоч у пракси тот модел солидно функционовал, давал простора за критику понеже бул проблематични зоз становиска начала виборносци – у креированю национал” ней политики” могли участвовац и меновани особи, а нє лєм тоти чий леґитимитет потвердзени на виберанкох. Нєшка таки ризик виключени, а евентуалну дистанцу медзи фаховима целами и Совитом надополнюю векша активносц и обєктивно ширши компетенциї Вивершного одбора чийо члени, окрем же през скорей описани роботи, предкладаю напрямки нашей „политики”, як члени Националного совиту о нєй и одлучую. З другого боку, кед ше предлужи глєдац паралелу медзи Националним совитом и архи-

НАЦИОНАЛНИ СОВИТ РУСНАЦОХ ПРЕДСИДАТЕЛЬ

ВИВЕРШНИ ОДБОР

СЕКРЕТАР ТЕХНЇЧНА СЛУЖБА 6. MАРEЦ 2015.

ОДБОРИ И РОБОТНИ ЦЕЛА

ПОДРУЧНИ КАНЦЕЛАРИЇ

СТРУКТУРА

ДЕРЖАВА

НАЦИОНАЛНИ СОВИТ СЕКРЕТАР

ОДБОРИ ПОДОДБОРИ РОБОТНИ ЦЕЛА

ВИБЕРАНКИ

За свою роботу Вивершни одбор директно одвитує Националному совиту. Мож повесц же Вивершни одбор, з лоґистичну потримовку Фаховей служби НС, на оперативним уровню водзи роботу Националного совиту медзи двома зашеданями.

ПОДРУЧНИ КАНЦЕЛАРИЇ

ГРАЖДАНЄ ОДЛУЧОВАНЄ

ИНИЦИЯТИВИ ОДЛУКИ

тектуру державних орґанох, фахово одбори тераз деранґовани на уровень владових аґенцийох”. ” Ище єден здобуток хтори шлїдзи з нового Статута Националного совита Руснацох то припозната важносц и статус Секретара НС и Фаховей служби на чиїм є чолє. Тота служба и функция нє участвую у одлучованю, алє як лоґистична потримовка асистую у роботи шицких целох Националного совиту. Шлєбодно мож повесц же то интеґрацийни центер хтори знука повязує шицки часци Совиту, а звонка комуникує з гражданами, рускима институциями, другима националнима совитами и державнима орґанами на републичним, покраїнским и локалним уровню. Важни елемент у роботи Националного совиту Руснацох на локалним уровню то Подручни канцелариї – представнїцтва совиту у штредкох дзе єст орґанизовани културни живот Руснацох, а на националним установи и институциї чий Национални совит снователь лєбо соснователь – НВУ „Руске слово”, РНТ „Дядя”, та Завод за културу Руснацох. ЛИНИЇ ОДЛУЧОВАНЯ През начишлєни елементарни и придружени структури Националного совиту мож провадзиц континуитет линиї одлучованя. Инициятиви – предклади, вимоги, молби иду од поєдинцох гражданох, та одборох, канцеларийох и институцийох прейґ фаховей служби дзе доставаю службену форму, далєй спрам Вивершного одбору и конєчно, пред членство Националного совиту на одлучованє. Вшелїяк, инициятива нє муши вше рушац зоз „бази” алє може буц порушана на каждей ґарадичи тей вертикали. Кед достаню потвердзенє од компетентних державних орґанох, одлуки Националного совиту ше реализую на уровню одкаль су иницировани. Єдини, а сущни винїмок, кед одлука идзе зоз „бази”, то виберанки за Национални совит кед о мандатох одлучую гражданє уписани до окремного виберацкого списку. Так же, на концу, и перше и остатнє слово маю людзе хторим Национални совит служи.■

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК СКУПШТИНА ОПШТИНИ ЖАБЕЛЬ

ФОРМОВАНИ СОВИТ ЗА МЕДЗИНАЦИОНАЛНИ ОДНОШЕНЯ Скупштина општини Жабель пондзелок на 23. схадзки меновала членох нового зволаня Совиту за медзинационални одношеня Општини Жабель, у хторим Руснацох представяц будзе Мирослав Чакан зоз Дюрдьова. Мирослав Чакан, хтори меновани и за заменїка предсидателя того цела, бул член општинского Совиту за медзинационални одношеня и у предходним зволаню. За предсидателя нового зволаня Совиту меновани Милорад Раданов зоз Чуроґу, хтори як и Никола Павич зоз Жаблю и Срдян Пандуров з Чуроґу заступаю векшински народ, Душан Радул зоз Чуроґу представитель ромскей етнїчней меншинскей Мирослав Чакан заєднїци, Чаба Чока зоз Темерину, представитель мадярскей заєднїци, а заменїк предсидателя Мирослав Чакан, представитель рускей заєднїци. По законских предписаньох и Статуту општини, члени Совиту за медзинационални одношеня совита маю задаток розпатрац питаня значни за витворйованє, защиту и унапредзованє националней ровноправносци у локалней заєднїци. По потреби, Совит може предкладац компетентним општинским, покраїнским и републичним орґаном мири процив дискриминованя по националней основи у каждей форми. Тиж, Совит провадзи запровадзованє закона и других предписаньох о правох меншинских националних заєднїцох як цо урядове хаснованє язика и писма, информованє, образованє и воспитанє, обезпечованє роботи, културна творчосц и други обласци у котрих важне обезпечиц националну ровноправносц. Тиж так дава думаня на одлуки, предписаня и други акти Скупштини општини и вивершних орґанох, потим провадзи, розпатра и предклада мири за унапредзованє колективних и индивидуалних правох заєднїцох. Дава порив за роботу и розвой здруженьом гражданох котри пестую културу, традицию и обичаї сербского народу, рускей и мадярскей националней меншини и ромскей етнїчней заєднїци.

– Совит отворени за шицки питаня вязани за витворйованє националних правох и медзинационални одношеня. Кажде хто ма даяке питанє або проблем з тей обласци, може зо мну особнє побешедовац, лєбо ме контактовац прейґ Подручней канцелариї Националного совиту Руснацох у Дюрдьове, у КУД „Тарас Шевченко” – гварел Мирослав Чакан. Кед слово о искуствох зоз прешлого мандату у општинским Совиту за медзинационални одношеня, Чакан зауважел же би тото цело мушело буц активнєйше и частейше ше сходзиц. З другого боку, як резултат потерашнєй роботи Совиту дзе мал потримовку руских институцийох, на будинку Општини Жабель през цали рок виложена застава Руснацох зоз гербом, а на Национални дзень Руснацох руска застава ше виклада и на других будинкох локалних явних институцийох. С. Барань

6 РУСКЕ СЛОВО

ЕВРОПСКИ ПРЕПОРУЧЕНЯ

ҐЛОБАЛНИ ТРЕНДИ Пише: Иван САБАДОШ

Кед ше европски културни модел, хтори идеално функционує у европских условийох напамнят и без порозуменя за локални специфичносци пробує пресадзиц на нашо простори, чежко же ше приме

Ф

ахова делеґация Совиту Европи (СЕ) у обласци култури на поволанку Министерства култури и информованя прешлого тижня нащивела вецей институциї у АП Войводини, а тема роботних сходох була редефинованє културних политикох по напрямкох и методолоґиї яки ше применюю у державох Европскей униї. Слово о компетентних фаховцох – шеф делеґациї Катрина Меркел хтора окрем же є на чолє канцелариї СЕ за културни политики з акцентом на интеґративни процеси и мултикултуралносц, у биоґрафиї ма и универзитетску кариєру и одвичательни функциї у Унеску, а коло нєй були и експерти з Французкей, Финскей и Данскей, державох у хторих заступени цали спектер европских културних моделох. На основи информацийох хтори делеґация СЕ достала на терену, буду формуловани препорученя як далєй розвивац културу у Сербиї. У рамикох нащиви, у Покраїнскей влади дзе домашнї бул покраїнски секретар за културу и явне информованє Славиша Ґруїч орґанизоване стретнуце делеґациї СЕ, з директорами заводох за културу традицийних меншинох у Войводини. Лю. Сопка

ПИЛОТ-ПРОЄКТ 6. МАРЕЦ 2015.

ТИЖНЬОВНЇК ЗА НОВИ КУЛТУРНИ ПОЛИТИКИ

АЛЄ З ЛОКАЛНУ АРОМУ Вєдно з директорами заводох за културу войводянских Мадярох, Словацох, Румунох и Горватох, на схадзки участвовал и директор Заводу за културу войводянских Руснацох Серґей Тамаш.

– Перши упечаток зоз стретнуца з фаховцами Совиту Европи, же мали одредзени стереотипни обчекованя о уровню и орґанизациї културного живота на тих просторох, насампредз при меншинских националних заєднїцох. З єдного боку, нє обчековали же и менши заєднїци як наша, маю вибудовани културни институциї, лєбо документ як цо Национална стратеґия Руснацох, а з другого, обчековали же ше култура векших заєднїцох баржей опера на матични держави. Медзитим, тримам же похопели нашо заєднїцке становиско же културни живот меншинох, насампредз у Войводини, автентични и фундаментовани на тим просторе. Цо тиж нє значи же ше нє треба пририхтовац за европску будучносц – толкує директор Заводу за културу войводянских Руснацох Серґей Тамаш. Кед слово о препорученьох за тото цо приходзи, Тамаш гвари же делеґация СЕ окреме акцентовала важносц формованя и очуваня кадровских ресурсох – фаховцох зоз чувством за традицию, алє и сучасни тренди, хтори треба же би були ношителє културного живота и отриманя идентитета заєднїци.

– Гоч припознате значенє аматеризма за културни живот меншинских заєднїцох, препоручене же бизме ше фокусовали на аспекти култури хтори маю перспективу и можу буц конкурентни на ширшим плану. Значи, же би шицки актере – културни институциї, Национални совит, и державни орґани на хтори ше операме, вєдно будовали стимулативни амбиєнт

ПОУКИ МЕДИЙНЕЙ СТРАТЕҐИЇ Ефекти либералного концепту хтори наклада одступанє держави з одредзених, дотераз „буджетских” сферох дружтвеного живота, тих дньох видзиме у обласци медийох, коментарує Мирослав Кевежди.

– Националним меншином держава ґарантує право на информованє на мацеринским язику и ноши одвичательносц же би ше тото право очувало. З приватизованьом локалних медийох, тот „контракт” ше тераз з держави практично преноши на приватнїка, без согласносци другого боку односно меншинских заєднїцох. Значи, держава вецей нє одвичательна, а приватному власнїкови анї нє наложена одвичательносц.

6. МАРЕЦ 2015.

Фото: АПВ

ХИБИ СТИМУЛАТИВНИ АМБИЄНТ

хтори афирмує знанє, образованє, креативносц, фаховосц, цо вєдно зоз систематичним приступом и стратеґийним планованьом у ствари и фундамент европскей културней политики – потолковал Тамаш. У чаше ґлобалних миґрацийох, вибудов стимулативного локалного амбиєнта достава на значеню понеже ше остатнї децениї стретаме з феноменом „одлїву мозґох” – одходом фаховцох на Заход хтори дотика шицки обласци дружтва, та и културу. Феномен окреме потрафя меншински заєднїци, чийо людски капацитети огранїчени. Же би ше тренд застановел, та и обрацел, делеґация СЕ окреме визначела же нєобходне дошлїдно применьовац шицки законски норми хтори ґарантую ровноправносц у обласци занятосци. Факт же Европа инсистує, алє и подрозумює же тоти принципи функционую, праве и найслабша точка кед ше европски модели применюю звонка ЕУ. ОСТОРОЖНО З ЛИБЕРАЛНИМ МОДЕЛОМ Праве прето, фахови сотруднїк у Заводу за културу Войводини Мирослав Кевежди, хтори окрем активносци у цивилним сектору и член Националного совиту Руснацох, поволує на осторожносц.

– Културна стратеґия Сербиї требала буц обявена 2010. року, а нєшка є ище нє виробена. Як и кед тема була Медийна стратеґия, указало ше же нє маме домашнї капацитети та глєдана помоц з Европи. Указало ше же тото цо функционує у ЕУ, без подполного розуменя локалних специфичносцох, нє дава обчековани резултати – информованє на меншинских язикох у Медийней стратеґиї спомина ше у двох-трох виреченьох Обавам ше же так будзе и кед слово о култури – коментарує Кевежди, з арґументом же европски тренди „цагаю” ґу либералному концепту култури, покля за меншински заєднїци найлєпши державно-институцийни концепт яки, заправо, уж функционує у АП Войводини.

– Ту ше уж длуго применюю скоро шицки финансийни и орґанизацийни инструменти експлицитней културней политики, з хторима держава свидомо и плановано интервенує у подручу култури – єст буджетски дотациї, вибудовани институциї, процеси стратеґийного планованя. З другого боку, либерални концепт чия сущносц виход держави з обласци култури, наклада тарґовищни принципи у „индустриї култури” и приватизацию. То стимулує продукцию масовней култури, алє з другого боку гартуши и гаши елитну и меншинску културу хтори нєконкурентни и нє можу обстац без потримовки з боку. Значи, гоч и вон ма слабосци, державно-институцийни концепт скоро идеални за меншински заєднїци хтори скоро по дефинициї нє „самоотримуюци”. З другого боку, кед ше нєкритично прилапи либерални модел, нє видзим перспективу за отриманє меншинских културох – заключує Мирослав Кевежди.■

РУСКЕ СЛОВО

7

НАШО МЕСТА СОВИТ МЕСНЕЙ ЗАЄДНЇЦИ РУСКИ

СПОРНЕ – ЗНАНЄ РУСКОГО Пишу: М. ЗАЗУЛЯК М. АФИЧ

Предлог у Статуту же би стало лєм „познаванє руского язика” нє достал потребну векшину од 8 членох Совиту, понеже за ньго гласали 7 члени, процив були 5, а єден бул стримани у предлогу цо до стати з Општини у условийох стої „познаванє руского язика”.

„ПОЗНАВАНЄ”, ЧИ АКТИВНЕ ЗНАНЄ РУСКОГО ЯЗИКА

Совит Месней заєднїци Руски Керестур на вецей заводи розправял о Статуту

З

а кратки час од кеди є у тим зволаню, Совит Месней заєднїци Руски Керестур на вецей заводи розправял и одлучовал о вименкох Статута МЗ, понеже ше го мушело ускладзиц з вименками Одлуки о месних заєднїцох. Остатню таку Одлуку Скупштина општини Кула принєсла концом прешлого рока, 29. децембра, и месни заєднїци мали 30 днї за ускладзованє своїх статутох, а з тим и систематизацийох роботних местох, понеже „виходза” зоз Статута. Вименки Статута МЗ були тема остатнїх двох схадзкох Совиту, а за вименки Статута Совит ище прешлого року основал окремну комисию, хтора розпатрала и терашнї, найновши вименки и предложела их на прилапйованє. Предлог вименкох сцигол и зоз Скупштини општини Кула, но без подпису орґанох Скупштини. Треба повесц же гоч Општина нє дава согласносц на Статут МЗ, Општинска рада дава согласносц на систематизацию роботних местох у каждей МЗ, а за керестурску то за двох роботнїкох – секретара и шефа рахунководства, понеже их финан-

8

РУСКЕ СЛОВО

сує буджет Општини. Условия за конкурованє на тоти места одредзени у Статуту, та з тим, поштредно, на одредзени способ Општина дава согласносц и на Статут.

ПЕРШИРАЗ ПРИЛАПЕНИ ПРЕДЛОГ КОМИСИЇ Предлоги Комисиї МЗ и з Кули ше розликовали у члену хтори одредзує дїялносц МЗ, понеже Комисия Совиту предложела же МЗ, за задовольованє одредзених потребох гражданох, у складзе зоз законом може сновац и привредни дружтва, же видава обєкти дати єй на хаснованє и управянє, же дава услуги кабловскей ТВ, радио и интернет програми, як и же орґанизує виробок и предаванє уметнїцких и других предметох з ознаку места. Понеже то за шицки ме сни заєднїци у кулскей општини, єдна з вименкох у условийох за секретара МЗ же тоту длужносц убудуце може окончовац особа зоз закончену найменєй штредню школу и же ма найменєй рок роботного искуства, а

На першей схадзки Совиту, на хторей присуствовали 8 од 15 членох Совиту (цо за вименки Статута була и потребна векшина), член Совиту и Комисиї за вименки Статута Тихомир Фейди, потим и дзепоєдни други члени, инсистовал же би ше до Статуту унєсло и дїялносци МЗ хтори предложела Комисия, як и же би єдно з условийох за секретара МЗ було „активне знанє руского язика”, а нє лєм „познаванє”. Тото подкрипел и з препоруку з институциї Покраїнского омбудсмана, понеже ше роби о штредку у хторим велька векшина Руснаци, а „активне знанє руского язика” подрозумює же ше по руски зна бешедовац, читац и писац. После дискусиї, вименки хтори предложела Комисия вязано за дїялносц МЗ и одреднїцу „активне знанє руского язика”, на схадзки Совиту 26. фебруара и вигласани, Статут мал постац полноважни 8 днї од дня обявйованя, после того могло розписац и конкурс за секретара. Медзитим, зоз Скупштини општини Кула поведзене же ше вона нє склада з условийом о „активним знаню руского язика”, так же вовторок, 3. марца, на схадзки Совиту МЗ знова бешедоване о тей одреднїци Статута. Як у розправи гварел предсидатель Совиту Владимир Олеяр, толкованє Општини о нєскладаню з тоту одреднїцу то же у Керестуре жию нє лєм Руснаци, а з тим би ше нє направело дискриминацию, на цо реаґовали вецей члени Совиту. Тихомир Фейди, медзи иншим, наглашел же нєт слова о дискриминациї, понеже ше у одреднїци нє спомина же особа муши буц Руснак, алє лєм знац руски язик, а подобне думанє заступали и Дюра Планчак и Ивана Дудаш, котри предложели най Општина писмено 6. МАРЕЦ 2015.

NA[O MESTA КЕРЕСТУР

ЯЗИКА наведзе точни арґументи на основи хторих законских актох при виборе секретара МЗ нє може стац одреднїца о активним знаню руского язика. Одреднїцу „активне познаванє руского язика” потримал и Владимир Югик и Желько Ковач, котри предложел же би ше тото питанє послало до Совиту за медзинационални одношеня Општини Кула, як орґану СО у єдним мултикултуралним штредку. Реаґуюци на таки становиска, предсидатель Совиту Владимир Олеяр, його заменїк Тихомир Медич, як и член Совиту Янко Варґа, винєсли думанє же пре таки ствари члени Совиту нє буду преволовани од Керестурцох. Вони заступали думанє же треба цо скорей закончиц тоти формални питаня о актох МЗ и влапиц ше до конкретних роботох. Гоч ше систематизацию роботних местох занятих у МЗ (дзе тиж одредзени и потребни условия за роботне место) вирабя на основи Статута, а предложена пременка Статута нє прилапена, на истей схадзки гласане и о Правилнїку о систематизациї роботних местох, за цо потребна лєм векшина присутних членох на єдней схадзки. У нїм одреднїца о активним знаню руского язика нє була прилапена, алє лєм „познаванє руского язика”, и „за” таку вименку гласали 7, процив були 4, а стримани 2 члени Совиту. Медзитим, ютредзень после схадзки „Рускому слову” потвердзел о.д. секретара МЗ Юлиян Медєши же тота одлука нєважаца, бо о вименки Правилнїку на тей схадзки анї нє требало розправяц, понеже є праве пред тим нє прилапена у Статуту. На Правилнїк о систематизациї роботних местох у керестурскей МЗ тераз согласносц ма дац Општинска рада. ■ 6. MАРЕЦ 2015.

РОЧНА СКУПШТИНА ДОД РУСКИ КЕРЕСТУР

ОГНЬОГАСЦИ ОСЕМ РАЗ ИНТЕРВЕНОВАЛИ Добродзечне огньогасне дружтво (ДОД) у Руского Керестура у 2014. року, мало лєм осем менши интервенциї гашеня огня, а од того лєм на два огнї виходзела интервентна екипа, док шейсц огнї були запалєни комини та интервеновал лєм єден огньогашец. Гоч Дружтво розполагало зоз скромнима финансиями, воно успишнє витворело свойо порядни активносци – винєшене на порядней рочней Скупштини, ДОД-а, 28. фебруара. Як у звиту наглашел предсидатель ДОД Михайло Рац, медзи порядни активноси спада и препатрунок механїзациї пред жатву и дежурованє под час жатви, запровадзованє превентивних активносцох, обука пионирох и огньогасцох, як и школярох ОШ и ШШ „Петро Кузмяк”, розчисцованю шнїгу у валалє зоз камионом, а набавени трої защитни шмати. У огньогасним доме поставена УСБ плоча, а ми огньогасци оправели и киблу на своїм доме. Предсидатель подзековал на потримовки шицким валалским институцийом, подприємством и поєдинцом, а окреме МЗ, ЯКП „Руском”, подприємству „Юарбис”, Огньогасни союз Кули и Сербиї. Подобни плани активно сцох Дружтва и у тим року, з тим же потребне окончиц вецей роботи коло отримованя Огньогасного дому. Попри активних и дакедишнїх членох Дружтва, на Скупштини були и госци з

Предсидатель Михайло Рац подноши рочни звит Дружтва

Општинского огньогасного союзу. Його предсидатель Ненад Марянович окреме похвалєл роботу керестурских огньогасцох котра успишна и зоз малим пенєжом, а визначел же предсидатель Рац и його брат нє раз и з власних средствох помагали роботу Дружтва. У роботи Скупштини участвовали и представителє ДОД зоз Крущичу, Пиньвиц и Бачкого Петровцу, як и зоз Коцура чийо представителє керестурским колеґом подаровали трої защитни шмати. На Скупштин були и представителє дзепоєдних валалских здруженьох, предсидатель Совиту МЗ Владимир Олеяр и директор ЯКП „Руском” Иґор Фейди, котри Огньогасному дружтву и предсидательови Рацови особнє, придал подзекованя за вельке доприношенє у розчисцованю шнїгу з огньогасним камионом. М. Афич

ПРЕДЛИКВИДАЦИЙНИ ПОСТУПОК У „КУЛАТРАНСУ”

СОЦИЯЛНА ПРОГРАМА ЗА РОБОТНЇКОХ На списку 189 фирмох у преликвидацийним поступку находзи ше и „Кулатранс”. Хвильково, роби лєм єден роботнїк, Божидар Раонич, окончователє длужносци директора АД „Кулатранс” Кула.

– Штрайкацки одбор бешедовал зоз Министерством роботи и обецане же роботнїки достаню социялну програму, та концом децембра то и випочитоване – приповеда Божидар Раонич. – Нашо роботнїки ше могли вияшнїц цо им найбаржей одвитує: 200 евра по року стажу, 100 републични плаци, або, хто ма найменєй 5 роки до пензиї 370 000 динари, и приявйованє на Биро за обезпечованє роботи, а од тих пенєжох треба же би себе сам уплацовал роботни Божидар Раонич стаж до сполнєня условийох за пензию. Надпоминаме же роботнїки „Кулатрансу” нє прияли плацу 27 мешаци. Чи ше то годно надополнїц, чежко повесц, понеже би то требало надополнїц зоз фонда солидарноци. Вл. Сеґеди

РУСКЕ СЛОВО

9

НАШО МЕСТА ПРОБЛЕМИ У ШКОЛОХ У ОПШТИНИ ЖАБЕЛЬ

НЄЗАИНТЕРЕСОВАНОСЦ ЗА ШКОЛСКИ АКТИВНОСЦИ Представителє Покраїнского секретарияту за образованє, предписаня, управу и национални меншини прешлого тижня у Штреднєй машинскей школи „22. октобер” у Жаблю отримали схадзку з представителями школох зоз жабельскей општини, на хторей ше бешедовало о їх роботи и проблемох з хторима ше стретаю у просвити. Схадзка отримана и же би ше занятим у школох помогло у ришованю проблемох, а поинформовани су и о програмох и проєктох вигодних за їх школи. Окрем функционованя школства, бешедовало ше и о уписованю школярох до стреднїх школох звонка општини, односно на яки способи помогнуц у популаризованю Машинскей школи, єдиней штреднєй школи у жабельскей општини, о спортских програмох у школох, о защити школярох у транспорту, їх безпечносци у школи и з вонка нєй. Найвецей уваги виволал проблем нєзаинтересованосци родичох и дзе-

цох за школски активно сци, лєпше познанє правох и обавязкох, претаргованє школованя у тророчней стреднєй школи у Жаблю, згуснути транспорт коло шицких пейцох школох у општини, як и нєпочитованє наставнїкох и профе сорох як педаґоґох котри воспитую дзеци. Схадзка представительох Покраїнского секретарияту Тот сход триназа образованє и школох зоз Општини Жабель сти на териториї Войводини, а планує ше же би ше та- Жабель, Бранко Стаїч, член општинки сходи отримали у шицких оп- скей ради Општини Жабель задлужештинских местох. О темох дискуто- ни за образованє, и директоре основвали Любица Срдянов, помоцнїк по- них школох зоз Жаблю, Дюрдьова и країнского секретара за образованє, Ґосподїнцох и директор стреднєй Александар Йованович, заменїк по- школи у Жаблю, як и секретаре, псикраїнского секретара, Драґица Дра- холоґове и члени школских одборох. С. Б. ґин просвитни инспектор у Општини

У ШИДЗЕ ОТРИМАНА ОПШТИНСКА СМОТРА РЕЦИТАТОРОХ

УЧАСТВОВАЛИ ШТВЕРО РУСНАЦИ И того року Руснаци мали своїх представнїкох у штреднїм возросту. Вони ше на змаганє приявели спред КПД „Дюра Киш”. Но, нє пласовали ше на Зонску смотру Рада Ранкич, школярка осмей класи ОШ „Бранко Радичевич” рецитовала писню „Тайна” Мирослава Антича, по руски, Ана Еделински, школярка шестей класи ОШ „Сримски фронт” представела ше з писню „Гвизди” Михала Рамача. Мина Шеремет, зоз седмей класи ОШ „Бранко Радичевич” рецитовала писню „Любопитлївосц” Янка Фейси, а Матия Шеремет, школяр пиятей класи ОШ „Бранко Радичевич” ше представел зоз писню „Док вирошнєм” Ласла Блашковича. Школярох порихтали наставнїци Златка Сивч Здравич и Вера Дупало. Селектор смотри Милан Тубич, драмски уметнїк, у младшим возросту вибрал пецерих школярох, а тельо и у штреднїм и старшим возросту и вони буду представяц општину Шид на Зонскей смотри хтора будзе отримана 14. и 15. марца у Сримскей Митровици. Школяре хтори рецитовали по руски на смотри, зоз наставнїцами Вл. Дї.

Прешлого тижня у орґанизациї Културно-образовного центра у Шидзе отримана општинска смотра рецитаторох „Поето народа мойого” на хторей ше змагали 72 школяре младшого возросту, 48 штреднього и 26 старшого возросту.

10 РУСКЕ СЛОВО

6. MАРЕЦ 2015.

NA[O MESTA РОЧНА СКУПШТИНА КУД „ЯКИМ ҐОВЛЯ”

МИКЛОШЕВЧАНЄ СПОЛНЄЛИ ПЛАНИ

На порядней рочней Скупштини КУД „Яким Ґовля” у Миклошевцох, котра отримана 28. фебруара у Дружтвеним доме, предсидатель Желько Лїкар у поднєшеним звиту о прешлорочней роботи гварел же зарисовани плани сполнєти, а зазначело ше 38 наступи. Шицки три секциї, шпивацка, дзецинска танєчна и рецитаторска, робели през цали рок, наступало ше у валалє, по местох жупаниї, у Войводини и у Польскей. Вон начишлєл дзепоєдни значнєйши госцованя як цо: фестивали „Лемкивска ватра” у Ждинї, „Най ше нє забудзе” у Дюрдьове, „Червене пупче” у Руским Керестуре, Стретнуце рецитаторох на „Костельниковей єшенї”, „Днї Миколи М. Кочиша” у Новим Садзе и други. Предсидателька Надпатраюцого одбору Мария Филипович поднєсла финансийни звит и гварела же у роботи КУД-а нє замерковани нїяки препущеня. Присутни на Скупштини єдногласно прилапели шицки звити, як и план роботи за чечуци рок. Бешедуюци о тим, предсидатель Лїкар визначел же ше планує предлужиц зоз поряднима активносцами и госцованями кед ше за тото укаже нагода. Тиж так, предвидзене госцованє дружтвох з наших местох зоз театралнима фалатами, як и орґанизованє ювилейней, трицетей културней манифестациї „Миклошевци 2015”. Як и потераз, средства за роботу Дружтво достанє од Совиту за национални меншини Републики Горватскей, Општини Томповци и Жупаниї Вуковарско-сримскей. На Скупштини, попри членох Дружтва, присуствовали доначалнїк Општини Томповци Здравко Звонарич, предсидатель Месного одбору Дюра Бики, предсидатель општинскей Ради рускей националней меншини Мирослав Лїкар и член Совиту за национални меншини Републики Горватскей Звонко Костелник. Вон присутних поинформовал з новима предписанями котри ступели на моц 1. януара 2015. року, а по 1. октобер би требали буц состойна часц Статута Дружтва. Кс. Лї

У КОЦУРЕ БУДЗЕ СББ

ДИҐИТАЛИЗАЦИЯ ПРЕЙҐ КАБЛОВСКЕЙ

Поставянє кабловскей телевизиї у Коцуре

6. МАРЕЦ 2015.

У Коцуре ше тих дньох розцагує дроти за кабловску мрежу СББ. По словох директора компаниї, Предраґа Байчети, уж шлїдуюцого тижня даєдни обисца буду приключени на мрежу. Комплетни роботи буду закончени за два мешаци.

– Кажде обисце годно хасновац штири услуги кабловскей телевизиї як основного понукнуца, диґиталней телевизиї, интернета и услуги телефониї – бешедує Байчета. У перших трох мешацох хаснователє буду мац и промотивни услуги. Т. Х.

КОЦУРСКЕ ПОДПРИЄМСТВО НА КОЛБАСИЯДИ У ТУРИЇ

„СУПЕРМИКСОВО” КОЛБАСИ НАЙЛЄПШИ На тогорочней 31. колбасияди у Туриї, хтора отримана прешлого викенду, ознова участвовало коцурске подприємство ДОО „Супермикс плус”, и уж ше по треци раз дому врацело з награду за найлєпшу колбасу. „Су пер миксо ва” колбаса уж три роки зашором найлєпша у катеґориї сухих домашнїх стародавних колбасох. Янко Русковски, директор подприємства, дзечнє одкрил тайну ре ме сел нїц ко го рецепту толкуюци же ту нєт вельо науки.

– Ми за нашо колбаси хаснуєме виключно млади, сто килово швинї. Месо ше нє шме змарзовац, алє ше такой хаснує. ПриЯнко Русковски смачки хтори хазоз наградзеним погаром снуєме муша буц цалком природни, домашнї, як цо дакеди хасновали нашо стари. Правда, маме и добрих майстрох хтори уж роками робя у нас, и правя тоти побиднїцки колбаси – гвари Янко. На змаганю у Туриї, як Янко гвари, нє участвовали вельки месарски подприємства, алє анї тоти барз мали. То було змаганє за месарски ремеселнїцки роботнї, як цо то їх роботня. У тей катеґориї участвовали дзешец екипи зоз цалей Сербиї. Янко гвари же колбаси хтори преглашени за найлєпши то таки яки правя кажди дзень. Нє пририхтовали нїяки окремни рецепт, алє мушели порихтац векше количество колбаси, понеже у Туриї могло и предавац свойо продукти. Кед так, вец квалитет побиднїцких колбасох мож превериц у шицких „Супермиксових” месарньох по наших местох – най ше пачи, покоштуйце яки то стародавни добри колбаси. Т. Х.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ДЕРЖАВА СЦЕ ЗЛЄПШАЦ АМБИЄНТ ПРИВРЕДЗОВАНЯ

СУБВЕНЦИЇ, МИРИ И УКЛАДАНЯ Пишу: А. МАРКОВИЧ М. ЗАЗУЛЯК С. БАРАНЬ М. СИМУНОВИЧ

Найновша уредба о дотацийох у аґраре, отворени конкурси котри розписую Сербия и Покраїна, як и туньши кредити зоз трох фондох нагадую же держава сце злєпшац условия у аґраре и звекшац його конкурентносц

А

ґрар и надалєй остава найважнєйша полуга привредного розвою нашей держави. Мож то заключиц и по дзепоєдних мирох и активносцох котри ше пребера на уровню держави. У фебруаре по векшини локалних самоуправох у Войводини отримани презентациї аґрарних мирох на котрих ше сцело упознац продуковательох же яки будзе амбиєнт привредзованя у тим року, а найвецей ше то одноши на реґистровани польопривредни ґаздовства. Таки презентациї отримани у Вербаше и у Жаблю на котрих, попри представительох Покраїнского секретарияту, фахових службох, присуствовали и предсидателє тих општинох др Братислав Кажич и Чедомир Божич. На презентациї аґрарних мирох, найвецей уваги до стала наява 27

конкурсох за локални самоуправи и польопривредни ґаздовства. Гоч покраїнски буджет у тим року менши, средства котри наменєни за польопривреду векши за коло 11 одсто, цо коло 200 милиони вецей як прешлого року. Будзе уложене 985 милиони динари безповратних средствох за инвестициї у польопривреди котри наменєни реґистрованим польопривредним ґаздовством у Войводини.

ЗБЕРАЙЦЕ ДОКУМЕНТАЦИЮ На промоцийох детально представени седем конкурси за котри потераз було найвецей интере сованя, медзи нїма и єден нови, пилот конкурс за одкладанє зарна до силосох, за котри будзе видвоєне 50 милиони динари. Потим конкурси за навод-

СУБВЕНЦИЇ ЯК И ВЛОНЇ На основи уредби Влади Сербиї реґистровани польопривреднїки у 2015. року буду доставац державну помоц, субвенциї, подобно як и влонї. Найвекша пременка же реґистровани ґаздовства тераз субвенциї буду доставац найвецей за 20 гектари жеми, а нє за 100, як було прешлих рокох. По гектаре ше достанє 6 000 динари, а тиж тельо и реґрес за гориво и фабрични гної. За млєко 7 динари по литри, а за краву дойку 20 000 динари. За прашну швиню 7 000, за викармену швиню 1 000, за куру цо ноши вайца 60 динари. Держава будзе зношиц 40 одсто трошкох за змесценє зарна у силосох и 40 одсто трошкох осиґураня. Остатнї термин за реґистрованє польопривредних ґаздовствох 31. марец.

12 РУСКЕ СЛОВО

ньованє и мрежи процив каменцу будзе видвоєне по 270 милиони, за пластенїки 60 милиони, за мали капацитети преробку польопривредних продуктох у реґистрованих ґаздовствох 70 милиони, за статкарство 125 милиони и помоц старим ґаздовством 140 милиони. Як бешедовали покраїнски секретар за польопривреду Бранислав Боґарошки и його заменїк Бранислав Кнежевич, конкурси буду обявени у марцу на сайту Секретарияту. Буду тирвац по 30. септембер, предвидзує ше же средства буду подзелени по конєц авґуста, як цо то було потераз, бо ше будзе дзелїц покля их єст. Пре таке становиско, представителє Секретарияту апеловали вецей раз же уж треба почац зберац докиментацию за конкурси.

ФОНДИ ЗА ДАВАНЄ КРЕДИТОХ Уложени средства годни буц правдани зоз рахунками котри од першого януара того року. У Секретарияту (на 021/487-44-11) мож достац одвити на шицки питаня котри ше дотикаю конкурсох, та и кельо средства у одредзеней хвильки уж розподзелєне, односно кельо ище остало. Шицки конкурси Секретарияту ше будзе обявйовац после 31. марца, кед ше завре Реґистер польопривредних ґазовствох.

6. MАРЕЦ 2015.

ЕКОНОМИЯ У ПОЛЬОПРИВРЕДИ

ДО АҐРАРA На преподаваню пре зентовани и Фонди котри даваю кредити з вигоднима условиями дзе польопривредни продукователє годни присц и вжац кредит, купиц опрему и после того пойсц до Покраїнского секретерияту за польопривреду дзе им будзе рефундоване 50 одсто од вкупней вредносци опреми. То Фонд за розвой польопривреди, Розвойни фонд и Ґаранцийни фонд.

– Представяме мири Секретарияту за польопривреду у 2015. року. То углавним безповратни средства до 50 одсто, а того року зме кус звекшали буджет.

СТАРИ ҐАЗДОВСТВА

До реґистрованих польопривредних ґаздовствох у остатнїх двох. рокох Секретарият инвестовал вецей як 1,27 милиярди динари за розвойни проєкти, а його потримовку у Войводини достало 14 152 старецки ґаздовства. Интересантне би було дознац кельо у тим була уключена наша заєднїца.

З тей нагоди презентуєме и кредитни средства наших фондох котри того року вельо квалитетнєйше пририхтани. Значи, маме средства Секретарияту хтори безповратни, а тиж и кредитни средства хтори буду уклопени так же польопривреднїк може вжац тунї кредит и присц до нас з фактуру, а ми му будземе рефундовац 50 одсто – визначел Слободан Теофанов, помоцнїк покраїнского секретара. Того року интересантне же продукователє и з предрахунками можу конкуровац за доставанє кредитох.

ОБНОВЦЕ РЕҐИСТРАЦИЮ ҐАЗДОВСТВА Коментаруюци актуални предписаня у польопривреди, Владимир Варґа, предсидатель Здруженя паприґарох у Руским Керестуре наглашує же найзначнєйше по 31. марец обновиц реґистрованє ґаздовства, лєбо уписац нове. Вон пояшнює же реґистроване ґаздовство годно лєпше предац гоч котру польопривредну културу, алє и же воно ма можлївосц достац державни субвенциї. Варґа совитує и же би старецки ґаздовства, реґистровани як нєкомерциялни, вихасновали можлївосц доставаня субвенциї од Покраїни за даванє жеми под аренду младшим парастом. ■ 6. МАРЕЦ 2015.

У ШИДЗЕ ОТРИМАНА СКУПШТИНА ДОО „РУСКИ ДВОР”

ЗА ГРОЗНО БУЛ ПОДЛИ РОК Скупштина ДОО „Руски двор” на схадзки хтора прешлей соботи отримана у Шидзе прилапела звити о роботи и финансийни звит за 2014. рок. Як наглашел Срдян Сокол, директор ДОО „Руски двор”, лоньски рок бул нєвигодни за продукцию грозна и вина, винїцу требало часто пирскац цо вимагало векши укладаня. Наоберане 24 320 Скупштина ДОО „Руски двор” у Шидзе: килограми грозна и затераз нєт заробку випродуковане 8 815 литри вина. Найвецей випродуко- буду обвисцени шицки други ване италиянско-райнского ризли- укладаче хтори маю першенство нґу – 5 500 литри, потим 1 590 ли- превжац їх учасц. Прешлого року три шардонеа и 1 725 литри фран- купени трактор, а и за тот рок планована набавка механїзациї. Поковки. Владимир Варґа поинформовал радзене же би требало купиц аточленох Скупштини о длуствох Ви- мизер, прикоч и мулчер. нариї у 2014. року за хтори гварене ЗАКУП ЗА ПИНЬВИЦУ же буду вимирени Окремну розправу виволала точка дньового зоз субвенцийох, шора о одредзованю висини закупа за пиньвицу як и зоз випроду- у Лєтнєй владическей резиденциї. Як гварене, кованого вина у потераз до обнови пиньвици уложене коло 10 000 2015. року, так же евра, а окрем 280 квадратних метерох пиньвици, заробку нєт. Скуп- ДОО „Руски двор” хаснує и просториї у прижештина прилапела мю будинка кед ше отримую схадзки, а и двор кед и план роботи за ше привожи грозно.

2015. рок, а то виСкупштина дала предлог же би закуп виношел мирйованє длу- 10 одсто од нето количества вина (кед ше одбию ства, потим преда- трошки и укладаня) и то у вину на дзень, 31. деванє вина хторе цембра у року, а окреме ше будзе плациц комузмесцене у пинь- нални услуги (струю и воду). Потребно же би бул вици и активно - усоглашени текст будуцого контракту медзи Висци на докапита- нарию и Церкву. лизацию Винариї. Скупштина одлучела и же би Од скорей на моци одлука же би кажди укладач поєдинєчно нє мо- Вивершни одбор Винариї бул загол мац вецей як 10 одсто учасци. длужени позберац понукнуца осиТераз утверд зени и минимум ґураваюцих хижох за осиґуранє укладаня за нових укладачох и маєтку, насампредз од каменцу прилапене же би то було пейсц од- алє и од других ризикох, по сле чосто. З оглядом же потерашнї двоме го будзе принєшена одлука о осиукладаче нависцели поцагованє ґураню. зоз ДОО „Руски двор”, о їх намири Вл. Дїтко

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА

„РУЖОВА ЗАГРАДКА”

25. ФЕСТИВАЛ НОВЕЙ РУСКЕЙ НАРОДНЕЙ

ЖИРИ ВИБРАЛ „НЇҐДА НЄ ДОЗНАШ”, Пишe: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

Директор Радио Нового Саду Йожеф Клем отвераюци 25. Фестивал новей рускей народней шпиванки „Ружова заградка” публику у Студию „М” привитал на руским язику и гварел: – Фестивал „Ружова заградка” важни за цалу руску заєднїцу, бо указує на виталносц тей заєднїци, указує на творчу енерґию, хтора присутна у тей националней заєднїци. Фестивал за тоти 25 роки промововал велїх композиторох, текстописательох и интерпретаторох новей рускей народней шпиванки

З

оз интонованьом гимни Фестивала „Ружи, червени ружи” Якима Сивча, почал 25. ювилейни Фестивал новей рускей народней шпиванки „Ружова заградка”, внєдзелю, 1. марца, у новосадским Студию „М”. Интерпретаторох на тогорочней „Ружовей заградки” провадзели Вельки тамбурови оркестер Радио телевизиї Войводини преширени зоз членами Народного оркестру, под дириґентску палїцу уметнїцкого руководителя Зорана Мулича, и студийна вокална ґрупа. На ювилейним Фестивалу новей рускей народней шпиванки „Ружова заградка” виведзени 16 нови композициї наших композиторох и авто- Побиднїцки композициї одшпивали рох текстох, хтори одшпивали младши и уж Йовґен Надь и Мирослава Даждиу афирмовани шпиваче. Лелас, на текст Леони Тиркайла, компоновала музику, а аранжман написал Миронь Сивч. Шпиванку под наслоЗА ЮВИЛЕЙ ШЕСНАЦ КОМПОЗИЦИЇ вом „Скрий свою слизу” одлично одшпивал познати дюрдьовски интерпретатор Марко Радишич, хтора авторске Шпиванка хтора отворела тогорочни фестивал була дїло Владислава Надьмитї, та вон за ню написал и музи„Пахняце квеце” за хтору музику и текст написал Алек- ку и текст, а до музичного аранжману ю облєкол Дубравсандер Човс, а автор аранжмана бул Ервин Малина. ко Исаков. Шпиванку одлично одшпивала Тамара Салаґ, побиднїца Шпиванку „Миклошевска любов” вєдно зложели Созоз „Червеней ружи”, а вец наступел искусни интерпре- ня Папуґа Андєлич хтора написала текст и Боривой Ботатор на тим Фестивалу Борис Маґоч, хтори зоз своїм ра Андєлич хтори на тоти стихи написал музику. Аранпрепознатлївим баритоном одшпивал шпиванку „Преба- жман за тоту шпиванку направел Зоран Мулич, а одличченє”, котра настала у сотруднїцтве тандема Ондрей но ю одшпивала Танита Ходак, хтора вибрана за найлєпМаґловски, композитор, Дюра Латяк автор текста, а з шу интерпретаторку Фе стивала. Михайло Будински аранжманом ю прикрашел Зоран Мулич. компоновал музику на текст хтори написал вєдно зоз Шпиванку „Дзе любов греє” упечатлїво одшпивала свою супругу Татяну Будински. Автор аранжману Зоран Ана Римар, а вона була комплетне дїло Рамачовей и Ри- Дракула, а шпиванку „Лампащики” одшпивал автор, маровей фамелиї. Текст написала наша поетеса Мела- Михайло Будински, за хтору достал награду за найкрасния Римар, а Юлиян Рамач написал музику и аранжман. ши текст Фестивала. Потим наступели нашо госцински зоз Сриму, Ана и ГеШпиванку под насловом „Щесце“ одлично одшпивала лена Бучко. Вони одшпивали композицию под назву Мирела Тимко, Владимир Торма бул комплетни автор, а „Диждж”, дзе комплетни автор була Ана Бучко. Аран- Драґан Радович направел аранжман. Композиция под жман за тоту шпиванку написал Петар Попа. насловом „Писня дзивчини” настала на стихи хтори наЗ одличним тенором Ваня Кухар одшпивал шпиванку писал познати петровски поета Силво Ерделї, Мирон „Били швитаня” за хтору текст написал Янко Грубеня, а Сивч написал и музику и аранжман, а шпиванку упечаноти и аранжман написал Михал Лїкар. Шпиванку под тлїво одшпивал Алексей Сивч. назву „Пах позней яри” написала Оля Раґаї, музику комКомпозицию „Глас соловея” компоновала и стихи напипоновал Константин Чордаш, аранжман зробел Дьордє сала Агнета Тимко Мудри, хтора комплетни автор, а аранПланянин, а композицию одшпивала Тамара Клер. жман написал Йован М. Йованович. Тоту композицию Шпиванку „Шерцо, мойо шерцо” одшпивала позната упечатлїво одшпивала числена Дзивоцка ґрупа зоз Дюршпивачка Александра Колбас, за хтору Маґдалена Горняк дьова. Шпиванка „У рускей винїци” настала у Сриме.

14 РУСКЕ СЛОВО

6. МАРЕЦ 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ШПИВАНКИ „РУЖОВА ЗАГРАДКА”

А ПУБЛИКА „ЗА ЩЕСЦЕ”

На текст Владимира Дїтка, Драґана Ґлувня Бабич написала музику, а до аранжману ю облєкол Бранислав Тубич. Тоту шпиванку одшпивали у дуету искусни шпиваче Саня Полдруги и Борис Маґоч. Мирослава Даждиу одшпивала побиднїцку композицию по думаню фахового жирия „Нїґда нє дознаш“ на власни текст, за хтору музику написала Татяна Колєсар Ґвоїч, а аранжман Мирослав Пап. Композицию „За щесце” публика вибрала як найлєпшу, текст написала Мирослава Даждиу, а музику и аранжман написал Миро слав Пап. Одшпивал ю доаєн нашей шпиванки, Йовґен Надь. ПОБИДНЇЦКИ КОМПОЗИЦИЇ З оглядом же Фе стивал змагательного характеру композициї оценьовал фахови жири у со ставе: Дюра Будински‚ музични редактор у РНС, Олена Сеґеди‚ музични педаґоґ и композитор, Стефан Семянив, новинар у РНС и Микола Шанта, одвичательни редактор Видавательней дїялно сци у НВУ „Руске слово” и писатель, а за награду публики того року гласали лєм присутни патраче у Студию „М”. Композиция „Нїґда нє дознаш” Татяни Колєсар Ґвоїч, на текст Миро слави Даждиу, преглашена за найлєпшу по думаню фахового жирия, а композиция „За щесце” Миро слава Папа, тиж на текст Миро слави Даждиу, за найлєпшу по думаню публики на ювилейним, 25. Фе стивалє рускей народней шпиванки „Ружова заградка”. Награду за найлєпши текст до стали Татяна и Михайло Будински, за текст шпиванки „Лампащики”, награду за аранжман Зоран Мулич, за композицию „Пребаченє”, а награду за интерпретацию до стала Танита Ходак, за виводзенє шпиванки „Миклошевска любов”. РЕВИЯЛНА РЕТРОСПЕКТИВНА ЧАСЦ Ювилей Фе стивалу означени и з окремну ревиялну ча сцу у котрей през ре тро спекти ву пред ста ве ни 11 шпиванки цо настали на потерашнїх „Ружових заградкох“ и зажили у народзе. Композициї одшпивали нашо познати шпиваче, а перши ше представел о. Юлиян Рац, ново садски парох, зоз композицию „Молитва сучасного чловека”, автора Владислава Надьмитя на текст Михала Ковача.

ДВА ВИСТАВИ Пред музичну часцу, у рамикох ювилейного 25. Фестивала „Ружова заградка” Єлена Перкович у голу Студия „М” отворела заєднїцку виставу двох уметнїкох зоз Вербасу – виставу малюнкох Влади Нярадия, под назву „Карпатски мит” и виставу диґиталних принтох младей уметнїци Кристини Ґшвенґ, под назву „Красота задуманей жени”.

6. МАРЕЦ 2015.

За ювилей ше позберала Ґрупа „Роса”

Успишни уметнїцки тандем Юлин Бучко и його ше стра Агнета Папгаргаї, заслужни за шпиванку под назву „Писнї сон” котру интерпретовала Татяна Колєсар Ґвоїч. Композиторка Маґдалени Горняк Лелас на текст Мариї Скубан Горняк, компоновала єдну зоз найслуханших и найчастейше виводзених шпиванкох „На танцу”, а познатшу як „Руски дзивочки”, хтору интерпретовала Миро слава Даждиу. „Сциха, мили, нє дуркай” у аранжману Мирона Сивча, компоновала Агнета Тимко Мудри, а одшпивала ю Женска жридлова ґрупа КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова. Шпиванку „Тебе мамо” компоновала Агнета Тимко Мудри и зоз мелодийну нїтку ожила єден з найкрасших текстох котри ше зявели на „Ружовей заградки”. Автор текста Миро слава Даждиу, а одшпивал ю трио Агнета Тимко Мудри, Татяна Колєсар Ґвоїч и Миро слава Даждиу. Звонимир Кочиш одшпивал популарну шпиванку „Лєм за тебе”, хтору компоновал Йовґен Надь, а витворена є на текст Миро слави Даждиу. Шпиванку под назву „З давен давна” компоновала Агнета Тимко Мудри на текст Дюри Латяка и одшпивала ю авторка Агнета. На текст Миро слави Даждиу, Мирон Сивч компоновал шпиванку „Моя ровнїна” котру упечатлїво интерпретовала Лїляна Барна Никитович. На концу тей ревиялней часци представела ше Ґрупа „Ро са” зоз шпиванками „Селїдби” и „Жимна ро са” и повинчовала 25. рочнїцу „Ружовей заградки”. Продуценти Фе стивалского вечара були Зоран Дракула и Едвин Балош, а о добрим звуку и тонским запису старал ше Едвин Балош. Музични редакторки Фе стивала були Агнета Тимко Мудри и Татяна Колєсар Ґвоїч, хтори пририхтали и ревиялну часц. Конферансу за ревиялну часц написала Агнета Тимко Мудри, а за змагательну часц Славко Орос. На пририхтованю и ре ализациї 25. „Ружовей заградки” робели члени Музичней редакциї, Руских редакцийох Радио Нового Саду и Телевизиї Войводини. Фе стивал „Ружова заградка” могло директно провад зиц прейґ Другей програми РТВ и трецей мрежи Радио Нового Саду, як и прейґ интернету, а конферансу вод зела Марина Сабадош.■ Фото: Вероника Вуячич

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У РУСКИМ КУЛТУРНИМ ЦЕНТРУ У НОВИМ САДЗЕ

ВИБРАНИ НОВИ УПРАВНИ ОДБОР За нових членох УО РКЦ вибрани: Наташа Макаї Мудрох, Борислав Сакач, Миломир Шайтош, Славко Винаї, Владимир Иван, Борис Фейди, Мирослав Пап, Ана Мария Рац и Оля Яковлєв. До Надпатраюцого одбору вибрани Анита Ґовля, Александер Човс и Славко Бучко У Руским културним центре (РКЦ) стреду вечар, 25. фебруара, отримана порядна рочна Скупштина, хтора того року була и виберанкова, а на схадзки присуствовали коло 50 члени. Директор РКЦ Владимир Сивч поднєсол Звит о роботи Центру у 2014. року, Финансийни звит и Звит Надпатраюцого одбору, а Александер Човс поднєсол Звит о роботи Управного одбору РКЦ и шицки звити Скупштина з векшину гласох прилапела. Директор РКЦ винєсол и План и програму роботи РКЦ за 2015. рок, хтори тиж прилапени з векшину присутних членох Скупштини. На Скупштини под точку рижне була дискусия у котрей указане на нє

розришени проблем про сторийох РКЦ, на нє ришени статус тей институциї, бо по проєктней системи финансованя, хтора того року будзе и рестриктивна, РКЦ нє годзен сполнїц заплановане. На Скупштини предложене же би ше написало єдно отворене писмо Националному совиту Руснацох и указало на иснуюци проблеми у Руским културним центру. З оглядом же на Скупштини у Новим Садзе бул присутни и подпредсидатель Националного совиту Руснацох Йовґен Мудри, вон пояшнєл ситуацию коло маєтково правних проблемох РКЦ, т. є. же исную проблеми коло одкупу обєкта на числу 8, бо його власнїки нє жадаю обєкт

предац, а одкуп предусловиє за ришованє шицких будуцих ришеньох. Тиж так у дискусиї участвовали и млади, хтори нє цалком задовольни зоз змистами яки ше у РКЦ за младих орґанизую, а тиж обачене же Новосадянє нє приводза дзеци до того Дружтва, або барз мало, та з тим загрожена и будучносц и очуванє руского идентитета. Руски културни центер мал буц преглашени за институцию од окремного значеня при Руснацох, бо у Новим Садзе векшина рускей интелиґенциї, а ту ше школую и нашо будуци кадри. Чом то нє поробене, на тото питанє на Скупштини нє дати одвит. У тим городзе и важни институциї за Руснацох як НВУ „Руске слово”, Завод за културу войводянских Руснацох, Оддзелєнє за руски язик и литературу, РТ Войводина, алє руска заєднїца у тим городзе, нажаль, нєдостаточно промовована у ширшей заєднїци. О. П-С.

У ШКОЛИ „ПЕТРО КУЗМЯК” ОЗНАЧЕНИ РОЧНЇЦИ РУСКЕЙ ҐИМНАЗИЇ

ҐИМНАЗИЯ ВЕЛЬКИ ИСТОРИЙНИ ЗДОБУТОК РУСНАЦОХ

Праве на дзень кед у Руским Керестуре пред 70 роками почала робиц перша Ґимназия на руским язику, 25. фебруара 1945. року, у Школи „Петро Кузмяк”, означена тота рочнїца, а тиж и 45 роки од 7. септембра 1970. року од отвераня другей Ґимназиї, перше як оддзелєня вербаскей Ґимназиї. О тих рочнїцох, як барз значних историйних подїйох за Руснацох на тих просторох, бешедовала професорка педаґоґиї Ирина Папуґа з Нового Саду, як виглєдовач тей тематики и автор кнїжки „Руска ґимназия”, алє и нєпо-

Папуґова зоз школярами терашнєй керестурскей Ґимназиї

16 РУСКЕ СЛОВО

штредни учашнїк у отвераню Ґимназиї 1970. року. Викладанє слухали школяре двох оддзелєньох осмей класи, а потим и школяре штирох класох руских оддзелєньох Ґимназиї зоз своїма професорами. Преподаванє почало з минуту цихосци покойному Штефанови Гудакови хтори бул и школяр першей повойновей Ґимназиї. Папуґова потим бешедовала о обставинох у яких ше тедишнї руски предняци виборели за отверанє и першей ґимназиї хтора робела лєм три роки, а потим и другей, хтора з преривом роби по нєшка. Нє могло ше нє спомнуц директора першей ґимназиї професора Гавриїла Г. Надя, професорох Яшу Бакова, Петра Ризнича Дядю, Мафтея Виная и велїх других зоз чиїм закладаньом и порозуменьом Руснаци достали штредньошколске образованє на своїм народним язику. Попри винєшених фактох, школяре дзепоєдни значни хвильки и особи могли видзиц на видео-биму през автентични фотоґрафиї з отвераня Ґимназиї 1945. року, перших школярох, колективу и други.

– Праве прето же велї нашо визначни людзе уложели вельки труд же бизме достали нашу Ґимназию, а медзи нїма за тоту другу барз вельку улогу мал учитель Янко Олеяр, модлїм вас же бисце ище баржей почитовали тоти здобутки, любели свою Школу и цо вецей ше уписовали до рускей ґимназиї – поручела школяром Папуґова. М. Афич 6. МАРЕЦ 2015.

НАША ТЕМА: ПАТОЛОҐИЙНЕ КОЦКАНЄ ВШЕ ВЕКШИ ПРОБЛЕМ

ROK XIV ^ISLO 3

КЕД БАВИСКО ПРЕРАСТА ДО ХОРОТИ

Число пририхтала и ушорела: Славица Фейса, фотоґрафия: В. Вуячич

Нєт озда на цалим швеце чловека хтори ше нє люби бавиц, хторого потреба за бависком, та и за коцканьом, нє прицагує. Коцканє, правда, людзом познате ище з праисториї, одвше було з часци забава, а з часци проблем. Оддавна людзе трацели цале богатство и шицко цо мали теди кед ше почали коцкац.

Но, коцканє дружтвено прилапене, кажде хто сце може ше коцкац вшадзи у швеце. To бависко хторе чловека забавя и релаксира и саме по себе нє представя проблем, бриґа настава кед ше страци контролу над бависком. Тоти людзе часто поставаю овиснїки од коцки, и им потребна фахова помоц.

Скорей ше на коцканє нє патрело як на медицинску хороту и то ключна розлика у одношеню на 21. вик. Патолоґийне коцканє постава перша нєхемийна хорота зависносци, т.є. зависносц од справованя. И док наша жем нє ма аж анї точни податки о патолоґийних коцкарох, алє анї тих хтори спадаю до ризичней ґрупи, коцкарнїци, кладионици и казина „квитню на каждим углє”. Тей теми даваме найвекшу увагу у нашим Додатку.

6. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 17

НАША ТЕМА: ПАТОЛОҐИЙНЕ КОЦКАНЄ ВШЕ ВЕКШИ ПРОБЛЕМ

ЗАЧАРОВАНИ КРУГ РУЛЕТА И КОЦКИ Пишe: Славица ФЕЙСА

До коцкарньох и „кладионицох” (ставяльньох) би нє требали уходзиц младши од 18 рокох, алє ше тото правило нє почитує. Тинейджере нє штудираю надалєко, вони уходза до „кладионицох” пре розвагу и допитосц. Нєщесце настава теди кед у тих перших бавискох достаню векши пенєж, и кед ше им видзи же пренашли „рудокоп злата”. Од того нє одступаю так лєгко

Н

ашо людзе найчастейше нє думаю же коцканє може буц хторей маю предлужиц у живоце, и часто им бешедуєме же хорота, алє тримаю же є порок, „безобразлук” особи би обичним стваром у живоце дали приоритет... Лїченє нє лєгке, и по словох психолоґа Кваса, векшина – хтора ше нє справує як треба. Прето кед фамелия ма коцкара, на шицки способи го пробує врациц на „праву драгу”, а 80 одсто прейду през цалу програму лїченя, и маю барз веод людзох таї же ма вельки бриґи. Од ганьби пробує даяк льки психолоґийни кризи. Барз маю вельке жаданє одбавиц сама ришиц тот проблем. После даскелїх рокох, одлучує ше ище єден тикет, або заобрацац рулет. Звичайно лїченє тирва рок, велї припознаваю же то була добра одлука и помали поглєдац помоц.

– Аж теди кед настаню вельки длуства, кед коцкаре пожи- пребераю контролу над своїм животом. Даєдни нє витричели пенєж з вельку камату, вец фамелия звичайно глєда по- маю и врацаю ше на старе. моц. Нє явяю ше коцкаре, углавним КОЦКАРНЇ КВИТНЮ НА КАЖДИМ УГЛЄ их приявя супруги хтори мужох, коцкарох з дачим условели, наприВельки проблем по словох Лекичовей то же клад же ше од нїх розиду кед ше нє „кладионици” єст як нїґда, на каждим углє и же почню лїчиц. Найчастейше ше коло нїх преходза дзеци, школяре, хтори у нїх явяю мацери хтори даскельо раз видза найшвидшу забаву. врацали длуство сина коцкара. Ма– Тельо „кладионици” у варошу давно нє буцери тоти хтори нє одуступаю анї ло. И то нє проблем кед би ше шицко застанотеди, кед шицки од єй сина дзвигли вело на рекреативним коцканю. Но тото цо руки. Аж кед фамелия вичерпана, знам и цо поражуюце, же ше даєдни дзеци кед на концу зрозуми же справовапочинаю коцкац на 10 роки. Точно знаю до хтонє коцкара нє ма вязи з упрекосцерого обєкту можу войсц, (оддалєни од центру), ньом, алє же то моцнєйше од його а кед опрез себе видзим особу хтора зависна од дзеки, теди нам задуркаю на дзверулету, а ма лєм 17 роки, ясне ми же ше коцка ри. Коцкаре звичайно млади особи найменєй два роки, значи пущаю до „кладионайчастейше од 22 по 29 роки, роницох” и дзеци. Вельки проблем же „кладиоками зависнїки – гвари Ясмина Леници” при школох, бо на драги даєдни до нїх кич, психолоґ Центра за превенЯсмина Лекич, психолоґ зайду, други одбегню на одпочивку, та ше до цию и одвикованє од патолоґийношколи того дня анї нє враца. Нєщесце кед при го коцканя „Живот нє бависко”. У новосадским шпиталю „Вита” хтори оспособени за лї- першим бавеню достаню пенєж, бо то таке як кед би преначенє хоротох зависносци, психолоґ Стефан Квас гвари же шли злато. Враца ше одбавиц ище раз, два раз, и якиш нєше пред 8 роками почали явяц пациєнти хтори мали бриґи розумни оптимизем у нїх присутни цали час. Так починаю з коцку, кед фамелия зрозумела же то хорота, як цо нарко- – гвари Лекичова. И попри тим же по Закону обєкти як цо „кладионици” и мания, або алкоголизем.

– Коцку ше чежше реґиструє и одкрива, гоч пременки коцкарнї муша буц оддалєни 200 метери од школи, Закон мож обачиц по справованю, но шицки виглєдованя указали ше у найвекшей мири нє почитує. То барз видно у Новим же у функционалним смислу мозоґ ше меня так як и при Садзе дзе лєм на Булевару ошлєбодзеня єст двацец пейц других хоротох зависносци. Прето фамелия у тим барз ва- „кладионици”. Прейґ драги Стреднєй машинскей школи жна. Нє препоручел бим нїкому же би починал з лїченьом нєдавно отворена „кладионица”, а у улїци Ново садского без уключованя фамелиї, бо то „сизифовска робота” – гва- Сайма, нєдалєко од школи, – аж два. У даєдних обєктох ри Квас и накратко толкує як випатра робота з такима паци- єст лєм слот машини, у даєдних и „кладионица” и коцкарня, нєт правила, но тото цо поражуюце же нїхто за Закон єнтами.

– Пробуєме на коцкаров ирационални, зависнїцки способ нє дзба. роздумованя, положиц точку. Указуєме на иншаку драгу по НЄ СЦИГУЮ „ПОПОРАЇЦ”

НЇХТО НЄ ЗНА, АНЇ НЄ ДЗБА

У Сербиї, нажаль, нєт точни податки о патолоґийних коцкарох, и нєт механїзми зоз хторима би ше провадзело як ше розширел проблем з коцканьом. Предпоставя ше же коцкарох єст од 1 по 4 одсто общей полнолїтней популациї, но пре чежку економску ситуацию, вери ше же число зависнїкох од коцки вельо векше.

18 РУСКЕ СЛОВО

„Кладионици” контролую порцийни инспекторе хторим на першим месце видзиц чи держави поряднє уплацую порцию. По нєурядових податкох Нови Сад у двох филиялох порцийней управи ма коло 30 инспекторох хтори попри своєй роботи, у Новим Садзе и околїску маю контроловац вецей як 100 леґални и нєлеґални обєкти бавискох на 6. МАРЕЦ 2015.

щесце. Половка тих коцкарских апаратох вообще нє приявена, зявюю ше дупловани числа апаратох, нєлеґални „кладионици” єст вше вецей, а то шицко очежує роботу инспекциї. Инспекторе чежко можу тото провадзиц, корупция барз велька, та часто „пречури” информация кеди тота иста инспекция „руша на драгу”... Министерство финансийох свойочасово барз чежко видавало дозволи за роботу „кладионицох” и коцкарньох, була велька контрола, та остава питанє як пришло до того же ше масовно поотверали таки обєкти и же ше керує порцию? Одвичательносц каждей держави нє лєм же би оганяла и лапала тих цо керую порцию, алє же би зоз системскима законами и їх применьованьом оможлївела фер, безпечни и чесни бависка на щесце по стандардох хтори прилапени у розвитих и ушорених жемох. МУШИ ШЕ ПОЧАЦ З ПРЕВЕНЦИЮ Потераз ше од порцийного колача ушло другим – зависним од дроґи и алкоголу. Чи ше годно дацо пременїц?

– Думам же годно и то перше зоз дзепоєднима вименками у Закону хтори ше будзе мушиц почитовац, а вец и з превенцию, едукованьом по школох и здравствених установох – гвари Ясмина Лекич. Вона при концу єдного виглєдованя у хторим облапела вецей як 2 000 випитаних. Нєодлуга медийом презентує познати резултати за хтори твердзи же су поражуюци. Вельо вецей єст тих хтори ше зоз рекреативного коцканя зошлїсли до патолоґийного. Психолоґ Квас трима же одвичательносц за таки стан дзелї каСтефан Квас, психолоґ жде з нас. Вон на перше место кладзе фамелию хтора ше муши едуковац, алє и школски дзеци муша знац дзе их єден тикет може одвесц.

ПОЛИЦАЙЦИ ШЕ НЄ МИШАЮ У Французкей єст вельо зависнїкох од коцки, алє себе исти тоти зависнїки забранєли коцкац ше и далєй. Од полициї вимагали же би им нє дошлєбодзела уход до „кладионицох” и коцкарньох найменєй пейц роки. По важацим законодавству у нашей жеми полицає нє можу забранїц уход до таких обєктох, гоч часто стоя лєм даскельо метери и од школи, и од „кладионицох”. Можу стац и припатрац ше.

ЧЕЖКО ВИЛЇЧИЦ ДУШУ Искуства з коцку подзелєл за нашо новини и єден ґазда коцкарнї. Ниа, цо вон дума о тим же чом ше млади людзе коцкаю.

– Тоти цо ше починаю коцкац углавном сцу на лєгки способ дойсц до пенєжу, а прави, длугорочни коцкаре ше коцкаю же би виполнєли себе. Вони ше чувствую вельки, сиґурни, щешлїви и возбудзени кед достаню на коцки. Найлєпше кед тот хто ше першираз коцка – страци и вецей нє ма таке жаданє. Медзитим, кед дахто першираз достанє на коцки, ознова го цага коцкац ше, и то ше повторює док ма пенєжи у кишенки. У „кладионицох” людзох углавним баржей прицагує навияцки дух за даяки тим, або спорт, гоч велькей векшини мотив и пенєж. Коцканє то найгорши порок, бо воно вплївує лєм на психу, а то вельо чежше лїчиц як наприклад цело кед у питаню дроґа або алкогол. Коцкар постава обшеднути з коцку, часто остава до рана (дзе допущене), занєдзбує други свойо обовязки, фамелию ... Хто ше найчастейше коцка? У коцкарньох єст найвецей фодбалерох, прето же ше вони, док су у карантину пре даяки змаганя, картаю, покер, реми... и вец кед виду, веря же знаю бависко и одходза тото випробовац у коцкарнї. Єст досц людзох и зоз естради, алє Китайци заш лєм у коцканю на першим месце. То розуми ше, ґаздове, а нє обични роботнїки. Вше єст вецей младих „босох”, коцкарох. На коцки мож достац, гваря, лєм кед отвориш коцкарню, правда?

– Га, нє баш так... Реално, обраца ше вельки пенєж, алє пенєжи нє маю досц анї тоти цо тримаю коцкарнї, а анї гевти цо ше коцкаю. Шицко релативне – мож нараз вельо достац, а о хвильку ище вецей страциц же аж глава заболї. Прето ше власнїки коцкарньох углавним нє коцкаю, бо су свидоми як то функционує, отримую ше зоз того цо остава од тих котри траца. А таких єст вше вецей. Чом єст тельо вельо коцкарнї?

– У держави як наша и державох подобного стандарду, власнїки коцкарньох и „кладионицох” похопели же людзе вше сцу лєгко и швидко дойсц до пенєжу. И гоч ше пред тим вельо муши уложиц до апаратох, плациц порцию держави, у коцкарньох ше найшвидше обраца пенєж. И док так и вони обстаню. Покля – нїґда ше нє зна.

Часи таки же ше вше чежше одбранїц од нових виволаньох хтори живот зоз собу приноши. Алє же тот исти живот може буц шицко друге лєм нє бависко, як цо виписане на велїх „кладионицох” („Zivot je igra”), найлєпше знаю тоти цо пре коцку закончели на лїченю. По вше полнєйших установох того типа, и вше векшим чишлє „кладионицох” по нашей жеми, нє чежко заключиц же ище єден длугши час лєпше нє будзе.■ 6. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 19

НАША ТЕМА: ПАТОЛОҐИЙНЕ КОЦКАНЄ ВШЕ ВЕКШИ ПРОБЛЕМ

ЗАЧАРОВАНИ КРУГ РУЛЕТА И КОЦКИ Пишe: Славица ФЕЙСА

До коцкарньох и „кладионицох” (ставяльньох) би нє требали уходзиц младши од 18 рокох, алє ше тото правило нє почитує. Тинейджере нє штудираю надалєко, вони уходза до „кладионицох” пре розвагу и допитосц. Нєщесце настава теди кед у тих перших бавискох достаню векши пенєж, и кед ше им видзи же пренашли „рудокоп злата”. Од того нє одступаю так лєгко

Н

ашо людзе найчастейше нє думаю же коцканє може буц хторей маю предлужиц у живоце, и часто им бешедуєме же хорота, алє тримаю же є порок, „безобразлук” особи би обичним стваром у живоце дали приоритет... Лїченє нє лєгке, и по словох психолоґа Кваса, векшина – хтора ше нє справує як треба. Прето кед фамелия ма коцкара, на шицки способи го пробує врациц на „праву драгу”, а 80 одсто прейду през цалу програму лїченя, и маю барз веод людзох таї же ма вельки бриґи. Од ганьби пробує даяк льки психолоґийни кризи. Барз маю вельке жаданє одбавиц сама ришиц тот проблем. После даскелїх рокох, одлучує ше ище єден тикет, або заобрацац рулет. Звичайно лїченє тирва рок, велї припознаваю же то була добра одлука и помали поглєдац помоц.

– Аж теди кед настаню вельки длуства, кед коцкаре пожи- пребераю контролу над своїм животом. Даєдни нє витричели пенєж з вельку камату, вец фамелия звичайно глєда по- маю и врацаю ше на старе. моц. Нє явяю ше коцкаре, углавним КОЦКАРНЇ КВИТНЮ НА КАЖДИМ УГЛЄ их приявя супруги хтори мужох, коцкарох з дачим условели, наприВельки проблем по словох Лекичовей то же клад же ше од нїх розиду кед ше нє „кладионици” єст як нїґда, на каждим углє и же почню лїчиц. Найчастейше ше коло нїх преходза дзеци, школяре, хтори у нїх явяю мацери хтори даскельо раз видза найшвидшу забаву. врацали длуство сина коцкара. Ма– Тельо „кладионици” у варошу давно нє буцери тоти хтори нє одуступаю анї ло. И то нє проблем кед би ше шицко застанотеди, кед шицки од єй сина дзвигли вело на рекреативним коцканю. Но тото цо руки. Аж кед фамелия вичерпана, знам и цо поражуюце, же ше даєдни дзеци кед на концу зрозуми же справовапочинаю коцкац на 10 роки. Точно знаю до хтонє коцкара нє ма вязи з упрекосцерого обєкту можу войсц, (оддалєни од центру), ньом, алє же то моцнєйше од його а кед опрез себе видзим особу хтора зависна од дзеки, теди нам задуркаю на дзверулету, а ма лєм 17 роки, ясне ми же ше коцка ри. Коцкаре звичайно млади особи найменєй два роки, значи пущаю до „кладионайчастейше од 22 по 29 роки, роницох” и дзеци. Вельки проблем же „кладиоками зависнїки – гвари Ясмина Леници” при школох, бо на драги даєдни до нїх кич, психолоґ Центра за превенЯсмина Лекич, психолоґ зайду, други одбегню на одпочивку, та ше до цию и одвикованє од патолоґийношколи того дня анї нє враца. Нєщесце кед при го коцканя „Живот нє бависко”. У новосадским шпиталю „Вита” хтори оспособени за лї- першим бавеню достаню пенєж, бо то таке як кед би преначенє хоротох зависносци, психолоґ Стефан Квас гвари же шли злато. Враца ше одбавиц ище раз, два раз, и якиш нєше пред 8 роками почали явяц пациєнти хтори мали бриґи розумни оптимизем у нїх присутни цали час. Так починаю з коцку, кед фамелия зрозумела же то хорота, як цо нарко- – гвари Лекичова. И попри тим же по Закону обєкти як цо „кладионици” и мания, або алкоголизем.

– Коцку ше чежше реґиструє и одкрива, гоч пременки коцкарнї муша буц оддалєни 200 метери од школи, Закон мож обачиц по справованю, но шицки виглєдованя указали ше у найвекшей мири нє почитує. То барз видно у Новим же у функционалним смислу мозоґ ше меня так як и при Садзе дзе лєм на Булевару ошлєбодзеня єст двацец пейц других хоротох зависносци. Прето фамелия у тим барз ва- „кладионици”. Прейґ драги Стреднєй машинскей школи жна. Нє препоручел бим нїкому же би починал з лїченьом нєдавно отворена „кладионица”, а у улїци Ново садского без уключованя фамелиї, бо то „сизифовска робота” – гва- Сайма, нєдалєко од школи, – аж два. У даєдних обєктох ри Квас и накратко толкує як випатра робота з такима паци- єст лєм слот машини, у даєдних и „кладионица” и коцкарня, нєт правила, но тото цо поражуюце же нїхто за Закон єнтами.

– Пробуєме на коцкаров ирационални, зависнїцки способ нє дзба. роздумованя, положиц точку. Указуєме на иншаку драгу по НЄ СЦИГУЮ „ПОПОРАЇЦ”

НЇХТО НЄ ЗНА, АНЇ НЄ ДЗБА

У Сербиї, нажаль, нєт точни податки о патолоґийних коцкарох, и нєт механїзми зоз хторима би ше провадзело як ше розширел проблем з коцканьом. Предпоставя ше же коцкарох єст од 1 по 4 одсто общей полнолїтней популациї, но пре чежку економску ситуацию, вери ше же число зависнїкох од коцки вельо векше.

18 РУСКЕ СЛОВО

„Кладионици” контролую порцийни инспекторе хторим на першим месце видзиц чи держави поряднє уплацую порцию. По нєурядових податкох Нови Сад у двох филиялох порцийней управи ма коло 30 инспекторох хтори попри своєй роботи, у Новим Садзе и околїску маю контроловац вецей як 100 леґални и нєлеґални обєкти бавискох на 6. МАРЕЦ 2015.

щесце. Половка тих коцкарских апаратох вообще нє приявена, зявюю ше дупловани числа апаратох, нєлеґални „кладионици” єст вше вецей, а то шицко очежує роботу инспекциї. Инспекторе чежко можу тото провадзиц, корупция барз велька, та часто „пречури” информация кеди тота иста инспекция „руша на драгу”... Министерство финансийох свойочасово барз чежко видавало дозволи за роботу „кладионицох” и коцкарньох, була велька контрола, та остава питанє як пришло до того же ше масовно поотверали таки обєкти и же ше керує порцию? Одвичательносц каждей держави нє лєм же би оганяла и лапала тих цо керую порцию, алє же би зоз системскима законами и їх применьованьом оможлївела фер, безпечни и чесни бависка на щесце по стандардох хтори прилапени у розвитих и ушорених жемох. МУШИ ШЕ ПОЧАЦ З ПРЕВЕНЦИЮ Потераз ше од порцийного колача ушло другим – зависним од дроґи и алкоголу. Чи ше годно дацо пременїц?

– Думам же годно и то перше зоз дзепоєднима вименками у Закону хтори ше будзе мушиц почитовац, а вец и з превенцию, едукованьом по школох и здравствених установох – гвари Ясмина Лекич. Вона при концу єдного виглєдованя у хторим облапела вецей як 2 000 випитаних. Нєодлуга медийом презентує познати резултати за хтори твердзи же су поражуюци. Вельо вецей єст тих хтори ше зоз рекреативного коцканя зошлїсли до патолоґийного. Психолоґ Квас трима же одвичательносц за таки стан дзелї каСтефан Квас, психолоґ жде з нас. Вон на перше место кладзе фамелию хтора ше муши едуковац, алє и школски дзеци муша знац дзе их єден тикет може одвесц.

ПОЛИЦАЙЦИ ШЕ НЄ МИШАЮ У Французкей єст вельо зависнїкох од коцки, алє себе исти тоти зависнїки забранєли коцкац ше и далєй. Од полициї вимагали же би им нє дошлєбодзела уход до „кладионицох” и коцкарньох найменєй пейц роки. По важацим законодавству у нашей жеми полицає нє можу забранїц уход до таких обєктох, гоч часто стоя лєм даскельо метери и од школи, и од „кладионицох”. Можу стац и припатрац ше.

ЧЕЖКО ВИЛЇЧИЦ ДУШУ Искуства з коцку подзелєл за нашо новини и єден ґазда коцкарнї. Ниа, цо вон дума о тим же чом ше млади людзе коцкаю.

– Тоти цо ше починаю коцкац углавном сцу на лєгки способ дойсц до пенєжу, а прави, длугорочни коцкаре ше коцкаю же би виполнєли себе. Вони ше чувствую вельки, сиґурни, щешлїви и возбудзени кед достаню на коцки. Найлєпше кед тот хто ше першираз коцка – страци и вецей нє ма таке жаданє. Медзитим, кед дахто першираз достанє на коцки, ознова го цага коцкац ше, и то ше повторює док ма пенєжи у кишенки. У „кладионицох” людзох углавним баржей прицагує навияцки дух за даяки тим, або спорт, гоч велькей векшини мотив и пенєж. Коцканє то найгорши порок, бо воно вплївує лєм на психу, а то вельо чежше лїчиц як наприклад цело кед у питаню дроґа або алкогол. Коцкар постава обшеднути з коцку, часто остава до рана (дзе допущене), занєдзбує други свойо обовязки, фамелию ... Хто ше найчастейше коцка? У коцкарньох єст найвецей фодбалерох, прето же ше вони, док су у карантину пре даяки змаганя, картаю, покер, реми... и вец кед виду, веря же знаю бависко и одходза тото випробовац у коцкарнї. Єст досц людзох и зоз естради, алє Китайци заш лєм у коцканю на першим месце. То розуми ше, ґаздове, а нє обични роботнїки. Вше єст вецей младих „босох”, коцкарох. На коцки мож достац, гваря, лєм кед отвориш коцкарню, правда?

– Га, нє баш так... Реално, обраца ше вельки пенєж, алє пенєжи нє маю досц анї тоти цо тримаю коцкарнї, а анї гевти цо ше коцкаю. Шицко релативне – мож нараз вельо достац, а о хвильку ище вецей страциц же аж глава заболї. Прето ше власнїки коцкарньох углавним нє коцкаю, бо су свидоми як то функционує, отримую ше зоз того цо остава од тих котри траца. А таких єст вше вецей. Чом єст тельо вельо коцкарнї?

– У держави як наша и державох подобного стандарду, власнїки коцкарньох и „кладионицох” похопели же людзе вше сцу лєгко и швидко дойсц до пенєжу. И гоч ше пред тим вельо муши уложиц до апаратох, плациц порцию держави, у коцкарньох ше найшвидше обраца пенєж. И док так и вони обстаню. Покля – нїґда ше нє зна.

Часи таки же ше вше чежше одбранїц од нових виволаньох хтори живот зоз собу приноши. Алє же тот исти живот може буц шицко друге лєм нє бависко, як цо виписане на велїх „кладионицох” („Zivot je igra”), найлєпше знаю тоти цо пре коцку закончели на лїченю. По вше полнєйших установох того типа, и вше векшим чишлє „кладионицох” по нашей жеми, нє чежко заключиц же ище єден длугши час лєпше нє будзе.■ 6. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 19

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

женоблоґ

я

и

В

Пише: Ясмина Дюранїн

Фотомонтажа: Лю. Цвеїч

ПРОКРАСТИНАЦИЯ (ТРЕЦИ ДЗЕНЬ)

email: jasminadjuranin@ruskeslovo.com

20 РУСКЕ СЛОВО

ерим же то и другим хвиля за шицко виновата – за болячки рижних файтох, од глави по костки, за нєрозположенє, за лєнївосц – и добре же ше маме на цо вицагнуц. У ствари, барз добре кед маш на кого здрилїц вину, а ище лєпше кед то хвиля. Вона ци нє подкопе мурик у загради як нагнївани сушед, а анї це нє будзе лац. Совершено. Єст ту лєм єден мали ґужлїк, бо док ше ми так нєпреривно вицагуєме и глєдаме оправданє у койчим, заш лєм себе мушиме кажде рано у жвератку попатриц до оч (нє як гевта зоз тв екрана цо себе вше гутори: Добре рано, красавицо). Чловек раз придзе до того же ше конєчно спущи на жем, спозна самого себе, прилапи свою природу и характер и помири ше сам зоз собу. Гей, то тота найчежша борба у хторей нєт вигварки. Ту нєт на кого здрилїц, аж анї на хвилю. Бриґа лєм тота же якошик вше оддрилюєме свойо обовязки, зочованє зоз собу, и кед сцеме схуднуц, и кед сцеме престац куриц, и кед сцеме почац вежбац...

Я якошик думам же то ридко хто може себе розказац и поставиц очекованя хтори може сполнїц без оддрильованя. И ище остац и тварди и дисциплиновани у тим. Я, наприклад, пукам уж на трецим крочаю. Кед сом сцела престац куриц, мала сом до совершенства аналитично розробену стратеґию лєм нїяк же бим ю почала запровадзовац. Вше од пондзелку, та од пондзелку... До пшамаца... Но, єдного дня сом наисце и ришела. Перши два днї ишло добре, бо сом мала циль пред очми, алє треци дзень – колапс. Бриґа найвекша на швеце! Так ше ми курело, так ми пахло и нормално же сом нє витримала. Исте и зоз диєту: два днї добре, треци – криза! Вєшенї сом, наприклад, сцела положиц бишалми до дунца. И мойого сом обробела же би ми их порезал. Лєм, кед сом пошла на пияц, а вони уж прешли (ганьба будзе кед припознам же сом так прешла и з брескинями...). И вец сом чула за славну прокрастинацию. Ниа, у чим ту штос: ми нєпреривно одкладаме сполньованє обовязкох. Даєдни прето же ше боя зочиц зоз проблемом, други заш прето же ше боя од нєуспиху, а даєдни прето же нє знаю як би жили без того. Точно потолковани и фази през хтори ше муши прейсц же би ше дошло до циля. Понеже сом знала же ми у шицким треци дзень критични, шицки сили сом унапрямела же бим тот дзень предриляла. Вец ми було лєгчейше. Но, нє гварим же лєгко, алє лєгчейше. У ствари, то наисце барз чежко. Шицки зме людзе, а наша дзека часто нєдостаточна же бизме ше до дачого влапели. Алє, нє лєгчейше нам кед знаме през цо маме прейсц? Мнє гей, а дакому можебуц и нє... Тераз наисце нєт цо класц до дунца, уж дзешец роки нє курим, диєту сом почала и удало ше ми прежиц треци дзень. Тераз ме корци лєм єдно: чи ше тот треци дзень нє уцагнє до даєдного другого дня на хторим ше наївно зошлїшнєм...■ 6. МАРЕЦ 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У ШИДЗЕ ОТРИМАНА СХАДЗКА ОДБОРУ ЗА КУЛТУРНО-ПРОСВИТНУ ДЇЯЛНОСЦ КПД „ДЮРА КИШ”

ПЕСТОВАЦ РУСКИ ЯЗИК После длугшей прерви у роботи, прешлого пиятку, 27. фебруара, ше зишол Одбор за културно-просвитну дїялносц КПД „Дюра Киш” у Шидзе, хтори заключел же треба акцентовац питанє виучованя руского язика на подручу општини Шид и же за шлїдуюцу схадзку треба порихтац список школярох Руснацох у основних школох и дзецинскей заградки и предложиц програму роботи на яки способ анимировац дзеци и їх родичох же би учели и пестовали руски язик. Под час схадзки було даскельо теми хтори визначени як питаня хтори спомнути Одбор треба же би мал у оглядзе у своєй роботи. На концу приоритет дати праве ученю руского язика. Одбор подобну инициятиву порушал и 2007. року кед є основани и почал робиц, алє, нажаль, обачлїви резултати нє було. Отец Владимир Еделински Миколка, предсидатель Скупштини КПД „Дюра Киш”, хтори предшедовал на схадзки, накратко дал препатрунок активносцох Одбо-

ру, хтори, як надпомнуц, помоцне цело КПД „Дюра Киш”. Одбор до своєй роботи уключує визначних Руснацох з вецей обласцох хтори анї нє члени Дружтва, алє зоз свою роботу и анґажованьом годни помогнуц розвою рускей заєднїци нє лєм у Шидзе, алє и околних валалох дзе жию Руснаци у тей часци Сриму. Мирослав Цирба визначел активносци Одбору и же дзекуюци тому перше основана подружнїца, а потим и КПД у Бикичу, а познєйше и у Бачинцох. Одбор бул активни и коло виберанкох за Национални совит Руснацох 2010. року. Мирон Джуджар дума же обставини нє лєгки анї у других руских штредкох у Войводини и же вец у Сриме ище и добре, алє же ше муши глєдац як очувац идентитет Руснацох. З таким роздумованьом ше зложела и мр Вера Дупало хтора гварела же и други национални заєднїци у Войводини маю подобни проблеми и же би вони вєдно требали приступац ґу держави у ришованю проблемох,

бо ше на схадзки могло чуц же держава, точнєйшє министерство просвити, нє ма досц порозуменя кед слово о таких проблемох меншинох як цо ученє и пестованє мацеринскей бешеди. По думаню Венямина Бульчика, Одбор на початку почал добре робиц, бо порушане и питанє зачуваня руского скарбу, односно експонатох етно-вистави у Лєтнєй владическей резиденциї, а як позитивно визначел и „швидке реаґованє” з отримованьом литературного вечара котри пошвецени творчосци Штефана Гудака. Юлиян Ковач, член Националного совиту Руснацох дума же фамелия фундамент дзе треба започац пестовац руски язик, а потим розвивац през дзецинску заградку и школу.

– Дзвери у Руским доме муша вше буц отворени, а ми вше дацо орґанизовац и поволовац людзох. Можебуц першираз и нє приду, алє кед их ознова поволаме, дахто и придзе, приведзе и дзеци, а ми им мушиме понукнуц одвитуюци змисти – поручела Саня Тиркайло. Вл. Дї.

ШКОЛА „ПЕТРО КУЗМЯК” У ПРОЄКТУ „ПРОФЕСИЙНА ОРИЄНТАЦИЯ”

ПОМОГНУЦ ШКОЛЯРОМ ВИБРАЦ ЗАНЇМАНЄ Основна и штредня школа „Петро Кузмяк” уж даскельо роки витворює и проєкт „Професийней ориєнтациї” за своїх школярох закончуюцих класох. Проєкт ма пейц фази, а два остатнї подрозумюю упознаванє школярох з рижнима занїманями прейґ такв. реалних стретнуцох зоз шветом занїманьох и роботи. У рамикох проєкта, 27. фебруара 50 школяре седмей и осмей класи зоз своїма наставнїками нащивели Саям образованя „Драгокази” у Новим Садзе, а тиж и Дом школярох „Бранково коло”. На сайме образованя керестурски школяре мали нагоду видзиц презентацию велїх штреднїх школох хтори пририхтали и демонстрацию дзепоєдних занїманьох. У Доме „Бранково коло” ше упознали з його животом и активносцами яки понука своїм бивательом. Попри щирого дочеку домашнї им презентовали и одвичательну професию вихователя. Тиж у рамикох професийней ориєнтациї школяре осмей класи ше прешлого тижня мали нагоди упознац и з професию лїкара хтору им презентовала др Весна Надь, педиятер у Здравственей амбуланти. Вона школяром отримала и преподаванє о здравственей култури, а о темох важних за тот возрост. Же би ше школяре упознали зоз професию инжинєр ґрафичного дизайну, Школа оможлївела виставу Кри6. МАРЕЦ 2015.

Керестурски школяре на Сайму образованя у Новим Садзе

стини Ґшвенґ зоз Вербасу, под назву „Красота задуманей жени”, хтора 3. марца отворена у голу Школи, а хтора пририхтана з нагоди преслави Дня Руснацох у тим месце. Як дознаваме у управи Школи, попри тих, витворени и други реални стретнуца зоз шветом занїманьох у дзепоєдних установох у Керестуре, а у планє же би ше их витворело и у околних местох. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 21

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ПРАТКИ

СЕДЕМНАЦРОЧНА Пише: Танита ХОДАК

Кедиш, док нашо стари були млади, приповедали нам же без праткох жиму нє мож було задумац. Векшина наших людзох обрабяла жем, та кед гони закрила била шнїгова плахитка, нє було векшей роботи – ходзело ше на пратки. Жени найчастейше вишивали, та им у тей роботи, и у бешеди, час швидко лєцел. А яки пратки нєшка, голєм у Коцуре, найлєпше знаю коцурски жени

Н

єшка пратки помали одходза до историї, и мож повесц же би их анї нє було, кед би членїци Активу женох зоз Коцура нє були таки упарти очувац их. Каждей жими, звичайно штвартками, сходза ше на праткох. Таки обичай отримую уж полни седемнац роки.

– Року 1998. зме ше почали сходзиц, алє прешол ище єден час покля тоти нашо сходи нє преросли до правих праткох. Ми, членїци Активу женох хтори ма длугоку традицию, вше любели ручни роботи, та чи то вишиванє, чи штриканє, або гейґлованє, нє важне. Кед придзе децембер, кед ше закончи роботи на польох, вец маме часу и за таке. На друженьох и у роботи прейдзе нам час, а ми ше дакус опущиме, порозбераме єдна другу, нашмеєме... У тим находзиме задовольство, а шицок тот скарб хтори остава за нами, ма вельку вредносц, та и хасен – почина бешеду Коцана Колєсарова, предсидателька Активу коцурских женох. Спочатку ше жени сходзели у валалскей читальнї,

22 РУСКЕ СЛОВО

медзитим, час од двох годзинох им бул барз кратки, та ше почали пратковац по обисцох, так як и дакеди давно. Раз у Цили, вец у Менди, потим у Коцани, кажда голєм раз понукла свойо обисце за таку файту хасновитого друженя. Зоз собу принєсли парточки хтори гейґлую, або заглавчки, ручнїки розпочати з вишиваньом, иглїци и волну. Медзи собу нє раз подзелєли и идеї и мустри. РУКИ ВИШИЮ, РУКИ И ПОНАПЕКАЮ Членїци Активу на каждих праткох, як прави валалски ґаздинї, понапекаю и сланого и сладкого. Похваля даєден новотни колач и вше ше крашнє засмача. Окрем нових, нє забуваю на стари, преверени рецепти. Жени з Активу по тей роботи уж добре познати.

– На перши, други нашо прадки приношели зме лєм поґачи, або кифлочки. А вец на каждих праткох даєдна з нас дацо упекла. Вше було надосц шицкого. Нашо пратки вжиме випатрали як кед бизме кажди тидзень славели даяке швето, и було по сам пост – бешедує Коцана. Остатнї роки дзешец жени вше на праткох: Дара, Деса, Мая, Леона, Менда, Милка, Мара, Цила, Мелания и Коцана. Виховали свойо дзеци, а маю и унучата.

6. МАРЕЦ 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ КОЦУРСКИХ ЖЕНОХ

РОЗВАГА же ю научим док дакус вирошнє – бешедує Мелания Майкич. ТРУД КОРУНОВАНИ ЗОЗ ВИСТАВУ

У БЕШЕДИ И У ДРУЖТВЕ ШЕ ЛЄГЧЕЙШЕ РОБИ Женом пратки ме сто на хторим ше можу набешедовац, випоно совац, а попри шицким тим на концу справиц дацо красне и хасновите.За седемнац роки тоти ґаздинї прикрашели велї обисца у валалє.

– По сле телїх рокох праткованя, шицким нам обисца полни з рижнима вишивками и подобним. Окреме интере сантне кед жени дацо вишию або виштрикаю своїм дзецом або унучатом, до пакецика на Крачун, або до лади. Млади то знаю ценїц, велї глєдаю тото нашо, руске, же би их здогадовало на тото цо су, а велїм ше пачи тото цо робиме пре красу, лєбо же є барз крашнє поробене – прешвечена Коцана. Пред тим пратки були у обисцу Менди Майкичовей.

– Найволїм гейґловац и вишивац, а ручни роботи сом робела найвецей до власного обисца. Е, кед сом кажди куцик прекрила з даяку мою роботу, кед сом намирела дзеци и нєве сти, почала сом робиц и до валалу. У тим находзим мир, уживам док робим, а кед закончим, цешим ше кед у даєдним обисцу видзим роботу хтору сом вишила. Патрим же бим тото цо знам пренєсла и на младших. Нєве сту сом вельо койчого научела, а и унучки сом обецала 6. МАРЕЦ 2015.

Попри праткох Актив женох ма и велї други активносци, и вельо вецей членїци. Любя кед свойо роботи викладаю и далєй од Коцура, кед тото цо знаю укажу и людзом хтори их нє познаю.

– Пред даскельома роками мали зме окреме замерковану виставу у Воґню. Участвовали зме на їх манифестациї, а зоз собу зме вжали и нашо роботи. Тоти роботи були виложени, а вистава була нащивена и людзом ше барз пачела. Га, муши крашнє випатрац кед ше шицки тоти роботи найду на єдним месце, у прекрасних фарбох, орнаментох, креацийох... – прешвечена Колєсарова. Кед вас тота приповедка нагнала голєм отвориц орман и поопатрац вишивани заглавчки, на хвильку их положиц на вашу посцель, сиґурно сце ше здогадли як тоти вишивки наставали и яке богатство сце у орманє длуго чували. За тото богатство дакому требало прешедзиц велї днї и ноци, преплєтаюци офарбену нїтку медзи пальцами. Кед то були пальци вашей мацери або баби, вредносц того ище векша. Можебуц и сами почнєце о тим роздумовац и до того шицкого уплєцеце и власни пальци, вежнєце иглу и до нєй удзеєце вул. Упатрице ше на жени з Активу, та док раз нє орґанизуєце пратки, и ви уж будзеце мац свою приповедку. Подобну яку вони започали пред седемнац роками.■

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ЕУҐЕН ЛЕНДЄР З БЕОҐРАДУ, ИНЖИНЄР У ПЕНЗИЇ

ЖИВОТ ПРЕПРОВАДЗЕЛ КОЛО РИКОХ Йовґен Лендєр з Беоґраду, дипломовани будовательни инжинєр гидротехнїки, цали свой роботни вик роздумовал як ґаздовац з нашима природнима ресурсами, окреме з воду, и як ше треба охранїц од вилївох. Нєшка нє може задумац живот далєко од води, а вше частейше заходзи до Шиду

П

ерше роботне место Еуґен достал 1975. року у подприємстве „Дунай-Тиса-Дунай” у Панчеве, а вец у Беоґрадзе у Републичним гидрометеоролоґийним заводзе. Як руководитель каждодньово зберал податки о пременкох на рикох, хтори ше вец хасновало за потреби проєктох у водопривреди. Од 1983. року прешол на други роботи дзе ше старал о вибудови нових и надбудови постояцих гацох на рикох, ушорйовал водоцеки рикох же би нє виляло, окреме на ширшим подручу Беоґрада. У подприємстве „Сербия води” руководзел з охрану од вилївох и ляду на Дунаю, Сави, Дрини, Млави, на рики Пек и Вельким Тимоку.

– По 2012. рок сом робел, а вец сом пошол до пензиї. Цали роботни вик сом препровадзел на рикох и старал ше о нїх, гоч сом народзени у Шидзе

дзе нєт анї єдна рика, лєм єден поток – почина розгварку Еуґен Лендєр, Сримец, алє оддавна жиє у Беоґрадзе, гвари, при вельких рикох – Сави и Дунаю, бо би индзей анї нє могол живот задумац. Рики, окрем же су природна краса, часто знаю буц причина и вельким нєщесцом. Наш собешеднїк ше окреме застарал кед вяри прешлого року виляло и у општини Шид. Сава виляла при Ямени, а вилята вода, алє и Босут, грожели дзепоєдним другим валалом у шидскей општини. Теди ше бешедовало же ше таки уровень води и вилїви нє повторя у наступних 100 рокох. Наш собешеднїк на таки вияви иншак патри.

– То нє правда. Рики можу виляц уж шлїдуюцого року, а кед слово о Ямени, там вода пришла „з хрибта”, бо гац на Сави у Строшинцох (Репу-

НА ШИД НЄ ЗАБУВА Лендєр народзени у Шидзе. Оцец Янко бул з Петровцох, а мац Ана, народзена Ждиняк, зоз Шиду. Перши два класи основней школи закончел по руски при учительки Ани Ждиняк Кнежевич, а у Шидзе закончел и ґимназию. Еуґен и нєшка нє забува на родни край. На главней улїци ище вше фамелийна хижа хтора го здогадує на дзецинство.

– Любим пойсц до Шиду, бо сом там одроснул, ходзел до школи. Мам там родзини и пайташох, и вше кед пойдзем, вше ше з даским стретнєм – гвари Лендєр.

24 РУСКЕ СЛОВО

Еуґен Лендєр вше частейше одходзи до Шиду

блики Горватскей) нє витримала високи уровень води. На тим „критичним” месце треба зробиц шицко же би убудуце гаца витримала и найвисши води. Будовац окремни гаци на подручу Ямени же би ше зачувало „хрибет”, нє потребне, маюци у оглядзе же рики Босут и Студва блїзко – гвари инжинєр Лендєр, хтори памета високи уровень води 1981. року на Сави при Беоґрадзе, алє и 1999. и 2005. року кед Сава и Колубара загрожели Обреновцу. По його словох, мири превентивней охрани муша буц на першим месце.

– Кед ше нє уклада до превентивних мирох, чловек роби сам процив себе – гварел на концу розгварки инжинєр Еуґен Лендєр.■ Владимир Дїтко

6. MАРEЦ 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШО ЧИТАЧЕ: МАЛА ШЕСТРА КРИСТИНА З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

ПОЛЮБЕЛА КЕРЕСТУР И ПОЖАДАЛА У НЇМ ОСТАЦ Єдна з найстарших читателькох наших новинох у Руским Керестуре, то вшелїяк и мала шестра Кристина Пруфер, зоз заєднїци Исусових малих шестрох. Чита „Руске” од того дня кед пред штерацец двома роками пришла жиц до манастира Малих шестрох, на Циґлашоре

К

ед ме послали до Керестура, такой сом видзела же ми ту так, як и дома. Модлєла сом ше же бим голєм седем роки у нїм остала, же бим у нїм „коренї пущела”, а на мойо вельке щесце, ниа, ту сом и дзень- нєшка – задовольна шестра Кристина. Пред тим як сцигла до Керестура, жила як шестра у Берлину, Паризу и Риме, а новицият за шестру закончела у Єрусалиме. Монашески живот у заєднїци Исусових малих шестрох вибрала уж як дозрета особа, кед єй було 41 рок. Почувствовала поволанє, зохабела свою роботу учительки и велї активносци з младима, як и свою числену фамелию у хторей ше народзела як дзевята од єденацецерих дзецох. Було то у месточку Ранда, у кантону Вале, на сиверу бреговитей Швайцарскей. Нємецки язик єй мацерински язик, алє паралелно учела и французки хтори ше у Швайцарскей хаснує як державни язик. Пред тим як пришла до Керестура, дознала о нас прейґ першей малей шестри Рускинї Мариї Меланиї Рацовей хтора и свой дом на Циґлашоре подаровала за нєшкайши манастир 1969. року. Шестра Кристина вельо читала о Руснацох, о нашей култури и язику, полюбела наш обряд у хторим до вира-

Шестра Кристина о Руснацох вельо научела и з наших новинох

женя пришол и єй прекрасни глас и любов ґу шпиваню. Прицаговал ю и живот и християнске шведоченє у атеизму яки бул урядови у тедишнєй держави. Научела и и кирилку и по руски, найвецей у бешеди з людзми, алє и зоз ґраматики. ПО ПОЛЬОХ ЗБЕРАЛА РОШЛЇНИ – Маце барз богату културу. Кед сом ту пришла, була И ПИСАЛА програма за 29. новембер на хторей сом першираз видВелї шестру Кристину упознали и полюбели кед зела и вашо танци хтори ше ми барз пачели, бо су цалих лїчела з природнима чаями, з масцами хтори саком иншаки – приповеда нам ш. Кристина. ма справела з лїковитих По живоце харизми Исусових малих шестрох, хтору рошлїнох. РУСНАЦИ основал Шарл де Фуко, одн. шестри Марлен, котра сно– Док сом була младвателька женского конара того монашеского чину у Каша, зберала сом рошлї- Народ на драги толїцкей церкви, Кристина вєдно з другима шестрами, ни по керестурским хо- у болячкох витрапени свой живот дзелєла зоз шицкима людзми без розлики, таре и зоз нїх правела з оранїну зарабровани. так же помагала особом зоз марґинох дружтва, осамелїки. То була моя вельНарод з далєка, ним, старим, хорим... ка любов. Барз сом люзоз жирячку надїю тлєє – Роки прелєцели, вельо ше назберали, сили вше мебела поля, цихосц принєй, та шестра уж нє може робиц, анї пойсц до церкви. роди, та аж и баржей як його предки загасли у це, Но, радує ше и дочекує каждого хто зайдзе до їх дому, мойо бреги у Швайцар- надїя веє. а таких єст надосц. На помоци єй мала шестра Мартискей. Бреги ми випатра- Народу ти малючких, на хтора ше о нєй стара. Вона єй на лап топу понамесца ли мертви, а ту природа ти благослову понїзних. цо треба, та прейґ интернету шестра вельо того подожива, а на польох шицзнава – и новосци у Церкви, у своєй заєднїци по швеце, ко рошнє – толкує ш. Сцерпено и помалючки Кристина, по хторей и влєчеш – у слизох надїя – провадзи Службу Божу у Риме, молитву пацеркох у нєшка видно же є поет- до милосци Божей Лурду... Як гвари, чудо тота нова технолоґия. Правда, ска душа, та док беше- столїтия. Руске слово” уж нє чита од рамика по рамик як даке” дуєме, здогадаме ше и ди, бо єй вид вше слабши, но, анї нє чудне – тих дньох ш. Кристина, 1983. року єй стихох хтори праве у наполнєла 94 роки живота. з нємецкого прешпивала природи наставали. Ми єй з тей нагоди жичиме на многая и благая лїта!■ Ґабриєла (Гудак) Одермат Мария Афич

6. МАРЕЦ 2015.

РУСКЕ СЛОВО 25

ДУХОВНИ ЖИВОТ ТОГО РОКУ 250-РОЧНЇЦА ГРЕКОКАТОЛЇЦКЕЙ ЦЕРКВИ У КОЦУРЕ

ЮВИЛЕЙ ШЕ ПРЕСЛАВИ ДОСТОЇНСТВЕНО чий одвичательни редактор будзе проф. ден зоз значних ювилейох у Кодр Михайло Фейса, предсидатель Церцуре того року то 250-рочнїца Є ковного одбору, а зоз сликами и подагрекокатолїцкей церкви у Коцуре, хтора будзе преславена на коцурски Кирбай, 28. авґуста, на швето Успениє Пресвятей Богородици. Пририхтованя за пре славу уж поча ли, а окрем програми и провадзацих активносцох, за тоту нагоду ше ушорює и будинок церкви. Коцурска грекокатолїцка церква у фази обнови, и планує ше же би ше векшину роботох закончело по ювилей, кед за тото будзе финансиї и други вигодни обставини. ГИДРОИЗОЛАЦИЯ – ВЕЛЬКА РОБОТА

тками у виробку моноґрафиї можу допринєсц и гражданє.

– Плановане же би тота моноґрафия була писани шлїд о нашей церкви. Жадало ше же би вона представела наш ювилей у найлєпшим шветлу, так же ше єй боки украши зоз численима фотоґрафиями и словами, та будзе випатрац як єден букет памяткох – гвари парох. Попри тим, у планє и виробок буклетох, як дополнююцей файти промотивного материялу за тот ювилей, а програма за тот дзень ище подробно нє розробена.

ТРЕБА ШЕ ИЩЕ ВЕЛЬО ПРИРИХТОВАЦ Влонї окончена гидроизолация чаПарох коцурски сци церкви ґу центру валала. Мури о. Владислав Рац – Плануєме направиц мали буклети ше тераз суша и буду омалтеровани пред ювилейом. Кед будзе досц пенєжи, положи ше ги- на хторих буду основни податки о церкви и єй ювилею. дроизолацию и на другей часци церкви. Медзитим, як Кед нам ше уда, попри моноґрафиї, будземе и таке дзепарох коцурски о. Владислав Рац гвари, то будзе вельо лїц го сцом на здогадованє и на дзень ювилея, а и повекша робота. Окрем роботох на будинку церкви, у плаЗОЗ СТАРЕЙ ЦЕРКВИ ОСТАЛ ИКОНОСТАС нє и видруковац пригодну моноґрафию Парох коцурски, о. Владислав Рац бешедує же будинок церкви хтори ше нєшка хаснує, то уж други будинок грекокатолїцкей церкви у Коцуре, а пред тим на тим месце була стара церква хтору вибудовали нашо прадїдове кед ше приселєли зоз Горнїци.

– Нажаль, нєт фотоґрафиї тей старей церкви хтора ту була вибудована пред двасто пейдзешат роками, алє знаме з бешеди же ше находзела дакус далєй од нєшкайшей, на месце нєшкайшого парохиялного дому, дакус блїжей ґу дражки. До тей церквочки могли стануц коло тристо души. Потим, вона звалєна, а вибудовани тот будинок церкви, хтори ше нєшка хаснує, хтори вельо векши. Єдине цо ше чува зоз тей старей церкви то иконостас, хтори ше находзи у церкви у Старим Вербаше – здогаднул парох о. Рац.

Випатрунок церкви у Коцуре нєшка

26 РУСКЕ СЛОВО

знєйше. Цо ше дотика програми, вона ище нє одредзена точно, алє то будзе святочна Литурґия зоз даякима провадзацима активно сцами, алє то будзе познате познєйше – толкує о. Рац. По означованє ювилея орґанизаторе буду мац ище вельо роботи, же би то наисце було и до стоїнствено. Финансийну потримовку церква потераз до стала од покраїнского и републичного министерства, алє значна и роботна помоц людзох з валалу и других хтори ше намагаю же би церква свойо швето пре славела цо красше.■ Танита Ходак 6. МАРЕЦ 2015.

ДУХОВНИ ЖИВОТ

ОЗНАЧОВАНЄ ШВЕТОВОГО МОЛИТВОВОГО ДНЯ

У НОВИМ САДЗЕ Шветови молитвови дзень з Исусовима словами як мотом „Чи знаце цо сом вам зробел”, у Новим Садзе будзе означени на пияток, 6. марца на 17 годзин, у Францисканским манастире св. Ивана Капистрана, у улїци Цара Душана 4. Окрем хора церкви св. Ивана Капистрана, на рижних язикох буду участвовац представнїки Римокатолїцкей Церкви, Реформатскей, Методистичней, Словацко-евангелистичней и Грекокатолїцкей Церкви. На Богослуженю з нагоди Шветового молитвового дня, хтори того року пошвецени Багамом, будзе представени малюнок „Благословени”. Малюнок слави Багами през националну птицу фламинґо, алє источасно и шицки благослови хтори дзелїме зоз шветом з другого боку океана. Птици ше кланяю Христовим талпом и у тим присутни и пребачованє и мир и любов. М. Г. К.

* * * У ШИДЗЕ

На малюнку „Благословени” национални птици Багамох ше кланяю Христовим талпом

Вирни и парохия Преображеня Господнього у Шидзе на нєдзелю, 8. марца, на 15,30 годзин, буду домашнї Шветовому молитвовому дню, хтори ше у швеце означує каждого першого викенду у марцу. Тота наша парохия каждого року участвує у Молитвовим дню, а после велїх рокох, грекокатолїки з тей нагоди буду домашнї. Як наглашує парох шидски о. Михайло Режак, вєдно ше буду модлїц вирни зоз Словацко-евангелистичней АВ Церкви, Еванґелистично-методистичней, Баптистичней Церкви и Учашнїки на прешлорочним молитвовим дню у Методистично-евангелистичней церкви у домашнї у грекокатолїцкей церкви Шид зе, медзи хторима були и грекокатолїки зоз Шиду. Молитвовому дню ше

придружи и беркасовски парох о. Владимир Еделински Миколка з вирнима. На нєдзельовей Служби Божей парох Режак поволал шицких, нє лєм жени, алє и хлопох, младих и дзеци же би ше одволали на тоту християнску и духовну подїю, бо як наглашел, вирни и Церква ше операю на молитву, хтора, и кед є розлична, повязує шицких. После урядовей молитвовей часци у церкви Преображеня Господнього, стретнуце вирних и їх духовнїкох будзе предлужене з друженьом у Лєтнєй владическей резиденциї. Вл. Дї.

ЗОЗ ЖИВОТА ШЕСТРОХ СЛУЖЕБНЇЦОХ

РОБОТНЇ ЗА МЛА ДИХ

Млади мали нагоду видзиц и пробовац направиц резанки

6. МАРЕЦ 2015.

Шестри Служебнїци Непорочней Дїви Мариї у провинцийним доме у Руским Керестуре у чаше Велького посту орґанизую рижни роботнї за младих. Як дознаваме од ш. Тарзикиї, єдней з орґанизаторкох роботньох, з тим жадали младим понукнуц же би научели даяки практични роботи, а и же би ше з нїма вецей упознали и дружели. Прешлей соботи була перша роботня дзе млади вєдно зоз шестрами, могли научиц як ше прави резанки, а тото им указала Ана Варґова. На соботу будзе друга роботня на хторей тема будзе гекланє, плановане и печенє пасочкох пред самим шветом, як и витворенє побожносци Хресна драга зоз хтору ше пойдзе до Водици. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 27

INFОРМАТОР

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 1. марца 2015. року занавше нас зохабела наша супруга, мац, швекра и баба

ГЕЛЕНА ЦИРБА народзена Чордаш (1948–2015) зоз Шиду

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

ҐЕНА ТИРКАЙЛА

Памятку на ню навики буду чувац у своїх шерцох супруг Мирослав, син Мирослав, нєвеста Єлена, унук Лука, дзивка Наташа, жачко Владимир и унука Елена

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. марца 2015. року наполня ше пейц жалосни роки як нє з нами наша мила

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 9. марца 2015. року наполня ше шейсц смутни мешаци як нас охабела наша добра и мила супруга и мац

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. марца 2015. року наполнєли ше 15 роки як нас охабел наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

(1953–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ню чуваю супруг Янко и син Мирослав Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 9. марца 2015. року наполня ше шейсц смутни мешаци як нас охабела наша добра и мила мац, швекра и баба

НАТАЛИЯ НОВТА народзена Сеґеди (1943–2010) з Руского Керестура ҐЕНА ТИРКАЙЛА

Памятку на єй любов и доброту занавше чуваю супруг Янко, дзивки Весна и Таня, жецове Любо и Михал и унуки Владко, Мижо, Давид и Павле Спочивай у мире Божим!

МИРОНЬ БУДИНСКИ (1930–2000) з Руского Керестура Вично це будземе ношиц у наших шерцох. Твойо наймилши

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. марца 2015. року наполнєли ше шейсц смутни роки як ше преселєла до вичносци наша мила супруга, мац, швекра и баба

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. марца 2015. року наполнєли ше осем жалосни роки як нас занавше зохабела наша добра и мила супруга, мац, баба и прабаба

ИРИНА ТИРКАЙЛА народзена Надь (1954–2009) з Руского Керестура

З любову и почитованьом памятку на ню чуваю супруг Дюра, дзивка Оленка зоз супругом Дзвоном, дзивка Таня зоз супругом Дзвоном и унуки Теодора, Мартина, Андрей и Валентина Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ

ДЮРА МОЛНАР (9. VI 1928 – 8. III 1999) з Дюрдьова

Час преходзи, а Ваша мила подоба остава у наших шерцох. Памятку на Вас чуваю супруга Ирина, дзивка Геленка зоз фамелию и син Звонко зоз фамелию

28 РУСКЕ СЛОВО

(1953–2014) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ню чуваю дзивка Таня зоз мужом Борисом и унука Алися Спочивай у мире Божим!

ИРИНА РАЦ народзена Баран (1936–2007) з Руского Керестура

Найкрасши памятки на час препровадзени зоз Тобу навики чуваме у своїх шерцох. Твойо наймилши Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. марца 2015. року наполнєли ше 20 роки як нас зохабел наш мили оцец, швекор, дїдо и прадїдо

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. марца 2015. року наполнєли ше двацец роки як нас зохабела мила мац и баба

ДЮРА ФЕКЕТЕ

МАРИЯ ГАЙДУК народзена Сопка (1920–1995) з Руского Керестура Памятку на ню чуваю дзивка Марча, унук Милан и жец Дюра Спочивайце у мире Божим!

(1919–1995) з Руского Керестура Памятку на ньго чуваю син Дюра зоз супругу Йоску, дзивка Амала и унуки зоз своїма фамелиями Спочивайце у мире Божим!

6. MАРEЦ 2015.

ИНФОРМАТОР НА ЗДОГАДОВАНЄ СИМУНОВИЧ Дня 3. марца наполнєли ше 40 роки як ше загашел твой млади живот

Дня 7. мая наполня ше 10 роки як ши нє зоз нами

ДЮРИ (1956–1975) брат и уйо

Дня 22. децембра наполня ше 30 роки як ши ше преселєл до вичносци

МАРИЯ (1926–2005) мац, баба и прабаба

ЯКИМ (1925–1985) оцец и дїдо

Вично ожалосцени: шестри Цецилия и Мария – дзивка Цецилия и Мария зоз супругом Кимом, унуки Звонко, Саня, Борис и Владко зоз фамелиями Вичная им памят!

* дзе цо будзе *

НА ПИЯТОК У ДЮРДЬОВЕ ПРЕДСТАВА И ВИСТАВА На пияток, 6. марца 2015. року, у Велькей сали Дома култури у Дюрдьове на 19 годзин члени Здруженя женох „Олория” буду бавиц драмску представу под назву „Жена то жена, а аж кед є з валалу”. У про сторийох Здруженя женох „Олория” истого дня у пополадньових годзинох будзе отворена вистава ручних роботох и вистава фотоґрафийох зоз саймох на котрих Здруженє викладало свойо роботи.

*** ПРЕПОДАВАНЄ ПРОФ. ДР ЯНКА РАМАЧА У КОЦУРЕ

На соботу, 7. марца, у Велькей сали Ме сней заєднїци, на 19 годзин будзе отримане преподаванє на тему: История Руснацох од VII вику по нєшка. Преподаванє отрима проф. др Янко Рамач зоз Филозофского факултету у Новим Садзе. Орґанизатор преподаваня КУД „Жатва”.

*** ОСМОМАРЦОВСКИ КОНЦЕРТ У ДЮРДЬОВЕ

На нєдзелю, 8. марца 2015. року, у про сторийох КУД “Тарас Шевченко” у Дюрдьове на 16 годзин будзе отримани традицийни Осмомарцовски концерт з нагоди Дня женох. Окрем младших членох того дружтва у програми буду участвовац и го сци зоз Републики Горватскей, зоз Миклошевцох.

6. МАРЕЦ 2015.

Gorodska uprava za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu na osnovu ~lena 10.

Zakona o precenqovanx vpl<vu na `ivotni {tredok (“Slu`beni gla{n<k Republiki Serbi<”, ~islo 135/04 i 36/09) obyvxw

OBVISCENW

o поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби precenqovanя vpl>vu na `ivotni {tre-

dok проєкта “STEP TRANS” D.O.O. Приморска 86, Нови Сад, podnwsol vimogu зa одлучованє о potrebi precenqovany vpl<vu na `ivotni {tredok prowkta “Маґазионованє одрутних олєйох (за масценє) хтори ше єдза и тих цо ше нє єдза и других одруткох чия точка запалївосци вецей як 100 ступнї Ц” у Новим Садзе, na katasterskej parceli ~s. 394/3 K.O. Novi Sad IV, Gorod Novi Sad. Podatki i dokumentacix zoz vimogi no{itely prowkta mo` vidzic u prostorijoh Gorodskej upravi za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu, Ul<ca Rumenacka 110, Novi Sad, robotni dn< od 10 do 15 godzin. [icki zainteresovani, u ~a{e 10 dn< od dny obyvjovany togo obvisceny, mo`u dac svojo dumanw u pisanej formi na adresu Gorodskej upravi za za|itu `ivotnogo {tredku Gorodu Novogo Sadu.

MALI OGLA[KI DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu.

Telefon: 063/8238-767.

PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri.

Tel: 063/8238-767 i (025) 58-27-710. *** PREDAVAM rezanu ydl>nu po specifikaci> z prevo`enqom, kubni meter 185 evra i lati 5h3 dlu`ni meter 0,32 evra.

Telefon: 021/6350–088; 060/6350–088 od 7 do 21 god zin.

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

РУСКЕ СЛОВО 29

INFОРМАТОР

РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА Покраїнски секретарият за културу и явне информованє На основи члена 62. пасус 1. точка 1. Закона о утвердзованю компетентносци Автономней Покраїни Войводини (“Службени глашнїк РС”, число 99/09 и 67/2012 – одлука УС), члена 18. 19. Закона о явним информованю и медийох (“Сл. глашнїк РС”, чс. 83/14), члена 15. и члена 16. пасус 1. Покраїнскей скупштинскей одлуки о покраїнскей управи (“Сл. новини АПВ”, чс. 37/2014, 54/2014 – други предписаня) и Правилнїка о сoфинансованю проєктох за витворйованє явного интереса у обласци явного информованя (“Сл. глашнїк РС”, чс. 126/14), покраїнски секретар за културу и явне информованє розписує

КОНКУРС ЗА СOФИНАНСОВАНЄ ПРОЄКТОХ ПРОДУКЦИЇ МЕДИЙНИХ ЗМИСТОХ ЗОЗ ОБЛАСЦИ ЯВНОГО ИНФОРМОВАНЯ У 2015. РОКУ

I Покраїнски секретарият хасновательом одобри средства у складзе зоз членом 95-97. Уредби о правилох за додзельованє державней помоци (“Сл. глашнїк РС”, чс. 13/2010, 100/2011, 91/2012, 37/2013, 97/2013 и 119/2014 по правилох за Державну помоц малей вредносци (де минимис державна помоц) Вкупни винос средствох хтори ше розпоредзує виноши 53.650.000,00 динари; За приватни подприємства: 47.000.000,00 динари и За нєвладово орґанизациї: 6.650.000,00 динари.

1.1. Предмет конкурса: Средства ше одобрує за реализацию проєктох уводзеня, злєпшаня лєбо преширеня програмских змистох у новинох лєбо електронских медийох, хтори ше дистрибую, лєбо емитую у Автономней покраїни Войводини, а од окремного су значеня за явне информованє гражданох Автономней покраїни Войводини, уключуюци и интернет боки уписани до реґистру медийох, як и за реализацию проєктох уводзеня, злєпшаня лєбо преширеня програмских змистох телевизийох зоз обласци култури и уметносци.

1.2. Цилї конкурса: витворйованє явного интереса гражданох АП Войводини у обласци явного информованя, розвой медийного плурализма, уводзенє, злєпшанє лєбо преширенє програмских змистох у новинох лєбо електронских медийох на сербским язику и на язикох националних заєднїцох, хтори ше окреме одноша на економску, дружтвену и културну проблематику, меншински дружтвени ґрупи, питаня зоз обласци социялней защити, дружтвеним стараню о дзецох, положеню младих лєбо старших гражданох, родну ровноправносц, защиту животного штредку и здравя людзох, розвой и допатранє култури и уметнсоци у АП Войводини, афирмация мултикултуралносци, розвой интеркултурализма, порушованє вецейязичних програмох.

30 РУСКЕ СЛОВО

1.3. Критериюми за оценьованє проєктох: витворйованє интереса, односно значенє проєктох за витворйованє правох на явне информованє гражданох АП Войводини на уровню покраїни, реґиона, городу лєбо општини, значенє проєктох за унапредзованє правох на информованє и язичного и културного идентитета гражданох АП Войводини, припаднїкох сербского народа и националних меншинох, квалитет, актуалносц, креативносц, информованє о демократских вредносцох и розвиванє гражданскей свидомосци, афирмованє мултукутуралносци, порушованє интеркултурализма, уводзенє, лєбо розвой вецейязичних програмох.

1.3.1 Предносни критериюми: векше число хасновательох, валидна арґументация проєктох, адекватна спецификация буджета, ускладзена и обгрунтованя зоз становиска планованих проєктних активносцох и отримуюцосц проєктох.

1.4. Право участвованя на конкурсу: Предложени проєкт муши ше реализовац прейґ реґистрованого медия. Право же би достали средства маю приватни подприємства и нєвладово и други нєпрофитни орґанизациї, видавателє медийох хтори уписани до реґистру медия при Аґенциї за приватни реґитри, як и авдио и авдио-/видео продукциї хтори маю подписани контракт лєбо оверену вияву видавача медия лєбо медия у хторим програмски змисти буду емитовани (обовязно лєм за правни особи и подприємства хтори реґистровани за продукцию телевизийней, односно радийней програми). Право же би достали средства маю и медиї, хтори маю националну закритосц, под условийом же уж маю стаємну рубрику, лєбо емисию о АП Войводини. Право участвованя нє маю републични лєбо покраїнски явни медийни сервиси, односно Явна медийна установа “Радио-телевизия Сербиї” и

Явна медийна установа “Радио-телевизия Войводини” и снователє медийох хтори доставаю порядну субвенцию зоз Буджета републики Сербиї и Буджета АП Войводини. Предкладач може конкуровац лєм зоз єдним проєктом. Кед правна особа видаватель вецей медийох, ма право участвоваc на конкурсу за кажди медий, чий є видаватель. Учашнїк конкурса обовязни же би пополнєл формулар за участвовац на конкурсу (превежню ше зоз сайта Покраїнского секретарията) и приложи копиї шлїдуюцих документох: Формулар 1 (опис проєктох); Формулар 2 (спецификация трошкох проєктох) Фотокопия ришеня о реґистрациї правней особи лєбо поднїмателя у одвитуюцим реґистру. Фотокопию ришеня о реґистрациї явного глашнїка у Реґистре явних глашнїкох, односно реґистрациї медийох у Реґистре медийох, при Аґенциї за привредни реґистри; Фотокопию потвердзеня о порцийним идентификацийни числу – ПИБ-у Фотокопию дошлєбодзеня за емитованє радио и/лєбо ТВ програма хтора видала од Реґулатроного цела за електронски медиї; Контракт лєбо оверена виява видавателя медия, у хторим програмски змисти буду емитовани (обовязно лєм за правни особи и поднїмательох реґистрованих за продукцию телевизийней и радийней програми). Видаватель медийох, хтори учашнїк конкурса, нє може предвидзиц проєктом, а анї накнадно твориц шлїдуюце: же зоз средствами хтори достати зоз конкурсом розполага на таки способ же анґажує други правни особи за виєднованє опреми, студиї, редакциї и подобне, а нє може анґажовац анї даєдну другу правну особу, хтора би реализовала проєкт место правней особи учашнїки на конкурсу;

6. МАРЕЦ 2015.

INFОРМАТОР

же зоз средствами лєбо часцами средствох потроши на плаци занятих; же средства лєбо часц средствох потроши на набавянє и отримованє опреми, чечуци трошки, вимиренє обовязкох ґу реґулаторним целом, односно шицко цо ше одноши виключно на проєкт.

II Учашнїк конкурса може поднєсц вимогу за софинансованє найвецей до 80 одсто вредносци проєкта. Учашнїк Конкурса, хторому секретарият опредзелї средства за проєкт, може у цеку истого календарского рока участвовац зоз истим проєктом на конкурсох хтори розписани на истих уровньох власци, кед же вкупно додзелєни средства нє преходза 80 одсто вредносци проєктох.

III Прияви (Формулар 1 и Формулар 2) хтори мож превжац зоз сайта Покраїнского секретарияту: www.kultura.vojvodina.gov.rs и послац по порядней пошти у 2 прикладнїкох, а другу обовязну документацию посилац у 1 прикладнїку, на адресу: Покраїнски секретарият за културу и явне информованє, Булевар Михайла Пупина 16, 21000 Нови Сад, зоз назначеньом: за Конкурс за софинансованє проєктох продукциї медийних змистох. Окрем наведзеного, учашнїки конкурса муша конкурсну прияву (Формулар 1 и Формулар 2) послац по електронскей пошти на адресу: mediji.psinf@gmail.com. Конкурсни материял ше нє враца. Конкурс ше обявює у дньових новинох “Данас”, на интернет боку Покраїнского секретарияту за културу и явне информованє и у “Службених новинох” АП Войводини. Конкурс отворени 30 днї од дня обявйованя, односно по 9. марец 2015. року. Ришенє о додзельованю средствох по розписаним конкурсу будзе обявене на интернет боку Покраїнского секретарияту: www.kultura.vojvodina.gov.rs. Додатни информациї мож достац роботни днї од 11 до 14 годзини, на телефони 021/487-42-71 и 021/48742-74.

IV ПОВОЛАНКА ЗА УЧАСТВОВАНЄ У РОБОТИ КОМИСИЇ Поволує ше новинарски и медийски здруженя, хтори реґистровани найменєй три роки пред датумом розписованя Конкурса, же предкладаю членох Конкурсней комисиї. Поволує ше и

6. МАРЕЦ 2015.

медийних фаховцох заинтересованих за участвованє у роботи комисиї же би ґу обрацели писмено ши секретарияту. Покраїнскому Предклади посилац по заключенє Конкурса.

V Поднєшени прияви по конкурсу розпатра и приноши предклад Конкурсна комисия хтору зоз ришеньом менує покраїнски секретар за културу и явне информованє. За члена комисиї менує ше особу хтора нєзависни фаховец за медиї, лєбо є медийни роботнїк. За члена комисиї менує ше особу хтора нєзависни фаховец за медиї лєбо медийни роботнїк. Предложени особи нє шму буц у зраженю интересох анї робиц на явней функциї, у складзе зоз правилами о борби процив корупциї. Комисия ма пейцох членох. Комисия нє будзе розпатрац: – прияви подношительох хтори нє маю право участвовац на конкурсу, – нєблагочасово поднєшени прияви, – проєкти хтори нє у складзе зоз утвердзену намену, – прияви подношительох хторим вчашей одобрени средства, а нє поднєсли звит о наменским хаснованю истих, – нєподполни прияви, хтори, и после спозореня, нє пополня до конца рока за прияву на конкурс, – прияви зоз нєподполну провадзацу документацию и – прияви хтори нє поднєшени на одвитуюцим формулару.

VI О додзельованю средствох, на предклад Конкурсней комисиї, одлучує покраїнски секретар зоз ришеньом. Кед же проєкти лєбо одредзене число проєктох нє у складзе зоз цилями и критериюмами конкурса, покраїнски секретар може, на предклад Конкурсней комисиї, принєсц ришенє же ше нє розподзелї средства, лєбо часц средствох.

VII Зоз ришеньом о додзельованю средствох може буц одредзена иста лєбо менша сума средствох од гевтей хтора глєдана у поєдинєчней конкурсней прияви. Кед же зоз ришеньом о додзельованю средствох даєдному хасновательови одредзи меншу суму од гевтей хтора глєдана у конкурсней прияви, хаснователь средствох муши послац ревидовани буджет проєктох, з хторим ше спецификує намена средствох, а у

складзе су зоз суму хтора му зоз ришеньом додзелєна. Хаснователь средствох може зоз ревидированим буджетом проєкта глєдац же му проєкт срозмирно кратше тирва лєбо же би зменшал часц програмских ставкох, уважуюци природу проєкта за хтори му одобрени средства.

VIII Покраїнски секретарият и хаснователь средствох заключую контракт о медзисобних правох и обовязкох. Средства ше одобрую хасновательом у складзе зоз можлївосцами буджета. Хаснователь средствох може доручиц обвисценє о тим же одбива средства хтори му додзелєни.

IX Хасновательови средствох нє будзе дошлєбодзене же би заключел контракт зоз Покраїнским секретариятом кед же му рахунок будзе блокирани, односно нє пренєше му ше средства на рахунок кед му рахунок будзе блокирани по заключеню контракта. Кед же ше хасновательови средствох нє виплаци средства пре спомнути причини лєбо пре даяку причину, кед ше уключи и одуставанє хасновательох же заключи конктракт лебо по заключеню контракта, ґу писменим обвисценю Покраїнскому секретарияту о причинох одуставаня, на предклад покраїнского секретара за културу и явне информованє, накнадно ше зидзе Конкурсна комисия же би розподзелєла средства хтори остали на других хасновательох. Покраїнски секретар може одлучиц же нє розподзелї нїкому средства хтори остали кед же други проєкти уж потримани, а руководзаци же по квалитету и потребох проєктох хтори приявени на конкурс.

X Средства ше хаснує виключно за намени за хтори су додзелєни, а хаснователь средствох муши Покраїнскому секретарияту доручиц звит о реализациї проєктох, материялни доказ о реализациї и диструбуциї у емитованю, як и о наменским хаснованю додзелєних средствох, найпознєйше 15 днї после реализациї проєкта, а конєчни термин 31.12.2015. року, на формулару хтори мож найсц на сайту Покраїнского секратрияту за културу и явне информованє: www.kultura.vojvodina.gov.rs. Хаснователь муши правдац цали буджет проєкта, односно средства достати од Покраїнского секретарияту, средства достати од других орґанох власци и власни средства од найменєй 20 одсто вкупного буджета проєкта.

РУСКЕ СЛОВО 31

INFОРМАТОР/СПОРТ

РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА Покраїнски секретарият за културу и явне информованє На основи члена 62. пасус 1. точка 1. Закона о утвердзованю компетентносци Автономней Покраїни Войводини (“Службени глашнїк РС”, число 99/09 и 67/2012 – одлука УС), члена 18.

19. Закона о явним информованю и медийох (“Сл. глашнїк РС”, чс. 83/14), члена 15. и члена 16. пасус 1. Покраїнскей скупштинскей одлуки о покраїнскей управи (“Сл. новини АПВ”, чс.

37/2014, 54/2014 – други предписаня) и Правилнїка о софинансованю проєктох за витворйованє явного интереса у обласци явного информованя (“Сл. глашнїк РС”, чс. 126/14), покраїнски секретар за културу и явне информованє розписує

ФК “ИСКРА”

РАЗ СТРАЦЕЛА, РАЗ БАВЕЛА НЄРИШЕНО

КОНКУРС ЗА СОФИНАНСОВАНЄ ПРОЄКТОХ ЗОЗ ОБЛАСЦИ ЯВНОГО ИНФОРМОВАНЯ ЧУВСТВИТЕЛЬНИХ ҐРУПОХ У 2015. РОКУ Конкурс наменєни медийом хтори обявюю информациї на знаковним язику, лєбо Брайовим писме лєбо на други способ, хтори оможлївює ше би ше витворйовало право у явним информованю Вкупна сума средствох хтори ше розпоредзує 9.100.000,00 динари

КОНКУРС ЗА УНАПРЕДЗЕНЄ ПРОФЕСИЙНИХ СТАНДАРДОХ У 2015. РОКУ Вкупна сума средствох хтори ше розпоредзує 5.250.000,00 динари

КОНКУРС ЗА СТИМУЛОВАНЄ ЯВНОГО ИНФОРМОВАНЯ НА СЕРБСКИМ ЯЗИКУ У ЖЕМОХ У ОКОЛЇСКУ Вкупна сума средствох хтори ше розпоредзує 4.300.000,00 динари

III Прияви (Формулар 1 и Формулар 2) хтори мож превжац зоз сайта Покраїнского секретарияту: www.kultura.vojvodina.gov.rs и послац по порядней пошти у 2 прикладнїкох, док ше другу обовязну документацию посила у 1 прикладнїку, на адресу: Покраїнски секретарият за културу и явне информованє, Булевар Михайла Пупина 16, 21000 Нови Сад, зоз назначеньом: Конкурс за софинансованє проєктох зоз обласци явного информованя чувствительних ґрупох у 2015. року, Конкурс за унапредзенє професийних стандардох у 2015. року, Конкурс за стимулованє явного информованя на сербским язику у жемох у околїску

32 РУСКЕ СЛОВО

Окрем наведзеного, учашнїки конкурса муша конкурсну прияву (Формулар 1 и Формулар 2) послац по електронскей пошти на адресу: mediji.psinf@gmail.com. Конкурсни материял ше нє враца. Конкурс ше обявює у дньових новинох “Данас”, на интернет боку Покраїнского секретарията за културу и явне информованє и у “Службених новинох” АП Войводини. Конкурс отворени 30 днї од дня обявйованя, односно по 9. марец 2015. року. Ришенє о додзельованю средствох по розписаним конкурсу будзе обявене на интернет боку Покраїнского секретарияту: www.kultura.vojvodina.gov.rs Додатни информациї мож достац роботни днї од 11 до 14 годзини, на телефони 021/48742-71 и 021/487-42-74.

Пририхтуюци змаганя и оштри и напарти

Фодбалере Искри предлужели ше интензивнo пририхтовац за ярню часц першенства, котре почнє концом того мешаца. Прешлого тижня Искра одбавела два пририхтуюци змаганя. На домашнїм терену страцела, a у Фекетичу бавела нєришено. Искра прешлого тижня, односно стреду, 25. фебруара на домашнїм терену бавела пририхтуюце змаганє процив фодбалскей екипи Сутєска зоз Бачкого Доброго Поля и страцела зоз резултатом 3:2. Змаганє було напарте и оштре, гоч було приятельске, а обидва ґоли за Искру дал Душан Дєдович. Шлїдуюце пририхтуюце змаганє за ярню часц першенства Искра бавела 28. фебруара процив фодбалскей екипи Ядран у Фекетичу. Понеже Ядран два ранґи змаганя висше од Искри, мож повесц же Искрово фодбалере дали шицко од себе же би ше одбранєли, алє и указали же су у полним составе моцни и можу ше ношиц и зоз лєпшима од себе. Резултат на концу змаганя бул нєришени – 2:2. Ґоли за Искру дали Дамир Ґубаш зоз пеналу и Душан Крняїч. Тренер и руководство Искри можу буц задовольни понеже у потерашнїх пририхтуюцих змаганьох фодбалере доказали же єст материялу направиц добру и моцну екипу, цо потвердзую и резултати зоз екипами котри єдну, лєбо два лиґи понад Искри. По конєц пририхтованя за ярню часц першенства Искра ма одбавиц ище даскельо змаганя, котри одредза состав екипи за змаганя, а фодбалере злєпшаю кондицию и тимски дух. З. Колєсар

6. МАРЕЦ 2015.

СПОРТ РОЧНА СКУПШТИНА ФК “БАЧКА 1923” ЗОЗ ДЮРДЬОВА

ГЛАВНИ ЦИЛЬ – ВИСШИ РАНҐ ЗМАГАНЯ У просторийох ФК „Бачка 1923“, внєдзелю 1. марца, отримана рочна Скупштина клубa У уводним слове предсидатель Скупштини, Милош Шовлянски привитал шицких присутних, а после упознаваня з дньовим шором, слово превжал предсидатель Kлубу Мирко Тривунович хтори дал звит за предходни рок, и винєсол план за чечуци рок. У анализи роботи у прешлим току Тривунович наглашел же векши средства з боку Oпштини виостали лєм пре нєришени власнїцкоправни одношеня коло жеми при стадиону, гоч ше з Општину робело на тим же би ше вибудовало трибини. У прешлим року робело ше на анґажованю векшого числа людзох у роботи Kлуба, алє тота задумка ше нє витворела. Медзитим, у прешлим року, Kлубу ше удало набавиц потребну опрему за тренинґи и змаганя. Статистични податки о тренинґох и змаганьох винєсол спортски директор Kлубу Ґоран Андєлкович. Бачка єшеньску часц першенства закончела на 4. месце од вкупно 12 екипох котри ше змагаю у Медзиопштинскей лиґи Вербас–Титель–Жабель, цо досц добри успих. По законченю єшеньскей часци першенства, анґажовани и нови тренер, а то Миленко Вукчевич хтори ма вельке искуство як бавяч, а тиж так и як тренер, та реално обчековац же би ше Бачка пласовала до висшого ра-

За лєпши успих фодбалерох важни и условия

нґу змаганя. Тренер Вукчевич на розполаганю будзе мац лєм домашнїх бавячох, понеже пре нєдостаток финансийних средствох нє плановани змоцнєня з боку. Предсидатель Тривунович у плану роботи за 2015. рок визначел же ше у Kлубе нє буду заношиц зоз велькима планами, алє же акцент будзе на цо лєпшей пририхтаносци першого тиму як би Kлуб вошол до висшого ранґу змаганя. Тиж так у чечуцим року у плану же би ше цо вецей дзеци зоз валалу уключело до селекцийох клуба, бо ше зоз таку роботу обезпечує нових младих и талантованих бавячох. Потерашнї тренер першого тиму Бранко Петрович будзе задлужени за роботу зоз младшима катеґориями фодбалерох зоз котрима робел и пред тим як превжал перши тим. Управа у тим року будзе ше намагац обезпечиц цо лєпши условия за

функционованє шицких селекцийох у Kлубе. Тиж так, будзе ше робиц на ришованю власнїцко-правних одношеньох о жеми коло стадиона зоз власнїком ДОО „Дьордє Зличич“ зоз Дюрдьова. До ришованя того проблема ше будзе мушиц уключиц и СО Жабель. За 27. марец наявени фодбалски вечар на хторим ше обчекує вельке одволанє. Управа Kлуба добре робела у прешлим року цо допринєсло же би ше виплацело длуствa зоз прешлих рокох, так же у наступним року бриґи коло длуствох буду менши. Финансийни звит, як и предходни звити прилапени єдногласно, а окремне припознанє за нєсебичне и вельке закладанє додзелєне длугорочному бавячови, тренерови и спортскому дїячови Савови Прокинови хтори припознанє нє приял пре хороту. М. Рамач

ПРИРИХТОВАНЯ ФОДБАЛЕРОХ РУСИНА

НЄРИШЕНО У ЧЕРВИНКИ ФК “Червинка” – ФК “Русин” 0:0

Червинка: помоцни стадион ФК “Червинка”, патрачох 100. Судия: Раячич (Червинка) РУСИН: Ж. Орос, С. Колошняї, Ланчужанин, Барна, Чапко, Павлович, Будински, Дюрич, Б. Бранкович, Чизмар, Катона, а бавели ище: Колбас и С. Бранкович. На барз подлим за бависко, помоцним терену стадиона “Чиле Мишкович” у Червинки, фодбалере Русина внєдзелю бавели нєришено у штвартим контролним 6. МАРЕЦ 2015.

змаганю пред початком ярнєй часци першенства у подручней фодбалскей лиґи Зомбор. Вельке блато завадзало и єдней и другей екипи же би ше лєпше указали. На соботу до Руского Керестура приходзи екипа ФК “Червинка”. То будзе остатнє контролне змаганє фодбалерох Русина пред початком ярнєй часци першенства хторе почина 15. марца. В. С.

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ ЖЕЛЬКО МОСКАЛЬ, МАРАТОНЄЦ

ОБОВЯЗКА ПОСТАЛА Пише: Танита ХОДАК

За тих цо ше нїґда нє занїмали зоз спортом, тренирац – чежко почац. Велї почали бегац, та им випатрало же нє можу звладац препреченя як цо жима, горучава, самодисциплина. Медзитим, кед особа ма моцне жаданє пременїц ше, кед є витирвала и одлучна, вельо може и посцигнуц

К

СПОРТ У ФАМЕЛИЇ – СУДЬБА Жельков оцец, Любомир Москаль – Моша, ше цали свой живот занїмал зоз фодбалом, бул ґолман. Гоч ше дзеци вельо раз упатраю на родичох, Желько бешедує же нїґда нє любел фодбал.

– Оцец ме цали живот цагал на змаганя, a мнє ше нє ишло, та сом теди фодбал замержел. Тот спорт ме вообще нє интересовал. Медзитим, мой син тераз почал бавиц праве фодбал. И то ми интересантне. По тей лоґики, можебуц мой унук будзе даяки атлетичар, обеговач, хто зна – гвари Желько.

34 РУСКЕ СЛОВО

ед Желько Москаль почал бегац, мал лєм єден циль – схуднуц! Була то “чежка” обовязка за дакого хто ше зоз спортом нїґда нє занїмал. Алє нє прешло вельо часу, а Желько уж могол бегац аж 42 километери. И цо важнєйше – почал у тим уживац!

– По штерацети рок сом ше нїґда нє интересовал за спорт. Аж сом єден з гевтих цо наисце нє любели спорт або даяку физичну активносц. Алє, моцне жаданє же сцем схуднуц, так ме мотивовало же сом одлучел тотo звикнуце пременїц. Зоз пременку костираня, зоз поряднима тренинґами и вельо одреканя, крочай по крочай, мойо кили скапали. Обачуюци тото, я доставал енерґию же бим напредовал и далєй. Медзитим, после одредзеного часу, вецей сом нє бегал прето же мушим, алє прето же сцем и тото любим – почина свою приповедку Желько Москаль, Новосадян, народзени у Коцуре, хтори за собу, после двох рокох порядних тренинґох ма седемнац полумаратони и три маратони.

– Складам ше кед гваря же беганє як дроґа, понеже перше було моя обовязка, а вец преросло и до задовольства, a тераз є уж моя потреба. Кед дакеди прейдзе даскельо днї же нє тренирам, нє чувствуєм ше добре, цошка ми хиби. З початку сом бегал пейц киломeтери, вец дзешец, а потим сом надумал пробовац пребегнуц полумаратон од двацец и єден километер. Кед ше ми то удало, поставел сом себе нови циль – маратон од штерацец и два километри! Так то почало. Кед би ми дахто на початку повед же ми ше дакеди поспиши бежaц маратон, нє верел бим му – гвари Желько. БЕГАНЄ ЯК УЖИВАНЄ Атлетски клуби Желька потераз нїґда нє прицаговали. Вше волєл бегац сам, без обовязкох и без примушованя притримовац ше дачого цо му нє одвитує. Прето и люби тот спорт, бо у нїм нє завиши нї од кого.

– Тренирам теди кед мам часу. Я улїчни обеговач, праве прето же бим свой час мо-

Желько Москаль – маратонєц зоз задовольства

гол орґанизовац так як мнє одвитує. Потераз сом ше нє учлeньовал до даякого клубу, же бим попри других обовязкох нє мал ище и тоту. Медзитим, починам уж роздумовац и о учлeньованю до клубу прето же ше жадам змагац и у иножемстве, та ми треба лоґистика и помоц. Желько гвари же беганє у нашей держави ищe вше на нїзким уровню, алє тот тренд ше остатнїх рокох почина меняц и обеговачох на змаганьох єст вше вецей. Професионалцом важна швидкосц и добри резултат, а Желькови важне же би и уживал у тим – по улїцох у городзе по хторих бега и пейзажох хторих видзи пред собу.

– На полумаратонох сом булу Зомборе, Суботици, Крушевцу, Беоґрадзе и Новим Садзе. Маратонски змаганя сом мал у Новим Садзе, Беоґрадзе и Любляни. Того року плануєм пойсц до Бечу и до Будaпешту, алє у аматерским беганю, Нюйорк верх. Ниа, кед сом бул у Любляни, бегали зме през цали город и я за тот час упознал ца6. МАРЕЦ 2015.

СПОРТ ЗОЗ КОЦУРА

ЗАДОВОЛЬСТВО лу Любляну, сцигнул сом обачиц велї єй куцики и уживал сом у тим. По тим ше розликуєме ми аматере од професионалцох. Професионалци “оганяю” резултат, а нам важнєйше участвовац, припатрац ше, уживац, а аж вец приходзи и резултат як цошка цо важне – гвари Желько. З УПАРТОСЦУ ДО ДОБРИХ РЕЗУЛТАТОХ На маратонох кажде хто сцигнє на циль достава медалю. Желько коло шиї ма числени медалї зоз змаганьох, и гоч його особни резултати вельо слабши од шветових рекордох, йому су барз мили. Найлєпши маратонски резултат освоєл у Любляни, штири годзини, штири минути и штири секунди. На полумаратону найшвидши бул у Новим Садзе, кед посцигнул час од єдней годзини и штерацец двох минутох, а 2014. року на лїстини людзох хтори бегали маратон, од 480 хлопох Желько бул на 192. месце. Медзитим, за добри резултати у будучносци, треба ище вельо тренирац.

– Кед ше рихтам за маратон, мушим здобуц кондицию, и мушим активно тренирац голєм три мешаци. Тренинґи мам по 5–6 днї у тижню. Окрем мнє, тот спорт пременєл и мою фамелию. Вони ше мушели звикнуц на мой нови режим живота и прилагодзиц ше, та дакеди и церпиц же сом нє з нїма. Иншак, їх потримовка ми барз важна. Окрем же го тренинґ вичерпa физично, Желько гвари же го вон и опущує. Беганє злєпшало нє лєм його физични випатрунoк, алє го и психично вибудовало.

– Кед бежим, углавним прейґ слухалкох слухам музику. То час у хторим я уживам, и хтори лєм мой. Кед бежим по годзину-два, мам часу за роздумованє. Вельо раз у тих хвилькох ришуєм каждодньово, алє и даяки чежши и векши животни проблеми. Углавним бежим вечар, гоч сом нє раз пробовал бегац и рано. То интере6. МАРЕЦ 2015.

сантне искуство прето же ше такой як од рана наполнїм зоз адреналином хтори ми дава моци за цали дзень котри предо мну – бешедує наш собешеднїк. „АЙРОН МЕН” – ЦО ТО? Желько ше нє сце застановиц лєм на маратонох. Сце видзиц чи може вецей. Зложена и чежка дисциплина хтора го окреме цикави ше вола „Айрон мен”.

– Надалєй плануєм бежац цо вецей маратони и у нас, и у иножемстве, дзе на нїх участвує вельо вецей людзох. Медзитим, у иножемстве єст єдна дисциплина хтора ше вола „Айрон мен”, у хторей бим ше любел опробовац и хтора ше состої зоз 1,8 километрох плїваня, 90 километрох вожeня бициґли и 21 киломе-

У маратону важне буц упарти и витирвали

тер беганя. За таке змаганє ше треба рихтац голєм дзевец мешаци, и ту можебуц аж и анґажуєм даякого особного тренера, та пробуєм нарок и ту участвовац – планує Желько. Желько поручує тим цо починаю бежац маратон же най ше нїґда нє предумую и най себе зарисую циль. Можебуц звучи як даякa парола, алє Жельково искуство гутори же кед постої циль, мож посцигнуц и лєпши резултати як ше очекує.■

РУСКЕ СЛОВО 35

НА 25. „РУЖОВЕЙ ЗАГРАДКИ”

ДОБРИ ГЛАС ДАЛЄКО ЧУЦ

■ ЯК ФУНКЦИОНУЄ

НАЦИОНАЛНИ СОВИТ РУСНАЦОХ

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото Вероника Вуячич

Фото Танита Ходак

Хто закукнул цо ше случує за бину под час Фестивала „Ружова заградка” енки могол заключиц же там бринї як у кошнїци. Пред наступом треба наштимовац струни, превериц чи шмата, фризура и шминка так як треба. За тоти 25 роки „Ружова заградка” дала на стотки красни руски шпиванки котри дома, на полю, у роботи шпиваме, дзекеди нє знаюци анї хто їх автор. То анї нє такой таке важне. Важне же добри глас далєко чуц.

РОК LXXI ЧИСЛО 9 (3618) НОВИ САД, 6. МАРЕЦ 2015. РОКУ

РУСКЕ” ” ПОЧИНА ВИХОДЗИЦ НА 36 БОКОХ

■ 25. ФЕСТИВАЛ „РУЖОВА ЗАГРАДКА”