Ruske slovo 49

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ФЕСТИВАЛ МАЛИХ СЦЕНСКИХ ФОРМОХ ОТРИМАНИ У НОВОСАДСКЕЙ ҐИМНАЗИЇ ЛАЗА КОСТИЧ” ”

РОК LXXIII ЧИСЛО 49 (3762) НОВИ САД, 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

■ ОБНОВЕНИ ТРИ КРИЖИ У КЕРЕСТУРЕ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

БИЛБОРД ПРОМОЦИЯ ПРОЄКТА УЧИМ+ЗНАМ=ВРЕДЗИМ” ”

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

До проєкта „Учим+Знам=Вредзим”, хтори реализує Здруженє за промоцию дружтвеней одвичательносци з Нового Саду по першираз ше уключела и Општина Жабель. На вецей локацийох у Жаблю и Чуроґу на билбордох полїпени панои на хторих пецеро найлєпши школяре зоз основних школох у Општини. Шицки пецеро преглашени за школярох ґенерациї у своєй основней школи – Анита Барна, школярка ґенерациї Стреднєй машинскей школи „22. октобер”, Милош Боянич и Мария Ґал, школяре ґенерациї Основней школи „Милош Црнянски” у Жаблю, Катарина Драпшин, школярка ґенерациї Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох, Оливера Бакурски, школярка ґенерациї Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове и Давид Дуґонїч, школяр ґенерациї Основней школи „Дюра Якшич” у Чуроґу. С. С.

Фото: Вероника Вуячич

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

■РУСКИ ФЕСТИВАЛ МАЛИХ СЦЕНСКИХ ФОРМОХ „ДЮРА ПАПГАРГАЇ” Фотоґрафия: 0664P

З МЕДИЙНИМ ОБРАЗОВАНЬОМ ПРОЦИВ ДИҐИТАЛНОГО НАСИЛСТВА жертвом. Окрем того, анонимносц на интернету им дава чувство сиґурносци баржей як при других файтох насилства цо лєм утвердзує их справованє. Страх од виключованя з ґенерацийней ґрупи представя найҐенерациї 21. вику пременєли способ роздумованя и способ частейши порушовач за малтретованє при парнякох. Таке надоставаня информацийох. Пременком нєминовно допринєсли силство найчастейше уключує бешеду мержнї, уквильованє, нови технолоґиї котри нєшкайшим ґенерацийом представяю знємированє, напад на приватносц, ширенє насилних коменцалком природне окруженє за одрастанє. Ґлобална диґитали- тарох, посиланє грожацих порученьох, хаснованє цудзих зация вошла до каждого обисца. Интернет, як найсучаснєйши профилох на дружтвених мрежох и и-мейл адресох... Таке медий, алє и нови явни простор, постал каждодньовосц чло- насилство найзаступенше праве на дружтвеней мрежи Фейсвека, а окреме дзецох и младих. У нєшкайшим швеце, на чло- бук котру млади найчастейше хасную. Дружтвени мрежи у века котри нє зна робиц на рахункару и интернету, котри ме- тей ери ґлобализациї свойофайтова утопия котра нєобходна дийно нєфункционални – патри ше як на нєписменого члове- шицким цо ше сцу чувствовац як часц дружтва. Медзитим, ка, котри чежко посцигнє самоактуализацию и професийну чи вони наисце безпечни, чи су жридло каждодньового навитвореносц. З тей перспективи, медийне образованє важне силства котрого зме анї нє свидоми? бо дава можлївосц критичного роздумованя и препознаваня Окрем насилства медзи парняками, мушим здогаднуц на ище шицких интересох котри скрити споза даєдних информаций- чежши файти насилства котри наставаю на интернету а законох. Як таке, нєшка медийне чую на дачиїх екранох (поробразованє широко заступеноґрафия), за штирома мураХлапци и дзивчата подєднак загрожени з онлайн не у Европи на шицких ми (проституция), у других насилством, алє су тиж и єдни и други у єднакей мири уровньох образованя, док ше домох (крадза дзецох), та аж аґресоре. За жертви вибераю особи з котрима лєгко у Сербиї нє находзи анї на и у других державох (тарґосписку виборних предметох. манипуловац, або цалком процивно – тих котри превозиходза вина з людзми) а котри ше нє самих насилнїкох по интелиґенциї и способносцох Нови медийни приступ инслучую лєм на филмох, алє и формацийом припаднїком у нашим сушедстве. старших ґенерацийох найИнтернет сцера дружтвени частейше очежує каждодньовосц, медзитим, за розлику од гранїци. Допущує хасновательом же би анонимно и нєкарано нїх, младши ґенерациї нє можу задумац свой живот без ин- могли иґноровац, знєважовац и заобиходзиц социялни норми тернета. Така ґенерация: „Нет ґенерация” – од вчасного дзе- и огранїченя цо резултує зоз уж описанима справованями. цинства хаснує интернет, а окреме у адолесценциї кед у про- Пошлїдки озбильни. Окрем краткотирвацих (кед нпр. дзецко секу пол свойого шлєбодного часу препровадзує на мрежи. нє сце пойсц до школи) насилство може мац и длугорочни поИнтернет дава числени можлївосци за ученє и власни ро- шлїдки котри дїйствую як на менталне здравє, так и на физичзвой, алє тиж ноши за собу потенциялни ризики. Єден од та- не, дзе жертва траци самодовириє, постава осамена, а потим ких ризикох и насилство на интернету. Насилства було вше, пада и до депресиї, док найчежши пошлїдок – суицидалносц. медзитим, воно у 21. вику достало нову, далєко аґресивнєй- О тим яке опасне место интернет може буц за младих, нє трешу димензию. Чом? ба едуковац лєм дзеци, алє и одроснутих – родичох и наставИнтернет насилство, котре онлайн доступне у каждей хвиль- нїкох. Родичи ше часто чувствую мирно и спокойно док им ки, постало вельки проблем у сучасним дружтве. Жиєме у дзеци дома шедза за рахункаром, нєсвидоми же можебуц у чаше кед млади знаю вельо вецей од одроснутих о интерне- истей хвильки праве их дзецко жертва насилства, и же таке ту, алє су источасно вельо менєй свидоми о шицких ризикох насилство єднак озбильне як и гоч хторе друге. Родитель мухтори вон приноши. ши буц перша особа котрому дзецко сообщи свойо проблеЧи така файта насилства, з оглядом же є нє физичного харак- ми, и праве прето ше муша образовац и постац свидоми шицтеру, наисце таки проблем? Гей. Шлєбодно можеме повесц ких бокох котри интернет принєсол зоз собу кед вошол до їх же и векши. Од класичного насилства, диґиталне насилство обисца и живота дзецка. Школи тиж маю важну превентивну ше розликує лєм по способе на котри ше насилна интеракция и образовну улогу. Можу дїйствовац на тото же би дзеци роодвива, алє нє и по файти чкоди котру спричинює. Прейґ ди- зумели чкодлїви пошлїдки шицких файтох насилства, же би ґиталних средствох насилнїки можу жертвом приступиц у го нє практиковали анї у рамикох, анї звонка школских мубуло котри час, з було котрого места, и на тот способ жертва рох. Окрем того, найважнєйша улога школи и цалого друможе постац стаємна мета виктимизациї. Нєможлїве контро- жтва (врацам ше на початок) медийне образованє котрому ловац число особох котри уключени до насилних инциден- циль научиц младих же би сами препознали шицки опаснотох, а информациї котри ше раз пласую на интернет, можу ше сци на интернету, як най реаґую и одбраня себе и других од тирвацо зачувац. Попри того шицкого, надпатранє одросну- шицких неґативних бокох найсучаснєйших медийох. тих особох зведзене на минимум, а публика котра ше припа- На концу бим заключела же насилнїкох вше було и будзе. тра на насилство прейґ интернета, вельо ширша од тей у Интернет им лєм принєсол нову платформу дїйствованя. Нашколским дворе, або оддзелєню. силство нє можеме викоренїц, алє го нє шмеме толеровац. Нє Хто насилнїки, а хто жертви? шме ше го прециховац, оправдовац, треба бешедовац о нїм Хлапци и дзивчата подєднак загрожени з онлайн насил- явно, едуковац, у першим шоре себе, потим одроснутих, и на ством, алє су тиж и єдни и други у єднакей мири аґресоре. концу, алє и найважнєйше – младих. Так ше розвива проакПри такому насилству их барз чежко препознац, бо ше часто тивне одношенє ґу информацийно-технолоґийним иновацийскриваю за другима алиясами. За жертви вибераю особи з ко- ом, бо вони нєминовно наша терашньосц и будучносц наитрима лєгко манипуловац, або цалком напроцив – тих котри ходзацих ґенерацийох.■ превозиходза самих насилнїкох по интелиґенциї и способноСтановиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє сцох. Нажаль, диґитални насилнїки часто нє свидоми своїх вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово” поступкох, праве прето же нє видза яки боль наноша своїм

Пише: Марина ДУДАШ, мастер педаґоґиї

2 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

УВОДНЇК

ЗМИСТ

Пише: Иван САБА ДОШ, главни одвичательни редактор

■ Тижньовнїк 6–7. Значенє Фондациї за руски маєток

■ Нашо места 8–9. Права пациєнтох у Општини Вербас

■ Економия 12–13. Яка була заградкарска сезона у Дюрдьове

■ Духовни живот 17. Обновени три керестурски крижи

■ Култура и просвита 20–21. Отримани 15. Руски фестивал сценских формох „Дюра Папгаргаї”

■ Мозаїк 24–25. Ваня Хома, бокс як спорт и авантура

■ Людзе, роки, живот 30–31. Як (нє) скапал (XXIV)

рокенрол

■ Информатор

32–35. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 38–39. Закончена змагательна сезона Спортских бавискох „Яша Баков” На насловним боку: Монодрама „Под образом” Владимира Кочиша Авторка: Вероника Вуячич

ПОГЛЯД ПРЕЗ РУСКУ ПРИЗМУ Можебуц нє найлєпша нагода у тим, дораз уж предшветочним чаше отверац озбильни теми, алє можебуц лєпше попонагляц, як правиц ше мудри кед уж позно. Нєдавно члени Роботного цела за младих нашого Националного совиту представели свою роботу и вообще концепт меншинскей културней автономиї школяром руских оддзелєньох керестурскей Ґимназиї. Чежко задумац идеалнєйшу комбинацию – и актере и публика будучносц нашей заєднїци. Ґу тому, матуранти уж нарок здобуду законске право гласац на виберанкох за нове зволанє Совиту. Дахто, хто на нашо „руски ствари” патри виключно лєм през „руску призму” подумал би же то лєм протоколарни, пригодни сход, баржей пре форму як цо є наисце потребни. А наисце ше указало, и то нє першираз, же є сущно потребни, бо ґимназиялци пред нїм нєбарз знали о спомнутих темох. Пред тим як дахто такой пресудзи же „младши ґенерациї нє дзбаю за свойо”, ситуация подобна и у общей рускей популациї, без огляду на возрост, лєбо дзе дахто жиє. Нє гварим то напамнят, алє ше можем поволац на анкету пред остатнїма меншинскима виберанками, кед нашо читателє оценьовали дотедишнї Национални совит. Гоч то през спомнуту „руску призму” випатра иншак, еґзистенциялни и животни питаня просековому Руснакови/Рускинї, дзе епитет „просекови” треба спатрац виключно у статистичним значеню, а нїяк як вредносни лєбо знєважуюци суд, вельо висше на лїстини приоритетох од тих националних и народних. То треба розумиц и прилапиц, алє виключно як початну точку, а нє як конєчни стан. З другима словами, пробовац го меняц. Насампредз так, же розбиєме узвичаєни стереотип же ше руснацтво дотика лєм уского круга „поволаних”, алє же є заєднїцка ствар шицких, кельо нас єст. Без того, анї єдна афирмативна акция нє може мац богзна яки резултат. А уж нарок, пред нами велька така акция – мотивованє младих припаднїкох рускей заєднїци же би ше уписали до Окремного виберацкого списку пред спомнутима нa виберанками за нове зволанє Националного совиту. „Руске слово”, як и кажди раз потераз, будзе єй часц.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: одвичательни редакторe Борис Варґа * редакторе/ки рубрикох – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса, Ясмина Дюранїн, Ана Маркович * новинарке/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Сандра Саламун, Златко Колєсар, Марина Джуджар * язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * технїчна редакторка – Люпка Цвеїч * редакторки фото и компютерского обробку – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 1 6 0 - 0 0 5 0 8 7 0 0 2 4 9 9 9 - 5 3 * Р у ко п и с и ш е н є в р а ц а * Д ру ку є Д ру ка р н я ” M a x i m a g r a f ” П е т р о ва р а д и н * E-mail: redakcija@ruskeslovo.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Директорка МАРТИЦА ТАМАШ *** Главни одвичательни редактор ИВАН САБАДОШ

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК

АКЦИЙНИ ПЛАН НЄ ИДЕАЛНИ, АЛЄ ЗА ДОВОЛЮЮЦИ У Палати Сербиї у Беоґрадзе пондзелок представени Пияти звит о запровадзованю Акцийного плану за витворйованє правох националних меншинох котри ше одноши на период трецого кварталу у тим року Акцийни план о витворйованю правох националних меншинох и його подполна имплементация запланована з Поглавйом 23 у поступку приключованя Републики Сербиї до Европскей униї. На представянє нарису Пиятого звиту були поволани представнїки националних совитох, компетентних министерствох и шицки заинтересовани з цивилного сектора. У мено Националного совиту Руснацох присуствовали предсидатель Вивершного одбору Желько Ковач и секретар Таня Арва Планчак. На єдней од скорейших схадзкох Координацийох националних совитох догварене же скорей як урядово представя звити, национални совити достаню нариси Звиту, же би благочасово могли розпатриц и поднєсц зауваги и пригварки на ньго.

– Акцийни план, нє идеални, алє є початна точка тих и подобних активносцох, та є цалком задоволююци. Ми нє подношели пригварки, праве

котрих реализовани 106, цо нам гутори же удатносц плану 89 одсто. Национални совити националних меншинох участвую лєм у 26 активносцох. Национални совит Руснацох єден з поряднєйших у писаню звитох о запровадзованю Акцийного плану, так потераз вше у предвидзеним чаше написали кажди звит, цо нє так зоз другима националнима совитами.

– Звити пишеме порядно, а такей пракси ше притримую лєм ище три, штири национални совити. Єст национални совити котри абсолутно бойкотую Акцийни план, а попри тим єст и тих котри отворено робя на його обструкциї, та нє витворюю свою часц роботи, з оправданьом же є нє задоволююци. Єст велїх учашнїкох котри свойо звити пишу часточно – гварел Желько Ковач. Новосц у тим Пиятим звиту же робене на уключованю припаднїкох националних меншинох до орґанизациї и реалней пропорцийней заступеносци медзи занятима у Министерстве нукашнїх роботох. ДИРЕКТОРКА ХВАЛЇ, НАЦИОНАЛНИ Асоция полициї у рамикох свойого СОВИТИ КРИТИКУЮ Акцийного плану за – Акцийни план похвалєла и о. д. директора Кан- обезпечованє робоцелариї за людски и меншински права Сузана Пау- ти витворює и Акнович, котра наглашела значносц иснованя Акций- цийни план за уклюного плану, а з тим и його применьованє. Же би чованє припаднїкох пришло до вельких пременкох котри заплановани националних мену нїм потребни час. Видно напредованє, у даєдних шинох до службох обласцох вецей, у других менєй, алє национални со- безпечносци.

– Конкретно медвити праве тоти котри треба же би критиковали и писали звити о реалним стану. Наявена и ревизия зи занятима у поли-

циї єст барз мало припаднїкох националних меншинох. Тоти активноси, насампредз, були плановани за уключованє припаднїкох ромскей националней меншини до службох безпечносци, алє нєодлуга є преширени, цо би требало олєгчац уключованє припаднїкох шицких националних меншинох – наглашел Ковач. М. Джуджар

Акцийного плану, з чим би мали буц реґуловани прекрочени термини, та и ревизия самих активносцох – наглашела Таня Арва Планчак.

прето же зме релативно задовольни зоз звитом и применьованьом Акцийного плану, цо велька ствар, бо дотераз нє було анї тото – наглашела Таня Арва Планчак. Патраци на потерашнї звити, спомедзи запланованих 115 активносцох у 11 обласцох з Акцийного плану з

4 РУСКЕ СЛОВО

ЯВНИ КОНСУЛТАЦИЇ О ЗАКОНУ

ПРЕДКЛАДИ МЕНШИНОХ Явни консултациї о роботним тексту Нарису закона о вименкох и доплнєньох Закона о националних совитох националних меншинох концом новембра отримани у просторийох Скупштини АП Войводини у Новим Садзе

Н

а консултацийох у мено Националного совиту Руснацох була секретар Таня Арва Планчак, котра гвари же найвецей бешедоване о тим цо у вименкох и доплнєньох того Закона нє одвитує националним совитом (НС), бо до Нарису вошло мало того цо меншини вимагали. Подношитель того Закона Министерство державней управи и локалней самоуправи, а НС мали Фото: АПВ

ПРЕДСТАВЕНИ ПИЯТИ ЗВИТ О ЗАПРОВАДЗОВАНЮ АП

пейц представнїкох у роботней ґрупи за його виробок, Координация писмово дала предклади и ище кажди Совит окреме мал можлївосц послац свойо. Аж и писмово предкладаня котри послал Покраїнски секретарият за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци нє вошли до того Нарису. Секретар Националного совиту Руснацох гвари же у тим роботним тексту вименкох и дополнєньох знова нє дефиноване правне положенє НС. Совити нє державни орґани, Републични завод за статистику их водзи як окремну катеґорию, алє шифра дїялносци им як здруженьох гражданох. НС нє цивилни сектор и прето маю проблеми у каждодньовим функционованю. Критиковани и караюци одредби, котри предвидзени лєм за НС, док локална самоуправа и Република нє зноша одвичательносц за нє сполньованє своїх обовязкох. Слово о карох за потупенє од пейц до 50 тисячи динари. Кари предвидзени и кед 8. ДЕЦЕMБEР 2017.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

О НАЦИОНАЛНИХ СОВИТОХ

ИЩЕ ВШЕ НЄ ПРИЛАПЕНИ ше записнїк зоз схадзки, шицки одлуки и акти, у року од 15 дньох нє обяви двоязично на сайту НС, або нє пошлє Министерству державней управи и на орґан на котри ше одлуки одноша (локална самоуправа, або Покраїна). На тото реаґовали и представнїки Покраїни, спозорели же преклад по сербски вимага вецей часу и додатну роботу. Проблем и процедуралней природи, бо ше Записнїк вше прилапює на шлїдуюцей схадзки НС. Зоз тим ше фактично женє НС же би плацели кари, прето же нє маю условия сполньовац свойо законски обовязки. У вименкох и доплнєньох єст контрадикторни члени. Поведзме, член НС нє може буц и член орґанох политичней странки. Алє у часци истого закону котри ше одноши на виберанки, пише же политични странки националних меншинох на виберанкох можу кандидовац свойо лїстини. У роботним Нарису було вименки котри були похвалєни. Поведзме, по питаню зраженя интересох предвидзене же член НС нє може буц функционер, поставена особа, або руководитель у державней управи, покраїнским орґану управи и орґану єдинки локелней самоуправи, та кед превежнє тоту функцию, такой му по сили закону престава мандат у НС. У обласци високого образованя тиж добре оценєне же у установох дзе снователь Република, НС одредзує представнїка котри участвує у роботи Националного совиту за високе образованє у питаньох котри ше одноша на наставу на язикох меншинох. Тиж добре оценєте же би ше вименки у окремним виберанковим списку (за меншини) окончовало по службовей длужносци, по углядзе на общи виберанкови список. Було и предклади же би ше огранїчело упис до виберанкового списку пол рока пред виберанками. Насампредз, пре абсурну праксу. Поведзме, греческа национална заєднїца по попису ма 700 особи, а у окремним виберанковим списку уписане – 1 400. Общи упечаток же национални совити националних меншинох углавном нє задовольни зоз тим Нарисом вименкох и дополнєньох, гвари секретар Таня Арва Планчак. Оценєне же ше зменшує досцигнути уровень правох, бо скорей НС „предкладал” розподзельованє средствох по конкурсох, а тераз лєм „дава думанє”. Нєлоґичносци було и скорей, алє место же би ше кориґовало у интересу меншинох и авторитета НС, шицко тераз спущене за „ґарадичу менєй”. Попри Нового Саду, явни консултациї о Нарису до конца рока плановани ище у Новим Пазару, Буяновцу, Петровцу на Млави, Суботици и у Беоґрадзе. Заключеня зоз нїх нє маю обовязуюци характер, понеже ше, кед слово о вименкох и дополнєньох на одредзени закон, вец нє применює метод „явней розправи”, чийо предклади би подношитель требал уважиц.■ Б. Варґа

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РОБОТНЕ ЦЕЛО ЗА МЛА ДЕЖ НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ РУСНАЦОХ

МЛАДИ ПОВЯЗУЮ ВИБЕРАНКИ ЗА СОВИТ ЗОЗ ДЕРЖАВНИМА Представнїки Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох Ясна Медєши, Яким Винаї и Иван Канюх отримали интерактивну презентацию своєй роботи у рамикох Националного совиту за школярох руских оддзелєньох Ґимназиї од першей по штварту класу Пре зентация орґанизована, насампредз, за младих котри ище нє упознати, або мало знаю о функционованю Националного совиту Руснацох, його орґанизациї и улоги у рускей заєднїци, а шицко з цильом освидомйованя младих о тей теми.

– Идея за презентацию иснує уж длугши час, а то и пракса Роботного цела за младеж, так же то нє перша. Кед сом була школярка першей класи ґимназиї и я присуствовала такей презентациї, котра ме зацикавела, та сом ше так и уключела до подобних дружтвених активносцох – толкує Ясна Медєши, школярка штвартей класи керестурскей Ґимназиї. Виберанки за нове зволанє Националного совиту Руснацох, нє маю вязи з политичнима виберанками на державним уровню, алє важно ше уписац до окремного виберацкого списку.

– Тото цо и на тим преподаваню було обачлїве, то же векшина чула за Национални совит, алє нє шицки знаю цо точно його робота и компетенциї. Окреме кед питанє о виберанкох, такой шицки автоматски траца интересованє и поровную виберанки за Совит и дер-

жавни виберанки, думаюци же то ма директней вязи зоз державну политику. Тиж думам же треба частейше информовац младих о тим же маю право и обовязку уписац ше до окремного виберанкового списку же би и вони директно могли участвовац и виберац тих котри буду робиц и у їх интересу – визначел Яким Винаї. Робота, активносц и самостойносц Роботного цела за младеж у рамикох Националного совиту Руснацох препозната як добра пракса и з боку орґанизациї „Юком” и представнїци мисиї ОЕБС-у Милици Родич, котра нащивела Национални совит у юнию того року.

– Потолковали зме же Роботне цело за младеж основане праве за нїх – за руску младеж, та же прейґ проєктох потримуєме їх рижни идеї за културни активносци. Одшмелєли зме школярох же би писали проєкти, указали зме РОБОТНЯ ИНТЕРЕСАНТНА як випатраю формулари, и як би требал випатрац гоШКОЛЯРОМ тови проєкт – гварел Иван – По законченей презентациї парняки Канюх, та додал же у руми гварели же им було интересантно, скей заєднїци нє лєм млаже аж тераз знаю цо то Национални со- ди, алє и старши слабо вит и чому вон служи. Зацикавела их упознати зоз роботу Нациможлївосц финансованя їх креативних оналного совиту, його одкултурних идейох по проєктох з боку борами и роботнима целаРоботного цела за младеж, а ми обецали ми, чому би требало пои помоц коло писаня истих – гвари швециц вецей уваги. Ясна Медєши. М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ФОРМОВАНЄ РУСКЕЙ ФОНДАЦИЇ

ЖЕ БИЗМЕ НЄ ПРЕШЛИ ЯК ЗОЗ САМОДОПРИНОСОМ

Фото: В. В.

Пише: Борис ВАРҐА

Хижа у Матици сербскей число 15, у Новим Садзе редсидатель Националного совиту РуПочатком новембра Национални совит Руснацох єдногласно снацох Славко Рац гвапо тримал снованє Фондациї зоз роботну назву „Рутенорум”, ри же исную даскельо практични причини, алє котрей циль старац ше о руским маєтку як цо то нєрухомосци, и обаваня прецо ше прилеґати, вредни предмети и подобне, нєсло одлуку за снованє хтори и правно буду власносц Руснацох тей Фондациї. НасамЗавод за културу войводянских Руснацох у тей хвильки предз, статус нацоналних совитох ище вше нє дефиновапод квартельош на адреси Футожска число 2, у Новим Садни – „анї су нє ґрупа гражданох, а нї державни орґан”. зе, у квартелю котрому власнїк НВУ „Руске слово”. Пре ви– Обаваме ше же єдного дня держава найдзе други способ со ки подквартельошки трошки у будинку „Дневник” на Буорґанизованя националних заєднїцох и шицок маєток за колевару ошлєбодзеня 81, у Новим Садзе, дзе ше тераз находтри ше кажди динар одрекаме же би ше здобуло – закончи у зи НВУ „Руске слово”, у плану же би ше новинско-видаватерукох держави. Подобна була ситуация зоз самодоприноса- льну установу преселєло до своїх просторийох на Футожскей. ми. Зоз державним законом тото цо було у власносци Ме- За Завод купена часц хижи у Новим Садзе на адреси Матици сних заєднїцох прешло до власносци Општинох, а Месни сербскей число 15, дзе ше вон у доглядни час ма преселїц. заєднїци скоро висцерани як правни субєкти – гвари Рац и Предсидатель Националного совиту Руснацох ше назаключує же Фондация основана и прето же би ше подобне здава же Фондация зажиє и людзе буду мац до нєй поднє случело и зоз маєтком Националного совиту Руснацох. полне довириє. Вон гвари же домерковано виберани людзе и до Управного одбору Фондациї, же би у своїм штредку мали одредзени угляд и авторитет, а котри буду „СВОЙ НА СВОЇМ” дзбац и робиц на хасен рускей заєднїци. Практична причина снованя Фондациї тота же актуални МАДЯРСКЕ ИСКУСТВО закон о националних совитох и о хаснованю буджетских средствох огранїчує же би ше пенєж, котри достати зоз Предсидатель Националного совиту Руснацох Слацко буджетох општинох, Покраїни и Републики, нє потрошело Рац гвари же у формованю рускей Фондация консултовани за купованє нєрухомосцох и маєтку, алє лєм за наменски и Национални совит Мадярох. Поведзме, будинок у котрим програмски активносци. шедзиско Националного совиту Мадярох праве у власноПредсидатель Националного совиту Руснацох гвари же сци їх Фондациї, котру тиж їх Национални совит основал, руска национална заєднїца добре орґанизована и ма поалє вони мали потримовку и з боку мадярскей Влади. треби за своїм маєтком же би ше було – „свой на своїм”. Секретар Националного совиту Руснацох Таня Арва Упатраюци ше на искуства других националних заєднїПланчак гвари же мадярска национална заєднїца мала цох, окреме мадярскей (опать антерфиле Мадярски искуфондациї у Сербиї и скорей формованя националних ства), настала идея жи би и Руснаци мали свою Фондасовитох. Вони маю даскельо фондациї, котри им служа цию, до котрей би могли положиц свой материяни скарб. за рижни намени. Арва Планчак гвари же драгоцини Хто зосце дацо подаровац рускей заєднїци, будзе мац моискуства мадярскей заєднїци, котра дала прикладнїк сновальних документох Националоному совиту Руснажлївосц урядово тото зробиц на правно валидни способ. цох. З искуствох мадярскей заєднїци, лєпше же би Фон– Сцеме докупиц ище другу половку хижи у Матици дация мала цо менєй вязи зоз Националим совитом, посербскей число 15. Пенєж за тото ма намиру дац Влада ведзме при даваню согласносци, думаню снователя, або Войводини, алє нас замодлєли же бизме нашли способ як приношеню финансийних планох и звитох. Тиж ше мото зробиц. Перше мушиме преруциц средства „Рускому же случиц же функционованє Фондациї може буц очеслову” за селєнє, а за тото би Влада Войводини дала зоз жане под час виберанкох за национални совити. чечуцей буджетскей резерви – гвари Рац.

П

6 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

Обчекує ше же би до Фондациї пошвидко бул положени и перши скарб. Фамелия и нашлїднїки руского новинара и публицисти Мирона Жироша виражели жаданє же би його кнїжки и писани документи подаровали рускей заєднїци. Дзепоєдни крочаї уж превжати у вязи преношеня Жирошових материялох зоз Мадярскей до Нового Саду. Рац предпоставя же би и дзепоєдни обєкти могли буц врацени у процесу реституциї, та зато теба преше направиц предусловия же би ше и їх могло преруциц на Фондацию. ИЩЕ РАЗ СХАДЗКА – ПРЕ НАЗВУ Секретар Националного совиту Руснацох Таня Арва Планчак гвари же и попри тим же принєшена одлука о снованю Фондациї, будзе ше мушиц отримац ище єдну схадзку у вязи єй мена, прето же фаховци гваря же потерашню роботну назву „Рутенорум” треба прилагодзиц ґу правилом латинского язика. Секретар Националного совиту Руснацох гвари же ше Фондация снує по Закону о задужбинох и фондацийох, а после усвойованя мена, треба же би ше конститутовало Управни одбор. Треба же би ше прилапело Статут, члени УО спомедзи себе виберу предсидателя Фондациї и меную Управителя. Функция управителя будзе волонтерска, бо за ню нєт окремни средства, алє кед ше их обезпечи, вец Фондация може мац и заняти особи. Зоз реґистрацию у Аґенциї привредних реґистрох, Фондация постава окремна правна особа. У плану же би Национални совит Руснацох преруцел Фондациї часц свойого маєтку – найстаршу руску хижу у Керестуре и часц спомнутей хижи у Матици сербскей 15.

ЦИЛЇ ФОНДАЦИЇ Зоз роботней верзиї Статута Фондациї: – Стварянє условийох за очуванє, пестованє и розвиванє кутури, язика, традициї и вири рускей националней меншини.

– Помоц образовним науковим, културним и уметнїцким установом и дружтвом.

– Унапредзованє явного информованя по руски.

– Потримованє розвою пракси службового хаснованя руского язика и писма.

– Потримованє видавательней дїялносци по руски.

– Потримованє защити и представянє културно-историйного скарбу рускей националней меншини.

– Находзенє спонзорства, донацийох и других финансийних субвенцийох.

– Портримовка отримуюцому реґионалному розвою.

у Новим Садзе, дзе будзе и шедзиско Фондациї.

– Шедзиско будзе у Новим Садзе пре предстояци значни подїї Престолнїцу младих и Престолнїцу култури 2021, же би и Фондация могла достац средства од городу за проєкти... Сама робота и функционованє Фондациї нам Руснацом и Националному совиту нє позната. Можлївосци барз вельки, а з часом ше укаже цо то тото на цо ше Фондация будзе найвецей базовац” – гварела Таня Арва Планчак. По єй словох, у плану же би нєдавно формовани Проєктни тим „Промотер”, цо потримани з боку Националного совиту Руснацох, за Фондацию глєдал конкурси и пи8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

STANOVISKA

Пише: Дюра ВИНАЇ, новинар

ДО ПЕКАРА НА ПОЛ ПИЯТЕЙ Остатнього дня новембра на новосадским футожским пияцу заварта ище єдна пекара до котрей ше на пейц годзин пополадню ходзело куповац стари хлєб, кифли, бурек... на пол цени. Донєдавна популарна пекара „Хлєб”, нє витримала вельку конкуренцию пекарох на малим просторе, и без огляду на смачни продукти и вигодносци котри понукала, мушели ю заврец. Як цо и велї други цо позаверали. У ствари, же би ше вам дацо ушло, и то лєм цо преостало, мушели сце стац у шоре уж од пол пиятей. Нє могли сце виберац, алє могли сце туньо прейсц. Кед сце сцели дацо конкретне, мушели сце присц рано або дополадня, як на концу, и векшина людзох ходзи куповац. Подцаг о гуманосци – же би шицки людзе були сити, и економиї – же випродуковане найважнєйше цо скорей предац и обрациц пенєж, та и на пол цени, и вицагнуц яки-таки хасен, нє дал обчековани резултати. З початку випатрало же будзе добре за шицких, купци ше однїмали, була то и добра безплатна реклама, власнїки гуторели же ше обток нє зменшує, и – нїч нє руцаю. По закону, печиво порихтане и випечене того дня, мушело би ше и предац исти дзень. Ютредзень на штелажох би требало стац шицко нове. Озда прето и пекари котри робя 24-годзини анї нє предаваю хлєб на пол цени. Вони рихтаю, односно допекаю нови, и нови, продукти. Односно, вони предаваю стари хлєб и печиво на мехи, а єден кошта двасто динари. Интересантне же у нїм, наисце шицко черстве. У тих шорох на пол пиятей найчастейше стали тоти на цо их нагнала нужда и тоти цо слухали нутриционистох же би хлєб, у ствари, анї нє требало єсц швижи; менєй тоти котри учели о шпорованю, нєрозруцованю, рационалному трошеню... же кед хлєб спаднє на жем мушице го дзвигнуц и побочкац, и поєсц. Нє шицки пекари котри предавали стари хлєб заварти, алє векшина свойо продукти вецей нє предава на пол цени. Лєбо рационалнєйше планую свою продукцию, лєбо хто зна... Од шицкого остал символ „на пол пиятей до пекари” и здогадованя. Два раз у тижню прабаба вчас ставала печиц хлєб за цале обисце и то було як мала пекара; баба на пол пиятей, перша на шоре, ишла до пекара и огваряла младих як длуго шпя; мой оцец скорей як вибило пейц бежал по хлєб же би у торби за фриштик мал фришки хлєб. vinaji.net Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА ШТИРИ РОКИ ПРИМЕНЬОВАНЯ ЗАКОНA О ПРАВОХ ПАЦИЄНТОХ

ШАЛТЕР БИ ТРЕБАЛ БУЦ „ЗОНА ЛЮБЕЗНОСЦИ”

Пише: Ана МАРКОВИЧ

Першого децембра 2013. року почало ше применьовац Закон о правох пациєнтох, а з нїм предписане же защиту правох пациєнтох обезпечує єдинка локалней самоуправи. Так, локална самоуправа одредзує особу хтора окончує роботи Совитнїка за защиту правох пациєнтох и формує Совит за здравє, а Защиту правох осиґураней особи обезпечує и орґанизация здравственого осиґураня у хторей тота особа здравствено осиґурана

З

Милович и додала же ше пациєнти ґу оз тим Законом ше ушорюю права паСовитнїкови можу обрациц з подношециєнтох з нагоди хаснованя здравственьом усменей пригварки на записнїк, ней защити, способ витворйованя и споабо писаней пригварки, або особнє, соб защити тих правох, як и други питаня або на телефон же би достали потребу вязи правох и длужносцох пациєнтох. ни информациї и совити у вязи своїх – Закон предписал же ше пациєнтови правох. ґарантує єднаке право на квалитетну и – Кед слово о обрацаню ґу Совитнїконтинуовану здравствену защиту у соглакови, постоя и даяки огранїченя. Насносци зоз його здравственим станом, приклад, право такволаней активней общеприлапенима фаховима стандардами леґитимациї – т.є. хто може поднєсц и етичнима началами, у найлєпшим интепригварку Совитнїкови. По Закону то ресу пациєнта и з почитованьом його може пациєнт особнє, або його законособних становискох – визначела Совитнїски заступнїк – за дзеци по 18 роки то ца за защиту правох пациєнтох у општини Миряна Милович родичи. То значи же пригварка з боку Вербас и заменїца руководителя Оддзелєня за дружтвени дїялносци Општинскей управи Вер- нєовласценей особи и же совитнїк нє овласцени поступац кед пригварка: шестри за брата, нєвести за швекру, бас Миряна Милович. баби за унукох и подобне. Тоти особи ше можу директно обрациц ґу Министерству здравя – Здравственей ЗАКОН ПРЕДПИСАЛ 19 ПРАВА ПАЦИЄНТОХ инспекциї у Новим Садзе – визначела Милович. Закон о защити правох пациєнтох предписал 19 праНЄ БУЛО ПРИГВАРКИ вох, та медзи иншим право на доступносц здравствеНА РОБОТУ У ПРИВАТНЕЙ ПРАКСИ ней защити, право на информациї, право на превентивни мири, право на квалитет обезпечованя здравУ периодзе од 4 роки, ґу совитнїку ше обрацели ственей услуги, право на безпечносц пациєнта, право на обвисценє, право на шлєбодни вибор, право на дру- 236 евидентовани пациєнти – од того 15 поднєсли ге фахове думанє, право на приватносц и довириє, пра- писани пригварки або записнїкох о усменей пригварво на увид до медицинскей документациї, право на по- ки, а 221 пациєнт ше обрацел за информациї, консулчитованє пациєнтового часу, право на надополнєнє тациї, совити...

– Од 15 писаних пригваркох, єдна ше находи у судчкоди, право на пригварку и друге. Окрем правох, предписани и длужносци пациєнтох, скей розправи, два були основани и одношели ше на а хтори ше одноша на одвичательносц за особне здра- нєможлївосц заказованя специялистичних препатрунвє, одвичательносц ґу другим хасновательом здрав- кох, а други були нєосновани. Потераз нє було приствених услугох, здравствених роботнїкох, односно гварки на роботу у приватней пракси, пригварки було сотруднїкох, як и ґу другим занятим у здравственей на роботу Шпиталю, Дома здравя, даскельо на роботу Апатики, а и далєй ше найвекше число обрацаньох одустанови и приватней пракси.

– Пациєнт длужни же би ше у поступку витворйова- ноши на совит, информацию, консултацию або даяки ня здравственей защити, ґу здравственому роботнїко- проблем хтори ше риши усмено з воланьом одредзеви, односно сотруднїкови, одношел з почитованьом и них службох здравствених установох. Найчастейше уважованьом. Забранєне онєможлївйованє здравстве- пригварки вязани за право на доступносц здравствених роботнїкох под час обезпечованя услуги, а паци- ней защити, право на почитованє пациєнтового часу, єнт длужни и же би благочасово информовал компе- право на квалитет обезпечованя здравственей услуги, тентну здравствену установу о одказованю термина за право на пригварку, право на превентивни мири (вакзаказани препатрунки и медицински поступки, як и о цинация) – визначела Милович и додала же компетенпременки адреси або телефонского числа – визначела ция Совитнїка важи и за пациєнтох з пребувалїщом у

8 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

mesta@ruskeslovo.com

других општинох кед ше найду у ситуациї же хасную здравствени услуги на подручу општини Вербас. ЗАУВАГИ УПЛЇВОВАЛИ НА РИШОВАНЄ ДЗЕПОЄДНИХ ПРОБЛЕМОХ По сновательним акту Общи шпиталь у Вербаше реґионални за 7 општини, ґу нїм ґравитує 230 тисячи жительох, алє як таки є нє препознати у Мрежи здравствених установох у Републики Сербиї, цо як пошлїдок ма „нєдостаточне число дохторох у одношеню на норматив”, и директно уплївує на витворенє правох пациєнтох. Медзитим, праве дзекуюци пригварком, Общи шпиталь достал право прешириц Кадровски план и почало робиц одредзене число нових дохторох.

– Кед слово о Доме здравя „Велько Влахович”, вельки проблем то же норматив за одредзованє числа и структури роботнїкох у здравству число жительох, а нє число лабораторийних анализох або препатрункох, так же зменшанє числа жительох у општини Вербас директно уплївує на зменшанє числа занятих, а Дом здравя нє ма право на нових роботнїкох. То окреме уплївує на роботу амбулантох у населєних местох и досцигнути уровень здравственей защити на хтори жителє звикнути – визначела Милович и додала же на роботу Апатики було мало зауваги, а найчастейше були вязани за предай антибиотикох без рецептох, видаванє лїкох зоз уводзеньом идентитета пациєнтох. Закон о правох пациєнтох предписал и Защитнїка правох осиґуранїкох, роботнїка у Републичним Фонду за здравствене осиґуранє. Розлика у одношеню на Совитнїка за защиту правох пациєнтох у компетенциї – Защитнїк правох осиґуранїкох компетентни за защиту лєм осиґураних особох и лєм за права з обовязаного здравственого осиґураня.

– На концу, хто роби у явней управи и явних службох, чия часц и здравство, треба же би прилапел же ми шицки сервис гражданох и почитованє правох пациєнтох и пестованє партнерского одношеня – то витворйованє людских правох и вредносцох. З другого боку, одношенє пациєнта и здравственей установи двонапрямне, та почитованє правох пациєнтох провадза и обовязки почитованя здравствених роботнїкох з боку пациєнтох, а шалтер то „зона любезносци”. З обидвох бокох тей „зони” согражданє хтори маю достоїнство и людски права, то нє лєм роботнїки у здравству и пациєнти – заключела Миловичова и додала же пациєнти хтори приходза вше маю першенство у одношеню на други роботи хтори Совитнїк окончує у рамикох свойого роботного места.■ 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

НАЦИОНАЛНИ ДЗЕНЬ УКРАЇНИ

ЗБУВАНЯ ВЯЗАНИ ЗА ДЕЦЕМБЕР

Национални дзень України, односно Дзень нєзависносци України, котри ше означує 24. авґуста, того року пре рижни причини, означени вовторок, 6 децембра, у готелу „Краун Плаза” у Беоґрадзе. Домашнї бул амбасадор України у Републики Сербиї Олександр Александрович, а у своєй привитней бешеди медзи иншим гварел: – У децембре, у України, случели ше барз важни збуваня: 1. децембра 1991. року вецей як 85

одсто жительства участвовали на референдуме о Акту за преглашеню нєзависносци України, а вецей як 90 одсто гласали за тот Акт. Друга габа националней свидомосци ше случела концом 2014. року, „Помаранчецова револуция”, тирвала 21 дзень, и приведла до демократских пременкох за вибор предсидателя України. Тиж, 6. децембра 1993. року уведзени и Дзень оружийних моцох України. На означованю Националного дня України присутни були велї визначни госци зоз дружтвеного и политичного живота и дипломатского кору у Сербиї. Дю. В.

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА ДОМ ЗДРАВЯ У ШИДЗЕ ДОСТАЛ НОВУ ДОНАЦИЮ

УНИФОРМИ ЗА ШВИДКУ ПОМОЦ Прешлого тижня Дом здравя у Шидзе достал ище єдну донацию – комплет 30 униформох за Швидку помоц. Тоту донацию обезпечела Инициятива за розвой и сотруднїцтво дзекуюци партнерови АСБ Бавария зоз Нємецкей. Униформи у мено Швидкей помоци приял директор Дома здравя др Крсто Куреш, хтори подзековал даровательом. Тиж так, у мено Швидкей помоци подзековала начальнїца Бояна Ґрунич, хтора гварела же потерашнї униформи уж дослужени, а нови жимски и лєтнї буду на вельки хасен. Ми одраґ Не де ль ко вич у ме но Ини ци я ти ви за ро звой

и сотруд нїц тво, гва рел же тота орґ а ни за ция уж длук ши час запро вад зе ла сотруд нїц тво зоз До-

Нови жимски и лєтнї униформи буду хасновац роботнїком

мом здра вя у Шид зе и же уни форми яки при дати у Шид зе, до ста ла лєм Швид ка помоц у тим ме сце, хто ре уж длуг ши час об тер хо ва ни зоз про бле мом ми ґ ран тох. При даваню донациї присуствова ла и Кристин Мехнерт, менаджерка проєкта у мено АСБ Бавария, надпоминаюци же тота орґанизация на рижни спо соби присутна и реґионє уж 20 роки. Вона гварела же є задовольна же донация буд зе на хасен здравственим роботнїком у Швидкей помоци Дома здравя у Шид зе. Вл. Дї.

УКЛАДАНЯ ДО ТУРИСТИЧНИХ ПОТЕНЦИЯЛОХ НА ФРУШКЕЙ ГОРИ НЄДАЛЄКО ОД ШИДУ

БУДУЮ „ДРАЖКУ ЗДРАВЯ” На вилєциску „Лїповача” на Фрушкей гори, нєдалєко од Шиду, у цеку роботи на вибудови „Дражки здравя”. Слово о проєкту хтори потримало Министерство тарґовини, туризма и телекомуникацийох у Влади Републики Сербиї зоз учасцу локалней самоуправи. Министерство опред зелєло 17 милиони динари вкупно, а за першу фазу три милиони динари. Учасц локалней самоуправи 700 тисячи динари. – „Дражка здравя” почина такой кед ше прид зе на „Лїповачу” (дзе паркинґ) и буд зе полукружна у длужини 3,5 километри. Дражка буд зе широка 2,5 метери и буд зе у напряме Приви-

Дражки за рекреацию, кондицию и здравє

10 РУСКЕ СЛОВО

ней Ґлави. У першей фази ше пороби 600 метери и то 150 метери на початку дражки буду бехатон коцки, а надалєй ше по стави такволани малч. Доокола буду по ставени лавки за шед зенє и канти за одкладанє одруткох – навод зи Кристина Радо савлєвич, директорка Туристичней орґанизациї Шиду, хтора прешлого тижня з новинарами нащивела роботи. По єй словох, кед хвиля дошлєбод зи, роботи першей фази би мали буц закончени за дзешец днї, а роботи би мали буц предлужени на яр. На вилєциску „Лїповача” ше наход за и ре сторан и депаданс хтори тераз приватна власносц, алє су нє у функциї. „Лїповача” дакеди була позната нє лєм у шидскей општини алє и ширше праве по ре сторану дзе ше окрем добрей забави зоз живу музику орґанизовали и свад зби и други подобни сходи. Тиж бул у функциї и депаданс дзе було годно ноцовац. На „Лїповачи” ше наход зи и „трим-дражка” у длужини коло 800 метери, алє потребно уложиц средства до обнови мобилияру хтори ше наход зи на дражки и служи за рекре ацию. З оглядом на тото же нєдалєко и познати манастир Привина Глава, „Лїповача” би могла буц ище нащивенша як потераз. У Туристичней орґанизациї ше наздаваю же приватнїк отвори за ре сторан и депаданс, а туристи би вец могли хасновац „Дражки здравя” и „трим-дражки” и уживац у лєше вельких дубових и лїпових стеблох. Вл. Дї.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

mesta@ruskeslovo.com

У ОПШТИНИ ЖАБЕЛЬ УШОРЕНА ЄДНА ЧАСЦ КАНАЛОХ

МЕНЄЙ ЖЕМИ ОСТАНЄ ПОД ВОДУ Општина Жабель од Покраїнскей влади достала помоц за ушоренє каналскей мрежи одводньованя польопривредней жеми. Значна часц каналу на Врбици у Жаблю вичисцена, з тим же ше роботи предлужи у шлїдуюцим року. Зоз тим би польопривредни поверхносци жеми у жабельским хотаре углавним були сухи и порихтани за обробок. У жабельским хотаре перше вичисцена главна часц за одводньованє водох по каналу до Тиси, бо би без нєй канал нє мал свою функцию.

– Каналска мрежа ше ушорює по етапох, важне же ушорена главна часц мрежи. Тиж так, ремонтована и пумпа у часци Врбица у жабельДюрдьовски Девень остатнїраз чисцени пред пейцома роками ским готаре – гварел Владимир Чонкич, член општинскей ради Општини Жабель задлу- вич гварел же конкурс за тоти средства єден з найзначнєйших конкурох ресорного секретарияту и по обсягу и жени за польопривреду. Пред даскельома мешацами помоцнїк предсидателя по сущносци, и же вон значна мира за унапредзенє поопштини Жабель Радован Планкич бул на уручованю льопривреди и розвою валалох у покраїни. На Конкурсу контрактох о ушореню каналскей мрежи одводньованя подзелєни 920 милиони динари за ушорйованє каналпольопривредней жеми. Од планованих 8,5 милиони ди- ских мрежох у Войводини, од чого у тим зоз 480 милионарох, кельо потребне за ушоренє каналскей мрежи у ни динарами участвовала Покраїнска влада, односно сеопштини, Покраїнска влада обезпечела половку, а другу кретарият, а зоз 440 милиони динарами локални самоуправи. половку општина. Роботи ушорйованя водопривредних обєктох у рамиКонтракт представительом општинох уручели подпредсидатель Покраїнскей влади Дьордє Миличевич и кох каналскей мрежи у Општини Жабель окончує Водопокраїнски секретар за польопривреду, водопривреду и привредне дружтвене подприємство „Шайкашка” з Нолєсарство Вук Радоєвич, котри гварел же слово о проєк- вого Саду, . С. Саламун ту котри вимага континуовани приступ. Теди Миличе-

У УЛЇЦИ ОШЛЄБОДЗЕНЯ У КОЦУРЕ

ЯРОК БУДЗЕ РОВНИ ЗОЗ ДРАГУ У Коцуре прешлого штвартку почали загартовац глїбокио ярок у улїци Ошлєбодзеня на поцагу од круцини ґу беґелю. Месна заєднїца уж длугши час апелує и вимага средства же би ше тот ярок, понеже є при самей драги, пре безпечносц шицких котри преходза коло нього, цалком загарлo. Роботи окончує Водопривредне здруженє „Бачка” зоз Вербасу. Ярок ше вичисци, преглїби на потребну глїбину, положи ше циви за одвод и загарнє ше го у ровнї зоз калдерму. Роботи буду тирвац коло 15 днї. Средства за роботу, на инциятиву коцурскей Месней заєднїци обезпечело Водопривредне здруженє „Бачка” прейґ конкурса Покраїнского секретарияту за водопривреду и лєсарство, та другу часц дала Општина Вербас. Циви за одвод у длужини од 60 метери Месна заєднїца достала од Каритасу. Зл. К.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ПРОДУКЦИЯ ЖЕЛЄНЯВИ У ДЮРДЬОВЕ

ОСЛУХУЮ ПОТРЕБИ КУПЦОХ

Пише: Сандра САЛАМУН

Фамелиї котри жию на валалє маю вибор чи буду, або нє буду продуковац желєняву и квеце у загради, або заградки. Даєднї з нїх пойду купиц до предавальнї цо им треба, а даєдним нє досц анї цала заграда. Горнякова и Михайловскова фамелия з Дюрдьова максимално хасную свойо капацитети. Продукти предаваю з дому, на пияцу и околних местох. Єдни ше з продукцию баржей опарли на пресаду, а други на плоди и преробок

Г

орнякова фамелия Люба и Мирослав, зоз синами Янком и Звонком зоз Дюрдьова, пресаду квеца и желеняви маю од 1980. року. Як ше синове поженєли так ше їх супруги, Цвета и Любица, та и дзеци, уключели до фамелийней роботи котра вимага вецей руки у роботи. Попри пресади, котри маю вецей сорти целеру, келераби, огурки, динї, ґереґи, бундави, бразилуку, вашильцу, белавей и червеней парадичи, седем сорти паприґи и ище вельо того, предаваю и желєняву. Так и тей єшенї на пияцу у Дюрдьове и вецей околних местох пласовали свой карфиол и капусту. Нє обаваю ше продуковац тото цо купци глєдаю, ослухую тарґовище и виглєдую цо актуалне. Вєдно ше радза и планую, та кажди член фамелиї активни. КАЖДЕ РОБИ ТОТО ЦО МОЖЕ – Кажде роби тото цо може. Я вше предавам на пияцу, бо то физично лєгчейша робота, та и зоз тим доприношим. Тарґовище ше муши ослуховац, бо є пременлїве и нє мож ше опрец лєм на єдну сорту желєняви, а окреме обчековац же ше план витвори – гварела Люба Горняк. Так ше им указало зоз пресаду капусти. Садзели ю на три заводи и на розлични места, алє нє зишла як плановали. Максимално хасную вигодносц валала, та окрем у своїх, желєняву тримаю и у закупених заградох, як и на

12 РУСКЕ СЛОВО

УЛОЖЕНЕ ШЕ НЄ МУШИ ВРАЦИЦ Продукованє желєняви вимага роботу од фебруара, та по вчасну жиму. У тей файти роботи єст вецей ризики, а два окремни то укладанє и, тарґовище. Укладац ше муши, алє ше уложене нє муши врациц. Тарґовище нєорґанизоване, нєсиґурне и материялно ослабене. У тим шицким ше анї нє рахує уложену роботу.

полю. Дакеди мали и статку, крави, буяци и швинї, алє з часом як вше вецей почали предавац по пияцох, нє могли настарчиц, та их вецей нє тримаю.

– Таки часи – або ше продукує и карми на велько, або нїч. Лєм же чловек нє шме буц песимиста, муши роздумовац позитивно и полюбиц тото цо роби, бо ше без того робота нє сце удац – потолковала Люба Горняк. Трицецрочну традицию продукциї паприґи претаргли пред пейцома роками, бо ю нє мали кому предац, гоч ю порядно виношели на пияц у валалє и у околних местох. Иста приповедка и з бостаном, кромплями, та и гращком. Гваря же ґаранциї нєт нїзач, та анї за сиґурни одкуп, а ище менєй за заробок. Пресаду желєняви у тим року досц попредали, та ше єй видзи же ше валалчанє ище вше опараю на свою домашню продукцию.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ekonomija@ruskeslovo.com

– Желєнява старцела свою вредносц, та є туньша, алє даремно кед куповна моц слаба. Ридко мож видзиц жеше з пияцу ноши полни кошари сезонскей желєняви, або овоци. Дакеди продукция на валалє була розвитша. Прето, важне же би ше пенєж обрацало, алє и же би ровномирнєйше бул розпоредзени у жительству, односно при купцох. Алє у нас нє так – заключела Люба. Прешлого тижня єй фамелия одвезла швижу капустудо Беоґраду, дзе маю порядних купцох, а буду ю ище резац и предавац и як квашену у валалє и околних местох. ДВОР ПОЛНИ З КВЕЦОМ Люба Горнякова пресади за квеце хова на мало, алє з вельку любову и за три обисца, та ше вше уда кед ше даєдно винєше и на пияц. Заградка єй вше полна з рижнофарбовим квецем стародавних сортох, та ше ту мишаю пахи вецей як трицец квиткох котри квитню од вчасней яри по позну єшень. Ту мож видзиц рижни, та и призабути квеца, як цо заяцово уха, марунка, пшички, марияйова слиза, лелия, юдово динари и други. Гвари же кед ше на час пойдзе до нєй, дзечнє пририхта гевту пресаду и квеце котре вам ше найвецей пачи у єй заградки. НА ВАЛАЛЄ, А ДУТЯН ЖЕЛЄНЯВИ

Меланка Михайловски у дутяну предава и свойо продукти

– Квалитет найважнєйши, прето вибераме добре нашенє. Важне мац знаня и познац желєняву и овоц, и цо єй одвитує, а цо нє. Кед ше ю добре третує, вона да и добри плод – гварела Меланка Михайловски. У пластенїку маю пресаду желєняви, а маю и пресаду пауловниї. Окрем желєняви продукую и рижни овоци: грушки, яблука, кайси, вишнї, малини, грозно, шлївки, купини, бишалми, та и лїсковци, орехи, лимун и ґоджи, бобки котри на Тибету волаю „ключ вичней младосци” и друге.

– Видзи ми ше же ше загради уж двацец роки, вше менєй обрабя. Жени углавим ходза на роботу, та нє маю тельо часу пририхтац жимнїцу. Часто нам наручую парадичанку, квашну капусту и печену паприґу – потвердзела Меланка.

Дакеди нє могло задумац же на валалє, як цо Дюрдьов, будзе добре тарґовац дутян желєняви. Дакеди, кажде обисце обрабяло заграду, а остатнї вецей як дзешец роки швижу желєнаву мож купиц кажди дзень у специялизованих дутянох котри у Люба Горняк при своєй капусти, а ХАСНОВАЦ ШИЦКИ хова и пресаду желєянви и квеца експанизиї и у валалох. КАПАЦИТЕТИ Михайловскова фамелия, Меланка и Дюра, од 1983. року ховаю вецей сорти желєняви у заГорняково и Михайловсково хасную шицки свойо каградох и на полю. Дюра бул заняти, та роботу найвецей па цитети, двор, заграду и польо, та самонашеньки єст на водзела Меланка, котрей помагали синове Дарко, Златко ве цей боки. Так Михайловсковим того року у дворе меди Иван. зи бе то ном виросла парадича котра ше розконарела на Швидко звекшовали число пластенїкох и поверхносц ко ло шти ри квадратни метери. за обробок, а остатнї даскельо роки робя кельо вони двоЗ нєй на оберали коло осемдзешат кили, а було би ище йо и з помоцу наймладшого сина Ивана можу поробиц. Пред трома роками продукти почали предавац з дому, а тельо кед би их нє поджубали кури. Дакеди предавали и нєдавно отворели дутян желєняви и овоцох у котрим ушорени и обрани заяци, качки, пульки, а вельо раз виуглавним предаваю свойо продукти и преробки, печену ношели и домашнї преробки зоз швиньского меса. Пропаприґу, айвар, парадичанку, маджун, квашену капусту, дукую тото за цо маю условия, а тарґовище глєда. Того року пре моцне припеканє слунка желєняви и домашнї резанки и други домашнї продукти, як и рижни ово цом була потребна защита, та защитну мрежи постасорти пресадох. ве ли и над пластенїками, залївали их зоз залївну систеНа тоту идею пришли пре потреби, дзецом требало пому, а же би птици нє джубали овоц и желєняву, до заграмогнуц чувац унуки, та Меланка нашла таке ришенє и попачело ше єй же у исти час може окончовац вецей ро- ди на вецей места положели компютерски цд, же би виботи. Пред тим як отворели дутян Меланка роками сво- шели, и з преламованьом шветлосци одбивали напасни йо продукти виношела на пияц на Детелинари у Новим животинї. Наприклад, того року нє мали чкоди од шпаСадзе, дзе ище вше по потреби своєй муштериї одноши кох котри, зна ше, швидко поджубу цале древо вишнї, або черешнї.■ продукти.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РУСКЕ СЛОВО 13

ЕКОНОМИЯ У ВЕРБАСКИМ ХОТАРЕ

ПРЕПОРУЧЕНИ ЕКОНОМСКИ ОПРАВДАНИ МИРИ На подручу Реґионалного центру Веррох од польских глодарох. Тераз би бас, єшеньски сцернянково житарки ше требало зоперац польских мишох, однаходза у фенофазох од трох лїсцох, та носно з часу на час обиходзиц шаца, а по розвити штири секундарни стебла. З так и овоцнїки и розсаднїки, бо и вони визуалним препатрунком на вецей локаоблюбена мета польским глодаром. литетох на шацох єшеньского ярцу, реґЗоз свойого боку, фахови сотруднїк у иструє ше симптоми мрежастей ардзи, польодїлстве у Польопривредней фана коло 5 по 20 одсто рошлїнох, зависно ховей служби Вербас дипломовани од терминох шаца. инжинєр польопривреди Ґоран КоприЯк дознаваме од координаторки Проґвица гварел же на подручу Служби Весна Дурутович нозно-информативней служби Реґионалмаю шаца на оглядним полю у Змаєве ного центру Вербас Весни Дурутович, и ту ше окончує огляди за шицки натоти симптоми нормални кед култури шеньски хижи. пошати у оптималних терминох, алє з – Окончуєме демонстрацийни, сортпериодом жимней хвилї, тота инфекция ни и микроогляди, а мали зме цукрову ше зопарла. Док таки условия, вона у пецвиклу, сою, жито, слунечнїк и кукуриодзе стаґнациї, так же ше ту нє препорицу. Жито як перша култура хтору ручує нїяки мири, бо нєт финансийне ше знїма, з оглядом же є прешлого рооправданє. ку позно зашата, у новембру, дала ре– З периодом нїзких температурох, лативно добри резултати. Мали зме става период инфекциї, а ми континуовапросеково коло 7,5 тони по гектаре, цо но визуално препатраме раз тижньово добре. Нажаль, после того наступел Ґоран Копривица на даскельо ключних локалитетох. Кед сушни период цо найвецей уплївоваше утвердзи епидемийни праги, вец ше ло на сою и на кукурицу, алє и на цуокончує третмани, а то аж на яр – визначела Весна Дуруто- крову цвиклу – наглашел Копривица. вич и додала же кед слово о житу, з визуалним препатрунПо його словох, соя подруцела, так же мали коло 1,5 током локалитетох, утвердзени симптоми шивей ардзи, на ну по гектаре, а прешлого року просек бул 4,5 тони. Понемалим проценту рошлїнох, и тоти симптоми сконцентрова- же влонї нє було анї залихи жимскей влаги, суша вчас пони на прижемней часци стебла, на споднїх лїсцох. чала, та то упплївовало и на випатрунок шацох и на уро– Потераз ше нїяки мири защити нє препоручує, алє жай. Кукурица на предшацу цвикли була подла, урожай копредлужуєме провадзиц. Кед слово о олєйовим репченю, ло 4 тони по гектаре, цо барз мало у одношеню на прешли утвердзене лєценє дзепоєдних ушох, лїсцових ушох, як и рок кед мали и по 12 тони по гектаре. блихових травох, бо новембер бул цепли, медзитим криКукурица на предшацу сої була лєпша, коло 7 тони. Цутични праги були барз мали же би загрожели шаце хторе крова цвикла тиж подруцела, було коло 40 тони по гектаре, було у добрей кондициї. Так же ше ту мири защити тиж нє а нє було би нїяк добре кед би ше таки рок повторел. Та аж препоручовало, а водзиме рахунку же би шицки мири хто- и там дзе єст системи за наводньованє, урожай нє бул вельо ри препоручиме були економски оправдани, нє по кажду лєпши у одношеню на сухе польодїлство. Слунечнїк того цену – гварела Дурутович. року бул добри, було коло 4 тони по гектаре, цо за таки рок Вона совитовала же би польопривредни продукователє фантастичне, бо вон лєпше подноши сушу. препатрели шаца сцернянкових житаркох кед слово о дзиА. Маркович

ТУРИСТИЧНА ОРҐАНИЗАЦИЯ ОПШТИНИ ВЕРБАС

ПОТЕНЦИЯЛИ ОПШТИНИ ПРЕДСТАВЕНИ У КРАҐУЄВЦУ У Краґуєвцу 24. и 26. новембра отримани дзевяти Медзинародни саям туризма и валалского туризма и пияти Саям жимнїци. На Сайме участвовали вецей як 100 викладаче зоз Сербиї, Чарней Гори, Босни и Герцеґовини и Греческей Медзи викладачами на Сайме у Краґуєвцу була и Туристична орґанизация Општини Вербас, хторей то бул треци наступ на тей манифестациї. Вербаска Туристична орґанизация представела туристични, културни и привредни потенцияли општини, а понеже Саям у

14 РУСКЕ СЛОВО

Краґуєвцу пошвецени и валалскому туризму, окремни акцент бул на представяню потенциялох хтори општина Вербас ма у тей обласци. Нажаль, тота файта туризма на подручу вербаскей општини ище нєдосц розвита, прецо Туристична орґанизация окремну увагу унапрямує на едукацию гражданох и промовованє валалского туризма. Як сообщене з Орґанизациї, тото потвердзує и нєдавно витворене сотруднїцтво зоз двома валалскима ґаздовствами, а треба ше наздавац же ше тот

конар туризма будзе значнєйше розвивац у будучносци, з оглядом на тренди у околїску и потенцияли хтори општина Вербас ма у тей обласци туризма. Того року вербаска Туристична орґанизация у Краґуєвцу наступела самостойно и на своїм штанду мала значне число нащивительох и колеґох. Витворени значни контакти, а компаниї з подруча општини, „Карнекс”, „Медела” и „Раял”, обезпечели продукти хтори нащивителє Сайму мали нагоду пробовац.

A. Маркович 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ekonomija@ruskeslovo.com

ОДЛОЖЕНА РОЗПРАВА О НППР „АБЦ ФУД”

ПИТАНЄ КЕДИ И ЯК БУДУ НАПЛАЦЕНИ ДЛУСТВА У Привредним судзе у Зомборе, прешлого пиятку уж треци раз одложена розправа на котрей поверителє „АБЦ ФУД” требали гласац о новим, Напредок пририхтаним, планє реорґанизациї (НППР) котри предложело руководство Хладзальнї На розправи у мено Хладзальнї „АБЦ ФУД” як прекладателя Напредок пририхтаного плана реорґанизациї (НППР) були лєм власнїца Виолета Шулеич, котра вимагала одкладанє розправи, и сотруднїк-интерни ревизор Андєлия Келияшевич, без правного заступнїка. Дочасови предликвидацийни управнїк „АБЦ ФУД” Милош Шешевич пришол, алє пред початком розправи, напущел будинок Суду. Розправа одложена перше прето же поверителє „Bank of Cyprus”, и „Fortuna astrum”, правних нашлїднїкох поверителя „Marfin bank”, пре пременки у їх кредитних и управних одборох ище вше нє обезпечели потребну документацию за валидносц гласу, а їх заступнїк наглашел же вони за НППР. На розправи були заступнїки поверительох „Ґенерали осиґураня” и Автономней покраїни Войводини, а цикаве же векшина поверительох нє були присутни на розправи, цо мало за причину нагадовац же можебуц знали же розправа будзе одложена. Поверительох з Руского Керестура з „Д” класи заступала адвокат др Мария Йоксович котра ище раз визначела нєотримуюцосц нового НППР. З валалу на розправу

пошли и 18 поверителє, чий превоз обезпечело Здруженє керестурских паприґарох. Судийка Биляна Перич идуцу розправу заказала за 16. януар 2018. року на 12 годзин. Суд обезпечел и прекладательку за руски язик котра симултано прекладала вияви и записнїк, алє остали нєпреложени шицки документи у вязи того плану, цо тиж вимагала адвокатка Йоксовичова. М. Дж.

ШАТВА НА ШИДСКИМ ПОДРУЧУ

ХЛЄБОВОГО ЗАРНА ЄСТ ВЕЦЕЙ ЯК ПЛАНОВАНЕ Канцелария за польопривреду општини Шид сообщела конєчни резултати оберачки кукурици и шатви жита и по тих урядових податкох кукурица виламана на шицких 16 532 гектарох. Просекови урожай кукурици на польох польопривредних подприємствох и задругох бул 6,9 тони по гектаре, а на польох парастох просекови урожай 4,4 тони по гектаре. Вкупно випродуковане 74 896 тони кукурици. Цукрова цвикла вицагана зоз 1 540 гектарох, просекови урожай бул 51 тона по гектаре, а вкупно випродуковане 78 540 тони цукровей цвикли. Догану було на 550 гектарох, з просековим урожайом од 1,68 тони по гектаре, а вкупно випродуковане 924 тони догану.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

Парасти були вредни и кед слово о єшеньскей шатви жита. По плану под житом мало буц 5 379 законтрачени гектари, алє план преруцел приватни сектор, на хторим место 4 850 гектарох, жито пошате на 5 220 гектарох. И попри нєвигодней одкупней цени, парасти нам гварели же жито шею насампредз же муша меняц польопривредни култури на єдним полю, алє и пре менши укладаня и роботи у одношеню на други рошлїни. Єден з мотивох и же жито скошене пред велькима лєтнїма горучавами хтори му нє почкодзели. И єшеньского ярцу пошате вецей як цо перше плановане. Место 200 гектарох, пошато аж 320 гектари, шицко на польох парастох. На подручу шидскей општини пошато и 825 гектари олєйовей цвиклочи. Вл. Дї.

РУСКЕ СЛОВО 15

ДУХОВНИ ЖИВОТ ПРЕСЛАВЕНИ СВ. МИКОЛАЙ

БОГАТИ ТОТ ЦО ВЕЛЬО РОЗДАЛ Парохиянє керестурскей парохиї св. оца Миколая, 6. децембра по григориянским календаре преславели швето святого чийо мено ноши парохия — св. оца Миколая. Швето преславели на богослуженьох з нашим владиком Георгийом и дзецом подзелєни 300 пакецики. На швето, владика Георгий Джуджар з домашнїма священїками парохом о. Михайлом Малацком и капеланами о. Владимиром Медєшом и о. Михайлом Шантом, на 10 годзин служел Архиєрейску Службу Божу. Владика у казанї здогаднул на най-

важнєйши чесноти святого Миколая – же бул приклад нашлїдованя Спасителя Исуса, його живота и доброго пастира своєй Церкви. Миколай знал же богати нє тот хтори вельо назбера, алє хто вельо роздал, визначел владика. Пред шветом вечар, кир Георгий предводзел и Всеночне, а потим була кратка програма з нагоди св. Миколая. Миколай наймладшим парохияном подзелєл 300 дарунки хтори финансовали родичи. Од того 100 пакецики достали дзеци з фамелийох у потреби хтори добродзечнє плацели парохиянє, а меншу часц и парохия и Церковни одбор. М. А.

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ВЕЧАР ПРИЯТЕЛЬОХ КАРИТАСУ У Велькей виронаучней сали керестурскей парохиї, всоботу отримани традицийни Вечар приятельох Каритасу. Представена рочна робота Каритасу, а директор еґзархатского Каритасу о. Владислав Варґа и керестурски парох о. Михайло Малацко отримали теми о Шветовим дню худобних и улоги парохиялного Каритасу. Отец Варґа визначел главни думки папи Францизка хтори того року першираз запровадзел тот дзень. Заключенє папового порученя християном, та и на волонтерох

16 РУСКЕ СЛОВО

Каритасу же „Бидни то уходнїца до нєба”. О. Малацко визначел же волонтере маю буц соль, квас, шветло у своєй парохиї, а же би то посциговали найважнєйше мац корень у Богу, пестовац з нїм свойо власне одношенє. Програму з музичнима точками прикрашели млади волонтере, а водителька програми була Тимеа Будински. У сали було коло 100 нащивительох, медзи хторима и предсидатель Националного совиту Руснацох Славко Рац, предсидатель Месней заєднїци Владимир Олеяр, директорка школи Гелена Пашо Павлович, шестри служебнїци, мали шестри Исусово, 20 волонтере з Коцура зоз своїм парохом о. Владиславом Рацом и велї хтори на даяки способ участвую, або потримую роботу Каритасу. У будинку Каритасу ше кажди дзень отримує велї активносци, орґанизує ше и велї гуманитарни акциї дзекуюци потримовки керестурскей парохиї, алє и Месней заєднїци хтора за тоти намени видвоєла 240 000 динари. На нєдзелю, 10. децембра будзе и традицийни Крачунски вашар, у велькей виронаучней сали од 8 по 13 годзин, а орґанизує го парохийни Каритас. Годно купиц крачунски прикраски, лакотки, колачи и друге, а годно дац и добродзечни прилог за фамелиї у потреби з нагоди наиходзацих шветох.

M. С. и М. А.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

duhovni@ruskeslovo.com

РУСКИ КЕРЕСТУР

ОБНОВЕНИ ТРИ КРИЖИ

Руски Керестуре ше дакеди цешел зоз 16 крижами, а нєшка 15, хтори ше находза у валалє и по його хотаре. Криж у церковней порти, дзе го поставела парохийна заєднїца далєкого 1830. року, требало обновиц пре його порядне отримованє, а роботи на крижу и огради доокола нього, окончело керестурске подприємство „Каменьорезач Малацко” Владимира Малацка. Камени криж очисцени и премасцени зоз защитним средством, а ище ма буц поставене розпяце. Обновени и позлацени букви написох на штирох бокох постаменту на латинским и церковнославянским язику, обновени и прикраски коло иконох штирох євангелистох хтори ше находза на постолю, и офарбена ограда коло крижа. Як дознаваме од пароха о. Михайла Малацка, обнову крижа финансує парохия, а за тоту намену назберани и добродзечни прилоги од вирних. Нєдавно обновени и криж на Джуньовим салашу на драги медзи Керестуром и Кулу, хтори на поли звалєла и поламала моцна буря, 29. октобра. То була нагода же бизме дознали дакус вецей о тим крижу од Джуньовей фамелиї. Як толкує Юлин Джуня, єден зоз старательох и нашлїднїкох того крижа, аж у новшей историї тот криж познати як „Джуньов”, а скорей бул познати и як „Криж на хотаре”.

– Тот криж подзвигнул дїдо Михал Олеяр у своєй загради коло 1926. року, алє є познати баржей як Джуньов, прето же ше дзивка дїда Олеяра – Маря, одала до Джунї, котри на тот салаш пришол як присташ. Кельо я паметам зоз приповедкох, дїдо Олеяр тот криж подзвигнул пре любов ґу Церкви и молитви його жени Юли, хтора була шестра дакедишнього керестурского пароха о. Ми-

хайла Мудрого. Понеже стал на Джуньовим салашу покля ше вони нє приселєли до валалу, до Керестура, цо було коло 1972/73. року, криж остал запаметани як Джуньов – гвари бачи Юлин. Тих дньох криж оправени, ошвижени и стої на истим месце, здогадуюци на часи котри нє треба забуц. На питанє хто задлужени старац ше о тим крижу, бачи Юлин Джуньов гордо одвитує „кельо кошта оправка – тельо ше виплаци, заш лєм мой брат и я нашлїднїки того крижа!” Криж хтори ше находзи у центре валала опрез порти Катедралней церкви св. оца Миколая, 31. октобра очисцени и ошвижени, а на приватну инициятиву власнїка керестурского подприємства „Каменьорезач Малацко”, Владимира Малацка. Шицки роботи и окончел Малацко зоз своїма роботнїками, а по його вияви, очисцели од моховини камени постамент крижа и сам бетонски криж, камень пребрушени и премасцени з одвитуюцима средствами, як и сам криж хтори пред тим и офарбени. Тот криж по конєц Другей шветовей войни стал на штред крижней драги у центре валала, дзе є поставени 1902. року як дарунок Михала Шимка и його супруги. Першираз го пред даскельома роками тиж самоинициятивно обновел Малацко. М. Афич/Я. Винаї

У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ И БЕОҐРАДЗЕ

ПРИВИТ НЕОЄРЕЙОВИ О. ДАНИЛОВИ

З нагоди свойого неоєрейского обиходу парохийох, внєдзелю, 2. децембра, о. Данил Задрепко одслужел за парохиянох Сримскей Митровици свою першу Службу Божу, подзелєл неоєрейски благослов и памятки на його пошвецанє. На Служби го з букетом привитало найактивнєйше дзивче, Николина Павлешин з Латярку, а после було друженє зоз вирнима у церковней сали.

У Сримскей Митровици

У Беоґрадзе

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

Пополадню, на 17 годзин, неоєрей зоз панїматку Олю нащивел и беоґрадских вирних котри го дочекали у красним чишлє. У церковней сали му одшпивали многолїтвствиє и даскельо руски народни писнї, а после закуски, друженє ше предлужело у радосней атмосфери. У обидвох Службох у своєй казанї о. Задрепко обрацел увагу на совисц котру ма кажди чловек, починаюци од малого дзецка, котра му помага унапрямиц правилно свой живот, як и два главни заповиди любови ґу Богу и ближньому. o. В. В.

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ПОЧАЛИ 27. ДНЇ МИКОЛИ М. КОЧИША У НОВИМ САДЗЕ

ПЛАКЕТА „ГАВРИЇЛ Г. НА ДЬ” ОЛЇ ЯКОВЛЄВ

Дзешате, ювилейне Припознанє „Гавриїл Г. Надь”, плакета и диплома, уручена новосадскей професорки руского язика мср. Олї Яковлєв, хтора руски язик учи новосадских школярох и у своєй педаґоґийней и просвитней роботи посцигла замерковани резултати Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

У

рамикох 27. Дньох Миколи М. Кочиша у Заводзе за културу войводянских Руснацох у Новим Садзе пияток, 1. децембра, отримана 8. схадзка Скупштини Дружтва за руски язик, литературу и културу. Скупштина почала зоз минуту цихо сци за упокоєних членох Дружтва. Потим бешедоване о активно сцох Дружтва мед зи двома схадзками, по конєц 2017. року. Прилапени финансийни звит за 2016. рок, як и програма роботи за наиходзаци 2018. рок. ОБГРУНТОВАНЄ ПРИПОЗНАНЯ Скупштина мала и святочну часц, бо уручене дзешате, ювилейне Припознанє „Гавриїл Г. Надь”, плакета и дипломср. Оля Яковлєв ма, новосадскей професорки руского язика мср Олї Яковлєв, хтора руски язик учи новосадских школярох у 11 основних школох. Як поведзене у обгрунтованю за награду, Оля Яковлєв у своєй педаґоґийней и просвитней роботи посцигла замерковани резултати. Єй школяре медзи найлєпшима на Змаганьох з руского язика, пририхтовала и успишни бабкарски представи зоз школярами у Руским културним центру, а єй школяре участвую и на „Веселинки” и на „Пахульки”, як и на школярских програмох у рамикох РКЦ. У другей часци отримани Округли стол, хтори мал два часци. У першей часци означена 140-рочнїца од народзеня о. Дюри Биндаса, визначного културного дїяча при Руснацох, инициятора и снователя РНПД 1919. року. Па-

ноцец Биндас найзначнєйша и найзаслужнєйша особа у процесу пририхтованя Сновательней схадзки будуцого Руского народного просвитного дружтва, найзначнєйшей културно-просвитней рускей асоцияциї у чаше медзи двома войнами. Циль РНПД будзе „зачувац народни характер Руснацох и розвивац и розпространїц руску народну просвиту и у култури заступац интерес южних Руснацох”. О о. Дюрови Биндасови вичерпни реферат пририхтал и пречитал Дюра Латяк. Др Юлиян Рамач участвовал зоз роботу на тему „О язику Дюри Биндаса”, а бешедовал и о язику предвойнових и сучасних руских авторох. Свою роботу послал и Любомир Медєши на тему „Часи младого Дюри

Биндаса” и Ирина Папуґа „Програми означованя 140рочнїци од народзеня о. Дюри Биндаса 2017. рок”. КУЛТУРОЛОҐИЙНИ ПРОЦЕСИ У РУСИНИСТИКИ У другей часци Округлого стола под назву „Културолоґийни процеси у сучасней русинистики” участвовали зоз своїма роботами: мр Гелена Медєши „Язични поради”, мср Сенка Бенчик „Лексични паралелизми у руским, сербским и мадярским язику”, Михаїл Римар „Ґеоґрафски пременки салашох коло Руского Кересту-

18 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

kultura@ruskeslovo.com

ра” и Олена Планчак-Сакач „О прекладаню литератури зоз руского на сербски и зоз сербского на руски язик”. Свойо роботи на Округли стол послали: др Михайло Фейса „Ґу родово чувствительному язику”, мр Славомир Олеяр „Литванска метрика”, мр Канаме Окано „Синтакса безособного еґзистенциялного виреченя зоз одрекаюцим словком нєт”, мср Александер Мудри „Културни код Руснацох у Войводини на прикладу традицийней польопривредней лексики”, Юлиян Пап „Дюрдьов моєй младо сци”, Гавриїл Колєсар „Диґитализация и интернациона лизация здобуткох рускей култури”, Єлена Перкович „Повязованє орґанизацийох цивилного дружтва и капацитетох рускей заєднїци за заєднїцки проєкти и глєданє финансийней потримовки од державних и других фондох”, Соня Виславски „Идеализована слика цела у медийох – нєзадовольство зоз своїм власним целом”, Миломир Шайтош „О фолклору Руснацох” и Леона Лабош Гайдук „Живот то бависко – треба го одбавиц як треба!” ПОДЗЕКОВАНЯ УЧАШНЇКОМ Шицки учашнїки Округлого стола до ста ли Под зекованє „Микола М. Кочиш”, як и унук о. Биндаса – Михайло Биндас и институциї НС Руснацох и Завод за културу войводянских Руснацох. Днї Миколи М. Кочиша ше предлужели и на соботу зоз покладаньом квеца на гроби Миколи М. Кочиша, Меланиї Павлович и Владимирови Бильньови на городским теметове, а понд зелок отримана год зина пошвецена творчосци Миколи М. Кочиша у Доме школярох „Бранково коло” у Новим Садзе. Днї Миколи М. Кочиша ше предлужа по наших местох и у идуцим тижню.■ 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

АКА ДЕМИК ЮЛИЯН ТАМАШ НА ЛИТЕРАТУРНИМ ВЕЧАРЕ У ШИДЗЕ

ПРЕДСТАВЕНЕ „СКЛА ДАНЄ ИДЕНТИТЕТОХ” У Ру ским доме у Шид зе прешлей соботи у орґ а ни за циї КПД „Дюра Киш”, отримани литературни вечар, а госц бул ака де мик Юли ян Та маш, хто ри пред ста вел кнїж ку „Скла да нє иден ти те тох”, алє бешедовал и о своєй плодней творчо сци. Го сцох и публику привита ла у мено орґ а ни зато ра Ната ша Еде лин ски Ми кол ка, подпредсидателька Националного совиту Руснацох и координаторка Подручней канцелариї НС у Шид зе. Микола Шанта, редактор видавательней дїялносци у „Руским слове” на початку представяня гварел же академик Юлиян Тамаш у 2017. роки видал три кнїжки. „Складанє идентитетох,” по руски у виданю „Руского слова” и ище два кнїжки по сербски. Тиж додал же Тамашово штири кнїжки пред петнац роками на Сайме кнїжкох у Беоґрадзе достали награду „Лаза Костич”.

– У кнїжки „Складанє идентитетох” присутни три ґрупи текстох. Перша – фахово роботи о фундаментох литератури, друга – о сучасних авторох хтори описани и треца – то есеї о животних ситуацийох як цо то сам живот, любов, шмерц, ровнїна. Каждодоньово ше у живоце стретаме з рижнима идентитетами – гварел, медзи иншим, Микола Шанта поволуюци публику на спонтану розгварку же би и под час викладаня мали можлївосц поставяц питаня и препоручел спомнуту кнїжку за читанє. Академик Тамаш визначел же праве у култури можлїве складац иднетите-

ти, поровновац свойо животне искуство з другима, бо з помоцу язика и литератури можлїве жиц у согласносци з другима. За себе гварел же є и руски, и українски, и сербски и штредньоевропски писатель и же по сербски тиж написал добру поезию як цо пише и по руски.

– Културни идентитет на першим месце, а писатель муши перше буц витворени на своїм язику, а вец и на других и буц єднак добри. У кнїжки „Складанє идентитетох” ше находза роботи хтори презентовани на рижних медзинародних стретнуцох. Нєт зявеня у живоце о хторим сом нє писал у поезиї, прози, есею або науковей роботи и зачувал сом и смисел за цудзе становиско. Потребне прежиц урбанизацию и афирмовац професийну компетенцию и то би було досц значне за Руснацох – гварел академик Тамаш додаваюци же написал 10 кнїжки поезиї по руски як и штири романи, а пияти пред законченьом. Академиково порученє було публики же кажда пречитана кнїжка ма вредносц златнїка. Бешедовал и о тим цо то шлєбода, а одвитоВОЙВОДЯНСКИ КУЛТУРНИ вал и на питаня нащивительох хтори мали нагоду досц ИДЕНТИТЕТ того послухац од академика, Академик Тамаш гварел же иснованє Войво- по слухац його препорученє дянскей академиї наукох и уметносцох нє похо- за читаньом кнїжкох, а вшелїпоне на правдиви способ, бо як наглашел, слово як на концу и роздумац о чио войводянским идентитету як културним иден- слених питаньох або темох титету, а нє националним идентитету. Погрихтори виражени на тим литешне похопйованє сушносци критичаре ВАНУ ратурним стретнуцу. толковали же ше снує даяка войводянска наВл. Дїтко ция, цо нє правда.

РУСКЕ СЛОВО 19

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ПЕТНАСТИ РУСКИ ФЕСТИВАЛ МАЛИХ СЦЕНСКИХ ФОРМОХ „ДЮРА ПАПГАРГАЇ” У НОВИМ САДЗЕ

ОД ПРЕШЛОСЦИ ПО СУЧАСНОСЦ Госцох на Фестивалу, заменїка покраїнского секретара за културу др Небойшу Кузмановича и помоцнїцу покраїнского секретара за образованє, управу и национални меншини Милинку Хрчан, привитал Миломир Шайтош, заменїк предсидателя Рускей матки, а Фестивал отворел Зоран Лазин, помоцнїк покраїнского секретара за културу

У

театралней сали Ґимназиї „Лаза Костич” у Новим Садзе, всоботу, 1. децембра, почал 15. Руски фестивал малих сценских формох. Отворераюци Фестивал Зоран Лазин, помоцнїк покраїнского секретара за културу гварел : – Окреме ми мило же сом на тим 15. Фестивалу малих сценских формох. Мило ми же Фестивал ноши мено мойого велького приятеля Дюри Папгаргая. Вон нам шицким охабел скарб хтори, ниа, тирва уж 15 роки. То єдно вельке богатство. Шветочносц на початку Фестивала прикрашела хлопска шпивацка ґрупа, хтора одшпивала штири шпиванки. Першого дня на фестивалскей сцени автор Владимир Кочиш, виведол перформанс „Под образом”.

„ПОД ОБРАЗОМ” НА ПОЧАТКУ У представи, перформансу, автор и главни актер виноши свойо видзенє проблемох зоз хторима ше зочуєме. Поставени су контрастно – на єдним боку автор символично поставя питанє: як зачувац нашу традицию, културу и єство. У тей часци автор поетско символични. Здогада ше свойого оца и шицкого цо го научел.

На другим боку апокалиптични сцени спознаваня почежкосцох сучасного часу. Часу, хтори приноши сучасна технолоґия и живот – оцудзованє, хороту, висельованє, хтори спрам лоґичного шлїду водза ґу умераню, односно щезованю заєднїцох. Насампредз, нашей рускей, алє то матрица хтора применлїва и на вельки народи зоз хторима дзелїме судьбу на тих просторох. А. П.

ЗДОГА ДОВАНЄ НА ИНФЛАЦИЙНИ ЧАСИ Внєдзелю вечар зоз монодраму „Милионерка” авторки Ирини Гарди Ковачевич ше представела Амалия Ковач спред РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули. Представу режирал Янко Лендєр. Текст „Милионерки” нас здогадує на дзеведзешати роки, на енорму инфлацию, кед ше пенєж друковал на тони, ми поставали милионере за нїх змє нє могли нїч купиц. Бул то час велїх инфлацийох, насампредз, духовней инфлациї, час понїжованя и знєважованя людского достоянства. Як ше укаже, велїм вон ишол на руку и добре го вихасновали за власне богаценє. Амалия Ковач нам дочарала даскельо приповедки зоз того часу, здогадла на цошка нємиле, а у дзепопєдних зме ше и сами препознали. Пред початком представи, як заверанє Фестивала, дзивоцка ґрупа Руского културного центра виведла три шпиванки. Дю. В.

20 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

kultura@ruskeslovo.com

ПОЛИТИЧНО БОГОВСКА НОЦ Остатня представа на Фестивалу малих сценских формох була „Божеска ноц” автора горватского писателя Мира Гаврана, а у режиї Звонимира Павловича, котри и адаптовал текст, у виводзеню ґлумцох Руского културного центру зоз Нового Саду. „Божеска ноц” у ориґиналу („Noć bogova”),нас лєм на хвильку враца до седемнастого вику и велького приятельства краля Луя ХIV, драмского писателя Молиєра и нєзаобиходного дворского дурнїла. Гевто шицко нєшкайши час – политика, власц, моц... Вона нє церпи анї приятельство, Млади новосадски ґлумци, Борис Фейди, Славко Бучко, Иґор Горняк, Любица Гечо и Александра Живкович-Бучко одлично ше знашли и на бини Ґимназиї „Лаза Костич”. Уствари, то и моц представи – прилагодзиц ше и каждому часу, та и простору. Дю. В.

СВЯТОСЦ ЖЕРТВИ На 15. Руским фестивалє малих сценских формох всоботу вечар, 2. децембра, участвовал професийни Руски народни театер „Петро Ризнич Дядя” зоз Руского Керестура з ансамбл представу „Зазберовач труплох” автора Звонимира Павловича, а у режиї Славка Ороса и Михайла Зазуляка. З оглядом же ше нєдавно упокоєл Михайло Зазуляк, оддата му почесц зоз минуту цихосци. У представи приказани дзешец остатнї роки живота о. др Гавриїла Ко стельника, од 1938. по 1948. рок, дзе ошвицени велї историйни подїї зоз його живота, о хторих ше менєй зна. Костельникова розпука у чежких историйних обставинох, його ламаня и одлуки у зраженю восточней и заходней цивилизациї, односно православя и католїцизма на просторе України, та його приватни, фамелийни живот, у хторим було вельо контроверзи и траґики. Тиж так вон бул и уплївна подоба того часу у Заходней України, др филозофиї и преподавач на Теолоґийним факултету, цо му будзе одвжате, та парох Преображенскей церкви и главни казательнїк у церкви Святого Юра у Львове. Представа у режийним поступку одлично обдумана и режирана, з оглядом на тото же Павловичов текст писани филмично, та є так дати и на сцени у велїх кратших сценских сличкох, хтори здабали на кадри у филме. Музика и музични ефекти одлично укомпоновани до представи дзе ше композиция „Кармина Бурана” Карла Орфа зявює як подлога, а барз добре укомпонована и молитва Оченаша, хтору шпива о. Йоаким Холошняй зоз Хором „Розановим”. Сцена максимално єдноставна и функционална, а найупечатлївши чарно-били филми зоз того периоду, хтори ше указова8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ли на вельким биму и були цалком у функциї сценского приказу, надополньованя приповедки, указованє на час и атмос феру тоталитарних дружтвох и насилного забиваня. Представа сцигла по свой максимум кед публика у єдней хвильки мала нагоду видзиц Гавриїла Костельника на филмским платну у историйней подїї, на Соборе у церкви Святого Юра и кед ше чул и його глас. У одношеню на премиєрне виводзенє тото у Новим Садзе було спомалшене, хибел му швидши темпо, даєдни часци у новосадским виводзеню були лєпши, як напр. кед Костельника лапаю Бандеривци, а даєдни кус слабши. Улогу вандровкаша, хтору ґлумел Михайло Зазуляк, тераз ю премиєрно одбавел Мирослав Малацко, одлично ше знашол и достоїнствено нашлїдзел Зазуляка. О. П-С. Фотоґрафиї: В. Вуячич

РУСКЕ СЛОВО 21

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ВДЕРЕНЄ НА НАЙВИТАЛНЄЙШИ СЕҐМЕНТ НАШЕЙ КУЛТУРИ – ВИДАВАТЕЛЬСТВО

Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

У

ЛИТЕРАТУРА НАЙГЛЇБША БРАЗДА НАШОГО ИДЕНТИТЕТА

процесу чуваня, розви- Алє, ми Руснаци ту ваня, та и твореня нацинє од вчера! Ми ту оналного и културного идентитету литература найважнє- длужей постоїме на йши сеґмент духовней актив- тих просторох як цо носци. Вшелїяк же важни и тирвали держави шицки други сеґменти нашоцо зме у нїх го идентитета, як наприклад жили. Анї єдна нє виро сповиданє, образованє исновала 260 роки на мацеринским язику, же бизме мали право пестовац у новшим чаше. свою културу и обичаї, пиМи ту уж тельо сню и фолклор и шицко друґенерациї же зме ге цо твори руски идентитет. автохтони и маме Уметнїцка литература у шицким тим найважнєйша прето право на финансованє же други сеґменти нашей нашого образованя, култури статични, а литераинформованя, тура динамична. култури, та и О иснуюцих проблемох литератури финансованя видавательней дїялносци при Руснацох, як – гвари и о єй значносци, як найваМикола Шанта жнєйшим фундаменту на котрим будуєме нашу културу и идентитет бешедуєм зоз одвичательним редактором Видавательного оддзелєня „Руского слова” Миколом Шантом и одвичательним редактором часописа „Шветлосц” Миколом М. Цапом. Руски танци хтори ше танцує у наших културно-уметнїцких дружтвох створени раз, на основи етнолоґийних и историйних елементох и дзеци их танцую з ґенерацию на ґенерацию, гвари Микола Шанта. Танцує ше их у крочайох яки зме прилапели же су нашо, руски. Алє, тота приповедочка хтору хореоґраф и танцоше поручую, вона була дакеди, вона наша прешлосц. Так и зоз народну писню. Вона прешлосц. Дорушує нас кед ю слухаме прето же побудзує стереотип у нашей свидомосци чи подсвидомосци, та нам крашнє. Алє, приповедка у писнї, як ше стари пастир спущує зоз овцами з брега, або як кед мила чека милого коло поточка, ше у наших нєшкайших животох вецей нє случує. То зациментовани стереотипи у наших подсвидомосцох и нам то красне и миле. И НАЙМЛАДША ЛИТЕРАТУРА БЕШЕДУЄ О СТЕРЕОТИПУ – Єдино литература бешедує и толкує о терашнїм чаше, о тим цо тераз роздумуєме, цо нас трапи, яки дилеми маме. Кед сцеце знац як роздумовал Руснак на початку двацетого вику, читайце Костельниково приповедки, кед сцеце знац як роздумовал у повойновим комунистичним чаше, читайце Ковача и Гудака, а кед сцеце знац як Руснак роздумовал концом двацетого вику и початком двацец и першого, читайце авторох хтори описую тот час. Алє, нє роби ше лєм о вонкашнїм опи-

22 РУСКЕ СЛОВО

су амбиєнта, у тим смислу нам можебуц фотоґрафия прешвечлївша, алє ше роби о опису нукашнього стану, о драми хтора створена кед оцец випровадзує сина зоз валалу до городу, або до иножемства, кед оцец запитани над смислом свойого живота кед син одбива жиц так як вон жил и сце пойсц на свою животну драгу. Тот стереотип маме нєпреривно. И наймладша литература нам бешедує о тим стереотипу, без огляду кельо млади авторе того свидоми або нє – гвари Шанта. Процеси у нас ше найчастейше одбуваю подсвидомо, а литература тота хтора их вицагує на поверхносц нашей свидомосци и одкрива их у своєй правди. А ище кед ше обачи же ше цошка подобне и скорей случовало з нашима людзми, поведзме одход зоз обисца, зоз родительского дому, и тото повяже, вец настава уметнїцки литературни твор зоз универзалним порученьом.

– Шицко тото виношим прето же бим назначел сущну важносц уметнїцкей литератури за єден национални корпус. Окрем того, тота литература ше пише и чита на язику хтори нам циль зачувац. Паноцец хтори ме повинчал у церкви зоз мою супругу, нєшка уж покойни, о. Юлиян Горняк Кухар знал повесц: „Нє да Бог най щезнє язик на хторим людзе бешедую з нїм. Док ше людзе модля на тим язику, док людзе бешедую з Богом на тим язику, тот язик жиє”. А кеди людзе бешедую з Богом. У церкви вшелїяк, у молитви, алє и у литератури. Кед я виношим цо ми прициска душу, кед глєдам виход зоз чежкей животней ситуациї, або юнак приповедки, кед вон глєда смисел, одвит, цо вон глєда? Бога. Литература, то бешеда з Богом – гвари Шанта, и предлужує: – И кед на тот способ розумиме литературу, а я ю праве так розумим, вец идземе до реалийох нашого културного и

ЛИТЕРАТУРА ОД ВИТАЛНЕЙ ВАЖНОСЦИ

Треба указац же нам литература од виталней важносци и же ю будземе бранїц по кажду цену, голєм так, як зме дас пред двацец роками бранєли руску ґимназию. И удало ше нам. Так нєшка треба же бизме бранєли руску литературу – гварел Микола Шанта 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

kultura@ruskeslovo.com националного живота, хтори гуторя же за тот сущни сеґмент нашого менталного живота, за друкованє кнїжкох, нам у остатнїх двох рокох средства од держави катастрофално зменшани. СРЕДСТВА ДЗЕШЕЦ РАЗ ЗМЕНШАНИ Од посцигнутей суми од три милиони динари, з боку Покраїни пред даскельома роками, за остатнї два роки доставаме 200 або 300 тисячи, цо дзешец раз менєй як було. Яка порука того ґесту, най кажде сам заключує, алє од даєдних заключеньох цо ше надрилюю нє мож сцекнуц.

– Тото финансийне вдеренє на найвиталнєйши и найсвидомши сеґмент нашого културного єства, я розумим и як єдну спокусу за цалу заєднїцу. Наша заєднїца, наш Национални совит муши винайсц финансийни можлївосци за оптимални живот литератури по руски, та аж и за прекладанє нашей литератури на други язики, значи за афирмацию у других културох. Зоз друкованжом кнїжкох и зоз афирмацию нашей литератури мушиме указац же нам то треба. У тим случаю я верим же ше тот проблем финансованя литератури на меншинских язикох риши. Проблем у шицким тим же треба прешвечиц до того гевтих хтори одлучую о трошеню пенєжох. Понеже и театер у подобней ситуациї як и наша литература, а театер у своєй основи литература, видзим же ше помали роздумує и о иншаким финансованю театра, його стимулованю, затераз дзецинскей драми, алє треба прицискац же би ше так стимуловало и театер за старших, писанє драмских текстох, писанє кнїжкох приповедкох, романох, поезиї. Треба, насампредз, стимуловац авторох, потим друкованє кнїжкох и часописох, а вец, аж и финансийно потримовац приблїжованє кнїжки ґу читачом. Кед будземе орац тоти бразди, ореме найглїбши бразди – визначел Шанта. ШЕЙДЗЕШАТ ПЕЙЦ РОКИ ЧАСОПИСА „ШВЕТЛОСЦ” – Часопис за литературу, културу и уметносц „Шветлосц” oд пoчатку свoйoгo вихoдзeня пo нєшка наша найугляднєйша и на найвисшим интeлeктуалним и твoрчим урoвню периодична публикация. Виходзи од 1952. року и єдина є публикация тей файти при Руснацох у Войводини и Сербиї. Зоз своїм обсягом – вецей як 50 рочнїки – часопис вираз нє лєм язичней и интелектуалней креативносци рускей заєднїци у Сербиї, алє и прешлосци и терашньосци Руснацох/Русинох у Стреднєй Европи – гвари Микола М. Цап. Идея о видаваню часописа за литературу и културу на руским язику зявела ше вєдно з идею о видаваню тижнь-

КРАТКА ИСТОРИЯ

Часопис „Шветлосц” на своєй розвойней драги прешол през два основни етапи. Перши период припада часу снованя часописа, од 1952–1954. року. Були то часи кед часопис виходзел квартално, штири раз до рока. Вец од 1954–1966. року наступела дванацрочна пауза. Часопис престал виходзиц, а литературна творчосц у тим чаше зохабена боком Народного календара и новином „Руске слово”. Так наш литературни живот наишол на вельке препреченє и тота ситуация тирвала аж по май мешац 1964. року, кед ше як додаток новином „Руске слово” зявело „Литературне слово”, котре з добрей часци виполньовало пражнїну нєдостатку часописа и було права ґарадича ґу порушованю обновйованя „Шветлосци”, чийо ше перше обновене число зявело октобра 1966. року. Од того року „Шветлосц” виходзела перше квартално, штири числа до рока, а потим, од 1977. року, двомешачно – шейсц числа до рока. Одвичательни редактор у тим периодзе бул Дюра Папгаргаї. Од 1992. року до нєшка часопис виходзи штири числа до рока.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ЕМИНЕНТНА ТРИБИНА

„Шветлосц” вше була найеминентнєйша трибина за творчосц у обласци литератури, култури и науки Руснацох (окреме у розвою язика и преучованю историї). Як така трибина, часопис бул глєдани и читани, як од младших, так од старших читачох, та ше з добрей часци хасновал як додатна лектира у настави мацеринского язика у наших школох – гварел Микола М. Цап ових новинох и видавательней дїялно сци, ище у давним повойновим периодзе. По сле длугшого инсистованя при власцох же би ше видавало часопис, 1950. року до стата потримовка, а перше число “Шветло сци” зявело ше два роки познєйше, 1952. року. За главного и одвичательного редактора бул меновани Дюра Варґа.

– На бокох “Шветло сци” оформйовали свойо поетики шицки значнєйши писателє руского язика у повойновим периодзе, було их коло пейдзешат, окреме у периодзе таквола них злат них де це ни й ох ру скей ли те рату ри, од 1968–1992. року, як и науковци котри зоз становиска историї, социолоґиї, етнолоґиї, линґвистики и науки о литератури описовали идентитет, єство и креативни до сяги тей нєвелькей, алє орґанизованей и европски образованей националней заєднїци – гварел Цап. З оглядом на тото же “Шветлосц” єдини и найстарши часопис за литературу, културу и уметносц на руским язику, вон главни креатор и информатор о културних и литературних збуваньох при Руснацох у Сербиї, цо наклада же би ше тоту улогу у будучно сци ище баржей змоцнєло, як на хасен читачох, так и на хасен писательох, науковцох и шицких симпатизерох руского язика, литератури и култури, як у нашей жеми так и споза єй гранїцох.

– Без огляду на шицки обєктивни почежко сци, часопис сиґурно и шмело вошол до седмей децениї свойого виходзеня, з чим на найлєпши спо соб указує яке його ме сто у литературним и интелектуалним живоце Руснацох на тих про сторох. “Шветлосц” ма своїх вирних сотруднїкох, як старших так и младших, та жиюци од тей вирно сци сотруднїкох и читательох, часопис вирно провадзи обласци за котри є предвидзени: нову литературну творчосц, прекладательни анґажман руских прекладательох, ма аж и замерковане число теорийно-критичарских прилогох, а замерковани и нови роботи о язику. Та заш лєм, тото по чим часопис уж тераз, а остатнї роки окреме замерковани на културней мапи Руснацох, то историйни, перши преклад Старого завиту на руски язик, котри зоз старогрече ского язика зробел др Янко Рамач, а “Шветлосц” го уж осми рок, у континуитету, ексклузивно обявює на своїх бокох – визначел Микола М. Цап. „Шветлосц” затримує почитованє котре єй авторе указую зоз сотрудзованьом у котрим уж давно, нажаль, нєт одвитуюцей дружтвеней и материялней сатисфакциї. Тото почитованє основа на котрей треба вибудовац єй дальшу трансформацию до референтного часописа рускей литератури и дружтвених наукох, же би ше змоцнєло уплїв на дальши розвой русинистики и уважованє авторитетох котри ю творя.

– У ро ку кед ше означує ше йсц и пол де ценийови збир рубрикох и вплї вох “Шве тло сци” на кул турни, лите ратур ни и нау ко ви це ки у на шей за єд нї ци, оптимизем, до вириє до вла сних мо цох и свидомосц о його потре би на лєє до статоч не жридло за тир ва цу “Шветлосц” – гва рел Цап.■

РУСКЕ СЛОВО 23

МОЗАЇК МЛАДИ АВАНТУРИСТА ВАНЯ ХОМА

У ЙОГО ЖИВОЦЕ БЕЗ СПОРТА НЄ МОЖ Ваня Хома зоз Руского Керестура люби бокс хтори тренира коло пейц роки. Попри того спорту люби животинї, свойого бул териєра, природу и авантури. Освоєл даскельо медалї, даскельо мечи и єден нокаут. Любел би ше и у будучносци занїмац зоз боксом, пре змаганя и путованя

В

аня одроснул у Руским Керестуре дзе закончел пейц основни класи. За тот период бул успишни атлетичар, ходзел на рижни змаганя и бул активни у тим цо люби. Атлетика му ишла совершено, та ше зоз фамелию преселєли до Нового Саду пре лєпши условия и пре лєпше напредованє. Ваня у Новим Садзе почал ходзиц до шестей класи основней школи.

НОВИ САД, НОВИ ВИВОЛАНЯ Як гвари, околїско було иншаке, дзеци були иншаки, його товарише нє були таки як у Керестуре. Вельо того ше пременєло зоз одходом. Атлетику охабял „зоз боку” док зоз товаришами ишол на рижни случованя дзе почувствовал вельку дозу адреналину. Ваня роздумовал же би єдного дня сцел одбранїц себе у одредзених хвилькох и одлучел же ше упише на бокс. Обавал ше чи му то будзе исц, зоз оглядом на тото же нїґда нє мал конфликти, алє сцел змоцнїц и пробовац дацо нове.

– Напущел сом атлетику и почал тренирац бокс. Ходзел сом на тренинґи и можем повесц же сом бул задовольни такой на початку, попачело ми ше. Родичи з початку за тоту мою одлуку нє знали, алє приходзел сом дому и попухнути и кирвави зоз тренинґох, та сом им мушел повесц о чим ше наисце роби. Нє одушевели ше и були процив, алє зоз часом кед видзели

24 РУСКЕ СЛОВО

же я то наисце сцем, потримали ме – твердзи Ваня.

ЖИВОТ У НЄМЕЦКЕЙ Хомов предлужел и штредню школу у Новим Садзе, закончел Е-ґимназию, а любов ґу боксу ше предлужела и кед ше Ваня пред нє полнима трома роками преселєл сам до Нємецкей дзе тераз самостойно зарабя за себе и ужива у боксу. Як гвари, бокс популарнєйши у Нємецкей як у Сербиї, єст векши ринґи и лєпши опреми пре финансийну ситуацию, а з тим и змаганя лєпше и красше орґанизовани. Людзе углавним подумаю на аґресию кед ше спомнє тот спорт, док при Ваньови тот спорт служи же би ше змирел и бул у ровноваги. Бокс може служиц за ринґи и за битку, а може буц и лєм як фитнес трениранє. За бокс нє барз важне костиранє и килажа прето же єст катеґориї по хторих су

класификовани. Ваня ше намага же би ше здраво костирал, алє ше нє строго притрмує и нє ма проблем же достанє на килограмох.

– Думам ше єдного дня занїмац зоз боксом, алє треба вельо того и жертвовац пре тот спорт. Вельо бежац пре добру кондицию и, кед ше особа одлучи за ринґ, голєм пейц раз до тижня озбильно тренирац. Як и други спорти, так и тот ма свойо предносци и хиби. Предносц, голєм мнє, же после тренинґу ше лєпше чувствуєм, же змирено и уровноважено реаґуєм у шицких ситуацийох. Хиби у тим спорту наисце знаю буц озбильни калїченя. Часто ше случую потрес мозґу кед ше нє ноши адекватну кациґу за главу, рани и по твари, и попри шицких защитох и меркованьох. Найблагши рух може направиц найчежши пошлїдки кед шє нє меркує осторожно у ринґу – гвари Ваня. Його идол то америцки професийни боксер и шветови шампион у суперчежкей катеґориї Майк Тайсон. ■ Лидия Костелник 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

mozajik@ruskeslovo.com ДЗЕНЬ ФИЛОЗОФСКОГО ФАКУЛТЕТУ У НОВИМ САДЗЕ

НАГРАДЗЕНИ СТУДЕНТКИ НАТАША КОЛЄСАР И МАРИНА БИРКАШ нагоди означованя Дня Филозофского факултету у Новим Садзе, пияток, 1. децембра, додзелєни и З награди найлєпшим студентом того Факултету, а медзи нїма и студентка мастер студийох на Оддзелєню за русинистику Марина Биркаш, як и студентка мастер студийох Педаґоґиї Наташа Колєсар, обидва з Руского Керестура. Тиж так, того дня отримани и Штварти медзинародни интердисциплинарни сход младих науковцох дружтвених и гуманистичних наукох „Контексти”, на хторим було вецей як 100 учашнїкох зоз 13 державох. Медзи нїма була и докторантка, уключена до

Наташа и Марина

настави на Оддзелєню за русинистику, Ана Римар з Петроварадину, хтора и шпивала на отвераню шветочносци. Тема роботи хтору презентовала на „Контекстох” була „Питанє националного идентитета Руснацох у литературних дїлох Михайла Ковача”. М. З. Г. Ана

НАШО МАСТЕРАНТИ Мено и презвиско: Кристина Сабадош Датум народзеня и место одрастаня: 12. януар 1992. рок, у Руским Керестуре Здобути ступень, напрям, обласц: Мастер професор физики Тема мастер роботи и датум мастерованя: Виводзенє експерименталних вежбох на годзинох физики – оптика: Одредзованє фокусней далєкосци лєнчох Основни студиї (Факултет, Универзитет): Природно-математични факултет, Универзитет Нови Сад Штредня школа: ОШ и Ґимназия „Петро Кузмяк” Руски Керестур Роботне место: Професор физики у штреднєй школи „Петро Кузмяк”, и наставнїк информатики и рахункарства у основней школи „Петро Кузмяк” Награди и специялизациї: Школяр ґенерациї у Ґимназиї „Петро Кузмяк” Руски Керестур Язики: Руски, сербски, анґлийски Интересованя и гобиї: Спорт, ролеранє... Контакт: kristinasabados@gmail.com Плани за будучносц: Усовершованє на приватним и фаховим плану. Усовершованє як у улоги професорки физики, так и у улоги наставнїци информатики, аж можебуц и дакус баржей, з оглядом на тото же ми физика узша специялносц за розлику од информатики.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ВЛА ДИМИРОМ ЛАТЯКОМ ЗОЗ ШИБЕНИКУ

Пише: Славица ФЕЙСА

Фото: В. Вуячич

ПРИЧТА НЄСУДЗЕНОГО ПАНОНСКОГО УЧИТЕЛЯ

Родом є з Керестура, но уж вецей як пол вика жиє у Шибенику. Як командир, односно заставнїк першей класи, трицец роки робел у Войску, у морнарици. Скоро є тельо и у пензиї, гоч анї подумац нє могол на тото же праве до пензиї чежше дойдзе, як цо млади дошол до роботи

В

ладимир Латяк тих дньох у Новим Садзе, у брата Дюри, та их остатнї час на виставох и театралних представох нє мож видзиц иншак, лєм вєдно. Окрем брата, Владо у Новим Садзе и у Червинки ма и шестри, та и до нїх зашол, гвари, нє часто ма таку нагоду. Нїґда нє бул у родним краю так длуго, гоч остатнї 10 роки частейше приходзи. Пред тим ше аж 17 роки з братом нє видзели.

– У септембре 1991. року сом пошол до пензиї, пре бенефицирани роботни стаж, релативно вчас. Нє прешло анї два тижнї од того, а Шибеник бул нападнути –

шалєнство. Дзешец днї сом нє знал нїч о супруги и двох дзивкох, старша Ирена теди мала 26, а младша Алексансандра 20 роки. Нє можем повесц же сом ше бал, нїґда сом ше нє експоновал, нє „стирчал”, и вияшньовал ше як Руснак, но, нє було ми шицко єдно. Рихтал сом ше до пензиї у найгошим периодзе, два три роки пред тим ше ситуация у Горватскей „заоштровала”, а найвекши преоблем бул тот же сом нє могол дойсц до докумнтох, до державянства, потамаль, док ше Република Горватска нє оддвоєла. До Кумбору, дзе була морнарицка команда, лєм пре два папери путовал сом два днї и два ноци, а до Беоґраду покрадзме прейґ Босни... Слава Богу, шицко прешло – приповеда Владо о початку войни у тедишнєй Югославиї и його одходу до пензиї хтори, як кед би бул з даякого Кустурицового филму. Хто зна, гвари, як би було кед би у младосци нє сцигол по морє, алє остал на Панонским, дзе ше рихтал за учителя. МУЗИКА МУ НЄ ДАЛА МИРА Дзецинство у повойнових часох Владо запаметал и по селїдбох Латяковей фамелиї и нєпреривней борби за лєгчейши и лєпши живот. Жили, гвари и у Вепровачу (Крущичу), и у Ґунарошу (Нове Орахово), и заш лєм ше врацели до Керестура.

26 РУСКЕ СЛОВО

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ljudze@ruskeslovo.com

до Шибенику. „Винчуєм ци женїд– Досц зме були худобни, єдни з найхубу”, а я му нато – я нє оженєти... – добнєйших. Мац сцела же бизме вошли „Пошвидко будзеце”, одповед и надо Задруґи, алє оцец нє мал дзеку. И вец шмеял ше. вон и 105 фамелиї напущели жем у Орахове и врацели ше до Керестура. Я там ТАМ ДЗЕ НЄ СЦЕЛ, почал ходзиц до першей класи, а науку ТАМ ШЕ ОЖЕНЄЛ предлужел у Керестуре, аж по осму. Паметам же Янко Олєяр подучовал младих Владо Єлицу нє упознал у Шибеу музики, а я и браца барз любели грац. нику, теди малим месце дзе було наЯ и Дюра на тамбурки, Любо на гармодосц воякох, алє у Заблачу, валалє ники... Оцови ше тото нє пачело, гоч и при Шибенику дзе вона жила и ровон грал на тамбурки. бела як тарґовкиня. До штреднєй школи, за учителя Вла– Були зме, таке як пайташ и пайдимир пошол до Зомбора, на нагварянє ташка, вона ми приповедала глупо брата Дюри, хтори бул 9 роки старши и сци, о тим же будзе апаца... Мала уж зарабял, та му и вон и найстарши брат 16 роки. Я о женїдби у Заблачу нє Любо давали пенєж и помагали вишкоштудирал, анї ми таке на розум нє ловац ше. – А я нє положел математику, падало, бо там були людзе чудни, нє прешол сом, та сом мал пойсц на побарз були скупи, и вшадзи доокола правни. Нє пошол сом. Дюра ми гварел На 19 роки бул питомец сами камень... Нїч ше ми нє пачело, же сом дурни, а я место до Зомбора повоєней школи лєм Єлица. Алє, цо мож, живот шол до Нового Саду и надумал уписац ше до Воєней музичней школи – здогадує ше Владо, сцел иншак. Лєм єдно сом ше обавал, приповедала ми хтори бул теди таки упарти же почал робиц у єдней о тим же и кед би ше одала, вона сце чловека високого, кухнї же би могол вижиц и чекал же би ше обявело кон- моцного, хтори нє пиє, нє кури, и ма чарни власи, а бекурс. Конкурс обявени, алє нажаль, музични напрям те- лави очи... Нїч з того нє до стала. Бул сом малого ро ди нє бул потребни, школа понукала морнарицу и пехо- сту, мал сом 51 килу зоз шматами и з машлю. Єй оцец ту. Зазначел млади Латяк перше пехоту, а вец и морна- нє барз любел же сом слабки, гварел єй же ме раз будзе у кошарки ношиц... Ей, кед би ме тераз могол видзиц рицу. На списку бул у морнарици.

– Пошол сом до Дивульох при Сплиту, два роки сом – франтує Владимир. У Заблачу Владо и Єлена – Єлица, пошвидко нашли бул там, а треци рок зме мали специялизацию у Пули. Закончел сом и, як и других, унапредзели ме за водника, свой дом и почали жиц вєдно. Теди, гвари, першираз поа на закончууюцей преслави, опитал ше ми єден з над- чувствовал же цошка ма, и же пред нїм якаш будучредзених же дзе сом достал прекоманду, а я му гварим – носц. Мал 21 рок кед достал копнове войско у Шибенику. Бул командир оддзелєня полни 29 роки, а вельо познєйше вожел ґлисери, окреме кед на морю требало швидко реаґовац, алє и превесц людзох од острова по побрежє и назад. Бул заставнїк першей класи, мал найвисши подофицирски чин, а дома го дочековали Єлица, и їх два дзивки – Ирена и Александра. ДОМ ЦЕПЛЄЙШИ ПРИ НАЙБЛЇЗШИХ

ДАРУНОК ЗА РОЧНЇЦУ – Кед нам було 50-рочнїца малженства, наша пайташка родом зоз Заблача, а хтора у Америки, заплацела нам драгу до Нюйорку, як дарунок. Були зме у нєй три мешаци. У єдним специялним автобусу зме днями упознавали нюйоркски улїци... У Америки маме и сина од мойого покойного брата Любу, хтори у Лас Веґасу, та зме и до ньго зашли. Тераз, кед маме надосц часу, любели бизме пойсц и ґу дзивки до Лондону. Док зме робели, за путованя и нащиви нє було анї часу, анї пенєжу. Тераз, слава богу, кус иншак – гвари Латяк.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

По 90-ти роки Латякова фамелия приходзела тадзи обисц родзину, а познєйше вше ридше. Старша дзивка студирала политични науки, оддавна є у Лондону, младша, медицинска шестра остала у фамелиї и ма двох синох хтори пред двома роками дїдо Владо упознал з родзину у Бачки и у Банату. Владо полни духа. Раз ше, гвари, залюбел – за цали живот. И його Єлица давно у пензиї, а дочекали робиц тото цо любя. Владо длуго сцел буц правнїк, єден час и позарядово студирал.

– Нє закончел сом, алє, нє бануєм. Нє бануєм анї же ме живот на морйо одведол. Нє знам як би було кед бим бул учитель у Войводини, а знам же ше лєгко и тото могло случиц. Там дзе жиєм, мам шицко цо ми треба, мам за конєц, и за тото зме ше з мою остарали, а длуго сом твердзел же ше врацим лєм до иловачи. Знаце як гваря у Шибенику: „Човєк снує, а Боґ одлучує... Єст ту правди – гвари на концу Владимир Латяк.■

РУСКЕ СЛОВО 27

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ШЕЙСЦ ДЕЦЕНИЇ МАЛЖЕНСТВА ИВАНОВИХ З КОЦУРА

ВШЕ НАШЛИ ЗАЄДНЇЦКИ ЯЗИК

Пише: Златко КОЛЄСАР

Kоцурци, Иваново, Мария и Янко уж полни 60 роки у малженстве. За тоти шейдзешат роки прейґ хрибта предрилєли вельо того, шицко цо живот ношел, як гваря, и красне и смутне. Тераз их найвекша радосц дзеци, унучата и праунучата ТАК ШЕ УПОЗНАЛИ „Здогадуєм ше же сом Янка упознала кед сом мала 15 роки. Була сом добра пайташка з його шестру, та сом часто приходзела до нїх, а вец, кед зме ше почали дзивчиц и ходзиц на танци, Янко ше почал круциц коло мнє” – памета Мария

28 РУСКЕ СЛОВО

П

овинчали ше давно, теди кед ше иншак патрело на дзепоєдни вредносци у дружтве, и кед снованє фамелийного гнїздочка було на першим месце младим леґиньом и дзивком.

– Мал сом 19, а Марча 17 роки кед зме ше побрали. Таки були часи же леґинє накадзи ше поженєли якошик ишли до войска. Алє, теди нє було телефони як тераз, посилало ше писма и раз у трох мешацох зме ше видзели, кед я пришол дому, або кед вона мнє пришла опатриц. Так Марча чекала, а тиж и я, же би два роки цо скорей прешли – памета Янко. Мария гвари же тоти шейсц децениї наисце швидко прелєтли и же, гоч було и чежки хвильки, паметаю ше лєм тоти красни.

– Здогадуєм ше же сом Янка упознала кед сом мала 15 роки. Була сом добра пайташка з його шестру, та сом часто приходзела до нїх, а вец, кед зме ше почали дзивчиц и ходзиц на танци, Янко ше почал круциц коло мнє, та зме пошвидко постали леґинь и дзивка – памета Мария.

Млади дзивки теди анї нє роздумовали о самостойним живоце, лєм зоз супругом и дзецми, живот у заєднїци ше подрозумйовало.

– Патрим нєшка, млади цалком иншак жию, раз два ше розиду, а теди ше о тим анї нє роздумовало. Нєвеста помагала швекри, учела ше, мала обовязки коло обисца, а понеже зме мали крави, научела сом шицко цо требало коло млєка, и од нїчого ше нє унїмала – памета Мария. ОШМИХ ШИЦКО ПРИКРИЛ Андя децениями правела швапски сир, и тот тварди и гевтот кляґани, и кажди дзень мерковала же би ше нє сквашнєл, а шметанка нє згоркла. Нє лєгка то робота була, бо вельо раз требало ґу сиру ставац як ґу малому дзецку, опатриц же чи шицко так як треба, и праве прето була позната по добрих продуктох. Роками мала стални муштериї на вербаским пияцу, и вше шицко попредала. Тот хто раз од нєй купел, 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ljudze@ruskeslovo.com

вше приходзел, а була препознатлїва и по окремним ошмиху. Ґу каждому ше крашнє озвала. Нїґда нє випатрала вистато, як кед би шицки кабли полни зоз сиром хтори требало наполнїц и шицко з нїх повикладац, и кед вонка минус, алє и кед з чола капкало, з єдним словом – нє було нїч. У шицким тим єй помагал єй Янко.

– Ми ше якошик складали през шицки тоти роки, помагали зме єдно другому, а як и вшадзи, и ми мали и бриґи, алє нам ше вше якош удало у мире их ришиц – закончує Мария Иван. Пред двацец роками Марию шлоґирало и од теди ше чежко руша, чежше и ходзи, алє ше заш лєм нє да.

– Теди наисце було, най так повем, досц чежко. Думала сом же ми ше коПред шейсцома децениями у Иванових, нєц блїжи, паноцец ме пришол виспоФитькошових, була велька свадзба ведац, алє заш лєм ше обрацело и я кельо-тельо виздравела. Було и после кризни ситуациї кед слово о здравю, алє пребродзуєме АНЕҐДОТА их, затераз успишно – през ошмих бешедує Мария.

ДЛУГА ШЕЙСЦ ДЕЦЕНИЇ

ГОЛЄМ ЄДНО УНУЧЕ МОГЛО ОСТАЦ У КОЦУРЕ Иваново маю двойо дзеци, Лидию и Юлияна котри остали жиц и робиц у Коцуре, алє унучата ше розошали по швеце.

– Пред свадзбу, дзень-два кед сом пошол до Марчи, уж ше навелько свадзба рихтала, пришла ґу мнє єй сушеда Роса, та ме поцагла на бок и пошептала же лєм най ше оженїм зоз Марчу, та будзем млади ґдовец, бо вона ма зроснути два пальци на ноги. Часто франтуєме же я уж 60 роки чекам же бим бул млади ґдовец, гоч сом до врачкох нїґда нє верел – гвари Янко.

– Маме троїх унукох, єдну унуку, двойо праунучата, а єдно праунуче ше ма народзиц у януару. Жаль ми же голєм даєдно од унучатох нє остало у Коцуре, алє вони гваря же им там дзе су, лєпше. Тоти цо у иножемстве обиходза нас раз до рока, а кед их випровадзам вше ми ше плаче. Карло и Иван у Норвежскей, Тони у Нємецкей, а Даниєла у Новим Садзе. Ми уж стари за нови технолоґиї, та ше видзиме кед приду до Коцура – гвари наша собешеднїца. Марча и Янко (горе) кед почали ходзиц на танци

ПРИ ҐОБЛЕНОХ ОДПОЧИВАЛА Мария Иванова од часу кед ше одала вишила коло 100 ґоблени. То єй бул гоби у шлєбодним чаше, през жиму, кед нє було тельо роботи на полю и кед ше одпочивала од роботи з млєком и од пияцу.

– Вишиванє ме опущовало, а теди кажда млада дзивка и нєвеста мушела знац даяку ручну роботу. Нажаль, тераз уж слабше видзим, та уж роками нє вишивам, алє мило ми кед видзим свойо ґоблени и плоди длугорочней роботи хтори настали з гобия – гвари Мария.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

НЄТ РЕЦЕПТ, АБО ИДЗЕ, АБО НЄ Младим Иваново совитую же малженство може обстац лєм кед ше двойо складаю и найду заєднїцки язик. Дакеди, гваря, дацо треба прецихнуц, дакеди бриґи обрациц на франту, а тото анї андї, а окреме бачикови Янкови, ишло одрук. Бул, и ище вше є познати по франтох, перше на свой, рахунок, озда праве прето ше ґу ньому любя озвец и млади, вон вше ма порихтане... Иваново цали свой живот препровадзели у Коцуре. Нєшка уж нє можу робиц, та кед красна хвиля, найволя одпочивац на лавочки опрез хижи. Вше наидзе дахто познати з ким поприповедаю, учую цо єст нове у валалє, пофрантую, випатраю своїх...■

РУСКЕ СЛОВО 29

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ЯК (НЄ) СКАПАЛ РОКЕНРОЛ (XXIV)

РОКЕРЕ У ДУШИ

Пише: Мария АФИЧ

Кед на рускокерестурскей рок сцени престали грац „Ореоли”, длугши час нє було озбильнєйшей домашнєй ґрупи, док ше нє формовал „Наш страх”. З часом поряднє грали у Младежским доме, а приход од наступох ишол на заєднїцки инструменти, опреманє Младежского... О тим ше здогаднєме з членами Янком Николичом Йонейом, Владимиром Фейдийом и Стеваном Лакатошом

П

раве „Ореоли” нєсвидомо уплївовали и на Фейдия хтори гвари же их ище як хлапчик слухал як вежбаю у його сушеда Биндия, а видзел их и як заграли на єдней свадзби, та ше одушевел.

– Дас у пиятей класи, на ґитари ме учел мой братняк Йовґен Преґун Ґечо, вон ми и ґитару дал, а я бул барз упарти и вежбал сом вельо – памета Фейди. У шейстей-седмей класи и Йоне ше з пайташами зашалєл за ґитари, а початки нє були лєгки.

– Сами зме ше учели грац. Мали зме єдну ґитару та зме ше зменьовали, и якуш теку з акордами и писнями, мали зме и вельку дзеку за граньом – гвари Йоне. После тих, перших крочайох у граню, концом 70тих рокох прешлого вику Фейди, Йоне и Драґан Новакович Шильо, вежбали у лєшику на Лейох – гвари Фейди у франти, же би их нїхто нє чул. Стеван Стево ше до ґрупи уключел дакус познєйше.

– На початку зме мали зме лєм акустични ґитари, бубни зме сами правели зоз старих шерпеньох. Алє були зме упарти и понеже нам нє дали вежбац у Младежским доме, помогол нам тедишнї парох о. Миха-

З „ИҐРАНКОХ” НАКУПЕНИ ИНСТРУМЕНТИ – У Младежским зме кажди викенд грали „иґранки” и шицко цо зме заробели, окрем трошкох, оставали Младежскому, нє брали зме нїч себе и з тих пенєжох ше почало куповац инструменти. Перше купени розглас, вец „Маршал” поячало за ґитару, „поячало” за ас ґитару, бубни... Тей опреми тераз нєт, и нїхто нє зна дзе – гвари Фейди хтори Младежскому познєйше зохабел и свойо шкатули за звучнїки. Як гвари, то бул вельки пенєж цо зарабяли бо вше було предате вецей як 300 карти, а на векши швета и 600. З того пенєжу бул положени и линолеум до сали и вельо того у Младежским пооправяне.

30 РУСКЕ СЛОВО

йло Макаї хтори нам за вежбанє дал виронаучну салу дзе бул и розглас, и то нам барз значело, а вон ше цешел у нас – здогадує ше Фейди. Поволали зме вец и Бобана Костича хтори грал на ґитари, бо зме сцели мац програму по угляду на дакедишнї „Ґаудеамус иґитур” дзе наступали млади шпиваче – дополнює Йоне. ЛЄМ РАЗ МАЛИ СТРАХ Пре поцерпанє чи шицко будзе добре кед слово о ґрупи, и коло самей програми, Йоне ґрупу накресцел „Наш страх”, а так наволана и спомнута програма хтору ше отримало 10. януара 1979. року у велькей сали Дома култури.

– То була велька орґанизация, за наступ зме з Вербасу пожичели опрему и инструменти, цо нє мало коштало, та зме до конца поцерпали же чи ше зароби телї пенєж з уходнїцох. Змагали ше велї млади шпиваче зоз забавнима и рок шпиванками, а ми их провадзели. Наступали и рецитаторе, програму водзел Емил Няради, и шицко було барз удатне, а сала полнючка, полна. И ми, музичаре, ше зменьовали, та з нами наступел и Славко Афич, Юлин Чапко, Раде Пап и Стево Лакатош, можебуц сом и забул дакого... З нашу поставу, Бобан и Шильо на ґитарох, Йоне на Басу, я на бубнох, а наступела 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

ljudze@ruskeslovo.com

и наша шпивачка Олеся Хринова. Бул то барз добри наступ – оценює Фейди. Дзекуюци тей програми, „Наш страх” у Доме култури на бини достал нєвельку просторию за вежбанє, цесну и жимну, алє иншак нє могло. Теди з нїма престал грац Бобан, алє им помагал на Керестуриядох кед наступали. До ґрупи пришол и Стево хтори грал на бубнох, та Фейди почал грац на облюбеней ґитари. Олеся з ґрупу наступала док нє пошла далєй до школи, а место нєй шпивач постал Михайло Надь Беда. ЗНАЛИ СПРАВИЦ ДОБРИ ШТИМУНҐ – Теди за предсидателя Младежскей орґанизациї пришол Янко Хома, а познєйше бул директор Школи. Я ше уключел до предсидательства, почали лєпши часи и за

Янко Николич Йоне

Кед почали грац на „иґранкох”, а теди престал грац Шильо, дакеди з нїма наступал Владо Малацко на орґульох. На репертоаре мали найпопуларнєйши шпиванки од странских и од домашнїх рок составох починаюци од „Криденсох”, „Дип парпл”, „Юрая хип”, прейґ „Стонсох” по домашнї ґрупи як „Бєло дуґме”, „Ю-ґрупа”, „Атомско склониште” итд... „Наш страх” бул барз популарни и у сушедним Лалитю, а и у самим Керестуре, гоч як сами собешеднїки гваря, нє були даяки екстра музичаре. Популарносц здобули пре добри репертоар и добри штимунґ на наступох.

Владимир Фейди

нашу ґрупу и за Младежски дом. Там зме достали просторию и спочатку вежбали з нашу опрему. Вец першу електричну ґитару до Младежского дал Кимо Фунзи, а з часом ше набавяло и други инструменти и опрему – памета Фейди и гвари же теди з роботу почала и Музична секция, бо було барз вельо хлапцох цо сцели грац. Фейди мал и по 20 „школярох”, а грац научел и свойого братняка Сашу Палєнкаша, нєшка познатого музичара. Младежски им постал скоро як други дом, у нїм були дзень и ноц, а так и Стево, гвари, дараз там и спал, бо индзей на бубнох нє мал дзе вежбац. А требало вельо навежбац, бо репертоар бул вельки.

МИЛИОНСКИ ПРЕПАТРУНКИ НА Ю-ТЮБУ Стевови рокенрол искуство познєйше принєсло и вельку популарносц. З часом ше научел грац и на гармоники, та за хлєбом остатнї 20 роки жил у Подґорици дзе наступал у велїх клубох и зоз Зораном Калезичом пред найвисшим политичним верхом Чарней Гори. Постал популарни и по тим як на гармоники грає и шпива старих рок класикох. Найвецей то „Цегла у муре” од ґрупи „Пинк флойд” и „Параноя” од „Блек сабат”. Вироятнє и прето же му анґлийски язик цалком импровизовани, Стевово гранє на Ютюб каналу за скоро 10 остатнї роки лєм цо нє ма милион препатрунки... Гоч велїм шмишни його анґлийски, у велїх коментарох Стево похвалєни же вообще грає таку файту музики.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

Стеван Лакатош

Источашнє Йоне, Шильо и Фейди постали члени оркестру Дому култури дзе вецей роки грали на тамбурох, та вельо наступали и путовали. Остатню иґранку „Наш страх” одграл даґдзе 1982. року пред тим як шпивач Беда пошол до войска. Други члени, окрем Фейдия, з часом вошли до других поставох и оркестрох хтори почали грац на балох, рижних програмох и вешельох, а познєйше и на свадзбох. Фейди, як приповеда, нє могол грац новокомпоновану музику, алє ше преориєнтовал на диско музику хтора була у експанзиї, та єден час попри других тримал „диско” и у Керестуре и у велїх околних местох. Док бул у штреднєй музичней школи у Новим Садзе, путовал на проби до Вербасу, дзе грал у ґрупи зоз Дишом и Шантом, алє з нїма нє наступел. Як нам пошведочели шицки троме собешеднїки, и нєшка за душу заграю стари добри рок шпиванки и тоту музику и приватно найволя слухац. Рокере вше оставаю рокере.■ (Предлужи ше)

РУСКЕ СЛОВО 31

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра у Руским Керестуре упокоєл ше наш мили оцец, дїдо, прадїдо

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. децембра наполнї ше рок як нас занавше зохабела наша мила мац, баба, прабаба

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ СЛАВКА МЕДЄШИ (1940–2017) (1941–2016) Памятки на нїх вично буду чувац син Юлин, нєвеста Оленка и унуки Ванеска, Мая и Соня Спочивайце у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра зохабел нас наш мили дїдо и прадїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра зохабел нас наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ (1940–2017) з Руского Керестура Вше будзеш у наших думкох и нїґда це нє забудземе, син Кимо зоз супругу Терезу и сином Борисом Спочивай у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра 2017. року занавше нас зохабел мой мили и нєпрежалєни брат

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Любеному дїдови

Памятку на це будзе чувац унук Иван зоз супругу Виолету и дзецми Алексом и Луком Спочивай у мире Божим!

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ (1940–2017) з Руского Керестура Навики останєш у наших шерцох, думкох и молитвох. Ожалосцена шестра Марча зоз супругом Янком Спочивайце у мире Божим!

ВЛАДИМИРОВИ БУЧКОВИ (1924–2017) з Дюрдьова Будземе це паметац по нєсебичним даваню себе шицким нам. Унука Таня Дюранович зоз супругом Драґаном. Останєш нам у вичних памяткох.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра занавше нас зохабел

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра 2017. року занавше нас зохабел наш мили бачи

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра 2017. року занавше нас зохабел наш мили бачи

СЛАВКА МЕДЄШИ ЕЛЕМИР МЕДЄШИ народзена Будински (1940–2017) з Руского Керестура (1941–2016) Красни памятки на нїх чува фамелия Бруґошова Спочивайце у мире Божим!

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ (1940–2017) з Руского Керестура Памятку на його красни слова, щиросц и пораду буду чувац Владимир зоз супругу Весну и їх дзеци Ивона и Николая Спочивайце у мире Божим!

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ (1940–2017) з Руского Керестура Памятку на його красни слова, щиросц и пораду будзе чувац Сашо зоз супругу Весну и їх дзеци Ана, Павле и Иван Спочивайце у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. децембра 2017. року наполнї ше рок як нас занавше зохабела наша мила мац, баба и прабаба

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. децембра 2017. року наполнї ше рок як нас занавше зохабела наша мила баба и прабаба

ЕЛЕМИР МЕДЄШИ (1940–2017) з Руского Керестура

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 22. децембра наполнї ше рок як нас занавше зохабела

СЛАВКА МЕДЄШИ народзена Будински (1941–2017) з Руского Керестура Памятку на єй любов и доброту навики будзе чувац син Кимо зоз фамелию Спочивай у мире Божим!

32 РУСКЕ СЛОВО

СЛАВКА МЕДЄШИ народзена Будински (1941–2016) з Руского Керестура Памятки на єй любов и доброту навики будзе чувац унук Иван зоз фамелию Спочивай у мире Божим!

8. ДЕЦЕМБEР 2017.

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ После длугшей хороти 4. децембра упокоєл ше наш оцец, дїдо и прадїдо

ВЛАДИМИР БУЧКО (1924–2017) з Дюрдьова

ВЛАДИМИР БУЧКО (1924–2017) з Дюрдьова

Вично у наших шерцох останє його мила подоба, а памятки буду нєвисцерююци. Син Яни, нєвеста Маруся, унуки Мая, Таня и Марияна и праунуки Дарко и Ксения Вичная му памят! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Любеному дїдови и прадїдови

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Умар мой мили оцец, наш дїдо и прадїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Мойому милому дїдови

ВЛАДИМИР БУЧКО (1924–2017) з Дюрдьова Твоя мила подоба вично останє у ВЛАДИМИРОВИ БУЧКОВИ наших шерцох.

(1924–2017) Унука Мая Йованович зоз супруз Дюрдьова гом Небойшом и дзецми Дарком и З любову и почитованьом унука Ксению Мили дїду, спочивай у мире Марияна зоз Милошом Дїду, спочивай у мире Божим! Божим!

SMUTNE ZDOGADOVANW Napolnxx {e sedem roki yk nas zanav{e zohabel na{ po~itovani kole}a i direktor

Нїґда нє забудземе його пожертвовносц, любов и радосц хтору нам нєсебично даровал. З любову и почитованьом дзивка Лела, унук Иван Чижек зоз фамелию и унука Марина Маслов зоз фамелию ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Занавше нас зохабел наш мили дїдо и прадїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дїдови и прадїдови

ВЛАДИМИР БУЧКО (1924–2017) з Дюрдьова Дзекуєме ци за твою добру нєсебичну любов и радосц хтору ши нам даровал. Нїґда це нє забудземе. Твой унук Иван Чижек зоз супругу Ану, сином Луком и дзивку Ирину

ВЛАДИМИРОВИ БУЧКОВИ (1924–2017) з Дюрдьова Мили наш дїду, нїґда це нє забудземе. Твоя унука Марина Маслов зоз супругом Педьом и дзецми Алексом и Тамару

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 11. децембра наполнюю ше седем смутни роки як нас занавше зохабел наш мили

VLADIMIR PALAN^ANIN (1953–2010) z Novogo Sadu Z velqkim po~itovanqom ~uvame pamytku na Vas, na na{u zawdn>cku robotu i tvor~e sotrudn>ctvo i na Va{o doprino{enw rozvox su~asnogo informovany na ruskim yziku Kolektiv NVU „Ruske slovo” Vi~na mu pamyt, po~itovanw i slava!

ВЛАДИМИР ПАЛАНЧАНИН (1953–2010) Його подобу у своїх шерцох вше буду чувац його наймилши Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 13. децембра 2017. року наполнї ше рок як нас зохабела наша мила

КСЕНИЯ РАЦ (1936–2016) з Руского Керестура Памятки на нїх чуваю їх наймилши

8. ДЕЦЕМБEР 2017.

Дня 5. децембра наполнєли ше 25 роки як вецей нє з нами

КИМО РАЦ (1957–1992) з Руского Керестура

МИЖО РАЦ (1962–1992) з Руского Керестура Спочивайце у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. децембра 2017. року наполнєли ше 20 роки як вецей нє з нами наш муж, оцец, швекор, дїдо и прадїдо

НЕСТОР ТАКАЧ (1924–1997) з Руского Керестура Памятку на ньго чуваю його супруга Ирина, син Янко зоз фамелию и дзивки Славица и Наталия зоз фамелиями

РУСКЕ СЛОВО 33

informator@ruskeslovo.com СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. децембра наполня ше 40 днї як нас нєсподзивано зохабел наш мили

ВЛАДИМИР СЕМАН (1955–2017) з Руского Керестура Хибиш нам и то барз. Чекаме це, а тебе нєт. Твойо наймилши супруга Мелания, син Владко, дзивка Таня, нєвеста Лидия, жец Мирко, унуки Виктор, Алекс, Тони и Роберт и мац Натала Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 7. децембра 2017. року наполня ше два смутни роки як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 10. децембра наполня ше 40 днї як нас занавше зохабел наш шовґор

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. децембра наполнєли ше 6 мешаци як нас занавше зохабел супруг и оцец

ВЛАДИМИР СЕМАН ВЛАДИМИР КИШАДАМОВ (1955–2017) (1944–2017) з Руского Керестура з Дюрдьова Вично останєш у наших здогадованьох, твойо Фемка Надьова зоз З любову и почитованьом памятку синами и Дюра Оросов зоз супру- на ньго вично буду чувац супруга Мелания и син Микола гу Весну и дзивчатми Спочивай у мирe Божим! Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. децембра наполнєли ше 6 мешаци жалосни мешаци як ше преселєл до вичносци наш оцец, швекор и дїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. децембра 2017. року наполнєли ше 6 мешаци як нас занавше зохабел наш мили оцец, швекор и дїдо

ВЛАДИМИР КИШАДАМОВ (1944–2017) ВЛАДИМИР КИШАДАМОВ з Дюрдьова (1944–2017) Памятку на ньго у своїх шерцох з Дюрдьова вше буду чувац дзивка Славица, Памятку на ньго вично буду чужец Алекса и унучата Валентино, вац син Дюра зоз супругу Таню и Никола и Валентина дзивку Анастасию

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 11. децембра 2017. року наполня ше 6 мешаци як нас зохабела моя мила дзивка и шестра

ЕМИЛ ГУДАК (1936–2015) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ньго навики буду чувац супруга Злата, син Златко, нєвеста Оленка, дзивка Емилия, жец Слободан и унуки Борис и Мартина, Дарян и Ана Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 3. децембра наполнєли ше два роки як нас зохабела наша мила мац, баба и прабаба

ТАНЯ КЕРАВЧИН народзена Тамаш (1969–2017) з Деспотова Час преходзи, а боль и смуток остава у мацеровим шерцу. Памятку на твою любов и доброту и твой мили ошмих вично будзе чувац мац Амалия и брат Юлиян зоз супругу Гайналку и дзецми Катарину, Кристину и Александром Спочивай у мире Божим!

MALI OGLA[KI ГЕЛЕНА САБАДОШ (1929–2015) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на ню у своїх шерцох навики буду чувац син Славко зоз супругу Гелену, унука Арияна зоз Йоелом, унука Андрея зоз супругом Слободаном и хлапчиком Николом Спочивайце у мире Божим!

34 РУСКЕ СЛОВО

DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu.

Telefon: 060/5088-433. PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri.

Tel: 060/5088-433 i (025) 58-27-710. ***

ПОНУКАМЕ квалитетни пелет, брикет, углє „бановичи”, древо у палетох од 1 и 2 кубики. Превоз и витоварянє обезпечени. Руски Керестур, 064/268-38-62. *** ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи. 063/440-470; 063/102-41-14. ***

8. ДЕЦЕМБEР 2017.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра 2017. року занавше нас охабела наша мила мац, баба и прабаба

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 29. новембра 2017. року занавше нас охабела наша мила мац, баба и прабаба

ЄЛЕНА МУЧЕНСКИ народзена Москаль (1929–2017) з Коцура

ЄЛЕНА МУЧЕНСКИ народзена Москаль (1929–2017) з Коцура Памятку на єй любов и доброту вично буду чувац у своїх шерцох: син Данил, нєвеста Сенка, унуки Сандра и Даниєла зоз супругом Неманьом и праунуки Лена и Кристиян

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

Памятку на єй любов и доброту вично буду чувац у своїх шерцох: дзивка Єлена, жец Карло, унук Саша зоз супругу Барбару, унука Наташа зоз супругом Гайком, праунуки Ясминка, Николай, Лара и Шаєн СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 11. децембра 2017. року, наполнї ше рок як ме занавше зохабела мила мац

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Ношитель проєкта „ALFA ENTERIJER” DOO, Бачки Петровец, улїца Яна Хуса число 53, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Индустрийно роботни обєкт поверхносци прижемє и поверх (П+1) наменєни за продукцию елементох за мебель зоз поступком резаня, фрезованя и лїпеня плочастих древених материялох”, у Новим Садзе, южно од драги Нови Сад – Руменка, на катастерскей парцелох число 10343, К. О. Футоґ, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же потребне преценьованє вплїву и о одредзованю обсягу и змисту студиї о о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „РОБОТНИ КОМПЛЕКС – ПРОДУКЦИЯ МЕБЛЮ”, (пременка намени зоз нєобходну реконструкцию иснуюцих роботних обєктох, поверхносци П,ВП и П+1, у рамику иснуюцого комплекса Ношитель проєкта „ВИТОРОҐ ПРОМЕТ”, д.о.о., Нови Сад, улїца Новосадска драга 132, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „РОБОТНИ КОМПЛЕКС – ПРОДУКЦИЯ МЕБЛЮ”, (пременка намени зоз нєобходну реконструкцию иснуюцих роботних обєктох, поверхносци П,ВП и П+1, у рамику иснуюцого комплекса) у Новим Садзе, Драга новосадского партизанского одряду число 6, на катастерских парцелох число 3367/1 и 3367/2, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 4. децембра 2017. року принєсла ришенє число VI501-661/17 же потребне преценьованє вплїву на животни штредок стану и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок базней станїци мобилней телефониї. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

8. ДЕЦЕМБEР 2017.

ВЕРА ДОРОЦКИ народзена Дорокази (1934–2016) з Бачкей Паланки Памятка на твою любов, пожертвовносц и доброту останє вично! Твоя дзивка Злата Спочивай у мире Божим!

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву проєкта на животни штредок Ношитель проєкта „НАФТНА ИНДУСТРИЯ СЕРБИЇ ” а.д. Нови Сад, улїца Народного фронта число 12, по овласценим подприємству „METROENERGY” ДОО, Нови Сад, Булевар Европи число 11, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Реконструкция – заменьованє иснуюцого автомата за уцеканє горива и вибудов нукашнєй ґазней инсталациї до пошореня за компримованє природного ґазу на ССҐ НС 10” у улїци Сентандрейска драга бб, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3345/2, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 30. новембра 2017. року принєсла ришенє число VI-501-743/17 же потребне преценьованє вплїву на животни штредок стану и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок базней станїци мобилней телефониї. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Реконструкция и добудов обєкту цеплярнї, з часцу поверхносци: прижемє и поверх (П+1), а з часци високе пржемє (ВП), интерни драги и пешацки комуникациї”, комплекс цеплярнї ВОСТОК Ношитель проєкта Явне комуналне подприємство „НОВОСАДСКА ЦЕПЛЯРНЯ”, Нови Сад, улїца Владимира Николича число 1, поднєсол тому орґану вимогу за одредзованє обсягуи змиста студиї о преценьованю вплїву на животни штредок „Реконструкция и добудов обєкту цеплярнї, з часцу поверхносци: прижемє и поверх (П+1), а з часци високе пржемє (ВП), интерни драги и пешацки комуникациї”, комплекс цеплярнї ВОСТОК, у улїци Марка Милянова 2, на катастерских парцелох число 9313/2 и 9313/1, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 4. децембра 2017. року принєсла ришенє число VI501-710/17 же потребне преценьованє вплїву на животни штредок стану и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок базней станїци мобилней телефониї. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ НА КОНЦУ ЄШЕНЬСКЕЙ ЧАСЦИ ФОДБАЛСКОГО ПЕРШЕНСТВА

КОЦУРСКИ РЕЦЕПТ Пишу: Александар ПАЛАНЧАНИН и Златко КОЛЄСАР

На концу фодбалскей єшеньскей полсезони, часточнє можеме буц задовольни. Три нашо клуби у тим року бавели змаганя у висшим ранґу змаганя – подручних лиґох. Коцурска Искра бавела фантастично и закончела тоту часц першенства на першим месце у своєй лиґи. Медзитим, Русин и Бачка у споднєй часци таблїчки – на 11, односно 14. месце

Ч

и могло лєпше – питанє хторе ше часто поставя, а тиж так ше и дава одвит – вше мож лєпше. Но, треба припознац же кед слово о фодбалу, за успих Клуба вельо того потребне. Насампредз, дисциплина, упартосц, поряднє тренирац, здобуц кондицию, вибрац адекватну тактику... на концу треба мац и дакус щесца. То єден бок медалї, а о другим боку, хтори тиж ма вельки уплїв на успишносц, з даєдней другей нагоди. ЄШЕНЬСКИ ШАМПИОН На схадзки Скупштини ФК „Искра”, хтора отримана на початку рока, спатрени проблеми хтори Клуб мал, а прилапени и план роботи за тот рок. Прешлей єшенї, Искра була наш найуспишнєйши Клуб. У своєй подручней лиґи бул на першим месце. За успих найзаслужнєйши, насампредз бавяче, алє заслуги вшелїяк ма и Управа Клуба, хтора найрационалнєйше поставела приоритети, а то шор, робота и дисциплина и на терену и коло нього. Но, успих Коцурцох ше могол нагаднуц ище у пририхтуюцих змаганьох у котрих Искра зазначовала добри резултати, а коруна була и освойованє турнира у вельким фодбалу у рамикох СБ „Яша Баков” котри у авґусту отримани у Руским Керестуре. Велї думали же квалтет екипох у Подручней лиґи на вельо висшим уровню од квалитету екипох у Медзиопштинскей лиґи у котрей ше Искра змагала остатнї 10 роки, та очекованя були же би Искра була у горнєй часц таблїчки и нє випадла зоз лиґи. Медзитим, после перших колох у котрих Искра почала зазначовац побиди од котрих тоти на домашнїм терену були по 5–6 ґоли розлики, почали роснуц и амби-

36 РУСКЕ СЛОВО

ШАМПИОНСКА СТАТИСТИКА Искра у єшеньскей часци сезони одбавела 15 кола, зазначела 12 побиди, 1 нєришене змаганє и 2 пораженя, а освоєла вкупно 37 боди. Ґол розлика +34, 52 дати ґоли и 18 прияти. Найвецей ґоли у єшеньскей часци дал Зоран Сердар котри дал 12 ґоли, Дамян Ґубаш и Лука Країнович дали по 11 ґоли, Марян Малацко 5, Предраґ Перович и Срдян Юшкович по 3 ґоли, Дарко Николич дал 2 ґоли, а Стефан Мароєвич, Боґдан Сталевич, Душан Ваяґич и Тони Иван дали по 1 ґол. Пионире у пионирскей лиґи полусезону закончели на 3. месце на таблїчки, а зазначели 7 побиди, 2 нєришени змаганя и єдно пораженє. Найвецей ґоли дал Ненад Шанта 19 ґоли, Данло Мезеї, Давид Гарди и Милорад Ваяґич дали по 5. Когуцики одбавели 8 змаганя и зазначели 8 побиди. Найлєпши стрилєц при когуцикох Дарко Салонтаї, котри дал 20 ґоли. Ален Мученски дал 9, Филип Терзич 8, а Матия Паунович 7 ґоли.

циї, та ше ганьблїво почало роздумовац и о тим же Искра и у тей лиґи ма можебуц найквалитетнєйшу екипу и мож роздумовац аж и о Войводянскей лиґи.

– На початку сезони зме плановали одбавиц єшеньску часц найлєпше як знаме, а бависка и резултати указали же анї тота лиґа нє страшна и же ше можеме ровоправно ношиц и зоз найлєпшима у тей лиґи. Окрем змагательней часци, поробели зме шицко заплановане и на самим стадиону. Трибини закрити, положени шедзиска, за трибинами зме вимуровали муричок длужини коло 100 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

sport@ruskeslovo.com

метери, так же зме и тоту часц успишно закончели – гварел предсидатель ФК „Искра” Радислав Сталевич. По законченю полусезони шлїдзи пауза у котрей ше зведзе рахунки и упечатки у прешлим року, а место на таблїчки вимага озбильни пририхтованя и змоцньованє бавяцкого кадру.

– Насампредз, рахуєме на тих бавячох котри тераз у клубу, а кед же би дахто напущел Искру будзе ше водзиц рахунку же би ше приведло одвитуюца замена. Окрем того, на местох дзе зме ценки кед же найдземе и кед буд земе мац пенєжу, пробуєме привесц двох–трох бавячох котри би ше добре уклопели до екипи и котри би нас нє коштали вельо – заключує Сталевич. З ВЕРХУ НА СПОДОК Дюрдьовска Бачка и керстурски Русин у своїх лиґох прешлей єшенї були у верху таблїчки – на шестим месце, а после велького закладаня бавячох на терену, добрих партийох и резултатох. Прешлей єшенї фодбалере Бачкей у континуитету дали 68 ґоли цо ище нє призначене у аналох Клуба. Найлєпши стрилєц у екипи бул Деян Летич, а найефикаснєйши и найстарши бавяч першого тима бул 47-рочни Ранко Янкович. Одбавел шицки змаганя у сезони и дал дзевец ґоли. Рекорд з пеналами звалєл Урош Павлов, котри за два роки ма сто одсто потрафени виводзеня пеналох. У тей сезони резултата иншаки. Одбавели седемнац змаганя, на штирох победзели, шейсц були нєришени, а седем страцели. На змаганьох дали лєм 29 (скоро штерацец менєй як прешлей єшенї), а достали 35 ґоли. Кед ше порахує, призначели неґативни скор од 6 ґоли. Цо ше случело тей єшенї?

– Нє задовольни зме з посцигнутим резултатом. Уж на початку обачене же зме були досц ослабени, слабши як скорей. Барз зме слабо тренирали, та екипа була цалком нєпорихтана. Попри тим даскельо добри бавяче вецей нє бавя у тиму, а було вельо покалїченя та зме нє мали досц нагоди бавиц у полним розмаху. Нє мали зме анї спортского щесца – гварел Ґоран Андєлкович тренер першого тиму ФК „Бачка 1923”. За початок ярнєй часци управа ФК „Бачка 1923” наявени пременки. Чи потерашнї тренер и далєй будзе на тей функциї, чи будзе нових фодбалерох, укаже ше после отриманей схадзки Скупштини Клуба и на перших змаганьох на яр. Русин призначел дакус лєпшу статистику. Бавели петнац змаганя од хторих у штирох були побиднїки, штири одбавели нєришено, а осем змаганя страцели. Дали 27, а прияли 38, ґоли цо твори неґативни скор од –11. Одкеди оформена Подручна фодбалска лиґа Зомбор–Бачка Паланка, ФК „Русин” наишол на пременки, бо то моцнєйша лиґа, алє є праве „по мири” Русина. На змаганьох ше стретаю з екипами котри добре бавя, з клубох котри лєпше финансовани, а финансиї нашого домашнього Клубу стоя под знаком питаня. Випатра же тото цо русиновци очековали на початку, и достали – 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

нєизвесни змаганя ровноправнєйших процивнїкох. Чи ше можебуц и дацо друге случовало?

– Поправдзе, могло буц и лєпше. За резултат зме сами виновати. Анї сам нє можем вериц же зме у сезони лєпше бавели на „страни”, кед зме були госци, як дома на своїм терену и пред свою публику. Пред початком и у цеку змагательней сезони остали зме без пейцох стандардних бавячох. Пре покалїченя двоме виостали з екипи кед ище анї нє почала сезона. Єден бавяч пошол робиц до иножемства. Єдине ришенє таких обставинох було опрец ше на младих бавячох з валалу, а часто и я мушел висц на терен. Окрем того, велї з бавячох пре обовязки у своїх обисцох (векшина паприґаре), нє приходзели на тренинґи, та пошло так, як ше на концу єшеньскей часци указало. Но, мушим повесц же екипа солидна и сиґурне же може направиц лєпши резултат и лєпши пласман на таблїчки – гварел потерашнї тренер Златко Саянкович. Ґу тому треба додац и велї други проблеми о хторих зме под час сезони писали, а хтори ше углавним одноша на финансиї. Вецей раз им пре нєвиплацени рахунки на Ярашу була виключена струя, а то лєм єден з проблемох хтори у Клубе присутни длугши час. У сезони ше бави петнац кола, чи дома чи у других местох за хтори треба видвоїц минимално 15 000 динари. Каждого року клуби муша плациц котизацию, купиц нєобходну опрему... Вельку помоц Клуб мал зоз Месного самодоприносу и од спонзорох. ХИБЯ ЛЄМ ЛЄПШИ ФИНАНСИЇ И ДИСЦИПЛИНА По нових предписаньох хтори на моци од 2016. року, на моци проєктне финансованє спортских клубох. По нових правилох велї жридла ше нє годно хасновац и раховац на їх помоц. Ґу тому треба додац же и приватнїки, валалски ремеселнїки сами зоз собу маю бриґи як прежию у очежаних економских условийох. Питанє же як обстанє Спортске дужтво „Русин”, хторе єдине як таке у нашей заєднїци. На концу виходзи же ше вше менєй можеме цешиц же младих хторих спорт прицагує ище єст. Можебуц же би лєпши менаджмент єдну часц проблемох могол ришиц. Кед слово о спортистох, з тей нагоди о фодбалерох, хиби ище лєм дакус дисциплини и озбильносци кед слово о обовязкох ґу клубом. То ше окреме одноши на обовязки приходу на тренинґи. Добри рецепт маю Коцурци. ■

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ 26. СПОРТСКИ БАВИСКА „ЯША БАКОВ”

ЗАКОНЧЕНИ ЗМАГАТЕЛЬНИ РОК

Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

Спортски бависка „Яша Баков”, прешлей нєдзелї, 3. децембра, у просторийох Руского културного центра у Новим Садзе, закончели тот змагательни рок. На турнирох у пикаду и штреляцтве участвовали по осем екипи у хлопскей конкуренциї. Два екипи у женскей конкуренциї ше змагали у пикаду, а були и два екипи у „микс” конкуренциї

Н

а концу турнирскей сезони 26. Спортских бавискох „Яша Баков” орґанизаторе можу буц часточнє задовольни. Тот рок бул богатши за єден турнир хтори отримани на початку, у фебруару, а то турнир у билияру. Гоч ище вше нє поцагнута смужка и конкретни податки ище нєт, на 16 турнирох хтори отримани през рок, участвовало исте число спортистох у шицких катеґорийох. (НЄ)УСПИШНА СЕЗОНА ЗА НАМИ На отриманих турнирох, по податкох, зявело ше исте число екипох и з истих местох. Мож повесц же шицки мали медзинародни характер, бо вше була присутна голєм єдна екипа зоз иножемства. Слово о наших Руснацох зоз Републики Горватскей.

ШНЇГ ЯК НЄСПОДЗИВАНЄ Просториї Руского културного центру у Новим Садзе, гоч су нє адекватни и нє понукаю вельку вилагоду, дзечнє и з роширенима руками привитую шицких учашнїкох на Бавискох. Тельо кельо маю дзеля зоз шицкима хтори на скриваю щесце и задовольство после отриманих змаганьох. Так бул и прешлей нєдзелї. Бависка ище анї нє почали, а порядни кухар котлїку Тома Горняк уж почал вариц.

– Праве сом почал. Положел сом цибулю ище дакус, та положим и месо и шицки други присмачки. Можебуц же сом дакус познєйше почал вариц, алє за шицко виновати шнїг. Вше нас нєсподзива у децембре. Но, накадзи ше законча змаганя будзе готова и капуста хтора будзе на „мению” – гварел вше розположени Тома.

38 РУСКЕ СЛОВО

– Особнє сом у дилеми же чи зме подполно витворели наш основни задаток. Нєзадовольни сом же ище вше на турнирох нє маме заступени шицки места. На велїх наших спортских стретнуцох хибя нам екипи зоз Кули, а окреме зоз Нового Орахова. З другого боку, наш буджет з рока на рок исти. Лєдво же закриваме трошки и за екипи хтори стаємни на турнирох и часто себе поставям питанє цо би було кед би ше шицки зявели. Потим, кед слово о проблемох, КПД „Карпати” того року нє винашли моци орґанизовац турнири хтори ше роками отримовало у Вербаше. Но, на предстояцей схадзки Скупштини, кед будземе спатрац тогорочни резултати и плани за наиходзаци рок, сиґурне же будземе бешедовац и о тим проблему – гварел Иван Папуґа, предсидатель СБ „Яша Баков”. У условийох з якима зме зочени, вельо ґимнастики вимага адекватно розпоредзиц пенєжи наменєни за Бависка. Так повесц, роками є исти, а велї други трошки ше меняю.

– Наш рочни буджет, кельо доставаме од нашого Националного совиту, уж роками стаємни. Вон 200 000 динари. Кед ше вежнє до огляду же просеково на каждим турнире маме коло 35 особи, даґдзе вецей, даґдзе менєй, цали тот винос ше потроши. Односно, виведзена калкулация же за каждого змагателя треба видвоїц по 300 динари. То минималана цена з хтору ше закрива трошки за друженє по отриманих змаганьох. То подрозумює полудзенок и два пица. Шицко друге, драгово трошки, трошки за закуп сали за отримованє змаганя и подобне, зноши дружтво хторе орґанизує турнир. Дакеди ше плацело драгово трошки, алє то було пред пейцома и вецей роками – гварел Звонко Салаґ, координатор за спорт у КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова.

8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

sport@ruskeslovo.com

Єден з проблемох хтори вше евидентнєйши кед слово о СБ „Яша Баков” то же ше уж роками орґанизация опера на исти особи хтори уж у озбильних рокох.

– У Дюрдьове ше намагаме вше вецей овласценя хтори ше одноша на активносци дружтва пренєсц на младших. Конкретни приклад то же зме им препущели орґанизацию балу за младих. Най би почувствовали як то буц орґанизатор, як то кед даґдзе „запнє”, кед спод смужку на рахунку минус... Так би требало и на Бавискох, окреме кед слово о тим же хто будзе активно участвовац у змаганьох. За мнє уж нє треба бегац за лабду, бавиц одбойку, лєбо фодбал и кошарку. Таки спорти би требало же бизме препущели младшим. У сущносци, кед би нє було Найлєпши у пикаду (поєдинєчно): Иван Горняк, Владимир Джмура и даскелїх ентузиястох и упартих медзи нами Желько Гарди старшима, нє сиґурни сом же бизме мали тельо турнири. Думам же вше вецей треба уключовац младих и то нє лєм кед слово о Спортских бавискох, алє и вообще – надпомнул Звонко Салаґ. Затераз ище вше останє до конца нєдоповедзене же прецо КПД „Карпати” нє орґанизовали два турнири – у ґуґланю и штреляцтве. Вербас бул вше домашнї тим турниром насампредз прето же мали вигодни условия за їх отримованє у Центре за физичну културу. Же би ше их отримало, подняли ше Дюрдьовчанє, а бул у Бачкикм Ґрадишту. Змаганя у пикаду и штреляцтве отримани у Новим Садзе. У просторийох хтори нє адекватни, окреме за штреляцтво. Но, орґанизаторе ше намагали найсц адекватни простор на У штреляцтве найлєпши у екипней и поєдинєчнєй конкуренциї: Михайло Киш, Янко Цап и Мирослав Киш зоз Дюрдьова двох локацийох у Новим Садзе. Нажаль, гоч су достати задармо, трошок хтори требало У мишаней конкуренциї по резултатох найлєпша була плациц одношел ше на надополнєнє за пораячки. Як екипа „Папивинґ”, а друге место освоєла екипа КУД надпомли орґанизаторе, кед би бул половку менши, нє „Тарас Шевченко”. було би проблем наскладац ше и виплациц. На турнире у штреляцтве ше змагали осем екипи од хторих найлєпша була екипа КУД „Тарас Шевченко”. РЕЗУЛТАТИ ЗОЗ ОСТАТНЇХ ТУРНИРОХ Друге место освоєла екипа Дружтва Руснацох Суботица, а треце Руского културного центра Нови Сад. На турнире у пикаду у хлопскей конкуренциї змагали У поєдинєчней конкуренциї найлєпши були Михайло ше екипи: „Папивинґ” зоз Вербасу, Миклошевци зоз Киш зоз 282 круги, друге место освоєл Мирослав Киш Миклошевцох (Република Горватска), Спортского дру- 256 круги, а треце Янко Цап зоз 253 круги. Шицки трожтва „Русин” зоз Руского Керестура, „Искра” зоз Коцу- ме зоз екипи КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова. ра, Дружтва Руснацох зоз Суботици, КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова и два екипи домашнїх Руского кулБАВИСКА СПОЛНЄЛИ ПРИМАРНИ ЦИЛЬ турного центру Нови Сад. У женскей конкуренциї було лєм два екипи: „Папивинґ” зоз Вербасу и КУД „Тарас Дзекуюци велькому ентузиязму, упартосци и любови Шевченко” зоз Дюрдьова. ґу спорту шицких учашнїкох тот рок за нашу найвекшу Екипно найлєпша були екипа Руского културного цен- спортску манифестацию бул успишни. Насампредз же тру Нови Сад 2, на другим месце була екипа Дружтва Бависка сполнєли примарни циль –сходзенє и друженє Руснацох Суботица и треци Миклошевци. У поєдинєч- Руснацох у спортских змаганьох. Тиж так важне надней конкуренциї перше место завжал Владимир Джмура помнуц же на шицких турнирох медзи змагателями були (Дружтво Руснацох Суботица), Иван Горняк (РКЦ 1) екипи зоз Миклошевцох лєбо Петровцох. Пре тоти екидруге место, а треци бул Желько Гарди (РКЦ 2). пи зоз Републики Горватскей, турнири вше мали прикУ женскей конкуренциї найлєпша була Машенька Па- мету медзинародних змаганьох. На дзепоєдних були и пуґа („Папивинґ”), друге место освоєла Мария Хромиш госци зоз Словацкей и України. Резултати нє були при(КУД „Тарас Шевченко”), а треце Лидия Горняк (КУД марни, гоч ше на теренох часто видзели добри и борбе„Тарас Шевченко”). ни партиї.■ 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

РУСКЕ СЛОВО 39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ФЕСТИВАЛ МАЛИХ СЦЕНСКИХ ФОРМОХ ОТРИМАНИ У НОВОСАДСКЕЙ ҐИМНАЗИЇ ЛАЗА КОСТИЧ” ”

РОК LXXIII ЧИСЛО 49 (3762) НОВИ САД, 8. ДЕЦЕМБЕР 2017.

■ ОБНОВЕНИ ТРИ КРИЖИ У КЕРЕСТУРЕ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

БИЛБОРД ПРОМОЦИЯ ПРОЄКТА УЧИМ+ЗНАМ=ВРЕДЗИМ” ”

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

До проєкта „Учим+Знам=Вредзим”, хтори реализує Здруженє за промоцию дружтвеней одвичательносци з Нового Саду по першираз ше уключела и Општина Жабель. На вецей локацийох у Жаблю и Чуроґу на билбордох полїпени панои на хторих пецеро найлєпши школяре зоз основних школох у Општини. Шицки пецеро преглашени за школярох ґенерациї у своєй основней школи – Анита Барна, школярка ґенерациї Стреднєй машинскей школи „22. октобер”, Милош Боянич и Мария Ґал, школяре ґенерациї Основней школи „Милош Црнянски” у Жаблю, Катарина Драпшин, школярка ґенерациї Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох, Оливера Бакурски, школярка ґенерациї Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове и Давид Дуґонїч, школяр ґенерациї Основней школи „Дюра Якшич” у Чуроґу. С. С.

Фото: Вероника Вуячич

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

■РУСКИ ФЕСТИВАЛ МАЛИХ СЦЕНСКИХ ФОРМОХ „ДЮРА ПАПГАРГАЇ” Фотоґрафия: 0664P