Ruske slovo 40 by Руске слово

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ РОК LXXIV ЧИСЛО 40 (3805) НОВИ САД, 5. ОКТОБЕР 2018.

■ БИБЛИОТЕКА НОВОСАДСКЕЙ ПАРОХИЇ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

АКЦИЯ ШКОЛЯРОХ У КОЦУРЕ

Фото: Сандра Саламун

На акциї на беґелю у Коцуре були коло 50 школяре и волонтере котри позберали шмеце и одпад и поруцали до одвитуюцих контейнерох. Роботна акция орґанизована же би школяре спознали значенє чуваня природи, замерковали шмеце коло себе, розликовали ушорену од нєушореней природи и на прави способ знали реаґовац на таки зявеня. З. К.

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

■ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

Фотоґрафия: 0705P

НОВИ НАЦИОНАЛНИ СОВИТ – НАША НОВА ШАНСА мацию нашого националного идентитета на принципе самофинансованя (а знаме же у яких материялних обставиПише: Дюра ЛATЯК, нох жили). У другей фази (по снованє Рускей матки и єй писатель и публициста кратким „живоце”) держава нам материялно помагала, кеПровадзим активносци коло виберанкох за нови национал- льо могла. Та, заш лєм, мали зме свою ґимназию (гоч нє и ни совити и роздумуєм. Роздумуєм о нас и нашим будуцим учебнїки), мали зме свойо новини и часописи, мали зме Националним совиту. Якош, сама ме думка одводзи до ко- свойо културно-просвитни дружтва, своїх людзох у орґляйох историї. Як ше то гвари „од споконвику зме вше бу- анох власци (аж и покраїнских „министрох”!) и судстве, з ли Руснаци”, та зме то и тераз! Та, думам, нач вец тото так котрима зме могли бешедовац по руски. часто повторйовац? Предо мну „Руски слова” остатнїх ти- А вец ушлїдзел период рижних осцилацийох. Страцели жньох, у котрих представени ношителє лїстинох за нови зме ґимназию, новини зведзени на локални уровень, часоНационални совит. Єдна ноши мено „Руснаци вєдно”, дру- пис за литературу и културу престал виходзиц „пре нєдога „Буц и остац Руснак...”, треца „За Руснацох...”, штвар- статок рукописох”, а културно-просвитни дружтва, єдно по та... пията... (анї менша национална заєднїца – анї вецей лї- єдно, преставали з роботу. Финансийней потримовки з бостини!!!). Озда то знак правдивей демократиї... Мнє тот ку держави нє було. Нє було анї маєтнєйших людзох котри факт нє тельо заинтересовал, та го положим набок и вра- би финансийно помагали иснованє националней културней дїялносци. Найвецей прецерпела литературна творчосц на цим ше до историї. Гоч знам же зме вше були Руснаци од кеди знаме за себе, нашим язику. Нашо писателє постали „писателє другого алє сом ше през живот прешвечел же нам прави национал- шора”. За свойо твори нє доставаю нїяке надополнєнє и мони идентитет признати аж на початку 20. вику, кед нас шве- жу буц щешлїви кед им твори буду видруковани. Прето ту „одкрил” Володимир Гнатюк и кед його шлїдами рушел квалитетни литературни твори маме вше менєй. Єдине цо у нас остало то ище вше найвекши син набула борба за превозихошей тутейшей рускей наЯ у тих историйних намаганьох наших предкох дзенє спомнутих осцилационалней заєднїци др Гавидзим шицки штири сеґменти компетенцийох цийох. И удало нам ше. вриїл Костельник, а вец и терашнього Националного совиту: културу (вєдно Обновена ґимназия з русвященїк Дюра Биндас, коз литературу!), образованє (руски школи, або голєм ским наставним язиком и три найзаслужнєйши за оддзелєня, учебнїки и др.), информованє (новини учебнїками за основни и снованє Руского народного и часописи!), ровноправне хаснованє мацеринского єдину стредню школу, про свитного дружтва язика у державних орґанох и явних службох держава знова финансийно (РНПД) 2. юлия 1919. року, помогла видаванє новиу Новим Садзе. Тото друнох, часописох а лєм чажтво по стало леґитимни представитель Руснацох на просторох тедишнєй Кральови- сточно и кнїжкох, а поступно почала оживйовац и активносц културно-уметнїцких дружтвох. Оможлївене нам ни Сербох, Горватох и Словенцох (познєйше Югославиї). Цилї того дружтва, як их я видзим з його Правилох як школованє на мацеринским язику на найвисшим уровню, основного програмного документа, були тоти исти цо их, итд... Нажаль, нє вшадзи єднак... по державних предписаньох, маю и нєшкайши национални После розпаду бувшей Югославиї наш Национални совит совити, медзи котрима и наш. Уж у параґрафу число 2 зме уж виберални на штири заводи. Тераз на шоре вибрац спомнутих Правилох наведзене же циль Дружтва: „видавац пияте зволанє. и шириц популарним руским язиком написани кньишки и Я здобул упечаток же у перших двох зволаньох наш Нациброшури набожного, поучного и забавного содержания та онални совит прежил „дзецински хороти” и намагал ше винайсц ровновагу у розришованю актуалних проблемох у видавац руски народни новини“. Кед слово о образованю, то найлєпше потвердзує реферат спомнутих штирох сеґментох, з векшим або меншим успиДюри Биндаса на Сновательней схадзки и його статя у Ру- хом. Други два зволаня предлужели тоти розришованя, тиж ским календаре за 1921. рок (бок 5.), у котрей парафразує з векшим, або меншим успихом, котри коруновали зоз призаключенє Сновательней схадзки РНПД зоз словами: „ми ношеньом Националней стратеґиї, чия реализация мала поюжнословянски Русини на своим руским языку просвищо- чац уж под час другого мандата. Нажаль, гоч Национална вац сцеме, вшадзи дзе Русини жию руски школи, кньишки, стратеґия на паперу добра, єй реализация завиши од матеновинки и просвитни друштва основац жадаме. Такой риялней основи, чийо формованє держава нє розришела и основане просвитне друштво за бачвано-сримских Руси- завиши лєм од державного буджета. нох, и вибрани отбор, котри ма право и длужносц засту- Нови Национални совит представя и нову шансу за розрипац бачвано-сримски руски народ у каждим просвитним шованє велїх нагромадзених проблемох у нашей култури, образованю, информованю и хаснованю мацеринского язивопросу пред кажду власцу”. (наглашел Дю. Л.) Подобни цилї у своїм Статуту наведла и Руска матка, осно- ка у державних и явних установох. Кельо сом замерковал, вана 21. октобра 1945. року у Руским Керестуре, котра анї єдна понукнута лїстина нє ма у своїм составе достаточпрестала исновац уж такой 1948. року, пре „реорґаниза- ни фахово капацитети за розришованє спомнутих проблемох. Прето успишна робота вибраного составу будзе вельо цию” културних асоцияцийох. Кед пробуєм спатриц резултати яки посциговали спомнути завишиц од того же кельо буду способни позберац до своїх нашо институциї у реализациї наведзених сеґментох, оба- помоцних целох одвитуюцих фаховцох котри би могли повам ше же направим помильку, бо их паметам у контексту могнуц там дзе їх помоц будзе потребна.■ розличних дружтвено-политичних обставинох. У першей Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє фази (по снованю РНПД) нашо предки ше борели за афирвше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

2 РУСКЕ СЛОВО

5. ОКТОБЕР 2018.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Иван САБА ДОШ, главни одвичательни редактор

■ Тижньовнїк 4. Схадзка Координациї националних совитох у Беоґрадзе

■ Нашо места 8. Коцурски огньогасци на Конґресу Войводини

■ Економия 12–13. Отримани перши Реґионални привредни форум у Новим Садзе

■ Мозаїк 16–17. Михаил Рамач зоз Дюрдьова: Музика вецей як гоби

■ Култура и просвита 20. Завод за културу войводянских Руснацох на вистави у Суботици

■ Людзе, роки, живот 26–27. Парохиялна библиотека у Новим Садзе

■ Духовни живот 28. Перша причасц у Новим Вербаше

■ Информатор

30–33. Мали оглашки и In memoriam

■ Спорт 38–39. Треци полчас: Силвестер Такач, фодбалска леґенда

Насловни бок: Дзецински тидзень у Дюрдьове Авторка фотоґрафиї: Сандра Саламун

ЦО ОСТАНЄ ЗА НАМИ? На початку октобра якошик нормалне писац о кнїжкох. Вошли зме до мешаца кнїжки, на чиїм нас концу, од 21. по 28. октобер чека 63. Медзинародни саям кнїжкох у Беоґраду, найвекше стретнуце видавательох, писательох и любительох писаного и друкованого слова у тей часци Европи. Ту вец и лєм наша Костельникова єшень, єдина наша национална манифестация виключно пошвецена литератури. Медзитим, з тей нагоди нє у фокусу нам кнїжка, алє єй „животни простор” – библиотека. Гоч ше поетично гвари же кнїжка жиє лєм у рукох читателя, стварносц прозаичнєйша, односно треба дзешка и обстац и дочекац док ю хтошка нє вежнє до рук. Кед ше ище водзели дискусиї коло Националней стратеґиї Руснацох, дзе медзи другима нашима националнима институциями запланована и руска библиотека, вихасновал сом новинарску нагоду закукнуц до законох и предписаньох хтори реґулую тоту обласц. За библиотеки националного, лєбо универзитетского ранґу, накладаю ше инфраструктура, ентериєрни и микроклиматични условия строгши як за шпиталь, цо би, розумлїво, тельо и коштало. З другого боку, мал сом тиж нагоду видзиц дзепоєдни библиотеки дзе кнїжки, пре рижни причини, и дословно претворени до праху, а чийшик труд и робота безповратно скапали. Нам, кед слово о рускей кнїжки, перша опция нєдоступна, а друга нєприлаплїва. У медзичаше, на даяки способ требали бизме найсц, каталоґизовац и зачувац кажду кнїжку и публикацию друковану по руски. Нє лєм прето же зме „народ найписменши”, алє и прето же то будзе можебуц и єдини шлїд и потвердзенє нашого колективного паметаня и єствованя на тих просторох у часох длуго после нас. Нє будзе то лєгка робота, алє нє будзе анї Сизифова. Заш лєм єст и достаточно податки, и досц систематични библиоґрафиї и виглєдовачох хтори виучую виданя по руски. А єст, на щесце, и конкретни позитивни приклади и квалитетни инициятиви хтори веду у тим напряме. Роботи коло библиотеки нашей парохиї у Новим Садзе, нарастаюца приручна библиотека нашого Заводу за културу, як и плани нашей найвекшей и найпродуктивнєйшей видавательней установи – „Руского слова”, нагадую же питанє з наслову того мойого напису нє останє лєм реторичне.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад * Редакция: одвичательни редакторe – Славица Фейса, Ясмина Дюранїн, Микола М. Цап, Микола Шанта * редакторе/ки рубрикох – Мирон Горняк-Кухар, Александар Паланчанин, Мартица Тамаш, Олена Планчак-Сакач, Вероника Вуячич * новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Ана Маркович, Сандра Саламун, Златко Колєсар, Марина Джуджар * лекторка – Блажена Хома-Цветкович * ґрафична редакторка – Люпка Цвеїч * ґрафични дизайнерки – Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Д ру ку є Д ру ка р н я graf” П е т р о ва р а д и н * ”Maxima E-mail: redakcija@ruskeslovo.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Директор др БОРИС ВАРҐА *** Главни одвичательни редактор ИВАН САБАДОШ

5. ОКТОБЕР 2018.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК

У БЕОҐРАДЗЕ ОТРИМАНИ ДВА СХАДЗКИ ПОШВЕЦЕНИ НАЦИОНАЛНИМ СОВИТОМ

ВИБЕРАНКИ И АКЦИЙНИ ПЛАН У ФОКУСУ У Палати Сербия у Беоґрадзе, 28. септембра, отримана схадзка Координациї националних совитох националних меншинох у Републики Сербиї,, а потим и схадзка з нагоди представяня осмого звиту о запровадзованю Акцийного плану за витворйованє правох националних меншинох На схадзкох у Беоґрадзе спред Националного совиту Руснацох участвовали секретар Совиту Таня Арва Планчак и предсидатель Вивершного одбору актуалного зволаня Националного совиту Руснацох Желько Ковач. Як за „Руске слово” виявела Арва Планчакова, препатраюци прешли период у роботи Координациї, окреме похвалєна робота Националного совиту мадярскей националней меншини хтори у тим року и предшедує Координациї. Поготов ше похвали одношели на помоц їх фаховца за рижни правни питаня кед приношени вименки важних законох, у хторих були на помоци шицким меншинским националним совитом котрим то требало. ПОЛИТИЧНИ ПРИЦИСКИ Дознаваме од учашнїкох схадзки же у бешеди о чечуцих питаньох, на схадзки Координациї найвецей бешеди було о актуалних пририхтованьох виберанкох за нови зволаня националних совитох. Найвецей зауваги и нєзадовольства представителє вецей совитох мали на вельки политични прицискох од владаюцей партиї, а у тим окреме гласни були представителє Националного совиту Чарногорцох. . Дискутовало ше и о рижних технїчних процедурох и аспектох виберацкого процесу. Члени Координациї поинформовани и о фактичней правней ситуациї коло символох националних меншинох котри приношели национални совити, а потвердзує

4 РУСКЕ СЛОВО

их Републични совит за нацинални меншини. То ше одноши на заставу, герб, шветочну шпиванку. Так утвердзене же Мадяре и Бошняки перши вибрали свойо символи и потвердзени су. Медзитим, за даскельо национални заєднїци, медзи хторима и наша руска, на схадзки Републичного совиту 2010. року потвердзовани предложени символи, алє су нїґда нє обявени у Службеним глашнїку. А по закону, док ше одлуки нє обявя праве у тим Глашнїку, нєважаци су. На тим Координация будзе робиц же би ше на даяки способ и тот правно нєдокончени поступок розришело, понеже у пракси, од дня кед су потвердзени, свойо символи явно хасную шицки национални заєднїци, та и наша. ЗАПРОВАДЗОВАНЄ АКЦИЙНОГО ПЛАНУ ПОРЯДНЕ Истого дня отримана и схадзка з нагоди представяня осмого звиту о запровадзованю Акцийного плану за витворйованє правох националних меншинох на хторей директорка Канцелариї за людски и меншински права Сузана Паунович визначела же ше звит одноши на други квартал 2018. року и у тим периодзе 74 одсто активносцох цалком реализовани або ше континуовано реализую зоз вкупно 112 активносцами предвидзенима зоз Акцийним планом. По звиту хтори о тей схадзки пренєсла Радио телевизия Войводини, Сузана Паунович наглашела же 50 єдинки локалних самоуправох доручели свойо предлоги за осми звит и же Влада вельку увагу пошвецує сотруднїцтву зоз єдинками локалних самоуправох у котрих жию припаднїки меншинских народох. По словох Арва Планчаковей, представителє векшини меншинских совитох, та и нашого, нє тримаю же звит зошицким преноши реалну ситуацию на терену, односно у векшини локалних самоуправох, гоч правда же ше ствари почали рушац у позитивним напряме. Як приклад вона наведла и Општину Кула хтора ище влонї меновала членох до Совиту за медзинационални одношеня, алє конститутивна схадзка того цела по нєшка нє отримана.■ М. Афич 5. ОКТОБЕР 2018.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

НАРОДНА СКУПШТИНА РЕПУБЛИКИ СЕРБИЇ

УТАРГНУТИ ЗАКОН О ЗМЕНШАНЮ ПЕНЗИЙОХ Народна скупштина Републики Сербиї, на схадзки отриманей 29. септембра, прилапела вименки и дополнєня Закона о пензийно-инвалидским осиґураню (ПИО) з котрима ше, медзи иншим, утаргує Закон о зменшаню пензийох

Медзи численима вименками Закона о ПИО, сиґурно же найважнєйша тота о утаргованю Закона о зменшаню пензийох, дзекуюци котрей октоберска пензия, котру пензионере достаню у новембру, будзе обрахована без зменшаня. О утаргованю Закона о зменшаню пензийох члени Влади бешедовали на вецей заводи и нагадовали же ше тото зменшанє годно запровадзиц по конєц рока. Министер за роботу, обезпечованє роботи, борецки и социялни питаня Зоран Дьордєвич скорей виявел же ше Влада намага приблїжиц пензиї ґу минималней трошительней кошарки, односно ґу просековей плаци у Сербиї, а чи ше им уда зоз новима вименками закона, остава видзиц. И министер финансийох, Синиша Мали, после поради зоз Медзинародним монетарним фондом наявел нє лєм утаргованє того закона, алє и звекшанє пензийох уж идуцого року, кед ше сполнї предвидзени суфицит у буджету, з тим же опредзелєни средства за тоту намену нє можу буц векши од 0,3 одсто БДП на рочним уровню. Вименки закона ше, медзи иншим, одноша и на пременки у способу обраховйованя висини скорейчасовей пензиї за особи котрим ше стаж осиґураня рахує зоз звекшаним тирваньом, ткв. бенефицирани роботни стаж, та обрахунок їх пензийох будзе справедлївши. Попри тим, з вименками престава и овласценє Фонда ПИО же би окончел примушуюце наплацованє нєуплацених доприносох за пензийне и инвалидске осиґуранє з одбераньом єдней трецини пензиї осиґуранїком котри обовязни уплацовац тоти доприноси. Закон о дочасовим ушорйованю способу виплацованя пензийох, з хторим су зменшани, принєшени 2014. року пре очуванє финансийней стабилносци пензийней системи, а по нїм зменшани шицки пензиї векши од 25 тисячи динари. Я. Дю. 5. OKTOБЕР 2018.

STANOVISKA Пише: Mирон ДЖУНЯ, публициста

О ПСОХ И МАЧКОХ Гнєтка ше о тих домашнїх любимцох кончи по дружтве них мре жох, нє рид ко пре за нєд зба ни младши лєбо доро снутши жвирки, єдни чи други. Особнє, баржей нєнавид зим лєм самих (нєсовисних) власнїкох истих, як сами пси и мачки, гоч велї знаю же сом ишол приятельом мерковац на тих секундарних членох фамелиї” док ґаздово ” ишли на драгу, до шпиталю, чи уж дзе. Напев но сом тра ди ци й но ви хо ва ни, голєм по тим пи та ню: пес за оби сце же би на я вй о вал цудзих, ги ба ль ещи да я ка „функ ция” же му ше уйд зе, а мач ка на сам предз най пла ши глода рох. Точ ка. Особ на ствар хто и у якей ми ри дума пу щ ац ну ка истих, подоб нє як цо то слу чай з кул ту ру зо бу ва ня при уход зе до хи жи. Шицки други фурми триманя любимцох по (це сних) квартельох то лєм себичне вилагод зованє, чи подиход зенє, власному еґу (узрете за др Фройда), а у ствари – трапенє животинї. Можлїве же спрам даєдних сучасних теорийох з психолоґиї, абсолутна любов (на котру любимец кондиционовани же би нам ю давал, пес поготов) нєподла у виховйованю дзецох и терапиї хорих, алє нє даяки сом прихильнїк, ище менєй практикант педаґоґийних и терапеутних праксох того типу. Но, алє уж кед жвирка ту, даяк би ю випочитовац, а без стародавних радикалних терминалних ришеньох. У винаход зеню практичних солуцийох за занєд збани и напущени (блукаюци) животинї (а читам од єдного Американца як ше бояжлїво преход зел нє-так-давного 2000-го по Букурешту од чупору улїчних псох, а я лєм пар роки назад по Сараєве), од наших новинарох ми ше пачи аґилна Парвати у даваню конкретних совитох коло стерилизациї, удомйованя итд. же би ше по драже зопар адяш пре нєсовисних вируцовачох штироножних нєбожаткох. Поготов, як раз иронично замерковал сушед Буро на єдней дружтвеней `мрежи`, кед ше исти скорей того як их лиферую на улїцу, по сликую з нїма за особни профили на интернету. Сарказам набок – упатранє на общи пракси зоз (ушореного) швета, а донайпо сле то ше уж помали запровад зує у нас, обчекуєм же би бул кампаньски задаток каждей локалней власци, як одраз общей култури ушореней заєднїци котра трима до себе. Култура (и) од того почина. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ИНТЕРВЮ

ДР БОРИС ВАРҐА, ДИРЕКТОР НОВИНСКО-ВИДАВАТЕЛЬНЕЙ УСТАНОВИ „РУСКЕ СЛОВО”

Розгварку водзел: Иван САБАДОШ

Диґитализованє шицких змистох „Руского слова” треба же би постало стратеґийни циль Установи и то длугорочни проєкт. Документацийни центер „Руского слова” то лєм єдна ґарадича. Кажда кнїжка котру видало „Руске слово” би у доглядни час требала постац виртуелна и доступна на интернету

ови директор НВУ „Руске слово” др Борис Варґа тоту длужносц превжал 20. септембра. За 12 роки роботи у Установи, удало ше му реформовац часопис за младих МАК и новини „Руске слово”, меняюци им фундаментално змист, професийно-етични карактер и випатрунок. Тераз, на чолним положеню у НВУ „Руске слово”, пребера одвичательносц за цалу Установу. Бешедовали зме о нових виволаньох и планох хтори ма намиру запровадзиц у своїм мандату. У Плану роботи од 2018. по 2022. рок з хторим РС сце ше кандидовали, а хтори Управни одбор НВУ „Руске слово” прешвечлїво потримал, наявели сце порихтаносц на ґрунтовни и проґресивни пременки у Установи. У хторим напряме ше вони буду одвивац? – Ґрунтовносц и сущносц пременкох у одношеню ґу прешлосци и будучносци, односно ґу архивох од снованя Установи и сучасних диґиталних змистох. Пред нами ювилей: 100-рочнїца друкованого новинарства по руски, котре ше означи 2024. року и за котри ше уж треба добре пририхтац. Прето у плану же бизме у рамикох Установи створели Документацийни центер „Руского слова”, котри би бул ушорени, отворени и доступни явносци. Треба направиц ревизию шицких архивох-рочнїкох нашей Установи: новинох „Руске слово”, „Заградки”, часопису МАК, часопису „Шветлосц” и шицких кнїжкох. Тот историйни скарб треба же би бул доступни насампредз занятим, а тиж так и науковцом, виглєдовачом и другим гражданом. Шицко тото треба почац диґитализовац, а то длугорочни процес.

6 РУСКЕ СЛОВО

Фото: В. Вуячич

ПОТРЕБНЕ НАМ ТРИМАЦ КРОЧАЙ ЗОЗ ШВЕТОМ

Кед слово о будучносци, Руснаци, як и други народи, нєшка ґлобални номади, путую за лєпшим животом. Прето интернет нова платформа дзе „Руске слово” треба же би вецей пласовало диґитални змисти. Кнїжки окреме. Установа „Руске слово” треба же би тримала крочай з шветом и почала ше преориєнтовац на диґитални и виртуелни виданя як за дзеци, так и за старших. У велькей мири то уж розпочате прейґ сайту и аґенциї „Рутенпрес”, алє то далєко од того як би могло буц. Авдио и виртуелни виданя за дзеци би ше пошвидко требали зявиц у нашей Установи. Стабилизованє Установи медзи першима приРС оритетами вашей Програми. Хтори мири плануєце запровадзиц у тим напряме? – Стабилизовац значи очувац Установу: отримац обсяг и квалитет продукциї, власни заробок, очувац роботни места и одредзене число гонорарних сотруднїкох. Чека нас, познате явносци, селєнє НВУ „Руске слово” у Новим Сазде зоз будинку „Дньовнїка” до власних просторийох прейґ драги, на адресу на котрей тераз Завод за културу войводянских Руснацох. Ту треба же би шицки актере котри приноша одлуки вязани за нашу Установу мали розуменя и одлучну инициятиву же би ше тот процес цо оперативнєйше и цо швидше закончело, же би нам нє направело фанансийни утрати. Треба нам нова опрема. Нашо новинаре, администраторе и редакторе робя на старей. Нє так же нєт проблеми и зоз просториями дописовательства у Руским Керестуре, дзе закрице зоз каждим роком вше баржей премака и то пошвидко постанє озбильни проблем. 5. ОКТОБЕР 2018.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

кетинґ сце тиж акцентовали як єдну з РС Мар приоритетних активносцох директора Уста-

нови. Дзе видзице простор за дїлованє у тей обласци? – „Руске слово” нє фирма обрацена тарґовиску и його потребом. Установа праве публикує змисти котри ше углавним нє можу одплациц зоз предавня и за тото иснує стаємна дотация держави. Тижньово новини у фарбох би без того нє могли коштац лєм 30 динари. Медзитим, у чежких економских условийох и буджетских рестрикцийох мушиме ше бориц и за свойо средства. Установа треба же би цо вецей преберала маркетинґски крочаї, котри би у случаю зменшаня, або нєставаня державней потримовки могли зачувац фирму, єй роботнїкох и виданя. Прейґгранїчни проєкти з державами Горнїци у нашей заєднїци тиж нє вихасновани достатчно. Промовованє виданьох и змистох НВУ „Руске РС слово” тиж би могло мац маркетинґски потенциял. Як власни продукти нашей медийней хижи приблїжиц публики? – Треба ослуховац потреби змистох котри чуваю иснованє заєднїци, алє и каждодньово потреби читачох. Даґдзе тоти два ствари преплєцени, як цо то у случаю кнїжкох за дзеци: рускей заєднїци барз потребни єден комплекснєйши приступ виданьох за дзеци, подзелєни на рижни возростни ґрупи. Источашнє податки о предаваню гуторя же ше праве кнїжки за дзеци найвецей купує и глєда. У плану же би ше ище баржей розширело простор цильних ґрупох. Муши исновац едиция науково и публицистичних виданьох, котри будзе конзумовац єдна узша часц заєднїци. Медзитим, муша буц змисти котри буду за широке споживанє. Поведзме, сучасна мултимедиялна руска кухарка давно ше пита до друку. То би требал постац национални проєкт и у нїм треба же би участовало и „Руске слово”. Сучасне похопйованє интеркултуралносци и ґлобалного туризма збудовани праве на деґустациї локалних националних ґастрономийох. Нови змисти, наменєни специфичней публики, РС у своїм Плану визначели сце як нагоду за дальши розвой НВУ „Руске слово”. Цо ту конкретно плануєце? – Вецей ше планує такволане „збиванє шорох”, односно медзиредакцийске и медзиресорне сотруднїцтво

БИОҐРАФИЯ Др Борис Варґа (1975), одроснул и основну школу и Ґимназию закончел у Руским Керестуре. Студирал на Факултету журналистики Универзитету Ивана Франка у Львове (Україна), дзе 2000. року, маґистровал на Катедри медзинародней преси и информациї. Докторски студиї з обласци сучасних политичних системох закончел 2012. року на Факултету политичних наукох Универзитета у Беоґрадзе. Потераз робел у новинарстве на руским, українским и сербским язику. У медийох по руски зявел ше 1988. року на Радио Кули. 1990-тих сотрудзовал зоз Руску редакцию Радия Нови Сад и помагал ушорйовац „Литературне слово”. У дватисячитих рокох є углавним у роботох коло младежского часописа МАК, дзе од 2005. по 2013. рок робел як одвичательни редактор. Потим, од 2013. по 2017. рок бул главни одвичательни редактор „Руского слова”. Автор є вецей кнїжкох обявених на руским и сербским язику.

5. OКТОБЕР 2018.

знука фирми, як и возпоставянє дзепоєдних процедурох котри потераз у Установи нє исновали, а требали. Як уж гварене, порушаме едицию кнїжкох за дзеци. Диференцує ше окреме едиция з обласци науки и публицистики. Вецей будзе повязана робота мултимедиялного часопису МАК и видавательней дїялносци. Потребне векше сотруднїцтво онлайн верзиї „Руского слова” зоз рижнима редакциями и маректинґом Установи. Добре би було шицко зробиц же би ше „Шветлосц” врацело на лїстину наукових виданьох Републики Сербиї, бо то нашим науковцом и виглєдовачом барз потребне, а може принєсц и додатни финансийни средства. Кадровска политика нєзаобиходна тема кед РС слово о далєкорочним планованю и перспективох Установи. Яки тераз стан, а як би професийни капацитети НВУ „Руске слово” могло злєпшац? – Насампредз, фирма муши буц праведна ґу своїм занятим, иншак нє годна здобуц авторитет звонка. Треба же би ше зачувало шицки роботни места котри сом на початку мандату застал. За нами децениї турбулентних балканских габох котри охабели пошлїдки на „Руске слово”. Цо було – було. Алє обрацаме нови бок и у плану же би скоро шицки особи цо потераз з нами робели на рижних виданьох „Руского слова” остали на тих местох, алє под условийом же буду професийно и компетентно окончовац свою длужносц. Убудуце, Установа треба же би на контракти и одвичательни позициї брала високо образовани особи. Приоритет буду мац кадри котри закончели Оддзелєнє за русинистику и медийни студиї по руски, алє муша звладац основи новинарства, котри маю одредзени важни розлични ниянси од линґвистики и литературознавства. За тото треба орґанизовац фахово обуки. Розлики видно у свидомосци о новинарскей етики, а то найобачлївше под час виберанкових кампаньох: тим цо нєдавно закончели новинарство нє треба вельо толковац прецо професийни новинаре нє шму буц члени странкох и уходзиц на лїстини виберанкох котри орґанизує Републична виберанкова комисия (РИК). „Руске слово” треба же би було понад дньову политику. Нє треба же бизме брали подли приклад зоз жалосного препаданя беоґрадскей „Политики” и новосадского „Дньовнїка”. Нє шмеме дойсц до ситуациї же нательо служиме узким интересним ґрупом же нас предаваю за 600 евра. Нє прето нам предки пред скоро виком створели тоту новину и Установу. Визначели сце потребу диґитализованя и сиРС стематичного ушореня архивних материялох хтори ше през децениї назберало у „Руским слове”. Чом нам то значне? – Диґитализованє шицких змистох „Руского слова” треба же би постало стратеґийни циль Установи и то длугорочни проєкт. Документацийни центер „Руского слова” то лєм єдна ґарадича. Кажда кнїжка котру видало „Руске слово” би у доглядни час требала постац виртуелна и доступна на интернету. Кед зме 2014. меняли формат новинох „Руске слово” и славели 90-рочнїцу друкованого новинарства по руски, щешлїви же конєчно маме новину журналского типу у фарбох як ше такому виданю и швечи, лєм сом поцерпал же нам на преславу дахто придзе и опита ше: ви заєднїца з таку длугу видавательну традицию, могли бисце нам указац прикладнїк першей повойновей друкованей кнїжки? Нажаль, за тот одвит зме ище анї нєшка нє порихтани... ■

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА ДОД КОЦУР НА ПЕРШИМ ОГНЬОГАСНИМ КОНҐРЕСУ ВОЙВОДИНИ

УКАЗАЛИ ПОРИХТАНОСЦ И СХОПНОСЦ На Дзень огньогасцох, 27. септембра, у Новим Садзе почал перши Огньогасни конґрес котри тирвал три днї, до 29. септембра. На Конґресу участвовало и ДОД Коцур. Перши два днї одслухали вецей преподаваня и участвовали на тренинґох, а трецого дня на явней вежби указали порихтаносц и схопносц у рукованю зоз опрему у ратованю особох цо настрадали. Першого дня Конґресу отримани вецей преподаваня на хторих викладаче були фаховци з вецей европских державох, а на тему „Значносц добредзечней роботи як основи за очуванє локалней заєднїци у позарядових збуваньох” бешедовал проф. др Юлиян Тамаш. Вон пречитал реферат написани на поетски способ о гуманосци огньогасцох и їх роботи. Перша програма була на Петроварадинскей твердинї, дзе указана стара огньогасна вежба „Як ше дакеди гашело огень у Войводини”. Отримани и роботнї, та и вежба професийней єдинки „Ратованє з будинка” на площи „НИС” а.д. Нови Сад з напряму „Меркатору”. У вечарших годзинох у Сербским народним театре ви-

ведзена зворушуюца театрална представа „ОГЕНЬ. Лаундж/Контраст, лєбо там дзе зме остали”. Пияток, другого дня Конґресу, отримани интересантни преподаваня о фаховей порихтаносци и опременосци огньогасцох як у нашей жеми, так и у других жемох у Европи. Интересантни були тренинґи за тих цо рукую зоз опрему за розвальованє, тренинґ за тих цо хасную изолацийни апарати, и вежба ратованя зоз гаварисаних автох, та и вежба гашеня огня и ратованє загрожених. Дзень закончени зоз Огньогасним балом у Готелу „Парк”, дзе уручени припознаня и подзекованя. Всоботу дополадня були преподаваня и роботнї у Будинку „НИС”, а Конґрес заварти зоз Явну огньогасну вежбу „Моц огньогасцох”, кед добродзечни огньогасци опрез СПЕНС-а демонстровали порихтаносц и схопносц. У тей вежби участвовали добредзечни огньогасци зоз Коцура, Петроварадину, Кисачу, и Деспотова. Огньогасни Конґрес фахово-наукови сход орґанизовани же би ше оможлївело повязованє огньогасних орґанизацийох у реґиону и же би ше их унапрямело на медзисобне сотруднїцтво. В. В.

У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ

БЛАГОСЛОВ ШКОЛЯРОХ

У Сримскей Митровици у церкви, на Служби Божей 30. септембра, ше зишли 25 дзеци, медзи котрима двойо оводаше, тройо першокласнїки, штверо штредньошколци и други з основней школи, зоз Сримскей Митровици и Латярку. Їх родичи, дїдове и баби ше окреме постарали привесц их же би прияли Божи благослов зоз краснима молитвами за школярох на початку нового школского року и по благослов їх школских ташкох. Зоз тим источасно почала виронаука, котра будзе у церкви каждей соботи у менших ґрупох на 11 годзин. Як паноцец Владислав Варґа наглашел, Исус нас поволує исц за нїм и ношиц свой криж, а то значи свойо обовязки, як школски, так и християнски. То значи буц готови и на нєуспихи, пораженя, чежки моменти, алє и ознова ставанє до борби, бо лєм тот хто ше дзвига после того як спаднул, тот победзує.

8 РУСКЕ СЛОВО

Тиж так, як гварел парох о. Варґа, нє треба забуц на Христову любов розопяту на крижу, котра нас провадзи з єдного боку, и на потримовку Богородици Мариї зоз другого боку, бо вона наша мац и ми єй мили дзеци. С. В. 5. ОКТОБЕР 2018.

mesta@ruskeslovo.com

ЗАКОНЧЕНИ РОБОТИ НА НАЙСТАРШЕЙ ХИЖИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПОТРЕБНИ СТАРОДАВНИ ПРЕДМЕТИ Зоз поставяньом вонкашнєй древеней капури нєдавно докончени плановани тогорочни роботи на обновйованю и санированю найстаршей хижи у Руским Керестуре После обновйованя найстаршей хижи у Керестуре, будзе потребне обезпечиц до нєй стародавни предмети и найсц єй намену – гвари др Миряна Дєкич, консултантка на тим проєкту зоз Покраїнского заводу за защиту памятнїкох. Як було и плановане, тогорочна – друга фаза роботох на найстаршей хижи докончена нєдавно, так же од мая зоз прервами, подприємство „Архитектура проинґ” зоз Петроварадину поробели велї значни роботи, найвецей у нукашньосци хижи. Положени нови падлаш, позамасцана и омалтерована нукашньосц и жем долу, и шицко обилєне. Положени и нови дзвери, нукашнї и вонкашнї облаки, а тиж и звонка хижа обилєна на било. З вонкашнього боку од улїци и од сушеда справени нови мурик з валькох. Тото поробене понеже влонї, у першей часци роботох, поставене нове закрице з наду. За шицки тоти роботи Покраїнски завод обезпечел два раз по три милиони динари на конкурсох Покраїнского секретарияту за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами. Обнова хижи робена по старих фотоґрафийох и записох же би єй випатрунок бул цо автентичнейши гевтей хижи котра була збудована у осемнастим вику. По словох др Миряни Дєкич, хтора ше найвецей фахово закладала у тим значним подняцу за руску заєднїцу, шлїдуюцого року планую з даяку роботну акцию ушориц и двор хижи и намесциц хижу зоз стародавнима стварами. – Требало би нам найсц цо вецей предмети зоз прешлосци хтори ше хасновало у обисцу. У тим барз модлїме за помоц

жительох Керестура же би поглєдали по своїх пойдох и заруцених местох кед же маю ище дацо од того зачуване. Було би крашнє кед би то сцели подаровац и так помогнуц же би їх валал достал и зачувал тото значне културне добро. Тиж ше наздаваме же компетентни поробя на тим же би хижа достала свою намену, та же би ше ю так лєгчейше чувало од препаданя – замодлєла др Дєкичова. Найстарша руска хижа власносц Националного совиту Руснацох од 2016. року, а проєкт єй обнови виробени ище 2012. року у сотруднїцтве з Покраїнским заводом. Под защиту держави є од 1965. року, од 1991. є класификована як културне добро од велького значеня у Войводини. Остатня єй обнова була 1995. року. М. А.

АКЦИЯ ЯКП „РУСКОМ” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

БУДЗЕ ПОКОШЕНЕ ОПРЕЗ ОБИСЦОХ ДЗЕ ШЕ НЄ ЖИЄ По першираз, у рамикох порядних єшеньских роботох ЯКП „Руском” запровадзує акцию кошеня трави и керченя черякох опрез напущених хижох и обисцох у котрих биваю стари людзе, а котрим бриґа отримовац желєни поверхносци опрез обисцох. Як потолковал директор „Рускома” Иґор Фейди, акция цалком безплатна и нє наплацує ше нїч власнїком спомнутих хижох.

5. ОКТОБЕР 2018.

– То акция котру зме розпочали прешлого тижня, а циль нам ушориц цали валал. Пред тоту акцию нашо роботнїки кошели амброзию на шицких явних поверхносцох и коло драгох и дильовох у хотаре, а тераз пред нами задаток у наступних двох мешацох покошиц шицки крижни драги, та потим опрез хижох у хторих нїхто нє жиє. Рушело ше од векших улїцох, ґу меншим. Коши ше вшадзи дзе ше укаже потреба. Нє правели зме список адресох, алє як зме преценєли сиґурно же єст вецей як 120 адреси – толкує Фейди. У Руским Керестуре єст коло 200 празни обисца, о векшини ше стараю власнїки, алє нажаль, єст и тоти котри остали запущени, чийо власнїки анї нє у валалє, а цо и реална слика зменшаня жительства у валалє, а звекшаня городох. Єст аж и таки ситуациї у валалє, же два або и три обисца за шором празни. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА АКЦИЯ ШКОЛЯРОХ У КОЦУРЕ

УШОРЕЛИ ПОБРЕЖЄ БЕҐЕЛЮ Школяре висших класох з Еколоґийней секциї у ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре прешлей соботи, 29. септембра, роботну соботу вихасновали за пораєнє побрежя беґелю Дунай-Тиса-Дунай и ушорйованє вилєтного места на бенту, а у тей роботи помогли им Еколоґийни рух Вербасу, Месна заєднїца Коцур, подприємство „Супермикс” и ЯКП „Комуналєц” Були коло 50 школяре и волонтере, котри позберали шмеце и одпад поруцали до одвитуюцих контейнерох. Окрем збераня шмеца, вредни школяре офарбели и мобилияри на вилєтним месце на побрежю беґеля, як и ґелендер на пристанїщу. Окреме ше зберало шмеце, а окреме пет амбалажу, зоз котрих ше дуґови вихаснує за акцию „З дуґовом по ошмих”. Роботна акция орґанизована же би школяре практично спознали значенє чуваня природи, у чим и сами участвую, виявел з тей нагоди предсидатель Еколоґийного руху Ратко Дюрдєвац. – У одношеню на други места котри нащивюєм, у Коцуре єст баланс медзи тима котри заґадзую природу и тима котри шє о нєй стараю, та вше дзечнє приходзим помогнуц кажду роботну акцию котру орґанизує школска Еколоґийна секция – визначел Дюрдєвац. Пред акцию пораєня коцурского беґелю, школяром указане на значносц очуваня животного штредку, о тим же треба дзвигнуц главу, замерковац шмеце коло себе, розликовац ушорену од нєушореней природи и на прави способ реаґовац на таки зявеня. Тото цо можу сами зробиц за природу, же би зробели, а тото цо нє можу, же би знали кому ше треба явиц и хто таки проблем може ришиц – чи то родичи, наставнїки, чи Месна заєднїца.

На акциї попри школярох участвовали и наставнїки ОШ „Братство єдинство” Николета Папуґа Горняк, Бояна Митошевич, Владимир Бесерминї, Весна Раґаї Цап, Снежана Шанта, Мелания Мали и руководителька Еколоґийней секциї Ґабриєла Ковач. – Роботни акциї на беґелю котри орґанизує Еколоґийна секция, то и свойофайтово здогадованє на першого руководителя Еколоґийней секциї, покойного наставнїка Йовицу Лондровича, котри 2010. року порушал тоти роботни акциї, а ми лєм предлужуєме тото цо вон започал. Трудзиме ше подобни роботни акциї запровадзовац даскельо раз до рока – визначела руководителька Еколоґиней секциї наставнїца Ґабриєла Ковач. По законченю роботней акциї, роботнїки зоз ЯКП „Комуналєц” однєсли полни мехи шмеца на одпад, а желєна поверносц на беґелю остала чиста. Учашнїки акциї друженє предлужели на Пелетовим салашу на котрим мали обезпечени полудзенок, котри наварел Микола Горняк Кулька. З. К.

ОСНОВНА ШКОЛА „ЖАРКО ЗРЕНЯНИН” У ҐОСПОДЇНЦОХ

ДОСТАЛИ ДЗЕВЕЦ НОВИ КОМПЮТЕРИ

Основну школу „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох, 28. септембра нащивели представителє з Орґанизациї „Ротари Интернационал” котри донировали компютери за наставу школяром до информатичного кабинету. „Ротари клуб” медзинародна орґанизация роботних и профе сийних особох витворених у своїм фаху, здружених з цалого швета з цильом даваня гуманитарней помоци. Ґосподїнску школу пияток нащивели предствителє Клубох зоз Зренянину, Беоґраду и Швайцарскей, за котрих шкояре нїз-

10 РУСКЕ СЛОВО

ших класох тей Школи пририхтали прогодну програму. Госцох дочекал Дарко Вранешевич, директор ОШ, котри донатором уручел подзекованя за унапредзенє школскей настави у ґосподїнскей основней школи и їх ґест котри найвецей обрадовал школярох. – Тота донация нам барз значи, окреме школяром, бо зме пред донацию у кабинету мали лєм єден компютер зоз трома серверами – гварел директор Вранешевич. Ґосподїнска школа нє єдина котра достала тоту донацию. Проєкт донированя компютерох школом у Сербиї котрим то на й по треб нє й ше започати прешло-

го року, дзекуюци потримовки Министерства просвити и з водзацу идею орґанизациї „Ротари Интернационал”. – Жадали зме опремиц компютерски кабинети, бо ше у школох вше вецей роби на компютерох. У школох их нєт досц, держава их вшадзи нє може обезпечиц, та ше ми зорґанизовали и поволали приятельох. До акциї ше приключели пейдзешат два клуби зоз цалого швета котри тоту идею финасийно помогли. У Министерстве зме достали информациї котрим школом компютери найпотребнєйши – гварел Владимир Матич, чартер предсидатель „Ротари” клуба Беоґрад-Чукарица. Дзекуюци „Ротари” фондациї и клубом, у акциї назберане вецей як 153 тисячи долари и купени 500 рахункари за пейдзешат школи у двацец пейц местох. С. С. 5. ОКТОБЕР 2018.

mesta@ruskeslovo.com

ЗОЗ КУЛТУРНОГО СКАРБУ ВОЙВОДЯНСКИХ СЛОВАЦОХ

ФЕСТИВАЛ НЄЗВИЧАЙНЕЙ КРАСИ У Кисачу, 29. октобра, сушедним словацким валалє, бул нєзвичайни, уж по треци раз отримани, Фестивал народного облєчива Словацох у Сербиї. Тоту нєзвичайну идею пред трома роками здумал Павел Сурови, директор Словацкого културного центру у Кисачу Фестивал народного облєчива Словацох у Сербиї отримани з нагоди историйно-етноґрафичного виглєдованя 270. рокох словацкей традициї, и з цильом же би так бул потримовка кандидатури Нового Саду як Европскому городу култури у 2021. року. Директор Словацкого културного центру у Кисачу Павел Сурови позберал екипу, млади дзивчата хтори ше сцели пооблєкац до народного облєчива, фотоґрафа и шицко цо було потребне, и дзекуюци финансийней помоци и потримовки покраїнским и городским власцом, идея зреализована.

ПУБЛИКАЦИЯ ВИЗИТ КАРТА СЛОВАЦОХ СЕРБИЇ Ексклузивна публикация „Словацка краса у словацким народним облєчиве” настала як вецейрочна творча робота о прешлосци и терашньосци Словацох, як вираз почитованя ґу предком, як врацанє ґу кореньом и ґу словацкому идентитету. Ту през рижнородносц и богати колорит фарбох, цо облєчива, цо младих дзивчатох, тота кнїжка може буц „визит карта” Словацох у Сербиї. На 267 бокох, на хторих приказани вецей як 40 файти народного облєчива, зоз вецей як 10 местох дзе жили и жию Словаци. Авторе кнїжки Павел Сурови и Бранислав Кокавец, фотоґраф, видал ю Словацки културни информативни центер з Кисачу, а финансийно помогли Город Нови Сад и Покраїнски секретарият за високе образованє и наукововиглєдовацку дїялносц.

Бул то нєзвичайни фестивал зоз дефеилеом през валал, сликованьом и знїманьом, вернисажом Циха краса фотоґрафа Петра Бренкуса зоз Словацкей, ґала програму зоз музичнима точками и главним збуваньом, а то промоция „кресценє” прекрасней енциклопедиї Словацка краса. Потим була модна ревия у хторей ше млади дзивчата прешейтали по бини и указали як випатрали словацки народни облєчива зоз Кисачу, Ковачици, Бинґули, Арадцу, Пиньвиц, стародавни, даєдни аж и зоз 18. вику. Було то наисце швето за очи, припатрац ше на богати и менєй богати розкошни сукнї, блузни, хусточки и рижни прикраски хтори прикрашовали тоти прекрасни сукнї и блузни. Потим бул и кастинґ за Мис Фолклору у Словацкей и змаганє за найкрасши глас у словацким народним облєчиве, хтори будзе у децембру того року у Братислави. На концу, шицки госци и домашнї ше дружели коло смачней вечери, колачох, „кресней” торти, а и танцовали на веселу музику ґрупи „Макс” зоз Селенчи. Б. Х-Ц.

ОКТОБЕР МЕШАЦ СТАРИХ – ОЗНАЧОВАНЄ У КУЛИ

ОТВОРЕНА МАНИФЕСТАЦИЯ „СЛУНЕЧНА ЄШЕНЬ ЖИВОТА”

У рамикох означованя октобра як мешаца котри пошвецени найстаршим гражданом, у кулским Дому за старих и пензионерох отворена манифестация „Слунечна єшень живота”. Манифестация будзе тирвац цали мешац, до означованя плановане же би ше ґу нєй приключели основни и штред-

5. ОКТОБЕР 2018.

нї школи з териториї општини, Центер за социялну роботу, Червени криж и други. По словох директорки Дому Сандри Бабич, до активносцох ше можу уключиц шицки заинтересовани. На отвераню манифестациї у Кули присутни мали нагоду провадзиц програму котру пририхтали наймладши, а шицких привитала директорка Дому. З пригоднима змистами тот мешац будзе означени и у керестурским обєкту Дому, дзе плланована нащива дзецох зоз нїзших класох основней школи, та и наймладших зоз Предшколскей установи, цо тиж уж вецейрочна пракса. На початней манифестациї у Кули присуствовали и предсидатель Општини Велибор Милоїчич и його заменїк Кароль Валка. М. Дж.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ У НОВИМ САДЗЕ ОТРИМАНИ ПЕРШИ РЕҐИОНАЛНИ ПРИВРЕДНИ ФОРУМ

ПРЕДСТАВЕНИ ИНВЕСТИЦИЇ И ПОТЕНЦИЯЛИ

Фото: В. Вуячич

Пише: Мартица ТАМАШ

На Форуму були вецей як 140 реґистровани компаниї и дїловни асоцияциї зоз 16 жемох, зоз обласци польопривреди и поживовей индустриї, метало-преробйовацкей индустриї и туризму. Була то окремна нагода за повязованє привреднїкох у реґиону

Привредней комори Войводини од 25. по 27. септембер отримани перши Реґионални дїловни форум у орґанизациї Скупштини европских реґийох и Скупштини Автономней покраїни Войводини. Сход отримани у сотруднїцтве зоз Привредну комору Войводини (ПКВ), Розвойну аґенцию Войводини и Европску мрежу поднїмательох, а потримал го Фонд „Европски роботи” Автономней Покраїни Войводини. На Форуму були вецей як 140 реґистровани компаниї и дїловни асоцияциї зоз 16 жемох, зоз обласци польопривреди и поживовей индустриї, метало-преробйовацкей индустриї и туризма. Предсидатель ПКВ Бошко Вучуревич визначел же то винїмкова нагода за повязованє

Бошко Вучуревич

12 РУСКЕ СЛОВО

привреднїкох, як и за представянє инвестицийних и привредних потенциялох шицких реґийох, хтори участвую на Форуму. – Барз значне єдинство шицких институцийох и вивершней власци у Войводини, зоз хторим правиме добри привредни амбиєнт за дальши наступи войводянскей привреди на шицких реґионалних и других тарґовищох – гварел Вучуревич. НА ФОРУМУ ПРЕДСТАВНЇКИ ПРИВРЕДНИХ КОМОРОХ З ЕВРОПИ Вон додал же окремне значенє же на форуму представнїки велїх привредних коморох зоз Европи и то, як гварел, указує же ше вельку значносц дава дїловному умрежованю, находзеню нових дїловних партнерох и нових тарґовищох. – То источашнє и резултат подписаних и обновених спорозуменьох о сотруднїцтве, хтори ПКВ ре ализовала у остатнїм чаше зоз велїма привреднима коморами европских реґийох – гварел Вучуревич. Подпредсидатель Покраїнскей влади Дьордє Миличевич виявел на отверню Форума же 5. ОКТОБЕР 2018.

ekonomija@ruskeslovo.com

задаток явних службох, державних и покраїнских орґанох же би направели амбиєнт и добри условия за дїлованє, же би привреднїки могли витвориц свойо дїловни интереси. Вон наглашел же уж на першим дїловним Форуму числа гуторя же зме на добрей драги, бо Форум позберал 142 учашнїкох зоз 16 жемох. – З того видно же велька потреба економского повязованя и медзи самима привреднїками, реґиями и державами – визначел подпредсидатель Миличевич и подцагнул же Република Сербия и АП Войводина до верху своїх приоритетох положели економски розвой. Вон

Дьордє Миличевич

наглашел же ше у остатнїх даскельо рокох посцигує винїмни резултати у економскей стабилизациї, а потим и у економским розвою. Гварел и же рост индустрийней продукциї, насампредз преробйовацкей индустриї, туризма и будовательства добра вистка, як и же ше тоти тренди провадзи у АПВ.

РЕПУБЛИЧНИ ЗАВОД ЗА СТАТИСТИКУ

АНКЕТОВАНЄ ПОЛЬОПРИВРЕДНИХ ҐАЗДОВСТВОХ Анкетованє 120 000 польопривредних ґаздовствох (ПҐ) у Сербиї почало 1. октобра, будзе тирвац по 30. новембер того року, а за Републични завод за статистику (РЗС) оконча го 536 анкетаре. Пред наиходзацим пописом ПҐ анкетованє ше окончує на основи Уредби о утвердзованю плана урядовей статистики за 2018. рок. Анкета ше окончує зоз цильом спатраня структури ПҐ, а проєкт анкетованя ше финансує зоз предприступних европских фондох у рамикох Националней ИПА програми з 85 одсто, и 15 одсто з националного буджету. Анкета представя важне структурне виглєдованє у системи статистики польопривреди, на основи чого предвидзене провадзенє структурних пременкох у польопривреди и ажурованє бази податкох. Задаток анкетарох будзе позберац податки о поверхносцох обрабяцей жеми котру хасную, числу статку, механїзациї з котру ше розполага на ПҐ, продукцию и др. Остатнї попис у Сербиї окончени 2012. року, теди аж после 50 рокох, а то була основа за доставанє прегляду до структурних характеристикох националней польопривреди.

ШВИДШЕ УПОЗНАВАНЄ З НОВИМА ДЇЛОВНИМА ПАРТНЕРАМИ У вияви за медиї, Димитриє Рочкоманович, финансийни директор компаниї „Сиґок” (Sigoc) зоз Шимановцох, гварел же є задовольни зоз инициятиву Привредней комори Сербиї (ПКС) и Привредней комори Войводини и зоз потримовку хтору Влада дава коморскей системи. – Зоз ПКС доставаме леґитимитет и кредибилитет, швидше ше упознаваме зоз потенциялнима дїловнима партнерами и з тим ше пошвидшує и час реализованя сотруднїцтва медзи нами – гварел Рочкоманович. Подпредсидатель Скупштини Привредней комори Бурси (Турска), Мурат Баїзит, подзековал ПКВ на поволанки и на тим же є дзекуюци ПКВ после дзешец рокох ознова у Новим Садзе. – Упознати сом з тим же Войводина реґион у хторим ше продукує вельо житарки и поживи. Барз ми мило же одтераз та надалєй будземе интензивнєйше сотрудзовац дзекуюци спорозуменьом хтори подписани медзи ПКВ и ПК Бурси, як и потенциялом хтори постоя у Войводини и Бурси, другим городзе у Турскей, после Истанбула, кед ше патри на вредносц вивозу – гварел Мурат Баїзит. Вон гварел же до конца рока вкупна вредносц вивозу Бурси будзе 17 милиярди долари. На Форуму бешедовали и директор Розвойней аґенциї Войводини Никола Жежель, як и фаховци за поднїмательство и финансиї зоз Белґиї, Голандиї, Румуниї, Турскей и Италиї.■ 5. ОКТОБЕР 2018.

На тот способ направена база статистичних податкох котри потребни за розвой националней аґрарней политики, направена медзинародно поровнуюца база податкох и формовани статистични Реґистер польопривредних ґаздовствох, цо и єдна файта рамика за польопривредни виглєдованя на прикладзе. У складзе зоз стандардами Европскей униї, попис польопривреди ше запровадзує кажди 10 роки, идуци плановани за 2021. рок, а медзи двома пописами, кажди три роки ше окончує Анкета о структури польопривредних ґаздовствох. Анкетованє од окремного значеня за шицких будуцих хасновательох податкох, а окреме за польопривредни ґаздовства, понеже на основи того буду доставац напрямки за приявйованє при националних и европских фондох за потримовку польопривреди. То єдно зоз условийох як ше будзе формовац краткотирваца и длуготирваца статеґия розвою польопривреди, а успих анкетованя найвецей завиши од сотруднїцтва зоз польопривреднїками и факту же треба давац точни податки. М. Дж.

РУСКЕ СЛОВО 13

ЕКОНОМИЯ МЕТАЛНИ КОНСТРУКЦИЇ ОЦА И СИНА МУДРОВИХ З ДЮРДЬОВА

ПРОДУКУЮ ЦО БРУШАЧКА ПРЕРЕЖЕ И АПАРАТ ЗАШВАЙЗУЄ

Пише: Сандра САЛАМУН

Двоме Дюрдьовчанє, Мирослав Мудри, оцец и Мирослав Мудри, син, здружели моци и вєдно продукую и поставяю метални конструкциї. Роботу пред трицец роками розпочал оцец, а нєшка подприємство Продукция металних конструкцийох МИРЕ-ММД з Дюрдьова ма роботи у цалей Войводини и сиверней часци узшей Сербиї

М Прешлого тижня Мудрово добудовали шопу ґу чардаку

14 РУСКЕ СЛОВО

айстор шло сер, Миро слав Мудри старши, у своїм фаху почал робиц такой як закончел штредню школу. Швидко ше опредзелєл розвиц власни бизнис, нє обавал ше, бо вше любел и мал чувство за шицко цо требало конструовац з металу. Почал робиц у шопки, а нєшка його роботня вонкоцом цалого двора и по длужини и по ширини. У тей роботи ше и нєшка добре чувствує. Свою любов ґу тей роботи пренєсол и на сина, котри ноши його мено. – Пачи ми ше робиц з оцом, любим швайзовац желєживо, а чи останєм у тей роботи, ище увидзим – гварел Мирослав Мудри младши, котри закончел Штредню транспортну школу, напрям за вожача. – Вельо часу треба же би ше заробело за основни потреби у роботнї, прейдзе скоро цали чловеков роботни вик. Млади би требали мац лєпши условия за роботу и вецей заробку. Им нє лєгко знайсц ше у тих чежких часох. Хто нє ма, чежко сам створи, бо му за початок треба вельо – гварел шлосер Мудри старши, котри як найнєви-

годнєйше, як гвари, видзи же наш динар нє ма вельку вредносц, кед треба дацо за нього купиц. Обидвоме ше зложели же пре таке млади одходза до иножемства, або часто меняю роботу, глєдаю лєпшу роботу, алє и часто даремно блукаю. Вони двоме ше добре надополнюю, твердза Дюдьовчанє, у котрих вєдно зоз своїма майстрами поставяли рижни метални конструкциї. ВЄШЕНЇ ЄСТ НАЙВЕЦЕЙ РОБОТИ Гоч млади, та и старши бешедую же чежко найсц роботу, факт же велї з нїх сцу робиц лєм тото цо любя. – Чежко найсц доброго роботнїка! Случує ше и таке же док нового роботнїка уведзем до роботи, розтолкуєм му цо и як ше роби, вон одустанє. За младих мам порозуменя и сцерпеня научиц их, алє ше ми видзи же младши ґенерациї нє знаю цо сцу, нєодлучни су, лєгко одуставаю од розпочатого и часто ше врацаю на подлєйшу роботу, лєм прето же им ше нє сце звладац нови препреченя, научиц нове – гварел шлосер Мирослав, котри тото наведол як найвекши проблем у роботи. Монтирац конструкциї на жеми можу и старши, алє 5. ОКТОБЕР 2018.

ekonomija@ruskeslovo.com

кед ше монтира високи кострукциї, вец виталносц, рухомосц и младосц ма вельку улогу. – Старши особи котри знаю ремесло, уж нє за тоту роботу, а младши ше чежко лапаю до нєй. Нєподзековни стан! Роботи маме вше, лєм нєт вше тих котри би робели – гварел шлосер Мирослав Мудри и потолковал же у тей роботи барз значне же би цали роботни колектив добре функционовал, дополньовал ше, мал добру комуникацию и медзисобне довириє. Важне знац хто у хторим напряме роздумує, бо у процесу роботи завиша єден од другого. Без того чежко сотрудзовац док ше будує вельки конструкциї и роби високо над жему. Прешли рок, пре сушу, як за польопривреднїкох, так и за продуковательох металних конструкцийох бул подли и було менєй роботи. Найвецей роботи єст вєшенї и то на ґаздовствох польопривреднїкох и статкарох. НАЙВАЖНЄЙША ДОБРА ПОРАДА На питанє же цо шицко правя, одвит єдноставни – шицко цо брушачка може порезац и апарат зашвайзовац, а то ше у тей обласци популарно вола – чарни шлосерски продукти. За шицко ше прави нарис, вец ше прави часци конструкциї и потим шлїдзи составянє конструкциї. Мудрово правя капури, реновираю прикочи, шопи, чардаки, менши силоси, рижни огради – ковани, имитацию кованих капурох и оградох, метални ормани у котрих по закону муши буц одложене оружиє и друге, бо роботу нє вибераю, а найважнєйша им порада и добре сотруднїцтво з обидвох бокох. Майстор муши буц креативни, муши добре нарисовац цо ма правиц, же би у першим шоре муштерия була задовольна. Шло сер Миро слав креативни, пред даскельома роками конструовал стол за козметички салон за пси. Важне му було же би добре похопел за цо тот стол ма служиц и вец го лєгко обдумал. Так найчастейше и роби. Мудрово потераз правели конструкциї од 0,2 по 500 квадратни метери. РОВНОВАГА У ШИЦКИМ Мирослав Мудри дакеди провадзел општински и державни конкурси на котри плановал конкуровац, алє, як гвари, шицки котри пречитал були нєвигодни, та их вецей анї нє провадзи. – Кед сом розвивал роботу требало ми средства же бим докупел алату, уведол трофазну струю, же бим лєпше оспособел роботню, а у банки ми ше питали чи мам векшу машину як ґаранцию же врацим 5. ОКТОБЕР 2018.

Мирослав Мудри, оцец

кредит. Гварел сом им: „Да мам, та бим од вас кредит нє глєдал ”, гварел шлосер Мирослав Мудри. Як гвари, найволєл би баржей напредовац у роботи, алє є свидоми же ше мож задоволїц и зоз менєй, алє и же дакому анї вельо нє досц. Ровновага найважнєйша у шицким. Шицко цо ма, ма пре свою витирвалосц и закладанє. Вше мал потримовку од супруги Светлани, котра дакеди рихтала єдзенє за майстрох, а остатнїх рокох дзивка Драґана, за фамелийне подриємство, кончи административни роботи. – Намагам ше чесно робиц и випочитовац пораду, бо ше лєм так мож отримац. З тей роботи виховали зме и вишколовали штверо дзеци, спомнутих Драґану и Мирослава, и Сладяну и Єлену. У тей роботи дакеди було вецей заробку, а тото твердза и старши шлосере з валалє. Цена векшини потрошного материялу роками иста, алє куповна моц при гражданох слаба, а трошки живота векши. Свою роботу наплацуєме як процент од потрошеного материялу, та у пенєжу то стої, а заробок менши бо єст менєй роботи. Вельки и обавязки ґу держави за реґистроване подприємство и за здравствене и пензийне осиґуранє занятих. – Людзе маю вше кратши животни вик, прето бим пристал нє плациц пензийне осиґуранє, бо питанє чи пензию дожиєм, а и здравствене ми нє треба. Видзи ше ми же би було лєпше кед бизме могли заплациц препатрунок и шицко цо треба лєм теди, кед нам є потребне. Алє у нас нє мож виберац – гварел наш собешеднїк. Гоч су свидоми шицких проблемох, Мудрово нє одуставаю од пракси же шицко цо робя – поконча як треба. И далєй тримаю же им найлєпша реклама теди кед их людзе препоруча, а кед би ше судзело на основи того, робота им добре идзе, бо су барз завжати. Заинтере сованим нїґда нє чежко причекац же би сцигли на шор, бо ше нє сцу одрекнуц од свойого майстра.■

Мирослав Мудри, син

РУСКЕ СЛОВО 15

МОЗАЇК МИХАИЛ РАМАЧ ЗОЗ ДЮРДЬОВА

ЛЮБИМ ТОТО ЦО РОБИМ Пише : Тамара САЛАҐ

Михаил Рамач зоз Дюрдьова ходзел до ґимназиї ,,Петро Кузмяк” у Руским Керестуре, а потим закончел Високу школу фахових студийох за образованє воспитачох у Новим Садзе, зоз чим ше нєшка и професийно занїма. Тиж закончел нїзшу музичну школу ,,Исидор Баїч” у Новим Садзе, напрям ґитара, а музика му тераз єден од главних гобийох. Михаїл нєшка єден з найвизначнєйших кантавторох своєй ґенерациї

СИНҐЛИ МУ НАЙБАРЖЕЙ „ЛЄЖА”

ихаила музика почала интересовац ище Того лєта Михаил прейґ МАК-ового сайту и ютюб каналу обявел у оводи, дзе и воспитачка препознала його талант за музику. Так вец пришло и тото синґл „Рушме”, Пред тим були синґли „Смаркошка” и „Нє стой!”, жаданє же би ше уписал до музичней школи. спот за шпиванку „З єшенї”, вец „Подли дзень”. У медзичаше, накрадко позберал и супер-ґрупу „САМИТ”... Михаил гвари же ше и надалєй Михаил ше опробовал и на тамбурох котри грал у КУД-у ,,Тарас Шевченко” у Дюрдьове, публики будзе представяц зоз синґлами и през диґитални формат: – Концепт синґлох ше ми пачи, прето же то може буц спонтани алє ше ту нє затримал длуго. циклус без обтерхованя о даяким числу шпиванкох хторе ма висц, – Кед пришол час уписац ше до стреднєй а кажда шпиванка, най так повем, свой албум – потолковал школи, як и векшина, нє бул сом сиґурни цо свойочасово Михаил у МАК-у. сцем. Одлучел сом ше за ґимназию у Руским Керестуре. Було ми на початку чежко и нє – За воспитача сом ше уписал спачело ми ше такой, понеже сом у тот час зоз своїма товаришами зоз Дюрдьова основал бенд ,,Врата Рая”, та ме цалком случайно. Перше сом жадал буц полицай, алє теди найвецей прето цагало дому. Медзитим, понеже ше шицко коло бенду помали розвивало, у медзичаше сом ше звикнул ше то даскельо роки чекало же би вишол конкурс за уписованє. на нове место – Керестур, школу, и нє було ми вецей так Же бим нє трацел час и чекал, чежко. Кажди викенд сом приходзел дому и зиходзел ше уписал сом за воспитача, лєм зоз своїм бендом, вежбал, аж зме мали и свирки у нашим прето же бим обкеровал валалє и околних местох – приповеда Михаил. шицки природни науки котри Гоч Михаил нє знал дзе ше упише, заш лєм бул барз задовольни ми вше подло ишли, а же бим, зоз ґимназию, аж у остатнїх двох рокох дзепоєдни дружтвени з другого боку, виучовал дружтвени науки. Думал сом же то науки котри вон барз люби му були добра ,,одскочна деска” будзе лєм дочасово, медзитим, кед сом першираз пошол на за далєй. Так ше опредзелєл уписац Високу школу фахових праксу до оводи ґу дзецом, похопел сом же то – тото. Кельо студийох за образованє воспитачох у Новим Садзе. нас у ґимназиї страшели за факултет, можем повесц же мнє студиранє барз добре ишло. Понеже ме тото шицко заинтересовало, бул сом порядни и тоти три роки у тей школи ми барз швидко прелєцели – гвари Михаил.

МУЗИКА ГЛАВНА, АЛЄ ТУ И ДРУГИ ГОБИЇ Михаил вельки любитель ґитари и комплетней ґитарскей опреми, та на тей бази твори и власну музику. У своєй хижи ма импровизовани мини студио и задовольни є же ма условия сам знїмац шпиванки. Знїмац и монтирац углавним учел сам, так же ше вельо розпитовал, читал, виглєдовал по интернету. Цо ше дотика Михаиловей авторскей музики то його особни проєкти, котри настали як резултат интересованя за музику и музичну продукцию. Михаил и пише, углавним поезию, алє после законченей високей школи мал досц шлєбодного часу, та ше ,,влапел”

16 РУСКЕ СЛОВО

5. ОКТОБЕР 2018.

mozajik@ruskeslovo.com дакус озбильнєйше до писаня, та так написал єден роман по сербски, котри можебуц єдного дня и вида. Затераз ма видату єдну кнїжку поезиї ,,З молу до дуру”. – Почал сом писац у ґимназиї, а главни мотив ми бул мац тексти на котри бим могол компоновац и на тот способ рихтац шпиванки за свой бенд котри у тим периодзе наставал. Писанє у початку нє ишло лєгко, векшину цо сом теди написал закончело у канти за шмеце, алє, по моїм думаню, з часом то почало мац смисла и було лєпше. Теми за писанє ми на першим месце були социялни, а вец сом пожадал направиц єдну баладу, та сом крочел до любовней тематики – приповеда Рамач. Михаил Рамач затераз ма шейсц авторски писнї, алє ту ше нє застанови. Понеже одроснул зоз ,,Росу”, руску музику, Михаил люби провадзиц и нашо руски фестивали и манифестациї, и кед го волаю, дзечнє заграє и зашпива и на нашей сцени. Ище єден Михаилов гоби то фотоґрафия и видео. После студираня Михаил робел два роки за нашо руски медиї, и так ше заинтересовал и за фотоґрафию. Кед бул конкурс за МАК, вон послал свойо фотоґрафиї, дзе достал друге место и вше баржей почал виглєдовац опрему, технїки, а то го заш кус одцагло и ґу видеу.

У СВОЄЙ РОБОТИ МОЖЕ ВИРАЖИЦ И СВОЙО ИНТЕРЕСОВАНЯ Як престал робиц у медийох, Михаилови ше такой указала нагода робиц як персонални асистент. Робел зоз єдним хлапцом зоз аутизмом, алє ше нє затримал длуго на тей роботи. Нє прешло анї два полни мешаци, кед Михаил дознал же глєдаю воспитача у оводи ,,Земля Чуда” у Новим Садзе. Бул барз заинтересовани, алє и кус скептични кед чул же то приватна установа, бо нє мал ище искуства. Алє по препоруки, послал свою биоґрафию, и уж о даскельо днї бул поволани на розгварку за роботу. Од теди, та уж треци рок, Михаил роби у оводи ,,Земля Чуда” и його живот постал права сказка. – Од самого початку, кед сом почал робиц у тей оводи, дзеци ме барз добре прилапели, цо думам же досц важне. Тота робота наисце барз интересантна. Я робим зоз дзецми од штири до пейц и пол роки, то стредня и старша ґрупа. Робиме вельо интересантни програми. Єден дзень випатра так же, воспитач котри перши приходзи, орґанизує простор дзе ше дзеци буду бавиц. Понеже у нас шицко на колєскох, кажди простор, т. є. куцик интересованьох, иншаки, и мож го намесцац и премесцац. Єст рижни куцики – леґо куцик, фризерски куцик, музични куцик итд. На основи того цо дзеци вибрали, т. є. дзе ше найвецей бавели, таки активносци ше им рихта того дня. Намагаме ше каждодньово виводзиц дзеци вонка до природи, маме спортски активносци, вельо ше роби на розвою моторики, алє шицко през даяки бависка. Робота котру тераз робим вимага вельо креативносци, так же викенди резервовани за обдумованє, розвиванє идейох, алє исто так и за писанє, компонованє, знїманє, монтиранє, як и за други сеґменти котри нє мож вихабиц у орґанизованю и реализациї васпитно-образовней роботи. Можем повесц же ми робота у медийох принєсла вельо искуства котре вихаснуєм и у тей роботи. А вшелїяк же любов ґу писаню и компонованю допринєсли же бим по найлєпшей драги дошол до дзецох – толкує Михаил. Михаил нє патри вєльо до будучносци, волї уживац у терашнєй хвильки и максимално ю вихасновац. План му остац активни у музики и писаню по руски, як цо и бул потераз, а з часу на час вироятно буду виходзиц и нови синґли. Попри тим, планує видац и ЦД за дзеци на сербским язику, и на тим уж озбильно роби и любел би кед би то ширше пошло и же би зажило и у других оводох, як цо зажило и ту дзе вон роби. ■ 5. ОКТОБЕР 2018.

АЛЕКСАНДРА БУЧКО ОСВОЄЛА ТРЕЦЕ МЕСТО НА ,,ПРОФЕСТУ”

НАГРАДА МОТИВ ЗА ДАЛЬШУ РОБОТУ

а тогорочним фестивалу, тема хтору обрабяли новинаре зоз 14 подунайских державох була ,,Красота розличносцох” на хтору за „Профест” сцигли 182 роботи, углавним на високим професийним и змистовим уровню. Александра ше на фестивал приявела зоз емисию документарного типу ,,Крочаї” у хторей обробела тему вибеженцох и миґрантох. Креированє тей емисиї витворене зоз дошлєбодзеньом Комесарияту за вибеженцох, понеже то чувствительна тема дзе насампредз треба охранїц людске достоїнство. – Розгварка зоз нїма була чежка и инспиративна у исти час. Сцела сом на окремни способ виприповедац їх приповедку. Найбаржей ми помогнул колеґа Милорад Ичитович коло идейох, креативносци и мотивациї. У монтажи була и Саня Дивлякович – єй глас ше чуло през цалу емисию. Ту и колеґа, дизайнер звука, Милан Ґузиян хтори тиж давал интересантни идеї – гвари Александра. ,,Крочаї” гуторя о животних искуствох двох миґрантох зоз Авґанистану. Єдней мацери и єдного тинейджера хтори розлични, алє их вяже єдна ствар – война, од хторей сцекаю. Приповедка провадзи їх живот и одлуку рушиц ше, направиц перши крочай. Указує же живот у Авґанистану нє лєгки, же одлука постац миґрант – нє лєгка, як и шицко друге цо шлїдзи з тим – нє лєгке. Як гвари Александра, помага нам чуц їх приповедку, а можебуц пробовац и зрозумиц их зоз найважнєйших 18 минутох хтори вимонтировани до емисиї од вельо длугшей приповедки. Чувство хторе ше достанє после успишней и високо пласованей репортажи, як гвари Александра, лєм потвердзенє же способ на хтори роби и розвива идеї – добри. Чувстує же є на добрей драги и жада предлужиц далєй. – Искуство у реализованю такого проєкту ми може помогнуц. Верим же кажди шлїдуюци тераз будзе голєм дакус лєгчейши, у смислу процесу паперолоґиї и реализованю других, подобних проєктох. Идеї за шлїдуюци проєкти єст, вшелїяк ше сцем опробовац у тим жанру – документарних емисийох, бо ту єст вельо ученя и простору за креативносц, а то тото цо ми тераз найважнєйше – закончує Александра. Л. Костелник

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ОЗНАЧЕНИ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ, ВЕРБАШЕ,

ЖЕ БИ ДЗЕЦИ ПОСТАЛИ ОБАЧЛЇВШИ Традицийна манифестация Дзецински тидзень означена од 1. по 7. октобер у цалей Сербиї и швеце, а того року з мотом „Мам право жиц щешлїво и здраво – роснуц без насилства” Дзецински тидзень означени и у двох керестурских образовних установох Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” и оддзелєню „Цицибан” ПУ „Бамби” з Кули. З тей нагоди кажди дзень були обдумани рижни активносци, едукативно-уметнїцко-забавного, та и гуманитарного характеру, хтори у согласносци зоз общима цилями тей манифестациї. А тоти цилї то же би дзеци и млади постали обачлївши у явносци, наглашує ше их потреби у фамелиї, дружтве и локалней заєднїци и їх право же би росли у цо лєпших условийох и зоз цо баржей єднакима правами, же би мали цо лєпши шанси розвивац ше и витворйовац шицки свойо потенцияли. О теми дзецинских правох, та и дзецох швета, керестурски дзеци починаю дознавац у дзецинскей заградки, приближно їх возросту. През рижни активносци, од креативних, спортских и забавних найвецей поваги виховательки давали на медзиґенерацийске друженє дзецох у толеранциї и почитованю. Медзи иншим, єдна обданїщова ґрупа ше упознала и з граньом наймладших школярох з керестурского оддзелєня Музичней школи, и з їх наставнїками, а шицки воспитни ґрупи патрели и бабкарску представу „Вовк и седем кощата” и дружели ше на диско забави. Школяре у керестурскей школи як спомнуте, орґанизовали и гуманитарну акцию у хторей зберали бависка дзецом у дзецинскей заградки, а тиж и пенєжни прилоги хтори подарую хорим дзецом прейґ їх здруженьох. Попри ученя о гуманосци, и нєнасилней комуникациї

у Школи орґанизовали и друженє младших и старших школярох, а вєдно орґанизовали и уж традицийни квиз Забавна математика, дзе ше змагаю и школяре з Коцура и Кули. Штредньошколски и тоти цо биваю у доме школярох єден дзень були на вилєту у Суботици дзе нащивели и Театер, а тиж и домашнї музей у школи Замок. Интернатянє всоботу, 6. октобра, участвовали и у проєкту „Кре ативни млади” хторому була домашня штредня Школа у Србобрану, а дзе отримани роботня виробку сувенирох и о кре ативно препровад зеним шлєбодним чаше. М. А.

ВЕЛЇ ПРОГРАМИ, РОБОТНЇ, АКТИВНОСЦИ

И у Вербаше того тижня тирва Дзецински тидзень, чий тогорочни мото „Мойо право же бим жил щешлїво и здраво”. Манифестацию ше отримує з цильом обрацаня уваги явносци на дзеци и младих, на потреби и права дзецох и младих у фамелиї, дружтве и локалней заєднїци, на єднаки шанси за розвой и витворйованє шицких своїх потенциялох.

18 РУСКЕ СЛОВО

З нагоди Дзецинского тижня отворени подобово и литературни конкурси на тему „Мойо право же бим жил щешлїво и здраво”, а роботи ше посила Културному центру Вербас и Народней библиотеки „Данило Киш”. Тота установа под час Дзецинского тижня окончує и безплатни упис дзецох до Библиотеки, а Центер за физичну културу „Драґо Йовович” оможлїви безплатни уход за дзеци на жимски базен, роботнима днями од 19 по 22 годзин, през викенд од 12 по 19 годзин. Пондзелок, 1. октобра на централней Площи Никола Пашич ЯКП „Комуналєц” за предшколцох отримало еколоґийну роботню, у биоскопе того дня отримана дзецинска представа, алє и авдиция под назву „Сцем повесц” за дзеци основних школох у рамикох проєктуа Здруженя гражданох „Горизонт”. Манифестация будзе тирвац по 7. октобер, а означує ше у шицких дзевец основних школох у општини, як и шицких обєктох Предшколскей установи „Бошко Буха”. А. М. 5. ОКТОБЕР 2018.

kultura@ruskeslovo.com

ДЮРДЬОВЕ И КОЦУРЕ

З РОДИЧАМИ МАЛЬОВАЛИ ПО МУРЕ Активносци у Дзецинским тижню почали того пондзелку и тирваю цали тидзень, по 7. октобрер. Прето Роботно-креативна атмосфера цалого тижня була у обидвох дюрдьовских образовних установох Основней школи „Йован Йованович Змай” и Предшколскей установи „Дюрдєвак”. З тей нагоди кажди дзень обдумани рижни активносци за дзеци и їх родичох и едукативно-забавни про-

грами, а шицко з акцентом на наймладших. Так у ПУ перши дзень мали подобови дзень, та вєдно з родичами мальовали и прикрашовали мурик будинку тей Установи у Рускей улїчки. Дзекуюци добрей дзеки воспитачкох и родичох на муре окрем по сербски, виписане мено Установи и на руским язику. Ютредзень дзеци патрели театралну представу „Єшеньска чаролия”, а стреду опрез ПУ орґанизовани Єшеньски дзецински вашар на котрим дзеци по символичней цени предавали свойо ручни роботи. Од медовнїкох рижних формох и рижнородно прикрашенх, по вшелїяки прикраски до обисца и бависка. Штварток дзеци нащивели Азил за животинї у Моники Брукнер и општинску Народну библиотеку дзе могли опатриц виданя за їх возрост на сербским и руским язику. Пияток остатнї дзень преславйованя Дзециснкого тижня наймладших нащиви писатель. У дюрдьовскей ОШ того року под час дзециснкого тижня школяре шицких возростох мали специфични креативни роботнї, мали направиц тисяч журавлї за преславу Дня демократскей култури у їх школи, котра будзе о два тижнї. С. С.

БАВИСКА ЗОЗ ПРИРОДНИХ МАТЕРИЯЛОХ У рамикох Дзецинского тижня у Коцуре, свойо активносци мали и школяре ОШ „Браство єдинство”, и Предшколска установа „Герлїчка”. Мото тогорочного Дзецинского тижня „Мойо право жиц щешлїво и здраво-за одрастанє без насилства“, та у Школи у цеку Дзецинского тижня буду рижни роботнї, квизи и дружтвени бависка и спортски змаганя. Пондзелок школяре и дзеци зоз ПУ рисовали по бетону и опрез Дома култури, а школяре нїзших класох коцурскей школи „Братство єдинство” на годзинох писали анонимни порученя товаришом котрих на даяки способ дакеди увредзели и повредзели, а хасновали слова як пребач, модлїм це и подобне. Потим и вони, як и предшколци, рисовали на бетону у школским дворе. Исти дзень школяре висших класох мали литературно-подобови конкурс на тему – потримовка товаришови. Вовторок, 3. октобра, оводарчата нащивели коцурске од5. ОКТОБЕР 2018.

дзелєнє библиотеки „Данило Киш”, а школяре од першей по штварту класу мали роботню „Добре бависко” на котрей правели бависка од природних и еко материялох. Исти дзень першокласнїкох нащивели заменїк предсидателя совиту за безпечносц у транспорту Милош Роґанович и член совиту за безпечносц у транспорту општини Вербас Бранка Василєвич котри им у рамикох проєкту о безпечносци у транспорту „Пажлївко” приповедали на котри способ треба же би мерковали кед преходза улїцу, а кажди школяр достал на дарунок и кнїжку „Пажлївко”. Вовторок за школярох висших класох бул спортски дзень на котрим бул турнир у одбойки. Школяре од першей по осму класу мали и роботню под назву „Бав ше и направ дацо зоз лїсца котре одпадло з древа” на котрей през роботню учели о чуваню природи и рециклажи. З. К.

РУСКЕ СЛОВО 19

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У СУБОТИЦИ ОТВОРЕНА ЗАЄДНЇЦКА ВИСТАВА МЕНШИНСКИХ ЗАВОДОХ ЗА КУЛТУРУ

ЄДИНСТВЕНИ ЯЗИК СУЧАСНЕЙ ВИЗУАЛНЕЙ УМЕТНОСЦИ Вистава представя роботи младих уметнїкох на тему „Зоз слику вєдно”, а задаток єй бул представиц медзисобне и блїзке сотруднїцтво меншинских заводох у Войводини

Сучасней ґалериї у Суботици отворена заєднїцка вистава младих уметнїкох „Зоз слику вєдно”, з нагоди означованя 10 рокох роботи пейцох меншинских заводох за културу – мадярского, румунского, руского, словацкого и горватского. Виставу, пияток, 28. септембра, отворела покраїнски секретар за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами Драґана Милошевич. Вона, медзи иншим, з тей нагоди винчовала 10 роки од снованя заводох за културу националних меншинох, односно 12 роки од снованя Мадярского заводу и гварела же тота вистава як єдинство розличносци, перши заєднїцки анґажман заводох за културу, цо добри початок повязаносци. – Медзисобне почитованє и сотруднїцтво у прешлей децениї, як и очуванє националного идентитету мисия и задаток каждого Заводу за културу националних меншинох у Войводини, ви тото и доказали. Окреме ми мило же тоту поставку у наиходзацим периодзе увидза и гражданє Нового Саду, Зренянину и Сенти и то през призму и слику младих уметнїкох визуалней уметносци, хтори на власни способ приказали праве тото цо твори мултикултуралносц, традицию, обичаї, и як коруну иснованя – национални идентитет. И тото порученє нас унапрямує – гварела секретар Драґана Милошевич, отвераюци виставу. У мено Сучасней ґалериї у Суботици директор Арпад привитал Мартину Ґонди, директорку мадярского ЗК, Тодора Урса директора румунского ЗК, Анамарию Ранкович, директорку руского ЗК, Ану Хртян Лесковац, директорку словацкого ЗК и Томислава Жиґманова, дирек-

РУСНАЦИ У СУБОТИЦИ НАЩИВЕЛИ ВИСТАВУ На святочне отверанє вистави „Зоз слику вєдно” пришли и Руснаци цо жию у Суботици. З тей нагоди Александар М. Лукич, уметнїк хтори ше занїма зоз уметнїцку и применєну роботу предметох у склу и у технїки витражу гварел же тот простор барз добри за таку виставу: – Кельо видзим, то шицко студенти, вони ше школую у иножемстве. Кажде ма власну окремносц. То видно. Видно же кажде з нїх приходзи з другого подруча. Приємно сом нєсподзивани – гварел о власних упечаткох Александар М. Лукич.

20 РУСКЕ СЛОВО

тора горватского ЗК. Вони з тей нагоди привитали присутних кажде на мацеринским язику. Анамария Ранкович, директорка ЗК войводянских Руснацох, привитала публику по руски и гварела: – Щешлїва сом же вас можем привитац на вистави младих уметнїкох, а хтору орґанизовали меншински заводи з нагоди 10-рочнїци иснованя и роботи заводох за културу. Тота вистава красна нагода же би Заводи за културу меншинских заєднїцох вецей сотрудзовали, а руску заєднїцу на вистави представя уметнїк Дарян Гарди, хтори у тей хвильки на специялизациї у Праги, поздравел шицких и жаль му же нє могол присц. Кустос Нела Тонкович зоз Суботици, хтора и пририхтала виставу, з тей нагоди потолковала же ше з тоту виставу явносци представя роботи шейсцох уметнїкох: – Мило ми же Заводи були отворени прилапиц таку виставу и представиц ше з младима уметнїками. Тото цо видвоєло тих уметнїкох и прицагло увагу на їх конкретни опус то факт же вони дїйствую у сучасней визуалней уметносци. Вони медийно розлични и по школованю су розлични, а злучує их єдинствени язик сучасней визуалней уметносци, хтори шицки тоти розлики зровнує – гварела Нела Тонкович. На вистави од авторох була присутна лєм уметнїца Алена Kлатїкова, а уметнїки Давид Надь Абонї, Валентина Броштеан, Дарян Гарди, Леа Видакович и Мая Ракочевич Цвиянов, були одсутни пре студиї и анґажмани у иножемстве. Виставу у Суботици годно опатриц по 12. октобер, кед ше ю селї до Нового Саду, до просторийох „Едьшеґ замку”, потим до Зренянину, и у фебруару идуцого року до Сенти.■ В. Вуячич 5. ОКТОБЕР 2018.

kultura@ruskeslovo.com

ПРОМОЦИЯ КНЇЖКИ „ТЕБЕ ГУТОРИМ” СЛАВИМИРА ШАНТИ

ЛЮБОВ, ПАТРИОТИЗЕМ И РОДИМИ КРАЙ У Подручней канцелариї Националного совиту Руснацох у Коцуре, всоботу, 29. септембра, отримана промоция кнїжки „Тебе гуторим” Славимира Шанти

а нащивеней промоциї кнїжки Славимира Шанти були присутни велї културни дїяче зоз Коцура и числени любителє поезиї. На початку Силвия Маґоч, котра була и идейни инициятор тей промоциї, пречитала авторову богату биоґрафию у хторей, медзи иншим, значне спомнуц же Славимир Шанта єден зоз сновательох дружтва „Нашо крочаї”, а порушал и перше културне дружтво Руснацох у иножемстве под назву „Югославянске русинске културне дружтво – Русин” у Австралиї. Промоцию кнїжки провадзела пригодна програма на котрей було рецитациї, шпиванки и музични точки. Славимир Шанта привитал шицких го сцох котри на тот завод виполнєли са лу Руского дому, а потим специялни госц Михал Иван, леґенда коцурскей музичней сцени, вжал до рукох ґитару та одшпивал єдну шпивакну. ШОР МУЗИКИ, ШОР ПОЕЗИЇ

На програми, чий модератор бул предсидатель КУД „Жатва” Микола Шанта, Михал Иван одшпивал три шпиванки, а музичну часц програми збогацел и Марко Буила, котри на гушлї одграл композицию зоз филма „Шиндлерова лїстина”. Нащивителє, окрем у музичних точкох, могли уживац и у поезиї, односно виривкох котри читани зоз Шантовей кнїжки „Тебе гуторим”. Поезию зоз кнїжки, окрем автора, читали и Силвия Маґоч, Мария Горняк, Катарина Кулич и Катарина Ґайдош. – Мило ми же млади порушали тоту промоцию и же ме млади прилапели. Жадал сом пойсц до далєкого швета, та сом и пошол, алє знова сом ту у Коцуре котри ми вше у шерцу. Мойо писнї виражую чувства и тото о чим сом роздумовал роками у чаше кед сом бул вецей як 15 000 километери далєко од мойого Коцура – визначел автор кнїжки Славимир Шанта. Познате же Славе Шанта од младосци барз люби знїмац зоз камеру и його знїмки на интернет каналу Ютюб велї Коцурци зоз носталґию одпатрели, а знїмки єст ище од осемдзешатих рокох. Прето и на тей промоциї як часц програми на видео-биму приказани и авторско-биоґрафски филм на котрим приказани фотоґрафиї зоз прешлосци и живота Славимира Шанти. ЗНЇМКИ ИЩЕ ЗОЗ ОСЕМДЗЕШАТИХ Модератор програми Микола Шанта присутних водзел през презентацию фотоґрафийох котри приказани на филму и визначел значносц Славимировей роботи за наш руски скарб. – Тото цо я обачел у Славетовей поезиї то же го интересую три теми: любов, патриотизем и родими край. То нєпреривно присутне у його поезиї и то тото на цо ше 5. ОКТОБЕР 2018.

опера и по чим останє запаметани. Тото цо я окреме любим при Славимирови то його ентузиязем. Кед дацо надума дава цалого себе и барз є упарти, та зоз таким чловеком мож дацо и направиц – визначел Микола Шанта. Инспировани зоз Шантовима знїмками на интернету, координатор подручней канцелариї Националного совиту, Микола Ґубаш, винєсол красни предклад, а то же би ше з нагоди 40. „Коцурскей жатви”, котра будзе шлїдуюцого року, як часц програми направела компилация дефилеох, котри Славе Шанта знїмал на прешлих манифестацийох „Коцурскей жатви”. На промоциї даскельо слова о авторови и своїм познанству зоз нїм гварел и адвокат и судия Звонко Сабо котри визначел же длугорочна Шантова робота дарунок шицким Руснацом. По законченю промоциї нащивителє предлужели друженє зоз богату закуску котру пририхтали Мария Дудаш Фейса, Серафина Киш, Ясна Медєши, Мария Хромиш и Мария Малїк. Филм на промоциї приказани на видео-биму. Рецензенти кнїжки „Тебе гуторим” др Юлиян Рамач, Славица Шовш, професорки руского язика Серафина Макаї и Марина Кухар. Кнїжку финансовал автор зоз символичну потримовку паноца Якова Новака, Юлияна Единского, власнїка подприємства „Електро ДОО”, а 2013. року видало ю Дружтво за руски язик, литературу и културу.■ З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 21

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З МАРИЮ И РА ДЕТОМ КОСТИЧОВИМА З КОЦУРА

ЦУДЗИНА, ЗАШ ЛЄМ ЦУДЗИНА Пише: Златко КОЛЄСАР

Живот наисце нє мож предвидзиц. Зоз собу принєше и таке же чловек у своєй младосци о велїм нє може анї шнїц. Марча и Раде Костичово у младосци анї предпоставиц нє могли же ше єдного дня стретню и свойо пензионерски днї препровадза вєдно у Коцуре

М ПАМЯТКИ ЗА ЦАЛИ ЖИВОТ – Кед Александара мала путовац на екскурзию до Нємецкей, и праве теди, цалком случайно сом ше чула зоз Фемку и гварим єй же рихтам дзивку, бо путує до Келну дзе тедишнї папа Бенедикт мал тримац службу. Вона ми гвари же то нєдалєко од нїх, та най єй дам телефон же би ю вони там нашли и вигосцели. Понеже єй праве под час путованя мал буц 18. родзени дзень, вони єй там пририхтали праву госцину, спаковали рижни лакотки за приятельох котри були з ню на тей екскурзиї так же и вона, алє и я, тото вично будземе паметац – гвари Марча.

22 РУСКЕ СЛОВО

арию Костичову, народзену Сендерак, живот у Коцуре нє гласкал, та заш лєм ше у нїм успишно виборела зоз шицким цо пред ню исти тот живот нєпреривно накладал. Ище як дзивче остала без мацери, оцец ше оженєл, а потим велї роки после його шмерци жила з мачоху. У медзичаше, концом осемдзешатих рокох народзела дзивче Александру, робела и оставала без роботи, окреме дзевадзешатих рокох, алє якош вше крачала напредок. Сама виховала, вишколовала и одала дзивку, постала баба, а вец ше и одала до Нємецкей дзе єден час и робела. Найвекшу потримовку вше мала у приятелькох. Нєшка, уж седем роки у Коцуре жиє зоз супругом Радетом. – Нє було лєгко без родичох, брата, шестри, алє анї сама нє знам як сом витримала у тих „бурйох”. Озда и прето же ми познєйше дзивка Сандра давала моци, а верим же и я єй була велька помоц и потримовка. Кед ше и вона одала, я нашла свойо щесце и мир зоз Радетом. Його сом познала од младосци, понеже бул оженєти зоз мою пайташку Фемку зоз сушедства и часто зме ше стретали и дружели кед приходзели до Сербиї. Теди сом анї нє могла подумац же ше єдного дня за ньго одам. Алє, живот так понамесцал – гвари Марча. ПРОБОВАЛИ ВЄДНО ЖЕ БИ НЄ БУЛИ САМИ Радетова супруга Фемка умарла, синове ше поженєли и вон Марчи предложел же би пробовали вєдно жиц у Нємецкей.

Перше ше обавала, понеже го познала як супруга своєй пайташки и нє знала як би вообще могол випатрац їх живот, алє одлучела дац шансу и себе, и йому. Раде, Сримец, котри до Нємецкей за лєпшим животим пошол ище у младосци. – Зоз Фемку мам двох синох, старши Саша, добре бешує по руски, вон аж зна и руску азбуку. Младши син Драґан якошик ше менєй интересовал за Сербию и вон слабо бешедує по руски. А, я Сримец, ниа роботни вик сом препровадзел у Нємецкей, а пензионерски днї зоз супругу Марчу у Коцуре. Пред трицец роками ми нє бул таки плани, алє так випадло – гвари Раде. НОСТАЛҐИЯ МОЦНЄЙША ОД ШИЦКОГО Кед Марча пошла до Витену до Нємецкей, же би могла там робиц и жиц, мушела закончиц курс нємецкого язику, а ход зиц до школи и учиц язик нє було лєгко. – Ма ла сом огром ну дзе ку и жа да нє и ви тир ва ла сом у тим. Положе ла сом ис пи ти з язи ка, поча ла ро биц як кол пол тер зоз Ра де том и була сом за до вольна зоз животом, гоч сом чека ла дзень кед ше ознова врациме до Сер биї, до Коцура дзе сом охабела дзивку, жеца и унучата. Пома ли зме оправяли хи жу у ва ла лє и по сле шейсц рокох зме ше де финитивно врацели ту, теди кед Раде пошол до пензиї – приповеда наша со бешеднїца. 5. ОКТОБЕР 2018.

ljudze@ruskeslovo.com

Гоч вецей як трицец роки жил у Нємецкей, Радета вше цагало до Сербиї. – Одроснул сом у велькей фамелиї, було нас шесцеро дзеци, браца и шестри остали ту, а я єдини пошол „до швета”. Нє можем повесц же бануєм, алє заш лєм, ту мойо коренї и сцел сом ше врациц. Мойо синове народзени у Нємецкей и їх живот там. Пристановени су, єден оженєти зоз Сербкиню, а други зоз Нємицу, а мам уж и пецеро унучата – гвари Раде. ВОНИ ПРИШЛИ ТУ, А ДЗЕЦИ ПОШЛИ ДО НЄМЕЦКЕЙ Пред Марчовим и Радетовим приходом до Коцура, Марчов жец ту остал без роботи, та надумал пойсц ґу нїм до Нємецкей и пробовац там найц роботу. Марча и Раде им у тим помогли. – Так випадло же, кед ми уж мали у плану присц ту, мой жец пришол на даскельо мешаци ґу нам и почал робиц у фабрики за правенє фейдерох. О даскельо мешаци придружела ше му и моя дзивка, а влєце ґу нїм пошли и дзеци, та там почали ходзиц до школи. Пошли з идею же пробую жиц там, маю ту хижу, маю ше дзе врациц кед им ше нє будзе пачиц, а понеже ше крашнє знашли за початок, гоч, як и шицки, маю кризи и лапа их носталґия, там заш лєм можу вецей заробиц як ту, нажаль – гвари Марча. Раде до Нємецкей пошол седемдзешатих рокох и гвари же и теди, як и тераз, кед ше пойдзе даґдзе важне ше интеґровац и прилагодзиц там дзе ши, а ученє язика може лєм олєгчац живот у цудзини. – Кед сом пошол до Нємецкей трудзел сом ше научиц язик, интеґровац ше до дружтва и знайсц ше там дзе сом. Нєшка жиєм у Коцуре, окружени сом зоз Руснацами, любим людзох коло себе, пачи ше ми ту и кед сом окружени зоз валалчанами, любим

Марча и Раде зоз дзивку, жецом и унучатми пред шейсцома роками

5. ОКТОБЕР 2018.

бешедовац по руски. Сиґурно и гришим, алє вец франтуєм на свой рахунок. Кед слово о роботи у Нємецкей, кед я починал робиц, робел сом як ремеселнїк, у ґазди, а нєшка ше роби найчастейше прейґ аґенциї котра одредзує дньовнїцу, та можебуц теди було лєгчейше упартим и вредним, бо ґазда могол наградзиц кажди труд. ЖИЛИ СКРОМНО, АЛЄ ЗЛОЖНО Раде, у одношеню на Марчу, котра одросла як єдинїца, познєйше сама, одроснул у фамелиї дзе жили родичи и шесцеро дзеци. Шицки осмеро спали на двох посцельох, жили у єдней просториї и од того цо заробел их оцец, каждодньовосц була наисце скромна. – Кед сом почал робиц у Нємецкей у ґазди, барз сом ше трудзел же бим цо скорей напредовал, бул сом порихтани робиц дзень и ноц и послац своєй фамелиї якитаки пенєж. Ґазда то пошвидко замерковал, напредовал сом и нєодлуга сом постал ґаздова права рука. Раз ми гварел же идзе на путованє, та би зашол до моїх родичох и однєсол би им пакет кед им жадам дацо послац. Жадал сом, алє сом себе штудирал же дзе будзе Нємец, ґазда фабрики, там спац кед вони шицки вєдно шпя, та ми було нєприємно, алє сом заш лєм послал пакет, писемко и оцови и мацери по сто марки, кельо сом могол. А ґазда, наисце бул вельки чловек и окрем мойого пакету, моїм родичом дал ище по пейцсто марки, нахвалєл ме и гварел им же ме присвої, бо сом му як син. У тим подприємстве сом робел длуго, а ґаздови сом окрем у фабрики, велькапомоц бул и у обисце, дзе сом му отримовал будинок и помагал у велїх роботох – памета Раде. Остатнї роки свойого роботного вику Раде препровадзел зоз Марчу, робели вєдно и тераз ужива у заслуженей пензиї. Оправяю хижу у Коцуре, дружа ше и обновюю контакти зоз людзми з котрима ше дакеди дружели. Дзецом „дали кридла” же би жили свой живот, же би сами одлучели дзе жадаю жиц и цо сцу робиц, а вони им вше буду потримовка и дочекаю их кеди ґод надумаю присц их обисц. Живот у Нємецкей вельо того дава, оможлївює, алє и одбера... Раде нє зна чи би ознова пошол по истей драги. – Цудзина, заш лєм цудзина. Гоч сом вельо того достал, вельо сом и страцел. Страцел сом блїзкосц зоз своїма людзми, потаргали ше вязи зоз приятелями, а чловек аж у позних рокох тото похопи... Медзитим, з другого боку живот и робота у Нємецкей ми оможлївели же бим мирно и крашнє, тераз з Марчу, препровадзовал свойо пензионерски днї. ■

Мария (треца з правого боку) у представи „Виберна” НАШЛА РОЗВАГУ Марча у стреднєй школи ходзела на фолклор и ґлумела у наших руских представох. – Любела сом ґлумиц, танцовац и дружиц ше, як и шицки млади, медзитим, после стреднєй школи сом престала буц активна у нашим дружтве. Вично ми останє у паметаню улога у представи „Виберна”, понеже зме зоз тоту представу обишли велї места и упознала сом велїх добрих людзох. Аж у тих моїх узретих рокох сом одкрила же любим мальовац. Кед сом була перши рок у Нємецкей, носталґия ме барз трапела и мальованє ми була єдна файта вентилу през котри сом могла виражиц свойо чувства – щира Марча.

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ЄЛЕНУ САБА ДОШ ЗОЗ МИКЛОШЕВЦОХ

КАЖДИ СВОЙ СОН ВОНА ДОШНЇЄ

Пише: Агнетка БАЛАТИНАЦ

Тот хто упозна Єлену Сабадош, перше цо замеркуєце же то крегка, млада дзивка, и подума же вироятно роби у даяким подприємстве, далєко од горучави и праху... У каждодньовим живоце вона одлучна млада особа, роби у своїм подприємству, гонї трактор, школує ше и ма ясни плани за будучносц

ПРОДУКЦИЯ НЄ ШМЕ ЦЕРПИЦ Єленов оцец и брат були и у Русиї на єдним сайму, поопатрац и видзиц же цо нове у польодїлстве. Потим були и на саймох у Шведскей и Анґлиї. – Важне нєпреривно буц на жридлу информацийох, у тренду и з новитетами. Бо кед ше у польопривреди заостава, а окреме у механїзациї, продукция церпи – толкує Єлена

24 РУСКЕ СЛОВО

ленова приповедка почина у Вуковаре, дзе є 1991. року народзена, а пре войну, шейсц роки жила у Заґребе. У Миклошевцох закончела перши штири класи основней школи, у Чаковцох други штири, уписала ше до стреднєй економскей школи, а вец на факултет тарґовини. У медзичаше позарядово закончела стредню школу за польопривреднїка, а тиж и стредню школу за физиотерапеута. Того року у Орашю, у БиХ, ше уписала на студиї за предшколске воспитанє бо гвари, тото люби, а раз, познєйше у живоце, любела би буц „тета у оводи”. Наисце барз широка лепеза Єленових интересованьох, занїманьох, а ниа, цо вибрала: – Опредзелєла сом ше за польодїлство, понеже цала наша фамелия у тей бранши – гвари Єлена.

ма тарґовину зоз житарками. Одкупює их од людзох и предава далєй, алє попри тим вон найвецей роби на жеми, (од ораня та до знїманя урожаю з польох). Єлена кончи административни роботи. – Гоч дахто подума же би було лєпше кед би єдна особа шицко тото водзела, пракса указала же лєпше кед ше кажде стара „о своїм”. Так нас на єден способ родичи унапрямюю же би зме були самостойни. Я робим у брата „на мажи” теди кед ше одкупює житарки и водзим му кнїжки, а вон роби у оца и мацери на жеми. И родичом водзим кнїжки, алє нє цале кнїжководительство, лєм єдну часц – приповеда Єлена.

РОБЯ ВЄДНО, АЛЄ И КАЖДЕ САМ

Нєдавно наша собешднїца конкуровала за средства з Европских фондох за младих поднїмательох и удало ше єй. До стала 50 000 евра же би започала нови би знис. Тре ба ло ви пол нїц ри жни критериюми и витвориц одред зене колїче ство бодох, а мед зи иншим ше глєдало жеби кандидати мали закончену школу за польопривреднїкох. Єлена ше надумала посадзиц лїсковци, купела трактор же би могла обрабяц тоту

Сабадошово обрабяю коло 400 гольти жеми, своєй жеми и под аренду, и звекшого ше занїмаю з еколоґийну продукцию. Кажде з нїх, окрем наймладшого Єленового брата Патрика, ма свойо подприємство. Оцец Витомир ма ОПҐ (фамелийне польопривредне ґаздовство), мац Ясна роби зоз житарками, Єлена тиж ма житарки, алє засадзела и лїсковци, а брат Михаел

СРЕДСТВА УЛОЖЕЛА ДО ЛЇСКОВЦОХ

5. ОКТОБЕР 2018.

ljudze@ruskeslovo.com

жем, а шицко у рамикох дїловного плану котри написала. Гоч єй родичи помогли и дали єй жеми, вона тоту жем мушела виплациц зоз средствох котри достала, бо така процедура. З тих пенєжох купела и трактор, алє и лїсковци з Италиї. – У нашей фамелиї шицки знаме гонїц трактор. Брат Михаел прави махер, вон найсхопнєйши, алє анї ми за нїм нє заоставаме – щира Єлена. Сабадошова лїсковци посадзела на скоро штирох гектарох, алє дзепоєдни саднїци ше висхли, та гвари же их будзе мушиц подсадзиц. У фамелиї купена и єдна фреза котра ма сензор и кед ше ю приблїжи ґу стеблу, заобидзе го. По словох нашей собешеднїци то им велька помоц у роботи, бо кед би ше шицко мушело з руками, за тоту роботу би требало вельо вецей часу. МЕХАНЇЗАЦИЯ ЗОЗ ИНОЖЕМСТВА Замерковали зме же Єлена насправди люби тоту роботу, бо зоз вельким ентузиязмом толковала же док лїсковци буду мац вецей плоди, у планую купиц и комбайн за оберанє и за чисценє лїсковцох. Млада ґаздиня нє дума стануц у тим бизнису. – Маме пейц трактори, баґер, комбайн и ище велї помоцни машини, анї сама нє знам точно кельо – гвари Єлена и предлужує же у такей роботи ше вше муши провадзиц цо ше случує у тим конаре привреди. – Нєдавно оцец и брат були и у Русиї на єдним сайму, поопатрац и видзиц же цо нове у польодїлстве. Потим пошли и на сайми до Шведскей, до Анґлиї, и барз важне нєпреривно буц на жридлу информацийох, у тренду и з новитетами. Бо кед ше у польопривреди заостава, а окреме у механїзациї, продукция церпи – толкує Єлена. Єленов роботни час покус нєзвичайни за дзивку єй рокох, алє ше нє поносує. Люби тоту роботу и вше найдзе часу и за пайташки, и за друженє. Люби вежбац,

тренирац, та з часу на час одходзи до терховальнї и на базени, гоч припознава же главна атракция у валалє – фодбал. – Одкеди фодбалере ознова почали бавиц, маю одомнє, а и од цалого мойого дружтва як навиячох, моцну потримовку – през шмих приповеда Єлена и предлужує же векшина младих у валалє маю авта, та одходза и до Вуковару, Винковцох або даґдзе индзей. Ясне, теди кед єст часу, бо треба шицко постарчиц, окреме кед дахто як вона попри шицким спомнутим надума студирац.

ЛЮБЕЛА БИ РОБИЦ З ДЗЕЦМИ Греческа богиня польопривреди – Деметра, мотивовала Єлену же по нєй наволала свою фирму, но вона схопна нє лєм у тих роботох котри приноша профит. Єден час Сабадошова водзела и дзецинску фолклорну ґрупу КУД „Яким Ґовля” з Миклошевцох, алє пре роботи зоз житарками, нє барз могла ускладзиц одход на манифестациї котри часто праве теди кед и жатва културох хтори маю засадзени.

Єлена зоз мацеру Ясну

НОВИ БИЗНИС Нєдавно наша собешднїца конкуровала за средства з Европских фондох за младих поднїмательох и удало ше єй. Достала 50 000 евра же би започала нови бизнис

– Док закончим факултет котри сом того року уписала, лєбо єдного дня, любела бим мац роботни час од 7-15 годзин. Знам же тото ище нє будзе так швидко, алє верим же ше ми и тото уда, та вец увидзим кадзи ме драга одведзе – гвари Єлена, хтора прешвечена же ше у живоце треба робиц вецей розлични роботи, занїмац ше за розлични подруча... Велї млади одходза, як з валалу так и зоз держави. Єлена о тим нє роздумує, гвари же вона люби морйо, люби там пойсц, а можебуц би там могла и дацо робиц кед би могла частейше приходзиц до Сриму. – Ту ми дом, и ту ми добре, закончує Єлена тоту нашу розгварку.■ У Сабадошових ше нєпреривно уклада до механїзациї

5. ОКТОБЕР 2018.

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ПРИРИХТОВАНЄ БИБЛИОТЕКИ У НОВОСАДСКЕЙ ПАРОХИЇ

СКАРБ ХТОРИ ТРЕБА ЗАЧУВАЦ Пишу: В. ВУЯЧИЧ М. ГОРНЯК КУХАР

У библиотеки на новосадскей парохиї єст коло два тисячи кнїжки, рочнїки рижних часописох и надосц стари молитвенїки и раритетни кнїжки, а тиж єст и новши виданя наших сучасних писательох, алє нє так вельо. Найвекша часц публикацийох на руским и українским язику, а потераз були змесцени у наисце нє одвитуюцим просторе

ростор у хторим була змесцена библиотека на новосадскей парохиї барз нє одвитуюци – влєце барз горуцо, кед пада диждж шицко мокре, влага, бо облаки препущую. Оспособени два просториї дзе условия за змесценє кнїжкох добри, насампредз температура така яка потребна за кнїжки, а положени аларм за огень и аларм за крадзи. Парох новосадски о. Юлиян Рац вецей раз у церкви виглашел же просториї за па-

рохийну библиотеку порихтани и же би кнїжки требало пренєсц до тих просторийох. – Вельо раз сом споминал же зме рихтали библиотеку и же просториї за библиотеку порихтани. Церковни одбор одлучел же би тоти кнїжки пренєсла младеж, гоч ми, поправдзе, младежи у Новим Садзе, голєм при Церкви, нє барз маме. Дзекуєм тим одборцом котри ше остарали, зоз мало пенєжу и власнима донациями, и порихтали тоти просториї за библиотеку – гварел о. Юлиян Рац. Часц парохийней библиотеки до реновираних просторийох члени Церковного одбору новосадскей парохиї св. апостолох Петра и Павла и дзепоєдни вирни преселєли 12. септембра, алє пре вельке количество кнїжкох, таку акцию треба повториц.

Реновирани просториї

26 РУСКЕ СЛОВО

Єст досц стари кнїжки. Окреме барз драгоцини комплети визначних українских писательох. Од стародавних, отец Рац гвари же нашол „Руски народни календари” и „Руски новини” повязани до рочнїкох, бо му требало за роботу, за пи5. OKTOБЕР 2018.

ljudze@ruskeslovo.com

санє. Єст кнїжки и зоз 1700. и даєдного року, алє то церковни кнїжки. Нє могол повесц точно хтори, бо були позакладани и нє поскладани. ЗАЄДНЇЦА БУДЗЕ МАЦ ХАСНУ – Перши виданя кнїжкох и новинох, кед рахуєме од 20-тих рокох прешлого вику, од Костельника, ту єст – потолковал о. Рац. – Алє, нови нашо виданя на парохиї нєт. Замодлєл бим и „Руске слово” же би нам помогло и подаровало голєм єден прикладнїк, так як дарую другим библиотеком. Од писательох штреднєй ґенерациї нєт анї Тамашово кнїжки, анї Рамачово. Маме лєм кнїжки цо писал паноцец Роман Миз. Було их ту вельо вецей, алє паноцец Миз то дал до Протестантского универзитету. Познєйше то врацене, найвецей рочнїки рижних часописох и новинох, алє кнїжки цо були у паноца Миза и цо були його приватна власносц, вжал його унук. На сербским, лєбо горватским язику нє маме анї єдну. За нас, за нашу националносц би було барз значне да нам остали паноцово енциклопедиї и паноцово словнїки. То була його власносц, и барз би нам було на хасен кед би остали у нашей парохиї, на тим месце, дзе их и шлїдуюци парохове буду чувац. Паноцец Миз вельо укладал и давал на кнїжки. Прето же писал та му и вельо литератури требало. Алє, чи тота заєднїца, хторей служел 45 роки и нє заслужела же би достала од нього тал у кнїжкох ? Нє мнє, алє заєднїци. Тото цо тераз єст, сиґурно будзе зачуване, док я ту будзем и сиґурно же их придам мойому нашлїднїкови. И думам же лєм Церква будзе єдини чувар наших кнїжкох и часописох и нашого писаного скарбу – твердзи новосадски парох. Фонд кнїжкох у библиотеки ше звекша лєм так же кнїжка сцигнє як дарунок на парохию, та вец там и остава. Паноцец Миз тиж даровал шицки кнїжки цо вон видавал и вони ту. А док су нє ушорени и пописани нє мож нїч анї давац, односно жичац. Затераз нєт реґистер, и кнїжки нє заведзени, алє парохия достала средства же би ше их уведло до електронскей форми. И тото те-

Сучасна технїка за чуванє кнїжкох

5. ОКТОБЕР 2018.

раз стої. Маме и компютер и програму, лєм треба найсц дакого хто би то поробел. – Наздавал сом ше же будземе мац єдну библиотеку котру нїхто нє ма, медзитим, паноцец скорей як цо я пришол власну библиотеку подаровал. Задумал сом и так же би у нашей порти було єдно таке место, дзе би ше положело тоти кнїжки цо му уж нє треба, або их уж пречитал, же би там положел, а кому треба, най себе вежнє. Так як цо ше достава, так да ше и враци. Медзитим, анї тото нє мож зреализовац, бо нє мож зредзиц тото цо маме моментално – акцентовал паноцец Рац. Будинок новосадскей парохиї ше пошвидко будзе мушиц реновирац и паноцец гварел же сиґурно у новей реновираней парохиї будзе окремне место за библиотеку, дзе ше кнїжки будзе чувац и будзе шицко заведзене и до комютера на сучасни способ же би людзе знали яки єст кнїжки и же би могли приходзиц жичац и читац. ЗАВОДЗЕНЄ КНЇЖКОХ БУДЗЕ ДЛУГО ТИРВАЦ Як гварел секретар Церковного одбору у Новим Садзе Владимир Римар, за библиотеку купени ище и метални полїчки на хтори ше будзе складац кнїжки. – Остали нам и стари полїчки за хаснованє хтори сом справел ище пред двацец роками, а можеме буц задовольни же су нєочкодовани и добри. Тиж сом пооправял облаки на будинку дзе библиотека, медзитим, коло нього нєпреривно преходза автобуси и кед диждж, барз су опирскани, а диждж вше очкодує и так уж барз подлу фасаду. Коло ушореня библиотеки були анґажовани скоро шицки одборци, медзи нїма Владимир Колошняї и Мирко Бесерминї, окреме коло електричарских роботох, потим Дюра Канюх и Йоаким Канюх, коло пририхтованя мурох, ламинату, билєня, и тишлїраю. Младши, богослов Славко Варґа и Михаїл Римар, познїмали велї кнїжки и пошоровали их тематски, по обласцох, на нове место, цо олєгча дальшу роботу – гварел Владимир Римар. На концу, саме заводзенє кнїжкох будзе длуго тирвац, бо то треба поробиц систематично и по одредзених библиотекарских правилох. ■

Библиотека у старим будинку новосадскей парохиї

СРЕДСТВА ДОСТАТИ ПО ПРОЄКТОХ По проєкту „Библиотека”, достала 150 000 динари од Министерства правди, Управи за сотруднїцтво зоз Церквами и вирскима заєднїцами у 2016. року. Купени мултифункцийни друковач, лаптоп и направена ориґинална програма за библиотеку. Други проєкт „Библиотека” робени у 2017. року, кед достати 140 000 динари од Городскей управи за културу Городу Нового Саду. Средства потрошени на адаптацию просторийох, за струю, малтерованє, билєнє, фарбенє, ламинат, аларм и друге.

РУСКЕ СЛОВО 27

ДУХОВНИ ЖИВОТ ПРЕПОДАВАНЄ У КАРИТАСУ

СОТРУДНЇЦТВО У ЗМЕНШОВАНЮ ХУДОБСТВА

У коцурским Каритасу, 26. септембра,як и у Новим Садзе отримане преподаванє и роботня на тему зменшованя худобства, котра часц проєкту „Розвой Каритасу – зменшованє худобства”. Настали нови идеї, як змоцнїц сотруднїцтво, и на котри способ мож помагац людзом у потреби

а стретнуцу координаторка проєкту з нациионалного Каритасу Кристина Шнайдер Деак през презентацию присутним указала на котри спо соб парохийни Каритас може помагац у єдним парохийним року. Наприклад, як вихасновац швета, лєбо початок и конєц школи, же би ше орґанизовало рижни вашари и правело прикраски на тему тих шветох, а котри мож предац и на тот спо соб заробиц пенєж за помоц худобним. ХАСНОВИТИ ИНСТРУКЦИЇ На видео биму указани приклади як парохийни Шестра Михаїла у Коцуре Каритаси орґанизовали рижни гуманитарни акциї и вашари на котрих ше предавало тото цо направене. Окрем того, Кристина Шнайдер Деак присутним дала инструкциї на котри спо соб би ше могло вихасновац роботу женох коцурского Каритасу, як цо то правенє ґаґоркох, рижни вишивани, ручни роботи и подобне, тото цо жени на стретнуцох вирабяю и правя. На презентациї участвовал познати сербски цукрар Петар Жулєвич, котри роби як главни цукрар у беоґрадским готелу „Мама Шелтер”. Вон присутним указал кратки филм у котрим пояшнєне як направиц и декоровац хижку з медовнїкох, а тот Петров по ступок указани и на познатей „Кичен” теле- Елемир Джуджар викладал о планох и цильох Каритасу визиї. Окрем того, Петар Жулєвич и сам женом указал на котри спо соб вон прави медовнїки, декорує и иснуюци Каритаси, же би ше их змоцнєло же би могли украшує за швета. сами през виробок и предаванє даяких дробних предПонеже ше проєкт „Розвой Каритасу – зменшованє метох назберац средства за социялни потреби у кахудобства” реализує вєдно зоз владиче скима Карита- ждим ме сце. Конкретно, у Коцуре, же би ше стимулосами, на преподаваню бул и координатор нашого вла- вало продукцию ґаґоркох. Єден таки проєкт зме уж надиче ского Каритасу Елемир Джуджар, котри тиж го - писали и наздаваме ше же пошвидко будзе и одобрени, сцом представел роботу владиче ского Каритасу за ко- та и реализовани. Ми у Каритасу маме ище плани, о три є задлужени. чим ше будзе вецей знац у новембру кед будземе мац схадзку на котрей буду присутни шицки директоре паЦИЛЬ ТО РОЗВИЦ ИСНУЮЦИ КАРИТАСИ рохийних Каритасох и на котрей будзе бешеди о можлїво сцох отвераня социялних подприємствох у ка– Каритас нашого Апо столского еґзархату зоз Кари- ждей парохиї – визначел Елемир Джуджар. тасом Сербиї за запровадзованє того проєкту вибрал Координаторка парохийного Каритасу ше стра Михадва парохиї, їла Воротняк го сцом зоз Беоґраду представела роботу на тот завод того Каритасу, визначела котри акциї найстабилнєйКоцур и Но- ши, и пояшнєла як запровадзене сотруднїцтво зоз пави Сад, дзе рохийним Каритасом у Руским Кере стуре и коцурску були та ки младежу. Тиж так, указала и на проблеми зоз котрим два роботнї же жени зочую и пре котри нє можу звекшац и злєпи пре зента- шац свойо активно сци. циї. Ци ль Таке стретнуце було и у парохийней сали Церкви св. про єкту же апо столох Петра и Павла у Новим Садзе, дзе отримаби ше ро - на презентация проєкту и роботня правеня и украшозвило и под- ваня медовнїкох. ■ помогло Сход у Новим Садзе З. Колєсар 5. ОКТОБЕР 2018. 28 РУСКЕ СЛОВО

duhovni@ruskeslovo.com

БЕОҐРАДСКИ РУСНАЦИ НА ЄДНИМ МЕСЦЕ

ОЖИЦ БИ НАШУ ЗАЄДНЇЦУ У просторийох грекокатолїцкей церкви у Беоґрадзе у Вишеґрадскей улїци, внєдзелю, 23. септембра, после нєдзельовей Служби Божей, зишла ше руска заєднїца, цо бул урядови початок проєкта „Каламенє руского беоґрадского конара: стари и нови беоґрадски Руснаци”. Проєкт финансує Завод за културу войводянских Руснацох, як програму очуваня нєматериялного културного скарбу рускей заєднїци. До Беоґраду, од половки прешлого вику, почали ше присельовац Руснаци, углавним пре роботу, а на початку

того вику настала нова габа досельованя пре роботу, лєбо студиї. З тим проєктом жада ше повязац шицких тих старих и нових Беоґрадянох и так ожиц тоту заєднїцу, збогациц з новима и активнима членами, и створиц

условия у котрих би тот наш наймладши конар нашого руского народу бул штредок дзе би нашо людзе могли виражиц свойо руске єство у найширшим смислу того слова. Перши сход бул, насампредз орґанизацийного характеру, дзе присутни 13 члени рускей заєднїци були упознати зоз проєктом, вибрани Управни и Вивершни одбор, и догварени дальши крочаї. Приємно нєсподзивани, Руснаци дзечнє прилапели участвовац у тим новим живоце заєднїци. Од октобра ше обчекує уключованє и руских студентох на студийох у Беоґрадзе. О. С. К.

У НОВИМ ВЕРБАШЕ

ПЕРШУ ПРИЧАСЦ ПРИЯЛИ ШЕСЦЕРО ДЗЕЦИ У Церкви Святого Владимира у Новим Вербаше, внєд зе лю, 30. септембра, у присустве велького числа парохи я нох, пер шу причасц прияли ше сцеро вироученїки пароха о. Иґора Вов ка, школяре возро сту од 2 по 4 класу основней школи. За першу причасц школярох пририхтал о. Иґор Вовк на годзинох виронауки у Парохиї Святого Владимира, як и у Основней школи „20. октобер”, у хторей виклада наставу виронауки, як виборного предмета. На Служби, у казанї, о. Иґор визначел значносц споведзи, першей причасци и причасци вообще у живоце християнох. Вон гварел же першопричашнїки першираз прияли Исуса до своїх шерцох, научели як ше треба споведац, хто Исус и як треба ценїц його присутносц и значносц святей евхаристиї и заповидох Божих. 5. OKTOБЕР 2018.

На концу Служби, о. Вовк першопричашнїком подзелєл памятки на першу причасц и подзековал родичом, хтори присуствовали на святочней першей причасци. У парихийней сали после першей причасци було аґапе, закуска и друженє парохиянох. З нагоди першей причасци о. Вовк гварел же у пририхтованю дзецох за тоту шветочну подїю, велька одвичательносц и на родичох, як и же нє лєгко конкуровац численим змистом хтори ше понука дзецом, а окреме тим цо ше школяром понука прейґ компютера. – Нєшка нє лєгко робиц з дзецми и треба их барз анимировац же би з дзеку приходзели на годзини виронауки – гварел о. Вовк. У плану же би першопричашнїки пошли на єднодньову екскурзию до Нового Саду и на Фрушку гору, упознац ше и з другима традициями. М. Т.

У КАТОЛЇЦКЕЙ ЦЕРКВИ

ОКТОБЕР МЕШАЦ ПАЦЕРКОХ У Католїцкей Церкви октобер пошвецени пречистей Дїви Мариї и молитви Ружанца – Пацеркох, хтора барз облюбена по цалим швеце, а розширена є и прилапена и у нашим народзе, та у дзепоєдних наших парохийох вирни тоту молитву модля и вєдно. У Руским Керестуре Ружанєц ше будзе модлїц заєднїцки пред кажду вечаршу Службу Божу на 17,30 годзин у Катедралней церкви. Лєм, кажди пондзелок у тим мешацу, Ружанєц и Служба буду у Луредескей каплїци на Капущаним шоре. На швето Покрова по Служби домашнї священїки служели и молебен до Богородици. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 29

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ З вельким жальом и больом явяме же у 54. року у Канади умар наш син

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 27. септембра 2018. року занавше нас зохабела наша мила

ЄЛЕНА САБАДОШ (1955–2018) народзена Будински з Руского Керестура З любову и почитованьом у найкрасших памяткох у своїх шерцох це навики буду чувац син Душан и брат Владислав Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 2. октобра наполнєл ше рок як ше до вичносци преселєла наша добра баба

САША УЙФАЛУШИ

Ожалосцени оцец Никола и Милена и вельочислена фамелия у Сербиї, Швайцарскей, Нємецкей и Канади Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 2. октобра 2018. року наполнєли ше шейсц смутни мешаци як нас занавше зохабела мила мац, баба и швекра

АМАЛИЯ КОРПАШ (26. II 1945 – 2. IV 2018) народзена Салак з Нового Саду

ТАТ’ЯНА ЧИЗМАР (1968–2017) з Руского Керестура Мила бабо, гоч прешол уж рок як ши нас охабела, памятки на тебе нє блядню. Твой ошмих, красне слово, нашмеяни очи и велька любов буду нас провадзиц през цали живот. Твой вични дом обиходзиме, вериме же нас чуєш и видзиш як зме виросли. Твойо мили унуки Валентина и Николина Олеярово, зоз маму, татом и стару бабу. Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. октобра 2018. року наполня ше 6 жалосни мешаци як нє з нами наш мили супруг, оцец и дїдо

ВЛАДО КОЛОШНЯЇ (1948–2018) з Руского Керестура

Занавше будзеш у наших шерцох, и красни памятки на тебе и твою доброту и пожертвовносц буду чувац синове Иґор и Александар зоз фамелиями

Памятки на це чуваю супруга Натка, син Мижо зоз супругу Дияну, дзивка Марина зоз супругом Мирославом, та унучата Мартина, Емина, Мелиса, Лейла и Матей Спочивай у мире Божим!

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 5. октобра 2018. року наполнєли ше 20 роки як ме нєсподзивано зохабел мой мили супруг

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 5. октобра наполнєли ше 20 смутни роки як нас зохабел наш мили жец и шовґор

ЯРОСЛАВ ПРЕҐУН (6. I 1962 – 5. X 1998) з Руского Керестура Роки преходза, алє боль у шерцу остава занавше. Лєм я знам як ми чежко и кельо ми треба моци предлужиц живот без тебе. Твоя супруга Весна Вичная памят!

30 РУСКЕ СЛОВО

ЯРОСЛАВ ПРЕҐУН (1962–1998) з Руского Керестура Роки хтори прешли нє висцерали памятку на час хтори зме вєдно препровадзели. Твою подобу у шерцу чуваю, Мелана Ґовльова и Таня Штранґарова зоз супругом Дюром и дзецми Теодору и Ґлорияном Вичная памят!

5. ОКТОБЕР 2018.

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 7. октобра наполнєли ше шейсц мешаци як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

МИРОНOВИ РАМАЧОВОМУ (1940–2018) з Дюрдьова

Од Ганчи и Янка Кишового зоз фамелию

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Миронови,

Спочивай у мире Божим!

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 9. октобра 2018. року наполня ше дзевец смутни роки як нас занавше зохабел наш мили оцец, дїдо и швекор

ВЛАДИМИР ЕРДЕЛЇ (1935–2018) з Руского Керестура Його доброту нїґда нє забуду и навики буду ношиц памятку на ньго у своїх шерцох. Ожалосцени: супруга Наталия, дзивка Наталия зоз супругом Пером и унуками Дюрдїцу, Єлицу и Миланом, дзивка Ната зоз супругом Витомиром, унуками Николаю и Мирославом, як и праунуками Анастасию, Емину и Александром, та син Владимир зоз супругу Ґизу Спочивай у мире Божим!

МИРОСЛАВ МИХАЙЛОВСКИ (1953–2009) з Дюрдьова Його любов и доброту нїґда нє забуду МИРОН РАМАЧ и навики буду ношиц памятку на нь(1940–2018) го у своїх шерцох. Ожалосцени: син з Дюрдьова Владимир зоз фамелию, син Михайод Йоски Балїнтовей зоз фамeлию ло зоз фамелию и дзивка Таня зоз фаСпочивай у мире! мелию

ЖАЛОСНЕ ЗДОГАДОВАНЄ На фамелию Гайдукову – оцец, мац, син и унукове

ЯНКО ГАЙДУК (1930–1992)

ВЕСЕЛА ГАЙДУК (1932–1979) з Руского Керестура

МИРКО ГАЙДУК (1951–2008)

КРИСТИЯН ГАЙДУК (1979–1999)

Мили мойо нїґда прежалєни. Рану на шерцу, слизи нє можу вилїчиц. Ваша тета Олеярова зоз унуками и праунуками Братняци и шестринїци Гайдуково

5. ОКТОБЕР 2018.

МИРКО ГАЙДУК (1983–1991)

CENOVN>K MALIH I POSMERTNIH OGLA[KOH – mala ogla{ka do 20 slova ko{ta 200 dinari – mala ogla{ka vecej yk 20 slova ko{ta 300 dinari – uramikovani tekst ogla{ki, abo vin~ovanki ko{ta 500 dinari – posmertna ogla{ka na wdno polqo ko{ta 600 dinari – posmertna ogla{ka na dva poly ko{ta 1 200 dinari. Cenovn<k va`i od 1. мая 2015. roku Ogla{ki mo` poslac na mejl office@ruskeslovo.com лєбо ruske.redakcija@gmail i uplacic na rahunok Novinskovidavatelqnej ustanovi “Ruske slovo” u Бanki Inteza ~islo 160923244-82. Informaci< mo` dostac na telefon 021/ 6613-697.

Спочивайце у мире Божим!

РУСКЕ СЛОВО 31

informator@ruskeslovo.com СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 9. октобра 2018. року наполня ше 6 жалосни мешаци як ше преселєл до вичносци

ЯНКО ФЕЙСА (1970–2018) з Коцура Памятку на його доброту и красни заєднїцки препровадзени час чуваю кумово Славко и Драґана и кумчата Андреа и Саня Будинсково Спочивай у мире Божим! Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Ношитель проєкта „UNITRADE EXPORT” DOO, Беоґрад, Сланачка драга число 26, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Пошоренє за маґазионованє и третман нєопасних одруткох” хтора ше находзи у улїци Перша Нова бб, на катастерскей парцели число 4086, К. О. Ветерник, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110 a, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду, на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

32 РУСКЕ СЛОВО

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 9. октобра 2018. року наполня ше 6 жалосни мешаци як нас занавше зохабел наш мили

OGLA[OVANW ЯНКО ФЕЙСА (1970–2018) Занавше останє у наших шерцох. Красни памятки навики буду чувац супруга Сенка, мац Фема и браца Силва и Владо Фейсово Спочивай у мире Божим!

ОБВИСЦЕНЄ о принєшеним ришеню з хторим дата согласносц на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Вибудов станїци за обезпечованє зоз горивом и чечним нафтним ґазом” Подприємство „Бобар Бешка” д о.о.о., Бранка Баїча 9, поднєсол вимогу за даванє согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Вибудов станїци за обезпечованє зоз горивом и чечним нафтним ґазом” у Улїци Булевар Европи, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3573/2 К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 27 септембра 2018. року принєсла ришенє число VI-501-498/18 же потребне преценьованє вплїву застатого стану на животни штредок и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин, на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org.rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

021/6613-697, 021/6624-/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com informator@ruskeslovo.com

ВИНЧОВАНКА Нашим родичом Янкови и Татияни Гудаковим з Руского Керестура Винчуєме 50 роки малженства На многая и благая лїта!

К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 27 септембра 2018. року принєсла ришенє число VI-501498/18 же потребне преценьованє вплїву застатого стану на животни штредок и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин, на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org.rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

5. OKТОБЕР 2018.

ИНФОРМАТОР

УПИС ДО ОКРЕМНОГО ВИБЕРАЦКОГО СПИСКУ Виберанки за национални совити националних меншинох, та и Национални совит Руснацох, буду отримани на нєдзелю, 4. новембра. На виберанкох участвовац – гласац и кандидовац ше, можу лєм особи уписани до Окремного виберацкого списку. Уписованє до Окремного виберацкого списку єдноставна и швидка процедура. Припаднїки националних меншинох до Окремного виберацкого списку ше уписую лєм и по шлєбодней власней дзеки и на особну вимогу хтору ше придава орґану управи локалней самоуправи спрам места биваня. Вона муши буц у писаней форми, на окремним формулару хтори муши буц своєручно подписани, а достац го мож на месту уписованя. Зоз собу треба мац и важацу особну карточку. Упис до Окремного виберацкого списку гражданє можу окончиц: – у Руским Керестуре у канцелариї матичара на адреси Маршала Тита 80, кажди роботни дзень. У канцелариї матичара нє мож приявиц пременки у податкох (адреса биваня и подобне), то мож зробиц лєм у Општинскей управи у Кули на шалтеру число 2, дзе ше гражданє Кули тиж можу и поряднє уписац до списку. – у Вербаше ше уписованє мож окончиц у Општинскей управи у улїчки Маршала Тита число 89, канцелария 9, од 7 по 15 годзин. – у Коцуре ше до Окремного виберацкого списку мож уписац при матичарови у коцурскей Месней заєднїци кажди роботни дзень од 7 по 15 годзин. Општинска управа Вербас и соботами орґанизує дежурства од 10 до 15 годзин. Дежурства у валалских ме сних канцеларийох, всоботу од 10 по 12 годзин. – у Општини Жабель гражданє тото можу окончиц у Општин5. ОКТОБЕР 2018.

скей управи, у будинку Општини Жабель у улїци Николи Тесли 41 у Жаблю кажди роботни дзень од 7 по 15 годзин. – Уписац ше мож и у Месней канцелариї у Дюрдьове, а кед будзе потреби, годно и у Ґосподїнцох. – у Новим Садзе, упис лєбо вименки особних податкох гласача, конча ше у Городскей управи за общи роботи на Площи млодятох 7. Канцелария у дворе, прейґа шалтер сали, а робота зоз странками од 8 до 15 годзин. – у Шидзе гражданє ше можу уписац у шедзиску Општинскей управи Шид, улїца Карадьордєва число 2, канцелария число 1, кажди роботни дзень од 7 до 15 годзин. – у Општини Сримска Митровица у просторийох Городскей управи за общи и заєднїцки роботи и маєток Сримска Митровица, у улїци Святого Димитрия, число 13, канцелария 11. – у Општини Бачка Тополя у шедзиску Општинскей управи Бачка Тополя, у улїци Маршала Тита число 30, кажди роботни дзень и соботу од 7 до 14 годзин. – у Суботици уписац ше мож у Городскей хижи на Площи шлєбоди 1, у канцелариї 215 на другим поверху. Чи особа уписана до ОВС, лєбо чи шицки податки точни, мож превериц и на https://upit.posebanbirackispisak.g ov.rs/. По 19. октобер, уписац до Окремного виберацкого списку мож ше у службох локалней управи, хтори видаваю и ришенє о тим. Од того датума, у локалней служби ше придава вимога, а ришенє видава служба компетентного Министерства державней управи и локалней самоуправи у Беоґраду, а уписаним ше доручує по пошти. Остатнї термин за упис до Окремного виберацкого списку 1. новембер, кед ше го заключує.

ВИДРУКОВАНЕ ДРУГЕ ЧИСЛО „ШВЕТЛОСЦИ”

После першого, тих дньох видруковане и друге тогорочне число часописа за литературу, културу и уметносц „Шветлосц”. На бокох уметнїцкей литератури обявена поезия Татяни Беук-Латяк и проза Славомира Олеяра, док у рубрики „Зоз шветовей литератури” вишло трицец осме предлуженє першого интеґралного прекладу Старого завита на руски язик, котри зоз старогреческого преложел Михал Рамач. У рубрики „История” обявена робота др Дюри Гардия „Концепт историї бачванскосримских Руснацох Гавриїла Костельника”, а о оцови нашей писменосци „Шветлосц” приноши и роботу Олега Петрука „Писма Гавриїла Костельника Митрополитови Андрейови Шептицкому. Часц друга”. Розгварку з поетом Мирославом Алексичом на актуални теми водзела Олена Планчак-Сакач. Шлїдзи рубрика „Статї и есеї”, у котрей обявена статя Миколи М. Цапа „Псалом 132 – преклад чи писня витворена у духу сербскей уметнїцкей поезиї XVIII вику?”, а ту и текст Дюри Латяка „Новинарско-публицистична дїялносц о. Романа Миза”. У „Приказох, критикох, рецензийох” представена нова кнїжка Валентини Чизмар и Зборнїк роботох з Трецей рускей науковей конференциї студентох, младих науковцох и фаховцох, о котрих пишу Микола Шанта и Саша Сабадош. У истей рубрики и медитативни текст з нагоди циклусa писньох „Шпитальске шветло” зоз збирки „Шпитальске шветло” Юлияна Тамаша, чий автор Ваня Дула. „Драмски додаток” виполнює драма „Бабушка” Звонимира Павловича, а число илустроване з малюнками Андреи Палатинус. И тото число часописа „Шветлосц”, як и шицки дотерашнї, мож опатриц на адреси:

www.ruskeslovo.com/шветлосц.

М. М. Ц.

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ ИВАН ЛЕНДЄР ЗАКОНЧЕЛ АКТИВНУ ПЛЇВАЦКУ КАРИЄРУ

ПОСЛЕ ДВАЦЕЦ ДВОХ РОКОХ НЄ ЛЄГКО ВИСЦ З БАЗЕНУ Славни плївач Иван Лендєр хтори освоєл числени медалї и припознаня на европских и шветових змаганьох як член нашей репрезентациї, дефинитивно одлучел престац з професиойну кариєру. Преселєл ше до Дубаию дзе є анґажовани як тренер плївачох националней селекциї тей арабскей держави

ишел сом престац плївац и нє було ми страшне аж по остатнє обегованє кед сом на европским першенстве у Ґлазґову одплївал сто метери краул. Вишол сом зоз базену и остатнїраз опатрел на шицко коло себе и з тей перспективи през главу ми прешло – то тото. Нє було ми лєгко кед сом ше после того стретнул зоз тренером Деяном Пеїновичом – гварел Иван Лендєр, єден з найлєпших наших плївачох на тих просторох. ДУБАИ ПОНУКА ДОБРИ УСЛОВИЯ Славни спортиста надпомнул же крашнє буц на змаганьох, по цалим швеце и як репрезентативец представяц свою державу, алє шицко цо пред тим и по тим, нє таке блїщаце. – Вредно тренирац и пририхтовац ше за кажде змаганє, анї кус нє лєгко. Велька робота и труд уложени на тренинґох у часто нєвигодних условийох. Дакус сом страцел моц и бориц ше зоз шицкима проблемами на хтори сом наиходзел, насампредз же сом полни 22 роки у плїваню. Младшим ґенерацийом ше ище якошик то удава и успишни су у тим, алє я уж дакус вистал – гварел Лендєр. Кед роздумовал же кадзи далєй и цо будзе робиц, одлучел же Дубаи понука идеални условия. – Там сом уж бул, од 2014. по 2016. рок, кед сом и плївал, и робел. Було ми барз чежко. Алє цо найважнєйше, попачел ше ми способ їх роботи и понукнуце компаниї хтора ме анґажовала. Подумал сом же то барз добра идея и прето сом ю и прилапел. Но, мушим надпомнуц же кед сом першираз бул у Дубаию, чолни людзе компаниї гварели же за мнє у нїх вше будзе места – гварел Иван. НЄ ЖАЛЬ МИ АНЇ ЗА ЄДНУ ХВИЛЬКУ Под час вецей як двацецрочней плївацкей кариєри, Иван мал вельо красни дожица, алє и нє таки красни. Кажда освоєна медаля ноши свою чежину. – Нє знам цо бим окреме видвоєл, хтори ми успих наймилши. Искуство хторе ми принєсло плїванє нє мож поровнац нї зоз чим. Мам пайташох, по цалим швеце, алє сом пре плїванє и вельо того страцел. Насампредз, остал сом без чувства и искуства одрастаня и часох кед сом бул тинейджер. Нє мал сом стандардне дзецинство, гоч ми нє жаль анї за єдну хвильку хтору сом препровадзел у спорту, односно плїваню, бо сом вельо того и достал. Препутовал сом цали швет, а

34 РУСКЕ СЛОВО

кед ше випендрам на постамент док граю нашу гимну, то цошка цо остава за цали живот – надпомнул Иван. Як гварел, найвецей му буду хибиц пайташе зоз репрезентациї. – Нє страцим их, алє ми будзе хибиц частейше сходзенє и друженє з нїма на пририхтованьох, змаганьох. Плїванє ми нє будзе нательо хибиц, бо сом го сити – наглашел Иван. Контракт зоз компанию у Дубаию подписал на два роки, а рочни одпочивки будзе хасновац же би нащивел своїх найблїзших. Чи и после тих двох рокох останє у Дубаию, чи нє, ище нє зна, алє нє ма намиру врациц ше кед ше у плївацким спорту у Сербиї дацо вельке нє пременї. Його успихи, числени медалї и припознаня, нє будзе ношиц зоз собу. Буду их чувац його найблїзши. – Шицки плївацки ствари, шапки, окуляри, костими вецей нє мам. Шицко сом подзелєл, дацо предал. Остал ми лєм єден костим за купанє хтори будзем хасновац же бим ше окупал у морю Дубаия – гварел на концу Иван Лендєр.■ А. Паланчанин 5. ОКТОБЕР 2018.

sport@ruskeslovo.com

ШК „ОМЛА ДИНЄЦ”

KOЦУРЦИ УСПИШНО ЗАКОНЧЕЛИ СЕЗОНУ Шаховски клуб „Омладинєц” зоз Коцура внєдзелю 30. септембра у Коцуре процив екипи „Пензионер” зоз Суботици одбавел остатнє змаганє у тей сезони. У змаганю у котрим ше одлучовало же хто на концу сезони будзе други, а у даяких калкулацийох и перши, „Омладинєц” и „Пензионер” одбавели нєришено 3:3. Побиди зазначели Владимир Лазор и Ґоран Попович, реми одбавели Миряна Шолая и Никола Тадич, а Споменко Павичевич и Стеван Перич свойо змаганє страцели. У исти час шахисти ШК „Лайош Сеґи” зоз Байши бавели зоз „Гайдуком” у Кули. Да страцели, а Коцурци победзели, шахисти коцурского „Омладинца” мали шансу сезону закончиц и на першим месце и пласовац ше до Другей шаховскей лиґи. Медзитим, коцурска екипа змаганє бавела без найлєпшого бавяча, Карла Бали и то госци зоз Суботици вихасновали и „вицагли” нєришени резултат, котри им пре векше число поенох принєсло друге место на концу сезони. Змаганє у Коцуре ше на концу заш лєм бавело за друге место понеже шахисти екипи „Лайош Сеґи” зоз Байши нє дошлє-

бодзели нєсподзиванє у Кули, победзели домашнього „Гайдука” зоз 3,5:2,5 и пласовали ше до Другей лиґи. „Омладинєц” сезону закончел на трецим месце на таблїчки зоз 20 бодами, исто як и другопласовани „Пензионер” зоз Суботици и лєм два боди менєй як першопласовани „Лайош Сеґи” зоз Байши. Нова шаховска сезона почина на яр. З. К.

12. ПОКРАЇНСКЕ ПЕРШЕНСТВО ЗА ДИСТРОФИЧАРОХ У ЛАПАНЮ РИБИ

ЄҐРИЧКА ОДЛИЧНИ ТЕРЕН ЗА РИБОЛОВ Концом септембра на побережю Єґричкей у Жаблю отримане 12. Покраїнске змаганє за дистрофичарох у лапаню риби. Найлєпши достали пагар як и медалї котри им уручели, представителє Општини Жабель. На покраїнским змаганю участвовали вецей здруженя зоз териториї Войводини и єдно Здруженє дистрофичарох зоз Сеґедину зоз Републики Мадярскей. Змаганю ше придружели и здруженє параплаґичарох и квадриплаґичарох, як и здруженє шлєпих и слабовидих зоз Нового Саду. Рибу лапали даскельо годзини до поладня, а перши три

ГОДЗИНИ ҐОЛФА ЗА ШКОЛЯРОХ З КОСОВА И МЕТОХИЇ Осемдзешат школярох основней школи и їх наставнїки зоз вецей местох зоз Косова и Метохиї у рамикох екскурзиї нащиви Войводини, прешлого тижня 26. септрембра нащивели и Општину Жабль. Домашнї им були Чедомир Божич предсидатель Општини и други општински функционере. После представяня општини у святочней сали СО Жабель, дзеци и наставнїки нащивели церкву у Чурогу и Ґолф терени у Жаблю дзе за нїх орґанизовани беспалатни годзини ґолфа. 5. ОКТОБЕР 2018.

места завжали екипи котри мали налапани найвецей риби у килограмох. Перше место завжала екипа зоз Панчева, друге место екипа зоз Нового Саду, а треце екипа зоз Зомбора. Змагали ше 27 особи у дзевец екипох, а змаганє орґанзиовал Спортски союз дистрофичарох Войводини под покровительством Општини Жабель, а у реализациї Здруженя дистрофичарох Южнобачкого округу. Општина Жабель пияти рок за шором домашнї тому змаганю, а попри приємних и госцолюбивих домашнїх змагательом ше барз пачи приступачни терен побережя Єґричкей у Жаблю. С. С.

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА НОВИ САД

БАЧКА ВШЕ ЛЄПША ФК „Бачка 1923” – ОФК „Славия” (Нови Сад) 1:0 (0:0) Дюрдьов: стадион ФК „Бачка 1923” з Дюрдьова. Патрачох коло пейдзешат. Главни судия Зоран Драґоєвич зоз Бачкого Ярку, помоцни Петар Калман зоз Ветернику и Алекса Ґраховац зоз Нового Саду. Жовти картони у екипи Бачки достал Лю. Тривунович. БАЧКА: Баят, Ерделян, Лю. Тривунович, Балоґ, Павлов, Данґубич, Петрович, Маркович, Баґич, Солдат и Ґелич. Замени: место Баґича вошол Деянович, место Балоґа Роґич и место Солдата Дюрич, котри дал ґол у 77. минути. У осмим колє єшеньскей часци першенства внєдзелю, 30. септембра, на стадиону у Дюрдьове домашнї Фодбалски клуб „Бачка 1923” зазначел пияту побиду у тим першенстве и стретнуца, та одличну нагоду же би вировнали резултат дзекуюци тром бодом з пиятого места ше випендрала на препущели. Важне надпомнуц же остатнї „слуп” у одбрани ґолман Бачкей, Байт, одлично бранєл свой ґол. Бул штварте зоз 16 бодами. Од самого початку стретнуца екипа ФК „Бачка 1923” препреченє хторе госци Салайки нє могли звладац. – Винчуєм моїм бавячом и процивнїцкей екипи на фер мала вельо нагоди дац ґол. Медзитим, анї єдну нє вихаи коректним змаганю. Думам же сновали. Єдну з найзме заслужели тоту побиду и за лєпших мал ДанґуКОРЕКТНА ПРЕДСТАВА тот єден ґол були лєпши. Процивбич. У другим полчасу – Дюрдьовчанє заслужено победзели. Бавело ше нїцка екипа бавела моцно, було госци ше дакус „тар- моцно, домашнї ше лєпше знашли, а можебуц мали и видно же пришли победзиц алє гли” та и вони мали кущик щесца, алє то нє важне, бо три боди кажде жа- им ше нє удало. Задовольни сом даскельо нагоди. Пер- да достац после змаганя. Госци добра екипа и фер и зоз пласманом, то гевто на цо зме ши и єдини ґол пре- коректно бавели. Задовольни сом зоз амбиєнтом и до- цильовали. Мали зме подли старт, шлей нєдзелї на ста- чеком госцох и судийох при домашнїх. Похвалєл бим алє ше бавяче швидко врацели до диону у Дюрдьове судзенє на потерашнїх змаганьох – гварел делеґат форми и нє можем буц нєзадововихсановал Дюрич у Александар Шовлянски. На питанє чи госцуюцу еки- льни. У лиґи ше можебуц видво77. минути. Тривуно- пу мож на основи бависка охарактеровац як аґресив- юю два клуби, а гевти други медвич одлично наруцел ну, бо дюрдьовски фодбалере при концу другого пол- зисобно подєднаки. Пред нами лабду опрез ґолу Сла- часу часто падали на жем пре вдереня з ногу у бави- два дербиї, пошвидко будземе бавиї, а Дюрич ю ефект- ску, гварел же нє, бо фодбал нє балет, алє хлопске виц з першпласовану и другоплано послал до ґолу. Но, тварде бависко. А госцуюци бавяче млади, вельо бе- совану екипу, а у медзичаше багосци ше нє придава- гали, бранєли свой бок, а цале змаганє була коректна виме Куп, прешли зме ше сте копредстава – гварел Шовлянски. ло, а шлїдуюце змаганє будзе зоз ли по остатню минуту сербским лиґашом зоз Бачкого Ґрадишта – гварел Раденко Шарович, тренер першого тима ФК „Бачка 1923”. Дюрдьовски клуб од штвартого кола бул на пиятим ме сце, а дзекуюци остатнєй побиди забера штварту позицию од ше снац клубох. По конєц тей часци першенства ше будзе бавиц ище седем змаганя, а шлїдуюце будзе вельке виволанє, бо на нєдзелю, 7. октобра на 15,30 годзин, на домашнїм терену буду мац го сцох другопласовани ФК „ТСК” зоз Темерину котри ма 22 боди, єдно змаганє з нєришеним резултатом и анї єдно страцене змаганє у тей часци першенства.■ С. Саламун За шлїдуюце змаганє велї уж од тераз заинтересовани

36 РУСКЕ СЛОВО

5. ОКТОБЕР 2018.

sport@ruskeslovo.com

ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ЗОМБОР

ТРИ ҐОЛИ ЗА ПЕРШЕ МЕСТО ФК „Русин” – ФК „Борец 46” (Обровац) 3:0 (1:0)

Руски Керестур: стадион ФК „Русин”, патрачох коло 220. Судия на змаганю бул Станислав Стоячич з Товаришева, помоцни судийове Урош Горняк з Ґайдобри и Милош Милешевич з Бачкей Паланки, а делеґат Стеван Каран з Малого Бачу. Ґоли за Русин дали Кочиш у 22. минути, и Дюканович у 59. и 63. минути. Жовти картон у екипи Русина достал Малацко. РУСИН: Надь, Ланчужанин, Веселинович, Голик, Малацко, Орос, Катона (Будински), Маркович (Гарди), Дюканович (Саянкович), Чизмар и Кочиш. Внєдзелю, 30. септембра, ФК „Русин” на домашнїм терену на Ярашу одбавел змаганє седмого кола Подручней фодбалскей лиґи Зомбор, дзе дочекал ФК „Борец 46” з Обровцу. На радосц домашнїх, процивнїцка екипа цале змаганє була слабша и нєубавена, та мож повесц же ше бавяче на даскельо заводи справовали и нє так спортски, алє випатра же то була мотивация за дальше бависко. У першим полчаше ґол за Русин дал Кочиш, а потим у другим, два ґоли скоро єден за другим дал прецизни Дюканович. Вшелїяк же таке змаганє треба же було мотивацийне за

Русин, алє треба надпомнуц же процивнїцка екипа була у ослабеним составе, понеже ше їх Клуб зочує з почежкосцами, нє маю тренера, та анї предсидателя Клубу. После того змаганя „Русин” першопласовани на таблїчки, ма 14 боди и позитивну ґол розлику од 13 ґоли. У идуцим 8. колє, „Русин” будзе бавиц у Бачкей Паланки процив другопласованей екипи ФК „Стари ґрад” котра тераз ма 14 боди, алє меншу ґол розлику. М. Дж.

ПОДРУЧНА ЛИҐА СУБОТИЦА

ЄДЕН БОД ЗА ДОБРЕ БАВИСКО ФК „Ядран” (Фекетич) – ФК „Искра” 0:0 (0:0)

Фекетич: стдион ФК „Ядран”, патрачох 250. Судия судзени пенал. Искра предлужела нападац и правиц шанна стретнуцу бул М. Нешич зоз Суботици. Жовти кар- си. У 35. минути судия понїщел чисти ґол за Искру, а окрем понїщеного ґола Искрово нападаче нє вихсновали тони у екипи Искри достали Родич и Сталевич. ИСКРА: Калинич, Дрляча, Иван, Дякович, Родич, ище даскельо добри шанси. Други полчас почал у истим ритме, Искра нападала, а Пєшевац, Ґаґович, Малацко, Янкович (Сталевич), Ядран ше бранєл. Фодбалере Искри, насампредз Ґаґович Ґубаш и Сердар. З оглядом на тото же Искра тей сезони зазначує лєпши и Седар вибивали на два заводи и сами опрез ґолмана, алє резултати на госцуюцих теренох як у Коцуре, очековало лабда нє сцела войсц до ґолу. Ґолман домашнїх на тим ше же добре бависко и добри резултат зазначи и на тим змаганю бул прешвечлїво найлєпши бавяч на терену, почежким госцованю у Фекетичу. Добре бависко нє виоста- неже одбранєл даскельо лабди котри уж шицки видзели у ло, алє ше заш лєм нє удало до Коцура принєсц шицки три ґолу. Змаганє у Фекетичу указало же дакеди попри доброго бависка треба мац и щесца. Окрем боди. ШТУРМА КАДЕТОХ ґолманових одбранох, Малацко и СерКоцурски фодбалере тей єшенї яґда бавя дар два раз били, алє лабду застановела вельо розтерхованше на госцуюцих теренох Кадети ФК „Искра” пред- статива. и по госцованє у Фекетиичу освоєли максилужели зоз добрим бависком Гоч Искра по приказаним бависку замалне число бодох. Початок змаганя на стадиону Ядрана нави- и у Новим Орахове процив служела побиду, резултат остал 0:0. После 7 одбавених колох Искра на 5. сцовал же ше побидоносна серия на госцова- Славиї и зазначели ище єдмесце на таблїчки зоз 13 освоєнима боньох предлужи, медзитим остал нєришени ну прешвечлїву побиду. Искра на тим госцованю дами. У шлїдуюцим колу Искра у Корезултат. Искра од першей минути була екицуре дочека екипу ФК „Раднички 1905” па котра диктовала ритем, творела шанси и победзела зоз 5:0. Ґоли дали Ненад Шанта 3, зоз Баймоку котра после того кола друлєм ше чекало хвильку кеди „начню” процивнїка. Найлєпшу шансу за ґол мал Марян Давид Дакич и Дамян Коло- гопласована на таблїчки. Змаганє почнє на 15 годзин и 30 минути. З. К. Малацко у 15. минути, алє нє вихасновал до- шняї по 1 ґол. 5. ОКТОБЕР 2018.

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ СИЛВЕСТЕР ТАКАЧ, ОЛИМПИЄЦ И ФОДБАЛСКА ЛЕҐЕНДА „ВОЙВОДИНИ”

ПОБИДУ ЗА ЗЛАТО ПАТРЕЛ ЗОЗ ТРИБИНОХ Пише: Йован МИРЧЕСКИ

Силвестер Такач єден з найлєпших фодбалерох новосадскей „Войводини” шицких часох, югославянски репрезентативец златней ґенерациї, потим длугорочни успишни фодбалски тренер у иножемних лиґох, а нєшка пензионер хтори свойо днї препровадзує у прекрасней Ници, у Французкей. И нєшка памета як му у Риме вимкла златна медаля, а „Войводина” му и после 50 рокох у шерцу

ПОТРАФЕЛ МОНДИЯЛСКИ РЕЗУЛТАТ Зоз Силвестером Такачом зме бешедовали пред початком Мондиялу у Русиї: – Нє обчекуєм вельо на тим Шветовим першенстве, бо ми нє познати шицки бавяче, алє анї тренер (Младен Крстаїч – ред.). Добре ми бул познати Славолюб Муслин и барз почитуєм шицко цо поробел. Робел у моцних европских лиґох, а як селектор нас пласовал до Русиї. Барз ми нєправо же го, хто зна пре цо, зменєли пред початком Мондиялу. То вшелїяк будзе мац пошлїдки на репрезентацию. Могли би нас нєсподзивац, войсц до другого кругу бо маме добрих поєдинцох. Алє, будзе чежко – прекоментаровал Такач. Так и було.

38 РУСКЕ СЛОВО

яри, под час тениского турнира у Монте Карлу, ознова зме ше стретли зоз Силвестером Такачом, єдним з найлєпших фодбалерох ново садскей „Войводини” шицких часох, хтори нєшка як пензионер жиє у Ници на Азурним побережю. Стретнуца з тим дакедишнїм „пекельним” бавячом и ище опаснєйшим ґолґетером окремне дожице. Силвестер нє часто доход зи до староґо краю, и ридко ма нагоду побешедовац на своїм язику. НАРОДЗЕНИ ЗА ҐОЛҐЕТЕРА Нормалне же у таких ситуацийох части здогадованя на фодбалски початки, кариєру и резултати: – Ище док сом бавел у пионирох, кед зме бавели предзмаганя пред стретнуцами першого тима „Войводини”, на терен зме виходзели бо си, же бизме нє очкодовали траву за першотимцох. Було аж традиция же пионире у лєтнєй сезони бавя бо си. Така то була велька чесц бавиц на стадиону „Войводини” – здогадує ше Такач, и надпомина же мал окремну чесц же го до юниорского погону поволали кус скорей як других бавячох тей ґенерациї, та мал цали рок нагоду бавиц зоз старшу екипу. До першого тиму „Войводини” Такач вошол уж на 17 роки. – Паметам, кед сом мал 17 роки, було то 1958. року, „Войводина” мала пейцох ре-

презентативцох хтори бавели за Юго славию на Шветовим першенству у Шведскей. Клуб у исти час бавел Дунайски куп процив „Левского” зоз Софиї... Так я до стал нагоду и одбавел сом перше урядове медзинародне стретнуце. Победзели зме 5: 1, а я на дебию дал два ґоли и наме сцел треци. Новинаре ме дзвигали по гвизди, же сом одбавел на вершинским уровню и шицко то було як сон – памета Силве стер Такач. Бул нєзаменлїви у екипи „Войводини” у першей половки шейдзешатих рокох прешлого вику. У шицких катеґорийох и ранґох змаганя, за „Войводину” одбавел 426 урядово стретнуца и дал 245 ґоли. Пришла и перша титула у домашнїм першенстве, поволанка до репрезентациї, успихи на медзинародней сцени, трансфер до иножемства. После „Рену”, дзе у 85 наступох дал 37 ґоли, Такач бавел за белґийски „Стандард” зоз Лиєжу, з хторим два роки за шором бул шампион Белґиї. Уж як бавяч 5. ОКТОБЕР 2018.

sport@ruskeslovo.com

почал фахове усовершованє, та после здобуваня дипломох, лиценцох и сертификатох, почал и тренерску кариєру. Перше у Нємецкей, вец у Белґиї, та у Французкей. Врацел „Сошо” до першей лиґи и виведол го на европску сцену, а зоз „Ницу” освоєл Куп Французкей 1997. року. Робел и у Мароку и Тунису, а 2002. року закончел кариєру. По официйней статистики, Силве стер Такач за 17 професийни сезони як фодбалер наступел лєм за три клуби – Войводину, Рен и Стандард, одбавел 378 першенствени стретнуца и дал 143 ґоли. Ґу тому, два раз ше уписал и за репрезентацию Югославиї. Медзитим, кед ше патра шицки ранґи змаганя, биланс му ище лєпши. ФИНАЛЕ У СЛИЗОХ Силвестер Такач бул и репрезентативец СФР Югославиї. У белавим дресу бавел релативно кратко, од 1960 по 1966, одбавел лєм 15 стретнуца, алє бул член репрезентациї хтора на Олимпийских бавискох у Риме 1960. року освоєл злато. На нашо стретнуце пришол у фодбалским дресу Югославиї у хторим освоєне олимпийске злато, и зоз медалю. Медзитим, то нє „римска” медаля, алє реплика хтору з нагоди рочнїци велького триюмфу дала виробиц ґрупа фодбалских ентузиястох и дакедишнїх репрезентативцох. Слово о тим же у гевтот час, медалї доставали лєм фодбалере хтори наступели у финалним стретнуцу. А йому ше пред самим початоком финала случел пех: пре проблеми з калїченьом, одшедзел го на лавочки: – Мал сом бавиц финале процив Данскей на Олимпияди, селектор Милован Чирич ме положел до протоколу и до стартного составу хтори урядово обявени. Медзитим, на тренинґу сом обачел же ми зацагує мускулу на ноґи. Нє було страшне, алє нє попущовало. Нє знал сом цо робиц, и селектор и терапеути ме контроловали чи сом год зен, чи нє. Можебуц сом могол висц на терен, мед зитим, совисц ми нє дала мира, цо кед пре мускулу нє одбавим як ше одо мнє обчекує? Аж сом ше питал 5. ОКТОБЕР 2018.

дакедишньому ґолманови „Во й води ни”, а теди спортскому новинарови хтори провадзел О л и м п и я д у, Лазарови Васичови, же цо робиц. Вон ми гварел же нє шмем ризиковац. И так сом одлучел нє бавиц финале, же так баржей допринєшем екипи, як да нам пре мнє вимкнє медаля. Барз ми було чежко же ше так случело, алє озда судьба була така. Постали зме олимпийни шампионє. Грала наша гимна „Гей Славянє”, я шед зел на трибинох Олимпийного стадиону у Риме и плакал сом. Амбиєнт, побида, гимна... нє могол сом ше стримац. Аж познєйше сом дознал же цо ми було з мускулу. Указало ше же мам ровни талпи, прето ме болєло. Як сом почал ношиц уложки у обуї, и проблеми щезли... НЄПРАВО МИ ПРЕ МОЮ „ВОЙВОДИНУ” Нєшка, гоч жиє на релациї Французка – Нємецка, Такач поряднє провадзи обставини у ФК „Войводина”, углавним прейґ Интернета. Гоч зоз Клубу пошол пред пейдзешат роками, новосадски „полу-били получервени” му и далєй у шерцу. – Смутни сом кед видзим яки слаби резултати и медзилюдски одношеня у Клубу. Нє мож меняц даскельо тренерох у сезони. Лєбо управа кажди час дава задзекованя. То ше ище як одражує на бависко и екипу. Фодбалере нїґда нє знаю на чим су. Таки вец и резултати. Так ше нє роби, а док так, таки буду и резултати. Нєприлаплїве же би „Войводина”, клуб з таку историю и реномеом, пред плей-оф на гранїци, була осма на таблїчки. Часто ше чуєм з приятелями у Новим Садзе, и модлїм их най дацо поробя и помогню Клубу – гвари Такач Кед уж слово о Новим Садзе, Такач констатує же кед єден час нє нащиви город у хторим почал фодбалску кариєру, лапа го носталґия гоч жиє у прекрасней Ници: – Нови Сад найкрасши город на швеце. А Ница такой после нього – заключує Силвестер Такач. ■

ЗЛАТНИ РОКИ Силвестер Такач (1940, Дюрдьов) перши фодбалски крочаї направел у „Войводини”, а його розвой як бавяча провадзел, лєбо предходзел, розвою цалого Клубу. Були то роки кед „Войводина” будовала шампионски тим. Ґенерацию Тодора Този Веселиновича и Вуядина Бошкова хтори тераз як тренер водзел и селектовал екипу, нашллїдзели Илия Пантелич на ґолу, були ту Брзич и Секеруш, пришли Алексич и Нештицки... и Такач як стандардни першотимец, бизовни ґолґетер и символ тиму. Новосадски клуб водзел ґу першей титули у домашнїм першенстве. У сезони 1965/66, „Войводина” перша претаргла двацецрочну „монотонию” кед ше у повойновим периодзе як шампионє держави зменьовали лєм беоґрадски и горватски клуби зоз такволаней „велькей штверки”. На медзинародней сцени, позарядово добра екипа сцигла и до верху тедишнього Купу европских шампионох, дзе „Войводину”, хтора у епскей „майсторици” у осмини финала вируцела славного мадридского „Атлетика”, у штварцини финала застановел аж силни „Селтик”, познєйши шампион Европи. Правда, „Войводина” уж була без Такача, хтори процив мадридянох з ґолом у предлуженьох, гварел цо ма, а у медзичаше подписал за французки „Рен”. Клубска леґенда гвари же од того трансфера „Войводина” поставела рефлектори на стадиону за бавенє ноцних стретнуцох, так же и на тим полю Новосадски клуб бул фодбалска аванґарда тих просторох и лиґох. И. С.

РУСКЕ СЛОВО 39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ РОК LXXIV ЧИСЛО 40 (3805) НОВИ САД, 5. ОКТОБЕР 2018.

■ БИБЛИОТЕКА НОВОСАДСКЕЙ ПАРОХИЇ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

АКЦИЯ ШКОЛЯРОХ У КОЦУРЕ

Фото: Сандра Саламун

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

■ ДЗЕЦИНСКИ ТИДЗЕНЬ

Фотоґрафия: 0705P