RUSKE SLOVO 30

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

НАЙКРАСШИ ЗАГРАДКИ

ВЕЛЬО КВЕЦА ПРЕЗ ЦАЛИ РОК

дин.

0 0 5 А2

■ ДОМ И ФАМЕЛИЯ:

ЕЛЕКТРИЧНИ АПАРАТИ У ОБИСЦУ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Мария Афич

Заградка у порти Грекокатолїцкей церкви св. апостолох Петра и Павла у Новим Садзе, на предклад Миряни Вурст, участвовала на конкурсу „Найкрасша заградка у Новим Садзе”, хтору уж други рок реализую новини „Дневник”, Новосадска телевизия и компания Color Media Communications. Прияви на конкурс ше посилало од 15. априла по 15. юний.

– Наша сушеда Миряна Вурст, нам доявела же даскельо фотоґрафиї заградки у порти послала на конкурс, та най пополнїме и прияву. Тота сушеда бива коло церкви и гвари же ше єй барз пачи заградка, припатра ше на ню зоз облака, бо вше даяке квеце квитнє – гварел новосадски парох о. Юлиян Рац. У заградки єст найвецей рижни файти ружох, вони вше розквитнути, алє ту и други файти квеца од яри кед почню квитнуц тулїпани, та до позней єшенї кед розквитаю єшеньски ружи, а тераз починаю квитнуц лелиї.

– Вельо квеца и желєнїдла уж було кед зме пришли на тоту парохию. А о заградки ше найвецей стараю жени хтори порая церкву. Траву поряднє коши Михайло Монар, а Йоаким Грубеня остригує ґузбанок. Тиж зме подзелєли и градки хтори єст у порти, та ше кажде стара о єдней. О єдней градки ше и я старам, а вельо ми помага и панїматка, бо обидвойо любиме квеце и крашнє ушорену заградку. Панїматка ше ище стара и о мушкатлох и квецу хторе маме у черепох – поцешено бешедує паноцец Рац. У порти рошню и багнїтки, алє и жимжелєни древка – вецей файти ядловцох и сосни, а паноцец ище гварел же тоти ядловци ше куповало на Крачун, а вец ше их посадзело до порти, та тераз крашнє рошню. В. В.

РОК LXXVI ЧИСЛО 30 (3899) НОВИ САД, 24. ЮЛИЙ 2020.

3 бок 3

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ

Даєдни фотоґрафиї обявюємє вецей раз, понеже за нїх дотераз нєт нїяки податки.

ИК: ЛЬН ЛЕТ З Е Т КОС КОМП И ЦАЛ

Фотоґрафия: 0641N-B884

Фотоґрафия: 0649P-B879

Фотоґрафия: 0584P-B1625

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох П на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

■ ОДБОР ЗА ОБРАЗОВАНЄ НА ОТВОРЕНИМ

ИНТЕРМЕЦО ДОБРОДЗЕЧНИ ОГНЬОГАСНИ ДРУЖТВА

К О Ц У Р ( IV )

М

едзи чле нами Добродзечного огньогасного дружтва у Коцуре ше случело же, покля вєдно робели и гашели огень, у їх шерцох ше зявели искри и розбовчал пламень красних чувствох, та так єст вецей малженски пари огньогасцох. У таких случайох, традицийно, Дружтво одходзи на свадзбу на огньогасним камиону, на дарунок ноша червену бициґлу, а кед случайно млода ваготна, теди ту ещи єден дарунок – корпочка за дзецко. До Добродзечного огньогасного дружтва Коцур приходза гумани людзе котри маю розлични фахи, розличних су националносцох, алє ше складаю, запровадзую и почитую ровноправносц медзи хлопскима и женскима членами, а главна характеристика шицких коцурских огньогасцох праве порихтаносц у каждей хвильки помогнуц шицким гражданом у опасносци од огня, алє и од других елементарних нєпогодох, а за тото нє чекаю aнї плацу анї награду. О. Р.

2 РУСКЕ СЛОВО

Порихтаносц за интервенциї Коцурци указали и на указней вежби на Огньогасним конґресу у Новим Садзе

24. ЮЛИЙ 2020.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ, заменїца главного одвичательного редактора

■ Тижньовнїк 4–5. Актуални питаня нашого образованя

■ Нашо места 8–11. Епидемиолоґийна ситуация по наших местох

■ Економия 14–15. Владимир Сабадош, директор Польопривредней фаховей служби Зомбор

■ Култура и просвита 16–17. Просвитни роботнїки у реформи образованя

■ Дом и фамелия 19–22. Заєднїцка фамелийна роботня

■ Людзе, роки, живот 24–25. Владимир Будински з Руского Керестура

■ Духовни живот 28–29. Алтруизем основни порушовач

■ Информатор

30–34. Мали оглашки и In memoriam

■ Спорт 36–37. Яким Грубеня, длугорочни рукометаш и спортски роботнїк

■ Интермецо 38–39. Хладок и горуци тепши Насловни бок: Схадзка Одбору за образованє Националного совиту Руснацох Авторка фотоґрафиї: Мария Афич

У ШКОЛИ, А БЕЗ СВОЄЙ ПАРИ У ЛАВКИ Приблїжує ше початок школского року, а епидемиолоґийна ситуация у нашей жеми и далєй нєвигодна. На єшень ше наявює и друга габа епидемиї, та ше компетентни рихтаю за рижни сценария на початку того школского року. Єден од можлївих сценарийох и тот же би ше врацело стандардни модел отримованя настави, а вон подрозумює же ше школяре враца до школи. Алє же би тот сценарий бул витворени, нєобходне же би число заражених зоз вирусом корона було драстично зменшане, и же би епидемиолоґийна ситуация була безпечна. У таким случаю школяре би до школи мушели ходзиц зоз масками. У школи би ше мушело випочитовац шицки епидемиолоґийни мири, було би зменшане число школярох по учальньох, а школяре нє годни шедзиц анї зоз свою пару у лавки пре почитованє дистанци, шедзели би по єдно. Друга можлївосц би була комбинована, дакус у учальнї, а дакус зоз дому. По тей можлївосци школяре би ше зменьовали на два тижнї. Точнєйше, два тижнї наставу би провадзели онлайн, а вец би два тижнї ходзели до школи и ту би могли одвитовац, робиц вежби и консултовац ше зоз наставнїками о шицким цо им потребне за розуменє ґрадива. Треца можлївосц то цалком позарядова ситуация. То значи же кед же єшень дочекаме зоз другу габу вируса корона и кед же ше епидемия нє примири, вец нам нє остава нїч инше лєм онлайн настава, як цо то уж було у прешлим полрочю. Наставнїцки кадер вредно роби и през лєто, бо ше годзини знїма и шицко уж будзе порихтане кед ше будзе ознова учиц з дому. Алє у такей вариянти и надалєй остава проблем, як школяре буду одвитовац и як буду оценьовани. Ученє на дистанцу нєдостаточне за младших школярох, окреме за школярох першей класи, а проблем онлайн настави и у тим же у нас иснує закон по хторим дзеци младши од 12 рокох нє шму остац сами дома. Фаховци визначую же директну и нєпоштредну наставу нїґда нє мож заменїц зоз другима формами. Тота вербална комуникация у учальнї нєзаменлїва. Онлайн настава пре епидемию можебуц будзе нєминовносц у септембру того року, алє важне же би шицки знали же вона нє може подполно сполнїц функциї хтори школа ма и же нїч нє може заменїц директну комуникацию наставнїка и школяра. Образованє цивилизацийни здобудок и нє шмело би буц ощербене пре иснуюцу ситуацию, алє потребне же би ше наставу и реализованє шицких школских обовязкох цо лєпше прилагодзело ґу школяром и новонастатей ситуациї.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад * Редакция: одвичательни редакторe/ки – Олена Планчак-Сакач, Ясмина Дюранїн, Микола М. Цап, Микола Шанта * редакторе/ки рубрикох – Мирон Горняк-Кухар, Александар Паланчанин, Мартица Тамаш, Славица Фейса, Вероника Вуячич * новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Лидия Кухар, Андреа Медєши, Оля Русковски * лекторка – Блажена Хома-Цветкович * ґрафична редакторка – Люпка Цвеїч * ґрафични дизайнерки – Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ”Maxima graf” Петроварадин * E-mail: redakcija@ruskeslovo.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Директор др БОРИС ВАРҐА *** Главни одвичательни редактор ИВАН САБАДОШ

24. ЮЛИЙ 2020.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ЗОЗ 2. СХАДЗКИ ОДБОРУ ЗА ОБРАЗОВАНЄ НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ РУСНАЦОХ

АНАЛИЗОВАНИ АКТУАЛНИ ПИТАНЯ НАШОГО ОБРАЗОВАНЯ Одбор за образованє Националного совиту рускей националней меншини на своєй 2. порядней схадзки, хтора отримана 21. юлия у шедзиску НС, през дньови шор од 9 точкох розпатрал найактуалнєйши питаня вазани за образованє на руским язику. Схадзка отримана на отвореним просторе пре препоручени епидемиолоґийни мири Пише: Мария АФИЧ

П

редсидателька Одбору Мелания Римар подзековала же ше на схадзку одволали скоро шицки члени, окрем єднoго, а на схадзки присуствовал и предсидатель НС Борислав Сакач. Римарова винєсла информациї о велїх порядних активносцох хтори Одбор орґанизує, а хтори одказани пре епидемиолоґийну ситуацию у жеми. ЛЄТНА ШКОЛА У СЛОВАЦКЕЙ НЄ БУДЗЕ Так нє будзе отримана Лєтна школа руского язика хтора мала буц у Словацкей, гоч за ню уж и обезпечени 450 000 дин, и то 100 000 на конкурсу од Покраїнского секретарияту за образованє, а гевти зоз порядного буджету Одбору за образованє. Понеже средства годно пренаменїц, алє лєм у рамикох обласци образованя, догварене же Одбор о тим дзе ше одобрени пенєж розподзелї одлучи познєйше, док ше увидзи хтори активносци ище годно отримац по конєц рока. Най здогаднєме же лєтна школа анї влонї нє була реализована, теди пре нєдостаток пенєжу, понеже держава барз пожнєла зоз одоброваньом буджету националним совитом. Як констатоване на схадзки, нажаль, и того року дзеци нє годни пойсц на тото наградне путованє, а на тот завод пре ситуацию зоз вирусом корона, хтора присутна и у Словацкей як и у нашей жеми, та прето домашнї и одказали госцопримство. Одбор коло тей теми прилапел предкладанє же би нарок до школи могли пойсц и школяре хтори буду осма класа зоз местох дзе ше пестує руски язик, же би нє були очкодовани, понеже за тоти два роки кед мали право пойсц, школи нє було. Пре епидемиолоґийну ситуацию того року, як констатовала предсидателька Римарова, тиж нє могли буц реализоване анї Стретнуце предшколских дзецох, школяре зоз наших местох нє могли нащивиц анї Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї у Керестуре, а нє були отримани анї медзиокружне и републичне змаганє з руского язика и язичней култури хторе орґанизує Дружтво за руски язик, литературу и културу.

4 РУСКЕ СЛОВО

Цо ше дотика проєкту Державней матури за штредньошколцох, на схадзки констатоване же о тим сеґменту нєт даяки новини, а Любица Няради, педаґоґиня у керестурскей Школи, гварела же о тей теми поинформовани и школяре, и родичи. ОДДЗЕЛЄНЄ ПЕРШЕЙ КЛАСИ У ДЮРДЬОВЕ НЄ БУДЗЕ На схадзки винєшени и информациї о тим як прешол закончуюци испит у трох наших школох, у Руским Керестуре, Коцуре и Дюрдьове, дзе було стандардни зауваги т. є. же и на тот завод було барз мале число задаткох хтори оможлївюю и пол бода, тиж и на технїчни бок составяня задаткох хтори, як визначели присутни наставнїци зоз Дюрдьова и Керестура, Мария Самарджич и Каролина Джуджар, „дакеди спреведаци и нє досц ясниˮ. Одбор прето иницировал же би ше у тим процесу витворело сотруднїцтво тих цо рихтаю задатки зоз наставнїками у настави. Тиж визначене же ше мали матуранти руских класох, зоз Дюрдьова штирме, и зоз Коцура осмеро, шицки уписали до школох хтори им були перше жаданє, а велька векшина од 28 матурантох и у Керестуре. Члени Одбору поинформовани и о уписох до предшколских установох у спомннутих местох, та будзе єдно оддзелєнє зоз 31 школяром у Керестуре, предшколска 24. ЮЛИЙ 2020.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

мишана ґрупа оформена и у Коцуре дзе буду 15 дзеци од хторих 6-7 предшколски, док у Дюрдьове вецей нєт досц дзеци за таку ґрупу. Од того року, нажаль, анї у основней школи у тим месце нє будзе оддзелєнє першей класи на руским наставним язику, понеже єст лєм двойо дзеци котри би до нєй ходзели, та нєт законски можлївосци вибориц ше за оддзелєнє. Так руски оддзелєня у дюрдьовскей школи оставаю ище лєм у другей, пиятей и осмей класи. На поцешенє же оддзелєнє першей класи у Коцуре будзе, бо ше уписали седмеро школяре. Як на схадзки гварела директорка тей Школи Сенка Мученски, бриґу маю єдино зоз одобреньом других руских оддзелєньох по осму класу, а пре менше число школярох. З Министерства просвити понукли збиванє дзецох до комбинованих оддзелєньох, цо по словох директорки нєприлаплїве. З тим ше зложели и чени Одбору з констатацию же то початок гашеня настави по руски, та у тим процесу глєданя одобреньох конкретну потримовку понукнул и Одбор и дзепоєдни його члени. Цо ше дотика керестурскей Школи „Петро Кузмякˮ, Одбор поинформовани же того року там буду два оддзелєня першей класи. Проблем лєм зоз оддзелєньом Ґимназиї на руским язику дзе ше приявели лєм тройо школяре и дзе Школа з потримовку и НС глєдала допущенє. Попри познатих арґументох о значносци Ґимназиї за образованє на руским язику, Министерству визначени и факт же єст ище двойо заинтересовани школяре хтори би ше могли уписац у септембру. ОРИҐИНАЛНИ РУСКИ УЧЕБНЇКИ И ДАЛЄЙ БУДУ ПОЖНЇЦ Пририхтованє учебнїкох за 3. и 7. класу ОШ провадзи найновшу реформу. Предсидателька Римарова гварела же преложени учебнїки буду готови по септембер док ориґинални, за руски язик и музичну културу, ище далєко од конєчней реализациї. Преложени учебнїки уж треци рок пририхтує Видавательна хижа „Клетˮ та ше проблеми, пре хтори перши роки учебнїки пожнєли, зоз интервенциями и пораду з НС розришели и посцигнута потребна динамика у тим досц зложеним процесу. Нєрозришене остало ище число потребних оценьовачох тих учебнїкох, та Одбор поволал компетентних зоз нашей заєднїци же би ше приявели на тот конкурс до Педаґоґийного заводу.

24. ЮЛИЙ 2020.

Нєрозришени уж трирочни проблем остава зоз ориґиналнима учебнїками за руски язик и музичну културу хтори по закону видава Центер за нїзкотиражни учебнїки (дакедишнї Завод за видаванє учебнїкох з Нового Саду). Гоч авторски учебники пририхтани, у Заводзе пожня, а як потолковала присутна представителька Хелена Папуґа, прето же им з Министерства пожня налоги, алє ше нагадло же то и пре одредзени нукашнї, або орґанизацийни проблеми у самим Заводзе. Понеже, як поведзене, исти проблем маю шицки национални меншини, остава на тото и далєй реаґовац, и поєдинєчно, и заєднїцки. ЗНЇМАНЄ НАСТАВИ НА ДАЛЄКОСЦ ГОДНО БУЦ ОБОВЯЗНЕ Секретар НС Таня Арва Планчак поинформовала Одбор и о отриманей он-лайн схадзки на инициятиву Министерства просвити з координаторами за знїманє настави зоз представителями националних меншинох. Знїманє годзинох на язикох националних заєднїцох, та и руского язика, хторе було под час позарядового стану, як и о планох Министерства у тим сеґменту за наступни школски рок. Гоч по отримованє Схадзки Одбору до НС нє сцигол и обецани записнїк зоз тей схадзки Арва Планчакова пренєсла о чим ше шицко бешедовало и яки проблеми ше нагадую, понеже тенденция у Министерстве така же ше годзини будзе мушиц знїмац, алє ище ше о тим чека його конєчну одлуку. Арва Планчакова визначела: – Кажди НС винєсол свойо искуства, нажаль, нашо наставнїци релативно швидко престали знїмац. Найвекши проблем шицким НС було мотивовац наставнїкох и учительки же би ше уключели до процесу того знїманя, понеже шицки цо у нїм участвовали, и представнїки Министерства, шицких ТВ хижох, та и сами просвитни роботнїки то робели добродзечнє, односно без надополнєньох. Проблем мотивовац наставнїкох мали и ми, окреме же зме малочисленши, а як пририхтованє за тоту схадзку з Министерством я отримала схадзку зоз нїма же бим знала їх становиско о дальшей тей роботи. Вони винєсли свойо зауваги, а найвекша була же им то одбера вельо часу, та им то було вельке обтерхованє попри порядней роботи у тим чаше настави на далєкосц, дополнююца робота звонка порядней, хтора нї на яки способ нє була стимулована. Таки искуства и думанє и других наставнїкох и прето ше, медзи иншим, глєда способ як им тоту роботу надополнїц – гварела Планчакова. Як ше тото шицко ушори за наиходзаци школски рок, чека ше конєчни одвит з Министерства, а о тим свойо, з найвекшей часци неґативне видзенє, дали и члени Одбору за образованє, попри уж спомнутих заувагох, насампредз прето же ше и до того проєкту руша нєпорихтано, поготов без потребних технїчних условийох и подобне. После дискусиї, як заключенє, предсидателька Римарова констатовала же и на тото треба реаґовац вєдно т. є. як Координация Националних совитох, алє док ше достанє Записнїк зоз спомнутей схадзки з Министерства.■

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК 75 РОКИ „РУСКОГО СЛОВА”

НАГРА ДА „ЗАГРАДКИ” „МИХАЙЛО КОВАЧ”

НАГРАДА ЧАСОПИСУ МАК

ЮЛИЯН ПАП

ЗЛАТКО ЕМЕЙДИ

У рамикох означованя 75. рочнїци НВУ „Руске слово” будзе додзелєна и награда часописа за дзеци „Заградка”, хтора установена того року, а будзе ношиц мено „Михайло Ковач”. Чесц достац перше припознанє з меном нашого писателя, учителя и редактора першого часописа за дзеци по руски „Наша заградка” (1937–1941), ма длугорочни вонкашнї сотруднїк часописа, Юлиян Пап. Сотрудзовац почал у „Пионирскей заградки” шейдзешатих рокох 20. вику, а седемдзешатих и осемдзешатих рокох ушорйовал рубрики „Наука и технїка”, „Швет коло нас”, „Природа•Здравє•Красота” и „Наш животни штредок”. Активно сотрудзує и у часопису з новим меном „Заградка” (1991), алє тераз вше частейше подписує свойо писнї и кратки приповедки, преклади познатих шветових пиательох зоз анґлийского язика, а зазберує и прилоги за розвагу „Мали мудросци”, „Одквачени мудросци” стари загадки и колїсанки. Скоро за кажде число часописа, Юлиян Пап посила нови писнї и приповедки. Драгоцине у його творох же зна похасновац архаїчни слова (курнява, лєйба, гумно, кощак, неплеха, мотога, мерва, гандровац, самошейка...), же би нє щезли з нашого язика, а на концу приповедки дава толкованя тих словох, цо од велькей помоци виховательком и учительком мацеринского язика. Плодне сотруднїцтво, длугоке скоро пол вика, ясно гутори же награда часописа „Заградка” заслужено додзелєна Юлиянови Папови зоз Нового Саду. БИОҐРАФИЯ Новинар, редактор, прекладатель и публициста Юлиян Пап народзени 1943. року у Руским Керестуре. Основну школу закончел у Руским Керестуре и Кули, Штредню польопривредну школу у Зомборе и Футоґу, а Польопривредни факултет и студиї анґлийского язика у Новим Садзе. Робел як наставнїк анґлийского язика у Основней школи у Руским Керестуре, як новинар и редактор у НВП „Руске слово” и часопису „Добро ютро”, як фаховец за польопривреду и аґрарну политику у Вивершней ради Войводини. Бул активни дружтвени роботнїк. Достал Новинарску награду Войводини за 1971. рок. Од 1991. року є у инвалидней пензиї. Пише прилоги з рижних обласцох за скоро шицки руски виданя и медиї. Достал Награду за приповедку дзецинского часопису „Заградка” (2011), як и Награду часопису „Шветлосц” за есеї и преклади зоз шветовей литератури (2014). Обявени му 9 кнїжки, медзи нїма и наслови за дзеци: Кнїжка о джунґли (школска лектира, преклад); Добре рано / Good morning (приручнїк, образованє); Чом ше качка з воду мачка (дзецинска литература). Мелания Римар

Награду Мултимедиялного часописа за младих МАК, хтору ше, починаюци од того 2020. року, додзельовац будзе кажди други рок за найлєпше авторске дїло по руски, як и мултимедиялни роботи, а тиж и за активносц у часопису МАК, того року припада Златкови Емейдийови, одвичательному за дизайн и компютерски обробок у тим нашим младежским медию. Златко Емейди, дипломовани инженєр ґрафичного инженєрства и дизайну, анґажовани як гонорарни сотруднїк часописа МАК уж седми рок, а перше число МАК-у дизайновал и технїчно ушорел початком 2014. року. Од теди Златко активно сотрудзує зоз нашим часописом, свою роботу окончує професийно и совисно, a вше є отворени за сотруднїцтво, совити, та и зауваги. Зоз сучасним способом роботи и креативнима идеями доприноши квалитету часописа МАК, а його робота ма окреме значну улогу за отримованє и прицагованє уваги читачом, окреме у чаше кед млади вше менєй провадза друковани медиї. Златко за седем роки бул анґажовани у твореню коло 60 числох часописа МАК, а за тот час робел и технїчну приготовку кнїжкох и визуалних публикацийох, як и дизайн вецей музичних албумох хтори виходзели зоз часописом. Пре шицко начишлєне, Златко Емейди заслужує награду Мултимедиялного часописа за младих МАК, з наздаваньом же му то будзе мотивация за дальшу роботу и же ше добре сотруднїцтво предлужи и надалєй. БИОҐРАФИЯ Златко Емейди зоз Руского Керестура, народзени 1990. року. Основну школу закончел у родним месце, а штредню школу и факултет у Новим Садзе, дзе тераз жиє. По фаху є дипломовани инженєр ґрафичного инженєрства и дизайну, а заняти є у текстилней индустриї. Сотрудзовал зоз велїма нашима здруженями, а за МАК роби од януара 2014. року. Мая Зазуляк Гарди

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПРЕЛОЖЕНИ ТЕРМИН ОТРИМОВАНЯ ВОЛОНТЕРСКОГО КАМПУ Медзинародни волонтерски камп, штернасти по шоре, хтори мал почац 20. юлия и тирвац по 1. авґуст преложени пре нєвигодну епидемиолоґийну ситуацию и ре стриктивни мири у цалей держави. – виявела за „Руске слово” орґанизаторка кампу предсидателькиа Туристичного здруженя Руски Кере стур, Любица Няради. По єй словох, термин Кампу ше преклада од 10. по 20. авґуст, кед годно у зависно сци од ситуациї, а кед анї

6 РУСКЕ СЛОВО

теди нє годно, Камп заш лєм будзе отримани док буду вигодни условия, алє локалного характеру т. є. же буду анґажовани до 10 локални волонтере. Най здогаднєме же за тогорочни уметнїцки Камп приявене 11 волонтере прей камп центру з Беоґраду, пецеро зоз наших сримских местох як и домашнї волонтере. Тиж так з найвекшей часци обезпечене и финансованє, так же ше од отримованя кампу за тераз нє одступа. М. А.

24. ЮЛИЙ 2020.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ – КОВИД-19

МАСКИ ОБОВЯЗНИ У ЦАЛЕЙ ДЕРЖАВИ

Од конца прешлого тижня ношенє маскох на отвореним обовязне на териториї цалей Сербиї у обставинох у хторих нє мож тримац дистанцу метер и пол, одлучене на схадзки Кризного штабу хтора отримана прешлого тижня. Ношенє защитних маскох обовязне у завартим просторе, дзе ше нє шму позберац вецей як дзешец особи на єдним месце, и на отвореним просторе, дзе нє мож обезпечиц дистанцу метер и пол, як цо шори опрез предавальньох, апатикох, автобуских и гайзибанских станїцох и подобне. Ношенє маскох на отвореним просторе на шицких других местох препоручене, алє є нє обовязне. Забрана збераня до дзешец особох на єдним месце важи и за отворени простори. Мири ступели на моц 17. юлия, а буду запровадзени на териториї цалей держави, а нє лєм у општинох дзе преглашена позарядова ситуация. Влада Републики Сербиї ище раз апелує на шицких гражданох най почитую мири пре власне здравє и здравє своїх найблїзших.

– Кед би шицки гражданє, накадзи виду зоз обисца, ношели защитну маску, така мира би була еквивалентна забрани рушаня, бо на таки способ зопераме епидемиолоґийно ризични контакти и зопераме ширенє вируса. Прешвечени зме же вєдно зоз шицкима гражданами, зоз найвекшу можлїву дисциплину и одвичательносцу, зоз битки процив вируса корона видземе як побиднїки – сообщене зоз Влади Републики Сербиї. На конференциї за новинарох хтора отримана концом прешлого тижня предсидатель Покраїнскей влади Иґор Мирович, хтори и член Покраїнского кризного штабу, а вєдно зоз покраїнским секретаром за здравство др Зораном Ґойковичом и директором Институту за явне здравє Войводини Владимиром Петровичом, наявел можлїви оштрейши мири у Новим Садзе, кед же ше нє злєпша епидемиолоґийна слика, о чим будзе бешеди нєшка на локалним кризним штабу. Кед писани текст у Новим Садзе було 796 заражени особи од хторих 161 у шпиталю у Клинїчним центру Войводини. У тей здравственей установи ше вкупно лїча 254 особи зоз цалей покраїни, окрем у Панчеве дзе єст и пациєнтох зоз Беоґраду. Як гварене на конференциї, у Войводини єст 1 621 активни случай охореня од Ковиду-19, од чого 82 у Вербаше, 85 у Сримскей Митровици, а у других ковид-шпитальох єст менєй пациєнтох. У новосадским Клинїчним центру капацитети скоро цалком пополнєти, а на оддзелєньох регабилитациї, ОРЛ, офталмолоґиї, неуролоґиї, неуропсихиятриї и у Урґентним центру будзе тиж ошлєбодзена часц посцельох. Покраїнски премиєр виявел же ше у Войводини нє чека длужей як 24 годзини на резултати ПЦР теста, бо у осем заводох – у Новим Садзе, Зомборе, Зренянину, Панчеве, Сримскей Митровици и Кикинди робя машини хтори анализую прикладнїки, и шицки бешеднїки на конференциї неґировали же нєт досц тести и же ше пожнї у видаваню резултатох. Директор Институту за явне здравє Войводини виявел же ше на початку юлия Дому здравя „Нови Сад” посилало 100 подлоги за ПЦР тест дньово, потим 200, а тераз ше кажди дзень посила по 300 подлоги. А. П.

24. ЮЛИЙ 2020.

STANOVISKA Пише: Лариса ОНОДИ, новинарка

А КЕДИ ЗДРАВСТВО ВИЗДРАВИ? Ґрупа у котрей ше коло 350 лїкаре у отво реним пи сме дер жа ви и ин сти ту ци й ом оград зе ла од Кризного штабу за борбу процив Ковид-19, и наведла же Сербия у явно-здравственей катастрофи. Лїкаре котри подписа ли тото писмо, мед зи иншим, вимагаю же би ше випита ло чи ше скри ва ли податки о числу хорих и умартих, а з ци льом же би врацели довириє гражданох до здравственей системи Сербиї. Тогорочна епидемия оголєла ситуацию и указала дзири у здравственей системи. Мешацами вельке число пациєнтох з хронїчнима хоротами чека же би система вишла з ковид моду и же би конєчно дошли до своїх лїкарох и потребней терапиї. Здравствени роботнїки, тоти котри нє поодходзели до иножемства, од початку марца на перших линийох одбрани процив вируса, ратую животи з опрему яку маю, константно су виложени хороти, даєдни и охорюю, робя дзень и ноц, без одпочивку. И без надїї же ше ситуация нєодлуга злєпша. Здравствена система нє нашла ше у, як поведзене у отвореним писме, катастрофи пре тоту епидемию, алє зявенє вируса и вельке число хорих лєм указало дзе система попукала. Роками медицински роботнїки оталь одходза, пре подли условия роботи и подли плаци, нєобходна опрема до става ше з донацийох або ше купує, алє дакеди ше ю анї нє хаснує, бо фаховци котри би ю знали хасновац – поодходзели. У децембру прешлого року нови вирус уж бешнєл у Вухану, алє наша власц, ме сто же би отворела очи и уха и почала ше рихтац за можлївосц же вон доґмало прибегнє и до нас, у истим мешацу принєсла ришенє же би 1,7 милиярди динари ме сто Републичному фонду за здравствене осиґуранє преруцела ЯП „Драги Сербиї”. И то нє осамени приклад, прето же ше пенєжи котри були наменєни здравственому фонду трошели за промоцию Сербиї и за приватни подприємства за рециклажу. А здравствена система тей яри, у хвильки кед ше зявели тисячи пациєнти, попраскала пре огромни прицисок. Гражданє пре рижни нєусоглашени вияви фахових люд зох на чолних позицийох у держави од початку епидемиї наисце нє маю вецей довирия до системи. Наздавам ше же конєчно пришол час кед числени лїкаре станю на бок колеґох котри написа ли отворене писмо и же фах одбранї свойо до стоїнство. Пре нїх, алє и пре нас, котрим потребне їх знанє. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА НОВИ САД – КОВИД-19

ОБСТАВИНИ АЛАРМАНТНИ Городски штаб за позарядово ситуациї концом прешлого тижня принєсол вецей нови мири котри би мали зопрец ширенє Ковиду-19, а котри буду важиц до 24. юлия. Шицки здравствени установи у Новим Садзе полни зоз хорима особами и вше извеснєйши оштрейши мири

У

сообщеню поведзене же ше тоти мири уводзи превентивно, же би ше обкеровало уводзенє позарядовей ситуациї хтора би барз неґативно уплївовала на економию и привреду. Тоти мири принєшени прето же у тим варошу у єдним дню реґистровани 96 особи заражени з тим вирусом, цо значи же єст вкупно 800 случаї, а капацитети шпитальох скоро цалком пополнєти.

У хвильки кед писани текст у Новим Садзе важа шлїдуюци мири: 1. Обовязне хаснованє защитних маскох у шицких завартих просторох и отримованє физичней оддалєносци од найменєй 1,5 метери; 2. Забранєне зберанє вецей як 10 особох на явних местох у завартим и отвореним просторе, з обовязну физичну оддалєносцу од найменєй 1,5 метери (з винїмком подприємствох хтори нє даваю услугу жительству, як и державних орґанох и явних службох); 3. Обовязка за погосцительох же би чежиско дїялносци преруцели на отворени простор з одвитуюцима мирами защити; 4. Огранїченє роботного часу погосцительних обєктох хтори нє маю лєтну „башту”, як и ноцним клубом, на период од 6 до 21 г.; 5. Огранїченє роботного часу погосцительних обєктох хтори маю лєтну „башту” (у завартей часци до 21 г, а у отвореней часци до 23 г.);

НА ПИЯЦ З МАСКУ Новосадске ЯКП „Тржница” од початку юлия запровадзело обовязне ношенє защитних маскох и почитованє предписаней физичней дистанци, по одлуки Городского кризного штабу. Заняти у тим подприємстве хтори стоя на пиячних уходох и виходох контролую чи ше ноши маски, хтори обовязни як за тих хтори купую, так и за тих хтори предаваю. Попри тим, пияци ше дезинфикує кажди дзень после роботного часу, а злєпшани и мири общей гиґиєни. Накадзи на пияцу єст векше число людзох од предписаного, заняти маю право пияц заврец. Медзитим, як виявела Ана Патаки зоз того подприємства, то ше нє случує прето, же на пияцох отворени шицки уходи и виходи и же би ше людзе нє затримовали на єдним месце. Шицки упутства хтори ше муши почитовац назначени на уходзе.

8 РУСКЕ СЛОВО

Фото: В. Вуячич

НОВИ МИРИ ЗАЩИТИ

6. Огранїченє роботного часу тарґовинох од 6 до 21 г. (винїмки апатики, бензински пумпи, алє лєм за предай бензину и шалтерске предаванє поживи у обєктох хтори за тото реґистровани); 7. Обовязка шицких тарґовинох же би частейше дезинфикова ли шицки поверхно сци, окреме кочики и кошарки; 8. Огранїченє числа людзох хтори источасно шму буц у обєктох у шицких явних завартих обєктох, як и у шицких тарґовинох, пого сцительних обєктох, „баштох” и других ме стох дзе ше предава и то так же на кажди 4 квадратни метери може буц присутна лєм єдна особа. На уходу до тих обєктох муши буц ясно назначена велькосц обєкта и число людзох хтори можу буц присутни у нїх; 9. Робота Штранду орґанизована на способ з котрим ше обезпечує безпечносц хасновательох, а подрозумює огранїчене число людзох и почитованє защитних мирох; 10. Обовязне хаснованє защитних маскох, як и отримованє физичней дистанци од найменєй 1,5 метери у паркох, дзецинских и рекреацийних бавилїщох, скейт паркох, терховньох на отвореним и тартан дражки на кею, окрем кед то члени найузшей фамелиї; 11. Обовязка Городского транспортного подприємства же би до автобусох нє пущали путнїкох без защитних маскох; 12. Шицки явни комунални подприємства и явни подприємства муша звекшац капацитети у роботи на умиваню и дезинфикованю явних поверхносцох; 13. Обовязне меранє тїлесней температури на уходох до обєктох явней намени, як и поставянє средствох за дезинфекцию рукох и дезобариєрох на уходох; 14. Обовязне хаснованє защитних маскох за шицких нащивительох, тарґовцох и занятих у ЯКП „Тржница”, 24. ЮЛИЙ 2020.

mesta@ruskeslovo.com

ЗДРАВСТВЕНИ УСТАНОВИ У НОВИМ САДЗЕ ПОЛНИ – У остатнїх трох, штирох тижньох нєпреривно реґиструєме вше векше число заражених з вирусом корона у Новим Садзе, а шицки здравствени установи у городу полни – гварел покраїнски секретар за здравство Зоран Ґойкович. Ґойкович наглашел же компетентни спозорйовали гражданох же ше муша строго притримовац мирох же бизме нє пришли до ситуациї у якей ше тераз находзиме.

ТЕСТИРАНЄ Гражданє Нового Саду котри маю симптоми ковид инфекциї можу окончиц ПЦР тест у шицких ковид и респираторних амбулантох Дома здравя у городу. Тестиранє мож окончиц у Амбуланти за ре спираторни инфекциї у обєкту „Йован Йованович Змай”, амбуланти за ваготни жени у тим истим обєкту, у амбуланти за респираторни инфекциї на Новим населєню, ковид-амбуланти на Лиману 4, амбуланти у Юг Боґдана 2 и у Ветернику.

Вон додал же нє видзи тенденцию зменшованя числа новопохорених. Здравствени установи у Новим Садзе полни, Клинїчни центер Войводини роби, так повесц, у штирох ковид будинкох, пейцох интензивних єдинкох. Од пиятку пациєнтох почал примац и Воєни шпиталь у Петроварадину, гварел Ґойкович. Скоро шицки капацитети Клинїчного центру Войводини положени на розполаганє за ковид пациєнтох и то прави вельки прицисок на здравствену систему, на роботу, на занятих, на шицко тото цо вязане за функционованє здравства, визначуюци же ше будзе мушиц запровадзиц ище чежши мири, преноши сайт Радио-телевизиї Войводини.■ А. Паланчанин 24. ЮЛИЙ 2020.

НА ШИДСКИМ ПОДРУЧУ

ЗАПРОВАДЗЕНA ПРЕВЕНЦИЯ На подручу Општини Шид, як и цалого Сриму, призначене пороснуце числа особох позитивних на вирус корона, а спрам найновших податкох Заводу за явне здравє зоз Сримскей Митровици, на шидским подручу єст седем особи позитивни на вирус. По словох др Нади Зец Петкович, директорки спомнутого Заводу, стан ше меня з дня на дзень, а хори углавним младши людзе и особи штреднїх рокох з лєгку и благу клинїчну слику. Праве прето важне озбильно похопиц мири хтори розказал Кризни штаб, насампредз кед слово о хаснованю защитних маскох, триманю дистанци метер и пол и часте умиванє рукох. Хаснованє маски зменшує можлївосц инфицированя и защицує нє лєм особу хтора ю хаснує, алє и єй блїзки особи. Значне же би и на роботних местох були запровадзени епи-

седем особи дньово на 100 000 жительох. У општини Шид ознова дезинфиковани явни поверхносци, а робота тарґовинох, ремеселнїцких и погосцительних локалох и локалох бавискох на

демиолоґийни мири. Нє треба ше бочкац и руковац, треба керовац заварти просториї дзе єст досц людзох и особи хтори кашлю, або маю звекшану тїлесну температуру, наводзи др Нада Зец Петкович и додава же у першей половки юлия тестирани у Сриме 1 417 особи, а стопа инфицированя була медзи пейц и

щесце и за забавни бависка огранїчена по 23 годзин. Тото огранїченє ше нє одноши на локали хтори дистрибую поживу директно зоз шалтеру. Обовязне хаснованє защитних маскох на явних местох у завартих просторох и на отвореним кед дистанца менша од 1,5 метери. Вл. Дї.

СЕДМЕРО ПОЗИТИВНИ НА КОРОНУ По найновших урядових податкох зоз Заводу за явне здравє у Сримскей Митровици, на подручу општини Шид реґистровани седем особи позитивни на вирус корона, а 12 ше находза у изолациї. Од 1. юлия по 20. юлий, як сообщел спомнути Завод, на подручу Сриму тестирани 1 658 особи, а на вирус позитивни 279 особи. Общи шпиталь у Сримскей Митровици достал ище 10 респиратори и тераз их ма 30.

Фото: ПР Општини Шид

на шицких пияцох. Контролованє числа присутних на пияцох и по потреби онєможлївйованє да льшого уходу гражданох. Обезпечованє места за умиванє и дезинфекцию рукох на пияцу, онєможлївйованє присуства вецей як єдного тарґовца по тезґи и частейша дезинфекция простору на пияцох; 15. Обо вя зне при ме нь о ва нє шиц ких превентивних мирох и мирох особней защити у шицких оводох (меранє тїле сней температури занятим, родичом и дзецом, и частейше дезинфикованє про сторийох и подобне).

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА ОПШТИНА ЖАБЕЛЬ

ПРЕГЛАШЕНА ПОЗАРЯДОВА СИТУАЦИЯ Општински штаб за позарядови стан у Жаблю отримал схадзку на котрей принєшене ришенє о уводзеню позарядовей ситуациї на териториї тей општини, а принєшени и даскельо розкази, котрих ше шицки гражданє oпштини муша притримовац. Нє допущене зберанє вецей як дзешец особох на явних местох у завартим и на отвореним просторе. Пияци и вашари ознова завераю свойо дзвери до дальшого. Одказує ше и шицки спортски случованя, змаганя, а нє допущене анї зберанє на дзецинских бавилїщох, як и коло ушорених купалїщох. Тиж, шицки погосцительни обєкти и други дїялносци муша обезпечиц же би у їх просторе були опредзелєни штири квадратни метери по особи. Под час пребуваня на явним месце, медзи особами муши буц достаточна дистанца, од минимално 1,5 метери. Ношенє защитних маскох обовязне и на отвореним и на местох дзе нє можлїве отримованє дистанци, як цо у шорох у банки, пошти, апатики и подобне. Дохторе и заняти у Доме здравя Жабель апелую на шицких гражданох же би ношели защитни маски и же би

ше на таки способ зопарло швидке ширенє вирусу корони. Надпоминаю же у тих хвилькох найважнєйше зачувац свойо здравя и здравє шицких гражданох, а то можлїве кед ше ноши маски и почитує шицки спомнути мири. У oпштини Жабель ше каждодньово дезинфикує шицки явни поверхносци, опрез предавальньох, апатикох, Дома здравя. У тей акциї участвую добродзечни огньогасци зоз тей општини. Л. Кх.

ОПШТИНА ВЕРБАС

КАЖДИ ДЗЕНЬ ШЕ ТЕСТИРА КОЛО 80 ОСОБИ

У будинку Дома здравя „Велько Влахович” у Вербаше находзи ше амбуланта за Ковид-19, а каждого дня ю нащивя и до 80 пациєнти зоз индициями на присуство вируса корони. У остатнїх трох тижньох, як амбуланта за Ковид19 почала ознова робиц, роби нєпреривно, од 00 по 24 годзин, a явиц ше мож на число телефона 062/ 780 289. Як сообщене з вербаского Дома здравя, у тей амбуланти обезпечене достаточне количество тестох и нєобходней опреми. Кажди аспект у системи здравственей защити пациєнтох єднак значни, алє найвекшу часц у перших крочайох поробя заняти у амбуланти за Ковид-19, у Служби за лабораторийну дияґностику и Диспанзер за плюцово хороти, кадзи перше преходза шицки зоз симптомами вируса. Же би шицки пациєнти були обезпечени у найкратшим року, резултати серолоґийних, швидких тестох на антицела у Служби за лабораторийну дияґностику чека ше 30 минути.

– Ми вше препоручуєме пациєнтом котри обача симптоми вируса при себе, же би ше явели перше на телефон, же би ше нє правело гужви. Дохторе зоз Ковид амбуланти их унапрямя цо маю робиц далєй. Кед ми преценїме же пациєнт треба же би пришол на препатрунок, вец ше пациєнт яви до амбуланти, ми вежнєме податки и даме упути же би зробел лабораторийни анализи, як и рентґен шерца и плюцох у Диспанзеру за плюцово хороти, дзе дохторе тиж дежураю од 00 по 24 годзин. Остатнї два тижнї кажди дзень препатрени просеково 60 до 70 пациєнти. Намагаме ше помогнуц шицким, а гражданом бим препоручела най почитую физичну дистанцу и най ноша защитни маски, и у завартим и на отвореним просторе, же бизме на найлєгчейши и найбезпечнєйши способ претаргли ширенє тей епидемиї – гварела др Саня Копривица зоз Ковид амбуланти.

10 РУСКЕ СЛОВО

Дохторе и други медицински роботнїки гваря же ше число тестираних особох звекшує, а гевти котри приходза питац помоц звичайно маю єден, лєбо вецей симптоми вируса. У Общим шпиталю у Вербаше, котри реґионални Ковид центер, тераз госпитализовани коло 40 гражданє инфицировани зоз вирусом корони. Даєдни з нїх ше находза у стреднє чежким стану, а єст и пациєнтох у чежким стану. Пре компликациї котри виволани зоз ковид инфекцию, у општини Вербас було и смертельни случаї. Штаб за позарядово ситуациї општини Вербас провадзи ситуацию, а командант Штабу Милан Ґлушац прешлого тижня нащивел амбуланту за Ковид-19 же би виражел почитованє и подзековносц шицким здравственим роботнїком вербаских Дома здравя и Общого шпиталю, котри ше боря процив епидемиї вируса. З тей нагоди апеловал на шицких гражданох же би зоз одвичательним справованьом и почитованьом шицких предписаних мирох, на найлєпши можлїви способ защицели свойо здравє и здравє людзох коло себе, а то би источасно була и найвекша потримовка здравственей системи Вербасу, Войводини и Сербиї. Амбуланта за Ковид-19 у вербаским Дому здравя першираз свойо дзвери отворела 16. марца, а остатнї даскельо тижнї, зоз погоршаньом епидемиолоґийней ситуациї у општини Вербас, звекшани и обсяг роботи у самей амбуланти. На териториї цалей општини 9. юлия запровадзена позарядова ситуация, а єй тирванє, як и тирванє огранїченьох при сходох, роботох и других защитних мирох, будзе завишиц од того кельо ше гражданє буду притримовац предписаних мирох защити и кельо буду одвичательни. О. Р.

24. ЮЛИЙ 2020.

mesta@ruskeslovo.com

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

У ДЮРДЬОВЕ

ВЕКШИНА ИНФИЦИРОВАНИХ З ЛЄГЧЕЙШУ КЛИНЇЧНУ СЛИКУ

НОВИ ПРЕДСИДАТЕЛЬ СОВИТУ МЗ ДУШКО МИХЕЛЦ

Ширенє епидемиї корона вирусу у Войводини, та и цалей Сербиї, нажаль, нє заобишло анї општину Кула и Руски Керестур, дзе евидентовани досц особи хтори позитивни на вирус. Понеже компетентни особи нє овласцени давац вияви за медиї, по нєурядових информацийох, у општини призначени вецей як 30 позитивни пациєнти, а у Керестуре коло 10 особи. Векшина хорих зоз лєгчейшу клинїчну слику, а нє мож дознац кельо особи и госпитализовани. По тих нєурядових преценьованьох, число позитивних у цалей општини, та и у Керестуре, вироятнє вельо векше, бо ше нє шицки цо маю характеристични симптоми, явяю на тестиранє. А тестирац ше мож у Ковид амбуланти у Кули, контакт телефон 064/849-24-67, на хтори ше и заказує препатрунок, алє треба наглашиц же ше тестирац можу лєм особи котри маю одредзени симптоми по хторих ше нагадує инфекция зоз Ковидом-19. М. А.

После виберанкох за членох Совиту месней заєднїци Дюрдьов, котри отримани 5. юлия, у просторийох Месней заєднїци прешлого пондзелку отримана и конститутивна схадзка, а зволала ю предсидателька прешлого Совиту Месней заєднїци Душанка Джамбас. На схад зки були предложени двоме члени за предсидателя, а то Душко Михелц и Бранислав Марич. Члени гласали тайно, так же кажде могол заокружиц мено лєм єдного кандидата, а потим штирочлена комисия пречитала ре зултати и сообщела же за нового предсидателя вибрани Душко Михелц. На схад зки вибрана и заменїца Совиту, а то Ву й ович Стана. У тей хвильки у новоформова ним Со виту єст пейц нових членох, а двоме члени оста ли зоз прешлого мандату. Л. Кх.

ЗОЗ УПРАВНОГО ОДБОРУ РУСКЕЙ МАТКИ

ВИМОГА ЗА ПРОСТОР ҐАЛЕРИЇ

Утвердзени тогорочни лауреати литературного припознаня Рускей матки (РМ) з меном Юлияна Надя, буду послати вимоги за обезпечованє просторийох Ґалериї подобових роботох у Руским Керестуре, а Форум младих РМ ма вибрац нове руководство – догварене на схадзки Упраного одбору Рускей матки хтора отримана 17. юлия. Схадзка УО отримана и у тих позарядових условийох, алє нє були члени Одбору зоз Нового Саду, Коцура и Шиду, алє лєм з Кули, Вербасу и Керестура. Як визначел предсидатель РМ Дюра Папуґа, Матка и попри нєизвесносци пре епидемию Ковиду-19 заш лєм начално планує свойо активносци, тоти котри мож тераз окончиц. УО РМ у сотруднїцтве зоз „Задужбину Бори Латиновича” зоз Кули, опредзелєли ше того року додзелїц два постгумни припознаня литературним творительом з меном Юлияна Надя, та лауреати буду Владимир Будински зоз Керестура и Милан Шуша Бєлински зоз Кули. Буду додзелєни и два припознаня терашнїм творительом, а спред РМ лауреатка будзе Саня Тиркайло зоз Шиду, а спред Задужбини Обрен Радович, поета зоз Кули. Припознаня буду уручени на Стретнуцу поетох и музичних творительох РМ хтори плановани за 26. септембер. РМ одлучела порушац и ришованє вецейдеценийного проблему нєдостатку простору за подобову ґалерию, та пририхтана вимога о тим же би ше обезпечело просториї за ґалерию и пре подобово роботи зоз лоньскей колониї РМ хтори нєт дзе змесциц, алє и други. Вимога будзе послата Националному совиту Руснацох, керестурскей Месней заєднїци и Општини Кула. О тим потолковал предсидатель РМ Дюра Папуґа.

– Тот проблем тирва уж 30 роки, же у Керестуре, гоч маме творительох, нєт место дзе би ше уметнїки могли сходзиц и викладац. Тото зме написали до вимоги и наздаваме ше же будзе на даяки способ розуменя, же би ше 24. ЮЛИЙ 2020.

опредзелєло даяки будинок, або просториї у даєдним будинку. Тераз нам роботи зоз подобовей колониї стоя на карсцельох у нашей канцелариї, цо безсмислове же их нєт дзе виложиц. З другого боку, маме вельо простори хтори стоя празни, як наприклад будинок дакедишнєй Ґимназиї, ту и Замок, директорня „Першого маю” и т д. Пре проблеми коло нє посиланя звиту о роботи за 2017. рок, гоч и нє розполагал зоз нїякима финансиями, Форум Русинскей младежи РМ опомнути зоз привредного суду у Новим Садзе, та достал єден рок же би ше вибрало нове руководство и порушало активносци. Як у писаней форми обвисцел предсидатель Форуму Борис Фейди, тото ше случело прето же нє поднєсли звит о своєй нє активносци, цо було пре подполни нєдостаток пенєжу, алє ше и о тим мушело дац звит. На схадзки УО дискутоване найвецей о тим же вирус корона гамує плановани активносци у шицких наших местох дзе РМ ма свойо одбори, а найвироятнєйше же шицко будзе преложене за єшеньски мешаци. Окреме у Новим Садзе, прилапене предкладанє же би кнїжка „Шлїди у преходносциˮ, поетски записи Дюри Папгаргая и фотоґрафиї Михала Лїкара, за хтору обезпечени средства, була представена на Фестивалу малих сценских формох першу нєдзелю у децембру у Новим Садзе. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ПРОДУКЦИЯ И ОДКУП ОГУРКОХ КОРНИШОНОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ОБЧЕКУЄ ШЕ ДОБРИ ЗАРОБОК Пише: Андреа МЕДЄШИ

И того року у Руским Керестуре орґанизовани одкуп огуркох корнишонох, а контракти о тей кооперативней продукциї подписали коло 25 продукователє, векшина з Руского Керестура, алє и з околних местох

О

дкуп орґанизує подприємство „Т-Пам” чий власнїк Павле Малацко, а у сотруднїцтве зоз Землєдїлску задруґу „Башта и шпајзˮ з Руского Керестура, хтори зоз даскелїма фирмами зоз Сербиї планую одкупиц коло 100 тони корнишонох. Того року, по першираз, за садзенє тей заградкарскей култури опредзелєла ше и Мария Надь зоз Руского Керестура, хтора зоз своїм супругом и сином корнишони засадзела у загради на поверхносци од 525 квадратни метери. Надьово коло огуркох шицко робя сами понеже, а як твердза и други продукователє, продуковац огурки ше найбаржей виплаци кед ше нє плаци наднїци. ДО ПРОДУКЦИЇ ТРЕБА И УЛОЖИЦ – Корнишони зме посадзели 3. мая, за седем днї засадзели зме цалу поверхносц. Ище вше нє знаме яки точно буду укладаня, понеже сезона ище вше у цеку, алє можем повесц же укладаня єст. Но, ми рахуєме же заробок будзе добри, бо векшу часц роботи поробиме ми тройо. Маме 5 траки огуркох хтори на шпалирох, под фолию. Купели зме слупчки, дрот, мрежу, нашенє, а пенєж требало видвоїц и за прикармйованє и нєобходну защиту – приповеда Мария и додава же репро-материял набавели у подприємстве „Т-памˮ. Корнишони треба пирскац процив пламенячи, червеного павука односно „ґриньох”/крево сокопийцох, понеже „ґринї” цицаю лїсце и кед ше нє реаґує на час,

12 РУСКЕ СЛОВО

рошлїна ше висуши. Розмак помедзи шорами може варирац, бо кед дахто хаснує атомизер за пирсканє, треба охабиц векши розмак, и до 3 метери. Медзитим, кед ше роби з ручним атомизером, тот розмак медзи шорами може буц вельо менши. Огурка люби воду, алє залїванє од долу, алє нє од дижджох, понеже ше вец лєгко до нєй може лапиц пламеняча.

– Кед падаю дижджи, треба пирскац голєм кажди треци дзень, а по красней хвилї досц и на кажди пияти. З початку зме их залївали кажди други дзень, а тераз уж залїваме кажди дзень понеже, як гваря старши людзе, огурка рошнє як з води. Док зме садзели паприґу, часто сом ходзела на едукативни преподаваня хтори орґанизовало Здруженє паприґарох, та зме єдного року ишли нащивиц подприємство „Зелени хитˮ у Земуну. Здогадуєм ше, тото подприємство огуркох такволаних „салатариˮ пестовали у води до хторей пущали лєм прикарму. Тоти огурки барз високо росли, и то ми остало у здогадованю як цошка наисце нєзвичайне – приповеда Надьова. ЦЕНА ЗАВИШИ ОД КЛАСИ Як гваря дзепоєдни продукователє, кед ше першираз обера нє мож обчековац идеалну класу корнишонох, то приходзи познєйше, а достац цо лєпшу класу, то и найважнєйше. Кед ше обера скорей, достанє ше лєпшу класу алє меншу масу, а кед ше 24. ЮЛИЙ 2020.

ekonomija@ruskeslovo.com

кус причека, достанє ше векшу масу, алє слабшу класу. То би анї нє було таке страшне кед би ше цени од класи по класу нє барз розликовали. Так за 1. класу, до хторей спадаю огурки од 3 по 6 центи, мож достац 90 динари за килу, за 2. класу, до хторей спадаю огурки од 6 по 9 центи, цена 60 динари за килу, за 3 класу, до хторей спадаю огурки од 9 по 12 центи, мож достац 18 динари за килу, а єст и катеґория звонка класи, до хторей ше кладзе огурки за резани шалати. Велї продукователє, та и наша собешеднїца, складаю ше же найрентабилнєйше оберац другу класу огуркох. ТРЕБА ОБЕРАЦ КАЖДИ ДЗЕНЬ – Остатнї даскельо днї зме мали дакус вецей 3. класи, та бул кус менши и приход. Найлєпше кед ше стално обера, и кед ше часто обера и 1. и 2. класу, вец мож контроловац яки буду класи, односно приходи. Найбаржей ше виплаци 2. класа, бо ше достава чежину, а же би ше достало цо лєпшу класу, потребне окрем обераня, водзиц рахунку и о оламованю ластарох, же би плоди нє були барз на густо на конарчку, и же би так рошлїна нє трацела свойо хасновити материї. Ище вше нам огурки нє поцагали до горе, алє можем повесц же маю досц добру килажу. За огурки хтори спадаю до звонкакласней катеґориї нашли зме купца, та верим же на концу сезони будзе добри рахунок – гвари наша собешеднїца.

Як вецейрочни продукователє паприґи, Надьово предносц даваю садзеню огуркох, бо як гваря, до заробку ше доходзи вельо скорей, а тиж и лєгчейша робота, та пре тоту причину и роботнїкох за роботу лєгчейше мож найсц кед затреба.

– Можем повесц же сом задовольна зоз роботу. Вельо є лєгчейша як у паприґи. Младши людзе би тоту поверхносц хтору ми маме могли лєгко и сами поробиц, но супруг и я правиме дакус и павзи. Звичайно обераме рано од 6 по 10 годзин, як и од 17 по 20 годзин, кед нє таки горучави и посцигуєме шицко. Огурка одпорнєйша рошлїна од паприґи, паприґу треба вельо пирскац, лапаю ю рижни хороти, но вшелїяк же на паприґи мож вецей заробиц. Кед рок будзе добри, а вериме же будзе, плануєме посадзиц корнишони и нарок, можебуц и на векшей поверхносци – заключує Мария Надьова. ■ 24. ЮЛИЙ 2020.

У ДЮРДЬОВЕ ОТВОРЕНА СЕЗОНА ПРЕДАВАНЯ ҐЕРЕҐОХ

ЗАТЕРАЗ И ЦЕНА И КВАЛИТЕТ ДОБРИ У Дюрдьове, котри познати по продукциї ґереґох и през котри анї єден случайни преходнїк нє може прейсц, а же ше нє станови купиц ґереґу, прешлого тижня почала сезона предавня ґереґох. Тогорочна сезона пожнєла дзешец днї, пре хвилю котра спомалшела дозреванє ґереґох,

алє зоз квалитетом и цену, по тераз, векшина продуковательох задовольна. Ґереґи ше предава и на мало и на велько, накупцом котри приходза Дюрдьова, а нашо собешеднїки сами предаваю свой продукт уж роками пред тим.

– Перши ґереґи зме почали оберац коло дзешатого юлия, а то познєйше як прешлого року. Затераз зме задовольни и зоз квалитетом и зоз цену котра тераз 50 динари, а пре вше векши количества узретих ґереґох на тарґовищу, обчекуєме же цена о даскельо днї будзе менша. Понеже того року нєт вельо другей овоци пре мраз, котри ю знїщел, наздаваме ше же ше ґереґи будзе вецей глєдац и же нє будземе мац проблеми зоз предаваньом. Обчекуєме же урожай будзе менши як лоньски, пре вельку сушу у мешацох за нами. Польо залївам зоз систему капка по капка, котра кус злєпшує урожай и квалитет алє то, заш лєм, нєдостаточне, хибя прави дижджи котри би злєпшали квалитет – гварел продукователь Желько Канюх. Ґереґи ше у Дюрдьове предава на каждим углє, вибор вельки, продукователє вредно робя и збераю свойо продукти по полю, а вец их викладаю, углавном на главну улїцу. Єден з нїх и Александер Шовлянски котри свойо ґереґи предава опрез свойого обисца, як вон гвари, уж традицийно.

– Ґереґи предавам опрез обисца, а тота традиция ше преноши зоз колєна на колєно. Того року обчекуєме кус слабши урожай у одношеню на прешли рок, пре нєвигодну хвилю. Цо ше дотика предаваня, затераз идзе досц добре. Ми у Дюрдьове маме щесца зоз локацию самого валала, котри виходзи на авто-драгу, та велї людзе преходза през нашо место и застановюю ше купиц ґереґи. Намагам ше А класу вше зохабиц и предавац на мало, а мишани продукти предавам на велько накупцом – приповеда Александер. Людзе котри свойо продукти предаваю на пияцох застарани, пре мири котри принєшени и пре актуални стан зоз вирусом корона, алє ше наздаваю же, заш лєм, їх продукти найду драгу ґу купцом. Л. Кх.

РУСКЕ СЛОВО 13

ЕКОНОМИЯ ВЛАДИМИР САБАДОШ, ДИРЕКТОР ПОЛЬОПРИВРЕДНЕЙ ФАХОВЕЙ СЛУЖБИ ЗОМБОР

МОЖЕМЕ МАЦ И КВАЛИТЕТ И КВАНТИТЕТ Пише: Мартица ТАМАШ

Менши и стреднї продукователє поживи у Сербиї требали би ше ориєнтовац ґу продукциї финалних продуктох и полупродуктох, хтори можу заменїц велї продукти хтори ше тераз нєпотребно увожи

П

Владимир Сабадош

ольопривредна фахова служба Зомбор ма длугу традицию у роботи, а прешлого року порихтана и обявена моноґрафия у хторей представени шицки польопривредни ресурси городу и општини. Директор тей служби дипл. инж. Владимир Сабадош, по походзеню зоз Руского Керестура, познати фаховец за обласц польопривреди и член Националного тима за препород валалох Сербиї. Побешедовали зме зоз нїм о роботи ПФС, условийох за польопривредну продукцию у тим року и перспективох за далєй.

• У хторих обласцох ПФС Зомбор потримує польопривредних продуковательох?

– Польопривредна фахова служба Зомбор роби нєпреривно од 1956. року през рижни форми орґанизованя як польопривредна станїца, як науково-виглєдовацка станїца у рамикох Польопривредного комбинату „Зомбор”, а од 2009. року роби як ПФС Зомбор за подруче Города Зомбора и

општинох Апатин и Оджак и цала є у власносци держави. ПФС Зомбор совитує и потримує польопривредних продуковательох у обласци польодїлскей, заградкарскей, як и статкарскей продукциї, а у найновшим периодзе и у продукциї лїковитих рошлїнох, як и квеца на отвореним и защиценим просторе. Форми фаховей помоци виходза зоз сотруднїцтва з польопривреднима продукователями, насампредз з вибранима и другима ґаздовствами, а анализа квалитета польопривредней жеми нєпреривно ше окончує полни 60 роки. Значна и помоц коло хаснованя субвенцийох Министерства польопривреди як и Покраїнского секретарияту, а у 2019. року мали зме значни активносци у запровадзованю ИПАРД програмох.

• Зоз хторих обласцох фаховци ПФС Зомбор маю огляди?

– ПФС Зомбор ма три оглядни поля за польодїлско-заградкарску продукцию и то на подручу Зомбора, як и оглядни овоцнїк черешньох и лїсковцох хтори 2012. року подзвигнути з помоцу средствох Покраїнского секретарияту за польопривреду, водопривреду и лєсарство. Окрем оглядох з обласци польодїлства и заградкарства каждого року, та и того, ПФС Зомбор виводзи огляди з обласци сортименту, технолоґиї

Фото: ПСС Сомбор

14 РУСКЕ СЛОВО

24. ЮЛИЙ 2020.

ekonomija@ruskeslovo.com

и защити рошлїнох заградкарских културох. Того року тоти огляди забераю коло три гектари. Значна часц активносцох у обласци заградкарства одноши ше на випитованє продуцийних и квалитативних прикметох старих, покус забутих файтох, сортох и популацийох желєняви, хтори ПФС Зомбор позберала и отримує ище од пилот-проєкту з 2007. року.

• Як оценюєце условия за польопривредну продукцию у тим року?

– Цо ше дотика польопривредней продукциї того року потребне видвоїц же климатски условия нє були вигодни у марцу, априлу и першей часци мая, алє значни количества и добри розпорядок паданьох уплївовали же би на подручу Зомбора, Апатину и Оджаку шаца випатрали барз добре, а пожати шаца дали надпросекови и рекордни урожай. Гоч ше продукция одвивала у условийох пандемиї Ковид-19, польопривредни продукователє шицки роботи окончели на час и нє було нїяки проблеми, так же без огляду на чежки условия посцигнута просекова продукция шицких културох.

• Яки урожай и яки квалитет жита и ярцу бул на подручу вашей ПФС и кельо ше жита зашеє тей єшенї?

– Цо ше дотика продукциї єшеньского жита на подручу дїйствованя вона була на дакус менших поверхносцох як скорейших рокох, алє просекови урожай векши за коло 20 проценти и квалитет хлєбового жита барз добри. Цо ше дотика продукциї єшеньского пиварского ярцу посцигнути рекордни урожай з барз добрим квалитетом, алє польопривредни продукователє нє задовольни з цену хтора нїзша у одношеню на прешли рок.

ПОЛЬОПРИВРЕДНЇКИ МОЖУ ВИДЗИЦ РЕЗУЛТАТИ ОГЛЯДОХ Цо ше дотика оглядох з обласци польодїлства, польопривредним продуковательом ше дава нагода же би видзели огляди, достали резултати о продукцийних и квалитативних прикметох насампредз нових сортох основних файтох рошлїнох. Окрем порядних макро и микро-оглядох ПФС Зомбор ма значни огляди и з векшину шветовима компаниями хтори ше занїмаю з нашеньом и компаниями хтори продукую пестициди. Цо ше дотика резултатох у 2020. року, потераз пожати огляди олєйового репченя, єшеньского ярцу, як и жита. Окрем колекционерних житаркох цеком 2019/2020. року ПФС Зомбор виведла огляди и з алтернативнима житарками як цо то спелта, камут, монококум, голозарнови овес и голозарнови ярец. Тоти огляди наменєни, насампредз, меншим польопривредним продуковательом, як и тим цо су заинтересовани за преробок житаркох.

24. ЮЛИЙ 2020.

Цо ше дотика заинтересованосци за продукцию сцернянкових житаркох и за єшеньску шатву, то будзе насампредз завишиц од цени зарна жита на тарґовищу. Иншак, на подручу Сербиї випродуковане достаточне количество нашеня. Чи сце на подручу вашей ПФС мали олєйови репчень и як випатраю кукурица, слунечнїк, соя, цукрова цвикла, чи мали надосц дижджу того року?

– На подручу ПФС Зомбор олєйов репчень ше пестує на даскельо тисячи гектарох жеми и каждого року ше звекшую поверхносци зоз тоту културу. Того року пре нєвигодну хвилю пришло до зменшаня продукциї пре зменшани урожай. Цо ше дотика других польопривредних културох на подручу дїйствованя ПФС Зомбор кукурица, слунечнїк и цукрова цвикла випатраю одлично, а и шаца сої випатраю добре.

• Член сце Националного тима за препород валалох Сербиї хтори формовани прешлого року, попри других визначних особох зоз явного живота... Цо длугорочна стратеґия Националного тима, а цо тим поробел у першим року функционованя?

– Як член Националного тиму за препород валалу присуствовал сом на шицких схадзкох Националного тиму и як резултат його роботи направена длугорочна стратеґия хтора пре спомнуту пандемию ище вше нє обявена. Особнє сом бул задлужени за реґионализацию польопривредней продукциї на подручю Републики Сербиї и хаснованє нєвихаснованей польопривредней жеми валалох Сербиї и можлївосци розвою и роботи Польопривредних фахових службох як подпори розвою валалу у Сербиї. Участвовал сом, и писал, у виробку главного документу наздавам ше же вон нєодлуга будзе обявени.

СОТРУДНЇЦТВО З ПРОДУКОВАТЕЛЯМИ ЗОЗ РУСКОГО КЕРЕСТУРА Гоч ґеоґрафски ПФС Зомбор нє покрива општину Кула, та анї Руски Керестур, предходних рокох зме мали значне сотруднїцтво з польопривреднїками зоз Руского Керестура прето же ше ПФС Зомбор можебуц найвецей занїма з оглядами и другима совитодавнима активносцами з обласци заградкарства. ПФС Зомбор ма и Едукативни центер за польоприведнїкох и других гражданох Зомбора и околних местох. На таких случованьох участвовали вецей раз и члени Здруженя продуковательох паприґи „Capsicum anuum” зоз Руского Керестура.

• Того року, у условийох пандемиї вируса корона, указало ше же польопривреда єдна з найвиталнєйших обласцох привреди и же нам продукция и нашо резерви квалитетней поживи ґарантую вельки ступень нєзависносци од економийох других державох. У хторим напряме треба исц же би нам шицким було добре?

– Цо ше дотика задоволєня потребох домашнього тарґовища з шицкима польопривреднима продуктами думам же то предносц Сербиї алє значне повесц же би ше менши и стреднї продукователє поживи у Сербиї требали ориєнтовац ґу продукциї финалних продуктох, як и полупродуктох хтори можу у значней мири з квалитетом и квантитетом заменїц велї польопривередни продукти хтори ше нєпотребно увожи – гутори Владимир Сабадош. ■

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА НАШО ПРОСВИТНИ РОБОТНЇКИ У РЕФОРМИ ОБРАЗОВАНЯ

КЕД ЗАБРЕНКА, РОБОТА МУШИ БУЦ ЗАКОНЧЕНА Пише: Андреа МЕДЄШИ

О учебнїкох ше найвецей бешедує и пише кед пожня, а то уж вецейрочни тренд. Прето ше часто забудзе визначиц тих хтори стоя за шицку тоту роботу и пририхтую школски кнїжки, по фазу кед ше их посила до друку. Понеже у школстве нєпреривно тирва реформа, окрем учебнїкох меняю ше и наставни плани и програми, концепт евалуованя и квалификацийних испитох за преход з єдного до шлїдуюцого ступня школованя. Нашо собешеднїци уключени до шицких тих активносцох

Ш

колство, як и велї други дружтвени сфери у Сербиї, пре вимоги часу, нєпреривно ше меня, а нєридко ше драстични вименки случую „у ходуˮ. Образовну систему залапела реформа хтора подрозумює вименки у методолоґийней настави, у наставних планох и програми, редукованє ґрадива. По новим спо собу обдумованя школских годзинох, акцент на розвиваню думаня, активней и динамичней настави, як и уводзеню векшого числа виборних предметох, а шицко зоз цильом же бизме ше цо баржей приблїжели ґу европскому моделу образованя. Шицко начишлєне, вимага пририхтованє нових адекватних учебнїкох. ШИЦКИ РУСКИ УЧЕБНЇКИ АВТОРСКИ Кед слово о учебнїкох за руских школярох у Руским Кере стуре, Коцуре и Дюрдьове, шицки учебнїки ше преклада зоз сербского язика, окрем учебнїкох за руски язик и обласци з националней култури хтори авторски, и хтори пририхтую нашо руски профе соре. Лидия Пашо Учебнїки за Музичну културу уж роками пририхтує професорка Лидия Пашо.

– Вецей як петнац роки сом уключена до писаня учебнїкох за музичну културу на руским язику. Коавтор сом, вєдно зоз Любицу Бучко и Тат’яну Медєши, учебнїкох за музичну културу за першу и другу класу, зоз Наталию Зазуляк за трецу и штварту класу, а самостойно сом писала и учебнїки за музичну културу од 5. по 8. класу. Ориґинални, авторски учебнїки за музичну културу ше хасновали седемдзешатих рокох, а дзепоєд-

16 РУСКЕ СЛОВО

ни приручнїки, зборнїки руских шпиванкох и скорей. Од дзеведзешатих рокох ше почина хасновац преклади сербских учебнїкох у котрих була уключена подаєдна руска шпиванка. Видаванє ориґиналних учебнїкох за музичну културу на руским язику обновене 2005. року, кед вишол учебнїк за першу класу, а учебнїк за осму класу обявени 2018. року. Зоз того и видно яка то динамика роботи – приповеда професорка Лидия Пашо и додава же з тей роботи вельо научела, упознала ше зоз рижнима концептами учебнїкох як зоз жеми, так и з иножемства, виучела розлични методи роботи, а найважнєйше же остала дошлїдна и витирвала у роботи.

– Мой порядок роботи звичайно таки же з єдного боку пробуєм зробиц у глави даяки нарис идейох, а з другого боку попровад зиц план и програму за одред зену класу, стандарди, обчековани ре зултати ученя и стандарди о ква литету учебнїка. На таки спо соб злучене тото кре ативне и обовязуюце у учебнїку, а того, поправдзе, єст надосц. По сле того шлїд зи писанє, одно сно ре а лизованє идейох. За учебнїк окрем тексту пририхтуєм и нотни материял, а тиж и илустрациї, або їх предкладанє. Кед ше рукопис прида, теди почина но ви ма ратон – подо бо ве и ґра фич не оформйованє, рецензиї, рижни оценьованя, думаня, шицко у шицким, процес котри нєридко тирва пол рока, та и длужей – толкує Пашова. ПРОЄКТНА НАСТАВА Од 2017. року нашо наставнїци пишу и нови Наставни плани и програми, виходи и образовни стандарди посцигнуцох. За перши циклус, од 1. по 4. класу, Програми писала учителька Наталия Зазуляк, а за други циклус, од 5. по 8. класу, наставнїци Каролина Джуджар и Ксения Шовш. За руски оддзелєня Ґимназиї шицки Програми пририхтала професорка Люпка Малацко.

24. ЮЛИЙ 2020.

kultura@ruskeslovo.com

Завод за унапредзенє образованя и воспитаня у Беоґрадзе орґанизовал и обуки за писанє спомнутих материялох, а шицко у координаиї зоз Националним совитом Руснацох. Координатор комисиї за виробок Стандардох за руски язик и литературу професор Александер Мудри зоз Оддзелєня за русинистику на Филозофским факултету, а у роботней ґрупи и Каролина Джуджарова и Люпка Малацкова. Зоз професором др Яковом Кишюгасом Програми писали и професорки Анамария Рамач Фурман и Мелания Сабадош, хтора задлужена за наставни плани и програми за руски язик зоз елементами националней култури як виборни предмет.

– Робота писаня нового Наставного плану и програми започала ище скорейших рокох и по потреби ше робело за одредзену класу, та ше так Наставни план и програму за осму класу поробело ище прешлого календарского року. Робело ше досц швидко прето же рок за придаванє бул так одредзени, а робели зме вєдно колеґиня Шовшова и я. Понеже уж вельо роки вєдно робиме и сотрудзуєме, роботу зме конциповали досц квалитетно, так же би було на час поробене, а же би нє було барз обтерховююце – приповеда наставнїца Каролина Джуджар. О Наставним плану и програми Джуджарова гвари же Каролина Джуджар ше нє пременєл значно цо ше самого концепту дотика, окрем же заменєни даєдни литературни дїла, а ґраматични уровень остал исти. По єй думаню, реформа образовней системи вшелїяк же уплївовала на ученє руского язика, понеже прешлого року запровадзена и проєктна настава, по хторей наставнїк ма шлєбоду робиц на даєдней наставней єдинки вецей годзини, або менєй, кед же за таким єст потреби, та на тот способ на наставнїкови же би преценєл кельо часу школяром треба за ученє и звладованє даєдней обласци. КОНЦЕПТ „ДЕРЖАВНЕЙ МАТУРИˮ Як професорка руского язика и литератури у єдиней штреднєй школи на руским наставним язику, точнєйше у Ґимназиї „Петро Кузмякˮ, Люпка Малацкова тиж пребера заслугу за велї анґажованя кед слово о вименкох у штредньошколским образованю. Окрем же, вєдно зоз проф. др Яковом Кишюгасом, писала Наставни плани и програми, виходи и образовни стандарди посцигнуцох за руски оддзелєня Ґимназиї, Малацкова анґажована и на писаню проєкту „Державна матураˮ. Циль Державней матури, медзи иншим, же би заменєла примаци испити за упис на факултети, а реализация того проєкту запланована за юний 2021. рок.

– Державна матура представя закончуюци испит за ґимназиялцох и за школярох штреднїх фахових школох, а на тим проєкту, окрем мнє, анґажовани и професоре рускей катедри: Анамария Рамач Фурман, Александер Мудри и Ана Римар Симунович. Наша улога же бизме порихтали питаня, збирки за мацерински, односно, руски язик, понеже ше зоз других предметох питаня и за24. ЮЛИЙ 2020.

датки за матуру буду лєм прекладац зоз сербского язика. Положени испити би требали оможлївиц уписац ше на жадани факултет, та нє будзе вецей примаци испит на факултети як цо було потераз. У зависносци на хтори факултет ше школяр зосце уписац, тоти предмети будзе покладац, попри даскелїх обовязних, медзи хторима и мацерински. Но, потамаль буду ище рижни пробни тести и пилот проєкти, дзе ше будзе тестовац праг бодох, понеже то шицко ище цалком нове – толкує професорка Люпка Малацко.

Люпка Малацко

ПРЕКЛАДИ – ФАХОВО КОМПЕТЕНТНИ И ЯЗИЧНО ЧИСТИ Кед слово о прекладаню учебнїкох зоз сербского на руски язик, дзе спадаю предмети як физика, хемия, математика, биолоґия, ґеоґрафия и рижни други, тиж ше роботи прилапели, насампредз, предметни наставнїци у Руским Керестуре, а векшина з нїх млади кадри хтори дзбаю о чистоти мацеринского язика. Пре пожнєнє учебнїкох за першу, другу, пияту и шесту класу родичи, школяре и просвитни роботнїки були, з правом, револтовани, а нє були ровнодушни анї нашо прекладателє хтори шицко на час поробели. О длугей и спорей процедури при видаваню учебнїкох, а хтора муши буц випочитована, предсидателька Одбору за образованє Мелания Римар гвари꞉ – Уж преложена школска кнїжка муши прейсц ище вельо ґарадичи покля нє сцигнє до рук школярови. Вилекторовану кнїжку ше знова враца на препатранє прекладательови, вец ю вон посила видавательови на прелом, а потим преламани учебнїк у ПДФ формату ище раз препатра и прекладатель и лектор, и посила до видавательней хижи дзе ше уноши виправки. На готови учебнїк ше вимага согласносц Националного совиту, а вец шлїдзи фахове думанє Педаґоґийного заводу Войводини. Аж после ище єдного детального читаня и „глєданя” гришкох, думанє у писаней форми идзе до видавательней хижи, а отамаль просто до друкарнї – потолковала Мелания Римар. Од тей точки, мож ше лєм наздавац же и видавателє свою роботу на час поконча, и же учебнїки по перши школски бренчок школяром сцигню до рук. УЧИТЕЛЬКИ И УНИВЕРЗИТЕТСКИ ПРОФЕСОРЕ У ИСТЕЙ МИСИЇ Вельо роки одвичательну роботу виробку руских учебнїкох ношели професор др Яков Кишюгас, автор читанкох за основну школу, професор др Юлиян Тамаш хтори автор читанкох за ґимназию, як и професор др Юлиян Рамач, автор Ґраматики руского язика за ґимназию. Буквар за першу класу пририхтали Ксения Бодянец, Наталия Зазуляк и Мелания Рамач, учительки у Руским Керестуре, а до пририхтованя Читанки за першу класу уключела ше и учителька Любица Бучко, вєдно зоз наставнїцу у пензиї Марию Чакан, хтора вельо роки тиж рихтала Читанки за руских школярох.■

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ЗОЗ УПИСУ З ОСНОВНЕЙ И ШТРЕДНЄЙ ШКОЛИ „ПЕТРО КУЗМЯК” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ОДДЗЕЛЄНЄ РУСКЕЙ ҐИМНАЗИЇ ЧЕКА ДОПУЩЕНЄ По упису до штреднїх школох, хтори тирвал 9. и 10. юлия, и 13. юлия у другим термину, до Штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмякˮ, до оддзелєня Ґимназиї з руским наставним язиком уписали ше тройо школяре, до оддзелєня Ґимназиї по сербски тринац школяре, а за туристично-готелиєрского технїчара 21 школяр. Упис потвердзели шицки школяре хтори и були розпоредзени и хторим Школа „Петро Кузмякˮ було перше жаданє на лїстини жаданьох. Як дознаваме у Школи, у медзичаше ше за руску Ґимназию заинтересовали ище двоме школяре, алє вони годни буц прияти аж у септембру, понеже така уписна процедура. Пре менше число школярох од пейц у тим оддзелєню, як цо предвидзене зоз законом, Школа тих дньох послала вимогу до Министерства просвити за допущенє же би ше оддзелєнє могло оформиц. По словох директорки Школи Хелени Пашо Павлович, у вимоги наглашели же розпоредзени тройо школяре хторим руска Ґимназия була перше жаданє добра причина же би ше допущенє и достало. Цо ше дотика других двох оддзелєньох число уписаних школярох задоволююце, гоч дакус менше як по други роки. Тому причини сиґурно и менше число дзецох, но, у Школи поцешени же велька векшина школяром то було перше жаданє, як и же векшина мали одлични успих у основней школи. Школяре углавним зоз местох кулскей општини, т. є. зоз самей Кули, поєдинцох єст и з вербаскей, зоз Коцура и Савиного Села, та и з Бачкей Тополї и Оджаку. Од 8. по 20. юлий у керестурскей Школи тирвал и упис до Дому школярох як за першу класу, так и за старши класи штредньошколцох, алє вони ше, заш лєм, найчастейше уписую аж у другим уписним термину у авґусту.

Од 28 малих матурантох Школи „Петро Кузмякˮ, як зме спомли, лєм тройо ше опредзелєли школованє предлужиц у Ґимназиї на руским язику. Добра часц ше опредзелєла за електротехнїчни фахи, а найвецей на атрактивни рахункарски напрями, а попри хлапцох того року єст и надосц дзивчата хтори вибрали таки занїманя. Хлапци ше досц опредзелєли и за польопривредни фахи цо дава надїю же у тей базичней дїялносци єст будучносци. И того року велїм керестурским осмаком атрактивни були рижни напрями медицинского фаху, або економски технїчаре. Як наглашую у Школи, мали матуранти добре виполнєли лїстину жаданьох так же уж у першим кругу нїхто нє остал нєрозпоредзени до даєдней зоз жаданих школох цо начишлєли. Нє шицким ше удало уписац ше на перше написане жаданє, алє и на друге, треце. Алє, як дознаваме, векшина задовольни з оглядом на реални стан и число посцигнутих бодох. М. А.

ПРЕЛОЖЕНИ ТЕРМИН ФЕСТИВАЛА „МЕЛОДИЇ РУСКОГО ДВОРУ” ХТОРИ ШЕ ОТРИМУЄ У ШИДЗЕ

ТАМБУРИ У СЕПТЕМБРУ, АБО У ОКТОБРУ Управни одбор КПД „Дюра Киш” у Шидзе на телефонскей схадзки отриманей прешлого пиятку, у хторей участвовали шицки дзевец члени Управного одбору, принєсол одлуку же би ше Фестивал тамбурових оркестрох „Мелодиї Руского двору”, чийо отримованє було плановане за 1. авґуст, преложело за даєден други термин у септембру, або у октобру. Як нам гварел Златко Манько, предсидатель КПД „Дюра Киш”, спатрени актуални епидемиолоґийни стан

18 РУСКЕ СЛОВО

и обставини виволани з пандемию вирусу корона хтори уплївовали же би ше Фестивал нє отримало у планованим термину. Прето принєшена одлука же би Фестивал бул преложени за септембер або октобер, а тиж и вец ше розпатри епидемиолоґийни околносци, та кед буду вигодни, вец будзе одредзени нови датум отримованя фестивала. Манько тиж додава же одлучене и же би ше активносци означованя ювилея 100-рочнїци од сно-

ваня Дружтва зменшали як цо плановане, а були би отримани у новембру або децембру, тиж у зависносци од епидемиолоґийних околносцох.

– Одлучели зме и же робота Дружтва тераз нє будзе прервана цалком, бо будземе приходзиц до Руского дому у менших ґрупох, так як накладаю предписаня и будземе ушорйовац будинок и двор по потреби, як цо зме уж запровадзели даскельо роботни акциї – гварел Златко Манько. Вл. Дї.

24. ЮЛИЙ 2020.

РОК XIX ЧИСЛО 7

Написала и ушорела: Мартица ТАМАШ

ЕЛЕКТРИЧНИ АПАРАТИ У ОБИСЦУ

ДОБРЕ КЕД СУ ЕФИКАСНИ И ФУНКЦИОНАЛНИ У своїм доме треба же бизме ше чувствовали добре, приємно и же бизме лєгко, швидко и ефикасно пририхтали и чували єдзеня и отримовали гиґиєну, а и же би нам остало часу и за одпочивок

У

обисцу нам потребни рижни апарати хтори поєдноставюю и олєгчую живот, як цо шпоргет, фрижидер, змарзовач, клима, райбачка, а даєдни любя мац и машину за помиванє судзини т. є. помивачку и тоту за сушенє шматох (сушачку). Купованє електричних апаратох до обисца, такволану билу технїку, аж и кед маме досц пенєжи, нє лєгка робота, гоч на тарґовищу барз вельке понуканє. Хасновити совити ше вше здаю, єст их на интернету, а мож их дознац и од майстра, хтори кажди дзень з тим роби. Як общи правила о хторих бизме кед купуєме електрични апарат до обисца требали вше мац на розуме, то енерґетска ефикасносц и функционалносц. Енерґетски найефикаснєйши апарати маю ознаки: AAA, AA, A и B. Треба мац на розуме и финансийни можлївосци и реални потреби и вибрац тото цо за нас найфункционалнєйше, чи то окреме фрижидер, а окреме змарзовач, або вєдно, чи шпоргет з ровну керамичну плочу и турбо релну, а чи тот з ринґлами, чи райбачку у хторей мож и сушиц шмати, а чи два окремни машини. Старши паметаю, або ище и нєшка маю домашнї електрични апарати хтори маю трицец, та и штерацец роки. Фаховци гваря же новши апарати маю кратши час тирваня, до 6-7 роки. Кед ше их прави досц ше шпорує на материялу, а пре вельку конкуренцию на тарґовищу идзе ше на тото же би були цо туньши, та ше баржей виплаци купиц нови апарат як стари оправяц.

24. ЮЛИЙ 2020.

МАШИНУ ЗА СУШЕНЄ ШМАТОХ ШЕ БАРЗ ГЛЄДА Тота машина наисце помоц у обисцу, окреме там дзе ше вельо райбе и дзе єст вецей дзеци.

– З полней райбачки, 7 кили шмати, мож положиц до машини за сушеFoto: Univerdesign нє, сушачки и за два годзини шицко сухе, випейґлане, мож складац до ормана. Стандардна машина за єдно сушенє потроши 3 киловати струї. У остатнїх 5-6 рокох єст нови сушачки хтори робя на принципу цеплотней пумпи, як клима пошоренє. Индиректно ше греє воздух, а нє зогривач и тот воздух зоз компресора циркулує и така машина троши вельо менєй струї, лєм 80 вати – гутори Иван Ґубаш.

РАЙБАЧКА И МАШИНА ЗА ПОМИВАНЄ Сучасни машини за райбанє шпорую воду и струю и барз добре и швидко вирайбу, райбанє мож уключиц и прейґ мобилного телефона, на вай-фай. У обисцу барз добре мац и машину за помиванє, помивачку. То барз хасновита машина, бо ґаздиня нє траци час на помиванє з руками, а кед ше помива на машини троши ше вельо менєй води, мало струї и барз добре попомиване.

РУСКЕ СЛОВО 19

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

famelija@ruskeslovo.com

ИВАН ҐУБАШ, ВЛАСНЇК СРР „ЕЛМЕДО” ЗОЗ КОЦУРА

ДЗЕ ПОЛОЖИЦ КЛИМУ

ЗАЄДНЇЦКА ФАМЕЛИЙНА РОБОТА Самостойна ремеселска роботня (СРР) „Елмедо” зоз Коцура реґистрована за оправянє електричних апаратох, поставянє и отримованє клима пошореньох и виробок розхладзуюцих коморох

З

оз електричарску роботню єй власнїк, Иван Ґубаш, предлужує традицию хтору започал його оцец Микола Медо Ґубаш, по фаху електричар, а у рускей явносци познати як вельки фаховец за наш руски фолклор, хореоґраф, длугорочни предсидатель КУД „Жатва” и у предходним мандату член Националного совиту Руснацох. Зоз оцом ше и тераз консултує, а по потреби му у роботи помагаю оцец и брат Алекса. Як гвари, вироятно же 90 одсто того цо зна з ремесла научел од оца, а дас 10 одсто у школи, бо ище як хлапци, и вон и брат робели з оцом. Иван закончел Штредню технїчну школу „Михайло Пупин”, електротехнїчни напрям, штварти ступень у Кули. Одкеди пришло лєто, як и предходних рокох, Иван ма барз вельо роботи, найвецей уклада и ремонтує клима пошореня, бо велїм барз важне же би у просторийох мали приємну температуру.

– Оцец оправял основни електрични апарати – райбачки, шпоргети, бойлери, а я найвецей оправям розхладзуюци пошореня, ту сом ше специялизовал. Перше сом оправял фрижидери и змарзовачи, цо єст у каждим обисцу, вец сом почал укладац и отримовац клими, а потим сом прешол на озбильнєйши индустрийни розхладзуюци пошореня. Робим сам 90 одсто, а при поставяню опреми роби зо мну брат. Кажди маме свою часц роботи, хтору поробиме и як тим – функционуєме одлично – гутори Иван, задовольни як му идзе робота и же ма вельо роботи. Вон отримує вельки индустрийни хладзальнї у клальньох: „Три С” и „Супремикс” у Коцуре, „Сторк” у Липару, систему за хладзенє у Центру за физичну културу у Вербаше и у Ґеронтолоґийним центру у Вербаше и роби на поволанку гражданох. Ґубашово Валентина и Иван

и синове: Душан, Петро и Лука

ФРИЖИДЕРИ БЕЗ ЛЯДУ – У остатнїм чаше проблем же ше шицко прави з подлого материялу. Дакеди ше правело фрижидери и змарзовачи хтори тирваю 40 роки, лєм их требало кажди 2-3 мешаци одмарзнуц и очисциц од ляду. Од кеди вишли тоти фрижидери цо ше у нїх нє лапа ляд (саморозпущуюци), велї людзе нє задовольни же вони тирваю лєм 6-7 роки, алє вони нє препадаю з вонка, алє з нука. Под пластику єст алуминиюмски циви без защити, дакеди були алуминиюмски пластификовани, алє тераз ше барз шпорує на материялу. Цо менєй да ше уклада. Влага и алуминиюм ше нє церпя. Наставаю дзирки хтори нє мож заплатац и у остатнїх 3-4 рокох вельо апарати ше руци, бо оправка драга. Мож положиц нови пластификовани випарйовачи, алє то драге за обисце и вец ше людзе опредзелюю купиц нови фрижидер – гутори Иван. Температура у фрижидеру од 4 до 8 ступнї, старши модели отримую тоту температуру, лєм кед ше их нє отвера кажди час. Кед ше трима соки, напой и нєпреривно ше отвера фрижидер, за тото ше хаснує специялизовани фрижидери-витрини з вентилатором, як цо у кафичох, цо нагло хладза.

И ЗМАРЗОВАЧИ БЕЗ ЛЯДУ – Вше вецей на тарґовищу єст замарзовачи без ляду (саморозпущуюци), вертикални су, з фийовками, а нука ше нє лапа ляд. Маю вентилатор хтори роздува барз жимни сухи воздух. Їх предносц же ше мраз нє лапа на полїчки, на мещки з єдзеньом, анї ше мещки нє полїпя, нєт чисценя ляду и барз су шпоровни, троша барз мало струї и прави ше их пре еколоґию. Полнї ше их з окремним фреоном хтори зоз малу моцу мотора дава интензивну нїзку темперауру – гутори Иван. Дакеди фрижидер трошел як пейц грушочки, а тераз троши як єдна лед грушочка, дзешец раз менєй, барз велька розлика и то видно на мешачним рахунку за струю.

20 РУСКЕ СЛОВО

24. ЮЛИЙ 2020.

– Лєто сезона за розхладзуюци апарати. Тарґовище ше нє засицело з климами, думал сом же клими накуповани и же придзе фаза ремонту, алє ище вше их людзе купую. Найлєпше климу положиц до просториї дзе ше людзе найвецей затримую, дзе ше шедзи и вона там направи фину приємну атмосферу. Кед ше ю положи до конку дзе ше лєм преходзи, або до даякей другей просториї, жимни воздух док сцигнє, вон ше спущи долу и вец дує жимне по ногох и то нєприємне, траци ше ефект клими. До кухнї нє добре положиц климу, бо вона ма филтери хтори зоз воздуху збераю прах, а у кухнї ше вари, єст масного воздуху од вареня и тот масни воздух барз замасци филтери на клими. Вельки проблем зоз климу у гамбурґерийох и там дзе ше пече роштиль, а проблем з климу и у просторийох дзе ше вельо кури, там ше барз забию филтери. Треба их часто чисциц. Я людзом препоручуєм же би филтери на клими умивали раз у тижню. Єст таки цо филтери нє умити од кеди им положена клима, и 3 або 4 роки, та ше траци ефект роботи клими. По явних установох, предшколских установох, школох, дзе єст вельо дзеци и вельо людзе, дзе ше вельо ходзи, требало би филтери умивац кажди дзень. Алє, хто то будзе робиц, то би мушел буц дахто задлужени за тоту роботу. Тоти клими ше поряднє сервисує, алє би було совершено кед би ше филтери умивало кажди дзень – гутори Иван. Пре корону нє зменшане хаснованє климох. Пошоренє клима миша воздух у просториї и тот исти воздух враца, алє зоз порядним отримованьом нє требало би буц проблеми и, по терашнїх сознаньох, клима нє доприноши ширеню вируса корона.

ШПОРГЕТ З РИНҐЛАМИ, ЧИ З РОВНУ КЕРАМИЧНУ ПЛОЧУ Кед ше купує нови електрични шпоргет, у нас ше ище вше остала пракса, найчастейше, купиц класични шпоргет хтори ма штири ринґли, бо є скоро дупло туньши од шпоргетох з ровну керамичну плочу. Заш лєм, єст и тих цо жадаю у своєй кухнї мац тот з ровну плочу, на хторим єдзенє зовре скоро два раз швидше.

– Лєпше купиц тот цо ма ровну керамичну плочу, бо ту зогривачи маю реґулатор температури, та ше нє траци енерґию, греє ше лєм тоту часц дзе означене. Отримованє ровней плочи барз єдноставне, аж и кед єдзенє побега. Досц плочу поумивац зоз пену, зоз чечним детерджентом за судзину, або ю попирскац зоз детерджентом за одмасцованє (тот за релну). Кед на поверхносци дацо пригорело, то мож зняц аж кед ше цалком охладзи. Треба попирскац з детерджентом и кед дакус постої зняц зоз шпаклу за знїманє рекламох. То жилет на пластичней ручки, мож го купиц у фарбари. Нє остава шлїд. Я купел з моцну ручку, бо нам приходза шпоргети з Нємецкей и так ше плочу барз лєгко очисци. Предносц и кед шпоргет ма турбо релну, хтора барз добре пече. Гоч у рекламох пише же мож печиц три тепши єдзеня або колачох нараз, у пракси то нє так, а и з двома тепшами нє идзе лєгко. Предносц же ше барз швидко зогреє и ма шпорованє енерґиї и барз ше у нєй добре упече – гутори електричар Иван Ґубаш.

24. ЮЛИЙ 2020.

– Тераз под час корони и у моєй роботи барз ше водзи рахунку о здравственей безпечносци, а у защитней опреми нє лєгко робиц. Нєдавно сом мал пар интервенциї у кухнї у Ґеронтолоґийним центре у Вербаше, дзе, пре здравє старих людзох хтори там змесцени, людзе з вонка нє можу войсц. Бул сом облєчени у скафандеру, а вец ми хибел даєден алат и мушел сом висц, вжац цо ми треба з комбия и знова ше облєкац до новей защитней опреми, класц маску и визир. Бул сом барз обухтани, а я ше мам и зогнуц и кукнуц и барз ми було чежко таки облєчени робиц – гутори Иван.

КАЖДЕ МА СВОЙО ЗАДАТКИ У подприємству „Елмедо” и Иванова супруга Валентина ма свою часц роботи, окреме же им синове уж подросли: Душан закончел 6. класу, Петро 4. класу и Лука закончел 3. класу.

– Валентина робела у „Карнексу” и кед народзела трецого сина, зохабела роботу як технолоґийни звишок и одлучели зме же прешириме нашу роботу. Почали зме увожиц половну билу технїку з Нємецкей и то робиме скоро 10 роки. Рушели зме покус, алє людзе були барз заинтересовани за половну робу и вони ме нагварели най звекшам роботу. Маме тройо дзеци, єдно за другим, так же Валентина ма вельо обовязки, алє помага и мнє. Дома у єдней просториї маме дас 50 апарати, приходза нам з Нємецкей, я шицко опатрим, висервисуєм, виремонтуєм цо треба, а вона задлужена за чуханє и предаванє. То фамелиярна робота. Вона до шицкого упуцена, аж и до оправкох, лєм же я оправям. Кажди дзень сом на терену, а вона дежурна, явя ше на телефон, водзи кнїжки, цо ше робело, кеди ше робело, яки материял потрошени, цо треба набавиц. Нє мам обовязку водзиц кнїжки, бо сом паушалєц, алє кнїжки водзиме пре себе, да себе знаме шора, кельо коштала робота, кельо материял и да маме и заробок. У остатнїх двох, трох тижньох, тераз през лєто, могол бим ше лєм по цали дзень явяц на телефон, тельо єст поволанки, нє остало би ми часу за роботу, да чловек нє вери – гутори Иван.

ЕДУКАЦИЯ ЗА РОБОТУ ПО ЕКОЛОҐИЙНИХ СТАНДАРДОХ Тей яри Иван ишол на едукацию до штреднєй Машинскей школи у Новим Садзе, за сертификат же би могол робиц з сучасну файту фреону хтору ше хаснує за фрижидери и змарзовачи без ляду. Спрам европских стандардох и у нас єст нови закон, хтори глєда же би ше мало сертификат за роботу з фреоном и з ґазами за розхладзуюци пошореня, бо вони барз очкодовюю озонски обмоток.

– Цала Европа то ма и хто то нє ма нє може робиц зоз фреоном. Дакус нам корона погубела шор, преподаваня зме закончели, ище треба покладац испит. Мало нас було приявене, 50 зоз цалей Сербиї, бо людзе нє знали цо то значи. И мнє було барз нове, з општини Вербас лєм я бул. Научели зме же ше ґаз нє шме пущац до воздуху. Мушим купиц опрему за роботу хтора позбера тот ґаз зоз старого фрижидера, або змаржляка до специялней металней фляши, вец тоту фляшу мам однєсц на рециклажу. То нови европски правила, алє то ше муши робиц и у Сербиї – гутори Иван Ґубаш. ■

РУСКЕ СЛОВО 21

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

famelija@ruskeslovo.com

ИВАН ҐУБАШ, ВЛАСНЇК СРР „ЕЛМЕДО” ЗОЗ КОЦУРА

ДЗЕ ПОЛОЖИЦ КЛИМУ

ЗАЄДНЇЦКА ФАМЕЛИЙНА РОБОТА Самостойна ремеселска роботня (СРР) „Елмедо” зоз Коцура реґистрована за оправянє електричних апаратох, поставянє и отримованє клима пошореньох и виробок розхладзуюцих коморох

З

оз електричарску роботню єй власнїк, Иван Ґубаш, предлужує традицию хтору започал його оцец Микола Медо Ґубаш, по фаху електричар, а у рускей явносци познати як вельки фаховец за наш руски фолклор, хореоґраф, длугорочни предсидатель КУД „Жатва” и у предходним мандату член Националного совиту Руснацох. Зоз оцом ше и тераз консултує, а по потреби му у роботи помагаю оцец и брат Алекса. Як гвари, вироятно же 90 одсто того цо зна з ремесла научел од оца, а дас 10 одсто у школи, бо ище як хлапци, и вон и брат робели з оцом. Иван закончел Штредню технїчну школу „Михайло Пупин”, електротехнїчни напрям, штварти ступень у Кули. Одкеди пришло лєто, як и предходних рокох, Иван ма барз вельо роботи, найвецей уклада и ремонтує клима пошореня, бо велїм барз важне же би у просторийох мали приємну температуру.

– Оцец оправял основни електрични апарати – райбачки, шпоргети, бойлери, а я найвецей оправям розхладзуюци пошореня, ту сом ше специялизовал. Перше сом оправял фрижидери и змарзовачи, цо єст у каждим обисцу, вец сом почал укладац и отримовац клими, а потим сом прешол на озбильнєйши индустрийни розхладзуюци пошореня. Робим сам 90 одсто, а при поставяню опреми роби зо мну брат. Кажди маме свою часц роботи, хтору поробиме и як тим – функционуєме одлично – гутори Иван, задовольни як му идзе робота и же ма вельо роботи. Вон отримує вельки индустрийни хладзальнї у клальньох: „Три С” и „Супремикс” у Коцуре, „Сторк” у Липару, систему за хладзенє у Центру за физичну културу у Вербаше и у Ґеронтолоґийним центру у Вербаше и роби на поволанку гражданох. Ґубашово Валентина и Иван

и синове: Душан, Петро и Лука

ФРИЖИДЕРИ БЕЗ ЛЯДУ – У остатнїм чаше проблем же ше шицко прави з подлого материялу. Дакеди ше правело фрижидери и змарзовачи хтори тирваю 40 роки, лєм их требало кажди 2-3 мешаци одмарзнуц и очисциц од ляду. Од кеди вишли тоти фрижидери цо ше у нїх нє лапа ляд (саморозпущуюци), велї людзе нє задовольни же вони тирваю лєм 6-7 роки, алє вони нє препадаю з вонка, алє з нука. Под пластику єст алуминиюмски циви без защити, дакеди були алуминиюмски пластификовани, алє тераз ше барз шпорує на материялу. Цо менєй да ше уклада. Влага и алуминиюм ше нє церпя. Наставаю дзирки хтори нє мож заплатац и у остатнїх 3-4 рокох вельо апарати ше руци, бо оправка драга. Мож положиц нови пластификовани випарйовачи, алє то драге за обисце и вец ше людзе опредзелюю купиц нови фрижидер – гутори Иван. Температура у фрижидеру од 4 до 8 ступнї, старши модели отримую тоту температуру, лєм кед ше их нє отвера кажди час. Кед ше трима соки, напой и нєпреривно ше отвера фрижидер, за тото ше хаснує специялизовани фрижидери-витрини з вентилатором, як цо у кафичох, цо нагло хладза.

И ЗМАРЗОВАЧИ БЕЗ ЛЯДУ – Вше вецей на тарґовищу єст замарзовачи без ляду (саморозпущуюци), вертикални су, з фийовками, а нука ше нє лапа ляд. Маю вентилатор хтори роздува барз жимни сухи воздух. Їх предносц же ше мраз нє лапа на полїчки, на мещки з єдзеньом, анї ше мещки нє полїпя, нєт чисценя ляду и барз су шпоровни, троша барз мало струї и прави ше их пре еколоґию. Полнї ше их з окремним фреоном хтори зоз малу моцу мотора дава интензивну нїзку темперауру – гутори Иван. Дакеди фрижидер трошел як пейц грушочки, а тераз троши як єдна лед грушочка, дзешец раз менєй, барз велька розлика и то видно на мешачним рахунку за струю.

20 РУСКЕ СЛОВО

24. ЮЛИЙ 2020.

– Лєто сезона за розхладзуюци апарати. Тарґовище ше нє засицело з климами, думал сом же клими накуповани и же придзе фаза ремонту, алє ище вше их людзе купую. Найлєпше климу положиц до просториї дзе ше людзе найвецей затримую, дзе ше шедзи и вона там направи фину приємну атмосферу. Кед ше ю положи до конку дзе ше лєм преходзи, або до даякей другей просториї, жимни воздух док сцигнє, вон ше спущи долу и вец дує жимне по ногох и то нєприємне, траци ше ефект клими. До кухнї нє добре положиц климу, бо вона ма филтери хтори зоз воздуху збераю прах, а у кухнї ше вари, єст масного воздуху од вареня и тот масни воздух барз замасци филтери на клими. Вельки проблем зоз климу у гамбурґерийох и там дзе ше пече роштиль, а проблем з климу и у просторийох дзе ше вельо кури, там ше барз забию филтери. Треба их часто чисциц. Я людзом препоручуєм же би филтери на клими умивали раз у тижню. Єст таки цо филтери нє умити од кеди им положена клима, и 3 або 4 роки, та ше траци ефект роботи клими. По явних установох, предшколских установох, школох, дзе єст вельо дзеци и вельо людзе, дзе ше вельо ходзи, требало би филтери умивац кажди дзень. Алє, хто то будзе робиц, то би мушел буц дахто задлужени за тоту роботу. Тоти клими ше поряднє сервисує, алє би було совершено кед би ше филтери умивало кажди дзень – гутори Иван. Пре корону нє зменшане хаснованє климох. Пошоренє клима миша воздух у просториї и тот исти воздух враца, алє зоз порядним отримованьом нє требало би буц проблеми и, по терашнїх сознаньох, клима нє доприноши ширеню вируса корона.

ШПОРГЕТ З РИНҐЛАМИ, ЧИ З РОВНУ КЕРАМИЧНУ ПЛОЧУ Кед ше купує нови електрични шпоргет, у нас ше ище вше остала пракса, найчастейше, купиц класични шпоргет хтори ма штири ринґли, бо є скоро дупло туньши од шпоргетох з ровну керамичну плочу. Заш лєм, єст и тих цо жадаю у своєй кухнї мац тот з ровну плочу, на хторим єдзенє зовре скоро два раз швидше.

– Лєпше купиц тот цо ма ровну керамичну плочу, бо ту зогривачи маю реґулатор температури, та ше нє траци енерґию, греє ше лєм тоту часц дзе означене. Отримованє ровней плочи барз єдноставне, аж и кед єдзенє побега. Досц плочу поумивац зоз пену, зоз чечним детерджентом за судзину, або ю попирскац зоз детерджентом за одмасцованє (тот за релну). Кед на поверхносци дацо пригорело, то мож зняц аж кед ше цалком охладзи. Треба попирскац з детерджентом и кед дакус постої зняц зоз шпаклу за знїманє рекламох. То жилет на пластичней ручки, мож го купиц у фарбари. Нє остава шлїд. Я купел з моцну ручку, бо нам приходза шпоргети з Нємецкей и так ше плочу барз лєгко очисци. Предносц и кед шпоргет ма турбо релну, хтора барз добре пече. Гоч у рекламох пише же мож печиц три тепши єдзеня або колачох нараз, у пракси то нє так, а и з двома тепшами нє идзе лєгко. Предносц же ше барз швидко зогреє и ма шпорованє енерґиї и барз ше у нєй добре упече – гутори електричар Иван Ґубаш.

24. ЮЛИЙ 2020.

– Тераз под час корони и у моєй роботи барз ше водзи рахунку о здравственей безпечносци, а у защитней опреми нє лєгко робиц. Нєдавно сом мал пар интервенциї у кухнї у Ґеронтолоґийним центре у Вербаше, дзе, пре здравє старих людзох хтори там змесцени, людзе з вонка нє можу войсц. Бул сом облєчени у скафандеру, а вец ми хибел даєден алат и мушел сом висц, вжац цо ми треба з комбия и знова ше облєкац до новей защитней опреми, класц маску и визир. Бул сом барз обухтани, а я ше мам и зогнуц и кукнуц и барз ми було чежко таки облєчени робиц – гутори Иван.

КАЖДЕ МА СВОЙО ЗАДАТКИ У подприємству „Елмедо” и Иванова супруга Валентина ма свою часц роботи, окреме же им синове уж подросли: Душан закончел 6. класу, Петро 4. класу и Лука закончел 3. класу.

– Валентина робела у „Карнексу” и кед народзела трецого сина, зохабела роботу як технолоґийни звишок и одлучели зме же прешириме нашу роботу. Почали зме увожиц половну билу технїку з Нємецкей и то робиме скоро 10 роки. Рушели зме покус, алє людзе були барз заинтересовани за половну робу и вони ме нагварели най звекшам роботу. Маме тройо дзеци, єдно за другим, так же Валентина ма вельо обовязки, алє помага и мнє. Дома у єдней просториї маме дас 50 апарати, приходза нам з Нємецкей, я шицко опатрим, висервисуєм, виремонтуєм цо треба, а вона задлужена за чуханє и предаванє. То фамелиярна робота. Вона до шицкого упуцена, аж и до оправкох, лєм же я оправям. Кажди дзень сом на терену, а вона дежурна, явя ше на телефон, водзи кнїжки, цо ше робело, кеди ше робело, яки материял потрошени, цо треба набавиц. Нє мам обовязку водзиц кнїжки, бо сом паушалєц, алє кнїжки водзиме пре себе, да себе знаме шора, кельо коштала робота, кельо материял и да маме и заробок. У остатнїх двох, трох тижньох, тераз през лєто, могол бим ше лєм по цали дзень явяц на телефон, тельо єст поволанки, нє остало би ми часу за роботу, да чловек нє вери – гутори Иван.

ЕДУКАЦИЯ ЗА РОБОТУ ПО ЕКОЛОҐИЙНИХ СТАНДАРДОХ Тей яри Иван ишол на едукацию до штреднєй Машинскей школи у Новим Садзе, за сертификат же би могол робиц з сучасну файту фреону хтору ше хаснує за фрижидери и змарзовачи без ляду. Спрам европских стандардох и у нас єст нови закон, хтори глєда же би ше мало сертификат за роботу з фреоном и з ґазами за розхладзуюци пошореня, бо вони барз очкодовюю озонски обмоток.

– Цала Европа то ма и хто то нє ма нє може робиц зоз фреоном. Дакус нам корона погубела шор, преподаваня зме закончели, ище треба покладац испит. Мало нас було приявене, 50 зоз цалей Сербиї, бо людзе нє знали цо то значи. И мнє було барз нове, з општини Вербас лєм я бул. Научели зме же ше ґаз нє шме пущац до воздуху. Мушим купиц опрему за роботу хтора позбера тот ґаз зоз старого фрижидера, або змаржляка до специялней металней фляши, вец тоту фляшу мам однєсц на рециклажу. То нови европски правила, алє то ше муши робиц и у Сербиї – гутори Иван Ґубаш. ■

РУСКЕ СЛОВО 21

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

я

женоблоґ

Пише: Ясмина ДЮРАНЇН

Photofunia

ШМИНКА

email: jasmina.djuranin@gmail.com www.zenoblogija.com

22 РУСКЕ СЛОВО

и

Ц

о сом старша, обачуєм же любим буц цо природнєйша, така яка сом, без шминканя и украшованя, без маскох и филтерох. Озда ми, жени, ношиме и тот ґен у себе, потребу дакеди ше нашминкац, понамесцац власи, налаґирац нохци, поприберац ше... Голєм у даяких специфичних околносцох. Уж, агейце, нагадуєце о чим будзем писац? Нєдавно сом, пре одредзену причину, мушела буц топ нашминкана. Попущела сом шицкому и ришела же то тота ситуация кед ше сцем чувствовац крашнє, полна довирия и сиґурносци до себе. Дзешка пред осмим марцом сом патрела на ют’юбу туториял (най го нє прекладам як „водзач”) о новим

способу шминканя. И вец сом себе надумала же себе за тото швето накупим шминки. Пошла сом до предавальнї, а там гужва. Видзим же коло пултох стоя дзивки котри помагаю страценим душом яка, верим, же и я теди була. Но, нє ганьблїва сом, та сом поглєдала помоц. Нє знала дзивка, сеґинь, же цо ю чека. Кед сом ше єй почала випитовац, випатрало як кед би покладала испит. Покупела сом цо сом думала же треба и чекала нагоду. Специялну. Но, понеже пришла корона, од того нє було нїч єден длугши час. Кед, нєдавно, поволана сом на якушик промоцию, та ми блїсла у глави идея о шминканю. Пробовала сом ше шицкого здогаднуц зоз одпатреного туториялу. Медзитим, кед сом ше оддалєла од жвератка и попатрела на себе, випатрала сом лєм кус лєпше як гевти „тети” цо предаваю на кирбаю жетони за збиваци авточка. Шминку сом поскладала до торбички и моцно зацагла цибзар. Од теди сом ю нє отворела. Тераз, кед ше требало ознова нашминкац, поволала сом пайташку-спасительку до помоци. Вона вше розположена за тото, та ускочела. Я ше вельо нє випитовала, а вона лєм ляпкала на мнє – те гайлайтер, те праймер, те бронзер, те контури, те цо я знам цо. Я розумела лєм кед ми гварела най заджмурим, бо треба положиц „сенку” и кармин, а павучайки сом себе, заш лєм, сама з маскару намасцела. Удало ше! Лєпше препущиц роботу тим хтори ю знаю поробиц. ;) *** Хторишик дзень, кед ше син зберал на преславу матури, була сом цалком спокойна. Отуширал ше, облєкол и пошол. Добре же нє мам дзивчата. На кого же би ше упатрели? ■☺

24. ЮЛИЙ 2020.

kultura@ruskeslovo.com

МИЛИЦА МАЛИНОВИЧ, ШКОЛЯРКА ҐЕНЕРАЦИЇ У ОШ „ПЕТРО КУЗМЯКˮ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ВРЕДЗИ БУЦ ВРЕДНИ И УПАРТИ другу награду. Добре ше указаПрипознанє Школяр ґенерациї ла и на змаганьох зоз хемиї и у Основней школи „Петро Куматематики, а награди принєзмякˮ з Руского Керестура того сла и зоз Технїчного и инфорроку заслужела школярка VIII-б матичного образованя „Цо оддзелєня Милица Малинович. знаш о транспорту” и поєдиПоцешена зоз тим припознаньнєчно и екипно, була швидка и ом, гвари же єй окреме мило и на кросу дзе вше було єй даєдпрето же школа у хторей прено з перших трох местох. Припровадзела 8 роки препознала хильносц ґу спорту указала и у єй намаганя и успихи: каратеу, док тренирала у Кара– Указало ше ми же ше вредзете клубу „Русинˮ и тиж була ло учиц и нє одступац од своїх успишна, а опробовала ше и як цильох. Знанє хторе сом здобутанцошка у фолклорней секциї ла ми останє и мило ми же ми Дома култури. ше и тото жаданє витворело – Учела сом ше и циль ми бул гвари Милица, вредна, мудра, по сцигнуц добри успихи преодвичательна, скромна, циха, а то же бим ше могла уписац до у дньовнїку сами петички, як ю жаданей школи. Потримовка оценєла и єй оддзелєнски старШколярови ґенерациї и вредна награда, лап-топ од Општини Кула ми була фамелия, товарише и шина Єлена Шомодї. наставнїки. Намагала сом ше – Милица по старчела буц и предсидателька оддзелєня и член школярского парла- буц вше успишнєйша и лєпша. Була сом упарта и нє одменту и тоти функциї барз одвичательно окончовала. За- ступала сом анї кед ми було дацо чежке – виволала нам интересована за науку, барз дзечнє участвовала на Фе- Милица. стивалох науки у нашей Школи, як и у шицких гумани- Тераз, кед закончела перши циклус на своєй драги обратарних акцийох школи, а була вредна и успишна на ве- зованя а, як видзиме, уж и ґу поставеному цилю за свойо животне занїманє, Милица задовольна одклада свойо лїх змаганьох – пошведочела класна Шомодїйова. Милица була успишна зоз шицких предметох, та заслу- красни памятки, як гвари, нє лєм пре здобуте знанє, алє жела и Вукову диплому, гоч як гвари, милши єй природ- и пре друженє з товаришами, окреме на атрактивних ни науки и лєгчейше их могла розумиц и научиц. Барз школских вашарох и Дньох школи... добре ше указала и на рижних змаганьох од пиятей по Чекаю ю нови виволаня у Штреднєй медицинскей шкоосму класу. Од школских по републични уровень най- ли у Новим Садзе дзе ше нєдавно уписала на напрям лєпша була праве зоз руского язика и язичней култури, и фармацеутски технїчар, а потим нови циль и медицинзоз сербского як нємацеринского. А за писмени состав ски факултет. Най би ше єй цилї и жаданя и витворели. М. Афич на „Смотри кирилскей писменосци” у Тителю достала

XVI ПОДОБОВА КОЛОНИЯ У ҐОСПОДЇНЦОХ ОДКАЗАНА

ЩЕТОЧКИ ПРИЧЕКАЮ ЛЄПШИ ЧАСИ Подобова колония „Стретнуце у Боднарова” котра ше того року мала отримац по шеснасти раз у Ґосподїнцох, одказана пре терашню нєвигодну ситуацию зоз хороту Ковид19. Вона далєко позната по красних уметнїцких дїлох котри ше на тих стретнуцох намалює, а котри ше потим виклада у просторийох Месней заєднїци у Ґосподїнцох. Маляре гваря же на Колониї вше панує красна атмосфера и же зоз тих стретнуцох кажди раз виду богатши за нови искуства, знаня, 24. ЮЛИЙ 2020.

приятельства котри потим длуго тирваю. Маляре приходза зоз шицких бокох на сретнуце, зоз Жаблю, Темерину, Коцура, Нового Саду, Петроварадину, Будисави, Мошорину, Раковцу и вше ше одвола красне число. Интересантне тото же подобова Колония нє зазберує лєм фахових и на далєко познатих малярох, алє и дзеци зоз нїзших и висших и класох основней и штреднєй школи котри любя уметносц, а даєдни з нїх праве на тих стретнуцох направя перши

озбильнєйши крочаї до швета уметносци.

– Нажаль, прешлого тижня зме од Општини Жабель достали обвисценє же ше шицки манифестациї, фестивали и други случованя у општини одказую, та так и тота наша XVI Подобова колония котра мала буц отримана початком авґуста. Догварене же вона будзе отримана теди кед условия таке дошлєбодза, а по теди нам остава лєм чувац свойо здравє – гварел Владимир Салонски. Л. Кх.

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: ВЛА ДИМИР БУДИНСКИ З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

АЛАТ ЗОЗ ОБИСЦА, ТА ПРАВИЦ ФИРМУ Пише: Любомир ДУДАШ

ИСТИ ПРИХИЛЬНОСЦИ, УСПИШНА РОБОТА Мария, Мара и Владо роками нєзаобиходни на шицких културних збуваньох у валалє, та и ширше. То ше вшелїяк и у подполносци одноши и на Дюрову фамелию. Планчаково и їх три дзивки тиж присутни вшадзи, у спорту, култури. Очиглядно же така компатибилносц єден од условийох добрей роботи їх „Електромонтажи”.

Приповедац о дачим, анї нє таким давним, а нє повесц же шицко мож зробиц лєм кед єст жаданя, дзеки и моци, було би и шмишне кед би то нє потвердзела приповедка Владимира, Владу, Будинския зоз Руского Керестура. Єден є зоз трох сновательох нєшкайшей „Електромонтажи”, фирми котру Войводина, а окреме Бачка, вше препознава як доброго и сиґурного партнера у обласци електроинсталацийох, а и вельо вецей од того

З

аш лєм, треба рушиц од початку приповедки котра уж давно нє сон, алє реалносц.

– Народзени сом як наймладши од трох синох мацери Ани, Ганї, и оца Якима Бруґоша, теди занятого у Задруґи, познєйше Комбинату. Мац, коло нас трох, була и остала найлєпша мац яку ше могло задумац, а ґу тому и ґаздиня котра нас знала випровадзиц, дочекац, поцешиц – приповеда Владо. Браца уж пензионере, родичи пошли по драги без врацаня, алє тоти часи оставаю занавше з нами и у нас.

– У родним валалє закончел сом основну школу. Перша учителька, Верунка Скубанова, охабела тирваци, озда найкрасши шлїд. И то нє лєм на нашу ґенерацию. Зохабела го як тал шицким школяром котрих виведла на драгу до живота. Мали зме, припознавам, барз красне дзецинство яке мож задумац, худобнєйше як нєшка, алє наисце упечатлїво красше, полнєйше и лєпше од дзецинства котре понука нєшкайши час – почина Владо приповедку котра би могла днями потирвац, а нє повторйовала би ше анї у єдней дробнїци. ШКОЛОВАНЄ НА ЮГУ И СИВЕРУ БАЧКИ – Якош ме драга одведла до Нового Саду и штреднєй Електротехнїчней школи „Михайло Пупин”. Там сом, остатня остатнючка ґенерация, закончел школу на напряме – Радио-ТВ механїчар. После того то щезло,

24 РУСКЕ СЛОВО

а професия уж даво нє фунґує, нєт за тим потреби – гвари наш домашнї, у обисцу котре зоз супругу Марию, дакеди Лацкову, збудовали на Циґлашоре, дзешка помедзи Гушим пияцом и Нову карчму. Драга водзела далєй, школованє добре ишло, окреме у Суботици, и закончени студиї на Висшей електротехнїчней школи, на напряме автоматики. Зоз роботну дзеку, алє и знаньом котре препознавали и други, Владо Бруґош почина робиц, а дзе би тих рокох индзей, кед нє у „АБЦ”-у, керестурскей Хладзальнї, котра уж и зоз паметаньох щезує. Потим шлїдзи одвичательнєйша робота у сивецким ФОП-у, теди наймодернєйшей фабрики цеглох на Балкану. Нє „пожила” длуго анї Цеглярня, а Владо бул на чолє примушуюцей управи.

– Шлїдзело Войско, як то було нормалне, и врацанє, алє тераз заш до Хладзальнї, та до „Шветлосци” у Кули. Турбулентни часи вимагали и барз, барз швидке прилагодзованє у роботи, та ше Владо нашол у „Електромонту”, Петра Петеля. Познати кулски привреднїк нєсподзивано умар у младих рокох и мушело ше одлучиц цо и як далєй. Рок пред бомбардованьом нашей жеми троме приятелє, Юлин Макаї, Дюра Планчак и Владо Бруґош, Будински, ришели же щесце и хлєб найду у приватних водох нового часу.

– Почали зме „славно”, зоз нїчого. Перше зме, такой по реґистрованю „Електро24. ЮЛИЙ 2020.

ljudze@ruskeslovo.com

монтажи” були свидоми же мож лєм напредок, без огляданя – памета Владо. Алат, алє и шицко цо требало за роботу за нїх трох, назберани по власних обисцох, хто цо мал. Окрем алату ше мушело найсц и дакус пенєжу же би ше могло цошка озбильнєйше поробиц, рушиц крочайом далєй.

– Перша векша робота була у Шинковича, вельких живинарньох „Аґропродукта”. Поробело ше добре, найлєпше як ше знало и могло и шицким то було задовольство по сле спокуси. Шалєни часи – подцагує Владо смужку – а нє знаш цо горше, чи пошлїдки санкцийох, чи бомбардованє котре ушлїд зело. Oкрем того, Юлин, єден од нас трох, надумал и поБруґошово вєдно на слики за памятку, Крачун пред єденац роками… шол до Канади, та зме го сплацовали за трецину вредносци подприємства. Одробене и „ОЙ МАЛА МАТИ ТРИ КРАСНИ ДЗИВКИ…” тото, и мушело ше далєй. На конкурсу за роботи на Спортскей гали у Оджаку, ми достали роботу. Боже, саВладо Бруґош Будински, и його супруга Мария, ми себе зме нє могли вериц! Но, то значело и же мушимедицинска шестра-лаборант, маю три одроснути ме мац людзох хтори квалификовани за роботи на елекдзивки. троинсталацийох, алє и хтори жадни знаня и сцели роИвана найстарша. Ю уж позна ширша и наукова биц и заробиц – приповеда Владо. явносц як позарядового фаховца, науковца у обла„ЕЛЕКТРОМОНТАЖА” ДЗВИГНУТА НА ЗДРАВИХ ФУНДАМЕНТОХ – Окрем Дюру и мнє, роботу теди достали ище троме. Нєшка нас єст дванацме, тринацме, по потреби... Тераз уж лєгчейше приповедац, алє нє було анї кус лєгко. Озда найлєпше у шицким тим же зме нє уходзели до нєпотребного ризику, а плановало ше и робело по найвисших стандардох котри вимагали инвеститоре и законски одредби. Окреме добри поцаг нам бул кед зме, пре квалитет роботох и найвисшу одвичательносц, постали стандардни дїловни партнере зоз пиварнями у Апатину и Челареве, новосадским „Котексом” у греческим власнїцтве, а вец, на шицко тото пришла и „Маґма”, канадска фирма у Оджаку. Препознаваю нас на тих просторох як наисце добрих и сиґурних – чи партнерох, чи лєм виводзачох роботох на одредзеним ступню – гвари Будински и предлужує:

Зоз часох кед заняти у „Електромонтажи” украшовали центер за новорочни и крачунски швета

24. ЮЛИЙ 2020.

сци биолоґиї. Нє так давно докторовала и занята є на Институту за биолоґийни виглєдованя у Беоґрадзе. Роками ю велї познали по виглєдованю пергачох, як асистента у Петници и по велїм добрим у науки, а драга ище вше лєм пред ню. Оля, друга од дзивкох Будинсковей фамелиї закончела Високу фаховну школу за воспитачки у напряме на роботи зоз дзецми зоз специялнима потребами. Бруґошовим од Олї рошню двойо унучата. Стефан ма штири, а Лена два роки. Ана наймладша од трох Бруґошових дзивкох. Мастеровала на економиї и роби як планер продукциї у италиянскей „Калцедониї”.

– Кед би тераз требало ришовац заш дацо вельке, думам же бизме ишли по истей драги, Дюра и я знаме цо думаме и кед зме цихо, а заняти ше швидко прилагодзую ґу такей ситуациї, лєбо хлєб поглєдаю индзей. Було и такого, цо цалком нормалне и звичайне. Твердзим же зме „Електромонтажу” дзвигли на здравих фундаментох и же нам дїловна политика и роздумованє за шицки тоти роки були на месце, так як треба же би було. Думам же и тераз, без опущованя, шицок труд, ментални и други розположиви, муши буц унапрямени на дальши усовершованя шицких, нє шме ше стануц у тим, алє и находзенє нових роботох, и на нових теренох. Обстац ше муши и ту ци нїхто нє поможе без власного интересу, а то може коштац барз вельо. Важне оптимално вихасновац потенциял котри маш – закончує Владо Бруґош – вибудовац здрави и конкурентни колектив и насампредз, вериц до себе. Думам, у ствари цалком сом сиґурни, же нам ше то потераз цалком поспишело.■

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ 75 РОКИ „РУСКОГО СЛОВА” 1945–2020 (V)

ЗНАЧНОСЦ ПРЕСИ НА НАШИМ ЯЗИКУ У ВОЙНИ И МЕДЗИ ВОЙНАМИ

Пише: Дюра ЛАТЯК

26 РУСКЕ СЛОВО

Период медзи двома шветовима войнами барз значни за наш национални живот, окреме дзекуюци видавательно-информативней дїялносци РНПД, бо при Руснацох пребудзене руске националне чувство. Под час Другей шветовей войни РНПД престало з дїялносцу, а дзекуюци закладаню поєдинцох, нашо людзе и теди мали цо читац на своїм язику

П

од час Другей шветовей войни, як познате, РНПД престало з дїялносцу, а дзекуюци закладаню дотедишнього предсидателя о. Дюри Биндаса, културна дїялносц у Руским Керестуре предлужена у рамикох ужгородскей Орґанизациї грекокатолїцкей младежи ОГМ, у нас баржей познатей под назву „Калот” Информативну функцию место „Руских новинох” превжала на себе ужгородска „Недѣля”. Дзекуюци професорови Михалови Капральови з Мадярскей и нашей електронскей кореспонденциї з нїм, мали зме нагоду видзиц 7. бок спомнутих новинох од 4. януара 1942. року, котри у цалє пошвецени бачванским Русином, на їх язику. На нїм обявена писня учителя Якима Олеяра под насловом „Вилїя” и статї „Чи сце бешедовали зос учительом”; „Роля жалудка у историї”; „Найвиши будовлї на швеце”; „Старайце ше за малого школяра” и „Нє страшце свойо дзеци”. Шицки пейц подписує „Учитель” ,найвироятнєйше Яким Олеяр, котри у тим чаше службує у Руским Керестуре. На штредку того боку обявена и слика керестурских леґиньох и дзивкох, членох кере стурскей филияли ОГМ, у сценским облєчиве. На исти способ зме мали нагоду видзиц и 8. бок ужгородскей „Неділї” од 4. януара 1943. року, на котрим обявена писня Михала Биркаша, пошвецена Вилїї, под насловм „Нєшка вечар” и статя з насловом

„Звада родичох пред дзецми”, котру тиж подписує „Учитель”, а над ню обявена и слика коцурских дзивкох у народним облєчиве (у широких сукньох), зоз церковну турню у позадини. Нєт причини нє вериц же и други числа спомнутих новинох обявйовали информациї и други написи, наменєни бачванским Руснацом, аж по 1944. рок. РНПД И ОПОЗИЦИЙНИ „ЗАРЯШЕ” Период медзи двома шветовима войнами барз значни за наш национални живот, патрене з аспекта улоги преси на нашим язику. Дзекуюци видавательно-информативней дїялносци Руского народного просвитного дружтва утвердзене у нашим народзе руске националне чувство, зачувана свидомосц о заєднїцким националним кореню зоз сивернима братами, праве так як то описал о. Михайло Мудри у своїм реферату на Сновательней схадзки РНПД 1919. року. Пре обєктивносц у спатраню нашого културного розвою и информованя у медзивойновим периодзе, длужни зме спомнуц же РНПД мало и свою опозицию, котру представяла єдна узша часц рускей шветовней интелиґенциї (и даєдних богословох), преважно у Новим Садзе и Старим Вербаше. Тоти опозиционере 3. септембра 1933. року у Старим Вербаше основали Културно-просвитни союз югославянских Русинох, КПСЮР (познєйше Културно-национални союз югославянских Русинох, КНСЮР). Вони од 22. априла 1934. року почали видавац свойо новини перше под назву „Заря” (прето членох тей асоцияциї людзе популарно наволовали „заряше”), по 2. авґуст 1936, потим под назву „Русска правда” (лєм два чи24. ЮЛИЙ 2020.

ljudze@ruskeslovo.com

сла!), и, конєчно, под назву „Русска заря” од 20. септембра 1936. по 6. април 1941. року. Члени КПСЮР („заряше”) ше нє складали з тим же би грекокатолїцке духовенство руководзело зоз културно-националним животом цалей нашей националней заєднїци. До особлївого нєскладаня пришло по питаню нашого националного идентитета и по питаню вирскей припадно сци. „Заряше” нє припознавали українски народ як окремну нацию, алє лєм як „малоруску” часц велького рoсийского народу, та и нас, Русинох, тримали як його часц. Алє их праве їх пракса пошвидко демантовала, окреме кед слово о правопису. По ступно вони, свидомо або нєсви домо, пребера ли Ко стельниково правописни норми. Кед слово о вирским нєскладаню, ту ше „заряше” на словох декларовали як нєутрални, алє на вецей заводи у своєй пре си виражовали симпатиї спрам право славя. Цо вецей, єдна часц членох єй руководзацих целох ше и „прекре сцела” на право славє. Коло КПСЮР, котри познєйше пременєл свою назву на Културно-национални союз юго славянских Русинох (КНСЮР), ше нє позберало векше число интелектуалцох и членох, та ше його дїялносц менєй ширела медзи наших людзох, и попри тим же ше його публикациї зоз значним интере сованьом читало, алє нє и куповало, цо видно зоз написох у їх новинох. ПОЗИТИВНИ ЕФЕКТИ ДВОХ КУЛТУРНИХ АСОЦИЯЦИЙОХ Зоз нєшкайшей часовей дистанци можеме констатовац же иснованє тих двох културних асоцияцийох (РНПД и КНСЮР) у медзивойновим периодзе, гоч

24. ЮЛИЙ 2020.

єдна спрам другей були опозицийно унапрямени, ма ло и свойо позитивни ефекти. Праве тота їх опозицийна унапряменосц (та аж и мержня) єдней спрам другей, наганяла и єдних и других на творчу полемику, у котрей превагла гевта котра була арґументованша и прилаплївша нашим людзом. Доказал то наш повойнови културни розвой, фундаментовани на позицийох яки зарисовал о. Михайло Мудри на Сновательней схадзки Руского народного про свитного дружтва 2. юлия 1919. року у Новим Садзе. Тиж так, можеме констатовац же и „Руски новини” и „Русска заря” дали значнe доприношенє стваряню звикнуца ґу информовано сци при наСвященїк ших людзох, без огляду на то чи Михайло Мудри тоти информациї преношели „позицийни”, або „опозицийни” гласнїки. НАЗВА НОВИНОХ ОСТАЛА ИСТА Уж у перших дньох по сле ошлєбодзеня наших крайох спод фашистичного окупатора, нашо людзе, а особлїво интелектуалци, тримали як цалком нормалне же би обновели видаванє новинох на своїм язику. На розполаганю им стала друкарня Руского народного про свитного дружтва и потенциялни редакцийни кадер у профе сорским колеґиюме при новоотвореней Нїзшей мишаней ґимназиї зоз руским наставним язиком у Руским Кере стуре. Тоту їх инициятиву щиро потримали и представителє новей власци. Так, по сле кратких пририхтованьох, уж 15. юния 1945. року зоз кере стурскей друкарнї вишло перше число тижньових новинох под нову назву „Руске слово”, як поли тич но-ин формативни гласнїк за Русинох у Демократичней Федеративней Юго славиї, котри под истим меном, алє з вименєну назву держави, и нєшка маме на розполаганю..■ (Предлужи ше)

РУСКЕ СЛОВО 27

ДУХОВНИ ЖИВОТ ЖИВОТ ЗОЗ ЖЕРТВАМИ

ОДРЕКАЙМЕ ШЕ ПРЕ ВЕКШЕ ДОБРО Пише: Мирон ГОРНЯК КУХАР

Уж роками и децениями пре худобство зме прикрацени за дзепоєдни основни животни потреби и постали зме нєсцерпени, нервозни, нєтолерантни и завидни, алє источасно, заш лєм, нє мож жиц без жертвох, бо кажди вибор значи и одреканє од дачого

П

ТЕРАПИЙНИ ЕФЕКТИ Єден з важних терапийних факторох з ґрупней психотерапиї то промовованє алтруизма, кед ше члени уча же би доставали даваюци. Давно, ище пред два тисячи роками, Исус Христос гварел „Дайце и да ше вам”, цо тераз визначел як важне у парохийней пракси и о. Владислав Варґа. Далєй, наприклад, важни психотерапийни фактор то и уводзенє надїї, освидомйованє же и други мали подобни проблеми и симптоми, а на концу ше добре закончело. Як видно, основни психотерапийни фактори фундаментовани на християнских началох.

28 РУСКЕ СЛОВО

ред даскельома роками єден наш чловек виприповедал як ше му у Словениї загашел авто кед було желєне шветло на семафору, а кед го запалєл, зявело ше червене. Вец му „нє дало мира” и нароком нє рушел на шлїдуюце желєне шветло и нєсподзвивал ше – нїхто нїч нє реаґовал, нє було писканя, лаца. Наш чловек гварел же нє сцел (чи нє шмел?) треци раз тестирац сцерпезлївосц вожачох. А у нас, пробуйце лєм даскельо секунди познєйше рушиц на желєне шветло и вислухайце, кед маце добри жалудок, вилїв неґативних коментарох и реаґованьох. Роками и децениями пре худобство зме прикрацени за дзепоєдни основни животни потреби и постали зме нєсцерпени, нервозни, нєтолерантни и завидни. Заш лєм, нє мож жиц без жертвох, бо кажди вибор значи и одреканє од дачого. Медзитим, прецо ше (вредзи) жертвовац? ЛЄГКО ШЕ МОЖ СПРЕВЕДНУЦ Зоз вецейдеценийних искуствох православного пароха на Клиси у Новим Садзе протоєрея ставрофора о. Бранка Чурчина, у довирию и жертвованю ше людзе лєгко можу животно спреведнуц.

– Нє ридко, приходза ґу мнє людзе и поносую ше же их розчаровали дзеци, бо их нє слухаю, безобразни су, себични, нєт их, нє дзбаю за родичох, лєбо ше розчаровали до дїловних партнерох, бо их нєвипочитовали и зрадзели, лєбо парохиянє увредзени, бо ше нє почитує їх труд и способносци, и так далєй.

Фото: В. Вуячич

Я им одвитуєм же ше погришно унапрямели и премахли цо прави смисел и циль живота – треба ше насампредз опрец на Бога и глєдац Царство нєбесне. Бог нас нє знєвери – потолковал о. Бранко Чурчин. Же треба мац у оглядзе ширши контекст кед слово о порозуменю, сцерпеню, одреканю и жертви, указал и протоєрей ставрофор и парох у Беоґрадзе и Сримскей Митровици о. Владислав Варґа. КЕД ШЕ ДАЦО ДОБРЕ ПОТОЛКУЄ, ЛЮДЗЕ СЦУ ДАЦ ОД СЕБЕ – Обтерховани зме зоз своїма бриґами, еґзистенцию. Медзи иншим и прето же кед ше жертву нє представи на прави способ, вец нє видно єй смисел – надпомнул о. Варґа и предлужел: – Кед ше дацо добре потолкує, вец людзе сцу дац од себе. Наприклад, парохия у Сримскей Митровици нє ма капитал, нє ма жеми зоз хторей би мала приходи, як цо маю дзепоєдни други нашо парохиї. Прето сом гварел парохияном у Сримскей Митровици: жеми нє маме, маме лєм вирних. Значи, кажди чловек нам важни. На тот способ людзе дзечнєйше даю цо треба, кельо можу и задовольни су – гварел о. Владислав. По його словох, важне и у одношеню на цо ше треба анґажовац. Случовало ше же 200-300 особи дали свойо доприношенє у даякей акциї, дахто сто динари, а дахто даскельо тисячи, алє дали. Їх мена записани, и вони ше з тим цеша.

24. ЮЛИЙ 2020.

duhovni@ruskeslovo.com

– Кед мац ма хоре дзецко, лєбо є у даякей потреби, вец вона нє чека же цо будзе, алє ришує проблем. Так и паноцец. Кед видзи же даґдзе дацо чежко, лєбо треба, перше ше сам анґажує, други то видза и уключую ше до акциї. Треба ше здогаднуц євангелского порученя „Дайце и да ше вам” и практиковац го. Попри добрей дзеки, людзом потребна и одредзена сатисфакция, якиш шлїд же особа важна часц ширшей, обдуманей и вредней цалосци – заключел о. Варґа.

АКТИВНОСЦИ КАРИТАСУ ЗА ГРЕКОКАТОЛЇКОХ З МИҐРАНТАМИ

РИЖНИ СПОСОБИ ПОМОЦИ

АЛТРУИЗЕМ ОСНОВНИ ПОРУШОВАЧ Ширше патрено, важне мац у оглядзе же чловек ма шлєбодну волю зоз хтору може робиц цо сце, и прето може буц даремне укладанє и труд, наприклад коло дзецох, лєбо найблїзших, бо чловек швидко забува, лєбо нє обачує кед достава даяке добро. Наприклад, хто з нас нє занєдзбує же живот то дар? У медзилюдских одношеньох єст асоциялни, антисоциялни и просоциялни справованя. Такой повеме же найлєпши просоциялни, медзитим, психолоґове утвердзели же вони то можу буц пре еґоизем, кед очекуєме же ше нам враци, „я тебе, ти мнє”, а ище лєпше кед то з камату, лєбо кед сцеме керовац одредзене осудзенє, лєбо достац награду, лєбо пре даяке чувство виноватосци. Просоциялно ше можеме справовац и пре колективизем, кед робиме за добре даякей ґрупи,

КАТАРЗА Катарза – пречисцованє, виражованє, вилїванє моцних чувствох пре дацо цо чловекови важне у медзилюдских одношеньох, ма смисла кед рационално, обдумано, трезбо, спатриме цо ше наисце случело. Без одбуманого спатраня думкох и ситуациї, катарза, вилїванє чувствох, нє ма вельки потенциял за стимулованє позитивних пременкох у живоце поєдинца, лєбо у медзисобних одношеньох. Наприклад, виражованє гнїву, аґресиї доприноши тому же ше чловек випражнї, та прето чувствує одредзенє олєгчанє. Алє, то нє значи же зме ше ошлєбодзели од гнїву. Напроцив, виражованє аґресиї найчастейше, далєй, отримує, подкрипює и звекшує аґресию.

як цо фамелия, здруженє, политична странка, з тим же прето дахто хто звонка тей ґрупи може подло прейсц. Тиж мож буц просоциялни пре принципиєлносц, кед то робиме пре морални лєбо релиґийни принципи, правила красного справованя и т. д. Остава алтруизем як автентична просоциялносц, основни порушовач, кед помагаме з любови, и теди кед то од нас вимага жертву.■ 24. ЮЛИЙ 2020.

Фото: Каритас

Под час пандемиї вирусу корона на подручу општини Шид у трох прилапююцих центрох у одредзених хвилькох було вецей як 2 200 миґрантох зоз даскелїх державох. Пополнєти бул и центер „Принциповец” у хторим присутни и модераторе Каритасу за грекокатолїкох и Каритасу за Срим. Як шицко функционовало и яки терашнї обставини, потолковала нам Даница Гирйоватий, модераторка Каритасу за грекокатолїкох. На початку розгварки вона гварела же у прилапююцим центре запровадзени шицки потребни гиґиєнско-епидемиолоґийни мири. Обезпечени защитни дезинфекцийни средства, як и защитни маски хтори скравали и вирабяли.

– Робота присподобена ґу новим околносцом, як и живот и активносци з миґрантами по каждодньовим розпорядку. Миґранти хасновали лап-топ рахункари же би були у контакту зоз своїма фамелиями, а орґанизовали зме и годзини сербского и анґлийского язика. Звичайни було коло 20 и вецей зацикавених, алє ґрупи нє могли буц численши пре мири дистанцованя медзи нїма – гварела Даница Гирйоватий. Хвильки карантину миґранти препровадзовали патраци рижни филми, рисовали, бавели шах, картали ше и мали спортски активносци. То була нагода и же би виражели свойо креа-

ПОДЗЕКОВАНЄ Даница Гирйоватий гвари же робота Каритасу за грекокатолїкох и Каритасу за Срим була замеркована як з боку миґрантох, так и Комесарияту за вибеженцох и миґрациї Сербиї, хтори им за їх гуманитарну пожертвовносц у чежких обставинох роботи додзелєл припознанє.

тивносци и схопносци. Так єден миґрант з Ирану, хтори гвари же є християн, нарисовал церкву.

– Тот рисунок и ище даскельо други на платну нам подаровал и тоти малюнки прикрашую єден наш куцик. Кед прешли мири карантину шицким олєгчало, бо ше наздаваю же предлужа драгу до даєдней другей держави дзе надумали пойсц. Ту нам и єден 12-рочни хлапец хтори нєми и глухи и хтори барз щешлїви кед ше бави з нами – додава Гирйоватийова. Тиж запровадзовани и едукативни преподаваня, же би ше миґранти поинформовали о вирусу корона и яки защитни мири треба превжац, а помагали и кед запровадзовани мири дезинфекциї простору. Наша собешеднїца на концу додава же було хвильки кед у кампу було 800 особи, алє то нє було препреченє же би ше сполньовало плановани задатки. Вл. Дї.

РУСКЕ СЛОВО 29

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 20. юлия нас занавше зохабел мой мили супруг

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 20. юлия нас занавше зохабел наш мили оцец и дїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 20. юлия нас занавше зохабел наш мили оцец и дїдо

ЮЛИЯН ПАП (1939–2020) з Руского Керестура З любову и почитованьом навики красни памятки на ньго будзе чувац супруга Мария Спочивай у мире Божим!

ЮЛИЯН ПАП (1939–2020) з Руского Керестура З любову и почитованьом навики красни памятки на ньго будзе чувац дзивка Оленка, жец Петро, унуки Сашка зоз Славком, Йован и Ема Спочивай у мире Божим!

ЮЛИЯН ПАП (1939–2020) з Руского Керестура З любову и почитованьом навики красни памятки на ньго будзе чувац син Борис, нєвеста Ира, унуки Каролина и Кира Спочивай у мире Божим!

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. юлия наполнюю ше три жалосни роки як нас занавше зохабела наша мила супруга, мац и баба

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ З вельким больом и жалосцу обвисцуєме родзину и пайташох же нас 19. юлия занавше зохабел наш мили и любени

ДАНИЄЛ КОЛБАС (1932–2020) Хованє бузе на пияток 23. юлия на 12 годзин на Городским теметове у Новим Садзе. Ожалосцена фамелия

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. юлия наполнєли ше 6 мешаци як нє з нами наш брат

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 25. юлия наполня ше 4 роки як нас зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

ВЛАДО СИВЧ (1949–2020) з Руского Керестура Памятки на ньго чуваю шестри Маря и Меланка з фамелиями Спочивай у мире Божим!

ВЛАДО ШОВШ (1941–2016) з Руского Керестура Памятку на ньго чуваю його найблїзши Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. юлия наполня ше штири жалосни роки як нас занавше зохабел наш мили оцец

СНЕЖАНА ПРОВЧИ народзена Крстич у Краґуєвцу (1948–2017) з Руского Керестура Прешли три жалосни роки як ши нє з нами. Чуваме це у наших шерцох. Памятку на тебе чуваю твойо наймилши Най це ангели чуваю! Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. юлия полня ше 19 роки як ше до вичносци преселєла наша мила мац, баба и прабаба

Дня 25. децембра наполня ше 24 роки як ше до вичносци преселєл наш мили оцец, дїдо и прадїдо

МИХАЛ НАДЬ ЄЛКА НАДЬ (1929–1996) народзена Надьордь (1928–2001) з Руского Керестура З любову и почитованьом красни памятки на нїх чуваю їх наймилши Спочивайце у мире Божим!

30 РУСКЕ СЛОВО

СТАНИСЛАВ ДЖУДЖАР (1935–2016) з Руского Керестура Памятку на ньго навики будзе чувац дзивка Мирка и жец Душко НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 21. юлия наполнєли ше 15 роки як нас занавше зохабела наша мила мац, баба и прабаба

ИРИНА ПРОВЧИ народзена Хома (1920–2005) Памятку на єй любов, доброту и пожертвованосц навики будзе чувац син Михал з дзецми Най спочива у мире Божим!

24. ЮЛИЙ 2020.

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 18. юлия занавше ше преселєла до вичносци наша мила

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. юлия наполнєли ше 40 днї як нас занавше охабела у болю и жалосци наша мила супруга, мац, швекра и баба

НАДА САЛОНТАЇ (1964–2020) з Коцура

ЦЕЦИЛИЯ НАМАЧИНСКИ (1937–2020) з Вербасу З любову и почитованьом красни памятки на ню навики будзе чувац брат Теодор зоз супругу Зорицу и дзецми Сашом и Славом Спочивай у мире Божим!

Красни памятки на ню у своїх шерцох навики буду чувац супруг Любомир, синове Александар и Любомир, нєвеста Наташа и унукове Славиша и Серґей Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 17. юлия наполнєли ше 40 смутни днї як нас занавше зохабела наша мила

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 3. авґуста наполнї ше рок як ши нас занавше зохабел. Твойо место у наших шерцох празне и нїхто го нїґда нє годзен пополнїц. Боль исти и исто нам хибиш – занавше

КСЕНИЯ ПАЛЄНКАШ (1939–2020) з Руского Керестура

МИКОЛА КОЛЄСАР (6. II 1961 – 3. VIII 2019)

З любову и почитованьом красни памятки на ню навики будзе чувац брат Теодор зоз супругу Зорицу и дзецми Сашом и Славом Спочивай у мире Божим!

Ожалосцени: супруга Весна, дзивка Люпка, жец Томислав, дзивка Маґдалена, син Йовґен, нєвеста Штефания, унучата Михаел, Мария и Христина Спочивай у мире Божим з ангелами!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 27. юлия наполнюю ше 5 роки як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 16. юлия наполнєли ше 12 роки як нє з нами наш супруг, оцец и дїдо

СЛАВО ПРИСТОЙКО (1952–2008) з Руского Керестура

ЯКИМ БИРКАШ (1933–2015)

Памятку на це вично чуваю твойо наймилши! Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта Попприємство „KODAR ENERGOMONTAŽA” д.о.о. зоз Беоґраду, по овласценю ношителя проєкта „VIP MOBILE”доо, Милутина Миланковича 1ж, Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта радио базней станїци мобилней телефониї „НС1486_02 НС_Нови_Сад_Ротквария”, у улїци Темеринска 8, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 9091/1 К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110а, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

24. ЮЛИЙ 2020.

Можебуц ти бул лєм особа на тим швеце, алє за мнє ти бул цали швет. Тераз находзим лєм богати памятки з часу кед зме були вєдно. Твоя супруга Марча, дзивка Марча, жец Славко, унуки Желько и Андрейка Папуґово, син Владимир и унуки Славко и Владко з Канади як и нина Амалка Планчакова и Пишта, Марча, Стево и Сашка Франичово з Кули Спочивай у мире Божим!

CENOVN>K MALIH I POSMERTNIH OGLA[KOH – mala ogla{ka do 20 slova ko{ta 200 dinari – mala ogla{ka vecej yk 20 slova ko{ta 300 dinari – uramikovani tekst ogla{ki, abo vin~ovanki ko{ta 500 dinari – posmertna ogla{ka na wdno polqo ko{ta 600 dinari – posmertna ogla{ka na dva poly ko{ta 1 200 dinari.

Cenovn<k va`i od 1. мая 2015. roku Ogla{ki mo` poslac na mejl office@ruskeslovo.com лєбо informator@ruskeslovo.com i uplacic na rahunok Novinsko-vidavatelqnej ustanovi “Ruske slovo” u banki Inteza ~islo 160-923244-82. Informaci< mo` dostac na telefon 021/ 6613-697 и 066/202-414 роботни дзень од 9-15 годзин.

РУСКЕ СЛОВО 31

informator@ruskeslovo.com

СПЕЦИЯЛНИ ПОПУСТ „РУСКОГО СЛОВА” НА КОСТЕЛЬНИКОВО ТВОРИ

Новинско-видавательна установа „Руске слово” од 1. юлия пейц томи капиталних творох Гавриїла Костельника предава по специялней цени од 2 500 динари. То 900 динари туньше од порядней цени, з оглядом же би тоти луксузни кнїжки коштали 3 400 динари. То свойофайтова заокружена єдна часц комплету Костельникових творох, до котрого уходза кнїжки основоположнїка руского язика и литератури: „Поезия на руским литературним язику”, „Проза на руским литературним язику”, „Поезия на горватским и українским язику”, „Роса и слунко – литературна критика и есеїстика” и пияти том котри нєдавно обявени – „Чловек и швет – филозофия и социолоґия”. По порядней цени перши три томи коштаю по 800 динари, а штварти и пияти том по 500 динари. Тот специялни попуст важи лєм за купованє шицких пейц публикацийох вєдно. У наиходзацих рокох у плану НВУ „Руске слово” обявиц голєм ище пейц томи творох того найзначнєйшого руского интелектуалца. Тиражи потерашнїх видатих кнїжкох огранїчени лєм на помедзи 300 и 500 прикладнїки. Кнїжки по вигодней цени мож купиц у представительствох НВУ „Руске слово” у Новим Садзе у будинку „Дньовнїк” на Булевару ошлєбодзеня 81, на седмим поверху и на телефон 021/6613 697, и у Дописовательстве у Руским Керестуре, будинок дакедишнєй Друкарнї на другим поверху и на телефон 025/703 311 як и у нашей онлайн кнїжкарнї www.knjizkiporuski.com. Б. В.

СПОРТСКИ БАВИСКА „ЯША БАКОВ”

КОШАРКУ ШЕ У ДЮРДЬОВЕ НЄ БАВЕЛО Викенд за нами бул резервовани за Спортски бависка „Яша Баков” у кошарки у Дюрдьове, котри мали буц отримани внєдзелю, 19. юлия, у спортскей гали Основней Школи „Йован Йованович Змай”, алє пре терашнї стан зоз вирусом корона, нє були реализовани. Любителє спорту буду мушиц почекац и стримац ше по шлїдуюци бависка и спортски активносци того Дружтва, док ситуация зоз вирусом нє руши на лєпше.

– Пре мири котри принєсол Кризни штаб и пре ришенє же забранєне зберанє вецей як дзешец особох и у завартим и на отвореним, орґанизаторе Спортских бавискох „Яша Баков” ришели претаргнуц зоз шицкима активносцами до дальшого. Шицки екипи були благочасово обвисцени о терашнїм стану и одказованю активносцох котри були заплановани. Початком авґуста було плановане бавенє фодбалу у Руским Керестуре, котри тиж так, вироятно будземе мушиц одказац. Активносци плануєме реализовац док нам держава дошлєбодзи – гварел предсидатель Управного одбору Спортского здруженя Спортски бависка „Яша Баков” Иван Пупуґа. Л. Кх. РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА ГОРОД НОВИ САД Городска управа за инспекцийни роботи Городу Нового Саду Димитрия Туцовича чс. 3 21000 Нови Сад Телефон: 021/4872-500

РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА ГОРОД НОВИ САД Городска управа за инспекцийни роботи Городу Нового Саду Димитрия Туцовича чс. 3 21000 Нови Сад Телефон: 021/4872-500

о обявйованю Явного конкурса за пополньованє окончуюцого роботного места на нєодредзени час у Городскей управи за инспекцийни роботи Городу Нового Саду Роботне место: комунални инспектор за контролу туристичних услогох у Оддїлу за контролу тарґовини и туризма – 1 окончователь. Текст явного конкурса за пополньованє наведзеного роботного места мож превжац на интернет презентациї Городу Нового Саду: http://www.novisad.rs/. Городска управа за инспекцийни роботи Городу Нового Саду

о обявйованю Явного конкурса за пополньованє окончуюцого роботного места на нєодредзени час у Городскей управи за инспекцийни роботи Городу Нового Саду Роботне место: комунални инспектор I у Оддїлу за контролу и защиту явних желєних поверхносцох – 1 окончователь. Текст явного конкурса за пополньованє наведзеного роботного места мож превжац на интернет презентациї Городу Нового Саду: http://www.novisad.rs/. Городска управа за инспекцийни роботи Городу Нового Саду

ОБВИСЦЕНЄ

ОБВИСЦЕНЄ

МАЛИ ОГЛАШКИ

#останьме одвичательни ПОСИЛАЙЦЕ НАМ СВОЙО РЕЦЕПТИ rusmak.ruske@gmail.com

32 РУСКЕ СЛОВО

ДИХТОВАНЄ облакох и дзверох. Щици од витру, жими, праху, галайку, праху, инсектох. МОНТИРАМЕ: – РОЛЕТНИ

– ГАРМОНИКОВО ДЗВЕРИ – ПАНТЛЇКОВО ДЗВЕРИ – МРЕЖИ ОД СУНЬОҐОХ – ВЕНЕЦИЯНЕРИ – ОПРАВКИ 025/5827-710, 060/5088-433 24. ЮЛИЙ 2020.

informator@ruskeslovo.com

24. ЮЛИЙ 2020.

РУСКЕ СЛОВО 33

informator@ruskeslovo.com

34 РУСКЕ СЛОВО

24. ЮЛИЙ 2020.

sport@ruskeslovo.com

ЗОЗ МАНИФЕСТАЦИЇ „ЦИКЛОБАЧ 6” У БАЧУ

ПРИПОЗНАНЄ ЗА НАЙОРИҐИНАЛНЄЙШУ БИЦИҐЛУ Сашо Палєнкаш з Руского Керестура на манифестациї за любительох бициґлох „ЦиклоБач 6”, хтора отримана 5. юлия у Бачу, освоєл погар за найориґиналнєйшу бициґлу. На манифестациї участвовали 152 любителє тей превозки зоз Войводини. Як и потераз манифестация своєродне злученє спорта и туризма

Т

уристична орґанизация општини Бач того року по шести раз позберала вельке число любительох бициклизма, вєдно 152, рижного возросту зоз рижних войводянских местох. Учашнїки свою бициґлистичну туру започали од штредньовиковней Твердинї у Бачу, прейґ Малого Бачу и Вайскей по озеро „Провалаˮ, дзе бициґлисти мали ошвиженє и кратку павзу. НА ДВОХ КОЛЄСОХ ОД ВЧАСНЕЙ МЛАДОСЦИ Орґанизаторе потим додзелєли даскельо погари и припознаня у рижних катеґорийох, як цо погар за наймладшого и найстаршого учашнїка, у хторей наймладши учашнїк мал 4, а найстарши 92 роки, потим за шветового бициґлистичного путнїка, припознаня додзельовани и велїм бициґлистичним клубом и здруженьом, а погар у катеґориї за найориґиналнєйшу бициґлу достал Сашо Палєнкаш. Як гвари Сашо, орґанизация на манифестациї була барз добра, безпечносц шицких бициґлистох була на першим месце, а припознанє му миле, з оглядом же рекреативне воженє бициґли пестує одмалючка.

– Таку форму „бициґлованя” пестуєм ище од основней школи кед зме фамелиярно ходзели на бициґлох нє на таки далєки драги, до Торжи, Коцура и местох блїзко при Керестуру. Потим у тинейджерских

КРУЗЕР ПОПУЛАРНИ У ШВЕЦЕ Така файта бициґлох, крузер, у швеце популарна. На дражкох у нашей жеми их тиж часто мож видзиц. Пре вше векшу популарносц медзи младима (та и старшима), интернет полни зоз „веб” адресами дзе ше любителє бициґлох, а окреме таких, информую о шицких важних стварох. Насампредз о продуковательох, резервних часцох и совитох як направиц таку бициґлу у своєй роботнї. Ту мож найсц и модели бициґлох хтори мож купиц. Но, тельо коштаю же за єдну таку бициґлу, мож купиц моторку. Така як Сашова кошта од 400 долари, та на вецей. Шицко завиши од випатрунку, опреми... А насампредз – од мриї єй власнїка.

24. ЮЛИЙ 2020.

рокох сом предлужел тоту традицию сам, а после штреднєй школи пременєло ше тото же сом рушал на дакус дальши драги як потеди. Мойо перше орґанизоване воженє було тот рок кед нашо бициґлисти з Керестура ишли до Словацкей, та ше и я зоз даскелїма членами керестурского Дома култри упутел на бициґли до Нового Орахова. Було ту рути и по Зомбор, Нови Сад, Шид, на рижни акциї и орґанизовани манифестациї – приповеда Палєнкаш. Од теди та по нєшка Сашо пременєл вецей бициґли, алє тота найновша – екстра. БИЦИҐЛА ЗА УЖИВАНЄ Тот нєзвичайни модел бициґли, такволани „stretch cruiser”, хтори тераз достал и припознанє як найориґиналнєйша бициґла у околїску, першираз нашол случайно, прейґ интернету, а одлучел ше го купиц кед похопел же є комфорнєйши за длугши драги, и як гвари, на нїм нє так вистанє як на обичней бициґли.

– Вше кед сом ишол на длугши драги болєли ме крижи и церпли ми руки од нєзґодного положеня цела, та сом одлучел поглєдац даяки иншаки модел бициґли. Нашол сом ю прейґ интернету, медзитим, достал сом лєм рам. Рижни часци и елементи сом мушел докупиц, углавним зоз иножемства, дакус сом ю надбудовал по своїм смаку и зоз кус виглєдованьом направел ю, як ше гвари, „по своєй мери”. Барз сом задовольни зоз тоту бициґлу, понеже наисце после громаду прейдзених километрох през лєм єден дзень, я нїяки нєлагоди и нїяки пошлїдки длугого воженя бициґли нє чувствуєм. Даєдни людзе думаю же пре свою чежину и груби ґуми чежко на нєй обрацац, алє напроцив, бициґла наисце швидка и комфорна за воженє и идеална за нашо войводянске поднєбє – приповеда Сашо и додава же нєраз наиходзел на любопитлївих преходнїкох, окреме любительох бициклизма, хтори накеди го видза, випитую ше о тим специфичном моделу бициґли, та ше сцу аж и фотоґрафовац. После додзельованя припознаньох на успишно орґанизованей манифестациї, єдна часц учашнїкох закончела участвованє, док гевти упартейши свойо путованє предлужели прейґ Бодянох по Бачке Нове Село у вкупней длужини од 40 километри, дзе орґанизовани и заєднїцки полудзенок.■ Ан. Медєши

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ ЯКИМ ГРУБЕНЯ БОРА, ДЛУГОРОЧНИ РУКОМЕТАШ И СПОРТСКИ РОБОТНЇК

ЄДЕН ДОМ ЗОЗ ФАМЕЛИЮ, ДРУГИ У СТАРЕЙ ШКОЛИ

Пише: Мария АФИЧ

Тогорочни ювилей Рукометного клубу „Русинˮ зоз Руского Керестура, 60 роки од першого одбавеного змаганя, о чим зме подробно писали и у праве законченим фельтону, нагода же бизме о тей теми и особнє дознали од єдного з найвреднєйших и найупартейших його членох, а то Яким Грубеня, познати як Бора

Б

ул ґолман у тиму полни 16 роки, а вец активни у управи Клубу як предсидатель, секретар, орґанизатор, и шицко друге цо требало. Шицко вєдно – вецей як 40 роки. Бора ше до рукометного клубу уключел далєкого 1969. року кед ше врацел з войска, же би станул на капуру и чувал мрежу як ґолман. У фодбалским клубу, дзе пред тим тренирал за ґолмана, було их вецей як требало, та прилапел суґестию єдного пайташа преруциц ше на вше популарнєйши рукомет.

– Активно сом бавел вецей як 16 роки гоч, правда, були и прерви два-три роки уж потим як сом одбавел одпитуюце змаганє. Ґолман Салак пошол до войска, та сом знова станул медзи стативи, а гуску до води нє чежко нагнац. Но, после активного бавеня остал сом далєй и у управи Клубу як предсидатель, вец секретар... цошка ме ту моцно тримало – гвари Йоаким. А тримало го барз, бо як дознаваме, за тоти роки барз мало хибел и зоз тренинґох, гоч уж бул и оженєти зоз Наталию хтора тиж була занята, и оцец двоїх дзецох, и робел тишлїрски роботи...

– Вше сом бул порядни, гоч пришли и дзеци, єдно мале, друге у кочику. Спочатку служели у бабох, а вони вец уж и дудрали же оцец ходзи на тренинґи, а вони пестунки. Вец сом их брал зоз собу, та и вони виросли у Старей школи. Любел сом рукомет,

36 РУСКЕ СЛОВО

а и дружтво зме були добре. Теди ше бавело обовязно внєдзелю дополадня, а кед ше даґдзе ишло, на 8 рано сом пошол з дому, после змаганя паприґаш, вец такой пополадню на фодбал на Яраш, и дому 7-8 годзин вечар. А моя, цо гварела? Нє бешедовали зме два-три днї, я цихо бо сом бул виновати, а вона цихо бо ше гнївала, нє знам чом то так було – здогадує ше наш собешеднїк тих часох. ВЕЛЬО РОБЕЛИ ЖЕ БИ МАЛИ ЛЄПШИ УСЛОВИЯ О резултатох Русина кед и Грубеня бавел, писали зме подробно у спомнутим фельтону. Кед престал активно бавиц, Бора нє мог анї задумац нє остац далєй у Клубу хторому хибело ище вельо койчого, окреме лєпши условия за бавенє. Терен у Старей школи бул посипани зоз трозґу, та можеме лєм задумац як випатрали бавяче – червени од праху после каждого тренинґу, а о сучасним тушу и зоблєкальньох анї нє шнїли.

– Спочатку бавяче хасновали учальнї у школским будинку и там ше зоблєкали, а на ручней студнї єден пумповал, а троме ше умивали. На трозґи бул вельки прах, та зме пред змаганьом вше терен мушели поляц, зоз вапном ше виписовало линиї, и на полчаше ознова, бо ше то висцерало – памета Грубеня.

24. ЮЛИЙ 2020.

sport@ruskeslovo.com

Як и на початку, условия за рукомет ше здобувало дзекуюци ентузиястом, а так було и познєйше. Попри самих бавячох и членох управи, до роботи ше уключовали и валалски майстрове, поготов муляре, хтори добродзечнє помагали и кед ше правело зоблєкальнї, и кед ше преправяло два купальнї, и кед ше терен бетоновало, потим асфалтовало на два заводи, и кед ше огради кладло, и трибини правело, и рефлектори. Нїч нє могло без потримовки зоз Месней заєднїци и єй секретарох, познєйше и месного самодоприносу, як и без помоци Комбинату. Но, управа Клубу ше мушела вельо анґажовац, модлїц, питац, прешвечовац же дацо наисце потребне. Ту найвецей кончел тиж наш собешеднїк, поготов як постал предсидатель, и прето у двох мандатох бул и у Совиту МЗ дзе ше требало вибориц за потреби Клубу и цалого Спортского дружтва. З нїм найвецей допринєсли и Яким Орос и Яким Стрибер и други цо були у Управи. Вельо ше и сами наробели як майстрове, тишлїре. Зоз фирми, кед даґдзе робели, шицко цо з материялу пооставало цагали до Старей школи и було чи до зоблєкальньох, аж и вируцена ограда зоз Хладзальнї, ше здала коло терену.

– Перши два зоблєкальнї зоз єдну купальню на штредку направени там дзе була школска шопа на углє. То вибудовали добродзечнє майстрове муляре Монар и Чизмар, лєм знука було омалтероване, и то ше хасновало досц длуго. Вец ми троме надумали ище дацо поробиц, доправиц, и надумали зме же то будзе у предлуженю, дзе була друга шопа. Паметам же була жима, шнїг по колєна, а ми мераме тоти стари просториї, нарайзовали зме фундаменти, стари стан и нови яки сцеме, и то було два зоблєкалнї и окремни купальнї за хлопох и жени. Теди нам зоз МЗ обезпечели потребни материял, а робели зме сами, так же зме ту барз вельо наробели. Вец уж кед пришол самодопринос та було лєгчейше, и теди зме „вибегали” тоти нови зоблєкальнї. Пришли майстове зоз „Ґипу”, та домуровали и положели нови кров, попреградзовали, направели два купальнї и просторию за судийох дзе правели записнїки, а зоблєкали зме ше и далєй у учальнї, а потим у тих просторийох цо зме достали горе у школи – дознаваме од Бору. ТРИБИНИ ПРАВЕЛИ СЕДЕМНАЦ МАЙСТРОВЕ Бора нам далєй потолковал историят як ше бетоновало терен, як кладли ограду, як правели трибини и на концу як покладзени рефлектори.

24. ЮЛИЙ 2020.

А и трибини, заш були Борова идея.

– Видзел сом у Бачким Ґрачацу трибини, а у нас теди рукомет бул барз популарни и полни двор публики. Пошол сом до МЗ, побешедовал и пристали, та ме послали до Бечею най вежнєм там меру за бетонски шедовиска. Вец пришол майстор Джуня, вимерал нам фундаменти же би були ровни, и вец зме анґажовали шицких майстрох мулярох з валалу до роботи. А було их тельо кельо єст слупи вимуровани – 17. Вони робели, а ми им правели малтер. Вец кед привезли шедовиска, а кажде од долу мало скруцену арматуру дзе ше лапа, и штудирали зме як то треба тоти чуда покласц. Пошол сом до Славчеца, же чи би то даяк могло зоз видлїчкаром покласц. Вон пришол опатриц. – Може – гвари. На видлїчкару сам направел якиш специялни ношачи, та з нїм ношел и горе поставял, а ми то валяли и долу кладли, майстор Монар ровнал и так настали трибини. На шор пришли и рефлектори, у Месней зме ше виборели и за тото и положели зме перше по штири рефлектори на кажди штири слупи, а я гварел же то нє досц, та лєдво додати ище по єден. Но, аж вец було добре видно и по стандардох. Велька приповедка и кед ше асфалтовало терен як зме дошли до пенєжох и до потребней грубини, ту нам досц помогнул и Янко Хома, тренер женскей екипи, и досц и по политичней линиї зме мали потримовку и так зме достали и нови асфалт – полни красних памяткох, Бора констатує же чкода, же гоч и таки мали валал, и тераз уж маме три рукометни терени ошвицени, цо ридко маю и векши центри, а рукомет скоро же ше розпадує. Найбржей прето же нєт дзеци, а и велї пошли. Но, живот таки, приноши нови часи, а Бора гоч уж дзешец роки нє кончи з рукометом, ище вше ма идеї.

– Тераз шицко стої пусте, терен ше хаснує лєм за ноцни турнир, а през жиму би го могло вихасновац за корчолянє на штучним лядзе. – прегваря з Бори и дакедишнї корчоляш. Алє, заш лєм, шицко остава за нових таких ентузиястох, кед же их будзе.■

ИНИЦИЯТОР РУКОВОДСТВА КЛУБУ Управни одбор и предсидателя спочатку мало лєм цале Спортске дружтво Русин и у нїм були члени з каждого клубу, та була бриґа дойсц до динарох, требало ше модлїц, а фодбал бул вше на першим месце. Так було даґдзе по штредок 70. рокох. На инициятиву Якима Грубенї Рукометни клуб надумал вибрац себе предсидателя и одбор пре лєгчейше доходзенє до пенєжу.

– За першого предсидателя зме вибрали Томислава Регака хтори бул бувши фодбалер, вец бул др Ярослав Колбас, секретар, а и єдному и другому бул вец я предсидатель, после мнє Янко Папуґа Чуле, та знова я, вец пришол Яким Стрибер, и на концу го заменєл Мирко Чизмар, хтори и тераз активни – пошведочел Грубеня.

РУСКЕ СЛОВО 37

ИНТЕРМЕЦО

ХЛАДОК И ГОРУЦИ ТЕПШИ коляре зоз руских оддзелєньох Ґимназиї „Петро Кузмяк” вєдно зоз професорку Ш руского язика и литератури, Люпку Малацко

под час позарядового стану кед наставу провадзели онлайн, мали задаток записац рецепт по руски, меркуюци на правопис, а вец и висликовац тото єдло. Рецепти подзелєни на три ґрупи: єдла хтори рихтаме за фриштик, за полудзенок, и лакотки. Тоти рецепти обявени

Матей Ерделї

и у окремним онлайн виданю Кухарки. Марина Надь дизайновала кухарку „Фриштик”, Сара Планчак „Полудзенок” а Силвия Маґоч „Райски лакотки”. Ґу тей редакциї ше приключела и професорка Тереза Катона так же школяре мали задаток вираховац калорийну вредносц єдзеня. У шїдуюцих числох „Руского слова” на бокох „Хладок и горуци тепши” буду обявени смачни школярски рецепти.

Белюши

Поступок готовеня: Злїциц воду и млєко, и до того додац цукер и квас. Кед подкишнє шицко помишац и затрепац цесто. Кишнє коло пол годзини. Викиснуте цесто усиСостойки: пац до помасценей ■ пол кили муки тепшички. На цесто ■ 1,5 деци млєка усипац розмишани посолєни сир, три ■ 1,5 деци води вайца, три ровни ■ ложичка солї ложки муки, три ложки ■ ложичка цукру шметанки. Печиц коло ■ пол квасу 15 минути.

■ деца олєю Вєдно 3 693 кило■ вайцо калориї, а 738 килокалориї за пейц особи.

Минеа Югас

Царски мафини

Поступок готовеня: Витрепац вайца, додац йоґурт, олєй и виєдначиц масу. Додац муку помишану з пращком за печенє, посолїц и трепац док ше нє достанє кремаста маса. Потим додац трапист и саламу. Мож печиц у фурмочкох за мафини, або у тепши на 180 ступнї, док нє будзе мац златну фарбу. Вєдно 4 290 кило-калориї, а 98 кило-калориї по порциї.

38 РУСКЕ СЛОВО

Состойки: ■ 4 вайца ■ 2 деци йоґурту ■ 2,5 деки муки ■ пращок за печенє ■ 150 ґрами сира ■ 150 ґрами салами 24. ЮЛИЙ 2020.

rusmak.ruske@gmail.com

ХЛАДОК И ГОРУЦИ ТЕПШИ Андрей Русковски

Пририхтали: Лю. Цвеїч и Т. Салонтаї

Сарма

До млєтого меса положиц шицко начишлєне и добре розмишац. Лїсца подзелїц по поли и круциц сарми. Покруцени сарми заляц з воду, посолїц и положиц вариц. О даяки час усипац пол литри парадичанки. Уварену сарму запражиц. Єдну варешку масци розпущиц, додац ложку червеней сладкей паприґи и дас два варешки муки. Зготовене успипац до увареней сарми. Охабиц най зовре и зняц зоз ринґли. Єдна порция ма 174 Состойки: кило-калориї.

■ крижалка ■ 1,5 килограм млєтого ■ меса ■ цибуля ■ вайцо ■ шолька рискаши ■ ложка червеней паприґи ■ ложка солї ■ дакус попру и веґети

Теодора Новакович

„Орео” бомбочки

Поступок готовеня: Змишац кекси и сир док ше нє достанє масу зоз хторей мож формовац бомбочки. Направени бомбочки оваляц або преляц з розпущену чоколаду и пошоровац на тацну. Состойки: ■ 300 ґрами зомлєти „орео” кекси ■ 220 ґрами крем сира ■ чоколада (била або чарна)

24. ЮЛИЙ 2020.

Охабиц у фрижидеру найменєй пол годзини же би ше чоколада ствардла. Єдна бомбочка ма 84 кило-калориї.

РУСКЕ СЛОВО

39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

НАЙКРАСШИ ЗАГРАДКИ

ВЕЛЬО КВЕЦА ПРЕЗ ЦАЛИ РОК

дин.

0 0 5 А2

■ ДОМ И ФАМЕЛИЯ:

ЕЛЕКТРИЧНИ АПАРАТИ У ОБИСЦУ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Мария Афич

Заградка у порти Грекокатолїцкей церкви св. апостолох Петра и Павла у Новим Садзе, на предклад Миряни Вурст, участвовала на конкурсу „Найкрасша заградка у Новим Садзе”, хтору уж други рок реализую новини „Дневник”, Новосадска телевизия и компания Color Media Communications. Прияви на конкурс ше посилало од 15. априла по 15. юний.

– Наша сушеда Миряна Вурст, нам доявела же даскельо фотоґрафиї заградки у порти послала на конкурс, та най пополнїме и прияву. Тота сушеда бива коло церкви и гвари же ше єй барз пачи заградка, припатра ше на ню зоз облака, бо вше даяке квеце квитнє – гварел новосадски парох о. Юлиян Рац. У заградки єст найвецей рижни файти ружох, вони вше розквитнути, алє ту и други файти квеца од яри кед почню квитнуц тулїпани, та до позней єшенї кед розквитаю єшеньски ружи, а тераз починаю квитнуц лелиї.

– Вельо квеца и желєнїдла уж було кед зме пришли на тоту парохию. А о заградки ше найвецей стараю жени хтори порая церкву. Траву поряднє коши Михайло Монар, а Йоаким Грубеня остригує ґузбанок. Тиж зме подзелєли и градки хтори єст у порти, та ше кажде стара о єдней. О єдней градки ше и я старам, а вельо ми помага и панїматка, бо обидвойо любиме квеце и крашнє ушорену заградку. Панїматка ше ище стара и о мушкатлох и квецу хторе маме у черепох – поцешено бешедує паноцец Рац. У порти рошню и багнїтки, алє и жимжелєни древка – вецей файти ядловцох и сосни, а паноцец ище гварел же тоти ядловци ше куповало на Крачун, а вец ше их посадзело до порти, та тераз крашнє рошню. В. В.

РОК LXXVI ЧИСЛО 30 (3899) НОВИ САД, 24. ЮЛИЙ 2020.

3 бок 3

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ

Даєдни фотоґрафиї обявюємє вецей раз, понеже за нїх дотераз нєт нїяки податки.

ИК: ЛЬН ЛЕТ З Е Т КОС КОМП И ЦАЛ

Фотоґрафия: 0641N-B884

Фотоґрафия: 0649P-B879

Фотоґрафия: 0584P-B1625

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох П на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

■ ОДБОР ЗА ОБРАЗОВАНЄ НА ОТВОРЕНИМ