Ruske slovo 22

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ЯНА ЕДЕЛИНСКИ ВИБРАНА ЗА ДРУГУ ВИЦЕ-МИС РУСИНКУ

РОК LXXIII ЧИСЛО 22 (3735) НОВИ САД, 2. ЮНИЙ 2017.

Фото: Соня Гудак

■ ЦЕПЛА ЯР НА ГОРНЇЦИ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Вибор за Найкрасшу Русинку (Miss World Rusin) того року першираз орґанизовани у рамикох Пиятого Фестивалу русинскей култури, популарного Русинского фестивалу у Свиднїку, у Словацкей Републики, а вибор за Мис бул всоботу, 27. мая. За Мис Русинку вибрана Яна Пласова з Ческей Републики, за Першу вице-мис Анґелика Глинка зоз Зєдинєних Америцких Державох, а за Другу вице-мис Русинку вибрана Яна Еделински з Руского Керестура. В. В.

ПОЧИТОВАНИ ЧИТАЧЕ! Тижньово новини „Руске слово” з вами уж 72. рок, а же бизме тоту длугорочну традицию друкованого информованя на руским язику пестовали и розвивали и надалєй, модлїме вас же бисце на час уплацели предплату на новини за 2017. рок! Рочна предплата за новини „Руске слово” виноши 1.500,00 динари.

Шицки хтори предплату уплаца по конєц юлия 2017. року, на дарунок достаню кнїжку, НВУ „Руске слово”. Акция „Кнїжка вирним читачом на дарунок” будзе тирвац од 1. марца по 31. юлий 2017. року.

1. На жридлох духовносци, Микола М. Цап 2. Осце и черешнї, Агнета Бучко Папгаргаї 3. Опиванє з витром и огньом, Владимир Кирда Болхорвес

4. Ранша споведз, Владимир Кочиш 5. Злагода, Серафина Макаї 6. Колїба страху, Тамара Хрин

Дзекуєме вам и поволуєме же бисце уплацели предплату за 2017. рок

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

Фото: Вероника Вуячич

Уплацце предплату у мaю и годни сце достац єдну од шлїдуюцих кнїжкох по нашим виборе:

П

■ ЧАСОПИСУ МАК 45 РОКИ

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ! Фотоґрафия: K006b_0186P

НЄВЕЛЬКА, АЛЄ ФУНКЦИОНАЛНА РОБОТНА ЗАЄДНЇЦА* Пише: Славко ОРОС, директор Руского народного театру „Петро Ризнич Дядя”

Маюци у оглядзе звит о роботи у 2016. року и констатацию в.

тей роботи. Нє занєдзбац анї шветови репертоар. Пробовац д. директорки Театра, та и самого Управного одбору же фи- черпац и готови тексти и теми за тексти зоз „старого краю”, однансийна ситуация у предходним року була найчежша од сно- носно державох дзе жию Руснаци. Помогнуц шицким младим ваня по тераз, як и песимистични нагадованя же годна буц особом хтори опредзелєни за студиранє, лєбо усовершованє у ище чежша и у значней мири чежко предвидзуюца, нє лєгко обласци театралней уметносци (ґлума, режия, драматурґия, одредзиц параметри на основи хторих би могло направиц ке- применєни уметносци...). Источашнє глєдац ришеня еґзистенльо-тельо реални, а ище менєй оптимални план роботи за на- циялних питаньох школованих кадрох хтори уж маме. ступни штирирочни период роботи єдиней установи зоз фор- Рок реализациї 2017–2021: малним професийним (чи полупрофесийним) статусом у об- 3) Чувац, пестовац и звекшовац число реципиєнтох, односно ласци театралней уметносци у нашей, рускей заєднїци. Фор- конзументох тей файти уметносци (публика у узшим и ширмални план и список длугорочних намаганьох и инициятивох шим змислу. Направиц веб-сайт Театра. Госцовац у цо вецей (у хторих сом свойочасово и сам бул уключени у велькей ми- местох дзе жию Руснаци, дзе за тото постоя елементарни ри) би у такей ситуациї баржей здабал на список нєреалних условия за виводзенє представох. Пробовац участвовац, лєбо жаданьох и, у тей хвильки, и попри задовольованя форми мо- госцовац на голєм даскелїх фестивалох, лєбо смотрох театралней творчосци у Войгол би буц лєм контрапроводини, односно Сердуктивни. У тей хвильки обставини У року од 2017. по 2021. намагац ше обезпечиц векши и биї. Найменєй раз рочнє госцовац у иножемвимагаю цо можлїве престабилнєйши жридла финансованя и дефинитивно стве (приоритет жеми у цизнєйше, реалне спатраришиц питанє статуса, односно снователя Театра хторих жию Руснаци, нє стану и рамикох дїлоалє пробовац контактованя у реално постояцих околносцох у будучносци. То у старту подрозумює припозна- вац и значни фестивали театралней уметносци у других жеванє факту же напевно Руснаци на тих просторох нїґда нє бу- мох). Шицки представи, кед ше зоз тим зложа авторе, знїмац ду мац прави професийни театер хтори подрозумює и окрем- за РТВ и на таки способ презентовац ширшей публики. ни обєкт зоз шицкима технїчнима капацитетами, стаємно за- Рок реализациї 2017–2021: няту роботну заєднїцу и стаємно заняти ґлумецки ансамбл (од 4) Намагац ше обезпечиц векши и стабилнєйши жридла фиснох напевно нїґда нє треба одустац, алє нє мож у нїх жиц ка- нансованя и дефинитивно ришиц питанє статуса, односно ждодньово). Циль хтори можебуц ище вше реално доступни, снователя Театра. Преберац континуовани активносци и конлєбо би требал буц визия ґу хторей ше муши чежиц, то театер такти на шицких уровньох власци (Општина, Покраїна, Репузоз нєвельку, алє функционалну роботну заєднїцу, у хторей би блика) у прешвечованю же потребна, односно нєобходна, вебули интеґровани управяцко-уметнїцки и технїчни кадри, хто- льо значнєйша потримовка тих хтори одлучую о финансованю ри би реализовал представи зоз ґлумецким ансамблом, по про- тей файти уметносци, при чим ше помоц Заводу за културу воєкту на гонорарней основи, так як то уж вецейрочна пракса, йводянских Руснацох и Националного совиту, та аж и поєдиалє у вельо лєпших материялних условийох. То визия, лєбо нєчно позиционованих поєдинцох з нашей заєднїци у структуциль хтори би могол буц витворлїви у хвильки кед ше статус рох власци абсолутно подрозумює. нашого театра (насампредз у финансийним, технїчним и ка- Випитац потреби, предусловия и реални можлївосци за подровим змислу) враци голєм на стартну основу, oдносно на тенциялне апликованє за проєкти зоз предприступних фондох позицию яку мал у чаше його снованя. Кед би ше тота позиция ЕУ. Гоч кельо то у тей хвильки звучи нєреално, пробовац врадосцигла у чаше штиророчного наступного периоду, то би ше циц институциї спонзорства и донаторства за наш Театер. могло раховац як успих, з оглядом на шицки околносци у яких З оглядом на реалну констелацию моцох, тренди яки уж обачлїви и можлївосц реалного вплїву, по питаню статуса пробатераз наш Театер дїйствує. У тим периодзе (2017–2021) насампредз би требало ришовац воц вилобирац єдну од шлїдуюцих двох можлївосцох – же би Општина Кула превжала часц сновательних правох (вєдно зоз шлїдуюци стратеґийни задатки: 1) Направиц свойофайтови инвентар постояцого стану и зачу- Националним совитом Руснацох) у часци у хторей ше финанвац театер од можлївого осипованя технїчних, кадрових и кре- сую материялни трошки и евентуално презентация театра у ативних потенциялох хтори його состойна часц. Односно, по- ширшей дружтвеней заєднїци. У тим случаю би театер затриписац постояци фундус костимох и реквизитох. Пописац тех- мал статус самостойного правней особи, односно установи, з нїчни средства за роботу (рефлектори, миксети, рахункари, тим же би ше, як и потераз, у значней мири операл на технїчфункционални часци сценоґрафиї, алати за роботу технїки...) ни и други капацитети Дома култури у Руским Керестуре. Тиж и направиц план приоритетних потребох у тей обласци. На- так, же би ше окончела интеґрация РНТ „Дядя” и Дома култуправиц список у тей хвильки активних, дакеди активних и по- ри у Руским Керестуре до єдней установи култури Руснацох, тенциялно активних членох театра у творчим и технїчним чий снователь би у подполносци була Општина Кула, лєбо змислу и увесц праксу їх зазберованя и стретаня у просторий- вєдно з Националним совитом Руснацох (напр. „Руски нациоох Театра пре можлїви идеї и инициятиви, алє и пре чувство нални театер”), у хторей би були обєдинєни шицки сеґменти култури Руснацох хтори потераз пестовани у обидвох устаноприпадносци и идентификациї зоз тоту Установу. вох (оркестер, хор, фолклор, шпивацки ґрупи, рецитаторе, Рок реализациї 2017: 2) Очувац и предлужиц добру репертоарну политику яка за- драма). У тим случаю би ше мушело добре и прецизно виплапровадзена остатнїх рокох (з окремну увагу на домашнїх авто- новац кадрову, одно сно управяцко-технїчну и уметнїцку рох) и досцигнути квалитативни уровень представох. Предлу- структуру Установи. ■ жиц постояци способи стимулациї домашнїх авторох драмских *Скрацена и адаптована „Програма роботи и розвою РНТ текстох, алє и запровадзиц интензивни контакти з писателями „Петро Ризнич Дядя” (2017–2021)” хтори ше нє випробовали у тей обласци, а маю дїла хтори поСтановиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово” тенциялно интересантни за наш театер. Понукнуц им помоц у

2 РУСКЕ СЛОВО

2. ЮНИЙ 2017.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Иван САБА ДОШ, заменїк одвичательного редактора

■ Тижньовнїк 4–5. Розподзельованє средствох Одбору за културу 6. Совит за национални меншини Влади Републики Сербиї

■ Нашо места 8. Пияти Фестивал русинскей култури у Словацкей 10. Схадзка Управного одбору Рускей матки

■ Економия 12–13. Пошлїдки пременлївей хвилї

■ Култура и просвита 15. Фестивал поезиї младих у Вербаше 16–17. Дзень школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре

■ Людзе, роки, живот 26–27. Стретнуце з Владимиром Бильньом з Вербасу 28–29. Наш госц – Владо Русин з Вуковару

■ Духовни живот 31. Перша Причасц у Руским Керестуре

■ Руске у швеце 22–23. Горнїца – Закарпатє (I)

■ Мозаїк 20–21. Програма Дзе(нь) младосц(и) у РКЦ НС

■ Информатор

32–34. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 34–35. Змаганя у шаху 38–39. Спортски активносци Здруженя шлєпих и слабовидих На насловним боку – Преслава рочнїци часопсу МАК у РКЦ НС Авторка фотоґрафиї – Вероника Вуячич

ЗДОБУВАНЄ ИСКУСТВА Принцип проєктного финансованя по конкурсох през остатнї даскельо роки надрилєл ше як доминантни способ финансованя, та и функционованя широкого спектра дїялносцох у явней сфери. Поправдзе, нє вше видно же прецо є лєпши, окрем же то европска пракса, як дакедишнї „буджетни” модел. Прето велїх ище вше горучка облїва на сам спомин проєктох, конкурсох, фондованьох, евалуацийох и апликацийох, а становиско же „дай бо ми треба, цо ци мам толковац же нач” глїбоко укоренєне. Медзитим, треба прилапиц же пошвидко скоро шицко будзе функционовац по тим моделу, голєм покля ше нє зяви даяка нова парадиґма. Того року, Одбор за културу першираз пенєж за потримовку програмом секцийох наших културно-уметнїцких дружтвох розподзелєл по проєктним моделу. Слово о милион и пол динарох, цо скоро цали буджет того Одбору, хтори наменєни за потримовку дружтвом у пририхтованю за руски национални фестивали и манифестациї. Од скоро 50 проєктох кельо сцигли на Конкурс Одбору за културу, найвекша часц барз скромного квалитету. Лєм даскельо викрочели понад формалного минимуму, односно же окрем правилно виполнєней апликациї и прияви у конкурсним термину, наисце арґументую прецо их треба софинансовац, и на яки способ унапредза творчосц Руснацох у обласци виводзацкей и фестивалскей култури. У оштрейшей конкуренциї на даяким отвореним конкурсу – општинским, городским лєбо покраїнским, дзе саме апликованє нє ґарантує и доставанє финансийней потримовки, лєм тоти даскельо би евентуално мали шансу. Медзитим, понеже слово о першим пробованю, Одбор проєкти роштовал през наисце ридку рошту. Скоро шицки достали подєднаку финансийну потримовку, правда нє таку як обчековали и яку дзепоєдни наисце и заслужую. Найважнєйше же би нашо локални дружтва такой на початку нє страцели мотив за писанє проєктох, алє здобули перши искуства як ше то роби. То дополнююце обтерхованє за наших аматерох, алє уж шлїдуюци раз будзе исц лєгчейше. У шлїдуюцих проєктних циклусох вшелїяк ше буду формовац озбильнєйши и прецизнєйши критериюми квалитету, дзе тоти цо ше баржей трудза и вецей робя, цо су креативнєйши и иновативнєйших, вецей и достаню. То би на концу концох мала и буц сущносц проєктного финансованя.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора Иван Сабадош – редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса, Ясмина Дюранїн; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Марина Джуджар, Сандра Саламун, Александра Лендєр, Златко Колєсар * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Пет роварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

2. ЮНИЙ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ОДБОР ЗА КУЛТУРУ НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ РУСНАЦОХ

ДРУЖТВОМ РОЗПОДЗЕЛЄНИ ПЕНЄЖ ПО КОНКУРСУ Конкурс розписани же би ше по истих критериюмох потримало роботу руских културно-уметнїцких дружтвох, и обезпечело квалитетни змисти за национални фестивали и манифестациї. Понеже тераз першираз финансийна потримовка дзелєна по проєктним принципу, досц було сполнїц форму конкурса

Пише: Иван САБАДОШ

П

орядна, штварта схадзка Одбору за културу Националного совиту Руснацох, на хторей розподзелєни средства по Конкурсу за софинансованє програмох и проєктох у обласци защити нєматериялного културного нашлїдства и уметнїцкей творчосци Руснацох, отримана пияток, 26. мая, у Заводзе за културу войводянских Руснацох у Новим Садзе. Схадзку водзела предсидателька Одбору за културу Ґабриєла Саянкович, а присуствовали 9 зоз 14 членох Одбору. КРИТЕРИЮМИ

ВИМОГИ На конкурс з обласци хорского шпиваня сцигли три проєкти, з Нового Саду, Вербасу и Сримскей Митровици, вкупней вредносци 711 тисячи динари, а з обласци фолклору конкуровали шейсц дружтва – Нови Сад, Вербас, Дюрдьов, Коцур, Бикич Дол и Нове Орахово, чийо проєкти вєдно виноша 744 тисячи динари. Седем дружтва – Нови Сад, Вербас, Дюрдьов, Коцур, Шид, Сримска Митровица и Нове Орахово конкуровали з проєктами за оркестри з хторима вимагани 730 тисячи динари, а у обласци театру конкуровали Дюрдьов, Нови Сад и Кула, чийо проєкти вєдно виноша 360 динари. Найвецей проєкти – аж 10, сцигли за обласц жридлового шпиваня. Конкуровали Нови Сад, Вербас, Дюрдьов, Коцур, Кула, Шид, Сримска Митровица, Бикич Дол, Суботица и Нове Орахово, а вимоги виноша милион и 39 тисячи динари. Вкупно, на Конкурс сцигли 29 проєкти, з хторима вимагани три милиони 614 тисячи динари. Вимоги ше рушали од 60, та аж по 360 тисячи динари по проєкту. Участвовали шицки нашо дружтва – Руски културни центер з Нового Саду, КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова, КУД „Дюра Киш” зоз Шиду, КПД „Иван Котляревски” з Бикичу, Здруженє „Руснаци” зоз Сримскей Митровици, КПД „Карпати” з Вербасу, КУД „Жатва” з Коцура, РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули, КУД „Петро Кузмяк” зоз Нового Орахова и Дружтво Руснацох зоз Суботици. Интересантне же лєм новосадски РКЦ конкуровал у шицких пейцох обласцох, а по штири проєкти пририхтали у Дюрдьове и Вербаше. З другого боку, Суботица и Шид конкуровали лєм за обласц жридлового шпиваня. Важне надпомнуц же Дом култури Руски Керестур, як и РНТ „Петро Ризнич Дядя”, як установи и институциї хтори унапрямени на други Фото: В. Вуячич

Конкурс за софинансованє програмох и проєктох у обласци защити нєматериялного културного нашлїдства и уметнїцкей творчо сци Руснацох наменєни бул нашим КУД-ом, у фебруаре го розписал Национални совит Руснацох, а прияви тирвали по 17. април. Цали буджет конкурса бул милион и пол динари, дзе по 300 тисячи розподзелєни на пейц обласци културней дїялносци хтори ше презентую на окремних руских фестивалох – хорске шпиванє, фолклорну творчосц, народни и тамбурово оркестри, жридлове шпиванє и театралну творчосц. На тот способ, запровадзени принцип догварени вжиме на заєднїцкей схадзки Одбору за културу и тедишнього Управного одбору Завода за културу войводянских Руснацох же убудуце Завод будзе софинансовац орґанизацийни трошки фестивалох и манифестацийох, а Национални совит, односно його Одбор за културу, програмни трошки. З другима словами, Завод за-

длужени помагац у пририхтованю формалного рамику рускей виводзацкей култури, а Одбор задлужени за змист хтори го виполнї. Практично єдини критериюм, окрем формалного у смислу же требало правилно пополнїц апликацийни формулар, хтори нашо дружтва мали на тим Конкурсу, то же би резултат проєкта представели на одвитуюцей манифестациї з Календара културних подїйох Руснацох. То значи же конєчни циль конкурса, окрем помогнуц локалним дружтвом, подзвигнуц квалитет и уровень руских манифестацийох и фестивалох.

4 РУСКЕ СЛОВО

2. ЮНИЙ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК

РЕЗУЛТАТИ За проєкти з обласци хорского шпиваня Хор „Гармония” з Нового Саду и Хор КПД „Карпати” з Вербасу достали по 85 000 динари, а Здруженє „Руснаци” зоз Сримскей Митровици 45 000. Нєрозподзелєни остали 85 000 динари.

РНТ „ПЕТРО РИЗНИЧ ДЯДЯ” Члени Одбору за културу бешедовали и о проблемох коло функционованя РНТ „Петро Ризнич Дядя”, хтори того року на конкурсох з хторих ше финансує його робота, нє достал нїяку потримовку. Було вецей рижни становиска, од предкладу же би нашому националному Театру одбор додзелєл „єднократну” помоц покля ше його финансийни статус нє розяшнї, по инициятиву же би Национални совит Руснацох, хтори єдини снователь „Дядї”, тоту институцию директно положел до свойого финансийного плану. У каждим случаю, Одбор вимага цо швидше ришованє будучносци Театру.

З обласци фолклору шейсц дружтва – Руски културни центер з Нового Саду, КПД „Карпати” з Вербасу, КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова, КУД „Жатва” з Коцура, КПД „Иван Котляревски” з Бикичу и КУД „Петро Кузмяк” з Нового Орахова, кажде достало по 50 000 динари. По проєктох за оркестри, дружтва з Нового Саду, Вербасу, Дюрдьова, Коцура, Нового Орахова и зоз Шиду достали по 48 000 динари, а дружтво зоз Сримскей Митровици, хторе лєм почина робиц з оркестром, достало 12 000. За проєкти у обласци жридлового шпиваня дружтва з Нового Саду, Шиду и Дюрдьова, хтори маю по вецей ґрупи, достали по 40 000, а з Вербасу, Коцура, Кули, Бикичу, Суботици и Нового Орахово по 30 000 динари. У тей обласци Одбор нє додзелєл средства Здруженю „Руснаци” зоз Сримскей Митровици, понеже проєкт исти як за хорске шпиванє, а подрозумює лєм снованє женскей жридловей ґрупи. У обласци театру з дзецинскима представами конкуровали КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова и Руске КУД „Др Гавриїл Костельник” з Кули, а РКЦ Нови Сад з представу за одроснутих. Понеже по Конкурсу за театралну дїялносц по 150 000 динари наменєни за дзецински, односно представи за одроснутих, обидва приявени проєкти дзецинских представох достаню по 30 000, а новосадска представа за одроснутих 80 000 динари. Як порадзене на схадзки Одбору за културу, остаток од 90 000 динари за дзецински представи будзе подзелєни по новим конкурсу на єшень, з намаганьом же би ше на ньго приявели цо вецей нашо КУД-и, школи, здруженя и поєдинци. Ґу тому, нєрозподзелєни остали 70 000 динари за представи за старших. Шицок тот пенєж будзе похасновани на єден лєбо други способ, же би нарок бул адекватно отримани ювилейни, 50. Мемориял.■ 2. ЮНИЙ 2017.

ПРЕСЛАВЕНИ ДЗЕНЬ РУСНАЦОХ У ГОРВАТСКЕЙ Фото: А. Балатинац

жридла финансованя, нє мали право конкуровац. Прето з Керестура нє було проєкти на Конкурсу. Понеже вимоги по проєктох скоро два и пол раз векши од буджета Конкурсу, Одбор за културу ше при дзелєню пенєжу намагал шицким подєднак висц вочи – то значи же нїхто нє достал кельо питал, алє нїхто анї нє остал занєдзбани. З буджету Одбора за културу того року ше руским културно-уметнїцким дружтвом першираз помага по принципох конкурсу и проєктного финасованя. Прето прилапйовани шицки проєкти хтори сполнєли форму, гоч су, як оценєне, наисце скромного квалитету. Намира же би ше у шлїдуюцих конкурсних циклусох почало баржей инсистовац и на тим аспекту.

ТРАДИЦИЯ ДОБРИХ ОДНОШЕНЬОХ

У орґанизациї Координациї рускей националней меншини Републики Горватскей, у Городским музею Вуковара, 27. мая отримана централна Шветочна академия з нагоди преслави Дня Руснацох у Републики Горватскей, хтори ше отримує осми раз. По покладаню венцох при Крижу на злїву Вуки до Дунаю, котри положела делеґация Координациї Руснацох РГ и висланїца Вуковарско-сримскей жупаниї, у Городским музею почала централна Шветочна академия з интонованьом гимни Републики Горватскей и Шветочней писнї Руснацох у РГ, котри одшпивали женска шпивацка ґрупа КУД „Яким Ґовля” з Миклошевцох и хлопска шпивацка ґрупа КУД „Яким Гарди” з Петровцох, а провадзел их на гармоники Звонко Еделински. Госци, медзи котрима бул висланїк предсидателя Влади Републики Горватскей Андрея Пленковича, Иван Пенава, висланїца Вуковарско-сримскей жупаниї Ядранка Ґолубич, та висланїк крижевского владики Николи Кекича, вицевикар Славонско-сримского викарияту о. Владимир Седлак, по привитних словох предсидателя координациї Руснацох РГ Бориса Бучка, привитали присутних и винчовали им швето. Шицки бешеднїки акцентовали на традициї добрих медзиетнїчних одношеньох, як и вельке доприношенє Руснацох ширшей заєднїци. Висловене и жаданє же би ше традицию и културу рускей националней меншини, вєдно з другима меншинами и векшинским народом у Горватскей, пестовало през ище велї роки и на тот способ збогацовало штредок у котрим жию Руснаци.

ГОСЦИ

На Шветочней академиї медзи визначнима госцами була и подпредсидателька Националного совиту Руснацох Сербиї Наташа Еделински Миколка, Звонко Костелник, член Совиту за национални меншини РГ, Дубравка Рашлянин, предсидателька Союзу Русинох РГ, як и представнїца рускей националней меншини Осиєцко-бараньскей жупаниї Агнетка Балатинац и предсидателє радох рускей националней меншини городу Вуковару Лела Дїтко и општини Боґдановци Владимир Дудаш. Тиж потребне спомнуц и наших грекокатолїцких паноцох зоз Вуковару и Райового Села, та предсидательох културних и културно-уметнїцких дружтвох, як и висланїцу з городу Вуковару.

Академия предлужена з пригодну програму котру отримали КУД Руснацох Осєк, Дружтво „Руснак” Петровци, КУД „Осиф Костелник” Вуковар, КД Руснацох Винковци, хлопска шпивацка ґрупа КУД „Яким Гарди” Петровци и женска шпивацка ґрупа КУД „Яким Ґовля” Миклошевци. Пригодни писнї рецитовали Любица Гаргай, Владимир Дудаш и Томислав Рац. Конферансу, чий автор Агнета Бучко Папгаргаї, водзела Леся Мудри. Агнетка Балатинац

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ТРИБИНА О МЕДИЙОХ НА МЕНШИНСКИХ ЯЗИКОХ

СОВИТ ЗА НАЦИОНАЛНИ

ЗАЧУВАЦ ТРАДИЦИЙНЕ, УНАПРЕДЗИЦ СУЧАСНЕ

ПОРУШАНИ

Треба предлужиц державну политику потримовки меншинскому информованю прейґ явного сервиса РТВ и медийних установох як цо „Руске слово”, „Мадяр со”, „Глас люду”, „Хрватска риєч” и „Либертатеа” – наведзене у Студиї „Информованє на язикох националних меншинох – предлоги за нови политики, децению познєйше”, хтора представена пондзелок у просторийох Нєзависного дружтва новинарох Войводини у Новим Садзе. На трибини „Медиї на меншинских язикох нєшка у Сербиї – кадзи далєй?” уводнїчаре були Калман Кунтич, Мирослав Кевежди и др Владимир Илич. Наглашуюци важносц теренских виглєдованьох, др Илич акцентовал же ше так ма увид до реалносци, контексту и фактох.

– Треба мац у оглядзе же даєдним людзом, нєдостаточно образованим, треба предочиц информациї на прилаплїви и розумлїви способ, а таких людзох єст у шицких меншинох. У тим смислу мож повесц же, окрем електронских, потребни и друковани медиї, односно треба их потримац – заложел ше др Илич. У своєй анализи традицийних медийох на меншинских язикох у периодзе од 2006 по 2016, Калман Кунтич доказує значносц порядного финансованя: – Важне утвердзиц єдинствени и конзистентни способ софинасованя медийох, чийо снователє совити националних меншинох. Локални самоуправи би требали видвоїц одредзени процент за софинасованє медийох пре стимулованє медийского плурализма и рижнородносци медийних змистох, окреме медийох нєвладових орґанизацийох – заключел, медзи иншим, Кунтич. У своїм викладаню о онлайн информованю, Мирослав Кевежди визначел предносц нових медийох, алє и значносц традицийних: – Питанє же чи интернет конєчне ришенє и чи уведзе кризу до постояцого пестованя традициї – констатовал Кевежди. – З другого боку, младши сцу швидку, кратку и сущну информацию. У тим контексту, випатра же национални совити слаби цела за лєпше информованє и добри ришеня, и питанє кольо їх представнїки компетентни за ришованє проблемох. Медиї треба же би були ошлєбодзени од прицискох и же би були одвичательни ґу своєй публики. Окрем уплїву политичних партийох, меншинска медийна сцена ма и специфични проблем. По Кевеждийових словох, єст случаї же ше длугши час исти людзе „круца”, ротираю у одборох, совитох, институцийох, медзисобно чераю места и нєпреривно хасную привилеґиї на чкоду заєднїци. Вец мож поставиц питанє же кельо медиї сполнюю явни интерес. Предлоги у Студиї наменєни злєпшаню стану на подручу информованя националних меншинох, виведзени на основи анализох и вецеймешачного теренского виглєдаованя медийских змистох на 16 меншинских язикох концом 2016. рока, реализованого у 24 городох и општинох у Сербиї. З виглєдованьом облапени чолни людзе медийох, новинаре, политични и културни елити националних меншинох и медийна публика. На подручу Войводини виглєдовани медиї на меншинских язикох у Алибунару, Бачким Петровцу, Ковачици, Кули, Новим Садзе (РТВ), Панчеве, Сенти, Суботици, Вербасу, Зренянину и Жаблю. Виглєдованє реализоване прейґ Центра за розвой цивилного дружтва, з потримовку Фондациї за отворене дружтво Сербиї, як практичне доприношенє виробку новей Медийней стратеґиї, предвидзеней зоз Законом о електронских медийох и Акцийним планом за Поглавє 23. Мирон Горняк Кухар

6 РУСКЕ СЛОВО

После длугшей паузи, у Беоґрадзе 23. мая отримана схадзка Совиту за национални меншини Влади Републики Сербиї, на чиїм чолє министерка державней управи и локалней самоуправи Ана Брнабич

Я

к єдно з главних заключеньох у сообщеню по схадзки Совиту за национални меншини Влади Републики Сербиї винєшене же после 15 рокох активовани Буджетни фонд за национални меншини з буджету Министерства державней управи и локалней самоуправи, як и же з нього уж опредзелєни милион 800 000 динари за финансованє проєктох з обласци култури, информованя, образованя и службеного хаснованя язика и писма националних меншинох у Сербиї. Як гварела предсидателька Совиту за национални меншини министерка Брнабичова, тоти 1,8 милиони динари дополнююци средства, попри стаємних хтори национални совити националних меншинох порядно доставаю од Канцелариї за людски и меншински права Влади Сербиї. Попри представительох совитох националних меншинох у Сербиї, медзи нїма и предсидателя Вивершного одбору НС Руснацох Желька Ковача, на схадзки у Беоґрадзе присуствовали и представителє министерствох - вонкашнїх дїлох, правди, култури и информованя, просвити, науки и технолоґийного розвою, як и Канцелариї за людски и меншински права и Управи за сотруднїцтво з церквами и вирскима заєднїцами. Як гварел Желько Ковач, цо тиж визначене у сообщеню з Министерства, схадзка отримана у конструктивней атмосфери и посцигнута догварка о способе даваня звитох о имплементациї Акцийного плану за национални меншини, а порадзене и же Канцелария за людски и меншински права орґанизує обуку за НС-ти о проєктох хтори финансує ЕУ, цо у медзичаше и отримане.

- За розлику од схадзки хтора була зволана и почала 4. децембра прешлого року и хтора претаргнута прето же дньови шор за ню нє бул утвердзени у догварки з Координацию националних совитох националних меншинох у Сербиї, тераз то було усоглашене и можем повесц же схадзка була добре пририхтана, цо оценєли и други представителє совитох. Мож повесц же з тим шицки 2. ЮНИЙ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК МЕНШИНИ ВЛАДИ РЕПУБЛИКИ СЕРБИЇ

БУДЖЕТНИ ФОНД нашо суґестиї випочитовани. Було бешеди и о нєдобре направеним приватизованю локалних медийох, насампредз медийох хтори информовали и на язикох меншинох, з чим ше зложели и представителє Министерства за културу и явне информованє. О тим шведочи и опредзельованє средствох за тоту обласц по конкурсох у локалних самоуправох, дзе векшину средствох доставаю проєкти медийних хижох з Беоґраду, Нового Саду, а нє медиї з локалу, и то нєдобре поробене. Як поведзене, Министерство з тим упознате, та ше увидзи цо по тим питаню далєй будзе превжате - гварел Ковач. Нови предшедуюци Координациї НС-ох и предсидатель НС Мадярох Єне Гайнал на схадзки Совиту за национални меншини Влади Републики Сербиї гварел же НС-ти подзековни на уступкох хтори поробени пре инклузию совитох до провадзеня витворйованя Акцийного плану, як и на порихтаносци Министерства за державну управу и локалну самоуправу и Канцелариї за людски и меншински права же би з вименку методолоґиї по тим питаню створели партнерске одношенє з

националнима совитами. То значи же у роботних целох министерствох муша буц заступени и представителє меншинох за провадзенє витворйованя Акцийного плану. Членом Совиту на схадзки представени Перши и Други звит о запровадзованю Акцийного плану за национални меншини, витворени активносци державних орґанох, як и законски ришеня на чиїх вименкох и дополнєньох ше тераз роби, а представителє НС-ох присутних упознали з тим же Координация на остатнєй схадзки у Новим Пазаре прилапела Нарис закона о буджетним фонду за национални меншини и придати є Републичному совиту. На єденей зоз шлїдуюцих схадзкох того совиту би мал буц и розпатрани. Директорка Канцелариї за людски и меншински права Сузана Паунович за медиї после схадзки виявела же горе спомнути Буджетни фонд можу хасновац здруженя, установи, привредни субєкти хторим снователє национални совити, як и же вєдно з националнима совитами одлучене же би средства з того фонду того року були вихасновани за обласц информованя. Министертство пошвидко розпише явну поволанку и найвироятнєйше од септембра буду витворйовани проєкти.■ М. Зазуляк 2. ЮНИЙ 2017.

STANOVISKA Пише: Лариса ОНОДИ, новинарка

МЕСТО ТОРТИ И ШВИЧКОХ Кед зме були дзеци, шицки котри мали вецей як 20 роки були за нас – стари. Одроснути були найчастейше допити. Дзивки и леґинє були шмишни кед ше рихтали за виход на варош, родичи ровно єднак млєли о тим же ше треба учиц – як погубена плоча. Наставнїки нам були нєинтересантни прето же викладали „еx katedra“. Одроснутосц за нас було исте цо и допитосц. Прекрашнє буц дзецко – нєобтерховане и порихтане дочекац шицки чуда котри лєм дзецинска глава може здумац. Дзеци, за розлику од одро снутих, нїґда будучносц нє видза чарно, нє застарани су цо приноши ютре, мрия роби сто на годзину. Дзецом нїхто нє бере за зле кед ше дуря и шмею наглас. Нє знам точ но кеди ше почина буц одро снути – кед напол нїш 18 ро ки, кед за кончиш факул тет, чи кед и сам ство риш вла сну фамелию? Кед ши од ро сну ти, пре бе раш на се бе обо вяз ки, почи наш ро биц пре то же тре ба пе нє жи. Кед при ду дзе ци, жи вот до ста ва цал ком ин ша ки сми сел. Углав ним за бу ваш на сво йо потре би и почи наш ґлумиц роди те ля. По ста вяш гра нї ци и пра ви ла. На ма гаш ше буц стро ги, алє спра ведлї ви. За бу ваш як то кра шнє буц дзецко и як дзе ци лєгко виключую слух кед им старши дацо бе шедую и на ка зую. По ста ваш праве тото цо ши нї ґ да нє сцел буц – до пити. Кажди родзени дзень наженє ме же бим роздумала о тим чи сом сцела буц праве така док вирошнєм. Углавним, нє. Любела бим кед би ми анї нє приходзело на розум роздумовац напредок и плановац, записовац, заказовац. Нє осудзовац, нє депримовац ше, нє бановац за материялнима стварами. Мац у каждей хвильки часу за бавенє. Гласно ше шмеяц, гоч кеди. Нє мерковац цо задзеєм на себе и чи маїца вигужвана. Шпивац наглас на улїчки и да ми нє бриґа цо други думаю. Тоту нєобтерхованосц з дзецинского часу знова у себе глєдам и пестуєм, прето же сом през шицки роки „одрастаня“ похопела же лєм на таки способ мож лєгко и весело исц през живот. Одроснутим живот чежки, прето же го себе так направя, з чарнима и депресивнима думками, пре вязаносц за материялне, пре вичне оганянє за пенєжом. Цо сом старша, вше баржей дрилям од себе улогу одроснутей и дзечнє знова пренаходзим дзецинску радосц, лапам живот за руку и идзем напредок. Хто сце най будзе одроснути и озбильни, я нє будзем. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА ПИЯТИ ФЕСТИВАЛ РУСИНСКЕЙ КУЛТУРИ У СЛОВАЦКЕЙ

ВЕРБАЩАНЄ НАЩИВЕЛИ СВИДНЇК

К

Члени КПД „Карпати” и делеґация вербаскей Скупштини општини, у периодзе од 26. по 28. май, нащивели город Свиднїк у Словацкей, односно, були на Пиятим Фестивалу русинскей култури

арпатски аматере мали два наступи, а локална самоуправа вихасновала нагоду и за догварки о моцнєйшим струднїцтве двох општинох у поглядзе туризма. Штварток, 25. мая, у вечарших годзинох, до Свиднїку рушели представителє руководства КПД „Карпати“, як и мишана шпивацка ґрупа и скулптор Милорад Правуляц, а зоз нїма була и делеґация општини Вербас у составе: член општинскей ради Ґоран Пейович, заменїца предсидателя општини Вербас Миляна Штулич, а на чолє општинскей делеґациї бул предсидатель општини Вербас Милан Ґлушац. Пияток, 26. мая, шицки представителє зоз општини Вербас мали урядови приєм у городоначалнїка Свиднїку Яна Голодняка у Доме култури у Свиднїку, дзе святочносци допринєсли и мишана шпивацка

Наступ шпивацкей ґрупи у Свиднїку

ступ у главней часци програми Русинского фестивалу на отвореней сцени. Предсидатель КПД „Карпати” Деян Загорянски визначел же представянє подобових роботох вербаских малярох почало ище прешлого року зоз Владом Нярадийом.

– Окреме ми мило же окрем наступу на главней часци Фестивалу нашим людзом хтори жию ту можеме указац ище єдну часц нашей култури. Указала ше нам нагода представиц ше зоз дакус иншаким репертоаром шпивацкей ґрупи и зоз виставу скулптурох и думам же зме ше добре презентовали. Домашнї нас прекрашнє дочекали и там ше вше чувствуєме барз приДелеґация вербаскей општини зоз городоначалнїком Свиднїку ємно – гварел Загорянски. Яном Голодняком Вербащанє вихасновали нагоду та участвовали у ма ратону хтори орґанизовани всоботу и випендрали ґрупа и оркестер „Карпати” зоз штирома писнями. У предлуженю програми отворена вистава скулптурох Милорада Пра- ше на познати верх у тим краю Словацкей – Чарну Гору, а обвульца хтори з тей нагоди виложел 23 свойо роботи, а єдна од нїх подарована и домашнїм. Всоботу, 27. мая, як и други аматере зоз рижних часцох Европи, КПД „Карпати” мала свой петнацминутови на-

ГОСЦИ ЗОЗ СЕРБИЇ НА ФЕСТИВАЛУ Медзи другима госцами, на Фестивалу у Свиднїку була и Олена Папуґа, народна посланїца Скупштини Сербиї, Желько Ковач, предсидатель Вивершного одбору Националного совиту и делеґация Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох, Серґей Тамаш, бувши директор Заводу за културу войводянских Руснацох... На Фестивалє у Свиднїку делеґация младих зоз Сербиї ше урядово стретла з членми Здруженя „Млади Русини” зоз Словацкей, дзе вичерали искуства и идеї вязани за роботу младих и з младима, так же то будзе основа за будуци сотруднїцтва и можлїви заєднїцки проєкти младих.

8 РУСКЕ СЛОВО

ишли и други значни места и локалитети у општини Свиднїк. Главни орґанизатор Фестивалу русинскей култури була Окружна орґанизация Русинскей оброди Словацкей за Свиднїк, а соорґанизаторе Место Свиднїк и свиднїцки Поддуклянски образовни центер. Фестивал отримани под покровительством предсидателя Словацкей Републики Андрея Киску, а з финансийну потримовку Уряду Влади Словацкей, з Програми за културу народносних меншинох.■ А. Лендєр 2. ЮНИЙ 2017.

НАШО МЕСТА ДОЧАСОВО ЗАВАРТИ ПРИЛАПЮЮЦИ ЦЕНТЕР ЗА МИҐРАНТОХ У ШИДЗЕ

ЛЄПШИ УСЛОВИЯ ЗВОНКА ГОРОДУ Александар Вулин, министер за роботу, занятосц, сициялни и борецки питаня у Влади Сербиї вовторок нащивел Прилапююци центер за миґрантох при гайзибанскей станїци у Шидзе хтори дочасово будзе заварти. Остатня ґрупа од 108 миґрантох будзе розпоредзена у цеку дня до других прилапюююцих центрох Адашевци и Принциповец у општини Шид алє и до Суботици, Зомбора и Кикинди.

– Насампредз, жадам подзековац предсидательови општини Шид и шицким гражданом хтори поднєсли терху коло миґрантскей кризи. Нашо опредзелєнє же би городски центри нє були обтерховани зоз миґрантами и тиж будзе розтерховани и прилапюююцу центер у Обреновцу. У случаю потреби кед би ше пременєла ситуация з миґрантами, думам на звекшанє их числа, ми порихтани благочасово реаґовац и у таких ситуацийох. Шлєбодно можем повесц же Сербия найгуманша и найорґанизованша кед слово о справованю ґу миґрантом, а наш предсидатель Александар Вучич, у каждей хвильки бул информовани о ситуациї вязаней за

миґрантску кризу – гварел новинаром министер Вулин, хторого провадзели Ненад Иванишевич, державни секретар у спомнутим министерстве, Владимир Цуцич, републични комесар за вибеженцох и миґрациї и Предраґ Вукович, предсидатель општини Шид зоз сотруднїками. Комесар Цуцич гварел же дочасово заверанє прилапююцого центру у Шидзе перше заверанє такого центру у Сербиї и же ше миґрантом обезпечи одвитуюци условия у других при-

лапююцих центрох звонка городского штредку.

– Виполнєте обецанє же прилапююци центер при гайзибанскей станїци будзе заварти и ми подзековни ресорному министерству и Комесарияту за вибеженцох и миґрациї же обецунка виполнєта. Тиж сом подзековни и нашим гражданом на сцерпеню хторе потераз указали кед слово о миґрансткей кризи – кратко виявел Предраґ Вукович, предсидатель општини Шид. Вл. Дї.

„БЕБИ ЕҐЗИТ” НА ПЕТРОВАРАДИНСКЕЙ ТВЕРДИНЇ

УЧАСТВОВАЛА ТАНЄЧНА ҐРУПА РКЦ

На 16. „Беби Еґзиту” на Петроварадинскей твердинї внєдзелю участвовала и дзецинска танєчна ґрупа Руского културного центру (РКЦ) з Нового Саду. Танєчнїки РКЦ свою точку, танєц „Коломийка”, хореоґрафа Владимира Ивана Веву, виведла на „Цифрованей бини Дунаю” у рамикох „Беби Еґзиту”.

Фото: В. Вуячич

Фестивал фамелиї „Беби Еґзит” на Петроварадинскей твердинї того року отримани 27. и 28. мая, а з нїм шветочно означени и Шветови дзень фамелиї, так же орґанизовани рижни змисти – театрални представи, квизи роботнї, танєчни наступи, спортски змисти, у хторих участвовали нє лєм дзеци, алє и родичи и члени їх фамелийох. Вл. В.

2. ЮНИЙ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА ТРИНАСТА СХАДЗКА СКУПШТИНИ ОПШТИНИ ШИД

ВИМЕНКА СТАТУТА ҐАЛЕРИЇ

Прешлого пиятку отримана 13. схадзка Скупштини општини Шид на хторей одборнїки вигласали вецей значни одлуки значни за општину. Насампредз, прилапена Програма дїлованя ЯКП „Явне ошвиценє, услуги и отримованє” за 2017. рок и дата согласносц на Статут спомнутого подприємства. Одборнїки одлучели и о вименки Статута Ґалериї малюнкох „Сава Шуманович” у часци же ше по нових законских предписаньох сцера же то „установа култури од национачного значеня” цо потераз стало у полней назви тей установи култури.

СО прилапела и звити о роботи за 2016 и финансийни плани за 2017 рок Месних заєднїцох Адашевци, Беркасово и Сот. У Соту єдна од найзначнєйших активносцох то роботи на вибудови водоводу у валалє. Одборнїки одлучели и о запровадзованю поступку за розписованє конкурсох за директорох явних подприємствох чий снователь локална самоуправа. Прилапени и звит о роботи Општинскей управи за прешли рок, а принєшени и одлуки о местох за паркиранє, потим о зоогиґиєни, о теметовох и хованьох, подмирйованю з воду за пице, як и о коминярских услугох. На предлог одборнїцкей ґрупи СРС, дньови шор на початку зашеданя дополнєти зоз точками кадрових пременкох у двох скупштинских одборох. Так, место Йовани Пилипович у Одборе за административни и мандатно имунитетски питаня меновани Дюрица Еделински, а у Одборе за комунални дїялносци место Наташи Милянович менована Биляна Папданко. Одборнїцка ґрупа СПС обвисцела Скупштину же на далєй место Деяна Лоґарушича, шеф одборнїцкей ґрупи тей странки будзе Биляна Жеравич. Вл. Дї.

СХАДЗКА УПРАВНОГО ОДБОРУ РУСКЕЙ МАТКИ

ДЕЛЕҐАЦИЯ НА ШВЕТОВИ КОНҐРЕС На схадзки Управного одбору Рускей матки у Руским Керестуре, котра отримана прешлого тижня, поднєшени звити резултатох конкурованя Матки з проєктами на конкурси ресорних покраїнских секретариятох, так же за одход на Штернасти Шветови конґрес Русинох/Руснацох/Лемкох од Покраїнского секретарияту за образованє предписаня, управу и национални меншини-национални заєднїци РМ достала 56 000 динари, а за порядну дїялносц 154 000 динари, за яки суми и конкуроване. На конкурсу Покраїнского секретарияту за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами за Други медзинародни филмски фестивал „Русин Филм Фест” у Шидзе РМ достала 11 000, а исту суму и за отримованє тогороч-

10 РУСКЕ СЛОВО

ней Подобовей колониї у Коцуре, цо, як поведзене, вельо менєй як цо ше вимага за тоти проєкти. На схадзки Управного одбору одредзени и делеґациї Рускей матки за участвованє на Штернастим Шветовим конґресу РРЛ, хтори од 29. юния по 2. юлий будзе у Осиєку, у Републики Горватскей, як и за Осми Шветови форум русинскей младежи, хтори у исти час тиж будзе у Осиєку. Делеґати Рускей матки на Конґресу буду Дюра Папуґа, Ксения Медєши,

Миломир Шайтош, Юлиян Лазор, Владимир Бучко, Аранка Медєши, Наташа Макаї Мудрох, Моника Гарди, Мария Дорошки и Владимир Джуня, а госци РМ на Конґресу буду Владо Няради, Деян Загорянски, Саня Тиркайло, Славко Пап и Давор Сабо. За делґатох на Шветовим форуму русинскей младежи спред Форуму младих Рускей матки предложени Борис Фейди, Стеван Самочета, Себастиян Няради и Любомир Медєши, медзитим, понеже предсидатель Форуму младих Борис Фейди нє присуствовал на схадзки, тота одлука нє конєчна. По законченю схадзки членом УО представене припознанє хторе Руска матка достала од „Сербскей коруни” Културно-историйного центру з Краґуєвцу, за граждански заслуги у винїмковим доприношеню култури. М. Джуджар 2. ЮНИЙ 2017.

НАШО МЕСТА ПЕРШИ ФЕСТИВАЛ КВЕЦА У ШИДЗЕ

КРАСОТА ЗА КАЖДОГО У орґанизациї Здруженя женох „Шидянки” зоз Шиду, внєдзелю на платоу опрез Културно-образовного центра, отримани перши Фестивал квеца на хторим продукователє зоз шидскей општини виложели свойо квеце и прикраски вязани за украшованє кветових заградкох. Як на отвераню визначела Снежана Лазич, предсидателька „Шидиянкох”, квеце дава красоту и инспирацию людзом. Медзи викладачами була и Дуня Гнатко зоз Шиду, хтора ма розсаднїк квеца и представела тогорочну богату продукцию. Замерковани штанд мала и Андєлка Михняк, тиж зо Шиду, хтора виложела богату колкецию амарилисох.

– Кед сом дознала же будзе отримани фестивал квеца такой сом ше приявела. Барз любим квеце и поряднє одходзим на подобни манифестациї до Нового Саду. Представела сом колекцию амарилисох, по чиєй сом продукциї позната, и нащивительом ше то барз попачело. Думам же и Шиду була потребна єдна така красна манифестация хтора, наздавам ше, будзе традицийна – гварела нам Андєлка Михняк. Вл. Дї.

ГРАЖДАНЄ И ОПШТИНА У АКЦИЇ ЗНЇЩОВАНЯ ИНСЕКТОХ

БЕЗПЛАТНИ ТАБЛЕТИ ПРОЦИВ СУНЬОҐОХ

На териториї општини Вербас, у орґанизациї Оддзелєня за защиту животного стредку и енерґет ского менаджмента, прешлого тижня почала акция систематичного знїщованя суньоґох. Заинтере сованим гражаданом ше безплатно дзелї БТИ таблети за знїщованє ларвох суньоґох, а предносц буду мац обисца хтори ше занїмаю зоз польопривреду, статкарством, живинарством, як и власнїки пластенїкох. По одлуки дежур-

2. ЮНИЙ 2017.

них, предносц при дзелєню буду мац и гевти обисца хтори маю пиньвици хтори ше часто полня зоз воду, по верх но сци зоз вис шим уровньом поджемних водох, як и обисца на чиїх маєткох ше наход за поверхно сци зоз нє чечуцу воду, поверхно сци коло беґелю, итд. У першей ме сней заєднїци у Старим Вербаше маю до статочне количе ство таблетох за шицких цо заинтере совани и апелую на гражданох же би вихаснова ли тоту можлївосц защити.

– То нє перша така акция, було то и прешлих рокох, алє за тераз досц подле одволанє. Думам же люд зе ище нє чули за тоту можлївосц. Тота акция одлична праве за наших гра жда нох, Ста ро вер бащаньох, хтори жию коло беґелю, дзе през

лєто єст рої суньоґох. На тот спо соб ше та кой на почат ку може злєпшац ситуация же бизме по сле нє мали проблеми. Наздавам ше же гра жда нє ви ха сную тоту можлї восц – гварел Иґор Виславски, секретар Першей ме сней заєднїци. БТИ таблети нє отровни и препатрел их Национални центер за контролу трованя. Препарат вида ла Аґенция за хемикалиї Републики Сербиї, а випродуковала го Д.О.О Циклонизация. Хаснує ше у комуналней гиґиєни так же ше клад зе до одред зеного количе ства води на шицких ме стох у обисцох дзе ше затримує вода: гордови зоз дижджовку, студнї, базени, фонтани, контейнери, септички дзири, ярки... Таблети мож превжац у шицких ме сних заєднїцох, кажди роботни дзень од осем до двох пополадню у маю и юнию. А. Лендєр

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ПОШЛЇДКИ ПРЕМЕНЛЇВЕЙ ХВИЛЇ

Пишу: мрежа дописовательох

МАЙСКИ ДИЖДЖИ ЗЛАТА ВРЕДЗА

Барз пременлїва хвиля у прешлим периодзе, зоз премало и превельо влаги, розлично уплївовала на польопривредну продукцию. Совитнїк Задружного союзу Войводини за продукцийни питаня Петар Радич виявел же прешлотижньови нєпогоди очкодовали рошлїни на подручох општинох Нови Сад (найвецей каменцу було у хотаре Ченей), потим општина Кула, Вербас, Србобран, Бечей и Оджак

С

традали пейц до петнац одсто парцели, найбаржей под кукурицу, хтори ше вироятно будзе мушиц прешац, потим сої и слунечнїку, док ше за сою вери же ше реґенерує. Векшина рошлїнох нє осиґурана. КЕРЕСТУР – НАПАДАЛО ПРАВЕ КЕД ТРЕБА Польопривредни продукователє и фаховци складаю ше же майски дижджи допринєсли доброму розвою шицким польодїлским културом чий урожай бул загрожени пре сушни и жимни марец и април. На локалитетох хтори провадзи Польопривредна фахова служба у Зомборе, та медзи нїма и на териториї Руского Кере стура, у маю спадло од 25 до 50 литри дижджу по квадратним метеру, цо за ярнї шаца праве богатство. Польопривредни продукователє и фаховци ше складаю же после сушного периоду у марцу и априлу, стан жимских и ярнїх културох задоволююци, та аж и одлични, дзекуюци майским дижджом, хтори нападали праве кед требало. Залївни системи ридко дзе єст и вельки су трошок, а и кед єст залївна система, кажде залїванє нє мале укладанє, та майски дижджи благодатни нє лєм землєдїлцом, алє и овоцаром и заградкаром. Фаховци наглашую же перши симптоми суши мож було обачиц при житаркох – почали ше сушиц верхи лїсцох. З потребнима и длуго обчекованима майскима дижджами, пришли и майски нєпогоди, каменєц падал и у дзепоєдних часцох рускокерестурского хотара, на Косцелїску и на Билей.

– Чкоди нїґдзе нє були катастрофални, алє були и до 50 одсто на пресади паприґи. Фаховци виходзели на терен, а чкода будзе пошвидко виплацена. Обраховює ше кельо

12 РУСКЕ СЛОВО

пресади очкодоване, и шицок уложени пенєж потераз, вєдно з наднїцами. Можем повесц же клиєнти задовольни, аж думам же надополнєня векши як цо вони обчековали – дознаваме з „Дженерали осиґураня” од Павла Малацка. На кукурицох чкода найобачлївша, медзитим, млада є, та пошлїдки нє будзе. Житарки очкодовани, алє их польопривреднїки барз мало осиґурую, та оценьованє такей чкоди ридке.

– Нашо фаховци уж були на терену и окончели перше оценьованє конєчней чкоди, а у наступним периодзе буду приходзиц и провадзиц тоти парцели. Вшелїк же очкодованя буду надополнєни, алє понеже конєц сезони далєко, а чкода годна буц ище векша, та и виплацанє будзе на єшень, пред концом оберачки. Чкоду приявели паприґаре з Косцелїска, и єден польопривреднїк цо ма жито на Билей. Зоз житом ситуация иншака, бо воно уж пред концом веґетациї, и на нїм чкоду и тераз видно – гутори Елемир Рамач з ДДОР осиґураня. У мено „Винер осиґураня” од Желька Ороса дознаваме же чкоди од каменцу, затераз, релативно мали, алє тих дньох и їх фаховци вишли на терен, та зазначели пошлїдки. Одтераз и нови осиґурани котри ище нє осиґурали свою паприґу, а сцу ю осиґурац, можу обчековац нащиву спомнутих особох, пре спатранє парцели пред подписованьом полиси.

2. ЮНИЙ 2017.

ЕКОНОМИЯ У осиґуруюцей хижи „Дунай” подобна ситуация, чкоду од каменцу приявели лєм паприґаре на Косцелїску.

– Фаховци аґрономи за оценьованє чкоди од каменцу уж були на терену, и чуєм же осиґурани задовольни. То лєм перши виход, и конєчни резултати ище нє маме. Увидзи ше яки будзе дальши розвой рошлїнох, як буду реаґовац на наступну хвилю. Потребне ше остарац о очодованих парцелох, вшелїк же чкода будзе надополнєна на єшень, а можем повесц же совисни паприґаре з адекватну защиту риша тот проблем, так же чкода останє нєобачлїва – гварел Славко Малацко. ОПШТИНА ШИД – ЗАБРИҐОВАНИ ПРЕ ИСКУСТВА З ОКОЛЇСКА На подручу општини Шид, на щесце, нє було озбильнєйши нєпогоди у прешлим периодзе, так же нє спричинєти векши чкоди на польох, овоцнїкох або заградох. Шидски хотар залапели на вецей заводи моцни дижджи, алє озбильнєйши пошлєдки нє було. Медзитим, парасти, овоцаре и заградкаре забриґовани пре нєпогоди хтори ше случовали у ширшим околїску дзе було и каменцу, моцни диждж и витор, та єст и чкоди. Причини за забриґованосц єст, бо остатнї днї нагло поросла дньова температура, аж и до 30 ступнї, а метеоролоґи нависцели пременку хвилї и нови паданя. А по искуствох, после високих температурох чзна присц нєпогода и каменєц. Менєй бриґи маю овоцаре, хтори у овоцнїкох поставели процивкаменцову мрежу. КОЦУР – НАЙГОРШЕ ЗАОБИШЛО ВАЛАЛ Прешлого тижня, кед Бачку залапела велька буря зоз моцним дижджом и каменцом, у Коцуре парасти були у страху же и валал на драги тей хмари и же каменєц начкодзи польопривдредним културом на полю. У валалє чуц було два виштрелєни процивкаменцово ракети и на щесце, спаднул лєм кус моцнєйши диждж. Єдина охрана и даяка сиґурносц же чкода буд зе наплацена кед ше случи така нєпогода од каменцу и бурйох, то осиґуранє польох и културох котри 2. ЮНИЙ 2017.

посадзени. У Коцуре лєм подаєдни польопривреднїки осиґурую свойо култури и то углавним тоти, котри на своїх парцелох маю малини або паприґу, а вше частейши нєпогоди и нєдавна буря наганяю людзох же би роздумовали вше вецей и о тей файти защити. Затераз, шицко остава на приповедки, без конкретней масовней акциї осиґураня польопривредних културох на польох. ВЕРБАС – НЄЗВИЧАЙНО ВЕЛЬКИ ПАДАНЯ Моцни диждж и каменєц потрафели и город Вербас и хотари у околїску 23. мая. Найбаржей потрафена населєна часц города – Стари Вербас, дзе падал и найвекши каменєц. По бешеди жительох того населєня, ляд бул велькосци черешнї, а по хотарох, на щесце, падал менши и менєй. Диждж того дня падал до вечара, а у Старим Вербаше, у населєню „4. юлий”, спадло найвекше количество – вецей як 40 литри по квадрату. Коло пияцу, тиж у тим населєню, вимеране 29 литри дижджу, а вецей як 20 литри вимеране ище у даєдних часцох того населєня. Оперативни технолоґ наводньованя у подприємстве „Сава Ковачевич” Драґан Дьордєвич, гварел же ище вше нє мож сиґурно повесц же кельо то начкодзело рошлїном.

– Таки моцни диждж и каменєц нє одвитує анї єдней рошлїни. Щесце же векшина тераз у ґенеративним периодзе, та ше нє очкодує плод, алє сиґурно же таке нєщесце охаби пошлїдки. Ми маме коло 30 мерачи за воду у цалим городзе и по наших информацийох найвецей води спадло у Улїчки Дюре Дяковича, дзе зме вимерали аж 41 литру води – гварел Дьордєвич. Моцни диждж хтори ше нараз злял на населєни часци города направел чкоди на хижох и будинкох, а окреме були очкодовани тоти хтори мали подли, або стари закрица. Дзепоєдним у будинкох у Нєґошевей улїчки премакало и до обисцох. Як дознаваме зоз Оддзелєня за польопривреду општини Вербас, потераз нє було прияви за чкоди на польох. Як гваря у тим оддзелєню, єст комисия за утвердзованє чкодох од елементарних нєпогодох, алє вона по прияви виходзи на терен. Остатнї даскельо днї нїхто нє подношел вимоги, бо парасти тераз углавним осиґураю свойо поля у приватних осиґуруюцих хижох.■

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ПРОМОЦИЯ ТАМАШОВОГО РОМАНА НА „ЦЕПЕЛИНУ”

АКА ДЕМИК И ДЖЕНТЛМЕН

Штварток 25. мая на ладї „Цепелин”, на Новосадским кею, представени нови роман академика Юлияна Тамаша „Рика Мономах, мерач по смертного часу”. Дїло представене у рамикох Новосадского литературного фестивала „Розгварки о любови (ґу читаню)”, хторому домашнї новосадски новинар и публициста Дьордє Рандель. Литературна критичарка Ксения Катанич пречитала огдянуце на биоґрафию академика Тамаша, у котрей гвари же професор „як гомопацификус, Европеєц и космоплита, ма вельки интернационални наукови угляд”.

– Каждому познати його наукови талант, моцни є у пирку и талантовано пише на вецей язикох. У Новим Садзе Тамаш створел наймоцнєйши русинистични центер на швеце – гварела Катаничова. Автор романа и редакторка виданя др Радмила ҐикичПетрович о кнїжки бешедовали покус на нєформални способ. Панї Ґикич-Петровичова ше здогадла на тото як пририхтовани и други Тамашово рукописи до друку, а окреме ю у питаньох интересовали моменти з кнїжки вязани за реални особи, зоз того як го автор наволує „автобиоґрафского романа”, и їх преплєтанє зоз приватним животом. Окреме же у роману слово о женскей особи, котра присутна у вецей остатнїх Тамашових дїлох.

– Праву правду знаю лєм господ Бог, тота панї и я. Чи

Ґикич-Петровичова, Тамаш, Катаничова, Рандель

ту було любови, чи нє було... як джентлмен нїґда бим нє припознал и кед би єй було. Як друге – нє було би того романа, алє би то було єдно з велїх тривиялних литературних дїлох – гварел академик Тамаш. У представяню автобиоґрафского романа Юлияна Тамаша активно участвовала и публика. Новосадски литературни фестивал отворел наступ Хора „Гармония” з Нового Саду, а пристойни простор за таки нагоди на Дунаю пополнєли числени госци. Б. Варґа

ПРЕДЛУЖЕНИ ОБРОБОК БРУҐОШОВИХ НЕҐАТИВОХ

ИДЕНТИФИКУЮ СЕДЕМ ИНФОРМАТОРЕ На парохиї у Руским Керестуре, дзе ше чува неґативи зоз фотоґрафскей роботнї оца и сина Будинскових/Бруґошових, од 23. по 25. май предлужене скениранє, фахови обробок и идентификованє особох на фотоґрафийох. То уж треца часц тей велькей роботи хтора почала 2015. року. Роботу окончую познати фаховци др Миряна Дєкич и Неделько Маркович з покраїнского Заводу за защиту памятнїкох, Любица Отич зоз Музею Войводини, а помага им и Саша Сабадош з Архиву у Зомборе. Як за „Руске

14 РУСКЕ СЛОВО

слово” виявела Отичова, на тот завод акцент им на идентификованю особох, на фотоґрафийох, и дополньованє податкох и прето на два днї анґажовали седмерих информаторох з Керестура хтори помагаю у тим процесу. Источашнє ше и далєй скенира фотоґрафиї зоз зачуваних неґативох, а векшина то фамелийни фотоґрафиї, хтори настали у периодзе медзи двома войнами и познєйше. По словох Отичовей, тот барз длугоки и нє лєгки, та и нє тунї процес чисценя неґативох, скенираня и идентификованя затераз ма резултат прейґ 600 скенирани фотоґрафиї, а по конєц рока би сцели поробиц до 1 000 неґативи. З идентификованих фотоґрафийох прешлих рокох пририхтани два розлични вистави у Свиднїку и Беоґрадзе, а пририхтує ше и кнїжку фотоґрафийох, чийо видаванє завиши од динамики роботи, часу и финансийох. Прешли два роки тото подняце финансовал Завод за културу Руснацох, а терашню фазу спомнути фаховци окончую у рамикох порядних роботох у своїх институцийох, док им змесценє и кост у Керестуре обезпечел Национални совит Руснацох. М. Афич 2. ЮНИЙ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ФЕСТИВАЛ ПОЕЗИЇ МЛА ДИХ У ВЕРБАШЕ

ОСТАЛ ЮГОСЛАВЯНСКИ Всоботу, 27. мая, у сали биоскопа „Югославия“ у Вербаше отримани финални вечар 49. Фестивалу поезиї младих на хторим ше, по вибору фахового жирия, публики представели дзешец найлєпши поетове зоз Горватскей, Босни и Герцеґовини, Чарней Гори и Сербиї. Того року на конкурс сцигло 130 циклуси писньох поетох хтори младши од 27 роки, а 49. побиднїк Фестивалу поезиї младих Антонио Карлович зоз Заґребу, хторому припада безплатне друкованє кнїжки. Вон визначел же идея фестивалу о заєднїцтве и далєй жиє.

– Фестивал нїґдзе нє забути на простору бувшей держави. Я пишем уж даскельо роки и мал сом амбицию буц у финалу, та и победзиц. Три раз сом посилал и три раз сом бул финалиста, а того року випадло же сом мал и щесца – гварел лауреат тогорочного Фестивалу. Друга награда пошла до рукох Амини Хрнчич зоз Маґлаю, зоз Босни и Герцеґовини, а трецу награду достал Шимун Субота зоз Беоґраду. По традициї, додзелєна и награда за наймладшого поету, а того року то бул дзеветнацрочни Петар Ракочевич зоз Подґорици. Фахови жири робел у составе Иван Лалович и Небойша Деветак, як членове, и Перо Зубац, як предсидатель, хтори прокоментаровал систему жирираня.

– У каждим циклусу єст по 10, 15 писнї. Зоз тих хтори приявени, такой на початку ше видвої коло 70 циклуси. Ми троме читаме роботи, дописуєме ше прейґ мейлох. Интересантне же зме єдногласно вибрали коло 20 найлєпши. О финалистох, та и побиднїкох одлучовали ниянси, наисце, бо шицки хтори вошли до узшого кругу добри поетове. Мам обичай повесц же цо горши часи, то лєпша поезия – гварел Зубац. Остатнього дня була промововала кнїжка „Шав“ прешлорочного побиднїка, Марка Краґовича, а у музичней часци наступел Деян Цукич.

Побиднїк Фестивалу поезиї младих Антонио Карлович зоз Заґребу

49. Фестивал поезиї младих тирвал пейц днї и публика на отвераню Фестивала, 23. мая, могла опатриц театралну представу о любовней драми Лази Костича и Ленки Дундєрски, автора Зорана Суботичкого. Другого дня у просторийох библиотеки отримана промоция кнїжки визначного ґлумца Миодраґа Цация Михайловича, у хторей описани його дожица зоз театру „Ателє 212”, а истого дня, як то уж традиция наклада, отримана 43. по шоре вистава „Палета младих”. Штварток, 25. мая, отримана програма за дзеци и литературна трибина „Портрет поети”, хтора того року була пошвецена нєдавно пензионованому Небойшови Деветкови. Ютредзень отримана промоция юбиларного, 50. числа часопису „Траґ“ хтори видава библиотека у Вербаше, а потим ушлїдзело змаганє у слем поезиї. Поетове финалисти и шицки други учашнїки Фестивала поезиї младих пейц днї пребували у Вербаше, а остатнього дня отримали и турнир у шаху под назву „Шаховски турнир поетох“. А. Лендєр

СКУПШТИНА КПД „ДРАҐУТИН ДРАҐЕН КОЛЄСАР“ У БАЧИНЦОХ

ВИБРАНЕ РУКОВОДСТВО ДРУЖТВА

Скупштина КПД „Драґутин Драґен Колєсар“ у Бачинцох отримана внєдзелю у Ме сней заєднїци. За нового предсидателя Скупштини Дружтва вибрани Данил Надь, а за секретарку Славицу Видович, хтора и потераз була на тей функциї. За предсидателя Управного одбору вибрани Борис Надь, хтори потераз бул подпредсидатель Дружтва, а за подпредсидателя вибрани о. Дарко Рац. Тиж вибрани и ше сцеро члени и то Пера Майхер, Не стор Майхер, Влада Торма, Владимир Задрипко, Владислав Папуґа и Ксения Литрич.

2. ЮНИЙ 2017.

На схадзки нє вибрани члени Надпатраюцого одбору и вони буду вибрани на єдней зоз наступних схадзкох. Цо ше дотика плана активно сцох у роботи Дружтва, у першим шоре то же би ше до роботи уключели дзеци и млади, и порушало роботу секцийох. Як констатоване, порушованє танєчней секциї будзе чеже, алє прето закладанє будзе на роботи шпивацкей секциї, а єден з предкладаньох и же би ше формовало шпивацку ґрупу, а активовало и спортску секцию. На Скупштини у Бачинцох присуствовал и Златко Манько, предсидатель КПД „Дюра Киш“ зоз Шиду, хтори гварел же їх дружтво поможе у роботи Бачинчаньом зоз совитами, а тиж и з фахову потримовку руководительох секцийох. И Месна заєднїца поможе у роботи Дружтва и оможлїви хаснованє єдней просториї у будинку Месней заєднїци за потреби отримованя схадзкох. Грекокатолїцка парохия да членом Дружтва хасновац парохиялну салу. Як гварел Борис Надь, за схадзку Скупштини послати поволанки-обвисценя на адреси коло 40 людзох у валалє, алє векшина ше на схадзку нє одволала. Вл. Дїтко

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА

ДЗЕНЬ ШКОЛИ „ПЕТРО КУЗМЯК” У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

У ЗНАКУ НАУКИ И УМЕТНОСЦИ

Основна и штредня школа зоз домом школярох „Петро Кузмяк” Дзень своєй школи шветочно преславела 25. мая зоз Саймом науки, шветочну програму и подобову виставу

У

школским голу и кабинету физики отримани Саям науки, зоз мотом „Наука то права одлука”, хтори за своїх парнякох од першей по осму класу пририхтали старши основношколци и штредньошколци, з наставнїками и професорами. Представени „скрити бок” природи и науки, можлївосци, експерименти и практичне хаснованє хемиї, биолоґиї, ґеоґрафиї, физики и математики. Хемию заєднїцки представели школяре основней и штреднєй школи, биолоґия приказана на двох штандох – єден з експонатом терариюму виєтнамских пальчочкох хтори презентовали школяре пиятей класи, а други, хтори пририхтали штредньошколци, бул фокусовани на чловекову анатомию, повязаносц думкох и рухох, розход очох и мозґа – илузиї и патренє през микроскоп. На штандох математики презентована обласц Платонових целох котри правели школяре шицких возростох, судоку-числа, тродимензийни цела, складанє рубиковей коцки и танґрамох, та и можлївосц паметаня велького числа децималох. Найвецей децимали числа Пи запаметал Мартин Ґовля, школяр седмей класи, вєдно 225 децимали. Цали кабинет физики бул виполнєти з рижнима експериментами, з котрима през їх реализацию були потвердзени физични закони и основни параметри густосци, прициску и друге. При каждим штанду була велька гужва и интересованє школярох и наставнїкох за викладане и презентоване, цо потвердзенє же то бул прави поцаг орґанизаторох Сайму науки у рамикох Дня школи. ШВЕТОЧНА ПРОГРАМА У ДОМЕ КУЛТУРИ На шветочней програми шицким школяром, колеґом и Керестурцом Дзень школи повинчовала єй директорка Хелена Пашо Павлович, хтора визначела же Школа „одвичательно прави интелектуални мапи младим людзом, хторих учи же би научене знанє знали применїц у пракси”. Директорка пречитала и винчованку хтору з тей нагоди Школи послал подпредсидатель Покраїнскей влади и покраїнски секретар за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци Михаль Нїлаш. У винчованки, вон керестурскей двоязичней школи висловел шицки похвали и пре єй длугорочну традицию и пожадал даль-

Виставa подобових роботох Иґора Радовича

16 РУСКЕ СЛОВО

шу успишну роботу у образованю и воспитаню будуцих преднякох медзи Руснацами и успихи у шицких наставних и звонканаставних активносцох. През конферансу на програми визначени и шицки посцигнути успихи школярох Школи на змаганьох з рижних предметох на рижних уровньох, од општинского по републични. У програми свойо таланти и знаня указали и школяре основней и штреднєй школи и численей публики ше представели з хорским, соло и ґрупним шпиваньом, рецитованьом, ритмичнима танцами, драмскима сличками и литературнима творами. ВИСТАВА ПОДОБОВИХ РОБОТОХ По програми, у школским голу директорка Хелена Пашо Павлович и Татяна Чизмар з Нового Саду, професорка анґлийского язика и длугорочна приятелька автора Радовича, отворели виставу подобових роботох академского маляра, професора у керестурскей Школи Иґора Радовича.

– Иґор по образованю источашнє инженєр и маляр, цо дакус нєзвичайне. Нєшка є успишни, афирмовани зоз препознатлївим подобовим виразом. По опредзелєню є абстрактни маляр зоз означеньом постдеконструктивизма. На перши погляд на його платнох линиї и фарби дачого лєм йому познатого, алє у глїбини каждей слики ше видзи даяка конструкция зоз стварносци... Здобува ше упачаток же ше уметнїкови удало пренайсц смисел у хаосу реалносци страцених вредносцох... – визначела Чизмарова. Програму провадзели и госци – предсидателька Одбору за образованє Националного совиту (НС) Руснацох Мелания Римар, предсидатель Вивершного одбору НС Желько Ковач, предсидатель Совиту Месней заєднїци Руски Керестур и член НС Руснацох Владимир Олеяр, просвитни роботнїки з ОШ „Братство єдинство” з Коцура, на чолє з директорку Славицу Байор, як и представителє дзепоєдних керестурских здруженьох.■ М. Джуджар/М. Афич 2. ЮНИЙ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА

ОЧУВАЦ МАЦЕРИНСКУ БЕШЕДУ

У Школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре всоботу, 27. мая, отримане Републичне змаганє з руского язика и язичней култури за школярох основних школох хотри руски язик виучую у порядней и виборней настави. На найвисши уровень змаганя з руского язика пласовали ше вєдно 17-еро школяре – осмеро зоз седмей и осмей класи з ОШ у Руским Керестуре и Коцуре, дзе настава руского язика порядна, и дзевецеро школяре седмей и осмей класи зоз школох дзе ше руски язик виучує як виборни предмет. У конкуренциї седмих класох у катеґориї школярох котрим руски порядни язик перше место освоєл Леон Юрич з Керестура, друге Єлена Чордаш з Коцура, а треце Александар Киш з Керестура. У истей катеґориї у конкуренциї осмих класох перше место завжал Давор Хома, друге Теодора Новакович, обидвойо з Керестура, а треце место подзелєли Соня Балїцки з Керестура, Емануела Горняк и Александра Русковски з Коцура. У катеґориї школярох котри руски язик виучую як виборни предмет перше место освоєла Наташа Джуджар з Нового Саду, а друге место подзелєли Каролина Гарди и Лука Вуячич (обидвойо з Нового Саду) и Анастасия Джуджар з Кули. Треце место освоєли пецеро школяре – Божидар Загорянски з Бачинцох, Матияс Гуняди з Бачкей Тополї, Орши Олаи з Нового Орахова, Павле Медєши з Вербасу и Страхиня Сакач з Ветернику. Школярох котри виучую руски язик у порядней настави пририхтали наставнїци Каролина Папуґа и Ксения Шовш у Руским Керестуре и Снежана Шанта у Коцуре. Руски язик як виборни предмет викладаю наставнїци Оля Яковлєв у Новим Садзе, Тамара Хома у Кули, Златица Сивч Здравич у Бачинцох, Сенка Бенчик у Бачкей Тополї и Новим Орахове, Славица Мали у Вербаше и Ана Мария Рац у Ветернику.

На отвераню Змаганя школярох, наставнїкох и шицких присутних привитали секретар Дружтва за руски язик, литературу и културу Ирина Папуґа, предсидатель Скупштини Дружтва др Юлиян Рамач, предсидателька Одбору за образованє Националного совиту Руснацох Мелания Римар и директорка керестурскей Школи Хелена Пашо Павлович котра, медзи иншим, школярох поволала же би свойо школованє предлужели у керестурскей Ґимназиї по руски указуюци на богати змисти котри вона понука, наставни и звонканаставни, та наглашуюци и значносц очуваня мацеринскей бешеди. По законченю змаганя директорка керестурскей Школи школяром уручела кнїжки, а Ирина Папуґа подзекованя школяром и наставнїком котри их пририхтали, як и шицким котри участвовали у орґанизациї Републичного змаганя з руского язика. Змаганє орґанизовали Министерство просвити, науки и технолоґийного розвою, Дружтво за руски язик, литературу и културу и Основна и штредня школа з домом школярох „Петро Кузмяк”, як домашня. М. Джуджар

НА РЕПУБЛИЧНИМ ЗМАГАНЮ ЗОЗ ТРАНСПОРТУ

КЕРЕСТУРЦИ У ГОРНЄЙ ЧАСЦИ ТАБЛЇЧКИ

На Републичним змаганю зоз транспорту за школярох основних школох, у Беоґрадзе 26. и 27. мая, участвовала и екипа зоз Општини Кула хтора представяла Заходнобачки оркуг, а у хторей тройо школяре з ОШ „Петро Кузмяк” з Руского Керестура и єден з ОШ „Иса Баїч” з Кули. По перших нєурядових резултатох Керестурци Иван Рац и Леонела Цифрич у Ц катеґориї, як и Константин Ничетин з Кули у Б катеґориї, находза ше у горнєй часци

2. ЮНИЙ 2017.

таблїчки од 27 змагательох, а Уна Планчак тиж з Керестура, у Б катеґориї у долнєй часци лїстини. Як дознаваме од наставнїка хтори пририхтовал керестурских школярох Зденка Шомодїя, Иван Рац и Леонела Цифрич були досц сиґурни на змаганю, алє у барз моцней конкуренциї були и наймладши змагателє у Ц катеґориї дзе ше змагаю школяре од 13 до 15 рокох, за розлику од влонї кед були у Б катеґориї, дзе були найстарши и посцигли вельо лєпши пласман. Но, и тоти резултати барз добри, наглашує наставнїк Шомодї, кед ше зна же таки пласман посцигнути од вецей як тисяч змагательох зоз цалей жеми, хтори ше змагали у рижних ступньох змаганя. Шомодї похвалєл и пласман Уни Планчак, школярки пиятей класи.

– Уна мала найменєй искуства и сам єй пласман на републичне змаганє вельки, понеже є єдина школярка у тим наймладшим возросту з нашей Школи хтора ше вообще пласовала на републичне змаганє зоз транспорту – заключел Шомодї. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА СМОТРА МУЗИЧНО-ФОЛКЛОРНЕЙ ТВОРЧОСЦИ У КЕРЕСТУРЕ

ПЕСТОВАНЄ ТАНЦУ И ШПИВУ

У Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре всоботу, 27. мая отримана 57. Општинска смотра музично-фолклорней творчосци за старших, того року з обласци пестованя жридловей творчосци. Участвовали културно-уметнїцки дружтва з Кули, Руского Керестура, Крущичу и Сивцу, односно домох култури и КУД-ох у кулскей општини, хтори пестую сербску, чарногорску, мадярску, українску и руску жридлову творчосц. Дом култури Руски Керестур на Општинскей смотри участвовал з Дзивоцку шпивацку ґрупу, хтора шпивала руски народни шпиванки „Мамо моя, мамо” и „Там у лєше”, Хлопску шпивацку ґрупу зоз шпиванками „Богач, богач” и „Кед сом ишол по шоре”, як и Народним оркестром, котри одграл хоровод „Швитанє”. За Смотру их пририхтал Мирко Преґун. Руске КУД „Др Гавриїл Костельнїк” з Кули на Смотри наступело зоз Женску шпивацку ґрупу, односно з рускима народнима шпиванками „Ой плаче голубица” и „Нїґда я то нє верела”, и Хлопску шпивацку ґрупу, хтора шпивала народну шпиванку „Коло нашей хижи дражка виґажена”. За змаганє их пририхтала Еуфемия Планкош. Културно-уметнїцки дружтва ше представяли з шпивацкима и танєчнима точками котри преплєцени з шпиванку. Mедзи нїма ше видвоєли и два точки котри мали

и драмску нїтку у себе, КУД „Дурмитор” з Кули представел чарногорски oбичай випровадзаня вояка до войска, а Дом култури зоз Сивцу часц oбичайох сивецких винїцарох после оберачки грозна. Шицки учашнїки, односно їх точки, ше пласовали на Зонску смотру котра будзе отримана 10. юния у Червинки. М. Джуджар

СМОТРА КИРИЛСКЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛЮ

ВЕЦЕЙ НАГРА ДИ РУСКИМ ШКОЛЯРОМ

З нагоди Дня славянскей писменосци и култури и Дня святих Кирила и Методия, творительох першого славянского алфабету – глаголїци котра послужела як основа нєшкайшей кирилки, по осми раз бул орґанизовани конкурс за найкрасши роботи писани з кирилку. У Народней библиотеки „Стоян Трумич” у Тителю стреду, 24. мая, додзелєни награди за найлєпши писмени задатки написани з кирилку на сербским, болгарским, македонским, русийским, руским и українским язику, потим за найкрасши рукопис у писменим задатку, як и за кирилкову калиґрафию (краснопис), хтори вибрани на Петнастим конкурсу Смотри кирилскей писменосци у орґанизациї спомнутей библиотеки. Медзи наградзенима и руски школяре з Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова.

18 РУСКЕ СЛОВО

У катеґориї младшого возросту (3. и 4. класа ОШ) наградзени Кристиян Будински и Ксения Вереш з Дюрдьова, а у катеґориї штреднього возросту (5. и 6. класа ОШ) награди достали Анастазия Надь и Милица Малинович з Руского Керестура и Катарина Недич з Коцура. У катеґориї старшого возросту (7. и 8. класа ОШ) наградзени Мануела Кучмаш и Александра Русковски з Коцура, як и Михайло Рацпети з Руского Керестура. Награду за найлєпши состав написани по руски освоєла Марина Надь, школярка осмей класи з Керестура, з тему „Нє дзеци зме вецей”. За писмени задаток на сербским язику наградзена Валентина Михняк з Дюрдьова, тиж школярка осмей класи. Награди за школски писмени задаток на руским язику за штредньошколцох достали Мартина Афич, Дорис Бучко и Ґабриєла Хома, шицки з Руского Керестура. За рисунок инициялох з кирилкову калиґрафию наградзени Дарко Провчи з Керестура и Єлена Мудри з Дюрдьова, диплому достала Андреа Мушицки з Дюрдьова, а награду за моноґрам достала Тияна Петрович, тиж з Дюрдьова. Школярох котри зоз своїма роботами участвовали на Конкурсу пририхтали наставнїци руского язика Каролина Папуґа, Ксения Шовш и Люпка Малацко у Руским Кере стуре, Снежана Шанта у Коцуре, учителька Єлена Салаґ и наставнїца сербского Даниєла Самарджич у Дюрдьове, як и наставнїци подобовей култури – Александра Медєши у Кере стуре и Тат’яна Перович у Дюрдьове. М. Джуджар 2. ЮНИЙ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ФЕСТИВАЛ СЛАВЯНСКЕЙ МУЗИКИ У МОСКВИ

ВЛА ДИМИР ТОТ – ЛАУРЕАТ На 13. Медзинародним фестивалу славянскей музики у Русиї змагал ше и ансамбл з Нового Саду, у котрим на тамбурки грає Владимир Тот. Фахови жири го як солисту на тамбурки, а окреме його ансамбл, наградзел як лауреата трецого ступня. На фестивалу котри отримани од 18. по 21. май у Москви, участвовали коло три тисячи учашнїки, котри ше змагали у вецей катеґорийох и на розличних инструментох. Владимир Тот грал зоз ансамблом „Вила” зоз Сербского културного-уметнїцкого дружтва „Железничар” з Нового Саду. Його пецеро колеґове з ансамбла тиж завжали перше, друге и треце место. Прето з нагоди того госцованя, алє и же би ше представело успих ансамбла „Вила”, Хор ґимназиї „Йован Йованович Змай” з Нового Саду и КУД „Зора” з Ратинґена з Нємецкей, внєдзелю 28. мая на Спенсу отримали Святочни концерт. Владимир Тот школяр седмей класи Основней школи „Ко ста Трифко-

вич” у Но вим Сад зе. На там бур ки почал грац 2012. року у Музичней школи „Йосип Славенски”, а од 2016. року и контрабас у Музичней школи „Исидор Баїч” у Новим Сад зе.

– Тамбурку сом такой полюбел. Любел бим ше уписац до штреднєй музичней школи, а потим студирац тамбурку, гоч за ню нєт напрям на анї єдним Универзитету у Сербиї – гварел Владимир Тот. Владимир з тамбуровим орке стром поряднє участвує на Републичних змаганьох, дзе нє раз завжал перше место, а 2014. року на тим змаганю як солиста завжал перше место. На Фестивалу уметнїцкей тамбури и подобних инструментох Музичней школи „Йосип Славенски” од 2012. як солиста завжал перше место, а од городу Нового Саду на вецей заводи є наградзовани з Видовданску награду. С. Саламун

ЕТНО-КЛУБ „ОДНЯТЕ ОД ЗАБУЦА” У КОЦУРЕ

ДЗЕЦОМ ПРЕДСТАВЕНИ СТАРИ БАВИСКА Красна хвиля и тема „Стари бависка” всоботу, 27. мая, у дворе коцурского Етно-клубу „Одняте од забуца” позберала красне число школярох, котри жадали дознац як ше дакеди у Коцуре дзеци бавели, кед нє було сучасни бависка и технолоґиї. Янко Лазор школяром трецих и штвартих класох основней школи „Братство єдинство“ представел стари бависка, а шицких присутних здогаднул и на дакедишнї способ живота и бавеня, без интернета и других нєшкайших сучасних технолоґийох. Дзецом було интересантне слухац о бавискох о котрих нєшка можу лєм чуц од старших. Вони були любопитлї-

2. ЮНИЙ 2017.

ви и интересовало их як дакеди випатрали дзецински бависка, а сами бешедовали о нєшкайшим бавеню на улїци зоз своїма парняками. Од Янка Лазора дзеци дознали же ше нєшкайши „джмурки“ у Коцуре дакеди волало „на ґалами“, же дзеци бавели „млїнчки“, „пиличканє“, „чинаґанє“ (бависко лєм за старши дзеци), бависка зоз зарнами кукурици и други.

– Дакеди ше реквизити за дзепоєдни бависка правело. Дзеци их сами правели так як их задумали, нпр. з чуткох кукурици, бабки з кукуричанки и можем повесц же док ми були дзеци, дзечнє зме слухали приповедки старших о їх дожицох, о городох котри постоя на швеце, о способе живота других людзох на планети, а нєшка шицко тото мож видзиц на телевизиї и по интернету, та таки приповедки нє интересантни – заключує Лазор. Предсидателька Етно-клубу Аранка Медєши з тей нагоди гварела же стретнуце орґанизоване же би дзеци дознали як дакеди випатрало дзецинство и бависка як ше бавели їх баби и дїдове.

– Треба дзецом приповедац „як дакеди було“, о периодзе живота кед їх прадїдове и прабаби були дзеци, же би вони о тим могли приповедац своїм дзецом, бо на таки способ и тота часц нашей историї будзе жиц и нє будзе забута – визначела Медєшова. З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 19

МОЗАЇК ПРОГРАМА ДЗЕ(НЬ) МЛА ДОСЦ(И)

ПИШЕ: Цецилия НА ДЬ

П

рограма почала зоз виставу 35 числох часопису МАК з вецей периодох. Уводне слово дала терашня редакторка МАК-у Мая Зазуляк, вєдно зоз реализаторками програми Саню Дивлякович и Александру Живкович-Бучко.

– Каждого року ше намагаме здумац дацо нове. Перше здумаме „цошка”, а вец тото „цошка” пробуєме ище преробиц, и потим роздумуєме як би то дахто други поробел, з цильом же би ми то так нє поробели. Матка, просто, место дзе ше намагаме же би було шицко иншаке, бо обичного єст вшадзи – гвари єдна зоз реализаторкох и водителька бешедней часи програми Александра Живкович-Бучко. УПОЗНАЦ ШЕ И ЗОЗ ПЕРШИМА КРОЧАЯМИ

У Руским културним центре, у Новим Садзе, стреду, 24. мая, отримана програма „Дзе(нь) младосц(и)?

– Ту є уж 45 роки – МАК!”. Програма була пошвецена МАК-овей 45-рочнїци. Нащивителє могли опатриц виставу дзепоєдних числох того часопису, як и послухац бувших, алє и терашню редакторку МАК-у. У трецей часци отримани музични концерт до пионира, Павлина Шепински була „денс” дзивка зоз осемдзешатих рокох, Иван Канюх представял дизелаша, панкер бул Лука Вуячич и Мирослав Малацко модерни леґинь нєшкайшого часу. Гавриїл Колєсар бул редактор осемдзешатих рокох, и вон приповедал о темох хтори обрабяли, а хтори за тедишнї час були табу теми, алє заш лєм цикави читачом.

– Реаґованя читачох були розлични, алє видзи ше ми же було вецей позитивнєйши коментари, як тоти неґативни. Вше зме нашли собешеднїкох хтори сцели приповедац. Ишли зме ґу найвекшим фаховцом, наприклад, за тему абортуса, приповедали дохторе зоз ґинеколоґиї, вони представели податки статистики, числа, приклади цо млади дзивки можу страциц, яки то ризик. Алє и попри тих озбильнєйших темох, правели зме и интервюи зоз велькима менами, як цо то, наприклад, ґлумец Бранислав Лечич. Теди ше МАК пребивал – здогадує ше бувши редактор Колєсар. Виривок зоз того периода пречитала Павлина Шепински, а як вона гвари, представяла бунт, и була облєчена до моцних фарбох, а тиж мала и моцну шминку.

– Стала сом за плахту, и з початку сом нє мала трему, бо сом знала же Фото: В. Вуячич

У другей часци програми участвовали и де бато ва ли и да єд ни був ши редакторе МАК-у – Ирина ГардиКовачевич, Гавриїл Колєсар, Борис Варґа, а тиж и терашня редакторка Мая Зазуляк. Бувши редакторе слухачох упутели до початкох МАК-у и до виволаньох зоз хторима ше стретали. З каждей часовей епохи пречитани виривки з того часопису, хтори млади интерпретовали прилагодзено часу на хтори ше одношели, та их читали Йован Живкович хтори бул маскировани

ОД ПОЧАТКУ ПО ТЕРАЗ

20 РУСКЕ СЛОВО

ме нїхто нє видзи. Рецитуєм уж длугши час, та трему, хтора ше после отвераня плахти зявела, швидко сом звладала – гвари Павлина и додава же ше єй баржей пача тексти нєшкайшого, модернєйшого часу. Цо ше пременєло у МАК-у и як нєшка випатра тот часопис, розтолковала терашня редакторка Мая Зазуляк.

– Кажди редактор мал даяки свой идентитет, просто ше часи меняю, та ше так менял и МАК. Сцела сом часопис приблїжиц шицким нашим младим, з оглядом же вон и єдини часопис за младих по руски, у нашей жеми. Спущена и долня старосна гранїца цильней ґрупи и уруцени сотруднїки. То допринєсло и тому же би ше пременєл и випатрунок МАК-у, та од 2015. року друкує ше го у фарбох, на иншаким паперу. Од прешлого року, МАК почал виходзиц дзешец раз до рока, а два раз як двочисло. Запровадзени и нови рубрики, пре лєпшу орґанизацию, алє и пре саму форму мешачнїка – толкує терашня редакторка Зазулякова. ПИСАНЕ СЛОВО И МУЗИКА Даєдни рубрики були и на живо интерпретовани, як цо то рубрика „Так и нїяк иншак” хтору ушорює Ана Римар. Рубрика наменєна рускому правопису, а Ана, мастер професор руского язика и литератури, гварела же инспирацию найвецей находзи на фейсбуку, дзе млади комуникую, алє и у каждодньовим живоце.

2. ЮНИЙ 2017.

МОЗАЇК Златко Емейди роби дизайн и компютерски обробок МАК-у, а свою роботу представел зоз мини филмом хтори бул пущени на видео-биму.

– Робота у МАК-у ми интересантна, бо мам вельку шлєбоду у дизайну. Єден зоз проблемох то кед мушим вельо материялу змесциц на мали простор. Часто єст вельо тексту, лєбо и вельо тексту и фотоґрафиї хтори муша буц уруцени. За реализацию и випатрунок цалого часопису ми потребне од 10 до 14 днї – гвари Златко. У трецей часци програми отримани и концерт, на хторим виведзени руски забавни шпиванки зоз албумох хтори обявел МАК у прешлих рокох. Од 2006. року з МАК-ом почали виходзиц и додатки, попри кнїжкох, виходзели и музични албуми. На програми „Дзе(нь) младосц(и)” перше наступела млада екипа зоз Керестура, у составе зоз Кристину Афич, Жарком Остоїчом и Павлом Рацом, а потим ше по першираз представела и Дзивоцка шпивацка ґрупа, тиж зоз Керестура. Публика мала нагоду чуц и кантавтора

Сашу Палєнкаша. Музичаре Мирослав Пап, Мирослав Фейди, Дражен Джаїч и Александар Човс провадзели шпивачки Таниту Ходак, Саню Дивлякович и Мирославу Даждиу, хтори мали свойо самостойни точки. На концу, публику розвешелєли и Crazy Cousins, а тиж, позберали и симпатиї нащивительох. Часопис МАК за єдну децению обявел 20

2. ЮНИЙ 2017.

А ЦО ДУМАЮ НАЩИВИТЕЛЄ? Мирко Пап: Барз ми ше пачела нєшкайша програма, а порядно нащивюєм вечари у Матки, хтори вше на нови и иншаки способ обдумани. Найвекши упечаток охабело на мнє тото же Матка була полна, же пришли досц млади. Иван Дудаш: Одлично прешла програма и була крашнє порихтана. Шицки часци мали цошка свойо, у бешедней часци спомнута история и початки МАК-у, цо велї нє знаю о тим, док музична часц тиж була окремна. Павлина Шепински, хтора читала виривок зоз ’80-тих рокох, ми ше найвецей пачела, єй бешеда и рецитованє було упечатлїве. Соня Гудак: Було интересантне, вше дацо иншаке здумаю у Матки. Нє можем видвоїц анї єдну часц, бо и бешедни и музични точки мали часци хтори ми нє дожили и було интересантне слухац о тим як було. Дознала сом и нови информациї, алє вельо того сом уж и знала, гоч интересантне чуц так шицко на єдним месце. Александар Бесерминї: Крашнє було послухац виривки зоз старих числох МАК-у, алє тиж и рубрика зоз студентскей кухарки була барз интересантна. Мирослав упечатлїво интерпретовал текст и на публику охабел упечаток, прето ми звучало ище лєпше як кед би я сам то пречитал. Андрея Колесар: Крашнє було порихтане, баржей ми ше пачела музична часц, алє добре була обдумана и бешедна, историйна часц, у хторей зме чули як ше МАК розвивал през роки.

музични цд-и у хторих були облапени рижни жанри музики, денс, поп рок, инди рок, геви метал, панк, гард метал, та по гип-гоп и експерименталну алтернативну електронску музику. Музичну часц програми водзели Лидия

Костелник и Андрей Орос. Велька сала була полна зоз публику, а орґанизаторе програму украшели и зоз нєкаждодньову сценоґрафию и ефектами шветла.

– Презадовольна сом зоз

нєшкайшим вечаром, мали зме вельо учашнїкох, музичарох, перформаторох, вельо редакторох. Покус було напарто, алє удало нам ше. Тоту програму нащивела и млада екипа зоз Керестура, и сцели зме и їм указац же у Матки вше єст простора за реализацию и иновативносц. Тот проєкт реализовал РКЦ у сотруднїцтве зоз часописом МАК, односно зоз Новинско-видавательну установу „Руске слово” и зоз потримовку Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох – заключує Саня Дивлякович.■

РУСКЕ СЛОВО 21

ROK XII

ЮНИЙ 2017 ^islo 33 (135)

Пише: Микола ШАНТА

ГОРНЇЦА – ЗАКАРПАТЄ

ГОРНЇЦА – МИТ ВОЙВОДЯНСКИХ РУСНАЦОХ (I)

Насельованє Руснацох до Руского Керестура почало 1746. року, алє перши официйни документ о насельованю датира од 17. януара 1751. року, хтори нам и основа за означованє Швета Руснацох у Войводини

У

тим контракту о насельованю коморскей пустари Вельки Керестур хтори подписали Франц Йосиф де Редл и Михайло Мункачи зоз валалу Червеново зоз жупаниї Береґ, реґуловане же би Мункачи приведол 200 руски грекокатолїцки фамелиї. З оглядом же Мункачи зоз валалу Червеново зоз Закарпатскей обласци України, можеме повесц же перши Руснаци цо приселєли до Керестура праве зоз того Мукачевски замок реґиону хторе ше наволує Закарпатє. Под термином Закарпатє ше подрозумює територия Румунию, на югозаходу зоз Мадярску, на заходу зоз Слосиверовосточних угорских жупанийох Земплин, Ша- вацку, а на сиверозаходу зоз Польску. Закарпатє єдина часц України хтора забера главни карриш, Спиш, Мараморош, Унґ, Уґоча, Береґ, Саболч, Сатмар, Абауй, Торна, Гевеш, Боршод. На тей териториї патски верхи горох хтори ґеоґрафично припадаю до Пахтору юрисдикцийно покривала мукачевска и пряшов- нонского басену хтори зєдинює Україну зоз тоту часцу ска грекокатолїцка епархия, компактно, або як островка стреднєй Европи. Повязаносц зоз Україну олєгчую чижило русинске жительство. Одкаль вони ту? Кеди ту слени карпатски провалиї. З другого боку, на южним боприселєли? Тоту територию Руснаци Войводини у пи- ку Карпатох и рики Тиси преходзи драга хтора повязує сньох, або своєй митолоґиї наволую – Горнїца. Намира Закарпатє зоз Словацку и Ческу на заходу и зоз Трансилнам дакус лєпше упознац историят тей Горнїци. У тим ванию и Молдавию на востоку. Таке ґеоґрафичне полонам помогнє кнїжка – зборнїк роботох под насловом женє Закарпатя допринєсло же виками було у составе „Закарпатска Україна – история, традиция и идентитет”, держави хтора заберала стредзиско Панонскей ровнїни – хтору пририхтал Евген Пащенко зоз Катедри за україни- Мадярскей, цо було вигодне за мишанє рижних полистику у Заґребе. У зборнїку єст роботи вецей углядних тичних и културних уплївох. До 1919. року под поняцом Закарпатє думало ше лєм науковцох, а на тот завод похаснуєме роботу академика Дмитра Наливайка, шефа Одсеку за компаративну лите- на часц Мадярскей у хторей жили Українци, та ше прературу Интитуту „Тарас Шевченко” Националней акаде- то тота часц и наволовала як Угорска Рус, або Угорска Україна, а гранїци були етноґрафски: з Румунами и Мамиї наукох України. дярами на югу и Словаками на заходу. У тих етноґрафских гранїцох Закарпатє забера 15 600 км квадратни. РоОБЩИ ПОДАТКИ ку 1919, после одвойованя Закарпатя од Мадярскей, зоз Закарпатє (Закарпатска Рус, Закарпатска Україна, Кар- основней часци Закарпатя створена автономна держава патска Рутения) то историйно-ґеоґрафске подруче на у гранїцох Чехословацкей, такволана Подкарпатска Рус, югозаходу України, у стредзиску Европи, котре забера або Карпатска Україна. Мала часц Закарпатя южно од южни схили Карпатох и ровнїни змесцени у басену ри- рики Тиси (Мараморщина) додзелєна Румуниї, а заходки Тиси. Тота територия нєшка з найвекшей часци у со- на часц (Пряшовщина) додзелєна Словацкей. Року 1933, знука Карпатскей України случели ше даяставе сучасней Закарпатскей обласци України. Закарпатска обласц ше находзи на югозаходу України, ки пременки. По сле Бечскей арбитражи, Карпатска помедзи заходних часцох українских Карпатох и Закар- Україна облапяла лєм етноґрафску територию без горопатскей ровнїни. Знука України гранїчи ше зоз Львовску дох Ужгород и Мукачево (11 000 км2 и 552 000 жительобласцу, а на заходу зоз Ивано-франкивску обласцу. Цо ох), административна єдинка Закарпатя знука Мадярше дотика державних гранїцох, на югу ше гранїчи зоз скей (1939–44) зменшала ше за териториї городох Се-

22 РУСКЕ СЛОВО

2. ЮНИЙ 2017.

РУСКЕ У ШВЕЦЕ рих достал титулу „Княза Русинох”. З того часу, та по початок 20. вику Закарпатє нєпреривно було у составе Мадярскей держави, з чим постало погранїчна обласц на сиверу. У тим чаше збудовани велї твердинї у хторих войско було автохтоне русинске жительство. Татарски напад на Угорску (1241), хтори ше одбувал през карпатски горски преходи, цалком знїщел Закарпатє. У 13. и 14. вику место твердиньох почало ше будовац вельки замки, хтори були так конструовани же би могли прецерпиц длуги обшеданя и напади. У тим чаше розвива ше феудализем, хтори спричинєл и комитатску (жупанийску) териториялно-административну орґанизацию. З НАЙСТАРШИХ ДНЬОХ Українски елемент знука феудалного швета бул у менНайстарши археолоґийни виглєдованя потвердзую же шини. Власц у Мукачеве достали двоме жецове угорскона териториї Закарпатя жили людзе пред 4 000 роками го краля Бели IV (1235–70): княз Ростислав Михайлович скорей Христа. Тоту територию насельовали през длуги и княз Лєв Данилович Галицки. Од 1315. до 1320. року период трачано-дакийски племена, Келти, Скити и Сар- ґрупа маґнатох сиверней Угорскей, нєприятелє Анжуйскей династиї, пробовали мати, Гуни и Аваре, Ґерманє, а колипоставиц на мадярски принизация Славянох на тоти простори стол княза Андрия, або Лєодбула ше коло 2. вику. Археолоґийва Юриєвича, хтори по ни виглєдованя потвердзую же на тих женскей линиї по походзепросторох у 8. и 9. вику жило землєню припадали Арпадовидїлске славянске жительство хторе чом. припадало баржей южним як восточРоку 1393–1414. владар ним Славяном и предпоставя ше же Мукачевскей реґиї постава то були Били Горвати. Аж познєйше княз Федор Корятович зоз ше на тоти простори насельовало руукраїнского литванского синско-українске жительство (дефивелькокняжевского роду. нованє етнонимох у тим фельтону виМесна традиция у Корятоключно становиско автора и його Природа Закарпатя вичови препознавала ножридлох – Ред.) з другого боку Каршителя українскей колонипатох, зоз териториї нєшкайшей Галичини и почало ше мишац зоз тутейшим славянским зациї Закарпатя. У першей половки 15. столїтия зоз Мужительством. Тоти миґрациї українского (русинского) качевом пановали сербски князове, „деспотове” Стефан жительства тирвали аж по 19. вик. З часом ше Закарпа- Лазаревич и Дюрадь Бранкович. После того периоду славянски православни елемент щезол при аристократиї тє интеґровало до восточного славянства. на Закарпатю. Автохтоне українске жительство зведзене на кметску масу у хторей ше визначовала малочислена ОД 11. ПО 15. ВИК шляхта и зоз порциями прициснуте священство. ЕнерґХаснуюци розколи хтори настали у Києвскей держави ични мадярски краль Матия Корвин (1458–90) дакус после шмерци Володимира Велького (1015), краль Ште- олєгчал судьбу кметох, та ше прето його памета и у фан I приключел Закарпатє ґу Угорскей, а його син Еме- усней литератури. Фото Лю. Загоруйко

влюш, Тячив и Солотвина, а звекшана є на заходу на рахунок Словацкей (1 050 км2 и 41 000 жительох). З тим Закарпатє знука Мадярскей 1939–44, спрам статисики од 1941. року, облапяло 12 060 км2 на хторих жили 622 000 жителє. Закарпатє у гранїцох Українскей Совєтскей Социялистичней Републики облапяло исту територию яку мало у гранїцох Чехословацкей Републики, звекшану за часц териториї коло Чопа и постало окремна административна єдинка – Закарпатска обласц, поверхносци 12 800 км2, зоз 929 000 жителями.

ХРОНОЛОҐИЯ ДЕРЖАВНЕЙ ПРИПАДНОСЦИ ЗАКАРПАТЯ

9. вик – славянски племена 11–16. вик – Мадярске кральовство Конєц 13. вику до початку 14. вику – стредзиско Закрапатя припада Галицко-Волиньскому князовству Од 16. вику по 1867. рок – заходна часц припада Мадярскому кральовству у составе Австро-Угорскей монархиї, а восточна часц Трансилванскому князовству хторе припадало Османлийскому царству 1867–1918. – Австро-Угорска 1919. – Мадярска Република 1919-1939. – Чехословацка 1939. – Карпатска Україна 1939-1944. – Мадярска 1944-1945. – Закарпатска Україна 1945-1995. – Українска Совєтска Социялистична Република Од 1991. – Україна 2. ЮНИЙ 2017.

ОД ПОЛОВКИ 13. ПО КОНЄЦ 15. ВИКУ Закарпатє було прициснуте зоз двома колонизацийнима габами – на востоку такволана влашска колонизация, а на заходу нємецко-словацка. Влахи у Закарпатю нє були виключно Румунє, алє то було мишане румунскоукраїнске статкарске жительство хторе ше зоз Трансилваниї насельовало до карпатских горох и долїнох, дзе, як и у сиверних часцох Карпатох, сновали свойо населєня. Нємецка колонизация ше застановела на Спишу, дзе сновани союз 24 самоуправних рударско-тарґовецких населєньох (Стриберна жем). У Закарпатю сновани вецей места, дзе Нємци мали право досельованя, а медзи нїма були Пряшов, Бардейов, Берегов, Севлюш, Хуст. Паралелно зоз нємецку одвивала ше и землєдїлска колонизация з нємецким правом, у хторей участвовали и месни Русини. Источашнє на восток присциговали Словаци, цо означовало початок словакизациї заходного Закарпатя.■ (Предлужи ше)

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ГЕЛЕНУ БАБИЧ З НОВОГО СА ДУ

Пише: Славица ФЕЙСА

Д

ШИЦКО З ЛЮБОВУ ПРЕТКАЛА Народзена Коцурска,

ок як дзивче одрастаалє скоро цали ла, при мацери Мариї живот препровадзела и оцови Петрови Тамашоу Новим Садзе: вих мала вельку шлєбоду. Гелена Бабич, На волю єй давал и дзеинжинєр шец роки старши брат Владимир хтори ю вшад- телекомуникацийох у пензиї, зи зоз собу цагал, та вец анї нє чудо же вчас одропредсидателька сла. Була вше одлична Културно-просвитней школярка, вуковец, грала ради грекокатолїцкей на гармоники, писала пипарохиї св. апостолох снї, танцовала и зоз своїПетра и Павла, ма парняками, алє и старорґанизаторка шима од себе, бо єй ишло, а по росту би нє могло програмох, виставох, повесц же є нє их ровень. промоцийох... Вредна Одход до стреднєй и вше нашмеяна, а Електротехнїчней школи така нєпоштредна до Нового Саду була шлїдуюца ґарадича после єй основного образованя, а праве там ю медзи велїма обачел Никола Бабич, єден з наймилших професорох у спомнутей школи, хтори єй преподавал даскельо фахово предмети.

– Гелена була мила школярка, крашнє воспитана, вредна и красна, алє барз млада – памета Никола, теди професор, а нєшка Геленов чловек. Спочатку о Руснацох нїч нє знал алє Йоаким Тиркайла, дакедишнї наставнїк физкултури у Дюрдьове му бул пайташ, та так дознал и за бобальки, и за сирец, та и за велї други обичаї и културу. На Гелену з часу начас попатрал. А вец „случайно” з пайташом преходзел през Коцур, та зашол до Тамашових...

– Бул сом приємно нєсподзивани з родичами и єй братом. Паметам тоту госцолюбивосц и нєпоштредносц, и як нас вигосцели, и як нам Геленка кафу уварела... – дзечнє спомина Никола Бабич, наглашуюци же то було влєце, на розпусту, после другого року Геленового школованя. Теди себе дзелєли лєм ошмихи и попатрунки. Ище два роки раз-два прешли, и по матуру остали даскельо днї кед школяре з Геленовей класи поволали и свойого наймилшого професора – Николу. Волали го „учитель”, и було им окреме мило кед ше зявел на закончуюцим, шветочним вечаре. Одшмелєл ше, и перши матурски танєц учитель затанцовал з наймилшу школярку. После законченей стреднєй школи, Гелена такой достала роботу там дзе конкуровала.

– Була сом задовольна же сом почала робиц у „Телекому”, алє и амбицийна же мойо школованє предлужим и попри школи – памета перши днї на роботи. А вец раз, на

24 РУСКЕ СЛОВО

паузи, док шедзела на ґарадичох, праве там збачела свойого професора Николу. Зрадовали ше єдно другому, а вон цалком „случайно” у кишенки мал два карти за биоскоп... Так почала єдна красна приповедка хтора преросла до заєднїцкого живота любови и почитованя, хтора тирва скоро як штири децениї. ТАЙНА ВЯЗА – Нашу вязу зме таєли од моїх пайташкох и пайташох з класи. Мнє якош було нєзґодно, Никола одо мнє бул кус старши, та зме ше на иґранкох дружели з його приятелями, одходзели там дзе зме були сиґурни же ше нє стретнєме з моїм дружтвом. Цали рок. А вец, нє знам... озда нам допило, знали за нас и мойо родичи, и брат, и нє мали нїч процив... – здогадує ше наша собешеднїца.

– Праве так було як Гелена гвари, ище нам єй оцец помогол и коло вибору датума за свадзбу хтора була заказана за 13. октобер 1979. року у Младежским доме у Коцуре – надпомина єй супруг. И гоч ше порадзели же о потомстве буду познєйше штудирац, до рока уж мали и пророка. Народзел ше Милан, а о штири роки и Владимир. Никола и далєй робел у Електротехнїчней школи, а вец пременєл даскельо роботи. Бул и просвитни совитнїк и школски надзорнїк, совитнїк министра просвити и шеф просвитного инспектора. З єдним словом – цали свой роботни вик препровадзел у образованю. Гелена – у Телекому. З тим же попри роботи и двоїх дзецох, за2. ЮНИЙ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ кончела и Висшу школу за телекомуникациї у Беоґрадзе.

– Барз сом сцела уписац ше на факултет, алє Никола барз мудро розштудирал, и раховал себе же пейц роки у Беоґрадзе з кнїжками барз длуги час. Же би ми нє превредзел, посовитовал ме най ше упишем на висшу школу. Робела сом, старала ше о фамелиї и на концу дипломовала, так же шицко було так як сом задумала – памета Бабичова хторей нє раз було мило кед ю аж з Беоґраду хвалєли. А хвалєли єй закладанє, єй точносц, систематичносц и надзвичайно добру орґанизованосц. У НЇХ ШЕ ЦЕША Синове росли, и тото цо Бабичово як родичи окреме сцели при нїх розвиц, то же би були одмалючка самостойни. И Милан и Владимир були класичи билинґвалци, з мацеру по руски, з оцом по сербски бешедовали. Були вредни, мудри хлапци хтори после Ґимназиї предлужели кажде по своєй драги. Старши Милан на Природно- математичним факултету дипломовал менаджмент, мастеровал у Швайцарскей, а студиї закончел у Паризу и Синґапуру. Роби у Москви, путує и обиходзи швета. Обишол вецей як 100 держави, даєдни и по даскельо раз, а пасия му стадиони по вельких метрополох. Владимир студиї законел на Филозорфским факултету, нєшка є професор историї у Економскей школи. Закончел Филозофски факултет, Факултет политичних наукох у Беоґрадзе, а єден час волонтирал аж и у кабинету предсидателя Тадича. Оженєти є и жиє у Новим Садзе. Обидвоме браца бешедую по даскельо странски язики. ИЩЕ НЄ ВИСТАЛА Кед Бабичова Гелена кус скорей пошла до пензиї, бо фирма понукала таку можлївосц, а синове ше порозходзели, шлєбодного часу мала надосц. Но, вона була добре позната по тим же вше шицко старчела ище док робела. Децениями орґанизовала одходи до Театру, перше за людзох з фирми у хторей робела, а вец и велїм другим. И нє лєм тото. Семинари, дочеки Нового року, та и бали прешли през єй руки. И ище вше тото кончи. Анимира людзох и вельки труд уклада до шицкого до чого ше лапи. Нєдавно орґанизовала и одход до Дякова, и шицко було 2. ЮНИЙ 2017.

Ридки хвильки кед су вєдно: Гелена, Владимир, Никола и Милан

ПАРАДИЧА У РИМЕ – Озда нам навики останє запаметани єден дочек Нового року у Риму. Розвешелєли нас италиянски канцони, а єдна була иста така як музика за коцурску парадичу. Понеже и приятелє з хторима зме ше там нашли були Коцурци, затанцовали зме. Музиканти були одушевени, публика ище баржей, а нашому щесцу, же у стред Рима танцуєме парадичу, нє було конца края – памета Гелена.

до остатнїх дробнїцох покончене, но пре нови предписаня и компликовану процедуру, одход до Дякова преложени за єшень. Єй орґанизаторски схопносци познати и у руским народзе, та кед треба зволац людзох на виставу, пополнїц салу, або Синаґоґу, поволац визначних госцох, од Бабичовей за таки нагоди – лєпшей нєт. Тото люби и у тим ужива єднак так як цо люби путовац. Вєдно з Николом обишли цалу Европу воздлуж и попрейґа. Длуго би требало чишлїц дзе шицко путовали, и цо обишли. У албуму з каждого путованя даскельо фотоґрафиї шведоча о красних памяткох: Прага, Берлин, Будапешт, Атина, Париз, Тунис, Москва, Санкт Петербурґ, Тоскана, замки у Баварскей, Румуниї, музеї и ґалериї, церкви, синаґоґи, джамиї и катедрали, „Мулен руж” и „Роланд Ґарос”...

– Були зме на змаганю русийскей тенисерки Шараповей, и кед нас на уходзе видзели же зме зоз Сербиї, пре нашого тенисера Дьоковича, мали зме барз вельки привилеґиї, шедзели у окремней ложи, и отамаль провадзели змаганє – гвари Гелена. И нєшка нє прейдзе даєдна културна подїя без Бабичових. Окрем активносцох у Културней ради, и у Екуменскей гуманитарней орґанизациї, Гелена ознова активна и у РКЦ-у. После 40 рокох, танцує у фолклорней ґрупи ветеранох. То, гвари, таке подобне як и любов ґу путованьом, кнїжком, або ґу квецу з котрим барз крашнє ушорела терасу у їх обисцу. З нєй барз красни попатрунок на город, доокола мушкатли и пахняце майово квеце, а у души мир. ■

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ВЛА ДИМИРОМ БИЛЬНЬОМ З ВЕРБАСУ

КЕД ЖИВОТ НЄПРЕРИВНА СПОКУСА Пише: Александра ЛЕНДЄР

Ж

е живот пише романи потвердзує и животна драга Владимира Бильнї, алє вшелїяк и його предкох. Владимиров оцец, тиж Владимир, лєдво прежил мадярску покупа рацию 1942.. року, и то цалком случайно, бо бул у байбера. Бул єден з юго славянских официрох хтори 1947. року послати до Ленїнґраду, на студиї артилєри- Владимир Бильня по фаху дипломовани машински инжинєр, нєшка йней воєней академиї. подполковнїк у пензиї, хтори свой роботни вик препровадзел у войску. Медзитим, кед 1948. року Бул и вокални солиста у рок-бенду, танцош, кошаркашски судия, принєшена Ре золуция а закончел на дзешатки семинари з рижних обласцох – з єдним информбироа, мушел ше сло вом мал, и ище вше ма, животней сили за ище єдну кариєру опредзелїц чи є за Сталїна, або Тита. Ришел же ше враци дому, алє тедишня власц го третировала як по- стипендию и же ше упишем на Академию. За тото сом дозривого, та закончел на „Ґолим отоку”. После одслу- мушел мац одлични успихи у школованю, а мушел сом жених шейсцох рокох у рабстве, упознал Єлену, Влади- буц и физично порихтани и здрави – толкує Владимир. Седемдзешатих рокох були популарни роботни акциї, мирову мацер, дзивку з маєтней штранґарскей фамелиї з Коцура. Любов була моцнєйша од шицкого. Побрали ше а Бильня нє хибел анї на єдней. Як шеснацрочни леґиньи обидвойо пошли жиц до Земуну. Там ше 1957. року на- чок, 1973. року пошол на першу акцию ОРА гайзибанска драга Беоґрад–Бар, потим и до Ясеновцу ушорйовац родзел Владимир Бильня, наш собешеднїк. Мемориялни парк, а у Нишу закончел и семинар за кошаркашского судию. Уж теди бул у орґанизациї културНЄ ДЗВИГНУЛ РУКИ ОД СВОЙОГО СНА них и забавних подїйох, та вєдно з пайташом друковали Владимир бул ище хлапчик, алє памета дзепоєдни новини, алє и орґанизовали забави з бендом у хторим слички зоз живота кед им дом бул у Сараєве, Подґорици, Владимир грал на усней гармоники. Воєна академия у Заґребе мала рижни технїчни напряМакарскей, Каштелу при Сплиту (Ґомилица и Камбеломи, студиї тирвали пейц роки, а Бильня ше праве там вац), та и у Требиню. Нажаль, Владимирово родичи ше концом 60-тих рокох уписал 1976. року, и вибрал напрям – наоружанє. Уж тапрешлого вику розишли, та вон зоз шестру Дияну остал кой на першим року студийох почал ходзиц до Културпри мацери и врацели ше до Вербасу. Там закончує но-уметнїцкого дружтва на спомнутей Академиї, дзе основну школу и ґимназию, и як єден з найлєпших шко- танцовал и шпивал у фолклору, а з даскелїма студенталярох у стреднєй школи, дошол аж по союзне змаганє з ми оформели рок-бенд.

– Шпивал сом у бенду, а репертоар нам бул углавним математики.

– Ище пред тим як сом ше уписал до Ґимназиї, пора- домашнї и странски рок. На Академиї були традицийни дзел сом ше з мацеру же будзем конкуровац за воєну забави всоботу и внєдзелю, а ми уж першого року грали

26 РУСКЕ СЛОВО

2. ЮНИЙ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ на соботових журкох. Раз сом почитал же пришли 300 дзивки на забаву. Чуло ше за нас надалєко, та зме грали по цалим Заґребе, на матурских и абсолвентских журкох – приповеда Владимир. Дзивку Аницу – Ясминку (так ю шицки волали), а свою будуцу супругу, упознал на єдней свадзби у Петровцох. СЕЛЇДБИ, ВОЙНА И СТАРОСЦ О ФАМЕЛИЇ – Першу прекоманду сом достал до Мостару як управнїк погона общих роботох, а истого року кед ше народзела наша перша дзивка Ваня, достал сом прекоманду до Чаплїни. Спочатку ше ми нє барз пачело, медзитим, змесценє и околїско у тим месце було барз красне. Познєйше ше народзела и Ґорана, та зме остали у Чаплїни дзе сом бул командант маґацину мунициї, а аж 1986. року сом достал прекоманду до Осєку. Я Осєк окреме любим, и жадал сом там пойсц на службу. Пейц роки сом бул командир технїчней чети. Як член комисиї за иновациї, Владимир рихтал идейне ришенє за совершену систему за миноруцачи 120 мм – М74 и М75. Праве кед закончовал тот проєкт, 1991. року почала война. Премесцени є до Вуковару у марцу 1991. року. Перши днї путовал, а вец там бул нєпреривно, бо ше ситуация „заоштрела”. Дзеци и Ясминка остали у Осєку, и од теди ше анї нє видзели аж потамаль кед ше му удало преруциц их до Петровцох. ПЕРИОД ХТОРИ БИ НАЙВОЛЄЛ ЗАБУЦ Кед почали перши штрельби у Боровим селу, Владимир Бильня зоз водом бул перши хтори од воєних моцох вошли до валалу и станули точно медзи два наоружани боки. Тоти хвильки, кед им животи вишели на цверенки, Владимир и нєшка нє може зрозумиц.

– Наша касарня цивилом варела, а 19. авґуста зме на камиончку одношели єдло до Борового села. Того дня нам дзвигли до воздуху камион и теди погинула перша жертва зоз шорох войска. Седмеро були ранєти, и то наисце було барз вельо – нєдзечнє ше на тоти часи здогадує Бильня. Од того дня, война ше розжирячела и шлїдуюцого мешаца касарня у Вуковаре, у хторей Владимир бул помоцнїк команданта за позадину, була у блокади.

У ШИЦКИМ ВИТИРВАЛИ Владимир Бильня коло воєней служби, шпиваня у бенду и граня усней гармоники, судзел кошаркашски змаганя, понеже є лиценцовани судия. Так го раз волали до Крущичу, алє 1993. року, кед були санкциї, превозки нє було. Владимир шеднула на бициґлу, прешол на нєй вецей як 30 километри, одсудзел змаганє и врацел ше назад до Вербасу. Танцовал и шпивал, а ма и сертификат за интерного преверйовача даєдних ИСО стандардох.

2. ЮНИЙ 2017.

Владимир Бильня медзи наймилшима

– Каждого дня на касарню спадли и до 200 мини. Падали през дзень, през ноц, нєпреривно... Нє мали зме анї води, анї струї. Було нас коло 350 особи, спочатку менєй, а вец приходзели и цивилє. Нє патрели зме же хто су, цо су... У єдней хвильки зме мали и тримешачну бебу, та зме на вшелїяки способи пренаходзели млєко за ню – бешедує Владимир. У авґусту Владимир вихасновал нагоду и єдней ноци фамелию преруцел до Вербасу, ґу його мацери, бо у Петровцох було ризично остац. Врацел ше до Горватскей, коло Осєку, ґу цалому батальону, и там остал по конєц войни. Шлїдуюца прекоманда була до Зомбору, дзе робел пейц роки, а потим достал чин майора и пошол до Беоґраду, на Топчидер, дзе бул началнїк технїчней служби стану Першей армиї по 1999. рок. Тот час Владимир вихасновал за усовершованє, та на Воєно-технїчней академиї закончел постдипломски студиї, напрям – лоґистична потримовка. У велькей мири, праве тото усовершованє познєйше унапрями интересованя того, уж подполковнїка, после пензионованя. До пензиї Бильня пошол 2006. року, алє ту його анґажман нє престава. Закончел вецей семинари, та и о защити на роботи и защити од огню, а вєдно з даскелїма Руснацами, и семинар о планованю, програмованю и проєктним менаджменту по методолоґиї и стандардох Европскей униї. Коруна шицкого то остатнї проєкт – Мрежа центрох за розвой подприємства и прейґгранїчне сотруднїцтво до хторого уключени пейц општини зоз Сербиї и Горват скей. Тот проєкт пре зентовани и на Сайму 2014. року. Нєшка Владимир Бильня, як и сам гвари, ма лєм три обовязки – єдна ма шейсц, а друга три роки, а треца осем мешаци. То його унучата – Луция., Карло и Дмитрий. Єдини „проєкт” на хторим за тераз роби то Луцийов гербариюм. Медзитим, дїдо, нїґда нє мирує. Уж ма даскельо идеї, штудира о других, нових активносцох хтори виполня його час, и у хторих будзе уживац.■

РУСКЕ СЛОВО 27

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: ВЛА ДО РУСИН З ВУКОВАРУ

ДВА РАЗ РУСНАК Пише: Агнетка БАЛАТИНАЦ

И

попри тим же є народзени на св. Петра, 1956. року у Вуковаре, дали му друге мено – Владо. Оцец Славко по походзеню з Латярку, а мац Марча Ґвожджакова з Петровцох. Кед ше побрали, почали бивац у Вуковаре, нєдалєко од обисца дїда и баби Русинових, дзе Владо одроснул док нє почал ходзиц до школи. Владо Русин предсидатель КУД-а „Осиф Костелник” з Вуковару, Хижа була остатня на алє и подпредсидатель Созюу Русинох Републики Горватскей, драги за Петровци, та та член городскей Ради рускей националней меншини. дзеци уживали у бавискох Ста ра ше же би ше о Руснацох чуло надалєко, алє и же би Дружтво на отвореним. Вшадзи за Дунайом обстало доокола були поля, а єдно з наймилших бавискох було правиц губаби, шляпкац по баркох после лєтних рия. У медзичаше була война, чежки часи у Вуковаре.

– Кед постало барз страшне за жени и дзеци, одведол дижджох, або гласкац домашнї животинї. Нїґда им нє було допито, вше були вонка и здумовали рижни бависка. сом их до Сплиту дзе супруга ма родзину, а я ше врацел – Ходзел сом до Основней школи „Стєпан Супанц” до Вуковару, приповеда Владо. Вон прешол през пекло войни у Вуковаре дзе є ранєдзе познєйше ходзели и мойо дзеци, а тераз и унуки. Уж сом вецей як 50 роки вязани за тоту школу. Директоре и ти, прежил нєприємносци у лаґрох у Сримскей Митронаставнїки одходзели, приходзели, а моя фамелия ше вици и Нишу, алє оптимизем и весели дух нє страцел. вше ту школовала. Могли би ми дац даяку плакету за Року 1998. одлучел пойсц до пензиї. Од теди як сам гвари, постал щешлїви пензионер. вирносц тей школи – франтує Владо.

– Кед сом ходзел до основней, бул сом школяр и муЗ МУЗИКУ И НЄШКА ЖИЄ зичней школи. Учел сом грац на гармоники и на ґитари, а 70-тих рокох сом почал грац у КУД-у „Осиф Ко Кед ше после войни 2001. року як фамелия врацели стелник” – толкує Владо хтори школованє предлужел у класичней ґимназиї „Томо Ґорета” у Вуковаре, а вец до Вуковару, Владо уписал и себе и Марчу (младше ше уписал на польопривредно-строярски факултет у дзивче) до КУД-у „Осиф Костелник”. Марча як шейВинковцох дзе и абсолвовал. Гвари же му нє жаль же сцрочне дзивче почала танцовац у КУД-у, шпивала у хонє закончел, задовольни є зоз своїм животом и нїч би ру и соло, а тота любов и нєшка тирва. Одала ше за паноца Олеґа Закалюка и пошла жиц до Райового Села, но нє пременєл. После войска, котре теди було обовязне, Владо купел вше дзечнє помага уДружтву, и ище вше водзи хор.

– Вона тиж закончела музичну школу, лєм же на накамион и почал превожиц робу. Єден час му добре ишло, а кед роботу нє могол наплациц, преруцел ше до „Чазма- пряме – клавир. Єдно другому у Дружтве помагаме, я трансу” дзе робел як шофер по сам початок войни у Гор- робим з оркестром, а вона зоз шпивачами. На уровню Союзу Русинох РГ плануєме формовац ватскей. Пред тим як пошол до войска, упознал терашню су- єден национални оркестер а тиж и фолклорни ансамбл, пругу, Младенку Рубич котра по походзеню з Томпов- толкує Владо.

– Звонко Костелник и я порушали зазберованє гудакох цох. Побрали ше 1981. року а 1982. року народзела ше Таня, їх перше дзецко, а штернац роки познєйше и Ма- зоз Вуковару, Петровцох и Райового Села, а у блїзкей

28 РУСКЕ СЛОВО

2. ЮНИЙ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ будучносци плануєме анимировац и гудакох з Осєку. Любели бизме оформиц и здружени фолклорни ансамбл, бо затераз маме по даскельо пари у каждим нашим месце, а то барз мало кед ше одходзи на госцованя, або на даяки вельки манифестациї – бешедує Русин о планох и толкує же нєшка дзеци баржей зацикавенши за електронски бависка як за очуванє културного скарбу националней меншини.

– Ниа, я мам тройо дзеци у оркестру котри барз любя нашу културу. Робим з нїма и видзи ми ше же добре сотрудзуєме. Двойо младши барз крашнє шпиваю, и знам же то за дзепоєдни стредки дробнїца кед ше спомнє двойо, або тройо дзеци, алє у местох дзе замарла континуована аматерска дїялносц, то вельки успих, окреме прицагнуц дакого праве до руского дружтва – толкує Владо як випатра аматеризем у Вуковаре. КЕД СЦЕМЕ ТИРВАЦ, МУШИМЕ ШЕ О ТИМ СТАРАЦ – Нєдавно зме вєдно здружени, (Вуковар, Петровци и Раєво Село), були у Риєки, госцовали зме у Дружтве „Рушняк”. Мали зме три цаловечарши програми за три днї. Наступи знїмала и Телевизия, и думам же то вельке доприношенє за нас, Руснацох. Нашо госцованє знїмала и национална телевизия котра провадзи национални меншини, та ше наздаваме же нас буду волац и на други госцованя. Людзе любя Руснацох, любя наш фолклор, вше нас крашнє привитаю... КУД „Осиф Костелник” поставел фундаменти дзецинскей манифестациї „Перши аплауз” котра єдина така манифестация у орґанизациї Руснацох у РГ.

РУСИН Кед ше упознава з другима, Владо гутори – Русин, а його собешеднїк ше такой опита: – Мило ми, а як глаши вашо презвиско?

– Русин, гвари Владо з ошмихом и почина толковац: – Мой прадїдо пришол з України, и вироятно же го почали волац Русин, а нє по його презвиску, та так шицко настало – прешвечени Владо.

БУҐНИ Без огляду на шицки нєволї и чежки хвильки котри прежил, Владо ше врацел ґу своєй першей любови – ґу музики.

– Кед сом закончел музичну школу, грал сом на ґитари у Дружтве „Осиф Костелник”, алє ме зацикавел и дуйни городски оркестер, та сом ше там и уписал и научел грац на буґнох. Буґни ми були цикави, и ище и нєшка паметам як старши гуторели же дзивки патра на шпивача, алє пойду з буґнаром. А, я як леґинь, припознавам, дзечнє шацовал дзивки – франтуюци приповеда наш собешеднїк.

– Прешлого року на нєй було коло 200 дзеци. То нє лєм руски дзеци, алє и нашо приятелє з других местох– гвари Владо и визначує барз добре сотруднїцтво з Марию Бистрицу дзе каждого року госцує Дружтво з Вуковару. Попри роботи у спомнутим Дружтве, Владо активни и у городским дуйним оркестру, та и з нїма ма вельо наступи по цалей Горватскей. Ридко хто так як вон ма наисце вельо енерґиї и дзеки за роботу, а як сам гвари, циль му же би ше Руснаци цо частейше представяли през пестованє културного скарбу, и же би вше вецей людзе препознавали нашу заєднїцу кед ше зявя на манифестацийох. З власного искуства шведочи же ище вше дзепоєдни за Руснацох нє знаю, а шицки хваля фолклорни наступи, насампредз красу и схопносц младих дзивкох и леґиньох у танєчних бравурох котри мож видзиц на наступох.

– Кед наступаме даґдзе дзе людзе нїч нє знаю о Руснацох, после наступу шицки одушевени, шицки нас хваля – гаври Владо. Длужносц нам очувац тоту красну слику о Руснацох – гвари на концу Владо Русин.■

Владо Русин (треци з правого боку) з членми КУД-а, Осиф Костелник и з госцами

2. ЮНИЙ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 29

ДУХОВНИ ЖИВОТ КИРБАЙ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ

ПРИРИХТОВАНЄ ЗА СТРЕТНУЦЕ З БОГОМ На швето Вознесениє Господнє, прешлого штвартку, 25. мая, Церква и вирни у Сримскей Митровици преславели храмове швето Кирбай. Архиєрейску Службу Божу предводзел апостолски еґзарх за грекокатолїкох у Сербиї кир Георгий Джуджар, а сослужели паноцове зоз нашого Апостолского еґзархату, як и двоме паноцове зоз Словацкей Републики. У казанї преосвящени владика здогаднул же ше Исус 40 днї после воскресеня вознєсол на нєбо и же го пред тим провадзели його ученїки хторим вон поручел най ше враца до Єрусалиму и най утвердзую Боже слово. Ученїки були прешвечени же им Исус пошлє Духа Святого и приведзе их ґу себе.

– Подїя вознесеня нас здогадує на конєчни циль каждого християна, а то живот вични и витворенє єдинства з Богом. То потвердзує же Исус спаситель людского роду, хторого спашел од рабства гриха и дава можлївосц спашеня тим хтори то заслужа. То же зме члени Церкви нє ґарант спашеня, алє потребни активни духовни живот з молитву и же бизме ше през живот пририхтали на стретнуце з Богом. Дзелїме радосц же нас Исус провадзи

ту у жемским живоце, а Кирбай хтори славиме то духовна радосц хтора дава полни духовни одпуст – наглашел преосвящени владика винчуюци Кирбай домашньому парохови и вирним. На Богослуженю Євангелию читал о. Дарко Рац, парох з Бачницох, а церковне шпиванє предводзел Хор церкви Вознесеня Господнього. Вирних споведал о. Иґор Вовк, парох у Новим Вербаше. Домашнї парох о. Владислав Варґа подзековал владикови же пришол возвелїчац Кирбай, а тиж подзековал и паноцом и чесним шестром служебнїцом, хтори участвовали у Богослуженю. Привитал и Бранислава Павкова,

предсидателя Церковного одбору Сербскей православней церковней општини у Сримскей Митровици. Отец Варґа и з тей нагоди здогаднул на роботи хтори запровадзени на обнови церкви и подзековал шицким хтори допомогли же би сримскомитровацка церква була ище красша, а як гварел, медзи донаторами було аж и вирних зоз Чикаґа. После Служби Божей бул традицийни обход коло церкви зоз читаньом Євангелийох и на концу одшпиване „Многолїтствиє”. Вирни потим вєдно зоз своїма госцами предлужели преславяц Кирбай у своїх обисцох. Вл. Дїтко

У БЕОҐРАДЗЕ

КИРБАЙ ПРЕСЛАВЕНИ У ЕКУМЕНСКИМ ДУХУ У каплї ци у Бе о ґ рад зе у Ви ше ґ рад скей улї ци вир ни гре ко католї ки всо боту пре сла ве ли Кир бай и сво їх нє бе сних по кро ви те ль ох, сла вян ских апо столох св. Ки ри ла и Ме тодия. Службу Божу преводзел домашнї парох о. Владислав Варґа, а сослужел о. Петро Ташев, македонски лазарист з Бано-

30 РУСКЕ СЛОВО

вого Брда, котри и наказовал о велькосци Кирила и Методия и вредносцох славянскей култури хторей допринєсли зоз своїм мисионерским посланьом. Апостол по руски читал др Яким Стрибер, парох о. Варґа по українски, а шпиванє водзел дзияк сримскомитровицки Ярослав Прецеп. На Служби участвовали и протодиякон Радомир Ракич зоз Сербскей православней Церкви, священїк Иґор Джурчик з Анґликанскей Церкви, а Ана Петрович зоз Словацкей євангелицкей Церкви послала винчованку. Попри домашнїх Руснацох и Українцох, були и особи сербского, горватского, италиянского и мадярского походзеня, як и фамелия Шушак з Амбасади ЗАД у Беоґрадзе. У Церковней сали наступела Шпивацка ґрупа „Руски зарї” зоз Сримскей Митровици зоз трома рускима народнима шпиванками, кантавтор Петро Закамарок з Индїї ошпивал три українски шпиванки, а друженє предлужене и з коштованьом руских и українских народних специялитетох. В. В.

2. ЮНИЙ 2017.

ДУХОВНИ ЖИВОТ ПЕРША СВ. ПРИЧАСЦ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ТРЕБА РОСНУЦ У ДУХОВНИМ ЖИВОЦЕ ДВОЙО И У СУБОТИЦИ Внєдзелю, 28. мая, у Суботици, у филияли керестурскей парохиї, двойо школяре прияли Першу святу

Фото: И. Гарди

У Руским Керестуре, 28. мая, трицец тройо школяре другей класи основней школи шветочно прияли Першу святу причасц на Дзецинскей Служби Божей на 11,30 годзин. Дзень пред тим, шицки петнац дзивчата и осемнац хлапци од котрих єден зоз Кули, першираз ступели и до Святей тайни споведзи. Службу служели капелан о. Михайло Шанта и парох о. Михайло Малацко, котри и наказовал, а капелан о. Владимир Медєши споведал. Як у казанї наглашел парох о. Малацко, тота шветочна подїя їх перши крочай як членох Церкви.

– Як видзиме у церкви маме вельо квеца, вельо труду, вельо зме ше и шестри, и родичи вашо, потрудзели же бизме визначели нєшкайши дзень. То як ваш перши крочай у духовним живоце, кед сце першираз прияли Исуса у св. Причасци. Алє, барз значни и тот други крочай – и надалєй ходзиц на Богослуженя и причащац ше. Бо кед

причасц на Служби Божей у каплїци у Францисканским манастире, хтору на 16,30 годзин служел парох о. Михайло Малацко. Першу причасц прияли брат и шестра Адрияна и Боян Ковач, а за тоту подїю их пририхтала ш. Вероника.

нє будзе другого, трецого... крочая, духовно цали живот будзеце „рачковац”, т. є. у духовним живоце нїґда нє одрошнєце – гварел парох. Першопричашнїки виведли и кратку програму, после хторей була процесия „Святу” зоз Святима тайнами, у хторей участвовали домашнї священїки, першопричашнїки и други дзивчата. Першопричашнїки достали и спомини на тоту значну подїю у їх християнским живоце. Дзеци за Першу причасц пририхтали вироучительки ш. Вероника и панїматка Златица Малацко, а на шветочносци присуствовали и їх учительки у основней школи, Наталия Зазуляк и Мелания Рамач, як и найблїзши члени фамелийох першопричашнїкох. Церква була шветочно украшена, а шветочносц зоз шпиваньом возвелїчала и шпивацка ґрупа, хтору предводзи Лидия Пашо. М. С. и М. А.

СХАДЗКА У КОЦУРСКИМ КАРИТАСУ

УКЛЮЧЕНИ ДО ГУМАНИТАРНИХ АКЦИЙОХ

У коцурским Каритасу штварток, 25. мая, отримана схадзка, на хторей члени, на чолє зоз вивершним директором Каритасу Апостолского еґзархату за грекокатолїкох у Сербиї Янком Катоном и координаторку Каритасу у Коцуре ш. Михаїлу Воротняк, розпатрали плани за наиходзаци период.

2. ЮНИЙ 2017.

Бешедоване о сходзе за шицких вирних, волонтерох, симпатизерох и роботнїкох у Каритасу з архиепископом Станиславом Хочеваром, хтори будзе 10. юния у Беоґрадзе. Заинтересовани треба же би ше по 5. юний приявели шестри Михаїли, а превоз обезпечени. Коцурски Каритас ше тиж уключи до гуманитарней акциї збераня пенєжу за операцию очох свойого сограждана, школяра Желька Шанти, так же у грекокатолїцкей церкви будзе поставена шкатула до хторей вирни годни дац добродзечни прилог. Янко Катона визначел и же и после Жельковей операциї нє треба забуц на тоту акцию и же Каритас будзе ту за Желька и док ше враци зоз Русиї. Тиж, вон визначел и же ше Каритас у наиходзацим периодзе знова будзе старац о старих людзох у Коцуре. З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 31

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 11. юния 2017. року наполня ше штерацец днї як вецей нє з нами наша мила мац, швекра, баба и прабаба

Дня 5. юния 2017. року наполонї ше 15 роки як вецей нє з нами наш оцец, швекор, дїдо и прадїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. юния наполня ше 40 днї як ме занавше охабел мой мили супруг

ВЛАДИМИР МАЛИ (1943–2017) з Коцура

АМАЛИЯ ПАЛАНЧАНИН

ВЛАДИМИР ПАЛАНЧАНИН з Вербасу Вично це будзем чувац у шерцу и нїґда це нє забудзем. Памятку на їх доброту и пожертвовносц нїґда нє забуду їх наймилши Твоя супруга Йоска Спочивайце у мире Божим! Спочивай у мире Божим и най це ангели на нєбе чуваю! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ НА МИЛИХ РОДИЧОХ Прешли нам найжалоснєйши роки у нашим живоце кед сце нас занавше зохабели Дня 6. юния наполнї ше рок як нас занавше зохабел наш мили оцец

Дня 28. мая 2017. року наполнєли ше два роки як нас занавше зохабела наша мила мац

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. юния наполнї ше рок як Дня 28. мая 2017. року наполнєнас занавше зохабел наш мили ли ше 2 роки як нас занавше зошовґор хабела наша мила шестра

ЮЛИЯН БУДИНСКИ КСЕНИЯ БУДИНСКИ з Руского Керестура (1948–2016) (1952–2015) Мила шестро и шовґре жиєце у каждей нашей думки и красних памяткох котри нас здогадую на вас. Твойо браца, Владимир, Елемир, Дюри и Яни и шестри Славка и Марика з фамелиями Спочивайце у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 4. юния 2017. року наполнї ше смутни рок як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

ЮЛИЯН БУДИНСКИ (12. VIII 1948 – 6. VI 2016)

КСЕНИЯ БУДИНСКИ народзена Хома (22. X 1952 – 28. V 2015)

з Руского Керестура Памятку на Вас чуваме у нашим шерцу, души и думкох. Остала велька пражнїна у нашим доме. Наша любов ґу Вам моцнєйша од шицкого. Идземе по тей драги по котрей сце нас водзели и воспитовали. Научели нас най любиме и почитуєме каждого. Вше ше будземе здогадовац Вашей доброти, сцелосци и любови док сце нас ховали. Боль котри за Вами остал будзе нас провадзиц през живот. Вашо мили дзеци и унуки꞉ син Юлин зоз супругу Марчу и любени унуки Тиянка и Неманя и дзивка Марча Спочивайце у мире Божим!

ЛЮБО РЕГАК (1946–2016) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку у своїх шерцох чуваю супруга Йозефина, син Желько, син Любомир, нєвеста Оксана и унуки Павле, Ивана, Сандра и Адам Спочивай у мире! Дня 4. юния наполня ше 3 роки од шмерци

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. юния 2017. року наполнєли ше смутни 15 роки як нас зохабел наш мили

НАТА ВИСЛАВСКИ ВЛАДА ВИСЛАВСКИ народзена Дороцки (1961–2014) (1938–2007) з Дюрдьова Чуваме вас у красних памяткох: Дюра, Злата, Николая зоз фамелию и Мирослав Спочивайце у мире Божим!

ДЮРА ЧИЗМАР (1953–2002) з Руского Керестура Памятку на це чуваю твойо наймилши Спочивай у мире Божим!

Прешол 21 рок од шмерци

ДЮРА ВИСЛАВСКИ (1932–1996)

32 РУСКЕ СЛОВО

НА ЗДОГАДОВАНЄ Прешло 10 роки од шмерци

2. ЮНИЙ 2017.

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 5. юлия 2017. року наполнї ше смутни рок як нас зохабела наша наймилша

МЕЛАНИЯ ВИСЛАВСКИ народзена Гарди (1941–2016)

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 2. юния 2017. року наполня ше шейсц мешаци як нас занавше зохабела наша мила

СЛАВА ПАП Яньова (1929–2016) з Руского Керестура

Памятку на це навики буду чувац, супруг Владимир, син Михал зоз супругу Терезку и унук Иґор, дзивка Любица зоз супругом Емилом и унуки Кристиян, Себастиян и Емилиян, дзивка Мария з супругом Драґаном, унук Ваньо з супругу Наташу и праунук Павлик, унук Мариян зоз супругу Наташу и праунуки Стефан и Маша, унука Драґана зоз супругом Младеном и праунуки Лазар и Лана Спочивай у мире Божим!

Памятку на ню чуваю дзивка Мария, жец Янко, унучата Славка, Мирко и Томислав Папянково зоз Нового Саду и син Владимир Яньов зоз фамелию Най спочива у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 6. юния 2017. року наполня ше два роки як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 31. мая наполнєл ше жалосни рок як ше преселєла до вичносци моя мила супруга

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 31. мая 2017. року наполнєл ше смутни рок як вецей нє з нами наша мила мац, баба и прабаба

МАРИЯ ОРОС народзена Жилник (1932–2016) МАРИЯ ОРОС з Руского Керестура народзена Жилник Памятку у своїх шерцох навики (1932–2016) чува син Юлин зоз супругу Ґенку, з Руского Керестура унуки Весна и Ясна зоз своїма фаТвою любов и доброту з почитовамелиями ньом навики чува супруг Мирон Спочивайце у мире Божим! Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 31. мая 2017. року наполнєл ше смутни рок як ше преселєла до вичносци наша мила мац и баба

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 27. мая наполнєл ше жалосни рок як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

МАРИЯ ОРОС народзена Жилник (1932–2016) з Руского Керестура Памятку на єй доброту, любов и пожертвованосц навики буду чувац син Мирко, нєвеста Ксения и унук Славко Спочивайце у мире Божим!

МИХАЙЛО ЧАКАН (1946–2016) з Руского Керестура З почитованьом и любову памятку на тебе чуваю супруга Мария, дзивка Славка зоз супругом Владом, дзивка Терезка, унуки и праунуки Спочивай у мире Божим!

ВЛАДО МЕДЄШИ (1934–2015) з Руского Керестура Памятку на його доброту, любов и заєднїцки препровадзени час у своїх шерцох навики чуваю꞉ супруга Маря, син Юлин зоз супругу Ґенку, дзивка Марча зоз супругом Дюром, унуки Борис зоз супругу Таню, Наташа зоз супругом Иґором, Иґор зоз супругу Марияну, Михаела зоз супругом Миодраґом, Александра зоз супругом Петром и Андрей, та праунуки Елеонора, Валентина и Еван Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Прешли уж петнац роки як нє зоз нами наш мили

ЯКИМ ПАП Папянков (1923–2002) з Руского Керестура Памятку на ньго чуваю супруга Леона, син Янко, нєвеста Мария и унучата Славка, Мирко и Томислав Папянково зоз Нового Саду Най спочива у мире Божим!

2. ЮНИЙ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 33

ИНФОРМАТОР/СПОРТ ШАХОВСКИ КЛУБ „ОМЛАДИНЄЦ”

* дзе цо будзе *

ВЕСЕЛИНКА 2017 Ве сели нашо Ве селинкаше! Тогорочни 16. Фе стивал дзецинскей творчо сци Руснацох Войводини „Ве селинка”, будзе на соботу, 10. юния, на старей адре си – Нови Сад, Йована Суботича 8. Як и каждого року, креативни роботнї починаю на 17, а музично-сценска програма на 20 годзин. Принєшце зоз собу ошмих и добре розположенє, а за друге ше ми оста ра ме. Че ка ме вас! ***

ОЗНАЧОВАНЄ ВОДИЦОВОГО ЮВИЛЕЯ

З нагоди означованя 200рочнїци перших указаньох у Ма ри й о вим свя ти лї щу Водици, Служби Божо там буду и 1. и 2. юния на 19 годзин. На Други дзень швета Сошедствиє св. Духа – Русадля, пондзелок 5. юния, на 19 годзин тиж будзе Служба Божа, Молебен до Богородици, нагода за св. Споведз и Мированє. Тота Служба за шиц ких цо нє год ни присц на централну пре славу ювилея. На Тре ци дзе нь Ру са дльох – Завитни дзень, 6. юния, у Водици, и централне означованє ювилея, на 11 год зин Ар хи є ре й ска Служба Божа. ***

НА СОБОТУ РОЧНИ КОНЦЕРТ КПД „КАРПАТИ”

На соботу, 3. юния, на 19 годзин, у велькей сали КПД „Карпати“ отрима ше рочни концерт секцийох Дружтва хто ри актив но ро бе ли у прешлей сезони. Як специялни го сци на концерту наступя трио „Гармония“ и трио „Мелодия“ зоз України.

34 РУСКЕ СЛОВО

КОЦУРЦИ БАВЕЛИ НЄРИШЕНО

Шахисти коцурского Омладинца внєдзелю у Коцуре дочекали єдного од фаворитох за перше место, екипу Полет зоз Растини и одбавели нєришено 3:3. Омладинєц на тим змаганю наступел досц ослабени понеже нє бавели Карло Бала, Владимир Лазор, Стеван Перич и Стефан Йока. Медзитим резултат потвердзує же Омладинєц ма и моцни резерви. Єдину побиду за Омладинєц зазначел Любомир Турович, ремизовали Ґавра Коларич, Споменко Павичевич, Никола Тадич и Миряна Шолая, а страцел лєм Ґоран Попович. Могол Омладинєц и победзиц на тим змаганю, понеже водзел зоз 3:2, а ПопоГородска управа за защиту животного штредку на основи члена 20. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

o явним увиду, явней презентациї и явней розправи о студиї о преценьованю вплїву на животни штредок Ношитель проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол вимогу за даванє согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС136, НСУ 136, НСЛ 136 НС – Руменацка (Меркур)”, у Улїци Руменацка 150, у Новим Садзе, на катастерскей парцели 3849/1, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, роботни днї од 10 по 15 годзин по 3. юлий 2017. року. У складзе зоз членом 6. Правилнїка о поступку явного увиду, презентациї и явней розправи о студиї о преценьовню вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, 69/05) заинтерсованих орґанох, орґанизацийох и явносц под час тирваня явного увиду можу поднєсц зауваги и думаня на студиї о преценьованю вплїву у писаней форми Городскей управи за защиту животного штредку. Явну розправу и презентацию ше отрима 4. юлия 2017. року, у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Руменацка 110A, Нови Сад, на 11 годзин.

вичови дакус хибело же би одбавел реми. После трох одбавених колох Омладинєц праве зоз Полетом дзелї друге место зоз 10,5 поенами и потераз зазначел два побиди и єдно нєришене змаганє. У шлїдуюцим колу коцурски шахисти буду госцовац у Суботици, а процивнїк им будзе домашня екипа Пензионер. З. К.

MALI OGLA[KI ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи.

063/440-470; 063/102-41-14. *** DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu. Telefon: 063/8238767. PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri. Tel: 063/8238-767 i (025) 58-27-710. *** ПРЕДАВАМ квалитетни пелет, брикети, углє Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву проєкта на животни штредок Ношитель проєкта Райко Ивич зоз Катю, Улїца Младена Стояновича число 23, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Вибудов продукцийного обєкта поверхносци прижемє и перши поверх (П+1) у хторим ше будзе находзиц административни блок и роботня за продукцию ролетнох, проєдукцийного обєкта поверхносци сутерен и прижемє (Су+П) у хторим ше будзе находзиц роботня за продукцию ро-

Бановичи, древо у палетох од 1 и 2 кубики. Превоженє и витоварйованє обезпечени. Телефон: 064/2683-862, Руски Керестур. *** ПРЕ ДА ВАМ ре зану ядлїну по спецификациї з превоженьом, кубни метер 190 евра и лати 5х3 длужни метер 0,30 евра. Телефон: 021/6350–088; 060/6350–088 од 7 до 21 год зин. летнох и за преробок пластики зоз бризґаньом и екструзийом и монтажно бетонскей трафостанїци МБТС ЕВ 21а (П)”, у Катю у Улїци Делфи Иванич, на катастерскей парцели число 4766, К.О. Кать, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 29. мая 2017. року принєсла ришенє число VI-501113/17 зоз хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив тогор ишеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

2. ЮНИЙ 2017.

СПОРТ

СБ „ЯША БАКОВ” – ТУРНИР У ШАХУ У ПЕТРОВЦОХ

ЗАҐРЕБЧАНЄ ПЕРШИ ЕКИПНО, А ВИНТОНЯК У ЦУҐЕРУ Внєдзелю у Петровцох отримани швидкоцагаюци турнир у рамикох СБ „Яша Баков”,. Квалитет шаху була на добрим уровню, а любителє спорту у Петровцох мали нагоду, после вецей як 3 деценийох, у истей екипи видзиц часц „найшаховскей” фамелиї Винтоняк – Миколу, Зорицу и Наду. И того року, як и влонї, и попри наявох и ґаранцийох о приходу, зоз Войводини участвовала лєм екипа керестурского Русина. Пре таке одношенє орґанизаторе одлучели же вецей нє буду орґанизовац шаховски турнир хтори ше традицийно требал отримовац у рамикох означованя Дня Руснацох у Републики Горватскей. Кед слово о отриманих турнирох, треба наглашиц же екипни прешол у доминациї КПД „Рускиня и Руснак” зоз Заґребу, а поєдинєчни швидкоцагаюци турнир, на хторим бавели 10 бавяче, прешвечлїво освоєл Микола

Винтоняк, Петровчань хтори од 1991. року жиє у Нємецкей и хтори лєм пре тот турнир прешол далєку драгу. Резултати екипного турнира /темпо 2х25 мин./: 1. коло: Русин – Петровци 2:2, КПД „Рускиня и Руснак” – Миклошевци 4:0; 2. коло: Русин – Миклошевци 2:2, КПД „Рускиня и Руснак” Петровци 2,5:1,5 3. коло: Русин – КПД „Рускиня и Руснак” 0,5:3,5, Петровци – Миклошевци 2 : 2.

ПЛАСМАН: 1. КПД „Рускиня и Руснак” (Заґреб) 6 (10), 2. Петровци 2 (5,5) 3. ШК „Русин” Руски Керстур 2 ( 4,5 ) 4. Миклошевци 2 (4). За екипи бавели: 1. КПД Рускиня и Руснак: Леон Путар 2 (3), Славко Путар 2,5 (3), Лара Путар 3 (3), Яким Пушкаш 2,5 (3); 2. Петровци: Микола Винтоняк 3 (3), Звонимир Ерделї 1 (3), Нада Рачич 1 (3), Зорица Kомесарович 0,5 (1), Зоран Комесарович 0 (1), 3. ШК „Русин” : Владислав Штранґар 1 (3), Янко Катрина 1,5 (3 9, Дюра Венчельовски 1 (3) , Желько Маґоч 1 (3); 4. Миклошевци: Владо Кос 0 ( ), Здравко Звонарич 1 (3), Пейо Єркович 1 (3), Йосип Совар 2 (3). ШВИДКОЦАГАЮЦИ ТУРНИР ( 2X5 мин.) Винтоняк 9, С. Путар 7.5, Kос 6, Kaтринa 5, Штранґар и Єркович 4, Совар 3, Пушкаш 2.5, Звонарич 2, Венчельовски 1. Тром першопласованим екипом заменїк началнїка Општини Боґдановци Ярослав Медєши уручел погари, а подпредсидатель Орґанизацийного одбору СБ „Яша Баков” Янко Хома побиднїком у екипней конкуренциї, як и тром найлєпшим на цуґеру придал медалї бавискох. Орґанизатор турнира була Координация Русинох РГ, а финансийно помогли же би ше го отримало Општина Боґдановци, Руска национална рада Општини Боґдановци и ЛО „Хидрия” зоз Петровцох. З. Ерделї

ШАХОВСКИ КЛУБ „РУСИН” ЗОЗ РУСКОГО КЕРЕСТУРА

ПОБИДА И У ТРЕЦИМ КОЛЄ

И попри тим же на госцованє пошол ослабени, лєм з пейцома бавячами, Шаховски клуб „Русин” з Руского Керестура, 28. мая, у Алекси Шантичу победзел истомену домашню екипу з 2,5:3,5. Русинова екипа нє була подполна прето же дзепоєдни бавяче одказали приход, а други пошли на Шаховски турнир Спортских бавискох „Яша Баков” хтори ше истого дня отримовал у Петровцох. И попри шицким, Русинови ше удало звладац процивнїка после длугих и чежких партийох. Партиї достали Мирко Афич, Евґе2. ЮНИЙ 2017.

ний Медєши мл. и Михал Джуджар, ремизировал Рафаил Русковски, а страцел Иван Пап. По трох одбавених колох у Медзиопштинскей лиґи Зомбор, Русин на штвартим месце медзи осем екипами, з истим числом бодох як и трецепласована екипа з Бачкого Брегу. У шлїдуюцим, остатнїм колє у тей полусезони, „Русин” на нєдзелю, 4. юния, у Керестуре дочекує екипу „Сивец” зоз Сивцу. Змаганє почнє на 10 годзин у просторийох СД „Русин” у Старей школи. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА НОВИ САД

ШИЦКИ ШЕЙСЦ ҐОЛИ ДАЛИ БАЧКОВО ФОДБАЛЕРЕ ФК „Бачка 1923” – ФК „Титель” 6:0

Дюрдьов: стадион ФК „Бачка 1923”, патрачох коло сто. Главни судия Велько Вукмирович Нови Сад, помоцни Марко Ґачирович и Тихомир Миланович Нови Сад. Ґол за Бачку дали: Ґоли Балоґ у 15. минути, Летич у 24, Матич у 65, Цвиїч у 68, Павлов у 78 и Калайджич у 81. пенал. Бачка: Калайджич, Деянови, Данґубич, Курушич, Павлов, Рац, Летич, Цвиїч, Балоґ, Маркович и Тривунович. Вименки: у другим полчасу до бависка вошли Чулибрк и Матич у 46. минути заменєли Данґубича и Раца, а Янкович у 65. минути Балоґа. Гоч ше обчековало же Бачка победзи процивнїцку екипу ФК „Титель” зоз Тителю, бависко було енерґичне и динамичне. Бачкових фодбалерох сиґурно тримало и то-

то же треба вихасновац моц и назберац боди по конєц того змаганя, бо ше блїжи и конєц сезони, та треба зберац боди за лєпше пласованє на таблїчки. Тото им „пошло од рук”, бо ше на їх хасен змаганє закончело зоз 6:0 и шицки шейсц ґоли дали Бачково фодбалере. По законченю змаганя ФК „Бачка 1923” на таблїчки Новосадскей фодбалскей лиґи з дзешатого места ше дзвигла за два места и тераз є на осмим. По конєц тей сезони, у ярнєй часци першенства Бачка ма бавиц ище два змаганя. Шлїдуюце, предостатанє ше тиж отрима на стадиону ФК „Бачка 1923” на соботу, 3. априла на 17,30 годзин зоз ФК „Виноґрад” з Лединцох котри штернасти, од шеснац фодбалских клубох на таблїчки з єденац бодами менєй од Бачки. С. Саламун

У ОРҐАНИЗАЦИЇ ЕВАНГЕЛИСТИЧНЕЙ ЦЕРКВИ И „АМБАСАДОРЕ СПОРТА”

ГЛЄДАНЄ НОВИХ ТАЛАНТОХ У КОЦУРЕ

У Коцуре прешлого викенду бул Фодбалски камп на котрим ше позберало красне число школярох зоз Коцура и Косанчичу котри през бависко указали же як любя бавиц фодбал и цо наисце знаю. Понеже стадион ФК „Искра” бул завжати, камп ше отримало у коцурскей физкултурней сали. На Фодбалски камп до Коцура пришол Душан Смудя зоз Беоґраду, котри у орґанизациї „Амбасадоре спорта” задлужени за фодбалски кампи. Вон приведол ище трох тренерох котри обучовали учашнїкох кампу и вони мали задаток

36 РУСКЕ СЛОВО

препознац таланти за фодбал. Окрем бавеня фодбалу, дзеци мали и рижни полиґони з лабду котри указали їх схопносци. Було коло 30 учашнїкох кампу, односно дзеци котри мали од 7 до 15 роки. Фодбалски камп орґанизовала Евангелистична церква и оґранизация „Амбасадоре спорта” котри и прешлого року орґанизовали таки камп, а котри тиж бул успишни, визначел орґанизатор лаїцки пастор коцурскей Евангелистичней церкви Александар Суботин. З. К.

ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ЗОМБОР – БАЧКА ПАЛАНКА

РУСИН СТРАЦЕЛ НА ЯРАШУ

Русин – Младосц 0:2 (0:0) Руски Керестур, Стадион Русина, патрачох 300. Судия Бошкич (Оджак). Стрилєц: Троянович у 48. и 77. минути. РУСИН: Ж. Орос, Кочиш, Ивич, Барна, Кончар, Павлович, Будински (Кулич), Б. Орос, Дюканович, Б. Бранкович, Орсаґ. У 28. колє першенства у Подручней фодбалскей лиґи Зомбор–Бачка Паланка, рускокерестурски „Русин” на своїм Ярашу страцел зоз 0:2 од „Младосци” з Бачкого Петровцу”, першопласованей екипи на таблїчки. Зоз тоту побиду Младосц освоєла титулу найлєпшого у лиґи. Младосц од єшенї будзе бавиц у Войводянскей лиґи – сивер. У ровноправним першим полчаше патраче нє видзели анї єден ґол, бо нє було нагоди пред ґолами. Уж на початку другого полчасу у 48. минути Боян Троянович зоз блїзка матирал ґолмана Ороса же би у 77. минути поставел конєчни резултат. Госци препущели ище даскельо красни нагоди, а три раз лабда потрафела рамик домашнього ґола. Русин и далєй на 5. месце зоз 41-им бодом, а шлїдуюце першенствене змаганє будзе бавиц на нєдзелю у Кули, процив ФК „Гайдук Юниор-а” на 17 годзин. М. З./Дневник 2. ЮНИЙ 2017.

СПОРТ МЕДЗИОПШТИНСКА ЛИҐА БАЧКА ТОПОЛЯ–МАЛИ ИДЬОШ–ВЕРБАС–БЕЧЕЙ

ИСКРА КОНЄЧНО НА ПЕРШИМ МЕСЦЕ Побида – Искра 0:5

Ґоли за Искру: Дарко Николич 3, Дамян Ґубаш и Тони Иван. Состав: Ступар, Малїк, Барович (Дукич), Юшкович (Везмар), Дрляча, Ваяґич, Иван, Малацко, Николич (Колєсар), Дамян Ґубаш и Сердар. Искри побида процив предостатнєй екипи у лиґи ґарантовала сиґурне перше место и шампионску титулу. Гоч ше очековало лєгку и сиґурну побиду було и тих котри ше обавали, понеже найчежше победзиц напредок „победзени“ змаганя. Искра победзела Побиду зоз аж 5:0. Одпочатку змаганя було видно же розлика у квалитету екипох и бависка велька и же Искра „овери” титулу, коло, пред концом першенства. Домашнї ше тримали перши двацец минути, алє лєм прето же фодбалере Искри премаховали шанси за ґол. Подли терен нє дошлєбодзел же би ше бавело крашнє за око, алє ше коцурски фодбалере знашли и у таким бависку. Требало лєм „начац” процивнїка, а то ше удало Даркови Николичови котри на тим змаганю бул прешвечлїво найлєпши бавяч Искри. Нєодлуга по першим ґолу, исти бавяч звекшал резултат на 2:0 и преслава титули уж могла

ОПШТИНСКА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ШИД

ДЗЕВЯТКА БИКИЧАНЬОХ ПОТВЕРДЗЕНЄ ТИТУЛИ У предостатнїм, 21. колє Општинскей фодбалскей лиґи Шид ознова було надосц ґоли, а фодбалере ОФК „Бикичу” окреме були розбавени и победзели Омладинєц аж зоз 9:0, та так коло пред законченьом першенства потвердзели доставанє шампионскей титули. ОФК „Бачинци” бавели 3:0 процив Борца, Синдєлич победзел шидску Єдноту 3:0, а у Вашици Напредак и Єдинство бавели 3:3, а Ґраничар победзел ОФК „Бинґулу” 3:1. Шлєбодни були фодбалере Сримцу. На таблїчки ОФК „Бикич” прешвечлїво перши 2. ЮНИЙ 2017.

зоз 49 бодами, други ОФК „Бачинци” маю 40 боди кельо и ОФК „Бинґула” на трецим месце. Синдєлич штварти зоз 39, а пияти Напредак ма 35 боди. Єдинство шесте ма 28, седма Єднота ма 23, а осми Ґраничар 18 боди. На сподку таблїчки дзевяти Омладинєц зоз 16, дзешати Сримец ма 14 и остатнї, єденасти Борец ма лєм штири боди. У остатнїм 22. колє, на нєдзелю, фодбалере ОФК „Бикич” шлєбодни. Єднота дочекує Ґраничар, ОФК „Бинґула” Сримец, а Омладинєц будзе бавиц процив ОФК „Бачинцох”. Борец дочекує Напредак, а Єдинство Синдєлича. Вл. Дї.

почац. Домашнї фодбалере, котри и найстарша екипа у лиґи вецей нє мали моци спроцивиц ше Искри, а Дамян Ґубаш зоз ище єдним ґолом звекшал на 3:0 и то резултат зоз котрим ше пошло на одпочивок. Други полчас почал так як цо ше закончел перши и бавело ше пред ґолом Побиди. О самим бависку нєт цо вельо повесц, Искра шоровала шанси и до самого конца дала ище два ґоли, Дарко Николич свой треци и Тони Иван дал єден ґол. Домашнї конєц змаганя дочекали зоз дзевецерима бавячами, бо двоме бавяче сами вишли зоз бависка. Гоч до конца сезони єст ище єдно змаганє, зоз тоту побиду Искра и математично освоєла перше место, понеже до конца остало одбавиц ище єдно коло, а розлика медзи Искру и другопласовану Вийводину зоз Бачкого Ґрадишта виноши 4 боди. У остатнїм колу Искра у Коцуре дочека Обилич зоз Змаєва, а Управа и бавяче Искри поволую Коцурцох же би у цо векшим чишлє пришли на нєдзелю на стадион и вєдно преславели титулу и пласман до Подручней лиґи Суботица. Змаганє Искра – Обилич почнє на 17 годзин. З. Колєсар

РУКОМЕТНИ КЛУБ „РУСИН”

ПОБЕДЗЕЛИ „БОРЦА”

Рукометаше керестурского „Русина” прешлого тижня, 24. мая, дома победзели РК „Борец” з Бачкого Ґрачцу зоз 26:25 у 16. колє у Трецей Рукометней Лиґи Сербиї – Бачка. Тото змаганє мало ше бавиц всоботу, алє на вимогу госцох, одбавело ше го у тижню. За Русин ище бавели Мудри 2, Реґоєвич 1, Тома 1, Любоя 1, Боянович 1, Виславски 1, Салак, Микита, Пирожек, Варґа 1. Екипу водзел Планчак. Керестурци водзели од початку змаганя, єден период водзели аж 8 ґоли, сиґурну розлику ше вихасновало же би ше нагоду указало шицким бавячом. Госци ше на концу змаганя приблїжели на єден ґол розлики, алє лєпше од того нє могли. Керестурци сиґурно приведли змаганє ґу концу. Найвецей ґоли на тим змаганю за „Русин” дали Слива 10 и Гербут 8, а з одличнима одбранами ше визначел и ґолман Милинкович. Шлїдуюце змаганє керестурски рукометаше буду бавиц на стреду, 31. мая у Зомборе процив РК „Зомбор”. З. П./М. З.

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ СПОРТСКИ АКТИВНОСЦИ ЗДРУЖЕНЯ ШЛЄПИХ И СЛАБОВИДИХ

ИНВАЛИДНОСЦ И МОТИВАЦИЯ И СПОКУСА Пише: Александра ЛЕНДЄР

Здруженє шлєпих и слабовидих хторе роби на териториї општинох Вербас, Кула и Оджак попри почежкосцох у финансованю и составе членства ма барз значни резултати, окреме у ґуґланю. Тройо шлєпи и слабовиди ґуґлаше репрезентативци Републики Сербиї, а на їх витирвалосци и моци на тренинґох би им могли позавидзиц велї спортисти

М

ара Горняк зоз Коцура, Миодраґ Вуканич и Владо Милович зоз Вербасу ше змагаю у трох катеґорийох шлєпих и слабовидих. У катеґориї Б1 ше змага Мара Горняк хтора цалком шлєпа, у Б2 катеґориї ше змагаю особи зоз барз чежким очкодованьом вида дзе и Миодраґ Вуканич, а у трецей катеґориї, Б3, ше змага Владо Милович хтори слабовиди. Вони тройо републични и европски шампиони у ґуґланю и тренираю у ґуґлани Центра за физичну културу „Драґо Йовович”. Тераз ше пририхтую за европске першенство за шлєпих и слабовидих у Апатину хторе ше отрима од 29. мая по 4. юний. Предсидатель Здруженя, Миодраґ Вуканич зоз Вербасу, гварел же им активносци хтори орґанизує Союз шлєпих и слабовидих Войводини и Сербиї барз важни и нє препущую анї єдно змаганє, спортске и кажде друге. МИОДРАҐ ВУКАНИЧ И ВЛАДО МИЛОВИЧ – Од локалней самоуправи з Вербасу зме достали безплатно хасновац ґуґлану за нашо тренинґи, а можеме и задармо ходзиц на жимски базен. Ґуґланє тренираме трираз до тижня и тота рекреация нам барз значи. Шлєпи и слабовиди кажди дзень жию у цмоти, а активносци нам даваю шветло у живоце – гварел Вуканич. Владо Милович єден зоз европских шампионох у ґуґланю за Б3 катеґорию и гвари же ше часто їх ґуґланє третира як рекреация, цо цалком погришне.

– Ми ше єднак пририхтуєме як и други ґуґлаше. Пред тренинґом маме зогриванє 15 минути до пол годзини. По числу „звалєних” бабкох ми нє барз далєко од ґуґлашох у порядней катеґориї. Кажде з нас руца кулї раз и вец ознова приходза нови бабки, руцаме штири раз по трицец кулї, значи 120 руцаня кулї маме на єдним тренинґу. Сиґурно же нам чежше, бо наша технїка муши буц совершена. Бабки нїхто з нас нє видзи кед их руца. Б2 и Б3 руцаче сами уходза на пантлїку, а Б1 ма свойого додавача кулї и руца з места. Я у Б3 катеґориї и руцам зоз трома крочаями, сам, без асистента, як и порядни ґуґлаше, гоч анї пантлїку нє видзим цалком – гварел Милович. Здруженє шлєпих и слабовидих иснує од 1965. року, а остатнї даскельо роки роби у тих трох општинох. Ма коло 120 активних членох и одприлики по 30, 40 єст зоз каждей општини. Здруженє ше, окрем у ґуґланю у хторим су найуспишнєйши, змага и у других дисциплинох,

38 РУСКЕ СЛОВО

у шаху, рецитованю, писаню, алє и окремних змаганьох за шлєпих, у хаснованю рахункара, дисциплинох хтори им помагаю же би звладали каждодньово спокуси... У тей хвильки нє маю свойо шедзиско, збераю ше по обисцох, або у ґуґлани Центра за физичну културу, дзе и вежбаю. МАРА ГОРНЯК З КОЦУРА Шицко робя волонтерски, а секретарка Лїляна Драшкович хтора нє ма почежкосци зоз видом водзи Здруженє, помага им у пририхтованю, вожи их на манифестациї и змаганя и добродзечни є асистент членом хтори цалком шлєпи, та и Мари Горняк зоз Коцура.

– Вона барз систематична и орґанизована. Мнє ше сто раз трафело же сом дацо забула або затрацела ключ, телефон, а єй ше то нє може случиц. Практично, шицко роби сама и нє люби кед єй ше помага вецей як треба. Люби буц самостойна и твориц позитивну атмосферу у екипи. Вона дакеди ма вецей моци, мотивациї и самодовирия од людзох хтори нє маю нїяки почежкосци – гварела Лїляна.

2. ЮНИЙ 2017.

СПОРТ Мара Горняк цалком шлєпа, а у здруженю важи за єдну зоз найпозитивнєйших и найактивнєйших членох, окрем же є успишна у ґуґланю, змага ше и у шаху. Вона пише писнї, праве закончує єден роман, змага ше у рецитованю, солошпиваню, алє и у рижних дисциплинох цинского технїчара и масажехтори карактеристични за шлєпих: хаснованє Брайового писма, хаснованє рахункара, пресипованє чечносци зоз фляши до фляши... Єдна зоз єй окремних характеристикох то же закончела курс за телефонисту, як и за медира, та у екипи часто помага при пририхтованю цела за спортски змаганя, алє и при даєдних спортских покалїченьох, запалєня мускулох и рижне. Мара прави свойо „мелеми”, тинктури и олєї за масажу зоз лїковитих травох, сердечно дарує другим и добродзечнє масира, та и на тот способ доприноши тиму и здруженю. Мара гвари же за єй технїку заслужна концентрация и добре положенє цела.

– Кажде рано робим йоґу, ґимнастику и мойо цело и мойо думки од рана порушани и активни. Цали дзень сом активна, нє сцем ше опущиц, бо думам же то лєгко може людзох поцагнуц до лєнївосци и летарґиї. Кед же будземе мац просториї любела би сом анктивовац дружтвени активносци же бизме ше дружели, порушали... Людзе муша буц активни, муша ше дружиц же би ше добре чувствовали и же би були щешлїви. Мнє заварти простор забива, гоч нє видзим нїч, односно, видзим цмоту, я чувствуєм кед сом у завартим просторе и кед сом осамена, а то нє любим – гвари панї Мара Горняк. Шицки члени Здруженя барз инспиративни особи, зложни и пожертвовани єдни ґу другим. Медзитим Мара, хтора спортиста и културни дїяч, ма мужа и двойо дзеци, може буц инспирация велїм за каждодньово зочованє зоз проблемами и почежкосцами.■ 2. ЮНИЙ 2017.

НА МЕДЗИНАРОДНИМ ТУРНИРЕ У МАЛИМ ФОДБАЛЄ У УКРАЇНИ

КЕРЕСТУРЦИ ДРУГИ

Фодбалска екипа ветеранох керестурского Русина од 27. по 29. май участвовала на медзинародним турнире фодбалерох-ветеранох у малим фодбалє у Перечину, у України, у месце з хторим Руски Керестур ма подписане Спорозуменє о сотруднїцтве. Турнир, як и други културни и спортски програми, 28. мая орґанизовани з нагоди уж 618. Дня Перечину, так же госци на тих збуваньох були представителє городох и местох з дзешец державох з хторима Перечин побратимени, лєбо ма подписани спорозуменя о сотруднїцтве. Попри Керестурцох, на турнире у малим фодбалє участвовали домашнї фодбалере з Перечину, потим зоз Словацкей и з Польскей, а ветеранє-фодбалере Русина освоєли друге место. У финалним змаганю страцели од домашнєй екипи з 2:1, а пред тим, у квалификацийним змаганю победзели екипу зоз Словацкей зоз 4:1.

За керестурску екипу бавели Юлиян Варґа, Владимир Олеяр, Владимир Кочиш, Синиша Ковачевич, Деян Санкович, Саша Фаржанґ, Александар Кочиш и Роберт Тома, а предводзел их предсидатель Совиту Месней заєднїци Владимир Олеяр. Одход на змаганє до Перечину финансовали керестурски привреднїки, котри були и у екипи, а на тим госцованю з нїма бул и привреднїк Елемир Рац. М. З.

ОШ „БРАТСТВО ЄДИНСТВО”

КОЦУРСКИ ШКОЛЯРЕ НА МАЛЕЙ ОЛИМПИЯДИ Школяре перших, других и трецих класох ОШ „Братство єдинство“ з Коцура, вовторок, 23. мая, представяли свою школу на „Малих олимпийних бавискох“ у Новим Садзе, котри ше отримую у рамикох проєкта „Спорт у школох“ котри безплатни у Сербиї, а реализує го Союз за школски спорт Сербиї з финансийну потримовку Министерства младежи и спорта и Министерства просвити, науки и технолоґийного розвою. На малей олимпияди участвовали коло 35 школи з нашей жеми и реґиону, а з коцурскей Школи були 36 школяре, подзелєни до екипох, на змаганю указали одличну схопносц и швидкосц на полиґону, а гоч екипи нє завжали анї єдно з перших трох местох, здобули добре искуство и нових приятельох.

Циль змаганя же би школяре на полиґоних тестирали моторични способносци и схопносци през рижни спортски активносци як цо то руцанє багинди, прескакованє препреченя, прецагованє през препреченя, трафянє мети и подобни штафетни бависка. Школярох на змаганє водзели учительки Єлена Русковски, Виолета Рашета и Єлена Буила. З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ЯНА ЕДЕЛИНСКИ ВИБРАНА ЗА ДРУГУ ВИЦЕ-МИС РУСИНКУ

РОК LXXIII ЧИСЛО 22 (3735) НОВИ САД, 2. ЮНИЙ 2017.

Фото: Соня Гудак

■ ЦЕПЛА ЯР НА ГОРНЇЦИ ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Вибор за Найкрасшу Русинку (Miss World Rusin) того року першираз орґанизовани у рамикох Пиятого Фестивалу русинскей култури, популарного Русинского фестивалу у Свиднїку, у Словацкей Републики, а вибор за Мис бул всоботу, 27. мая. За Мис Русинку вибрана Яна Пласова з Ческей Републики, за Першу вице-мис Анґелика Глинка зоз Зєдинєних Америцких Державох, а за Другу вице-мис Русинку вибрана Яна Еделински з Руского Керестура. В. В.

ПОЧИТОВАНИ ЧИТАЧЕ! Тижньово новини „Руске слово” з вами уж 72. рок, а же бизме тоту длугорочну традицию друкованого информованя на руским язику пестовали и розвивали и надалєй, модлїме вас же бисце на час уплацели предплату на новини за 2017. рок! Рочна предплата за новини „Руске слово” виноши 1.500,00 динари.

Шицки хтори предплату уплаца по конєц юлия 2017. року, на дарунок достаню кнїжку, НВУ „Руске слово”. Акция „Кнїжка вирним читачом на дарунок” будзе тирвац од 1. марца по 31. юлий 2017. року.

1. На жридлох духовносци, Микола М. Цап 2. Осце и черешнї, Агнета Бучко Папгаргаї 3. Опиванє з витром и огньом, Владимир Кирда Болхорвес

4. Ранша споведз, Владимир Кочиш 5. Злагода, Серафина Макаї 6. Колїба страху, Тамара Хрин

Дзекуєме вам и поволуєме же бисце уплацели предплату за 2017. рок

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

Фото: Вероника Вуячич

Уплацце предплату у мaю и годни сце достац єдну од шлїдуюцих кнїжкох по нашим виборе:

П

■ ЧАСОПИСУ МАК 45 РОКИ

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ! Фотоґрафия: K006b_0186P