Ruske slovo 17

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ЗА МИС РУСИНКУ И ШТИРИ ДЗИВКИ ЗОЗ СЕРБИЇ

РОК LXXIII ЧИСЛО 17 (3730) НОВИ САД, 28. АПРИЛ 2017.

Фото: www.facebook.com/missworldrusin/photos

Медзи кандидатками за „Найкрасшу Русинку” и штири дзивки зоз ербиї – Яна Еделински и Анастасия Роман з Руского Керестура, Мария Хромиш з Дюрдьова и Силвия Сокол з Бикич Долу. Попри нїх, у конкуренциї за титулу „Мис Русинка” и по єдна дзивка з Ческей, Словацкей и Америки, як и три кандидатки з Румуниї. За кандидатки мож гласац на Фейсбук боку „MISS WORLD RUSIN – Найкрасша Русинка”, а кажду державу на финалним змаганю будзе представяц єдна дзивка. Побиднїца будзе преглашена на Русинским фестивалє у Свиднїку, у Словацкей, хтори будзе отримани од 22. по 28. май. М. З.

■ ЧОМ ШЕ УПИСАЦ

ДО РУСКЕЙ КЛАСИ У КОЦУРЕ?

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

■

„ 70 РОКИ ОД АКЦИЇ „ВИСЛА

ПОЧИТОВАНИ ЧИТАЧЕ! Тижньово новини „Руске слово” з вами уж 72. рок, а же бизме тоту длугорочну традицию друкованого информованя на руским язику пестовали и розвивали и надалєй, модлїме вас же бисце на час уплацели предплату на новини за 2017. рок! Рочна предплата за новини „Руске слово” виноши 1.500,00 динари.

Шицки хтори предплату уплаца по конєц юлия 2017. року, на дарунок достаню кнїжку, НВУ „Руске слово”. Акция „Кнїжка вирним читачом на дарунок” будзе тирвац од 1. марца по 31. юлий 2017. року.

Уплацце предплату у мaю и годни сце достац єдну од шлїдуюцих кнїжкох по нашим виборе: 1. Бачвански сафари, Евґений Чакан 2. Борщ за Шевченка, Владимир Кочиш

3. Галов, Ирина Гарди Ковачевич 4. Критики, огляди, рецензиї, Владимир Бесерминї 5. Крик души моєй, Михайло Сабадош 6. Вселенска черкотка, Микола Шанта

Дзекуєме вам и поволуєме же бисце уплацели предплату за 2017. рок

Фото: Б. Варґа

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

■ БОРБА ЗА ДЕМОКРАТИЮ И РОБОТНЇЦКИ ПРАВА

Фотоґрафия: K006b_0180P

РУСКИ КЕРЕСТУР – ТУРИСТИЧНА ДЕСТИНАЦИЯ Пише: Любица НЯРА ДИ, предсидателька Туристичного здруженя „Руски Керестур”

Перша приповедка о туризме рушела зоз Основней и туристичней дестинациї и розвиваня туристичних поштреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” тенциялох валалского штредку. Важна нам повязаносц зоз отвераньом, у рамикох штреднєй школи, туристич- зоз шицкима здруженями котри снователє туристичного ного напряму. Препатраци архиву нашла сом же перша Здруженя же бизме сотрудзовали на уровню валала, алє ґенерация школярох туристичного напряму уписана у и ширше, представяюци нашо моци, нашо идеї, нашу школским 2009/2010. року. У тей ґенерациї були уписа- роботу, котра зоз заєднїцкима укладананями напевно да ни седмеро школяре зоз Руского Керестура. По нєшка векши и лєпши резултати. Представянє нашей рускей затот напрям закончели 26 школяре зоз нашого валалу. То єднїци на манифестацийох звонка нашей заєднїци єден потенциял котри треба же би ше порушало, активовало од приоритетох туристичного Здруженя, же би ше о нас и котри треба же би бул ношитель розвою туристичних Руснацох чуло и же бизме були обачлїви у ширшим потенциялох валала зоз своїм знаньом, идеями и анґажо- окруженю, та аж и споза гранїци Сербиї. У тей хвильки преваньом. Маме ми у Кеходзиме обуки у орґарестуре и младих котри Представянє нашей рускей заєднїци низациї Розвойней закончели туристични на ма ни фестацийох звонка нашей заєднїци єден аґенциї општини Кула напрями на факултетох. Обєдинєни потен- од приоритетох туристичного здруженя, же би ше за формованє Локалней акцийней ґрупи, о нас Руснацох чуло и же бизме були обачлїви циял, цо ше дотика знакотра ше формує по ня и младих котри аку ширшим окруженю, та аж и за гранїцу Сербиї предписаньох ЕУ як тивни у нашей заєднїформа провадзеня поци, треба повязац, и то плануєм, и їх роботу унапрямиц на розвиванє рижних требох людзох на локалним уровню котру финансує Пофайтох и формох туристичного понуканя на манифеста- країна, Република и европски фонди за рурални розвой, як и други фонди Европскей униї. Едукациї приступели цийох у самим валалє, алє и ширше. Сотруднїцтво зоз Кластером Истар 21 и участвованє у орґанизовано векшина здруженьох зоз Керестура и на проєкту АП Войводини „Богатство розличносци” – то тих обукох зме видзели кельо зме активни на уровню ванамаганє, розвивац туризем на териториї цалей Войво- лала, як зме добре орґанизовани, як потримуємє єдни дини як автентични реґионални туристични продукт, ко- других зоз цильом унапредзованя квалитета живота на три би ше могло пласовац на европске тарґовище зоз валалє. Наздавам ше же тоти обуки даю конкретни ришеспецифично сцами руралного штредку, нєзаґадзеней ня, же ше число людских ресурсох повекша, а материялприроди, чистого околїска, богатства националних заєд- ним поглядзе увидзи и почувствує перши резултати. нїцох, обичайох, облєчива, ґастрономского понуканя, Катеґоризация капацитетох за змесценє и ноцованє гоорґанскей поживи итд. Зоз участвованьом у тим проєк- сцох котри уж исную у валалє єден од наиходзацих и ту, достали зме перши едукациї и мали нащиви тури- приоритетних задаткох туристичного Здруженя котри стичним саймом у Сербиї и у иножемстве. То були пер- директно нє завиши од нас, алє од општинскей управи ши практични искуства, перши наступи и представянє на хторей ми будземе инсистовац, бо нам хибя капацитеРуснацох и Керестура як валалу на туристичних мани- ти за змесценє госцох. Робота орґанизациї Медзинародного волонтерского фестацийох. Туристичне здруженє „Руски Керестур” реґистроване кампу нам припритет у тей хвильки. Важне ми же би початком 2013. року. Його снователє седем здруженя зоз камп и того року бул орґанизовани, алє ше наздавам же Руского Керестура зоз цильом презентованя валала як ше у наиходзацих рокох млади сами орґанизую и зоз мою помоцу самостойно буду писац проєкти за камп и же то будзе їх активносц. Туристичне здруженє „Руски Керестур” будзе робиц на промоциї нашого валалу як туристичней дестинациї зоз специфичносцами нашей рускей традициї и култури, наших руских ґастрономских специялитетох на туристичних саймох, манифестацийох, вашарох, радио и телевизийсних емисийох. Оглашованє и маркетинґ прейґ сучасних средствох комуникациї, треба вихасновац за видлївосц нашого валалу и нашей заєднїци, та обчекуєм помоц младих котри жадаю робиц. Поволуєм заинтересованих же би ше ми явели.■ Фото: M. Зазуляк

2 РУСКЕ СЛОВО

Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

28. АПРИЛ 2017.

УВОДНЇК

ЗМИСТ Пише: Борис ВАРҐА, одвичательни редактор

■ Тижньовнїк 5. Роботне цело за младeж финансує 14 проєкти 6–7. Финализация „Карпатских паралелох”

■ Нашо места 9. Резултати локалних виберанкох у Вербаше 10. Дзень планети жеми по наших местох

■ Економия 12–13. Випитованє жридлох нафти и ґазу у Керестуре

■ Духовни живот 14–15. Теолоґия у сучасним швеце

■ Култура и просвита 16–17. Чи будзе отворене руске оддзелєнє у Коцуре?

23. Керестурци на квизу „Кельо ше познаме”

■ Литературне слово 19–22. Тема: Протести и литература

■ Людзе, роки, живот 24–25. Насамо з Ярославом Папом, фоторепортером 26–27. Наш госц – Ваньо Варґа з Руского Керестура

■ Руске у швеце 30–31. Рочнїца акциї „Висла”

■ Информатор

32–35. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 36. СБ „Яша Баков” – турнир у фодбалу „3 на 3” 38–39. Треци полчас – проф. др Славко Молнар зоз Дюрдьова На насловним боку – Протест процив диктатури у Новим Садзе Автор фотоґрафиї – Борис Варґа

ДЗЕ СЛАВИЦЕ 1. МАЙ? По Уставу бувшей СФР Югославиї, ношитель суверенитету и жридло власци була роботнїцка класа. Велї ґенерациї ше того периоду здогадую як часу кед могли достац роботу (без вязи и партийней кнїжочки), скоро такой по тим як закончели гоч котру школу. Уводзенє политичного плурализму и демократиї початком дзеведзешатих, требали лєм усовершиц єдно и так теди уж досц либералне дружтво. Случело ше цалком процивне. Национализем и коруптивна приватизация поцисли права роботнїкох до другого плану, вецей або менєй, на цалим просторе бувшей Югославиї. Медзиетнїчни конфликти були лєм параван за стварянє политичних и привредних олиґархийох и монополох. Револуция 5. октобра 2000. зменєла авторитарну власци, ошлєбодзела медиї и уведла процедуру демократичних виберанкох. Медзитим, права роботнїкох, шлєбодне тарґовище, добри условия за мали и штреднї подприємства и польопривредни ґаздовства, як и чесна приватизация нє були у приоритетох политичних елитох, котри ше представяли як проевропски. Националистични теми и далєй були гласнєйши як злєпшаня правох и условийох за роботу и профит... Розчарованє людзох до постреволуцийних пременкох 2012. врацело политичних актерох зоз дзеведзешатих и їх (реформовани?) странки у Сербиї на власц. У условийох политичней и економскей кризи на наплату пришли шицки проблеми прешлей штварцини вику. И знова роботнїк остал споза интересох держави... Безроботносц скоро половки младих людзох котри жию зоз родичами або у габох напущую жем, їх фрустрираносц зоз купованьом и преписованьом диломох и контрола медийох – виведла младих знова на улїци. Знова поставене питанє и о демократичносци виберанкох... Же на шор можебуц приду права роботнїкох гуторя актуални вимоги демонстрантох. Тоти протести ше розликую од шицких других по тим же ше, медзи иншим, першираз од протестох 1968. року гражданє моцно заступаю за достоїнствену роботу и заробок. Диктаторе приду и буду зменєни, а хто ше конєчно вибори за права роботнїкох? Прето, кельо гражданом Сербиї важни права роботнїкох, индикатор будзе праве наиходзаци 1. май – чи буду вони на улїцох и на ногох, чи буду цихо за роштильом у хладку дримац... Пишце нам – ruske.redaktor@gmail.com

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора Иван Сабадош – редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса, Ясмина Дюранїн; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Сенка Надь, Сандра Саламун, Ана Маркович, Златко Колєсар * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жирорахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Пет роварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ПРИРИХТОВАНЄ НОВОГО ЗАКОНА О ПРОСВИТИ

БУДЗЕ ЛЄГЧЕЙШЕ ВИБРАЦ МАЦЕРИНСКИ ЯЗИК Мацерински язик з елементами националней култури убудуце будзе єдини виборни предмет у своєй ґрупи за школярох основней школи, цо вельки крочай у афирмованю настави на язикох националних меншинох, оценєли представителє националних совитох на схадзки з министром просвити Младеном Шарчевичом и його сотруднїками

Н

а схадзки хтора стреду, 19. априла отримана у Министерстве просвити, науки и технолоґийного розвою у Беоґрадзе, з представителями седемнац совитох бешедоване о новим Законє о просвити хтори у пририхтованю, вичерани идеї и суґестиї вязани за образованє на язикох меншинох, а з тей нагоди министер Шарчевич визначел же у виробку нового закону почитована европска традиция и демократски принцип, як и же за винаходзенє найлєпших ришеньох консултовани заняти у школох, репрезентативни синдикати занятих у просвити и релевантни институциї и установи. Як поведзене у сообщеню з Министерства по сле схадзки, дзепоєдни предкладаня совитох уж учишлєни до Нарису закона у пририхтованю, а представителє совитох знова вимагали же би ше минималне число за формованє ґрупи за мацерински язик з елементами националней култури з терашнїх 15 зменшало на 10, з наглашеньом же у истей ґрупи нє можу буц школяре од першей по осму класу, алє окреме школяре нїзших и окреме школяре висших класох. У мено Националного совиту Руснацох на схадзки у Министерстве про свити присуствовала предсидателька Одбору за образованє Ме-

лания Римар, котра гварела же на схадзки з министром вимагане и же би анкети у хторих ше понука виучованє мацеринского язика як обовязного виборного предмету були закончени до конца мая чечуцого школского року и же би НС-ом бул

другей, та ше нам число школярох приявених за тоту наставу зменшує – наглашела Римарова на схадзки з министром. Виражене задовольство з предлогом же мацерински язик з елементами националней култури од пиятей

до ступни увид до числа школярох при я ве них за свой ма це рин ски язик.

– Прешлей єшенї ше у Школскей управи у Новим Садзе ґрупи за руски язик формовало кед школски рок уж почал, вец ше збивало дзеци з двох-трох школох же би у єдней школи була ґрупа з найменєй 15 школярами, цо нє прилаплїве, бо дзеци нє можу сами на городским автобусу путовац з єдней школи до

класи ОШ буд зе єдини виборни предмет, понеже информатика постава обовязни предмет, а дотерашнї други виборни предмети буду школски секциї, та би вецей нє требало буц „змаганя” медзи информатику и пестованьом мацеринскей бешеди. У другей, обовязней ґрупи предметох оставаю гражданске воспитанє и виронаука, хтори тиж нє конкуренция мацеринскому язику. Як сообщене, державна секретарка у Министерстве Анамария Вичек визначела же ше нєпреривно роби на унапредзеню настави на язикох националних меншинох, як и же средства буду опредзелєни за учебнїки на 14 язикох и бешедох меншинох, а до конца априла национални совити до Министерства маю при дац пи са ни ви мо ги за учебнїки, же би могли буц видруковани по початок нового школского рока.■ М. Зазуляк

АНКЕТОВАНЄ У МАЮ Як догварене на схадзки у Министерстве просвити, анкетованє о опредзельованю за ученє мацеринского язика у основних школох будзе окончене по конєц мая, же би ше уж у юнию могло плановац ґрупи. Предсидателька Одбору за образованє Мелания Римар гвари же то добре, бо будзе вецей часу до початку школского року же би ше позберало и дзеци хтори можебуц буду вихабени у анкети, алє ище значнєйше же би просвитни власци провадзели роботу на терену: – Анкетованє школярох, односно родичох, нє добра дзека директорох школох, алє їх обовязка. Муши буц запровадзене санкционованє руководительох хтори у своїх школох нє оможлївя шицки условия за анкету – спозорела Римарова. И. С.

4 РУСКЕ СЛОВО

28. АПРИЛ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК РОБОТНЕ ЦЕЛО ЗА МЛА ДЕЖ НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ

МЛА ДИ ПОТРИМАЛИ 14 ПРОЄКТИ Роботне цело за младеж Националного совиту Руснацох прилапело 14 проєкти, зоз 17 кельо сцигли на Конкурс за реализованє младежских проєктох у рускей заєднїци, одлучене на схадзки хтора всоботу отримана у Коцуре Схадзка Роботного цела за младеж отримана всоботу, 22. априла, у Коцуре, а були присутни 8 од вкупно 13 членох. На Конкурс сцигли 17 проєкти, а члени Роботного цела за младеж одобрели средства за реализованє 14 проєктох у нашей заєднїци за котри видвоєни 300 000 динари. Прилапени два проєкти КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова, та 20 000 динари достаню за квиз-змаганє и 15 000 динари за „Литературни вечар за младих”. Два проєкти котри сцигли зоз РКЦ Нови Сад прилапени, та проєкт „Акустика Рутеника” у Новим Садзе достал 40 000 динари и проєкт „Дзень младосци” 25 000 динари. Туристичне здруженє Руски Керестур достанє средства за два проєкти- 10 000 динари за одход на манифестацию „Краса розличносци“ у Билей Церкви и 20 000 динари за орґанизованє „Медзинародного волонтерского кампу” у Руским Керестуре. Керестурске здруженє младих „Пакт Рутенорум” достало 50 000 за реализованє „Дньовки” и 50 000 динари за ушорйованє просторийох у Доме младежи у Руским Керестуре. За знїманє компакт-диску з новима шпиванками, у сотруднїцтве з младежским часописом МАК, ґрупа Крейзи Казанс достанє 15 000 динари, проєкт „Вечар сучасней рускей творчосци за младих” КПД „Дюра Киш” зоз Шиду 10 000 динари, а проєкт за едукацию и роботню „Велька ноц” КПД „Карпати“ зоз Вербасу достанє 5 000 динари. За проєкт „Удом, нє купуй” хтори друженє „Шмеле шерцо” з Вербасу будзе реализовац у Коцуре, одбрени 15 000 динари,

КУД „Жатва” зоз Коцура 20 000 динари достала за проєкт „Тамбуранє”, а Коцурске здруженє младих (КУМ) за акцию „Дай и ти свою руку” достанє 15 000 динари. Предсидатель Роботного цела Саша Сабадош потолковал же потримани шицки проєкти хтори сполнєли форму и циль конкурсу.

– Задовольни зме зоз тим цо млади предложели, пача нам ше нови идеї котри принєсли нови проєкти, вериме же буду успишни, а потримали зме и проєкти котри ше прешлих рокох указали як одличне место за сход младих коло єдней подїї – визначел Саша Сабадош. На соботовей схадзки у Коцуре вибрани и 8 особи за екскурзию до Словацкей, котру концом мая орґанизує Роботне цело за младеж, а на котру ше приявели 15 особи.

– Окремного критериюму за одредзованє особох котри пойду на екскурзию до Словацкей нє було, а хто пойдзе одлучовали члени Роботного цела зоз тайним гласаньом – гварел Саша Сабадош. На тот способ оможлївене же би шицки кандидати мали єднаки шанси, односно же би нїхто нє бул фаворизовани. З. Колєсар

ОПШТИНА ШИД

ПРИЛАПЮЮЦИ ЦЕНТЕР ЗАШ ЛЄМ БУДЗЕ ЗАВАРТИ

Державни секретар у Министерстве роботи, занятосци и социялних и борецких питаньох Ненад Иванишевич пондзелок нащивел Општину Шид дзе участвовал у роботи општинского Совиту за безпечносц, а главне заключенє зоз тей схадзки же будзе заварти Прилапююци центер за миґрантох при гайзибанскей станїци у Шидзе. Як потолковал Иванишевич, вєдно зоз локалну самоуправу будзе направени план по тим питаню, а як додал, же би Центер бул заварти, потребни и одредзени час.

– Политика Влади Сербиї ґу миґрантом же бизме мали вецей менши прилапююци центри пре лєпше контролованє ситуациї и отримованє уровня безпечносци. У наступних дньох зоз локалну самоуправу у Шидзе направиме план дислоцированя спомнутого Прилапюю28. АПРИЛ 2017.

цого центра. Кельо ми познате, призначени 23 случаї спричинєтих каребних дїлох и тоти миґранти процесуовани. Жителє, хтори по тераз мали нєприємносци пре миґрантох, най ми пребача – гварел Иванишевич. Предсидатель општини Шид Предраґ Вукович подзековал на порозуменю за проблеми з хторима ше зочує локална самоуправа: – И далєй буду исновац центри за миґрантох при Адашевцох и на Принциповцу. Почитуємє права миґрантох, алє тиж мушиме водзиц рахунку и о безпечносци и правох наших гражданох – гварел предсидатель Вукович. Красна хвиля, як и нєпорозуменя медзи Турску и Европску унию найскорей буду мац пошлїдки на интензитет миґрацийох, алє державни секретар

Иванишевич гварел же нє обчекує ескалированє кризи. Можлїви винїмок лєм илеґални, нєреґистровани миґранти, прето же за нїх гранїци ґу Европи заварти. Як гварел, за Сербию окреме значне отриманє спорозуменя медзи Европску унию и Турску по питаню миґрантох, бо то вец ґарантує и стабилносц у реґиону – Сербия миґрацийне подруче дзе ше виками преходзело и ми то нє годни пременїц. За нас найзначнєйше же би ЕУ мала єдинствену политику кед слово о миґрантох, як цо наприклад ма кед слово о защити животного штредку або польопривреди, а нє же би кажда держава Униї по тим питаню водзела свою власну политику, цо вец спричинює проблеми шицким другим – визначел Ненад Иванишевич под час нащиви Шиду. Вл. Дїтко

РУСКЕ СЛОВО

5

ТИЖНЬОВНЇК ЗАВОД ЗА КУЛТУРУ ВОЙВОДЯНСКИХ РУСНАЦОХ

ПОДПИСАНИ ПРОТОКОЛ „КАРПАТСКИХ ПАРАЛЕЛОХ”

Фото: В. Вуячич

Пише: Иван САБАДОШ

У Заводзе за културу войводянских Руснацох пияток, 21. априла, отримани Округли стол з тему „Интеркултурални диялоґ медзи младима у Войводини – капацитети и можлївосци”, як закончуюца часц проєкту „Карпатски паралели”, хтори Завод орґанизовал з финансийну потримовку Фонда за отворене дружтво. З тей нагоди учашнїки проєкту подписали Протокол о сотруднїцтве

С

лово о школох, националних совитох, установох култури, як и локалних самоуправох на чиїм подручу отримани Карпатски паралели. Затераз Протокол, хтори нєобовязуюци за подписнїкох, и отворени за нових учашнїкох подписали, лєбо го пошвидко подпишу 14 институциї, а його предносц же членом дава можлївосц за заєднїцке конкурованє на рижних локалних, покраїнских и националних конкурсох, з перспективу заєднїцкого наступу на прейґгранїчних реґионалних конкурсох.

ПОДПИСНЇКИ Як коруна проєкту „Kарпатски паралели”, Протокол о сотруднїцтве хтори на концу будзе подписани медзи штернац актерами: штирома штреднїма школами зоз Руского Керестура („Петро Кузмяк”), Вершцу (Ґимназия „Борислав Петров Браца”), Ковачици (Ґимназия „Михайло Пупин”) и Србобрану („Светозар Милетич”), истим числом локалних самоуправох у хторих ше тоти школи находза, як и трома националнима совитами и їх заводами за културу – Руснацох, Румунох и Словацох. У Протоколу заинтересовани участвовац и Покраїнски секретарият за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци, як и Покраїнски секретарият за младеж и спорт.

6 РУСКЕ СЛОВО

Як у привитних словох визначели помоцнїк Покраїнского секретара за младеж и спорт Драґан Милич и помоцнїк Покраїнского секретара за културу, явне информованє и одношнє з вирскима заєднїцами Мирослав Илич, интеркултурални диялоґ, свидомосц о заєднїцкей прешлосци и будучносци, єдно з найвекших и автентичних богат ствох Войводини, а проєкт „Карпат ски паралели” у подполно сци формовани на вредносцох хтори институцийно и систематично потримує Покраїнска влада, цо причина же и спомнути Секретарияти заинтересовани помогнуц коло будучносци „Паралелох”. Медзи суґестиями же би до проєкту и протоколу були поволани и учашнїки з реґиону, по моделу прейґгранїчного сотруднїцтва. Як потолковала єдна з програмских водителькох проєкта Єлена Перкович, Фонд за отворене дружтво хтори финансиєр проєкту, наявел можївосц же би потримал „Карпатски паралели” и у будуцих конкурсних циклусох. У медзичаше, учашнїки обдумую способи як вихасновац потераз 28. АПРИЛ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК витворене сотруднїцтво. Србобранска Ґимназия и економска школа „Светозар Милетич“ уж указала конкретни хасен цалей приповедки так же шлїдом контактох и розгваркох под час „Паралелох“, и пред тим як проєкт закончени, уж написала, конкуровала и достала 100 тисячи динари зоз Покраїнского секретарияту за образованє за нови проєкт зоз истима актерами. Отвераю ше и други можлївосци – вершецка Ґимназия отримує европски ИПА проєкт з Темишваром, у Ковачици ґимназиялци уча на штирох язикох – по сербски и словацки, а факултативно и по мадярски и румунски, а керестурска штредня школа „Петро Кузмяк” єдина руска ґимназия. Заступнїца Заводу за културу войводянских Руснацох, институциї хтора ношитель проєкту „Карпатски паралели” Ивана Дудаш гварела же його найвекша вредносц же є одлични механїзем за возпоставянє интеркултуралного диялоґа медзи младима меншинских заєднїцох, образовнима установами, установами култури, локалнима самоуправами и националнима совитами.

– Подписани Протокол важни як документ котри дава потримовку за дальше сотруднїцтво медзи подписнїками як на билатералней, так и мултирателаней основи и кед у питаню будуци проєкти, и кед у питаню порядни активносци. Наздавам ше же то лєм початок красного и успишного сотруднїцтва – гварела Ивана Дудаш. У „Карпатских паралелох”, як интеркултуралним диялоґу младих, през осем мешаци тирваня участвовали штредньошколци з рускей, румунскей, словацкей и сербскей заєднїци зоз школох у Руским Керестуре, Вершцу, Ковачици и Србобрану. Водзаце польо интересованя проєкту култура, а мотив епоха бароку як универзални вислов европскей култури, и период кед ше почали еманциповац национални заєднїци на тих просторох. През практичну теренску наставу и креативни роботнї розпатрани историйно-политични контекст бароку, як и уплїв епохи у традициї и скарбу, як и нєшкайшим културним и цивилизацийним моделу националних заєднїцох хтори жию на териториї АП Войводини.■ 28. АПРИЛ 2017.

STANOVISKA Пише: Aнамария РАНКОВИЧ, новинарка

КАПИТАЛ ЗА БУДУЧНОСЦ Одволанє учашнїкох на подписованє Протоколу о сотруднїцтве медзи учашнїками проєкту „Карпатски паралели” доказує же уж велї актере локалних заєднїцох похопели важносц отвераня ґу другим заєднїцом и запровадзованя сотруднїцтва и партнерства з нїма. То препознате як значни капитал за будуци активносци, за лєгчейше доходзенє до средствох и реализацию проєктох, а зоз тим и посцигованє позитивних пременкох и розвой цалей заєднїци. Попри тим „Kарпатски паралели“ приклад проєктних идейох хтори и вельки донаторе (нє рахуюци Републику лєбо Покраїну) порихтани потримац, цо указує факт же до рускей заєднїци прицагнул найвекши средства по тераз зоз вонкашнїх жридлох – аж милион и пол динари. Фондация за отворене дружтво, хтора финансовала „Паралели“, препознала потенциял повязованя меншинских заєднїцох на таким уровню и у нєформалних розгваркох виражела порихтаносц потримац и предлуженє проєкту. Подписани Протокол важни документ у будуцих планох и активносцох шицких спомнутих актерох, насампредз, прето же тераз урядово маю потенциялних партнерох за будуци проєкти зоз хторима заєднїцки годни конкуровац на рижних локалних, покраїнских и националних конкурсох, алє и прето же донаторе вше „любя“ и питаю урядово подписани сотруднїцтва. Кед спатриме и ширшу слику, тот проєкт поставел базу и перши крочай ґу витвореню стабилного партнерства и довирия хтори потребни и за векши конкурси хтори буду отворени у наиходзацих рокох пре кандидатуру Нового Саду за Европску предстолнїцу младих 2019. року и Европску престолнїцу култури 2021. року. Очекує ше же и Република и Покраїна видвоя вельки средства за пририхтованє и скорей, алє и за праве тоти роки кед Нови Сад будзе ношиц спомнути титули, а началну потримовку виражели и представителє ресорних секретариятох хтори були на округлим столє у Заводзе. Понеже Протокол нєобовязуюци и отворени, актере годни конкуровац зоз проєктами у барз вельким чишлє обласцох: активизем младих, унапредзенє и активованє локалних заєднїцох, креативни и културни змисти, образованє и инше. Треба исц и крочай далєй и роздумовац и о можлївим заєднїцким наступу на ИПА конкурсох, Креативна Европа, лєбо Европа за гражданох и гражданки... У тим поглядзе, вшелїяк же гевти ношителє проєктох и їх партнере скорей достаню средства на таких фондох кед укажу же уж дацо маю за собу и же маю партнерох од довирия на шицких уровньох – зоз локалней самоуправи, кругу цивилного сектора, образовней системи... Лєм треба мац на розуме же ше шицки тоти активносци и проєкти запровадзую пре, як уж спомнуте на початку тексту, позитивни пременки и розвой цалей заєднїци и же значни ефекти нє мож посцигнуц без заєднїцкого дїлованя цалей заєднїци. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА ЄДЕНАСТА СХАДЗКА СКУПШТИНИ ОПШТИНИ ШИД

ОСЕМДЗЕШАТ ТОЧКИ ЗА ТРИ ГОДЗИНИ Скупштина општини Шид пияток отримала обсяжну єденасту схадзку – зоз 80 точками дньового шора, алє одборнїки були ефикасни у роботи и схадзку закончели за три годзини

Р

озправи нє водзени по точкох дньового шора, а кратша розправа и полемика ше отворела лєм кед було слова о роботи Центра за социялну роботу. Звит о роботи за прешли рок и план роботи за 2017. рок поднєсла директока тей установи Драґана Шинка. Предраґ Симич, одборнїк владаюцей СНС, мал заувагу же ше у звиту нє спомина нїґдзе такволана „помоц у хижи” и интересовало го прецо єй нєт, а на концу поволал одборнїкох же би нє потримали звит. И його партийни колеґа Драґан Радованович мал ище векши зауваги, насампредз кед слово о хасновательох социялней помоци.

– Требало би вецей контроловац хто достава социялну помоц, бо ше случує же ю доставаю и млади особи, а социялна помоц векша як пензиї за польопривреднїкох. Ми нє Шведска же би зме так могли дзелїц пенєж. Контролу хасновательох нє треба лєм раз окончовац, алє кед треба и 10 раз же би ше утвердзело чи ю достава наисце особа хтора у стану социялней потреби. Нє можеме анї дознац хто хаснователь помоци, бо таки предписа-

МЕНОВАНИ НОВИСТАРИ ДИРЕКТОРЕ Пре вицек мандату, СО розришела директора Дома здравя др Крсту Куреша, а потим го ознова меновала на нови мандат на тоту функцию. На питанє Велимира Ранисавлєвича, предсидателя СО, чи Дом здравя будзе мац можлївосц заняц нових медицинских роботнїкох, а по основи дошлєбодзеня Влади Сербиї (2 010 нових занятих у здравстве Сербиї), др Куреш гварел же вироятнє будзе нови роботни места, алє тераз нє мал з Министерства здравя податок о їх числу. Функциї директора Ґалериї „Сава Шуманович” пре вицек мандату розришена и Весна Буроєвич, дипломована историчарка уметносци, а потим ю СО ознова меновала на тоту длужносц. За обидва функциї пред тим бул розписани конкурс.

8 РУСКЕ СЛОВО

ня яґод же слово о воєней тайни – гварел Радованович. После тих словох, директорка Шинка ознова з бешеднїци одвитовала же Центер за социялну роботу роби по законє и одлучує о додзеованю социялней помоци по основи документациї хтору подношителє придаваю. Тиж, гварела же ше раз рочнє окончує такволана ревизия, односно контрола хасновательох помоци. Вона додала же кажди граждан кед ма подозривосц чи дахто наисце оправдано достава социялну помоц ма право то приявиц Центру за социялну роботу. Тиж додала, и же ше мена хасновательох социялней помоци нє даваю другим особом, алє лєм по потреби державних орґанох, по законских предписаньох. Кед ше гласало, одборнїки владаюцей коалициї потримали звит о роботи за прешли рок, алє потримовку нє достал План роботи Центра за социялну роботу за 2017. рок. ПРИЛАПЕНИ ЗВИТИ И ПЛАНИ Скупштина општини потримала звити о роботи и плани роботи Народней библиотеки „Симеон Пищевич”, Музею наївней уметносци „Илиянум”, Ґалериї малюнкох „Сава Шуманович”, потим Установи за физичну културу и спортску рекреацию „Партизан”, Дома здравя „Шид” и Културно-образовного центра. Скупштина прилапела и Програму защити, ушореня и хаснованя польопривредней жеми, потим Оперативни план охрани од вилївох як и звит о роботи Општинского штабу за позарядово ситуациї у прешлим року и план

роботи за 2017 рок. Одборнїки дали и согласносц на вименку Програми дїлованя ЯКП „Водовод”, а як обгрунтовал о.д. директора Марко Баїч, вименка ше одноши на услугу одношеня фекалийох пре достату нову превозку, а тиж и же такса, од тераз, нє будзе иста, кед слово о такволаним отримованю „водомерох”, бо як обгрунтовал, нє исти „водомери” у обисцох и правних особох. НОВИ ЧЛЕНИ ОДБОРОХ Одборнїки прилапели и звити о роботи и финансийни плани 16 месних заєднїцох, окрем МЗ Адашевци, Беркасово и Сот. О нїх ше СО вияшнї на єдней зоз шлїдуюцих схадзкох. СО принєсла и вименки у членству у Општинскей виберанковей комисиї на предлог СРС. Место потерашнєй членїци Силвиї Косанич и єй заменїка Предраґа Лазарова, меновани за члена Мирослав Нонкович, а за заменїка Дюрица Еделински. Пре вицек мандата СО розришела, а потим меновала нових членох у Школских одборох Ґимназиї „Сава Шуманович”, Технїчней школи „Никола Тесла” и основних школох „Сримски фронт”, „Сава Шуманович” з Ердевику, „Йован ЙовановичЗмай”, „Филип Вишнїч” з Моровичу, потим Музичней школи „Филип Вишнїч”, а меновани и нови члени у Управним одборе Предшколскей установи „Єлица Станивукович-Шиля”. И општински Совит за здравє дополнєни з єдним членом, зоз Александру Жиґич, хтора у тим целу будзе задлужена за питаня популацийней политики.■ Владимир Дїтко 28. АПРИЛ 2017.

НАШО МЕСТА ВИБЕРАНКИ 2017

ВИБЕРАНКИ У ОПШТИНИ ВЕРБАС

ШИЦКИ ЛЇСТИНИ ДОСТАЛИ МАНДАТИ Гражданє општини Вербас, внєдзелю, 23. априла, гласали за нове зволанє Скупштини општини Вербас

Д

о виберацкого списку були уписани 35 947 гражданє, а свойо виберацке право, спрам урядових податкох Општинскей виберанковей комисиї вихасновали 19 885 гласаче, односно 55,32 одсто. Вербащанє виберали медзи трома странками, єдного руху, єдней ґрупи гражданох и єдней коалициї странкох, а вкупно на шейсцох виберацких лїстинох було 180 кандидати за одборнїкох. Скупштина општини Вербас ма 36 кандидати, та ше у просеку за єден одборнїцки мандат борели пейц кандидати. Резултати Општинскей виберанковей комисиї указую же шицки лїстини прешли цензус, а найвекше число гласох, 8 449 достала Сербска напредна странка цо 42,49 одсто. Социялистична партия Сербиї достала 4 304 гласи, односно 21,64 одсто. На трецим месце коалиция „Ошлєбодзме Вербас” (Демократска странка, Социялдемократска странка и Лиґа социялдемократох Войводини) хтора достала 2 270 гласи, односно 11,42 одсто. Рух социялистох достал 9,59 одсто, точнєйше 1 906 гласи, Сербска радикална странка ма 7,11 одсто лєбо 1 414 гласи, а Ґрупа гражданох „Рух Досц було” достала 1 020 гласи, односно 5,13 одсто. Спрам освоєних гласох Сербска напредна странка достала 17 одборнїцки мандати у новим зволаню Скупштини општини Вербас. Социялистична партия Сербиї будзе мац осем мандати, коалиция „Ошлєбодзме Вербас” штири мандати, Рух социялистох – Александар Вулин – три, Сербска радикална странка – др Воїслав Шешель – два, а два одборнїцки мандати достала и Ґрупа гражданох „Досц було – Саша Радулович”. Виберанкови дзень у општини Вербас означел инци-

У КОЦУРЕ ПРЕШВЕЧЛЇВИ СНС Як и шицки гражданє вербаскей општини, и Коцурци внєдзелю, 23. априла, виберали нове зволанє локалного парламенту. Од 3 484 гражданох з правом гласа, на виберанкох за одборнїкох до Скупштини општини гласали 1 833 гласаче, односно 52,61 одсто з числа уписаних до виберацкого списку. У Коцуре ше гласало на штирох виберацких местох – на двох у Основней школи „Братство єдинство” и двох у просторийох Месней заєднїци Коцур. Сербска напредна странка (СНС) у Коцуре достала 931 глас, лєбо 50,79 одсто, а на другим месце по числу освоєних гласох Рух социялистох зоз 340 освоєнима гласами, односно 18,55 одсто. Социялистична партия Сербиї достала 256 гласи, односно 13,97 одсто, коалиция „Ошлєбодзме Вербас” 126 гласи, лєбо 6,87 одсто, Сербска радикална странка 68 гласи – 3,71 одсто, а Ґрупа гражданох „Досц було” 50 гласи, лєбо 2,73 одсто. З. К.

28. АПРИЛ 2017.

ОДБОРНЇКИ Одборнїцки мандати достали и два особи хтори познати у рускей заєднїци. У питаню кандидат Сербскей напредней странки Виктор Бесерминї и кандидаткиня Коалициї „Ошлєбодзме Вербас” спред Демократскей странки Ясмина Долапчев, обидвойо зоз Вербасу. Затераз, то єдини представнїки рускей националней заєднїци у новим зволаню Скупштини општини Вербас. Спод смужки на виберанкох остали дванац кандидати з рускей заєднїци, а з того три кандидати зоз лїстини Сербскей напредней странки – Теодора Контра, Мартица Тамаш и Весна Роґанович, шицки зоз Вербасу, а зоз лїстини Социялистичней партиї Сербиї Деян Загорянски. У Руху социялистох були три кандидати зоз рускей заєднїци – Златко Надьфеї, Любка Шовш и Славица Отович. На виберацкей лїстини Сербскей радикалней странки були два кандидати – Ясна Мали и Иґор Бурда. Зоз Коалициї „Ошлєбодзме Вербас” без одборнїцких мандатох остали Владимир Папуґа, Андрей Лендєр и Светислав Долапчев. На виберацкей лїстини Ґрупи гражданох „Досц було” бул Мирослав Фа, хтори тиж нє вошол до нового зволаня Скупштини.

дент хтори ше одбул на єдним зоз виберацких местох. Спрам нєурядових податкох зоз того виберацкого места, опрез будинку дзе ше окончовало гласанє активисти єдней странки физично нападнути. Спрам закону о локалних виберанкох предсидатель Скупштини зоз прешлого зволаня длужни же би заказал конститутивну схадзку у термину од седем днї од дня обявйованя резултатох, так же би дзень отримованя схадзки найпознєйше бул у термину од трицец днї од дня обявйованя резултатох.■ А. Лендєр

РУСКЕ СЛОВО

9

НАШО МЕСТА

ДЗЕНЬ ПЛАНЕТИ ЖЕМИ ПО НАШИХ МЕСТОХ РУСКИ КЕРЕСТУР

КОЦУР

З ЕКОЛОҐИЮ ОД ДЗЕЦИНСТВА

Еколоґийни рух „Желєни персцень” з Руского Керестура у Доме пензионерох з нагоди Дня жеми отримал кратку културно-уметнїцку програму. Дзеци керестурского Оддзелєня „Цицибан” Предшколскей установи „Бамби” ше представели зоз шпиванку и танцом, а школяре штвартих класох ОШ „Петро Кузмяк” и дзивоцка шпивацка ґрупа Дома култури зоз кратку програму. О проблему еколоґиї и здравого живота у нєшкайших условийох бешедовала предсидателька Еколоґийного руху „Желєни персцень” Леона Доротич Ґутеша, котра, медзи иншим, гварела: – Барз важне же бизме розвили свидомосц о еколоґиї и водзели старосц о нашим околїску ище при малих дзецох, прето же ше вони єдного дня маю старац о природи, а шицко цо науча тераз буду применьовац през цали живот. По законченю програми Доротич Ґутешова подзековала учашнїком на пририхтаних точкох, а з тей нагоди „Желєни персцень” купел 50 младнїки древкох пауловниї котри такой подзелєли дзецом и валалским орґанизацийом. М. Дж.

СУБОТИЦА

МУЛТИКУЛТУРАЛНА ПРОГРАМА

У орґанизациї Асоцияциї националних заєднїцох Суботици, у тим городзе вовторок, 25. априла, отримана мултинационална и мултикултурална програма на хторей участвовали и члени Дружтва Руснацох у Суботици, хторе и єдно зоз сновательох спомнутей асоцияциї. Програма отримана у просторийох Бунєвскей матки, а участвовали представителє дзевец националних заєднїцох хтори жию у Суботици – Сербох, Мадярох, Бунєвцох, Горватох, Ромох, Руснацох, Чарногорцох, Словенцох, Македонцох, Нємцох и Русох. Виведзени шпиванки, танци и рецитациї спомнутих заєднїцох, а Мишана ґрупа Дружтва Руснацох у Суботици участвовала з двома рускима народнима шпиванками. И. Г.

10 РУСКЕ СЛОВО

РОБОТНЯ У ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ „БРАТСТВО ЄДИНСТВО” Шветови дзень планети Жеми у Основней школи „Братство-єдинство” у Коцуре означени штварток, 20. априла, зоз роботню о рециклажи. Еколоґийни рух Вербасу и фаховци зоз ЯКП „Комуналєц” з Вербасу, з тей нагоди обишли школярох пиятей класи, котрим отримали интересантне преподаванє и роботню о чуваню нашей планети. Предсидатель Еколоґийного руху Ратко Дюрдєвац бешедовал о часу котри потребни за саморозпадованє одпаду у природи, упознал школярох з материялами хтори мож рецикловац и на яки способи, а потолковал же пластика, папер и конзерви руцени до природи охабяю тирваци пошлїдки на нашу планету.

– Мож рецикловац кажди дзень. Лєм кед на праве место будзеце одкладац одпад и шмеце. Маце у школи контенйнери за папер, пластику и конзерви, та кед будзеце руцац шмеце на праве место, вельо допринєшеце же би ше природа и наша

планета чувала – визначел Дюрдєвац. На роботнї були и особи з маркетинґу у ЯКП „Комуналєц” Весна Роґанович и Слободанка Кривокапич, котри школяром указали процес рециклажи после правилного одкладаня шмеца до одредзених контейнерох, як випатраю пластични фляши кед су рецикловани, потолковали школяром же цо ше з нїма роби у рециклажи и прецо важне чувац планету Жем. Роботня була интерактивна, та школяре поставяли питаня о рециклажи и виношели свойо искуства у чуваню природи. Роботня отримана у рамикох Проєкта „Моцнєнє одвичательносци и обовязкох за лєпши животни стредок” котри ше реализує зоз потримовку програми „CSOnnect” котру запровадзує Реґионални центер за животни стредок (РЕЦ). Програму финансує Шведска аґенция за медзинародни розвой и сотруднїцтво, а потримовку дала и компания „Суноко”. З. К.

28. АПРИЛ 2017.

НАШО МЕСТА РОЧНА СХАДЗКА ДОД У КОЦУРЕ

ВЛАДИМИР КОПЧАНСКИ ПРЕДСИДАТЕЛЬ ОГНЬОГАСЦОХ ДОД достал донацию зоз Рочна и виберанкова скупштина Голандиї 70 000 евра, наДобродзечного огньогасного друправели зме проєкт за ґаражтва Коцур отримана прешлого жу за камион и достали зме пиятку на хторей за нового предсидеску за розчисцованє шнїдателя вибрани Владимир Копчангу у вредносци од пол миски. Скупштина почала зоз сирену лони динари на конкурсу и минуту цихосци за покойних члеза позарядово ситуациї по нох ДОД-у. Потим присутним члепроєкту Каритасу Сербиї – ном у полней сали Дома култури визначел Надьфеї. представени финансийни и звит о Дзепоєдни члени ДОД роботи у прешлим року, як и плани Коцур достали огньогасни у наиходзацим периодзе, дзе єден з Златко Надьфеї и Владимир Копчански одликованя, а вецей як 20 векших задаткох будзе законченє бучлени достали припознаня, значки и плакети за свою родованя ґаражи за огньогасни камион.

– Дзекуєм на указаним довирию, будзем ше закладац боту и закладанє у Дружтве. На Скупштини окрем членох ДОД-у присуствовали же би Дружтво робело на цо висшим уровню и же бизме до Дружтва прицагли цо вецей младих у Коцуре – визна- Покраїнски секретар у Влади Войводини Предраґ Вулетич, секретар Огньогасного Союзу Войводини Мирочел предсидатель Копчански. Вибране и нове руководство у котрим Златко Надьфеї, слав Миланович, покраїнски посланїк и член ДОД-у др Саша Тодич, Иван Бенце, Ивица Фейса, Деян Будински, Желько Видович, представителє Каритасу Сербиї на чолє зоз Елемиром Джуджаром, лаицки пастор ЄвангелиЕмин Надьфеї, Роберт Бенце и Саша Хромиш. Скупштина мала и шветочну часц, понеже дотерашнї стичней церкви Александар Суботин котри преглашени предсидатель ДОД Коцур Златко Надьфеї за окреми за- за почесного члена ДОД-у, хтори Здруженю принєсол слуги достал „златни криж” у огньогастве и унапредзе- найвецей донациї. Окрем спомнутих особох на Скупштини були зоз ПИО фонду, Ґеронтолоґийного центру, ни є за огньогасного официра.

– Дзекуєм на тим красним припознаню, и жадам ви- Општинского Огньогасного союзу Вербас и Општинскозначиц резултати котри зме вєдно посцигли у моїм шти- го Огньогасного союзу Бачка Паланка и професийни З. Колєсар ророчним мандату. Купели зме камион мерцедес 1735, огньогасци зоз Вербасу.

НА ОПШТИНСКИМ ЗМАГАНЮ ЗОЗ ТРАНСПОРТУ У КУЛИ

НАЙЛЄПШИ КЕРЕСТУРСКИ ШКОЛЯРЕ На Општинским змаганю „Цо знаш о транспорту”, хторе 22. априла отримане у ОШ „Иса Баїч” у Кули, найлєпши резултати и поєдинєчно и екипно посцигли школяре ОШ „Петро Кузмяк” з Руского Керестура. Штверо керестурски школяре ше пласовали на Окружне змаганє, а з пейц школох цо ше змагали, Школа „Петро Кузмяк” екипно освоєла перше место. Специялну награду, бициґлу, достала Леонела Цифрич, тиж з керестурскей Школи. Най здогаднєме, Леонела и влонї була барз успишна, бо у тим змаганю дошла аж по европски уровень, та у Праги була у репрезентациї Сербиї. З ОШ „Петро Кузмяк” на Општинским змаганю участвовали дванацецеро змагателє, и на Окружне змаганє ше пласовали Уна Планчак и Милица Малинович у Б-катеґориї за дзивчата, Леонела Цифрич була найлєпша у дзивчатскей Ц-катеґориї, а Иван Рац у Ц-катеґориї за хлапцох тиж освоєл перше 28. АПРИЛ 2017.

место. Треце место у Б-катеґориї освоєл Теодор Няради, а Теодора Русковски треце место освоєла у Ц-катеґориї. У А-катеґориї, дзе ше змагаю наймладши школяре, возросту медзи 7-9 роки, и хтора нє ма пласман на дальши ступень змаганя, найлєпши були тиж керестурски школяре. Медзи дзивчатми перше место завжала Елена Шомодї, а медзи хлапцами Стефан Колошняї, док треца була Юлияна Бодянец. Попри спомнутих школярох, з керестурскей Школи змагали ше ище Виктор Надь у А-катеґориї, Андрей Дудаш у Б и Давор Хома у Ц-катеґориї, а шицки змагателє достали дипломи. Школярох у ОШ „Петро Кузмяк” за змаганє од новембра прешлого року пририхтовал наставнїк Технїчного образованя Зденко Шомодї, а по Општинским предлужую ше пририхтовац и за Окружне змаганє хторе ше отрима 13. мая тиж у Кули. М. Афич

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ СЕИЗМИЧНИ ВИПИТОВАНЯ НАФТИ И ҐАЗУ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ПРИ КОНЦУ

ЧКОДА БУДЗЕ НА ДОПОЛНЄНА

Пише: Марина ДЖУДЖАР

У Руским Керестуре и його хотарох уж длугши час тирваю сеизмични випитованя нукашньосци жеми о потенциялних резервох ґазу и нафти, котри окончує НИС. Чежка механїзация, насампредз камиони з хторима ше випитованя окончує, вишли з валалу, а при концу и випитованя у хотаре

Н

конча. А приявим, бо ми а початку стретаня з таку КРАДЗИ АКУМУЛАТОРОХ прешли по кукурици, ситуацию, при Кере стуралє мушим похвалїц же цох було обаваня пре чкоди и – НИС озбильне подприємство и циль нам охабиц досвойо пошлїдки хтори би могли на- бри упечаток у валалє, а можлїве же виглєдованя повто- випочитовали стац пре випитованя нафти и риме о дас дзешец роки. Робиме з безопасну опрему, цо слова и заобишли польо ґазу, медзитим, указало ше же кошта осем милиони еври, на хторей зме и ту прецерпе- дзе садзим паприґу. Як страх бул нєоправдани. Кажду ли вельки утрати пре крадзи. Найвецей покраднути чуєм у валалє, таки случкоду котра настала як пошлї- акумулаторчки з тих малих жовтих апаратох – ґеофо- чай и з другима паприґдок випитованя, НИС-у ище нох. Но, по законченим випитованю, покраднуте буду арами – гвари Звонимир вше мож приявиц и будзе надо- глєдац, понеже часци опреми на себе маю ҐПС-локато- Колошняї.

– Приявел сом чкоду полнєна, а його фаховци задлу- ри – гварел Александар Дрлїч. пред даскельо днями, нє жени за надополньованє чкоди уж маю сателитски знїмки поґажених поверхносцох у мал сом зауваги, мери котри вони маю на знїмкох точни. хотаре и точни числа парцелох, як доказ о точним очко- Поґажели ми сою, а поведзене ми же по квадратним метеру достанєм 18 динари, з чим будзем задовольни кед дованю. виплаца – виявел власнїк жеми Владимир Чизмар. ЛЮДЗЕ ШЕ МУША САМИ ПРИЯВИЦ ЄСТ ЗАДОВОЛЬНИХ И НЄЗАДОВОЛЬНИХ Обрахунок за чкоду и саме виплацованє будзе, лєбо є През бешеду з фаховцами з НИС-у дознаваме же су у уж окончене, о дзешец днї по спатраню чкоди, медзитим, випатра же нє шицки Керестурци упознати з тим же Керестуре задовольни зоз сотруднїцтвом з парастами.

– У хотаре ше чкоду обраховює по квадратним метечкоду муша приявиц сами.

– Першираз чуєм же ше за надополньованє чкоди тре- ру и вредно сци потенциялного урожаю по напредок ба приявиц фаховцом з НИС-у, думал сом же то вони по- утвердзеним ценовнїку, а ширина каждого преходу ка-

12 РУСКЕ СЛОВО

28. АПРИЛ 2017.

ЕКОНОМИЯ миона 4 метери. Треба и мож глєдац надополнєнє и за парцели котри нє були зашати, у таких случайох ше надополнює лєм повторни обробок жем. Иста ситуация и з приявйованьом настатей чкоди на обисцох и помоцних обєктох у валалє. Пред тим як почали випитованя по валалє, на основи Закона о розпод зельованю интензитету ґеотрешеньох, нашо фаховци робели пробни випитованя и по тим розпоредзени апарати-ґеофони. Роботнїки НИС-у ишли по улїцох и фотоґрафовали кажде обисце звонка, и хижи класификовали до трох катеґорийох. Кед оценєли же хижа у подлєйшим стану, цо за нас катеґория „А”, уходзели фотоґрафовац и нукашньосц – гварел Aлександар Дрлїч, хтори задлужени за обрахунок чкоди у НИС.

ЯРНЯ ШАТВА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

СОЇ ВЕЦЕЙ, А КУКУРИЦИ МЕНЄЙ ЯК ВЛОНЇ

УТВЕРДЗЕНИ ЦЕНОВНЇК Настату чкоду треба приявиц на числа теле фонох: 064/888-4034, 064/888-8936, 064/888-5550, 064/8888620 и 064/888-2881. Кажда чкода хтора нє приявена, нє будзе анї виплацена, а як гварел Александар Дрлїч, компетентни за обрахунок чкодох у НИС-у, виплацую по їх утвердзеним ценовнїку – за житарки за род од 8 тони по гектаре, по 24 дин. за килограм, цо 19,2 динари/по квадратним метеру. За кукурица рахую род од 10 т/га, по 22 дин/кг, цо 22 дин/по квадратним метеру, за сою род од 4т/га, по 45 дин/кг, цо 18 дин/по квадратним метеру, а за нєпосадзену орачу жем 3 дин/по квадратним метеру. У хотаре роботи предводзи висококвалификовани фаховец, котри розполага зоз картами и навиґацию, так же шицки парцели котри буду засадзени под паприґу заобидзени.

Кед гражданє подозриви же маю даяке очкодованє на своїх будинкох – напукнуца, лєбо подобне, то тиж можу приявиц на дати числа телефонох. У таких ситуацийох будовательни инжинєр видзе на терен, утвердзи чкоду и обрахує ю по ценовнїку хтори маю, а потераз у Кере стуре була лєм єдна приява за очкодованє на обисцу. Нєурядово дознаваме же єст и нєзадовольних з обрахованим надополнєньом, углавним на нєпо садзених парцелох, понеже по сле подриваня жеми, цо робел НИС зоз свою механїзацию, остали барз вельки и запечени ганти котри нє мож розробиц. ■ 28. АПРИЛ 2017.

Велька часц керестурского хотара уж засадзена у оптималних условийох и по вигодней хвилї, a нєдостаток влаги у жеми, котри представял вельки проблем надополнєни прешлого тижня, понеже нападало надосц дижджу, аж и шнїгу У Руским Кертестуре успишно закончена шатва цукровей цвикли, котрей будзе барз мало, найменєй за остатнї даскельо роки. Посадзени и соя и слунечнїк. За услужне садзенє требало видвоїц од 1 800 до 2 200 динари по гольту, а у задруґох ше шатву и контрачело и куповало репроматериял за готови пенєж. У подприємстве „Аґрохома” дознаваме же векшина їх кооперантох потребне за шатву брали на контракт, так же шицко нашенє, хемийни препарати и штучни гной мож виплациц на єшень – без паритетох, алє пенєжна вредносц вязана за евро на дзень пребераня роби и на дзень плаценя. Оптимални термин за початок шатви кукурици бул 15. април, алє у керестурским хотаре вецей як половка планованих поверхносцох посадзена скорей. По 1. май вироятнє будзе закончена и друга часц садзеня кукурици.

– Гоч цена кукурици менша як обчековане, заш лєм найвекши поверхносци буду засадзени з кукурицу. Нашо кооперанти контрача

свойо шаца, нашенє даваме без камати, док на хемийни препарати и штучни гної додаваме вредносц коло 1 одсто мешачно – дознаваме у „Юарбису”. У керестурским подприємстве „НСаґро-инґ” гваря же у одношеню на прешли рок поверхносци под сою звекшани за коло 30 одсто, а за кукурицу ше людзе слабше опредзельовали.

– Интересантне же сої маме вельо у хотаре, а нашеня сої ше найменєй предава, з чого мож заключиц же парасти хасную свойо домашнє селектоване нашенє. Польопривреднїки котрим польопривредна дїялносц примарна, репроматериял купую за готови пенєжи, а то коло 70 одсто наших купцох. Гевти котрим польопривреда дополнююца робота, шаца углавним контрача и плаца вєшенї. Условия за плаценє розлични и завиша од нашеньских хижох, дзепоєдни вредносци вязани за евро, алє розлики нє вельки – гварел за нашо новини дипл. инж. польопривреди Иґор Варґа з „НСаґро-инґ”.■ М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 13

ДУХОВНИ ЖИВОТ ТЕОЛОҐИЯ У СУЧАСНИМ ШВЕЦЕ

БИБЛИЯ НЄ МОЖЕ БУЦ НЄАКТУАЛНА Пише: Мирон ГОРНЯК-КУХАР

Теолоґия заснована на старей метафизики нє достаточна и прето ше пробовала отримац зоз повязованьом з националнима и державнима структурами, место же би на одвитуюци способ одвитовала на питанє смисла живота, бо кед вона то нє зроби, вец єст злохаснованя и импровизациї – спозорели теолоґове аналитичаре

Т

У ЛЮБОВИ НЄТ ЖЕ ЄДЕН И ЄДЕН ТО ДВА

ТРЕНД ЖЕ „ЄСТ ЦОШКА” – У толкованю швета, нєшка єст тренд, та и медзи людзми хтори приходза до церкви, же гваря „Єст цошка, якаш надприродна енерґия, сила” – спозорел о. Дяковац. – То празна вира, у нєй нєт интересованя за змист вири. Медзитим, вец треба виказац виру з язиком сучасного чловека, алє нє лєм зоз хаснованьом язика хтори вон розуми. Нашо рационалне знанє, як толковал презвитер Александар, то лєм єден угел патреня на швет. Наприклад, фарби нє постоя, бо вони способ прелаФото: В. В.

– У любови нєт же єден и єден то два. Нєт тото анї у теолоґиї. Лоґика нє панує суверено з нашим животом. Прето ше теолоґию нє шме заврец до рационализма, бо вец вира скоро же и нє потребна – гварел о. др Александар Дяковац.

еолоґия у штреднїм вику, у схоластичним и метафизичним амбиєнту, мала доминацию у презентованю знаня и у образованю, за филозофию ше аж гварело же є єй служнїца. Нєшка вецей нєт старей метафизики. Контекст швета пременєни, а контекст теолоґиї нє присподобени ґу розвою у швеце – гварел презвитер др Александар Дяковац зоз Беоґраду, главни и одвичательни редактор новинох Сербскей патрияршиї „Православлє”, у своїм роздумованю на тему на цо нам теолоґия нєшка. По його словох, теолоґия ше пробовала отримац зоз повязованьом з националнима елементами и державнима структурами. Медзитим, треба на одвитуюци способ одвитовац на питанє смисла живота, бо кажди чловек жиє у одношеню на даяки цилї, алє кажди и умера. То виволанє за теолоґох – же би бешедовали тото цо правдивше, а нє тото цо лєгчейше.

14 РУСКЕ СЛОВО

мованя шветлосци и пошлїдок можлївосци реґистровац специфични габи. Чиста рационалносц муши буц надвишена же бизме лєпше упознали Бога, хтори нам ше обявел. Любов то тиж способ спознаваня дїйсносци. Шведоченє особного одношеня то найлєпша теолоґия. БУЦ ЗОЗ БЛИЖНЇМ – ТО РИЗИК – З другого боку, кед шицко толкуєме з любову, треба повесц и же любов то ризик. И одношенє зоз ближнїм то ризик. Єст присловка хтора гвари же вира то любов хтора ризикує. Ризик у тим же тот хтори люби нє будзе любени. Ми любени, бо нас Бог з любови приведол з нєбуца до буца. Так, святителє бешедую о шалєнству любови Божей ґу чловекови – хтора анї нє рационална – анализовал о. Дяковац и додал: – Нє забудзме же Царство Боже у нас, то єдинство з Богом. Кед ше занїмаме зоз теолоґию, вец маме роботи и з мелодию. Апостол Павле совитовал вирним же би ше виполньовали з Духом, дзековали Богу и шпивали. На концу, як практичар и одвичательни редактор медия Сербскей патрияршиї, др Дяковац заключел же святи оци вельо бешедовали о Святей Тройци, алє шицко то нєдостаточне, бо тото одношенє нє мож виказац. Наприклад, можу наймудрейши людзе анализовац на найлєпши способ любовну писню, алє шицко то нєдостаточне док нє чуєме тоту писню, лєбо ю нє зашпиваме. СВЯТЕ ПИСМО ВШЕ СУЧАСНЕ Гоч ше з часом меняло тренди, та и парадиґми у толкованю духовних питаньох, дзепоєдни орєнтацийни точки вични.

28. АПРИЛ 2017.

ДУХОВНИ ЖИВОТ По словох пароха беркасовского о. Владимира Еделинского Миколки, шицко єдно же чи о теолоґиї приповедаме нєшка, чи зме о нєй приповедали вчера, чи будземе приповедац наютре, мало цо можеме повесц, а же бизме ше нє оглядли на Святе писмо.

– Глєдаюци одвит на сучасни питаня, уж у Кнїжки постанку читаме шорик: „Вжал Бог чловека и положел го до еденскей загради, же би ю обрабял и чувал”. Смисел порученя того шорику шлєбодно мож вжац за основни принцип еколоґиї, алє и других биоетичних питаньох – гварел о. Владимир. Вон далєй констатовал же ше у истей кнїжки даскельо шорики далєй гвари: „Зохаби чловек оца и мацер и прилучи ше ґу своєй жени; и вони двойо буду єдно цело”. То шорик котри дава смисел шицким котри ше нєшка боря за фамилию, котра нєшка озбильно загрожена. Здрава фамилия чува чловекови морал, подзвигує здрави дзеци, чува економску стабилносц, а помага и културни рост поєдинца. БЛАЖЕНИ МИЛОСЕРДНИ Парох беркасовски о. Еделински Миколка гвари же ше треба здогаднуц и Исусовей бешеди на гори. Поучуюци о блаженствох, Исус гвари: „Блажени милосердни, бо вони буду помиловани”. Порушани, вироятно праве зоз тоту думку, святи отец Франциско преглашел 2016. рок за рок милосердия. Вирнїки на таки способ поволани твориц дїла милосердия „Же бизме зобудзели нашо заспани совисци пред траґедию худобства котре ше вше баржей шири”, гварел папа Франциско.

– Рок милосердия нам потвердзує же теолоґия фундаментована на Святим писму єдноставно нє може престац буц актуална. То поволанка же би церковна активносц требала буц унапрямена на нїжносц котру преноши на вирних, а вони то преноша далєй – потвердзел о. Владимир Еделински Миколка. ■ 28. АПРИЛ 2017.

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ПРЕСЛАВЕНЕ ДЗУРЯ

КАЖДЕЙ СОБОТИ БУДЗЕ СЛУЖБА У ВОДИЦИ У керестурскей парохиї св. Миколая, 23. априла вирни преславели Томову нєдзелю, а источашнє и швето велїкомученїка и чудотворца Георгия – Дзуря, по григориянским календаре. Попри раншей и вечаршей Служби Божей у Катедралней церкви, шпивана Служба була у Водици, хтору служел капелан о. Владимир Медєши, док парох о. Михайло Малацко и капелан о. Михайло Шанта споведали. Отец Шанта и наказовал о порученю Томовей нєдзелї, же треба твардо вериц и нє глєдаюци доказ, як и о прикладу велькей шмелосци вири и святого Георгия, за хтору дал и живот. Капелан здогаднул же прешла нєдзеля була и Нєдзеля Божого милосердия, хтору преглашел папа Йоан Павло Други. На тей першей тогорочней Служби у Водици було коло 500 вирних, цо вельке число, маюци у оглядзе и барз жимну хвилю за тоту часц рока. На концу Служби, у обходу коло церкви у Водици, на шицких штирох бокох швета священїки пошвецели жито, з молитвами же би Господь Бог благословел и защицел поля и урожаї. У наступним периодзе у Водици кажду соботу од 16 до 19 годзин будзе присутни вше даєден зоз священїкох з

нашого Егзархату, та вирни годни присц на Св. споведз, лєбо духовну бешеду. Вечарша Служба Божа будзе, место у Катедралней церкви, каждей соботи на 19 годзин у Водици. Як дознаваме од пароха о. Малацка, то владикова инициятива, же би у тим нашим святилїщу хторе и так барз нащивене, цо частейше було нагоди и за преглїбенє особного духовного живота. Присуство паноца каждей соботи и Служба Божа будзе нагода же би Водицу частейше нащивели и вирни з других наших парохийох. На шлїдуюцу соботу, 29. априла, у Водици дежурни будзе старовербаски парох о. Алексий Гудак, каждей соботи будзе присутни вше други наш священїк, цо будзе оглашене на Службох Божих у керестурскей церкви, предходну нєдзелю. М. Афич

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА У ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ „БРАТСТВО ЄДИНСТВО” У КОЦУРЕ

ЛЄМ ТРОЙО ДЗЕЦИ ПОТЕНЦИЯЛНИ ШКОЛЯРЕ У РУСКИМ ОДДЗЕЛЄНЮ Пишу: Златко КОЛЄСАР Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

У ОШ „Братство єдинство” у Коцуре у априлу почало уписованє дзецох зоз предшколскей установи до першей класи основней школи, а по тераз лєм тройо школяре заинтересовани за руске оддзелєнє ДВА И ПОЛ ВИКИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ – Заш лєм, я оптимиста, наздавам ше же родичи до єшенї роздумаю и же Коцур очува свою длугорочну традицию образованя по руски – а вона тирва полни 252 роки – окреме визначела Весна Раґаї-Цап.

16 РУСКЕ СЛОВО

Д

о першей класи основней школи уписую ше дзеци народзени од 1. марца 2010. по 28. фебруар 2011. року, хтори закончую Предшколску пририхтуюцу програму у коцурским Оддзелєню дзецинскей заградки „Герлїчка”. Директорка коцурскей Основней школи „Братство єдинство” Славица Байор гварела же з роками руски класи вше менши, алє покля будзе заинтересованих, вона ше будзе закладац же би оддзелєнє исновало. Найвекши проблем же дзеци зоз мишаних малженствох углавним у предшколскей установи у мишаней ґрупи, а вец предлужа образованє на сербским язику. Психолоґ у Школи Мариєта Буила гвари же за школярох барз добре кед ше школую у меншим оддзелєню, понеже им ше учителька, а после и наставнїки вецей можу пошвециц, алє кед класа малочислена, дзеци нє можу витвориц тото класне заєднїц-

тво, як у класи дзе єст вецей як двацец школярох.

– Кед менша ґрупа учителє маю вецей часу пошвециц ше школяром и вецей науча у школи, та маю менєй обовязки и ученя дома. Зоз фахового боку можем повесц же дзеци котри источасно уча вецей язики швидше розвиваю коґнитивни структури, швидше роздумую и вельо им лєгчейше научиц и странски язик и прилапиц нови знаня – гвари Буилова. У Предшколскей установи „Герлїчка” иснує предшколске оддзелєнє по руски у котрим єст седмеро дзеци, и мишана ґрупа у котрей єст штверо руски дзеци, так же єст можлївосци же би и того року була формована руска класа. Родичи, заш, провадза „тренд” котри настал у Коцуре ище дас пред петнац роками, кед ше руски оддзелєня помали почали зменшовац, а родичи дзеци зоз мишаних, 28. АПРИЛ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА зоз активисткиньох, Ве сну Раґаї-Цап, профе сорку биолоґиї у тей Школи, хтора членїца Школского одбору и Одбору за образованє НС Руснацох: – Кед би я була родитель будуцого школяра нєшка, ЄСТ УСЛОВИЯ ФОРМОВАЦ РУСКЕ ОДДЗЕЛЄНЄ цикавели би ме лєм два ствари – ученє и безпечносц. До першей класи у септембру буду уписани 45-еро Чи мойо дзецко до станє добре образованє, яки квалидзеци, медзи котрима, за тераз, лєм родичи троїх дзецох тет настави, а кед у питаню безпечносц вец роздумуєм хто то ище з моїм дзецком у класи, чи их єст веше вияшнєли же їх дзеци льо, бо вец будзе и можлїви конфликтни ситуабуду ходзиц до рускей циї вецей, а знаме, нажаль, же нам насилство у класи. школох у поро снуцу. Дзивче Валентини БуАлє, нєшкайши родичи у Коцуре дакус индински ходзи до трецей шак роздумую. Найвекшу предносц руских одкласи, до руского оддзедзелєньох, а то малочисленосц школярох хтора лєня и вони, як родичи, обезпечує квалитетну наставу, вецей часу за казадовольни зоз образоваждого школяра з боку наставнїка – преглашели ньом котре вона достава, за найвекши проблем. И єдини. Родичи вираа цо ше друженя дотика, жели же су задовольни зоз шицким, свидоми су Валентина гвари же ше їх квалитету настави, барз добре познаю квалитедзецко дружи зоз парняти учителькох, наставнїкох, опременосц шкоками зоз класи, алє и зоз Славица Байор ли, анґажованосц наставного кадзецми зоз сербского оддру на звонкашколских активно дзелєня зоз котрима ше дружела и у сцох, секцийох, друженьох. предшколскей програми. Свидоми су закладаня директор– Можем повесц же зме нє погрики, цо видно у цалим будинку шели же зме уписали дзецко до рушколи, нових наставних средскей класи. Мам чувство же ходзи до ствох..., фаховей помоци психоприватней школи, понеже их єст дзелоґа, педаґоґа. Знаю и почитую вецеро, учителька може каждому постимулациї НС, закладанє Одбояшнїц шицко, а атмосфера им права ру за образованє, алє шицко тофамилийна, так як и у програми даято у другим плану. кей приватней школи. Мирне су одНаспак по ставену тезу у думдзелєнє, нєт школярох котри правя кох коцурских родичох, предлупроблеми, та учителька нє муши тражує толковац Раґаї-Цап, же мациц час на ришованє таких проблеМариєта Буила лочислене одмох. Скоро шицко науча на настави, дзелєнє нє за їх та дома лєм робиме домашнї задатки и дзецко ма шлєдзецко, на прабодного часу за други активносци – гвари Валентина. ве ме сто можу У менших оддзелєньох дзеци здобуваю чувство же су по ставиц лєм важни, понеже учителька може провадзиц їх розвой и вони сами. Теточно зна же у чим проблем, кед ше вон зяви, бо добре ди кед похопя упозна каждого школяра. же то дацо наЄден зоз проблемох котри родичи часто споминаю то йлєпше и найже, кед у класи дзе єст мало, односно лєм пецеро-шесцесиґурнєйше за ро дзеци, чежко можу найсц найлєпшу товаришку, або їх дзецко, а нє товариша, а то барз важне у тим периодзе кед ше вони процивно. О розвиваю. Кед у класи єст лєм, поведзме, двоме хлапци, тим шведоча и на физичним воспитаню нєт екипи за фодбал, або даяки Весна Раґаї-Цап найлєп ши ре екипни спорт. зултати на – Нє замерковали зме же нашо дзивче менєй дружтвене, ма найлєпшу товаришку у класи, дружи ше и зоз швеце у прилапеним знаню, по PISA тестованю у дзецми з котрима ше стрета на рижних секцийох у ра- основних школох у Финскей, бо там по їх закону, у єдмикох школи, а и после школи ше дружи зоз другима ней класи нє шме буц вецей як седем школярох – гвапарняками зоз школи – гвари Валентина Будински, ко- рела Раґаї-Цап. Родичи котри можу, а нє уписую свойо дзеци до тра ма и младше дзивче котре о два роки руши до предшколского, а вец и до школи, та ше Валентина наздава руского оддзелєня нєдвосмислово робя процивуслуже руске оддзелєнє будзе и же и друге дзивче тиж годни гу свойому дзецку, понеже кед у Школи у Коцуре останю лєм два оддзелєня вони буду превельки и уписац до рускей класи – визначела Будинскова. учителька, а после и наставнїки нє годни им ше пошвециц у подполносци, цо вшелїяк будзе вплївовац ПРЕДНОСЦИ МАЛИХ ОДДЗЕЛЄНЬОХ на квалитет образованя котре достаню у основней О проблемох коло формованя руского оддзелєня у ко- школи. То источашнє значи и вецей ученя з дзецми цурскей Основней школи бешедовали зме и зоз єдну дома. ■ аж и чистих руских малженствох, почали уписовац до сербских оддзелєньох.

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА НА ПОКРАЇНСКЕЙ СМОТРИ РЕЦИТАТОРОХ

ОЗНОВА МЕДЗИ НАЙЛЄПШИМА На Републичну смотру з рецитациями по руски ше пласовали Катарина Накич и Мирослав Малацко, котри преглашени и за єдного з найлєпших рецитаторох у Войводини

У

ж 48. Покраїнска смотра рецитаторох „Поето народу мойого” того року отримана од 23. по 24. април у орґанизациї Союзу уметнїцкей творчосци аматерох Войводини (дакедишнї Союз аматерох), а домашнї Смотри Центер за културу Општини Сечань. У шицких трох возростох – младшим, штреднїм и старшим, змагали ше 159 рецитаторе, вибрани спомедзи скоро 500 кельо ше змагали на зонских смотрох у Суботици, Бачу, Сримскей Митровици, Чоки и Ковину, а пред тим вельо вецей прешли селекциї на школских, месних и општинских змаганьох. На шицких уровньох, та и на покраїнским, рецитаторе ше змагали з писнями по сербски, мадярски, словацки, румунски, руски и по горватски, єдна рецитаторка аж и по русийски, а на Републичней смотри, 19. мая у Валєве, Войводину буду представяц 27-еро рецитаторе – по дзевецеро з каждого возросту. По пропозицийох найвисшого змаганя у Войводини, у каждей катеґориї ше перше вибера по 18 (у зависносци од квалитету и вецей) побиднїкох Смотри, котри доставаю Златни дипломи, з нїх спомнутих дзевецерих за републичне змаганє, а того року у двох катеґорийох вибрани по тройо, у старшей штверо рецитаторе, котри преглашени за найлєпших у Войводини и вєдно зоз своїма менторами буду госцовац на РТВ Войводини, хтора того року о рецитаторским руху у Покраїни пририхтує окремну емисию. На Покраїнскей смотри рецитаторох з писнями по руски ше змагали осмеро рецитаторе – у младшим возросту (школяре нїзших класох ОШ) Иван Молнар и Кристина Дюранїн з Дюрдьова и Катарина Накич з Нового Саду, у штреднїм возросту (школяре висших класох ОШ) Валентина Новта з Руского Керестура, Катарина Недич з Коцура и Валентина Салаґ з Дюрдьова, а у старшим возросту (штредньошколци, студенти и други) Мирослав Малацко и Павлина Шепински, обидвойо з Керестура.

З КУЛСКЕЙ ОПШТИНИ ШЕСЦЕРО ДО ВАЛЄВА Позарядови успих на Покраїнскей смотри и того року зазначели рецитаторе з кулскей општини, понеже з 13, кельо участвовали, на Републичну смотру у Валєве ше пласовали шесцеро – Биляна Митрич и Александра Ковиянич з Кули, котри преглашени и медзи троїма ровноправно найлєпшима рецитаторами у Войводини у младшим возросту, Исидора Нинков з Кули и Владица Кляїч з Червинки у штреднїм и Катарина Перович з Кули и Мирослав Малацко з Керестура у старшим возросту. Медзи 18 побиднїками Смотри и Тара Божович з Кули и Валентина Новта з Керестура у штреднїм, та Стася Дурутович и Стефан Ковиянич з Кули у старшим возросту.

18 РУСКЕ СЛОВО

Фото: Г. Салаґ

Катарина Недич, Валентина Новта, Мирослав Малацко и Валентина Салаґ

И попри тим же ше у нєшкайшим чаше школяре и млади менєй опредзелюю за рецитованє, и того року потвердзене же нашо рецитаторе по квалитету висловйованя и далєй медзи найлєпшима у Войводини, а попри театру, рецитованє єдна з ридких формох уметнїцкого виражованя дзе ше директно и конкретно пестує руски язик и „на живо” го можу чуц припаднїки других народох, ровноправно з другима, як то и традиция у мултинационалней Войводини. Потвердзенє спомнутого квалитету того року знова доказал наш уж искусни рецитатор Мирослав Малацко з Руского Керестура у конкуренциї старшого возросту, понеже є преглашени за єдного спомедзи штверих найлєпших рецитаторох у Войводини, а пласовал ше и на Републичну смотру у Валєве. Попри нього, на Републичну смотру з рецитацию по руски ше пласовала и Катарина Накич з Нового Саду у младшим возросту, а Златни дипломи Смотри достали Иван Молнар з Дюрдьова у младшим возросту, та Валентина Новта з Руского Керестура и Валентина Салаґ з Дюрдьова у штреднїм возросту. Маюци у оглядзе численосц нашей заєднїци, мож повесц же уж сам пласман осмерих медзи найлєпших у Войводини одлични успих, а ище є векши кед пецеро з нїх там витворели и єден крочай вецей. Рецитаторох котри рецитовали по руски у Руским Керестуре (у Доме култури) пририхтали Олена Живкович и Мая Зазуляк, у Дюрдьове (у КУД „Тарас Шевченко и ОШ) Яким Гарди и Геленка Салаґ, у Новим Садзе Весна Кухар, а у Коцуре Весна Дїлас. Як и на зонских змаганьох, на Покраїнскей смотри рецитаторох оценьовал фахови жири у хторим були Миодраґ Петрович, Каталин Фазекаш, Ана Грчян Лесковац, Михайло Зазуляк, Нику Чобану и Катарина Челикович.■ М. Афич 28. АПРИЛ 2017.

АПРИЛ

2017. рок ЧИСЛО 4

ТЕМА: ПРОТЕСТИ и ЛИТЕРАТУРА Часто ше случує же уметнїки свою творчосц унапрямую же би потримали власц, або опозицию, же би ше побунєли процив того цо им нє одвитує, а цо ше може зявиц и як социялни стан у їх околїску. Окреме тераз социялна литература у швеце, а и у нашей держави вше популарнєйша. При Руснацох ше вона зявює, алє ю треба пестовац же би виросла и станула на свойо ноги – як тому швет наклада. „” „Ґерника” котру намальовал Пабло Пикасо найпознатши антивойнови малюнок нєшка, поета надреалиста Коча Попович охабел пирко, вжал пушку и пошол до шпанскей гражданскей войни бориц ше процив фашизма, ту и писателє як Бертолд Брехт и Владимир Маяковски , та „Bella ciao”, „No pasaran”, як и велї други шпиванки постали символ одупераня ширцом планети.

Инспировани зоз протестами хтори ше случує нє лєм у шицких векших городох у Сербиї, алє и гевтих у Румуниї, Польскей, Словацкей, Македониї, України, Турскей (будзенє „Европскей яри” як аналоґия за „Арабску яр”), у априлским числу ЛС пробовали зме пренайсц у нашей литератури „протестну” нїтку при присательох. Гоч червена нїтка при наших писательох часто любов, Бог, або польо – єст з чого виберац. Пишце и обявюйце на Фейсбук ґрупи „Литература по руски”. Пишце нам и на електронску адре су ruske.literaturne@gmail.com Чекаме и на вас.

Редакция ЛС

Наталия ДУДАШ

Мирослав ЗАДРЕПКО

О ВИБЕРАНКОХ Кед сом пришол з варошу видзел сом поволанку на виберанки на ню сом написал тоту писню же би бул голєм даяки хасен з того паперу.

(Frame, 2009)

О ШЛЄБОДИ

(виривок)

як повесц тераз же на шоре нєт голуби кед нєбо таке широке лакомно демонске нїчийо воно як перши попатрунок до гроба лєбо пах дзецинскей скори

як буц цихи добри благи у хижи з мегкима плахтами дзе шерцо з креву любов викоренює искуство желєна верба нє любим хлапцох боже яки су допити як повесц тераз же у хижи нєт голуби (О литературним, 1987)

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 19

ТЕМА: ПРОТЕСТИ и ЛИТЕРАТУРА Славко РОМАН ЗОЗ ШВЕТОВЕЙ ЛИТЕРАТУРИ Евгений АЛЕКСАНДРОВИЧ ЄВТУШЕНКО (1932–2017)

МОЙ ПЕС На очко упар чарни нос, длуго чека когошик пес. З руку го пo шерсци гласкам, тиж так и я когошик чекам. Здогадуєш ше псу, гевтого часу, кед ту жена жила. Хто вона мнє була – анї шестра, анї супруга, алє дзекеди, випатра – дзивче, котрому я длужен бул помогнуц. Вона далєко... Ти зацих. Нє будзе ту вецей жени други. Мили мой псу, ти наисце добри, зо мну же жиєш, чкода лєм же зо мну ти нє пиєш. (Взмах руки, преклад Ваня Дула)

Кристиян СОПКА

ДЗВИГНЇ РУКУ ПОСЛЕ КАТАКЛИЗМИ Дзвигнї руку после катаклизми и укаж шицким же можеш лєм тельо и укаж шицким же маш ище моци же за живота нє глєдал ши вельо И сцишнї песц у катаклизми бо пустош болї и жертву глєда ти лєм ровна пустиня суха терха хтору прициска греда А катаклизма сиверу витри на сухе гарло набива смяд то лєм церпенє ланца клятого цо го оганя потїхи глад И дзвигнї руку у катаклизми кед чека шнїг и оштри мраз врац ше ти знова ожий памятки и пробуй знова то ище раз

КРАЛЬ

Н

а площи главного городу назберало ше вельо людзох. Млади, стари, дзеци, шицки пришли видзиц тото нєкаждодньове случованє. Нєшка ше збува велька подїя, вироятно найвекша у новшей историї. Република вецей нє постої. Монархия надалєй будзе ушорйовац животи людзох. Нєшка краль святочно достанє коруну на главу. Нєсцерпезлїви, новопечени, поданїки чекаю же би вибило поладнє, та им ше укаже нови монарх. Медзи народом почала бешеда же цо будзе перши розказ, гиєраргийно найвисшого чловека. Док нє бул краль, бул на найвисших державних функцийох. Так повесц, бул на шицких державних функцийох и вше на шицких телевизийох. Оддавна ше зна же вон по цали дзень роби, нє шпи, нє одпочива, нє є, а бешедує ше же анї до вецеу нє идзе. Шицки новини, телевизиї и радия

И обуй чижми чижми през час бо жена кажда сладко спреведа нє кай ше нїґда уж будзе позно а вона исте вецей ци нє да (Катаклизма, 1989)

Саша ПАЛЄНКАШ

ПСИ ВОЙНИ Там чекаю на гори, у петох шерцо дубонї, памятки у глави ше роя, нє видзи ше конєц строя. Вше пре людску вину други страдаю и гиню. До войни тераз идземе, пре псох ютре гинєме. На шицки боки дубонї: нєвини иду до войни! Мац ме чека мертвого зоз труну з пенєжа пожиченого. Пси войни шицко зорвали, на нєвиних профитирали! На шицки боки дубонї, богаца ше пси войни!

(Фейсбук ґрупа Литература по руски)

(Фейсбук ґрупа Литература по руски)

20 РУСКЕ СЛОВО

28. АПРИЛ 2017.

вше маю лєм красни слова о нїм. Кажда емисия и вистки починаю зоз словами яки вельки успих посцигнул перши чловек Републики. Одразу жубор назбераних поданїкох постава вше векши, щесце и радосц ше преширюю на шицких назбераних. Кляпканє, гвизданє и кричанє одгукую километри далєко. Стотки тисячи людзох ше находза на улїчкох, преноша новини хтори информованє аж и у своєй назви маю. Обєктивна телевизия зоз целовим знаком указала знїмок зоз коментаром же их єст вецей милиони. Виходзи краль. Святочно облєчени, з високо подзвигнуту главу, и з озбильну твару. Приходзи ґу микрофону, з обидвома руками прициска коруну. Зоз благим ошмихом на твари подзвигує окуляри, удихує глїбоко и олїзує ґамби же би започал бешеду. Лярма опрез нього ше помали сцихшує до подполней цихосци.

– Мили мойо поданїки, прегваря краль, мам тоту чесц буц ваш краль. Пауза даскельо секунди.

– Я знам як ме ви барз любице и же сце прето вше за мнє гласали на шицких виберанкох. Нєточни тоти информациї же я нє вибрани за краля, праве сом преверел зоз нєзависну комисию. Шицко було у шоре. (после даскельо хвилькох предлужел бешеду) – Предлужуєме и далєй заз реформами, муши ше шпоровац. Од кеди зме преполовели плаци, и звекшали порцию, посцигли зме найвекши джи-ди-пи у историї. Одкеди зме жобранє уруцели до пдв системи нєзанятосц вельо менша. За два до три роки плаци буду найвекши у Европи, кед нє и у цалим швеце. Тоти три децениї, кельо сом у верху державней власци, були чежки, алє сом вельо посцигнул и знам же мам вашо довириє. Як цо знаце я вше отримал свойо слово и зробел сом шицко цо сом обецал. (ту почина вельке кляпканє и кричанє задовольних людзох, о даяки час предлужує бешеду реформатор) – Шлєбода медийох, шлєбода информованя и шлєбода думки нїґда нє були векши. Зраднїкох, нєприятельох держави зме змесцели до гарешту, дзе им и место. Плаценїки странских державох, сцу погубиц шицко цо зме зробели дотераз... Потирвал тот монолоґ даскельо годзини. Краль през час менял розположенє. Бул дакус нагнївани, дакус поцешени, дакус щешлїви и так до круга. Кед закончел людзе стали ище даяки час, знали цо шлїдуюце после таких збуваньох. Дзелї ше єдзенє. У красним паперу, на хторим кральова слика, закруцени два фалатки хлєба, пре хтори шицки пришли. Медзитим, на вельке нєсподзиванє шицких, медзи фалатками хлєба нє було нїч. Поданїки єдза самого, сухого, хлєба.

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 21

ТЕМА: ПРОТЕСТИ и ЛИТЕРАТУРА Славко РОМАН ЗОЗ ШВЕТОВЕЙ ЛИТЕРАТУРИ Евгений АЛЕКСАНДРОВИЧ ЄВТУШЕНКО (1932–2017)

МОЙ ПЕС На очко упар чарни нос, длуго чека когошик пес. З руку го пo шерсци гласкам, тиж так и я когошик чекам. Здогадуєш ше псу, гевтого часу, кед ту жена жила. Хто вона мнє була – анї шестра, анї супруга, алє дзекеди, випатра – дзивче, котрому я длужен бул помогнуц. Вона далєко... Ти зацих. Нє будзе ту вецей жени други. Мили мой псу, ти наисце добри, зо мну же жиєш, чкода лєм же зо мну ти нє пиєш. (Взмах руки, преклад Ваня Дула)

Кристиян СОПКА

ДЗВИГНЇ РУКУ ПОСЛЕ КАТАКЛИЗМИ Дзвигнї руку после катаклизми и укаж шицким же можеш лєм тельо и укаж шицким же маш ище моци же за живота нє глєдал ши вельо И сцишнї песц у катаклизми бо пустош болї и жертву глєда ти лєм ровна пустиня суха терха хтору прициска греда А катаклизма сиверу витри на сухе гарло набива смяд то лєм церпенє ланца клятого цо го оганя потїхи глад И дзвигнї руку у катаклизми кед чека шнїг и оштри мраз врац ше ти знова ожий памятки и пробуй знова то ище раз

КРАЛЬ

Н

а площи главного городу назберало ше вельо людзох. Млади, стари, дзеци, шицки пришли видзиц тото нєкаждодньове случованє. Нєшка ше збува велька подїя, вироятно найвекша у новшей историї. Република вецей нє постої. Монархия надалєй будзе ушорйовац животи людзох. Нєшка краль святочно достанє коруну на главу. Нєсцерпезлїви, новопечени, поданїки чекаю же би вибило поладнє, та им ше укаже нови монарх. Медзи народом почала бешеда же цо будзе перши розказ, гиєраргийно найвисшого чловека. Док нє бул краль, бул на найвисших державних функцийох. Так повесц, бул на шицких державних функцийох и вше на шицких телевизийох. Оддавна ше зна же вон по цали дзень роби, нє шпи, нє одпочива, нє є, а бешедує ше же анї до вецеу нє идзе. Шицки новини, телевизиї и радия

И обуй чижми чижми през час бо жена кажда сладко спреведа нє кай ше нїґда уж будзе позно а вона исте вецей ци нє да (Катаклизма, 1989)

Саша ПАЛЄНКАШ

ПСИ ВОЙНИ Там чекаю на гори, у петох шерцо дубонї, памятки у глави ше роя, нє видзи ше конєц строя. Вше пре людску вину други страдаю и гиню. До войни тераз идземе, пре псох ютре гинєме. На шицки боки дубонї: нєвини иду до войни! Мац ме чека мертвого зоз труну з пенєжа пожиченого. Пси войни шицко зорвали, на нєвиних профитирали! На шицки боки дубонї, богаца ше пси войни!

(Фейсбук ґрупа Литература по руски)

(Фейсбук ґрупа Литература по руски)

20 РУСКЕ СЛОВО

28. АПРИЛ 2017.

вше маю лєм красни слова о нїм. Кажда емисия и вистки починаю зоз словами яки вельки успих посцигнул перши чловек Републики. Одразу жубор назбераних поданїкох постава вше векши, щесце и радосц ше преширюю на шицких назбераних. Кляпканє, гвизданє и кричанє одгукую километри далєко. Стотки тисячи людзох ше находза на улїчкох, преноша новини хтори информованє аж и у своєй назви маю. Обєктивна телевизия зоз целовим знаком указала знїмок зоз коментаром же их єст вецей милиони. Виходзи краль. Святочно облєчени, з високо подзвигнуту главу, и з озбильну твару. Приходзи ґу микрофону, з обидвома руками прициска коруну. Зоз благим ошмихом на твари подзвигує окуляри, удихує глїбоко и олїзує ґамби же би започал бешеду. Лярма опрез нього ше помали сцихшує до подполней цихосци.

– Мили мойо поданїки, прегваря краль, мам тоту чесц буц ваш краль. Пауза даскельо секунди.

– Я знам як ме ви барз любице и же сце прето вше за мнє гласали на шицких виберанкох. Нєточни тоти информациї же я нє вибрани за краля, праве сом преверел зоз нєзависну комисию. Шицко було у шоре. (после даскельо хвилькох предлужел бешеду) – Предлужуєме и далєй заз реформами, муши ше шпоровац. Од кеди зме преполовели плаци, и звекшали порцию, посцигли зме найвекши джи-ди-пи у историї. Одкеди зме жобранє уруцели до пдв системи нєзанятосц вельо менша. За два до три роки плаци буду найвекши у Европи, кед нє и у цалим швеце. Тоти три децениї, кельо сом у верху державней власци, були чежки, алє сом вельо посцигнул и знам же мам вашо довириє. Як цо знаце я вше отримал свойо слово и зробел сом шицко цо сом обецал. (ту почина вельке кляпканє и кричанє задовольних людзох, о даяки час предлужує бешеду реформатор) – Шлєбода медийох, шлєбода информованя и шлєбода думки нїґда нє були векши. Зраднїкох, нєприятельох держави зме змесцели до гарешту, дзе им и место. Плаценїки странских державох, сцу погубиц шицко цо зме зробели дотераз... Потирвал тот монолоґ даскельо годзини. Краль през час менял розположенє. Бул дакус нагнївани, дакус поцешени, дакус щешлїви и так до круга. Кед закончел людзе стали ище даяки час, знали цо шлїдуюце после таких збуваньох. Дзелї ше єдзенє. У красним паперу, на хторим кральова слика, закруцени два фалатки хлєба, пре хтори шицки пришли. Медзитим, на вельке нєсподзиванє шицких, медзи фалатками хлєба нє було нїч. Поданїки єдза самого, сухого, хлєба.

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 21

ПРИКАЗИ, РЕЦЕНЗИЇ, РОЗГВАРКИ, ДРАМИ...

Мирон ДЖУНЯ

ПАВЛОВИЧОВО ЧИТАНЄ КОСТЕЛЬНИКА (БАВЕНЄ БОНУС) Поставянє на сцену драмского тексту „Зазбероваче труплох” Звонимира Павловича, котре явносц мала нагоду видзиц у сезони остатнього Драмского мемориялу „Пeтра Ризнича Дядї”, рахуєм як еволутивне помкнуце напредок тей файти уметнїцкей творчосци при Руснацох.

22 РУСКЕ СЛОВО

алеґорийну вязу Костельниковей судьби з Христову хресну драгу, та аж и психолоґийне розпасмовйованє подоби на алтер еґо ениґми воланей Настя Волошин, котра (у тим случаю, нєридким як стилске средство) символ (натрапеней) нациї. Сам Костельник у мрежи вецейнїстих колизийох: фамелийне – явне, политично идеолоґийне – клерикалне, духовне – материялне итд. ... Фасцинує як Павлович удатно запровадзує канон документарносци и анї на єдним месце ше нє умервює у балансованю екстремно семантично згуснутого тексту. То лєм гутори о його театралней компетенциї и вшелїяк подзвигованю стандардох у творчосци по руски. Обашка о чувствительносци за високофункционалну и важну тему на котру будзе вше потреби ше врацац и роштовац ю през наиходзаци пременки у часу пред нами.■ Фото: С. Надь

Нароком гварим „поставянє”, понеже литература як така, а драмска поготов, и при нас поготов, помали постава вше занєдзбана, периферна, най нє повем – анахрона форма препущена найузшому кругу партиципантох у даякей форми особного, чи явного анґажованя. Нєридко аж лєм и алиби за отримованє манифестацийох котри девалвовали найбаржей пре преширйованє сучасного простору забави, менєй уметносци. Як перше – витворене сотруднїцтво медзи (традицийно антаґонизованима) новосадску (автор тексту) и керестурску (режия и виводзенє) сцену. Розвива ше барз важна, аж ше усудзуєм повесц, примарна тема нашей заєднїци през подобу оца нациї Гавриїла Костельника з нїґда до конца вишвицену мервенїну коло законченя його траґичней судьби. Ґу тому треба доложиц и (нїґда достаточни) просвищуюци фактор за (ширшу) заєднїцу, а на щесце кельо ше ми видзи – интересу за таку тему вше було. Остатнє, алє бизовно нє и найменєй важне – доказує ше писменосц (ещи вше) живого автора тексту (яких на пальци можеме почитац), певного подняц ше такого задатку и мац щесце най му ше за живота постави робота до явного (театер) простору. Нє затримовац бим ше вельо на коментарованю сценскей удатносци фалату, дзечнєйше констатуєм же автор Павлович у нєформалней бешеди по приказанию виражел началне задовольство з одпатреним. Та и сам доложел (само)заувагу коло проблематичносци ришеня даяких ситуацийох з тексту (конкретно спомнута технїчно чежко витворлїва сцена псового, у скоку, лапаня з писками руценей му проскурки). З Костельником ше мало хто усудзел озбильнєйше байлаґовац при нас: окрем Тамашовей вичерпней студиї „Г.К. – медзи доктрину и природу” и Папгаргайових обробкох Костельникових драмох („Образи на скори”), Павлович остатнї у шоре котри доклада свойо видзенє Костелникового случая. Цо ше самого тексту дотика, як перше ше да замерковац густу семантику у тим случаю ошлєбодзену од символизма (окрем на самим початку), лєбо двозначносци на яки звикла публика хтора провадзи Павловичову (насампредз, режийну) творчосц. Схопно вибалансовани, аж документаристично обсяжни корпус фактох вязаних за зложени хронотоп Львова у остатнїх дзешец тужемских Костельникових рокох з єдного боку, цо потвердзує общу писменосц и сензибилитет за тему. Празни простор удатно надополнєни з авторовим попатрунком на закулисни ситуациї дзе була потреба моци имаґинациї, а знова випочитовани дружтвено-политични комплекс за актуалну историйну ситуацию, з другого боку: сам увод до фабули Павлович малює з упадлїво ґотску атмосферу коло епицентра драми – львовскей церкви Преображения Господнього, зоз зловиснима вранами – сцена скоро аж аналоґна леґендарному дїлу велького майстра Гичкока – филма „Психо”. Девастация простору нависцує дефлорацию сакралного, и предлужує ше зоз

ОГЛЯДНУЦЕ НА АКТУАЛНОСЦИ

ПИСАТЕЛЬ ГАНДКЕ НАГРАДЗЕНИ У НОВИМ САДЗЕ

Медзинародни фестивал прози ше по єденасти раз як и каждого априла отримал у Новим Садзе од 18. по 21. того мешаца з учасцу шесцерих писательох интернационалного реномеа, а у орґанизациї Културного центра Нови Сад. Манифестация отворена першого дня з додзельованьом медзинародней литературней награди „Милован Видакович” австрийскому писательови Петерови Гандкеови. Други учашнїки, окрем домашнїх авторох, з тей нагоди пришли зоз Горватскей, Арґентини и Перуа. Попри литературних критичарох и фаховцох зоз госцами водзели бешеду и представели их локалней публики на Трибини младих Културного центру школяре новосадских ґимназийох, цо порядна пракса каждого року. Медзи провадзацима змистами тей подїї цо за нами, на вецей локацийох у варошу, як и у Беоґрадзе, визначиц би циклус филмох Вима Вендерса по сценарийох тогорочного лауреата Петера Гандкеа, приказованих паралелно док тирвал фестивал у кину Културного центру. Число ушорела редакция ЛС: Александра Живкович Бучко, Мирон Джуня и Ваня Дула. Фотоґрафиї: Вероника Вуячич

28. АПРИЛ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА КЕРЕСТУРСКИ ШТРЕДНЬОШКОЛЦИ УЧАСТВОВАЛИ НА КВИЗУ

УТВЕРДЗЕНЕ ЗНАНЄ О ВОЙВОДИНИ

Вовторок, 25. априла, у сали Биоскопа „Югославия” у Вербаше отримане квалификацийне змаганє єденастого циклусу квизу штреднїх школох „Кельо ше познаме” на хторим участвовала и Штредня школа „Петро Кузмяк” з Руского Керестура. Змаганє ше одвивало у двох терминох, а Туристични напрям зоз Руского Керестура ше змагал у дополадньових годзинох зоз Ґимназию „Жарко Зренянин” з Вербасу, Штредню технїчну школу „Михайло Пупин” зоз Кули и зоз Польопривредну школу зоз Футоґу. Екипу Туристичного напряму пририхтовала професорка историї Любица Илич и квалификована екипа од штирох школярох у составе Йована Стоянович, Иґор Манойлович, Кристина Калмар и Ивана Никитович, медзитим, пре фамелийне нєщесце Ивана нє могла участвовац у змаганю.

– Жаль нам же зме нє були комплетни, бо праве пайташка хтора хибела була найзначнєйша у екипи. Нє могли зме посцигнуц максимум як екипа, алє зме задовольни яке знанє указал кажде з нас. Од того шицкого найважнєйше же зме подознавали дацо нове и крашнє ше дружели – гвари Йована Стоянович, єдна зоз змагателькох керестурскей екипи. Квиз мал два файти змагательних бавискох, а найлєпши у обидвох була Польопривредна школа зоз Футоґу. Штредньошколци зоз Керестура змаганє закончели на нєславним остатнїм месце, алє нє були розчаровани, окреме им було мило же ше нє розчаровали анї їх парняки хтори пришли навияц. Звонко Баран, єден зоз публики, гвари же найлєпше зоз шицкого то друженє. Покраїнска влада порушала квиз „Кельо ше познаме” пред єденац роками у рамикох проєкту „Афирмованє мултикултурализма и толеранциї у Войводини – мири за моцнєнє медзисобного довирия при младих” зоз цильом же би штредньошколци здобули векше знанє о народох и националних заєднїцох у Войводини и же би ше лєпше упознали зоз историю тей териториї. Вони ше при-

рихтую так же уча зоз публикациї „Кельо ше познаме?” Покраїнского секретарияту за образованє, предписаня, управу и национални меншини-национални заєднїци. Єдна зоз членїцох жирия квизу, историчарка и музейна совитнїца Любица Отич гвари же тото змаганє наисце сполнює свой задаток и циль.

– Я уж єденац роки у тим квизу и видзи ми ше же ше того року екипи найбаржей пририхтали, а то значи же интересованє школох за таки файти змаганя вельо векши и озбильнєйши. Змаганє було досц напарте и по сам конєц ше нє знало хто будзе побиднїк. Єдна красна новосц же ше од того року кандидати можу змагац и на мацеринским язику, та думам же би керестурска Ґимназия могла роздумац о тей можлївосци у будучносци – гварела Отичова. Ношитель проєкту Покраїнски секретарият за образованє, предписаня, управу и национални меншини-национални заєднїци, а витворює ше го у сотруднїцтве з численима орґанизациями и установами з Войводини. Квиз того року у квалификацийох позберал 44 штреднї школи, а найлєпши штири школски екипи пойду до финала, хторе ше отрима у Новим Садзе, 8. мая. А. Лендєр

ДРАМСКИ СТУДИО „АРТ” КЕРЕСТУРСКОГО ДОМА КУЛТУРИ

ДЗЕЦИНСКА ПРЕДСТАВА НА „МАЙСКИ СТРЕТНУЦА”

Фото: С. Н.

Татрална представа Дзецинскей ґрупи Драмского студия „АРТ” Дома кулури Руски Керестур „Перша журка” Тодеа Николетича, у режиї Ксениї Бодянец, пласовала

28. АПРИЛ 2017.

ше на покраїнскe змаганє, односно на 60. Покраїнску смотру дзецинскей татралней творчосци Войводини „Майски стретнуца” у Темерину. Як прешлого тижня сообщел селектор на шицких зонских смотрох у Войводини др Милян Войнович, на тим уровню змаганя участвовали 36 дзецински представи (школярох нїзших и висших класох ОШ) на вецей язикох, а за закончуюци „Майски стретнуца” вибрал 13 представи. З кулскей општини ше на покраїнске змаганє зоз своїма представами пласовали и млади аматере зоз Театру „Стеван Сремац” з Червинки, Културного центру Кула, як и з ОШ „Велько Влахович” зоз Крущичу. М. З.

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ЯРОСЛАВОМ ПАПОМ, ФОТОРЕПОРТЕРОМ

ДОКУМЕНТАРИСТА ПРИРОДИ И ЖИВОТА

Пише: Любомир ДУДАШ

Похопиц цо то у чловекови цо му без терхи дава моци скорей як видзе слунко годзинами чекац єленя у раншей молги, зоз диханьом котре анї сам нє шмеш чуц лєбо по колєна у мокрей трави и гущави стрежиц за дзивину... нє мож. Точнєйше поведзено, векшина з нас то нїґда нє годна похопиц. Ярослав Пап, фоторепортер Танюґ-а, єден з тих, и гвари, будзе и останє таки покля диха

П

рофесийна робота и анґажмани Ярослава Папа почали ище у „Ґласу омладини”, „Гласу люду”, як шефа лєбо редактора фото служби новосадского „Дневнику”. Числени фотоґрафиї украшели „Ловарски новини”, „Добро ютро”, та и „Руске слово”, календари за подприємства, туристични орґанизациї, фахово часописи... После вецей як двацец рокох у „Дневнику”, Ярослав прешол з професийним анґажманом до аґенциї Танюґ, а ту є и нєшка як препознатлїве мено и бренд. У нєдавней емисиї „Цалком природне”, Йован Мемедович, доаєн тей файти новинарского виражованя ясно гварел же праве Ярослав Пап найлєпши документариста шицкого цо природне, природи и шицкого цо у вязи зоз ню. ФОТОҐРАФ МА ЛЄМ ЄДНУ ХВИЛЬКУ – Зоз фотоґрафию ше дружим одкеди знам за себе – приповеда Ярослав. Перше у школскей секциї у родним Лалитю, потим и у Фото-кино клубу „Петро Ризнич Дядя” у Руским Керестуре вєдно зоз Звонком Сакачом, Дюром Винайом, покойним Владимиром Колєсаром Дадом, Дюром Мученскийом и автором тих шорикох. Фотоґрафия вше була виволанє, спокуса... Шицко тото значело вше крочай напредок, од дакедишнїх цмих коморох, та по нєшкайшу сучасну и диґиталну технолоґию. Правда же шицки бависка зоз шветлосцу можу контроловац лєм кед ше зна и розуми основа оптики, скорей и основа хемийних процесох, основа и почитованє законїтосцох природи... Ясне и же така професия нє зна цо то вчас лєбо позно, же далєко то и барз блїзко... За фотоґрафованє єст лєм єдна єдина хвилька... Другей нєт и нє будзе... Вше було чогошик нового, вше до конца, по слику як конєчни резултат, нєпознатого, вше то давало доток адре-

24 РУСКЕ СЛОВО

налину котри поставал зависносц... На щесце, зависносц од природи и шицких єй нєповторлївих красотох, єй сили и страхотох єй моци, алє и хвилькох кед тота красота опивали до радосци котру лєм така творчосц може дац. МАЛ ВЕЦЕЙ ЯК ОСЕМДЗЕШАТ САМОСТОЙНИ ВИСТАВИ Ярославов дїдо и оцец були длугорочни успишни ловаре, а Ярослав, и сам залюбени до ловства и його краси, озда ту и поцагнул тот ґен. Шицко то преросло до безконєчней любови, цо, заш, преросла до професиї котра тирва и нєшка. Початки високей професийносци починаю ище и скорей як ше Ярослав у шицких новинох зявел зоз ексклузивнима знїмками зоз часох пред розпадом бувшей держави – штрайк рударох Трепчи як наяву шицких дальших збуваньох и сепаратризмох на Косове и индзей, паданє комунистичних режимох котри Ярослав зазначел 1989. року у Румуниї зоз падом Чаушесковей владаюцей диктатури, та по шицки бурї и спокуси котри ше случовали углавним на нашим и окруженю сушедних, нам, жемох.

28. АПРИЛ 2017.

Така витирвала и квалитетна, насампредз, робота за резултат дала вецей як осемдзешат самостойни вистави найлєпших роботох, а фотоґрафиї обявени у шицких наших новинох, часописох лєбо периодики, фаховей и узко специялизованей. Интензитет такей роботи потвердзує и число прейдзених километрох, по штири тисячи мешачно! И после шицких тих километрох мушиш фотоапарат почитовац и любиц и хасновац го вше сконцентровани. Бо, лєбо ши поробел так як треба, лєбо шицок труд препаднул, гутори вон.

– Од шицкого ми найлєгчейше и найволїм робиц „лайф”, животни, фотоґрафиї, природу... То, медзи иншим, видно и на виставох котри вше виволую увагу и любительох уметносци и фаховцох – гвари Ярослав. Професийносц у роботи часто водзи и на терени зраженьох, нєщесцох, вилївох, та и по красши сеґменти живота як цо то етноґрафски збуваня, традициї и роботи на тих просторох.

– У Руским Керестуре, окрем дакеди богатих ловискох котри остали лєм у паметаню, озда прави одпочивок за розум, цело и душу ми вше знїманє фотоґрафийох на рибалове дакедишнього Комбинату. Нє менєй чаривни и сам керестурски хотар, та и лалицки, то красота котру

Фото: Лю. Дудаш

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ

наисце треба знац видзиц и почитовац. То робота котрей ше вше радо, насправди радо врацам, и вше найдзем вельо нового – гвари Пап. Останє у паметаню и фотоґрафованя у националних паркох як цо то „Подунавлє”, алє таки бул и „Копачки рит”, таки Дунайски побрежя, таки лєси... Числени награди Ярослав достал за нєповторлїви слики єленьох у пареню котри анї ловаре зоз завидним искуством у фотоґрафованю нїґда нє видзели на живо. Така система роботи дава вельо шлєбоди, АВТОРСКА ПРИЗНАЧКА алє вельо церпи и фамелия. Идзеш дзешка и Дзешка осемдзешатих рокох прешлого вику „нагварел” ме Яро- скоро нїґда нє знаш кеди ше врациш. А слав робиц вєдно голєм єден дзень, зоз нїм, дабоме. Требало „лєм” вшадзи мушиш буц як дома, мушиш познац терен и людзох, гвари Ярослав, иншак руприроду сликовац. Пристал сом. Преспали зме у Лалитю, у його родичох и шестри. Жима, теди- скокере стурски жец, понеже му супруга шня, права праскаца, минус коло двацец, а ми скорей як вишло Сенка була Оросова, Лацканьова, як Кереслунко, дабоме у глїбоких чижмох и пешо, обишли вельку часц хо- стурци гваря, зоз Велького шору. Син Антара коло Лалитю, дакус керестурского, та по бенту Дунай Тиси, дрей студент трецого року, алє ше и Ярослапотрошели по два три филми, и позно пополадню сцигли до його вови вше баржей видзи же и вон уж добре дому. Темпо бул за два дизел трактори, а ми лєм млади, загриже- „загризол” до фотоґрафиї, та ше увидзи же ни, теди фотоаматере, мокри и позмарзани, а щешлїви. Заєдли кадзи го одведу його драги... зме, заварли купатило и претворели го до цмей комори и до дзе– Я свою давно вибрал, лєбо вона мнє – шец вечар, и слики були справени. гварел на концу Ярослав Пап, у тей хвильки, Прешли роки, и далєй зме у фаху, алє, припознавам, нє знам чи алє и роками за нами, єден зоз найуспишнєбим тераз и пол його дньового ритма могол витримац... Ярослав йших фоторепортерох и у терашнєй и у до професиї загризол вельо глїбше! предходней, нам, дежави.■

Фото: Я. Пап

28. АПРИЛ 2017.

Фото: Я. Пап

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ВАНЬО ВАРҐА З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

ЙОМУ РОБОТА ИНСПИРАЦИЯ Пише: Марина ДЖУДЖАР

Од дзецинства любел буц у природи и при животиньох. Док його парняки бавели бависка на компютеру, вон дресирал и шпацирал свойого пса, одходзел з дїдом на польо... Як резултат таких прихильносцох, и школованє предлужел на конаре польопривреди

В

РУС Болман мале место, ма коло 300 жительох. Цале место ме уж упознало, а я им розтолковал цалу нашу руску историю цо зме и одкаль зме. Наволали ме – Рус

26 РУСКЕ СЛОВО

аньо Варґа родом з Руского Керестура дзе закончел основну школу, потим школованє предлужел у Новим Садзе котре закончел з мастер студиями на Польопривредним факултету, Департману за польодїлство и заградкарство. Пред трома роками розпатрал конкурси за роботу, и конкуровал на вецей роботни места, алє перши одвит достал зоз „ПИК Моравица” з Моравици у општини Бачка Тополя, дзе зазначел свойо перши роботни днї як приправнїк аґронома.

– Наисце сом ше зрадовал кед сом достал роботу приправнїка, достал сом нагоду робиц и учиц. Правда, з факултету сом принєсол вельо теорийного знаня, алє тераз научене требало применїц у пракси, а то нє було лєгко – приповеда Ваньо. Перши приправнїцки мешаци робел скоро кажди дзень, а роботни дзень му дакеди тирвал и по 14 годзини. Бул вредни и упарти и гвари же ше тота його упартосц виплацела. Час преходзел, Ваньо ше знашол у роботи. Напредованє було обачлїве, та му надредзени давали вше векши овласценя.

– Швидко сом постал руководзаци єдней часци землєдїлскей продукциї на коло 4 500 гектарох. Понеже власнїк „ПИК Моравица” з Горватскей, а тиж так є власнїк и подобного подприємства у Баранї „Фермопромет” котре обрабя коло 3 000 гектари жеми, бул сом сотруднїк и тамтейшей фир-

ми. Власнїк бул задовольни з резултатами моєй роботи у Войводини, та ше вше частейше совитовал зо мну же цо и як робиц у Горватскей – приповеда Ваньо. РОБОТА ЗА ГРАНЇЦУ Почал нагадовац, алє ище нє могол сам себе вериц же пойдзе робиц до Горватскей, та анї нє шмел плановац так надалєко.

– Щиро, бул сом задовольни з роботу и плацу котру сом ту мал, но, на ґаздову поволанку вше частейше сом путовал до Горватскей. Бул сом задлужени за продукцию у Войводини и одвичательни совитнїк продукциї у Горватскей. Було вельо на мнє. Раз ми ґазда понукнул роботне место у подприємству „Фермопромет” у Горватскей, зоз шедзиском у месце Майшке Медє. З єдного боку – одушевел сом ше, а з другого боку, обавал сом ше пре ище векши обовязки. Спочатку сом каждодньово путовал, а познєйше ми ґазда обезпечел квартель у месце Болман, бо моя робота цесно вязана за тот хотар. Добре сом ше знашол на роботним месце, и можем по28. АПРИЛ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ весц же ше нє чувствуєм як странєц. Жиєм у штредку котри з векшого населєни зоз Сербами, та и Мадярами, векши нєприємносци сом нє мал – приповеда Ваньо, док ше здогадує початку своєй кариєри. У новим штредку шицким упарто толковал же є Руснак.

– Наволали ме – Рус, а з оглядом же Болман мале место, ма коло 300 жительох, цале место ме уж упознало, а я им розтолковал цалу нашу руску историю, одкадз зме пришли, та и тото же зме зме єдинствени по образовней системи – приповеда вон. Наш собещеднїк прешвечени же без упартей роботи и усовершованя, нє робел би тото цо нєшка роби.

– Подприємство МОГОЛ БИМ ТУ ЖИЦ у котрим сом заня– У души сом авантуриста, любим нови ствари, и ти почитує роботнїка як особу, и як нє боїм ше рушиц на туристичне путованє без аранфаховца. Вельо жману або подобне... Пачи ше ми же сом у малим и раз ше ми дирек- мирним месце, а заш, блїзко ми и векши городи як тор и власнїк опи- цо Осєк и Били Манастир. Думам же бим могол ту файти птицох як цо орел штекавец и таю же чи сом за- жиц, та плануєм же раз ту будзем з мою фамелию. То чарна ґовля, а з другого боку то и ушодовольни, чи бим держава Европскей Униї, а блїзко сом и од родного рене ловарске подруче єленьох и дзише врацел и по- Керестура – задовольни Ваньо. вих швиньох. Наша фирма часто додобне... Можем машнї ловарскому туризму, та вецей повесц же сом наисце задовольни. Добре зарабям, а мам раз одходзим до лову. Широ, я нє ловим, алє любим пронагоду и констатно ше усовершовац у своєй обласци – вадзиц. Туристом понукаме и можлївосц рекративного гвари Варґа, наглашуюци же каждого року одходзи на риболову на озеру котре при Ловарским доме – гвари вон. рижни фахово семинари по Европи. Бул у Французкей у Залюбени до своєй роботи, ужива кед видзи зашаца на Паризу, на Сайме польопривреди у Будапешту и Италиї. вельких парцелох, а найволї кед ше знїма урожай котри Могол би, як гвари, путовац и частейше, алє нажаль, нє векши як цо обчековал. ма тельо часу. Одо нього завиши кажда робота на полю Гоч шлєбодного нє ма вельо, сцигує присц и до Керекотру роби по плану, та чи то пририхтованє жеми, або стура, а гоби му фотоґрафованє. садзенє, пирсканє, або тлаченє.

– Кед видзим яка красна природа, або дацо НОВИ ШТРЕДОК И НОВИ ИНТЕРЕСОВАНЯ нєобичне, любим тото зазначиц за свою душу, Шлєбодни час Ваньо люби препровадзиц у природи, же бим мал памятку. часто є у дружтве колеґох и приятельох котри там упоАлбум з такима фотоґзнал. З ґаздом одходзи и на свойофайтово вилєти до Лорафиями барз вельки, а варского дому котри їх власносц. мам фотоґрафиї зоз – Ґазда ма вецей як 9 000 гектари жеми котри претвохвилькох котри „фантарени до такволаного природного резервату за дзепоєдни стично” випатраю. Нє обявюєм их нїґдзе, лєм на своїм Фейсбук профилу. Думам же вшадзи мож найсц инспирацию, а окреме коло рики Драви...■

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 27

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: ЗДЕНКО БУРЧАК З ВУКОВАРУ

НА ЖИВОТ ШЕ НЄ ПРИПАТРА

Пише: Агнетка БАЛАТИНАЦ

Зденко Бурчак одрастал на петровских, алє и вуковарских, улїцох, мал своїх приятельох и свойо сни. И праве теди кед тоти сни почал жиц, война шицко претаргла и розогнала... Удало ше му врациц на стари коляї

З

денко Бурчак ише як мали хлапчик вельо часу препровадзовал у Петровцох. Памета красне дзецинство у Бурчакових, бабох и дїдох, алє и у Арвайових (Мелеґових) прадїда и прабаби, та и кед вєдно зоз шестру Агнетку постал член КУД-а „Осиф Костелник” з Вуковару. Роки преходзели, и велї познанства у Дружтве прерастали до приятельствох, та гвари же нєшка ма пайташох на цалей жемовей кулї.

– Дружтво нє було лєм место дзе зме отримовали проби, алє и место дзе зме ше упознавали, дружели... Концом 80-тих рокох зме часто одходзели до ресторанох дзе ше грало, шпивало, алє и дзе ше танцовало. Ми, фолклораше, ше окреме цешели же зме барз добре знали танцовац, та кед ше наприклад, завар ресторан на Вучедолу, лєбо у Роботнїцким доме, нє раз зме пошли на свадзбу до Петровцох. Там каждей

соботи була свадзба, и знали зме же ше натанцуєме – приповеда Зденко о своїх леґиньских часох. БАРЗ ДОБРА ШКОЛА По законченей основней школи у Вуковаре, предлужел ше школовац у истим месце по тедишнєй „Шуваровей реформи”, а вец ше у Вуковаре уписал на информатично-математични напрям. По одслуженим воєним року, драга го одведла до висшей ПТТ школи и Сараєва и постал инжинєр телекомуникацийох.

– Думам же студентски живот єдна добра „животна школа”, бо то насправди єдинствене искуство хторе нє мож нї зоз чим поровнац. У мой час за хлопох така „животна школа” була и войско – гвари Зденко, хтори по законченю свойого школованя копал ярки за телефонизацию, бо нє могол дойсц до роботи. Нєодлуга, 1990. року почал робиц у Сараєве. Гоч то була теренска робота, Зденко бул задовольни. Нажаль, нє длуго. Почала война. ЛЄМ СЦЕЛ ПРЕЖИЦ

Зденко и Едина после войни надумали вєдно крачац

28 РУСКЕ СЛОВО

– Нє могол сом анї предпоставиц цо шицко война може принєсц. Робел сом у Сараєве, алє информациї хтори сом дознал 28. АПРИЛ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ прейґ телевизиї, заш лєм нє могли приблїжиц чежки хвильки хтори теди преживйовали жителє Вуковару – здогадує ше наш собешеднїк. Нєодлуга, война почала и у Босни, и Зденко ше бал же би го нє мобилизовали, бо раховал же кед би ше зоз нїм дацо случело, нїхто би ше о нїм нє старал. Намагал ше буц з боку, нє мишац ше нї до чого, но нє могол анї висц зоз Сараєва, а заш, барз було нєсиґурно остац у тим варошу. Зденко преживйовал пекло сараєвскей войни котра, гвари, була барз чежка. И нєшка нє може розумиц же ше забивало цивилох, людзох котри ше случайно нашли на улїчки у чаше кед хтошка надумал штреляц з дзелох. Патрел лєм як прежиц. Кед ше 1994. року отворела горватска амбасада у Сараєве, замодлєл их же би го виратовали. Удало ше му. Нашол ше у Заґребе, пошол до родзини, а о кратки час достал роботу у Вировитици. Було му вельо лєгчейше кед ґу ньому пришла и дзивка, нєшкайша супруга, котра родом зоз Сараєва. ЦАГАЛО ДОМУ Едину Зденко упознал ище у школи у Сараєве, потим обидвойо достали роботу у истим подприємстве, алє пекло войни нє було вигодне за даяке вельке любованє, та нє мож повесц же мали вельки плани за будучносц. Та, заш лєм, ше обрацело. Року 1995. року ше повинчали, Едина достала роботу у фаху, а були змесцени у просторийох Червеного крижа. Видзело им ше же живот може буц вельо красши, гоч война вельо того знїщела. У Вировитици ше народзела Леона, їх дзивка, алє шерцо Зденка цагало до Вуковару. И супруга ше зложела же би ше врацели. Пред Вельку ноцу 2000. року, обидвойо уж були на роботи у телекомуникацийох у Вуковару. Врацели ше и до Дружтва. Попри активного танцованя и шпиваня, Зденко активни и у Ради рускей националней меншини городу Вуковару и Вуковарско-сримскей жупаниї. Припознава же нє лєгко ришовац велї питаня кед слово о политики и култури,

На єдним з наступох Дружтва „Осиф Костелник”

ТАК ЯК ДАКЕДИ – Кед ше Зденко з фамелию хтора жила у Вировитици врацел до Вуковару, уключел ше до роботи КУД-а „Осиф Костелник”. Едини ше там тиж попачело, и гоч є нє Рускиня, полюбела руску шпиванку и дзечнє шпивала. Їх син Матей, хтори народзени 2001. року, и дзивка Леона, вєдно з нїма ходзели до Дружтва, алє и до церкви. Нєшка Матей грає у КУД-у.

окреме малих народох. Тото цо наглашує то же им барз потребна помоц од Руснацох, окреме руководителє хорох и спомина потерашнє барз добре сотруднїцтво з Агнету Тимко. Зденко два мандати бул и предсидатель КУД-а „Осиф Костелник”, пред тим бул секретар, а тераз є подпредсидатель. У Созюу Руснацох РГ, бул подпредсидатель, и гвари же добре упознал роботу тей институциї, та лєпше розуми проблеми з котрима ше зочую нашо Дружтва. Ма и велї идеї, а єдна з нїх – орґанизовац камп, подобни як Медзинародни камп младих у Керестуре. И КОЛО ПЧОЛОХ СТАРЧИ

Памятки на Петровци

28. АПРИЛ 2017.

Попри роботи и шицких своїх активносцох, Зденко и пчолар, и у тим є нє сам.

– Любиме меду, а вше сом роздумовал чи тот мед цо сом купел прави, чи є природни. З оцом сом о тим бешедовал, и вон ми помогол коло пчолох, бо бим пре роботу нє сцигол шицко сам кончиц. Док Леона нє пошла на факултет, робела и вона зо мну. Наисце сом одушевени же при пчолох нєт „забушаваня”. Барз ше ми пачи як су орґанизовани, и любим тот пах кед ше приблїжим ґу кошнїцом – приповеда Зденко о своєй любови ґу пчолом.

– То иста така любов як и ґу културней творчосци, и тому цо наша традиция и обичаї. Хто тото люби, участвує у тим, а хто нє, тот ше припатра и хаснує досяги того на иншаки способ – закончує свойо роздумованя Зденко Бурчак.■

РУСКЕ СЛОВО 29

ROK XII

АПРИЛ 2017 ^islo 30 (132)

Ушорел и текст бачванско-сримскому рускому прилагодзел Борис Варґа

70 РОКИ ОД ТРАҐЕДИЇ ЛЕМКОХ

АКЦИЯ „ВИСЛА” – СМУТНА РОЧНЇЦА

Пише: др Томаш КВОКА, слависта

Дня 28. априла у Польскей ше означи рочнїца траґедиї – акциї „Висла”, у хторей зоз юговосточней часци Польскей виселєне коло 150 тисячи „руского“ жительства

О

фицийна часц лемковского означованя рочнїци, як и ход по историйней драги Лемкох, виселєних зоз своєй карпатскей Горнїци, почнє у Ґорлицох, потим ше селї до Кракова и Явожна, а закончує ше на такволаних Врацених жемох. Пияток, 28. априла, на теметове у валалє Чертижне, єдного од велїх хтори од 1947. року престал исновац, будзе ше служиц панихиду. Означованє тей траґедиї будзе и у Ґорлицох, дзе у Рускей Бурси плановане преподаванє проф. Олени Дуц-Файфер, а потим проєкция документарного филма америцких Руснацох Мариї Силвестри и Джона Риґетия „Аж i слезы нє старчыли“. На суботу, 29. априла будзе отримана наукова конференция у Кракове. Исти дзень пополадню подїї плановани у Явожну на Шлезиї, дзе у роботним лаґре були интерновани Лемки и Українци. На нєдзелю у Леґници, у заходней Польскей, зоз проєкцию истого документарного филма закончує официйна час здогадованя на тоту смутну рочнїцу. ЦО ШЕ СЛУЧЕЛО ПРЕД 70 РОКАМИ? Акция, лєбо операция „Висла” була пацификацийска акция войного характера, хтору 1947–1950. року нємилосердно запровадзела теди нова польска комунистична власц. Под вигварку борби процив Українскей повстаньскей армиї (УПА), запровадзене етнїчне чисценє и масовне пресельованє цивилного, руского жительства – Лемкох, Бойкох и Українцох (национални катеґоризациї и историйни интерпретациї виключно авторово. – Ред.). Предходнїца операциї „Висла” була акция масовних „до бро воль но-на сил них“ пре се ль о ва нь ох 480 ти ся чи припаднїкох „рускей” популациї зоз польско-українского погранїча на Україну. На основи мед зинародних догваркох о черанки жительства мед зи польску комунистич ну вла сцу и со вєт ску Укра ї ну, у пе ри од зе 1944–1946. року на заходну Україну пре селєни 100 тисячи Лемки.

30 РУСКЕ СЛОВО

Траґедия 1947. року почала на яр, кед до лемковских и українских валалох вошли польски вояци зоз розказом за виселюванє. У акциї „Висла” виселєни коло 150 тисячи людзе, од того коло 40 тисячи Лемки. Вони були преселєни до заходней Польскей, до околїска варошох Вроцлава, Леґници, Зєлоней Гори и Гожова Вєлкопольского. Урядови повод за акцию „Висла” була борба процив Українскей повстанскей армиї, хтора ше борела процив польскей комунистичней власци (и вообще процив польскей власци). Но, прави повод було ришенє такволаного „українского питаня у Польскей”, по официйней идеолоґиї теди новей польскей комунистичней републики, як и стварянє єднонационалней, гомоґеней Польскей. Директни повод було забойство заменїка польского министра одбрани, ґенерала Карола Швєрчевского, хторе 28. марца 1947. року зробели українски повстанїки у горох Бєшчадох. После того у политбироу Польскей роботнїцкей партиї випланована акция и план пресельованя цивилох (найвироятнєйше зоз согласносцу совєтского державного верху). Пресельованє запровадзене на основи пред тим пририхтаних спискох за висельованє „руских” фамелийох. Єден з главних критериюмох за висельванє була вирска припадносц православней, лєбо грецкокатолїцкей церкви. СТРАШНА ЯР Акция „Висла” почала 28. априла 1947. року и тирвала три мешаци, гоч пресельованя було и познєйше. Лемкох почали висельовац уж такой 29. априла зоз околїска Саноку. Од 28. мая почали висельованя зоз околїска Кросна, Ясла и Ґорлицох. Остатнї були виселєни Лемки зоз реґиону Нови Сонч, дзе войско пришло 26. юния. Акция ше закончела у другей половки юлия. Цала операция окончена по строгих упутствох. Обично, додня рано войско обколєшело валал и оглашело висельованє. Депортовани мали максимално 24 годзини за пакованє и напущованє маєтку, а 28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ У ШВЕЦЕ часто мушели буц порихтани до вечара истого дня. Могли вжац зоз собу 25 кили особних стварох, а кажда фамелия ше мушела змесциц до двох кочох. Нєрухоми маєток и статок мушели охабиц у напущених валалох, хтори, кед их нє населєли польски колонизаторе, остали покраднути, або спалєни. З оглядом на тото, же то була яр, поля остали зоз младим житом, а овоцнїки з древами у квитнуцу... Виселєни людзе зоз подаєдним статком у длугих колонох ишли до зборних пунктох, дзе чекали на транспорт. Найчастейше то були гайзибански станїци, а путованє на терховних гайзибанох тирвало три до седем днї. Под час депортацийох окончена була селекция, а oсоби оподозриви за сотруднїцтво зоз УПА, интелиґенция и грекокатолїцке священство упуцене до Централного роботного лаґру у Явожну, дзе под час Другей шветовей войни була часц лаґру Аушвиц. Там було змесцене коло 4 000 людзох, а од подлих животних условийох, гладу и хоротох умарло коло 200 особи. Преселєнцох власци населєли у заходней и сиверней Польскей, на такволаних Врацених жемох. У складзе зоз розказом министра Врацених жемох, до єдного населєня насельовац мож було лєм 3–5 фамелиї. У єдним месце могло буц максимално 10 одсто, у односшеню на польске жительство, цо мало пошвидшац асимилацию. Руске жительство насельвали до напущених, знїщених и покраднутих нємецких маєткох, чийо ґаздове сцекли до Нємецкей. Акция „Висла” була закончена 31. юлия 1947. року и єй резултат – 150 тисячи преселєних зоз реґионох восточней и юговосточней Польскей. Виселєни даскельо стотки валали. Пошлїдок була даґдзе подполна, лєбо часточна депопулация того реґиону и знїщованє културного скарбу Лемкох, Бойкох и Українцох. Знїщени дзешатки валали, церкви, стотки обисца... Познєйше, польски Карпати, Бескиди и Бєщади по стали велька атракция за туристох и авантуристох, алє и очиглядни доказ празних и напущених валалох, у хторих

И ТЕРАЗ БЕЗ ПОТРИМОВКИ Того року польске Министерство нукашнїх дїлох и управи, хторе задлужене за меншински питаня, першираз у историї шлєбодней Польскей, нє додзелєло средства за означованє рочнїци „Висли”, анї лемковским, анї українским орґанизацийом. Предсидатель Польскeй, Анджей Дуда, нє одвитовал на молбу „Стоваришыня Лемків“ же би од нього достали почесне право на патронат, односно же би предводзели означованє рочнїци. Алє Лемки (и Українци, та Православна и Грекокатолїцка церква) тоту траґичну рочнїцу орґанизую о своїм трошку и з помоцу добрих людзох. Вони маю тиж потримовку од часци польскей явносци, тих хтори думаю як Едвин Бендик, новинар зоз тижньовнїка „Политика“: „Рочница акциї „Висла” то ствар шицких гражданох Польскей, понеже нам нагадує яка опасна може постац держава, кед ше обраци процив своїх гражданох, без огляду на їх национални, лєбо етнїчни идентитет”.

28. АПРИЛ 2017.

лєм добре око збачи дзиви овоцово древа хтори пред седем децениями у густо населєних валалох росли коло заградкох русинских ґаздох. У тих населєньох мож найсц и место дзе була церква и теметов зоз старими каменима крижами... Скарб Лемкох и Українцох зачувани часточно лєм у валалох, дзе ше населєли нови жителє. До нїх ше врацали Лемки. Зачувани по нєшка скарб тераз служи, лєбо руским жительом, лєбо другим конфесийом. Но, велї валали вецей нє исную, у других нєт русинского жительства, бо напущени валали и хижи по висельованю почали насельовац польски колонизаторе. Менєй єст валали дзе ище жию Руснаци. Даскельо стари назви – як Устя Руске, Ропиця Руска, лєбо Рихвалд – зоз управним ришеньом пременєли назви на польски Uście Gorlickie, Ropica Górna, Owczary, же би ше и на тот способ посцерало руски шлїд... ВРАЦАНЄ НА ГОРНЇЦУ Лемки ше роками нє могли врациц на Горнїцу. Перше врацанє почало у половки 50-тих рокох, алє вше у локалней самоуправи зоз административнима проблемами. Врацанє, за хторе ше одлучела меншина Лемкох, було лєм початок борби. Врацели ше до валалох дзе руска церква постала польска, а у хижох жили польски колонизаторе. Мушели ше бориц за свойо, часто глєдац допущенє од нових жительох, лєбо куповац свойо стари хижи. Алє тоти хтори ше врацели нє баную за свойо одлуки... З часом, коло церквох ше могли и зорґанизовац, а за обновйовянє дружтвеного и културного живота на Горнїци главну улогу мал ансамбл „Лемковина“ и рочни фестивал „Ватра“, орґанизовани на початку 80-тих рокох. Векшина тих цо остали на заходзе Польскей тиж ше зорґанизовали з помоцу церкви. Стретнуца под час шветох преросли до културних манифестацийох. На початку 90тих рокох основана орґанизация „Стоваришыня Лемків“, а вец и други орґанизациї, културно-уметнїцки дружтва, видавательна дїялносц итд. Власци комунистичней Народней Републики Польскей применєли принцип колективней одвичательносци и сталїновски методи пресельованя гражданох своєй держави, лєм прето же були другей нациї. Источашнє, вони Лемкох, Бойкох и Українцох третирали як єден народ. Главна причина акциї „Висла” була асимилация меншини и стварянє гомоґеней, єднонационалней держави. Потвердзенє того мож найсц и у асимилаторских активносцох, забраньованя културного и дружтвеного живота и борба процив Грекокатолїцкей церкви. Тоти плани ше нє удали, понеже вибеженци зачували свойо културни и етнїчни идентитет. Усприч намаганю комунистичней держави, свой идентитет зачували и Лемки, хтори на початку 80-тих рокох дожили културне препородзенє. У новей, уж демократичней Польскей питанє акциї „Висла” цали час остава контроверзне, понеже є вше повязане зоз длугорочним проблемом польско-українских одношеньох. Но, Сенат, горнї дом польского парламента, уж 3. авґуста 1990. року осудзел акцию „Висла” зоз словами: „У цеку трох мешацох зоз завичаю преселєне коло 150 тисячи людзох, котри охабели свойо маєтки, обисца и церкви. През длуги роки им онєможлївене, а вец и очежане врацанє. Сенат Польскей Републики осудзує акцию „Висла” у хторей применєни – типични за тоталитарни системи – принцип колективней одвичательносци”. Нажаль, после того нє ушлїдзели осуди и з боку других державних институцийох. Очкодовани нїґда нє достали финансийну компензацию за страцени маєтки и лєси.■

РУСКЕ СЛОВО 31

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 17. априла зохабел ме мой супруг

ЛЮБОМИР СОПКА (1939–2017) з Руского Керестура

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 17. априла зохабел нас наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ЛЮБОМИР СОПКА (1939–2017)

Памятку на це вично будзе чувац супруга Маря Спочивай у мире Божим!

Занавше будзеце жиц у наших думкох и памяткох. Ожалосцени дзеци, унуки и праунуки Спочивайце у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 30. априла наполня ше шейсц мешаци одкеди нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 30. априла наполнї ше пол рока як нас занавше зохабел наш мили брат

ВЛАДИМИР ТИРКАЙЛА (1959–2016) з Руского Керестура

Час преходзи, алє боль и смуток занавше оставаю у наших боляцих шерцох. Памятку на твою доброту и любов чуваю ожалосцена супруга Весна, син Владимир, дзивка Наташа, жец Ваньо, унучок Павле и мац Хомова Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Мила Єлко, 1. мая наполня ше пейц боляци роки як ши нас охабела у глїбоким болю

ВЛАДИМИР ТИРКАЙЛА (1959–2016) з Руского Керестура

Памятку на твою любов, доброту, твойо совити и порозуменє чуваю у своїх шерцох брат Янко з фамелию, шестра Мария з фамелию и брат Михал з фамелию Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 26. априла 2017. року наполнєли ше 2 роки як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец, швекор, дїдо и брат

ВЛАДИМИР ДУДАШ – СЕМАНОВ (1949–2015) з Руского Керестура

Навики будзеш з нами у наших думкох и здогадованьох. Твойо наймилши супруга Гелена, дзивки Соня и Наташа, жецове Звонко и Предраґ, мили унуки Яна, Стефан и мала Ивона, як и шестри Етела Планчакова, Ганя Ковачова и Ирина Ковачевичова зоз своїма фамелиями Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 20. априла 2017. року наполнєло ше дванац роки як нас занавше зохабела наша мила мац, швекра, баба и прабаба

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. априла наполнюю ше 18 жалосни роки як нє з нами наш мили брат и бачи

ЄЛЕНА ХОМА народзена Дудаш (22. VII 1965 – 1. V 2012) Мила наша Єлко, час нє лїчи боль у шерцу, алє постава вше векши и векши. Вично будзеш жиц у наших боляцих шерцох, думкох и молитвох. У надїї до воскресеня! Вично ожалосцени твойо родичи и єдина шестра зоз супругом Спочивай у мире Божим!

32 РУСКЕ СЛОВО

СЛАВКО РУСКАЇ ЛЕОНА БУЧКО (1961–1999) (1918–2005) Памятки на вас чуваю син Яким зоз з Вербасу супругу Наталу и унук зоз супругу и Красни памятки на ньго чува шедзецми стра Марча з фамелию Спочивайце у мире Божим! Спочивай у мире Божим!

28. АПРИЛ 2017.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 20. априла 2017. року зохабела нас после чежкей хороти наша мила супруга, мац и баба

НАТА МИЛЮШ народзена Михальовски (1944–2017) з Нового Саду

Свойому братови

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

ПЕТРОВИ СИВЧОВОМУ (1928–2017) з Пишкоревцох

Памятку на ню буду чувац єй наймилши: супруг Миле, дзивка Мира, жец Станко, унуки Марина и Боян Зельковичово зоз Петроварадину Спочивай у мире Божим!

Його доброта, благи слова, пожертвовносц и любов останю вично у нашим паметаню. Шестра Нада Тиркайлова зоз Дюрдьова, зоз сином Любомиром и дзивку Геленку зоз фамелиями

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 20. априла 2017. року зохабела нас после чежкей хороти наша мила

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 22. априла 2017. року занавше нас зохабела наша мила шестра

НАТА МИЛЮШ народзена Михальовски (1944–2017) з Нового Саду

Памятку на ню буду чувац Юлка и Янко Михальовсково Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ

ДЕЯН ТАТИЧ (1986–2015)

Дня 2. мая наполня ше два роки як нас занавше зохабел наш ДЕЙО Мили наш, вше ши з нами гоч це нєт. Зоз любову це споминаме, а зоз жальом жиєме. Час преходзи, алє нашо шерца нє мож залїчиц. Твойо: мац, оцец, Єца и Биля ЖАЛОСНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 27. априла наполнєли ше 11 роки и 8 мешаци як ме зохабела моя нєпрежалєна мила дзивка

АНА-ГАНЧА КАНДРАЧ (1949–2005) з Коцура

Ганчо, часи препровадзени з тобу навики у шерцу и думкох чувствує твоя ожалосцена мац! Вичная памят, спочивай у мире Божим!

28. АПРИЛ 2017.

ХЕЛЕНА БУРЧАК народзена Пап (1940–2017) з Вуковару Памятки на ню буду вично чувац брат Яким зоз супругу Марю, Якимова дзивка Марча з фамелию, та Якимов син Златко з фамелию Спочивай у мире Божим!

ЖАЛОСНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 27. априла наполнєли ше 6 роки як престало дуркац шерцо мойого мужа и преселєло ше до вичносци

МИКОЛА КАНДРАЧ (1926–2011) з Коцура

Ожалосцена супруга Маря

Вичная памят, спочивай у мире Божим!

РУСКЕ СЛОВО 33

ИНФОРМАТОР НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 25. априла 2017. року наполнєли ше 17 роки як нас занавше зохабел наш мили супруг, оцец и дїдо

ЯНКО ЦАП (1943–2000) з Дюрдьова Його любов и доброту вично буду чувац: супруга Мелана, син Янко, нєвеста Златка и унуки Ивана и Борис

Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 20. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

o явним увиду, явней презентациї и явней розправи о сртудиї о преценьованю вплїву на животни штредок Ношитель проєкта „NEPI REAL ESTATE PROJECT ONE” D.O.O., Нови Беоґрад, Милутина Миланковича 9ж, поднєсол вимогу за даванє согласносци на студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Вибудов пословного обєкта – тарґовинского центра” NEPI ONE” поверхносци сутерен, прижемє, поверх (Су+П+1) до сутерен, прижемє и три поверхи (Су+П+3)” на углє Булевара цара Лазара и Булевар ошлєбодзенє, на катастерскей парцели число 900/18, К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, роботни днї од 10 по 15 годзин по 22. май 2017. року. У складзе зоз членом 6. Правилнїка о поступку явного увиду, презентациї и явней розправи о студиї о преценьовню вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, 69/05) заинтерсованих орґанох, орґанизацийох и явносц под час тирваня явного увиду можу поднєсц зауваги и думаня на студиї о преценьованю вплїву у писаней форми Городскей управи за защиту животного штредку. Явну розправу и презентацию ше отрима 23. мая 2017. року, у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Руменацка 110A, Нови Сад, на 12 годзин.

34 РУСКЕ СЛОВО

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта Ношитель проєкта „Теlenor Common Operation” Оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад по овласценю ношителя проєкта „ТЕЛЕНОР” д.о.о. Младежских бриґадох 90, Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС Адице 2”, у Улїци Сувоборска 16, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3743/12, К.О. Ветерник, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву на животни штредок Ношитель проєкта „STEEL-IMPEX” D.O.O., Сримска Каменїца, Улїца Вихорска число 35, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Дочасове маґазионованє нєопасних металних одруткох” знука комплекса „Лука Нови Сад” Улїца Каналска, на часц катастерскей парцели число 4142/39, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 24. априла 2017. року принєсла ришенє число VI501-196/17 зоз хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

У КОЦУРЕ ДНЇ ТЕАТРА „ВЛА ДИМИР САБО-ДАЙКО” Месни одбор Рускей матки Коцур, Етно-клуб „Одняте од забуца” з Коцура и Културни центер Вербас од 28. по 30. април у коцурским Доме култури орґанизую Пияти Днї театра „Владимир СабоДайко”. Програма на пияток почнє з виставу фотоґрафийох и проєкцию представох на биоскопским платну з нагоди 40 рокох театралней дїялносци Аранки Медєшовей и Меланиї Макайовей и 20 рокох театралней дїялносци Даниели Тамашовей. На соботу, 29. априла, члени Аматерского театра „Бранислав Нушич“ Културно-образовного центру зоз Шиду участвую з програму за дзеци – веселим бависком и представу „Сказку о шарканьови”, а на вечар з представу „Жадам ше ошлєбодзиц”. Обидва представи режирал Цветин Аничич. На нєдзелю, 30. априла пополадню, будзе виведзена дзецинска представа Руского КУД „Др Гавриїл Костельник” з Кули „Приповедки зоз Коцкогороду”, у режиї Нади Лендєр, а Днї театра завре представа Руского културно центру Нови Сад „Божеска ноц”, у режиї Звонимира Павловича. Уход на шицки представи шлєбодни. З. К.

ВИШЛО АПРИЛСКЕ ЧИСЛО „ЗАГРАДКИ”

Фо то ґ ра фиї на насловним боку априлского числа часопису за дзеци „Заградка” читачох здогадню на дзецински те ат ра лни представи виведзени на тогорочним Драмским мемориялє Петра Ризнича Дядї у Руским Керестуре, а драмскому швету за наймладшу публику пошвецени и 2, 18. и 19. бок часопису. У рубрики „Заградково родзени днї” представени статї и стихи обявени у „Пионирскей заградки” 70-тих и 80-тих рокох прешлого вику, док у литературней часци друковани стихи и приповедки Михала Симуновича, Михайла Катону, Агнети Бучко Папгаргаї, Серафини Макаї, Юлияна Папа и других писательох. „Мала заградка” наймладшим понука єдну басну о медведзови и пчолох и кратки писньочки о Буркови и Муркови, а ту и илустрациї хтори треба офарбиц. Духовни бок пошвецени Велькому тижню и Велькей ноци, а слички вязани за вельконоцни швета розвешеля читачох и на Забавних бокох. Школярски литературни и подобово роботи, инспировани з Вельку ноцу, у тим чишлє обявени аж на штирох бокох „Заградки”. На 22. боку обявени наградни конкурс за Смотру славянскей писменосци у Тителю, та поволани шицки школяре котри знаю писац по руски, же би по 5. май послали свойо писмени состави. М. Р.

28. АПРИЛ 2017.

ИНФОРМАТОР

MALI OGLA[KI ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи.

063/440-470; 063/102-41-14. *** DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu.

Telefon: 063/8238-767.

PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri. Tel: 063/8238-767 i (025) 58-27-710. *** ГЛЄДА ше младшу, вредну женску особу за помоц у обисцу у Австриї. Вецей информациї прейґ имейл адреси the.best1@gmx.at

* дзе цо будзе *

У КЕРЕСТУРЕ ФИЛМИ ЗОЗ „ШЛЄБОДНЕЙ ЗОНИ” У Майсторским доме у Руским Керестуре од пиятку 28. априла, по нєдзелю 30. априла, будзе проєкция пейц документарних и бавених филмох з прешлорочного фестивалу „Шлєбодна зона”, хтори ше отримує у Беоґрадзе, а филми емитує и по других местох у Сербиї. Кажди вечар проєкция филмох у Майсторским доме почина на 19,30 годзин, на пияток будзе приказани єден, а на соботу и на нєдзелю по два филми. Уход шлєбодни. ***

ХОР „ГАРМОНИЯ” У СИНАҐОҐИ

З нагоди преслави 10-рочнїци роботи Хору „Гармония” 5. мая на 19. г. у новосадскей Синаґоґи ше отрима святочни концерт вєдно зоз госцами Хором „Розанов” и „Класика нова” зоз Нового Саду. Концерт орґанизую Новосадска парохия и РКЦ з Нового Саду. Поволуєме шицких котри любя хорске шпиванє же би пришли на концерт.

28. АПРИЛ 2017.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню з хторим дата согласносц на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Пошоренє за маґазионованє и третман власного и осталих пластичних осруткох” у продукцийним обєкту за продукцию кант тракох за древову индустрию, у Улїци Руменацка драга число 52б, на катастерскей парцели число 2394/3, К.О. Нови Сад IV, Город Нови Сад, ношителя проєкта „ЕУРОКАНТ” ДОО Нови Сад, Суботицка число 6 Ношитель проєкта „ЕУРОКАНТ” ДОО Нови Сад, Суботицка число 6 , поднєсол вимогу за даванє согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Пошоренє за маґазионованє и третман власного и осталих пластичних осруткох” у продукцийним обєкту за продукцию кант тракох за древову индустрию, у Улїци Руменацка драга число 52б, на катастерскей парцели число 2394/3, К.О. Нови Сад IV, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 19. априла 2017. року принєсла ришенє число VI-501-106/17 зоз хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Процив того ришеня може ше порушац управни спор пред Управним сусом у чаше од 30 днї од дня його обявйованя обвисценя у принєшеним ришеню у средствох явного информованя.

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ

СБ „ЯША БАКОВ” – ТУРНИР У ФОДБАЛУ „3 НА 3“

НАЙЛЄПШИ КПД „КАРПАТИ“ З ВЕРБАСУ Прешлей соботи, 22. априла, у Спортскей гали у Руским Керестуре отримани треци турнир у тогорочней сезони Спортских бавискох „Яша Баков” – у фодбалу „три на три” на мали ґоли

Змагали ше осем екипи, а перше место освоєла екипа КПД „Карпати” з Вербасу, друге „ФК Искра” з Коцура, треце ФК „Русин” з Керестура, штварте „ФК Славия” з Нового Орахова, пияти були фодбалере РКЦ з Нового Саду, шести Дружтво Руснацох у Суботици, седме место завжала екипа „Петровци”, а осме екипа „Миклошевци”, обидва з Горватскей. Екипа КПД „Карпати” з Вербасу и прешлого року була найлєпша у тим спорту котри запровадзени прешлого року до програми СБ „Яша Баков”. На самим турниру ше видзело же шицки екипи котри ше приявели на турнир любя и знаю бавиц фодбал, та ше видзели вельо красни акциї и поцаги. До финалного змаганя ше пласовали два екипи котри и найвецей указали на тим турниру, а то КПД „Карпати” и „Искра” зоз Коцура.

ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА НОВИ САД

ДЮРДЬОВЧАНЄ ЗВЛАДАЛИ ФАВОРИТА

ФК „Бачка 1923” – ФК „Футоґ” (Футоґ) 3:0 (1:0)

Дюрдьов: стадион ФК „Бачка 1923”, патрачох 100, судия: Тошич (Нови Сад). Ґоли дали: Янкович у 19. и 68. минути (зоз пеналу) и Летич у 84. минути. Жовти картони у екипи Бачкей достали: Лю. Тривунович и Калайджич. БАЧКА: Калайджич, Дякович (Ж. Тривунович), Данґубич, Курушич, Маркович, Рац, Летич, Цвиїч (Балоґ), Деянович, Янкович, Лю. Тривунович (М. Тривунович). Бачка прешлей нєдзелї на своїм терену победзела екипу зоз Футоґу, хтора спрам позициї на таблїчки (пияте место), була фаворит. Змаганє було напарте и оштре. Пре оштри старти подзелєни пейц жовти картони (два достали Дюрдьовчанє) и два червени хтори достали госци. На перши ґол навияче чекали 19 минути хтори дал Янкович и то було шицко у першим полчаше. У другим полчаше домашнї за шейсц минути посцигую ище два ґоли и нови два боди. Перше у 68. минути судия пискал пенал за Бачку, а успишно го реализовал Янкович, а шейсц минути познєйше треци ґол за Бачку дал Летич. После тей побиди ФК „Бачка 1923” на дзевятим месце на таблїчки зоз 32 бодами. У идуцим колу Бачка бави зоз екипу ФК „Татра” зоз Кисачу. А. П.

36 РУСКЕ СЛОВО

Финалне змаганє було тварде и напарте, а то потвердзел и резултат котри бул 1:0 за КПД „Карпати”. После турниру учашнїки турниру ше дружели на „Лонґове”. Шлїдуюци турнир у столним тенису, у рамикох СБ „Яша Баков” будзе 13. мая у Шидзе. З. Колєсар

ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ЗОМБОР–БАЧКА ПАЛАНКА

ДВА ЗМАГАНЯ – ЛЄМ ЄДЕН БОД

ФК „Герцеґовац” (Ґайдобра) – ФК „Русин” 4:1

Рускокере стурски ФК „Русин” прешлого тижня бавел два першенствни змаганя у Подручней фодбалскей лиґи Зомбор–Бачка Паланка и у першим, стреду, 19. априла, на го сцованю у Ґайдобри од Герцеґовца страцел зоз 4:1. Ґол за „Русин” на тим змаганю дал Срдян Дюканович. ФК „Русин” – ФК „Стари Ґрад” (Бачка Паланка) 2:2 (1:0) Руски Керстур: стадион на Ярашу, патрачох 200, судия: Врачар (Зомбор). Жовти картони при русиновцох достали: Тешович, Катона и Ж. Орос. Червени картони при русиновцох достали: Кончар и Кулич. РУСИН: Ж. Орос, Гарди, Ивич, Грнчяр, Кончар, Тешович, Будински, Б. Орос (Голик), Дюканович (Чижмар, Орсаґ), Кулич, Катона. У другим прешлотижньовим змаганю, внєдзелю, у Кере стуре го сцовал ФК „Стари Город” з Бачкей Паланки, а змаганє закончене нєришено 2:2. На тим змаганю ґоли за Русин дали Срдян Дюканович и Ненад Кончар. „Русин” тераз ма 34 боди и на 5. є ме сце на таблїчки, а на нєдзелю, у 24. колє першенства го сцує у Свилоєве процив „Тереквешу”. А. П.

28. АПРИЛ 2017.

СПОРТ МЕДЗИОПШТИНСКА ЛИҐА БАЧКА ТОПОЛЯ–МАЛИ ИДЬОШ–ВЕРБАС–БЕЧЕЙ

ИСКРА И ДАЛЄЙ ПОБЕДЗУЄ ФК „Искра” – ФК „Младосц” (Радичевич) 5:1 (1:0)

Патрачох: коло 200 Ґоли за Искру: Марян Малацко 3, Дамян Ґубаш и Зоран Сердар ИСКРА: Ступар, Малїк, Барович, Юшкович, Дамир Ґубаш (Колєсар), Дрляча, Везмар (Иван), Малацко, Николич (Ери), Дамян Ґубаш и Сердар У дванастим колу Медзиопштинскей фодбалскей лиґи Бачка бил сам опрез ґолмана, алє му ше, заш лєм, нє удало дац Тополя–Мали Идьош–Вебас–Бечей, Искра предлужела ґол. Домашнї контроловали бависко, тримали лабду у зоз прешвечлїву побиду. Прешлей нєдзелї Коцурци були своїх ногох, правели нагоди, а таке бависко у 30. минулєпши од фодбалерох Младосци зоз Радичевичу. ти резултовало зоз ґолом котри дал Дамян Ґубаш. После Змаганя процив екипи Младосци зоз Радичевичу за того ґолу Искра предлужела нападац, медзитим на одпоИскру вше чежки, алє лєм у Радичевичу, понеже у Коцу- чивок ше пошло зоз резултатом 1:0 за Искру. ре Искра по правилу, лєгко виходзела У другим полчасу Искра предлужена конєц зоз тоту екипу, та так було и КОГУЦИКИ ШОРУЮ ла нападац, пошвидко Марян Малацтераз. ПОБИДИ ко дал други ґол и оможлївел мирнєНа початку змаганя видзело ше же йше бависко. Исти бавяч дал треци Прешлого викенду свойо змаганя Искра пред свою публику нє дошлєґол за Искру, и ришел питанє побиднїбодзи нїяке нєсподзиванє. После да- бавели и младши катеґориї Искри. ка. После трецого ґолу коцурски фодВсоботу у Србобрану бавели когускелїх минутох змаганя Николич ви- цики и младши пионире. Когуцики балере ше опущели, та госци таки победзели парнякох зоз ФК „Србо- стан вихасновали же би дали почесни ЗАКРИЦЕ НА ґол, алє вон нє вплївовал на Искрово бран” аж зоз 8:0. ТРИБИНОХ Ґоли дали Дарко Салонтаї 3, бависко и до конца змаганя прейґ СерАлександар Фейса 2, Ален Мучен- дара и Малацка Искра дошла до преЗакончена ище єдна фаза роботох ски 1, Лука Шуваков 1 и Андрей До- швечлївей побиди од 5:1. на нових трибинох на Искровим рокхази 1. стадионє, а то поставянє закрица. Понеже Обилич зоз Змаєва страцел Младши пионире тиж победзели Тераз на шоре остатня фаза робоу Савиним Селу од Будучносци, Србобран, а резултат бул 4:2. тох на трибинох, а то поставянє Ґоли дали Дамян Колошняї 2, Искра свою предносц на таблїчки шедзискох, котре ма буц закончене звекшала на 6 боди у одношеню друАлекса Дорокхази и Иван Фейса. пошвидко. гопласовани екипи Войводину зоз Внєдзелю старши пионире у КоцуНажаль, подла хвиля, яка була Бачкого Ґрадишта, Обилич зоз Змеєва ре бавели процив Обилича зоз Змаєпрешлого тижня, спомалшела и оди Младосц-Радосц зоз Србобрану. ва и победзели зоз 4:2. лужела роботи на нових трибинох Ґоли за старших пионирох дали У шлїдуюцим колу Искра будзе бана Искровим стадионє. Ненад Шанта 2, Дамян Михняк 1 и виц у Србобрану процив екипи МлаПроєкт финансовала Општина Давид Дакич 1. досц-Радосц. З. Колєсар Вербас.

ОПШТИНСКA ФОДБАЛСКA ЛИҐA ШИД

БАЧИНЧАНЄ НАДБАВЕЛИ БИКИЧАНЬОХ У 16. колє Општинскей фодбалскей лиґи Шид, у дербию у Бачинцох домашнї ОФК „Бачинци” були лєпши процив водзацого ОФК „Бикич” и победзели зоз 5:3. Єднота у Шидзе зоз истим резултатом 5:3 победзела Омладинєц. У Люби Єдинство страцело од ОФК „Бинґула” 3:2, Синдєлич победзел Ґраничар 1:0, а Напредак у Вашици победзел беркасовски Сримец зоз 3:0. Шлєбодни були фодбалере Борца. На таблїчки, и попри пораженя, ОФК „Бикич” затримал перше место зоз 34 бодами, кельо ма и ОФК „Бинґула” на другим месце. Треци Напредак ма 31 бод, а штварти Син28. АПРИЛ 2017.

дєлич 30 и пияти ОФК „Бачинци” зоз 28 бодами. Єдинство шесте ма 21, а бод менєй Єднота на седмим месце. Омладинєц осми зоз 13 бодами. Ґраничар дзевяти зоз дзевец, Сримец предостатнї дзешати зоз осем и останї єденасти Борец ма лєм штири боди. У 17. Колє, на нєдзелю, ОФК „Бикич” дочекує Напредак, а ОФК „Бачинци” Єдноту. Буду бавиц и Сримец процив Синдєличa, Ґраничар процив Єдинства, а ОФК „Бинґула” дочекує Борец. Шлєбодни буду фодбалерe Омладинца Вл. Дї.

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ ПРОФ. ДР СЛАВКО МОЛНАР ЗОЗ ДЮРДЬОВА

Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

ДОКТОРАТ НА ПЕРШЕЙ ЛЮБОВИ – ФОДБАЛУ

Припадаме ґу нациї хтора вельку увагу дава спорту. Примат, як и у велїх державох у околїску ма фодбал. Нє лєм як спорт, алє и у живоце фодбал постал „найважнєйша другорядна ствар”. Правда иста, ище у дзецинстве знали зме напамят состав найлєпших державних репрезентацийох, а на пол ноци, вошнє, знали бизме видеклемовац состав нашей репрезентациї. Як дакеди, так и тераз, дзепоєдни з нас так познаю фодбал и фодбалерох же би могли буц на месце селекторох, стратеґох бависка, фодбалских судийох...

П

турно-уметнїцким дружтве, алє рецо то так, кед слово о його вецей прицаговала лабда и фодба лу, найлоґичнєйши фодбал. одвит би могол буц же зме длуго – Фодбал моя найвекша спортска нє познали други спортски коналюбов. Почал сом бавиц 1981. року у ри, а тиж и прето же за фодбал основней школи у Ветернику. По нє треба вельо условия. Важне 1987. рок сом бавел за шицки вобуло найсц добри терен лєбо пазростни селекциї. Мой перши фоджицу, поставиц ґоли (звичайно балски тренер бул Желько Юрич, а зоз цеглами) и мац лабду. Друнайчастейше зме змаганя и тренинґи жтво ше вше назберало. Велї отримовалили праве ту у Ветернику. фодбалере свойо успишни кариКед сом наполнєл дзешец роки почал єри почали праве на таки спосом тренирац и бавиц за ФК „Войвособ. дина”. У Воши нас тренирал Жарко Славко Молнар, припада ґу Николич хтори ме тренирал аж по сеґенерациї хтора могла виберац ниорски возрост – гварел Славко спорт, бо ше условия злєпшали Молнар. кед слово о розвою спорта. НаБула то фантастична ґенерация родзени є 1968. року у Дюрдьомладих фодбалерох хтора истого рове, алє його фамелия ше поку освоєла Младежски КУП СФРЮ швидко преселєла жиц до Пеи Першенство СФРЮ у истей катеґотроварадину. Ту закончел основриї. Як надпомнул, теди за екипу бану и штредню погосцительску проф. др Славко Молнар вели: Шкорич, Миюцич, Дакич, Кашколу, а потим и факултет на хтосаш, Йокич, а на ґолу бул Антунич. рим дошол по титулу порядного – Кед зме вошли до першого тиму, сениорского, ту зме професора и доктора наукох на Факултету за спорт и мушели бавиц по двацец штири роки. То по моїм думаню физичне виховйованє. добре прето же у бавяцким смислу шицки бавяче дозрею и свойому матичному клубу даю найвекше доприношенє. ФОДБАЛ ПЕРША ЛЮБОВ Аж после зме могли роздумовац о одходу до даєдного друТеди кед починал бавиц фодбал, векшина його парня- гого клубу. То нєшка нє так. Кед бавяч наполнї осемнац кох зоз валалу у хторим є народзени, ше опредзельова- роки такой ше го дава на „драфт лїстину”, односно на прела за танєц и шпиванку. Односно актововали ше у кул- дай. Случує ше же ше велї з нїх анї нє знайду у вельких Европских тимох и нє посцигню вельо – гварел Славко. Кед ше му удало бавиц за перши тим Войводини, тедиВАЖНЕ ПОЙСЦ НА ЗМАГАНЯ шня екипа посциговала фантастични резултати. Була то ґенерация у хторей бавели Шестич, Михайлович, Марас, – У условийох у яких роби Школка, призначуєме добри резултати. Важне пойсц на вельки змаганя и тур- Йоканович, Воркапич, Таньґа, Шапурич, Миїч, Миюнири, бо аж на таких змаганьох видно успих лєбо нєу- цич... Тренер тей фантастичней екипи хтора освоєла перспих роботи и тренираня. Материялни можлївосци нє- шенство СФРЮ 1988-89. року бул славни Люпко Петрошка нє таки же можеме одходзиц часто на турнири, алє вич.

– Нормалне було же зме нє мали места у тим тиму, та дзекуюци родичом и спонзором зме були на дзепоєдних у Румуниї, Словацкей, Мадярскей. За скоро трицец ро- зме достали двойнїсти реґистрациї. Були зме у Войводики, Школка освоєла вельо припознаня и направела ни, алє зме бавели за други екипи. Я, як и даскелї други вельо успихи на турнирох. Нє читал сом кельо, алє си- мойо пайташе, бавели за РФК „Нови Сад”. Теди „канаринци”, як волали тот клуб бавели, у Трецей медзирепуґурно вецей як штерацец. бличней лиґи. Ту сом бавел рок, а потим сом пошвидко

38 РУСКЕ СЛОВО

28. АПРИЛ 2017.

СПОРТ активну фодбаску кариєру закончел у ФК „Индекс” – гварел Славко. КУХАР ЗОЗ НАУКОВУ ТИТУЛУ Бавяцку кариєру, 1989. року заменєл зоз студийом на Факултету физичней култури. Основни студий закончел 1993. року, а дипломска робота мала назву „Уровень дзепоєдних моторичних схопносцох походнїкох Школи фодбалу”.

– Дипломовал сом зоз дзешатку, а просекова оцена на основних студийох ми була 8,41. Сполньовал сом шицки условия за последипломски студий, та сом го и уписал накадзи сом закончел основни. Маґистровал сом 1998. року, а моя маґистерска теза була „Морфолоґийни характеристики и моторично-функционални схопносци дзецох хтори тренираю фодбал и дзецох хтори ше нє занїмаю зоз спортом”. Просекова оцена на маґистерских студийох тиж була 8,40. Докторовал сом 2003. року на тему: „Релация специфичних моторичних схопносцох, морфолоґийних характеристикох и базичних моторичних схопносцох хлапцох у фодбалскей школи”. Ментор ми бул професор Радивой Радосав хтори дакеди бул у фантастичней ґенерациї фодбалерох Войводини хтора дошла по финални змаганя КУП-а Европских шампионох далєких шейдзешатих рокох. Гоч нє освоєли Куп Европи, бо страцели змаганє од ФК „Селтик” зоз Ґлазґова, то була шампионска екипа хтора посцигла найвекши успих клуба – гварел Славко Молнар. ШКОЛКА ФОДБАЛУ Професор Радивой Радосав 1988. року отворел Школку фодбалу у хторей, так повесц, од самого початку робел Славко. Бул тренер малим фодбалером.

– Школка фодбалу „РМР” (Радивой Мика Радосав) оформена 1988. року, а мой професор ме анґажовал за тренера 1990. року. Робота ми ше барз попачела, бо робим зоз дзецми хтори маю 6-7 роки, прето ме инше нїч нє прицаговало. Каждого року випровадзим єдну ґенерацию зоз школи. Велї з нїх предлужа далєй по драги фодбалерох. Дзепоєдни з нїх уж познати фодбалски „ведети” як цо: Бркич, Плавшич, Качар, Мудрински, Катаї, Медоєвич, Полетанович... Тота робота ми дала моци и мотивацию же бим дошол по титулу доктора наукох и професра. Алє, насампредз же любим фодбал – гварел Славко Молнар. Факултет як войско, припознал, бо шицко цо робиш мушиш писац. По тераз ма вельо обявени науково роботи, цо му обовязка спрам титули универзитетского професора.

Славко Молнар на одбрани докторату

– У фодбалскей школки, през рок, дзеци уча водзиц лабду, копац на ґол, уча длужей тримац лабду „у ногох”, односно дриблац, як и дзепоєдни елементи тактики. Хто постанє фодбалер, позарядови фодбалер, то нє мож твердзиц на початку. Насампредз важне же би дзеци мали талант за фодбал, а то ше видзи як водза лабду, як копаю на ґол, кельо су схопни на тренинґох. З початку шицки бавя шицко. Значи и браня, и бавя у нападу. Физична конституция нє важна. През жиму тренинґи отримуєме у сали новосадского Униврезитета, а през лєто на теренох „Вуядин Бошков”. Змаганя нашей лиґи тиж маме и бавиме их у сали и теренох спортского центра „Гет трик” у Новим Садзе, на Лиману. Од єшенї, кед починаме робиц з нову ґенерацию, по єшень идуцого року створи ше єден косцанїк од дзешец добрих малих фодбалерох хтори творя „А” селекцию. Маме и дакус слабши селекциї, „Б” и „Ц”. Завиши кельо дзеци маме у ґенерациї – гварел Славко Молнар. ФИЗИЧНА АКТИВНОСЦ НАЙВАЖНЄЙША

У тим возросту дзецох чежко твердзиц же хто будзе яки фодбалер. На уписованю до Школки перше ше окончує лїкарски препатрунок, а потим ше на терену тестира схопносц. Талант перши критериюм по хторим мож видзиц и очековац даяки фодбалски резултати. То критериюм хтори ше здобува и нє мож го научиц. Шицки други, цо надпомнул проф. Молнар, мож научиц и през тренинґ привесц по идеалну форму.

– У тей хвильки, кед слово о нєшкайшим, сучасним фодбалу, спортски скаути (особи хтори ходза по швеце и глєдаю талантованих фодбалерох), насампредз ше опредзелюю за швидких фодбалерох. Форму, хтору ше вимага за одредзени вельки фодбалски клуб, фаховци твердза же можу научиц на тренинґох. Наприклад, у мадридским ФК „Реал” за єдного Роналда у екипи робя и бавя дзешец бавяче. Вон лєм чека лабду же би швидко дошол по процивнїцкого ґолмана и дал ґол. Таке исте и у ФК „Барселона” дзе бави Лайонел Меси. Шицки бегаю за спомнутима бавячами и отвераю векши шанси же би дали ґол – гварел Славко Молнар. Но, нє можу шицки бавиц як Меси и Роналдо. Можебуц же дахто будзе и лєпше бавиц. Важнєйше од того хто будзе як бавиц, то занїмац ше зоз спортом. Гоч хторим. Чи то кошарка, тенис ... чи фодбал, Екипа ветеранох дзе бавел и Славко Молнар нє важне.■

28. АПРИЛ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 39

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ЗА МИС РУСИНКУ И ШТИРИ ДЗИВКИ ЗОЗ СЕРБИЇ

РОК LXXIII ЧИСЛО 17 (3730) НОВИ САД, 28. АПРИЛ 2017.

Фото: www.facebook.com/missworldrusin/photos

Медзи кандидатками за „Найкрасшу Русинку” и штири дзивки зоз ербиї – Яна Еделински и Анастасия Роман з Руского Керестура, Мария Хромиш з Дюрдьова и Силвия Сокол з Бикич Долу. Попри нїх, у конкуренциї за титулу „Мис Русинка” и по єдна дзивка з Ческей, Словацкей и Америки, як и три кандидатки з Румуниї. За кандидатки мож гласац на Фейсбук боку „MISS WORLD RUSIN – Найкрасша Русинка”, а кажду державу на финалним змаганю будзе представяц єдна дзивка. Побиднїца будзе преглашена на Русинским фестивалє у Свиднїку, у Словацкей, хтори будзе отримани од 22. по 28. май. М. З.

■

70 РОКИ „ ОД АКЦИЇ „ВИСЛА

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

■ ЧОМ ШЕ УПИСАЦ

ДО РУСКЕЙ КЛАСИ У КОЦУРЕ?

ПОЧИТОВАНИ ЧИТАЧЕ! Тижньово новини „Руске слово” з вами уж 72. рок, а же бизме тоту длугорочну традицию друкованого информованя на руским язику пестовали и розвивали и надалєй, модлїме вас же бисце на час уплацели предплату на новини за 2017. рок! Рочна предплата за новини „Руске слово” виноши 1.500,00 динари.

Шицки хтори предплату уплаца по конєц юлия 2017. року, на дарунок достаню кнїжку, НВУ „Руске слово”. Акция „Кнїжка вирним читачом на дарунок” будзе тирвац од 1. марца по 31. юлий 2017. року.

1. Бачвански сафари, Евґений Чакан 2. Борщ за Шевченка, Владимир Кочиш

3. Галов, Ирина Гарди Ковачевич 4. Критики, огляди, рецензиї, Владимир Бесерминї 5. Крик души моєй, Михайло Сабадош 6. Вселенска черкотка, Микола Шанта

Дзекуєме вам и поволуєме же бисце уплацели предплату за 2017. рок

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

Фото: Вероника Вуячич

Уплацце предплату у мaю и годни сце достац єдну од шлїдуюцих кнїжкох по нашим виборе:

■ БОРБА ЗА ДЕМОКРАТИЮ И РОБОТНЇЦКИ ПРАВА

Фотоґрафия: K006b_0180P