Ruske slovo 13

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

РОК LXXIII ЧИСЛО 13 (3726) НОВИ САД, 30. МАРЕЦ 2017.

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

■ ФИНАНСОВАНЄ РУСКИХ ИНСТИТУЦИЙОХ

■ ПОЧИНА

Фото: Вероника Вуячич

Фото: М. А. / С. Н / Мая. З. / М. З.

ПАПРИҐАРСКА СЕЗОНА

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

Фотоґрафия: K006a_0176N

■ ПРИРОДА ШЕ БУДЗИ

СЦЕМ СЕНДВИЧ И ЧЕСЦ? Пише: Александра ЖИВКОВИЧ БУЧКО, новинарка

О сендвичох, закускох, волонтеризме и професионали- Мирослав Пап и Звонимир Павлович предрильовали зазме. Так бим почала тото писанє, прето же сендвичи и док пре руске „Ч” и керестурске „Ћ”. Алє сом го науЧела. Паметам шедзеня зоз редакторами, виправяня дакеди и закуска, випатра, на першим месце. Уж од давна познате же при Руснацох нащивени гевти запятки. А ище вше любим зоз нїма шеднуц, та гоч ми манифестациї, на хторих єст цо попиц и поєсц. Кед же доложа лєм єдну запятку, цо ше ище нє случело, бо хитак, чи то значи же мушиме направиц збуванє, у даєдней би ми ище усовершованя, гладканя. Прето же ше жадам сали, зоз полудзенком, закуску, палєнку и соком, и вец учиц и упивац знанє од особох за хтори думам же ми го подруциц Закони и Кодекс новинарох новинар(к)ом, ре- можу дац. дактор(к)ом, особом на руководзацих местох на рускей Михаил Рамач одвитовал на питанє дзе млади. Жадам медийней сцени. Знаце, тот Кодекс преложени и по ру- доложиц же окрем же млади ту, млади и цагаю. Лєм су ски, кед же сце национално ориєнтовани. Пречитац го нє плацени, (або слабо), нїби, уча ше, док страши колеґове „чекаю пензию, чи мож. Лєм го применьоцо”. Бешедуєм о шицвац, випатра, проблем. Свидоми зме же обставини у держави таки же ких медийох, но, муБо, по Кодексу новинаприяц до державней фирми можлїве лєм кед ше шим припознац и чесц рох Сербиї длужносц новинара шлїдзиц про- пренайдзе дзира у закону, и праве прето нє треба на винїмком. Свидоми зме фесийни и етични прин- цале гарло кричац же младих нєт. Єст, лєм за нїх, же обставини у держаципи хтори ше находза у тей хвильки, нєт места. А даєдни з тих младих ви таки, же прияц до державней фирми моу Кодексу, и процивиц муша од дачого и жиц жлїве лєм кед ше пренаше прициском кед ше йдзе дзира у закону, и тоти принципи потупи. Кодекс препоручує солидарносц зоз колеґами, кед загро- праве прето нє треба на цале гарло кричац же младих нєт. Єст, лєм за нїх, у тей хвильки, нєт места. А даєдни з жени стандарди професийного поступаня новинара. У Кодексу далєй пише: „Професийни и етични стандар- тих младих муша од дачого и жиц. ди хтори дефиновани у Кодексу маю циль подзвигнуц По моїм искустве, за истих тих младих ше дума и же су угляд новинарскей професиї, пропаґую закладанє за нєдостаточно учени, або озбильни, та прето дахто роздушлєбоду роздумованя, бешеди и виражованя, як и нєза- мує и же свою роботу нє буду добре робиц. Буду, лєм им висносц медийох. Новинаре хтори потупюю начала того треба дац шансу. Буду, лєм им дакеди треба и указац. Нє Кодексу нє можу раховац на безрезервну потримовку треба их гамовац лєм прето же су млади. Бо и старши дакеди були млади, та заш лєм, пошедали до фотельох. новинарских здруженьох и колеґох.“ А Кодекс новинарох Сербиї би новинаром требал буц Будземе робиц иншак, то сиґурно, алє тото иншаке нє значи и же є автоматски нєдобре. Лєм є иншаке. тото цо дохтором Гипократова пришага. Волонтирац у медийох сом почала у першим семестру И най тоти слова буду мойо доприношенє рускей медистудираня на Филозофским факултету на Одсеку за ме- йней сцени: уж кед зме розпущели Управни одбор Заводийни студиї у Новим Садзе. „Руске слово”, радио, доґу- ду за културу войводянских Руснацох, бо нє сцели рала сом и до телевизиї, та можем повесц же сом зоз ускладзиц Статут Заводу зоз Законом, гайде унєшме вименки, анекси, наволайце их як сцеце, до статутох шицшицких медийох покоштовала. Волонтирала сом, а моя роботна биоґрафия поставала ких наших медийох и здруженьох. Нормално, окрем вевше длугша. Поента у тим же и треба же би ше звекшо- льких машинох, у хторих ше ми нїч нє питаме. Гоч, повала, бо зме ше нє мудри народзели, алє треба ровно єд- ставиц питанє можеме. нак учиц. Донайпосле, диплома у руки нє значи и випи- Най на одвичательни места приходза лєм особи зоз одвитуюцу фахову приготовку за тото роботне место, тиж та мудросц швета. Кед придземе до професионализма, можебуц сом нє на- так и до управних одборох тих иснтитуцийох. Кед НВУ йфаховша особа за тото. Нє прето же сом нє професий- „Руске слово” медий и шири културу и информованє, на и же нє познам професию, алє прето же сом ище вше кед ше Новинарска асоцияция Руснацох заклада за, и чуна полуволонтеризме – контракт анї нє викукує. Нїод- ва професийносц, вец на руководзацих местох треба же кадз. А забрана запошльованя у державних институций- би були людзе хтори то знаю робиц, маю тоту фахову ох то онєможлївює. Лєм най здоганєм, нашо три медиї приготовку и хтори жадаю чувац интеґритет новинарправе у рукох держави, односно, можебуц су и у служби скей професиї и новинарох, и нє предаю ше за векшу плацу, або сендвич. Маме ми таких людзох? Скриваю гражданох, но, директоре того нє свидоми. Врацме ше на професионализем – на Фейсбуку зме ше, чи су нєподобни?■ видзели розправу на даскельо заводи коло рускей бешеСтановиска висловени у тим тексту виключно авторово ди, дикциї и вигваряня. Чи то були шпиваче, спикере, нои нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово” винаре. Паметам тоти ноци у Матки за шанком, док ми 2 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

УВОДНЇК

ЗМИСТ Пише: Борис ВАРҐА, одвичательни редактор

■ Тижньовнїк 4–5. Державни пенєж и Руснаци 6–7. Законченє предвиберанковей кампанї

■ Нашо места 11. Означени 140 роки од народзеня Дюри Биндаса

■ Економия 12–13. Почина сезона роботи з паприґу

■ Култура и просвита 14–21. 49. Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї 22. Стретнуце школох УНЕСКО клубох Сербиї у Керестуре

■ Литературне слово 17–20. Тема: Природа (ше будзи)

■ Людзе, роки, живот 24–25. Наш госц – Михайло Варґа зоз Руского Керестура

■ Духовни живот 26–27. Активносци у наших парохийох

■ Информатор

28–31. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 33. СБ „Яша Баков” турнир у баскету „3 на 3” 34–35. Треци полчас – нова кнїжка др Юлияна Малацка

На насловним боку – Яр Авторка фотоґрафиї – Вероника Вуячич

БУНТ, АПАТИЯ И СИСТЕМА Од конца прешлого року, на бокох „Руского слова”, у колумни „Анантомия нашого часу” и на дружтвених мрежох (профил Кирила Радваня), розвила ше полемика у вязи младих и бунту. У тим чишлє у истей колумни обявюєме штварти текст на тоту тему, котри пише Александра Живкович. У новинох авторе младшей ґенерациї розправяю о тим чи нєшка при младих иснує бунт на подли дружтвени условия. Источасно, ширша публика на мрежох розправя о потребох за пременки у цалей рускей заєднїци. Найвецей уваги прицагнул текст Михаила Рамача, котри винєсол свойо замеркованя, з новинарского искуства, же ше у рускей заєднїци младим вельо обецує, алє ше им нє може конкретно нїч понукнуц пре огранїченя системи. Медзитим, система нє огранїчує „зашрубованих за фотелї редакторох” у руских институцийох, парафразуєм Рамачово заключенє. „Руске слово” тиж на одредзени способ, и з правом, було заквачене у тей критики. До новинох за остатнї штири роки пришли велї млади людзе, а велї и з нїх пошли. Їх одход то, у ствари, тот бунт младих. З єдного боку єст обєктивни огранїченя плаценя и запошльованя младих, алє з другого боку – нашо институциї, та и „Руске слово”, нє зробели найвецей цо можу же би ше створело лєпши условия за нови фахово кадри. Млади одходза нє лєм зоз руских иснтитуцийох котри маю огранїчене число роботних местох, вони одвшадзи напущую охудобнєни валали и вообще, напущую Сербию. Держава ше прави же тот проблем нє видзи. И ми у рускей новинарскей заєднїци тиж ше часто правиме же у наших медийох нєт проблеми, або чекаме же хтошка други треба же би их ришел. Вец и при старших, як и при младих, настава бунт так же сцу напущиц обисце у чиїм рапшаку и сами участвовали, або просто падаю до апатиї и поставаю нєзаинтересовани. Єст, и вше було, тих цо положа ренду на жвератко и поставаю часц партократиї. Пишце нам – ruske.redaktor@gmail.com

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора Иван Сабадош – редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса, Ясмина Дюранїн; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Сенка Надь, Сандра Саламун, Ана Маркович, Златко Колєсар * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жирорахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Пет роварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

30. МАРЕЦ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК ФИНАНСОВАНЄ РУСКИХ ИНСТИТУЦИЙОХ

ОПЕРАНЄ НА ПОКРАЇНУ, АЛЄ И НА ВЛАСНИ МОЦИ Пишу: М. ЗАЗУЛЯК И. САБАДОШ

У тижню за нами подписани контракти о финансованю националних совитох з буджета АП Войводини. За Национални совит Руснацох сума подобна як и влонї. Попри порядней дїялносци, з нєй ше буду финансовац и розвойни проєкти у рускей култури. Тирваци проблем з финансованьом театралней дїялносци часточно ришени, алє ше зявел нови, у обласци видавательства по руски

П

одпредсидатель Покраїнскей влади и покраїнски секретар за образованє, предписаня, управу и национални меншини-национални заєднїци Михаль Нїлаш штварток, 23. марца, у Покраїнскей влади з предсидателями лєбо овласценима представителями штернац националних совитох националних меншинох чийо шедзиско у Войводини, подписал контракти о їх финансованю з буджету АП Войводини . За финасованє дїялносцох совитох чийо шедзиско у Покраїни, того року у буджету АПВ вєдно опредзелєни 60 милиони 100 000 динари, у чим 47 милиони 100 000 за порядну, а 13 милиони за розвойну дїялносц. ДЕФИНОВАЦ ПРАВНЕ ПОЛОЖЕНЄ

У мено Националного совиту Руснацох контракт о финансованю з уровня Покраїни подписал предсидатель Совиту Славко Рац. За Национални совит Руснацох у 2017. року з того уровню опредзелєни вєдно 3 милиони 115 936 динари. То подобни средства як и прешлого року, кеди з того уровню совит достал 3 милиони 130 465 динари. Як з нагоди подписованя контрактох гварел подпредсидатель Покраїнскей влади и покраїнски секретар Михаль Нїлаш, з тима средствами, як и зоз средствами з републичного и општинских буджетох, обезпечене постоянє, дїлованє и змоцньованє културней автономиї националних меншинох. Як тото цо окреме важне за роботу националних совитох, односно национални меншини-заєднїци Нїлаш визначел же прешлого року Влада Републики Сербиї прилапела Акцийни план за витворйованє правох националних меншинох, з хторим предвидзене и моцнєнє улоги и яснєйше дефинованє компетенцийох совитох. У тим на-

ФОРМУЛА ЗА БУДЖЕТ Винос за софинансованє дїялносци поєдинєчного националного совиту зоз буджета АП Войводини ше одредзує на основи фиксней и вариябилней часци – фиксна часц иста за шицки совити и виноши 30 одсто з цалосно опредзелєних средствох у буджету АПВ за тоту намену, док ше вариябилну часц одредзує на основи числа припаднїкох єдней меншини и числа єй установох.

4 РУСКЕ СЛОВО

Фото: www.vojvodina.gov.rs

пряме тирва и вименка Закона о националних совитох националних меншинох, до чого уключени и покраїнски секретарият на чиїм є чолє, гварел Михаль Нїлаш.

– Потребне дефиновац правне положенє совитохох, їх статус, статус членох совитох, як и обезпечованє финансованя зоз шицких уровньох и дїлованє согласно Уставу Републики Сербиї и законским предписаньом у тей обласци – гварел на подписованю контрактох Михаль Нїлаш. ЯК РИШИЦ КРИЗУ У ВИДАВАТЕЛЬСТВЕ Кед слово о обсягу финансованя з покраїнского уровня, шицки активносци у компетенциї националних совитох – образованє, култура, службене хаснованє язика и писма, и информованє, углавним буду мац потримовку як и влонї. Медзитим, зявел ше вакум кед слово о финансованю видавательства по руски. Прето исти дзень кед ше у Покраїнскей влади подписовало конкурси о финансованю националних совитох, представителє НВУ „Руске слово” – директорка Установи Мартица Тамаш и одвичательни редактор Видавательней дїялносци „Руского” Микола Шанта, бешедовали з Покраїнским секретаром за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами др Миро славом Штаткичом о проблемох у видавательстве на меншинских язикох. На розгваркох присуствовали и помоцнїки покраїнского секретара Дьордє Вукмирович и др Милан Мицич, як и началнїца Оддзелєня за правни питаня Секретарияту 30. МАРЕЦ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК Миряна Антич. Приєм орґанизовани на инициятиву НВУ „Руске слово”, понеже на конкурсу за видавательну дїялносц на язикох националних меншинох спомнутого секретарияту за тот рок предвидзени значно менши средства як скорей, цо приводзи до питаня видавательну дїялносц при националних меншинох у Войводини, а окреме нашей, понеже Руснаци, за розлику од векшини других традицийних меншинских заєднїцох, нє можу раховац на потримовку з матичней держави. З конкурсом за 2017. рок за видавательну дїялносц на язикох шицких националних меншинох у Войводини предвидзени вєдно коло 600 000 динари. Як илустрация тренду можу по служиц податки же 2014. року за видавательство по руски до стати три милиони динари, а рок познєйше 2,2 милиони. Влонї то було 300 тисячи динари, а тераз суму од 600 тисячи треба розподзелїц на голєм пейц национални заєднїци. Покраїнски секретар Миро слав Штаткич гварел же його Секретарият потримує информованє и видавательну дїялносц на руским язику, алє же евентуалне звекшанє даваньох за тоту намену мож обчековац аж по сле ребалансу покраїнского буджета. З другого боку, Штаткич гварел же потрима же би „Руске слово” обявело голєм два кнїжки як заєднїцки видавательни проєкт зоз Заводом за културу Войводини. Тиж так, констатоване и же би Установа „Руске слово”, у терашнїх

Фото: В.Вуячич

обставинох, видавательну дїялносц на руским язику мала орґанизовац у сотруднїцтве зоз Заводом за културу войводянских Руснацох и Националним совитом Руснацох, так як то пракса и при других новинско-видавательних установох меншинох. Як толкує Микола Шанта, институцийна потримовка по стої и далєй, алє очиглядне же ше вше вецей одвичательно сци, одно сно финансийней терхи, за очуванє рускей литератури препущує самей заєднїци, цо тренд з хторим нє можеме буц задовольни: – Видавательство потераз у 2017 року на трох уровньох – републичним, покраїнским и городским, конкуровало з 10 насловами, увидзиме кельо з тих проєктох буду прилапени. Виглєдує ше можлївосц сотруднїцтва з културнима институциями ЕУ хтори присутни у Сербиї, а медзи нашима людзми у Канади єст приватних донаторох заинтересованих же би финансовали публикованє дзепоєдних насловох з видавательного плану „Руского 30. MАРЕЦ 2017.

слова”. Наздавам ше же зме зоз шицких тих жридлох у 2017. року годни обявиц голєм пейц – шейсц наслови по руски – гвари Шанта. РОЗПИСАНИ РУСКИ КОНКУРСИ Прешлого тижня розписани конкурси за софинансованє дїялносци у нашей култури. Одбор за културу Националного совиту 22. марца розписал Конкурс за софинансованє програмох и проєктох у обласци защити нєматериялного културного нашлїдства и уметнїцкей творчосци Руснацох, односно за софинансованє роботи музично-танєчних и драмских секцийох у КУД-ох и здруженьох и участвованє на наших манифестацийох и фестивалох, насампредз пре злєпшанє квалитету уметнїцкого виводзеня. За софинансованє програмох и проєктох у обласци култури по Конкурсу опредзелєни милион и 500 000 динари – по 300 000 за пейц обласци – за „хорске шпиванє”, „фолклорну творчосц”, за „народни и тамбурово оркестри”, за „жридлове шпиванє” и за „театралну творчосц” (дзе по 150 000 дин. опредзелєни за представи за одроснутих и за представи за дзеци). Обласц „хорске шпиванє” ше насампредз одноши на пририхтованє хорох и хорских секцийох за участвованє на Хорским фе стивалє „Карпати” у Вербаше; обласц „фолклорна творчосц” за порядну роботу фолклорних секцийох и за участвованє на Фе стивалє фолклору Руснацох „Коцурска жатва”; обласц „народни и тамбурово орке стри” за порядну роботу орке строх и за участвованє на „Мелодийох Руского двору” у Шидзе; обласц „жридлове шпиванє” за порядну роботу жридлових шпивацких ґрупох и участвованє на Фе стивалє „Най ше нє забудзе” у Дюрдьове и обласц „театрална творчосц” за пририхтованє театралних представох за дзеци, одно сно театралних представох за одро снутих и їх участвованє на Драмским мемориялє Петра Ризнича Дядї. Конкурс тирва по 14. април 2017. року, прияви ше подноши виключно на формулару за ньго, а Конкурс (и формулар) у цало сци обявени на веб-сайту Националного совиту Руснацох – www.rusini.rs. Хтори проєкти котри сцигню на Конкурс буду софинансовани и з яку суму, будзе одлучовац Одбор за културу Националного совиту. Завод за културу войводянских Руснацох розписал Конкурс за орґанизованє манифестацийох у обласци защити нєматериялного културного нашлїдства Руснацох у 2017. року, хтори ше одноши на софинансованє орґанизованя наших манифестацийох и фестивалох з Календара репрезентативних манифестацийох Националного совиту Руснацох у тим року. За Конкурс наменєни вєдно милион динари, а з проєктами за орґанизованє манифестацийох и програмох можу конкуровац КУД-и и здруженя гражданох, найпознєйше по 14. април. Прияви на Конкурс ше подноши виключно на формулару хтори состойна часц Конкурса, хтори у цалосци обявени на сайту Заводу – www.zavod.rs. О виборе проєктох за софинансованє хтори сцигню на Конкурс будзе одлучовац окремна комисия, хтору менує Управни одбор Заводу.■

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ВИБЕРАНКИ 2017

НА НЄДЗЕЛЮ ГЛАСАМЕ Як утвердзела Републична виберанкова комисия, гласацке право на предсидательских виберанкох 2. априла годни витвориц 6 милиони 724 тисячи 172 гражданє Републики Сербиї За виберанки видруковани кус менєй як 6 милиони 758 тисячи гласацки лїстки, понеже закон наклада же би була порихтана одвитуюца резерва од 0,5 одсто вкупного числа гласачох, односно коло 33,5 тисячи лїстки. Лїстки буду друковани у вецей язичних вариянтох – од єдно по пейцязични, зависно од числа язикох хтори у службеним хаснованю на подручу одредзеней локалней самоуправи. За функцию предсидателя Републики Сербиї буду ше змагац 11 кандидати, чий рядошлїд на гласацким лїстку Републична виберанкова комисия 17. марца утвердзела зоз жребом.

ОСТАТНЇ ДНЇ Предвиберанкова кампаня у финишу, а векшина кандидатох свойо остатнї наступи пред початком предвиберанковей цихосци охабели за стреду. Медзитим, и през тидзень були активни ЄРЕМИЧ У ЗАХОДНОБАЧКИМ ОКРУГУ Нєзависни кандидат за предсидателя Сербиї прешлого тижня нащивел вецей места у Заходнобачким округу, дзе гражданом бешедовал о своєй програми и значносци тих предсидательских виберанкох. Поручел же и 2, и 16 април буду днї кед треба висц на виберанки, буц одлучни и шмели, и гласац шлєбодно:

КАНДИДАТИ ЗА ПРЕДСИДАТЕЛЯ РЕПУБЛИКИ Шорне число на гласацким лїстку, кандидат, предкладатель 1. САША ЯНКОВИЧ , ҐГ „За Сербию без страху” 2. ВУК ЄРЕМИЧ, ҐГ „Мушиме лєпше” 3. МИРОСЛАВ ПАРОВИЧ , Народни слободарски рух 4. САША РАДУЛОВИЧ, ҐГ „Досц було” 5. ЛУКА МАКСИМОВИЧ ҐГ Любиша Прелетачевич Били – Лєм моцно 6. АЛЕКСАНДАР ВУЧИЧ, Коалиция Александар Вучич – Сербска напредна странка, Социялистична партия Сербиї – Ивица Дачич, Социялдемократска партия Сербиї – Расим Ляїч, Єдинствена Сербия – Драґан Маркович Палма, Партия зєдинєних пензионерох Сербиї – Милан Кркобабич, Рух социялистох – Александар Вулин, Сербски рух обнови – Вук Драшковвич, Рух моц Сербиї – Боґолюб Карич, Союз войводянских Мадярох – Иштван Пастор 7. БОШКО ОБРАДОВИЧ, Сербски рух Двери 8. Др ВОЇСЛАВ ШЕШЕЛЬ, Сербска радикална странка 9. Проф. др АЛЕКСАНДАР ПОПОВИЧ, Демократска странка Сербиї 10. МИЛАН СТАМАТОВИЧ, ҐГ „За здраву Сербию” 11. НЕНАД ЧАНАК, Лиґа социялдемократох Войводини

Републична виберанкова комисия за гласанє одредзела 8 253 виберацки места хтори 2. априла буду отворени од 7 по 20 годзин. Окрем на териториї Републики Сербиї, гласанє за державянох будзе орґанизоване и на 53 локацийох у иножемстве, у 32 державох, насампредз у дипломатских представнїцтвох. На Косове, предсидательски виберанки орґанизую ше у сотруднїцтве з Мисию ОЕБС на 90 гласацких местох, дзе уписане коло 106 тисячи гласачох. Попри з важацу особну леґитимацию, вибераче можу гласац и з пасошом, лєбо вожацку дозволу – з документами на хторих єст єдинствене матичне число граждана. Ткв. „стара” особна карта хторей вицекол час важи лєм вєдно з потвердзньом з МУП-у же порушани поступок за єй предлуженє. На гласанє добре вжац и обвисценє хторе гражданє достали на хижну адресу, насампредз пре швидши поступок коло евидентованя гласача. Вибераче котри пре здравствени причини нє можу пойсц на виберацке место, як и особи з инвалидитетом и стари нємоцни особи, гласац можу и дома, алє о тим до 11 годзин на дзень гласаня муша обвисциц свой виберацки одбор. Предвиберанкова цихосц почина штварток, 30.марца на пол ноци, а тирвац будзе по заверанє гласацких местох. У тим периодзе нє шме ше промововац кандидатох, лєбо шпекуловац коло резултатох, а дошлєбодзени афирмативни активносци як цо поволованє гражданох же би вишли на виберанки, информованє о виходносци и сервисни информациї о виберанковим процесу. И. С.

6 РУСКЕ СЛОВО

– Нєшка ше у нашей явносци и медийох биє битка з вулґарносцу, простоту и голу пропаґанду. Прето ше на тих виберанкох нє бориме за гласи, алє за нормалну, пристойну и културну Сербию, яка вона вше була, яка верим же може буц и будзе после тих виберанкох – поручел Єремич у Зомборе. Як потвердзенє свойого становиска, же култура у Сербиї умера, Єремич наведол же заварти 11 валалски библиотеки коло Зомбора, а исти час кандидат под час чиєй власци ше то случело, знїма промотивни споти у библиотеки. Под час нащиви Заходнобачкому округу, Єремич бул и у Лалитю и у Раткове, валалох хтори, як гварел, кажди на свой способ, символизую тот край. РАДУЛОВИЧ У ВЕРБАШЕ Лидер Руху „Досц було“ и єй кандидат за предсидателя Сербиї Саша Радулович вовторок, 27. марца, нащивел Вербас у рамикох предвиберанковей кампанї . На площи у Вербаше Радулович дзелєл пропаґандни материял зоз свою предсидательску програму и бешедовал зоз гражданами, пред хторима найоштрейше осудзел партократию терашнього режима и визначел же главни циль його кандидатури врациц жем гражданом.

– Державну жем треба же би ше давало домашнїм польопривреднїком, тим хтори зоз нєй сцу жиц, а нє тайкуном и вельким корпорацийом.

30. МАРЕЦ 2017.

ТИЖНЬОВНЇК ВИБЕРАНКИ 2017

КАМПАНЇ

STANOVISKA Пише: Лариса ОНОДИ новинарка

ЦО НАИСЦЕ ВАЖНЕ

Нашу державу, та и Вербас, водза найгорши людзе прето же панує обща партократия. Зато нам ше случує же нам державу предаваю за мали пенєж. Александер Вучич перши приклад партийского обезпечованя роботи, бо нє ма анї єден дзень роботного стажу звонка партийних функцийох – виявел у Вербаше Саша Радулович. Караван зоз хторим Радулович нащивел Вербас и хтори символично наволани „Остатнї гайзибан“, истого дня нащивел и други ме ста у Бачкей. ЧАНАК ЗА ПРЕМЕНКУ УСТАВУ Кандидат за предсидателя Републики Сербиї Ненад Чанак поручел же кед будзе вибрани на тоту функцию, поруша по ступок за пременку Уставу: – Дзешец роки Устав гамує и подклада ногу Сербиї у намаганю зоочованя зоз собу и пошвидшаня єй европскей драги. Дзешец роки Устав отимує митоманию з Милошевичового и Коштуницового часу дзе шерцо Сербиї Ко сово, права рука Република Сербска, а Чарна Гора друге око у глави – гварел Чанак и здогад-

нул же у чаше приношеня Уставу лєм його ЛСВ и ЛДП були процив, а нєшка ше вше вецей политични опциї закладаю за пременку найвисшого политично- правного акту держави. Прето наявел же повола шицки парламентарни странки на єдинство у тей инициятиви: – Нєшка гуторим тото цо сом твердзел и пред 10 роками – Устав подли, принєшени є без явней розправи, гартуши автономию Войводини и шицки други часци Сербиї, бо державу централизує у Беоґрадзе. У директней є процивсловно сци з правну реґулативу Еврпо скей униї и прето блокира евроинтеґрациї. Прето, остатнї час меняц го – заключує Чанак. Пририхтали: А. Лендєр/ И. С.

30. MАРЕЦ 2017.

Нє сцем политику на дружтвених мрежох. Почала сом сцерац шицки обяви такей файти – дилит. Кед тото поробим, оставаю ми на профилу: пси и мачки котрих би лїчиц и удомиц, родзени днї, значни подїї зоз живота моїх блїзких и познатих. Пси и мачки, як и други животинї, обожавам и трудзим ше помагац. Дзелїм фотоґрафиї кед треба найсц нови дом за вируцени животинї, уплацуєм пенєжи за лїченє кед можем, намагам ше помогнуц тим котрих людзе повируцовали, усвоєла сом два зоз улїци, вецей нє можем. Родзени днї вше нагода явиц ше дакому з ким ши ше длуго нє чул/видзел у стварним живоце. Повинчовац му тот дзень, пожадац шицко найкрасше. Повинчовац же му ше/єй поспишело телї роки прежиц у Сербиї.

24. марца дружтвени мрежи були полни зоз фотоґрафиями розваляного Нового Саду. Гоч прешло 18 роки, вше мам ґомбовцу у гарлу кед ше здогаднєм тих жалосних дньох, кед поваляни шицки новосадски мости, кед мою бебу будзела сирена за узбуну, кед оцец зоз Сриму на скели преходзел до городу. Паметам яка того року яр була цепла, древа желєни, природа прекрасна, як процивносц каждодньовим узбуном и руйнованю. Тото цо любим на дружтвених мрежох то гуманосц обичних людзох. Наприклад, новосадски фризерай того тижня подаровал фризуру роботнїци Городскей чистоти котра роками пораї и замета центер. Поробели то лєм так, без потреби за помпу и вихвальованьом, же би єй подзековали прето же ше стара у стредку у котрим робя. Жена достала даскельо шлєбодни годзини и нагоду же би ше чувстовала добре. То особа коло котрей преходзиме кажди дзень, котру углавним анї нє замеркуєме, а чия робота сизифовска – док позамета и попораї єдну часц центра, друга уж ринява. Кажда чесц, и тей жени и младим людзом котри ю наградзели на таки способ. Каждодньовосц на дружтвених мрежох и апели за помоц и зберанє помоци за лїченє дзецох у иножемстве. Тото у мнє виволує неґативни чувства, прето же знам же пенєжи єст, алє по тоти сироти дзеци нє сцигую. Престрашени и знєверени родичи модля за кажде СМС порученє, уплату на рахунок, наздаваю ше же ше назбера досц пенєжи же би дзецко вилїчели. Обегую ше зоз часом и наздаваю. Даєдни з тих дзецох нє дочекали помоц од держави. На концу, остава тото цо ми наисце важне – гуманосц и порихтаносц людзох помогнуц другим – животиньом, людзом або природи. Борба за правду, за пременку законох, же би шицким було лєпше. По моїм, єдини способ роздумованя и справованя. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА ЦЕНТЕР ЗА СОЦИЯЛНУ РОБОТУ У ШИДЗЕ

РЕВИЗИЯ ХАСНОВАТЕЛЬОХ ПОМОЦИ У Центру за социялну роботу у Шид зе, тих дньох тирва ревизия хасновательох социялней помоци. Цо то значи, потолковала нам Драґана Шинка, директорка тей социялней установи, понеже ше то вше окончує у маю.

– Пред тим як дахто достанє социялну помоц, муши дац подноши потребну документацию и докази же би достал помоц, а сума помоци завиши чи слово лєм о єдней особи, або особи хтора ма фамелию, и наприклад, витримує дзеци хтори ходза до школи, стара ше о старих родичох и подобне. З оглядом на тото же иснує можлївосц пременки спомнутих околносцох, кажди хаснователь длужни у периодзе 15 днї приявиц нам одредзену пременку хтора вплївує на положенє доставаня помоци, або на єй винос. Наприклад кед особа вецей у обисцу нє витримує дзецко хторе достало свою роботу, або вишло з фамелиї по другей основи, то шицко условия хтори вплївую на статус хаснователя социялней помоци – наводзи директорка Драґана Шинка. Тераз на подручу општини Шид 391 фамелия хаснователь социялней помоци. Же би нє остало шицко лєм на дзеки хаснователя чи прияви пременку у фамелиї, предписане и же Центер за социялну роботи по урядовей длужносци порушує активносци коло преверйованя податкох значних за витворенє права на социялну помоц. Наша собешеднїца визначує же ше социялну помоц достава по ище єдней основи, а то дочасово, односно дзевец мешаци у року. Звичайно прерва у доставаню помоци през лєтнї мешаци, бо то час кеди така особа годна дацо и сама заробиц на наднїци, або даякей другей дочасовей роботи. Од єшенї тоти особи ознова подноша – вимогу и документацию и вец ше одлучує чи и далєй

Драґана Шинка, директорка Центра за социялну роботу

буду доставац социялну помоц. Тераз єст 524 фамелиї хтори хаснователє дочасовей помоци.

– Єдна з мирох контроли и то чи ше особа находзи на евиденциї Националней служби за обезпечованє роботи и чи ше поряднє одволує на их поволанки. Хто препущи явянє пре свою вину, а Биро го дочасово висцера з евиденциї, така особа траци право на социялну помоц – гварела нам на концу Драґана Шинка, директорка Центра за социялну роботу з надпомнуцом же число хасновательох звекшане за 10 одсто у одношеню на влонї. Вл. Дї.

У СЛИКИ И СЛОВОХ

ОГЕНЬ ЗОПАРТИ ПРЕД МАЛИМ РУСКИМ ТЕМЕТОВОМ У долїни, при Малим руским теметове, прешлого тижня вибухнул вельки огень, з вельким чарним димом хтори знємирел Коцурцох, а окреме тих котри биваю блїзко. Затераз, нєпозната особа, (або вецей особи), у долїни запалєли суху траву, алє ше огень вимкнул контроли и грожел же ше прешири аж по сами обисца у улїци Владимира Назора, односно, на другим и боку и по Мали руски теметов. На щесце Коцурцох, До бред зечне огньогасне дружтво Коцур було порихтане и швидко интервеновало, перше локализовало, а потим и загашело огень – лєм даскельо метери од перших памятнїкох. З. К.

8 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

НАШО МЕСТА КАРИТАС У КОЦУРЕ – ЯК ШЕ ЗАЩИЦИЦ ОД ПРИРОДНИХ КАТАСТРОФОХ

ПРЕДЛУЖИЦ САДЗИЦ ДРЕВКА У Малей сали Месней заєднїци у Коцуре, прешлей стреди, Каритас орґанизовал округли стол о зменшованю ризику од природних нєпогодох, на котрим зведзени резултати тото цо уж поробели. Тиж так, винєшени и идеї за дальши активносци на основи проєкту о зменшованя ризику од природних катастрофох. Циль округлого стола бул же би ше черало идеї, сумировали резултати же цо по питаню зменшованя ризику од природних катастрофох.

– Позберали зме ше ту же бизме побешедовали о тим цо можеме зробиц у наиходзацим периодзе же би ше дїловало превентивно на можлїви опасносци од природних катастрофох у Коцуре. Та, перше цо зробиме то будзе предлужованє садзеня древкох за витрозащитни пас на териоториї вербаскей општини – визначела фахова сотруднїца на проєкту за зменшованє ризику од природних катастрофох Йована Лончаревич. Попри велїх предкладаньох и идейох же на яки способи мож зменшац ризик од нєпогодох и катастрофох у самим месце, и околини, на сходзе представени и план активносцох за наиходзаци период, у хторим предвидзене предлужованє садзеня древкох, та правенє беґельскей мрежи за одвод атмосферских и поджемних водох. Поведзене и же треба оправиц ограду и приход коло школского двора, понеже ше находзи у благей депресиї, та ше ту збераю атмосферски води. Шицки присутни на схадзки активно участвовали и предкладали цо би шицко требало зробиц же би ше

зменшало ризик од нєпогодох и катастрофох у, и коло Коцура. На округлим столє присуствовали представителє Месней заєднїци Коцур, Здруженя пензионерох, директорка ОШ „Братство-єдинство” Славица Байор, представителька шестрох Служебнїцох ш. Михаила Воротняк, представителє Здруженя младих КУМ з Коцура, та ЯЗИП-у и Еколоґийного руху з Вербасу. У мено Каритасу на схадзки були и вивершни директор Каритасу Апостолского еґзархату Янко Катона, координатор проєкта за зменшованє ризику од природних катастрофох Елемир Джуджар и фахова сотруднїца на тим проєкту Йована Лончаревич. З. К.

ШКОЛЯРЕ З НАШИХ МЕСТОХ НА ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛЄ

ПРЕДСТАВА И УПОЗНАВАНЄ ЗОЗ ШКОЛУ Школа „Петро Кузмяк” 21. и 23. марца була домашня школяром з наших местох хтори до Руского Керестура пришли на Драмски мемориял патриц два дзецински представи, а їх приход уж традицийно орґанизовал и финансовал Одбор за образованє Националного совиту Руснацох. Прето з нїма обидва днї була и предсидателька Одбору Мелания Римар.

30. MАРЕЦ 2017.

Того року школяре-госци були подзелєни до двох ґрупох, а провадзели представи „Приповедки зоз Коцкогороду” хтору виведли дзеци з РКУД „Др Гавриїл Костельник” з Кули, и „Перша журка” Дзецинскей ґрупи Драмского студия „АРТ” Дома култури Руски Керестур. У першей ґрупи були школяре з Коцура и сримских ме сох Шиду, Бикич Долу и Беркасова, а у другей з Нового Саду и Петроварадину, Дюрдьова, Вербасу, Кули и Нового Орахова зоз своїма наставнїцами руского язика хтори виучую у порядней, лєбо у виборней настави. Пред тим як були на представох цале дополадня препровадзели у Школи „Петро Кузмяк” дзе их привитали директорка и педаґоґиня Хелена Пашо Павлович и Мария Шанта. Потим им домашнї школяре пририхтали полгодзинову уметнїцку програму на хторей рецитовали, и шпивали, а грали школяре котри ходза и до керестурского оддзелєня Школи за основне музичне образованє. У Школи мали часу и за шлєбодне бавенє на дворе, за полудзенок, а були опатриц и Спортску галу. М. А.

РУСКЕ СЛОВО

9

НАШО МЕСТА ДЕРЖАВНИ СЕКРЕТАР У МИНИСТЕРСТВЕ СПОРТА НАЩИВЕЛ ШИД

СПОРТ ПО НОВИХ ПРЕДПИСАНЬОХ

Прешлого тижня Предраґ Перуничич, державни секретар у Министерстве спорта Влади Сербиї нащивел Шид же би представел найновши предписаня хтори ше одноша на спорт, спортски здруженя и спортистох. Перуничич насампредз, представел нови Закон о спорту, за хтори гварел же ше рихтал три роки, а у Народней скупштини Сербиї го потримали народни посланїки. Закон провадзи ище и коло 30 одвитуюци правилнїки хтори ше одноша на спорт.

– Прешвечел сом ше же у Шидзе формовани Спортски союз хтори приноши програму роботи и дїлованя, а досц значна и Комисия хтора будзе одлучовац о програмох хтори понукню спортски здруженя кед буду конкуровац за средства у локалней самоуправи. Тиж шицки предписаня провадзи и одвитуюца Стратеґия розвою спорта, а новосц и то же локални самоуправи годни мац спортских инспекторох хтори то шицко буду надпатрац – поручел спортистом и спортским роботнїком з хторима ше стретнул у сали СО Шид державни секретар Предраґ Перуничич. Вон наглашел же ше акцент дава и на физичней култури и воспитаню и векша увагу запровадзованю спорт-

НАЩИВА ПОМОЦНЇЦИ МИНИСТРА ПРОСВИТИ

Весна Неделькович, помоцнїца министра просвити за предшколске и основне образованє нащивела Шид дзе ю приял предсидатель општини Предраґ Вукович зоз сотруднїками. Вукович наглашел ше опредзелєнє локалней самоуправи же би були витворени условия за формованє нових яшелькових ґрупох, а тиж и фахова едукация вихователькох и реновиранє ОШ „Бранко Рдаичевич”. Недельковичова наглашела же держава поможе локалней самоуправи у тих намаганьох. После схадзки вона нащивела ПУ „Єлица Станивукович-Шиля” и ОШ „Бранко Радичевич” у Шидзе.

ских активносцох у школох и роботу з младима спортистами. Єдно зоз закладаньох министерства и же би ше зменшало членарини у спортских здруженьох и же би здравствени препатрунки младих спортистох були безплатни. Тиж будзе дата векша увага и на рекреативни спорт. Вон додал же познате же нашо спортисти у швеце витворюю замерковани резултати, а у Сербиї ше за спорт по жительови опредзелює лєм 15 евра, а, наприклад, у Нємецкей аж 150 еври. Кажде спортске здруженє або клуб, муши принєсц свою програму роботи, и тот документ обовязни, бо без нього нє годно конкуровац за средства за роботу. Сербия за штири роки опредзелєла 40 милиони евра за обнову и укладанє до спортских будинкох. Перуничич после схадзки нащивел Ґимназию „Сава Шуманович” дзе го привитали директорка Любинка Радишич, школяре и професоре. Перуничич дознал же школяре Ґимназиї посцигую замерковани резултати у вецей спортох и на рижних уровньох змаганя. Вон им обецал же им на дарунок принєше дзешец спортски лабди. Вл. Дїтко

РУСКИ КЕРЕСТУР

РИБАРЕ ПОСАДЗЕЛИ 250 ДРЕВКА Здруженє спортских рибарох „Коляк” з Руского Керестура предлужело зоз стараньом о животним штредку, та всоботу, 25. марца, його члени посадзели ище 250 древка. Древка посадзени коло беґелю, дзе пред тим того року викерчели тот простор, а викерчени черяки подаровали за топенє, як гуманитарну помоц. На терашнєй роботней акциї участвовало красне число членох Здруженя, а як гварел його предсидатель Михайло Пашо, акцию финансийно и на други способи потримали Ме-

10 РУСКЕ СЛОВО

сна заєднїца Руски Керестур, ЯКП „Руском”, Олена Папуґа, подприємства за продукцию меблю „Тина” и „Комфорт”, Месара „Байо”, на чим им Здруженє подзековне. Прешлого року Здруженє спортских рибарох „Коляк” посадзело 400 древка коло базену у Керестуре, а у прешлорочних акцийох участвовали и школяре, цо барз важне за розвиванє еколоґийней свидомосци при терашнїх младих, а будуцих людзох котри ше буду старац о посадзеним, визначел Пашо. М. З.

30. МАРЕЦ 2017.

НАШО МЕСТА У ВЕРБАШЕ ОЗНАЧЕНИ 140 РОКИ ОД НАРОДЗЕНЯ ДЮРИ БИНДАСА

ПАНАХИДА ВИЗНАЧНОМУ ПАНОЦОВИ На руским теметове прешлого штвартку у Вербаше отримана панахида о. Дюри Биндасови з нагоди 140 рочнїци од його народзеня. Панахиду тримал парох старовербаскей церкви о. Алексий Гудак, а присутни були члени фамелиї и почитователє живота и дїла тей визначней особи з нашей ис то риї. Исто го дня, у пополадню отримана цала служба за поко й но го па но ца Дю ру Биндаса у церкви Покрова Пре святей Богородици у Старим Вербаше. Рочнїцу од народ зеня свя щ е нї ка, алє и кул турного и про свитного дї я ча, орґ а ни зо ва ло Дружтво за руски язик, ли те рату ру и кул ту ру на сампредз пре його ве-

О. ДЮРА БИНДАС О. Дюра Биндас народзени 23. марца 1877. року у Руским Керестуре. Основну школу закончел у Руским Керестуре, до ґимназиї ходзел у Винковцох и Заґребе, а богословски студиї закончел у Ужгородзе. За священїка є пошвецени 7. априла 1901. року у Крижевцох. Службовал у Сошицох, Жумберку, Руским Керестуре, Дюрдьове, Коцуре, а за пароха до Вербасу пришол 1933. року, дзе служел остатнї 17 роки и ту є и поховани 24. януара 1950. року. Паноцец Биндас мал пецеро дзеци и шицки були уключени до церковних и културних збуваньох рускей заєднїци. За живота, окрем своєй душпастирскей роботи, окремни шлїд охабел у културних и просвитних фундаментох живота Руснацох.

льке доприношенє рускому писаному и друко ваному слову, а предсидателька Ирина Папуґа гварела же тот дзень єден зоз значнєйших датумох у ка лен даре за 2017. рок.

– Мило нам же напрямки хтори дал о. Дюра Биндас Дружтво за руски язик, ли те рату ру и кул ту ру унєшени як найглавнєйши порушуюци мотиви нашей творчо сци, та зоз тим Дружтво по ста ло про грам ски на шлїд нїк Бин да со вих за кла да нь ох. Тото лєм перша зоз ма ни фе ста ци й ох хто ри будземе орґанизовац на чесц о. Биндасови того ро ку – гва ре ла Ири на Папуґа. На сходзе наявене же ше о два мешаци планує видаванє зборнїка обявених и нє обявених роботох Дюри Биндаса, алє и його приватних документох хтори зазберує и архивує його унук, новинар у пензиї, Михайло Биндас.

– О дїдови паметам лєм єдну сличку кед сом мал штири роки, як ми зоз куку розбива орехи... През тоти роботи сом дознал же бул барз добри, алє и че сни чловек. Найбаржей го болєло же ше даєдни Руснаци преобрацали на право славну виру. Йому владика Дионизий Няради дал допущенє же би у мено грекокатолїцкого священства писал деманти на рижни нєправди хтори о руских священїкох теди були пласовани у новинох и медзи народом. Попри им, ту буду скоро шицки його роботи зоз пре си, Руского календара и Руских новинох, алє и тексти зоз сербских и мадярских новинох. Будзе потребне коло два мешаци же би ше кнїжку пририхтало, бо будзе видата двоязично – гварел Михайло Биндас, найблїзши зоз фамелиї о. Биндаса. А. Лендєр

У КОЦУРЕ

УШОРЙОВАНЄ ЦЕРКОВНЕЙ САЛИ На Церковней сали у Коцуре у цеку ушоренє вонкашнєй часци, а красна хвиля оможлївює же би роботи добре ишли. Нєдавно на вонкашнїм муре котри патри на улїцу положени нови ПВЦ облаки и нови уходни дзвери, а прешлого тижня обилєна фасада и офарбена столария. Прешлотижньово роботи окончели роботнїки зоз коцурского подприємства „Колор плус”, а цо ше далєй будзе робиц на Церковней сали, точнєйше ше будзе о тим знац после схадзки Церковного одбору. З. К.

30. MАРЕЦ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ПОЧИНА СЕЗОНА РОБОТИ З ПАПРИҐУ

ВЕЛЬКИ И УКЛА ДАНЯ И НАЗДАВАНЯ Пише: Михайло ЗАЗУЛЯК

Я

к гваря паприґаре – нє дай Боже вецей таки рок за паприґу як цо бул прешли, 2016. рок и озда ше нє повтори такой за шором, кед перше влєце бактериоза дзешатковала паприґу на полю скоро у цалим хотаре, а потим, попри тим же менєй Як то уж традиция, початком марца ше загради у Руским Керестуре забилєю од числених пластенїкох за паприґу и озда нєт улїци зродзело, з початку ше и длуго трапели предац ю у валалє дзе у заградох нє дзвигнути цепли заградки за будуцу пресаду. на велько и прето досц То лєм перши крочай у роботи з паприґу, до чого Керестурци, вше паприґи и препадло. вецей и у сушедних местох, укладаю значни средства, а исто тельо Алє, як ше гвари – вше и наздаваня же ше уложене нє лєм виплаци, алє принєше и заробок даяк лєм будзе, та до конца попредана и керестурска паприґа, правда, нє по тей цени яку заслужує уложе- кед ше (и попри роботи) ришовало найважнєйши еґзини пенєж, труд и робота, та було надосц продукователь- стенциялни питаня, лапал ше до паприґи. Правда, преох котри нє лєм же нє „вицагли” уложене до паприґи, алє шли гевти дакедишнї „славни” часи паприґарох кед ше и з паприґи на меншей поверхносци будовало хижи, купоостали и у длуствох. Прето, як нагадую у Здруженю паприґарох Руского вало авта и трактори, бо остатнї роки пенєж зоз до гольКерестура, того року у хотаре будзе менєй паприґи як та паприґи, углавним за дополнююци заробок, за прежискорей, алє и так будзе досц посадзене. Тиж замеркова- вйованє. Векшина керестурских паприґарох нєшка озбильни ли же ше за продукцию паприґи опредзелює вше векше число младих котри остали на валалє, бо лєбо нє маю продукователє паприґи на даскельо гольтох и зоз сучаснидругу роботу, лєбо младим фамелийом, чи поєдинцом, ма методами, и вше вецей и стаємнима купцами. Бо, як гварела предсидателька Здруженя Душица Орос, спрам потребни дополнююци заробок. Углавним, так то уж децениї од кеди ше у Керестуре їх спознаньох прешлого року тих цо паприґу садзели на садзи паприґу – хто нє мал роботу, а сцел робиц, лєбо стародавни способ, до фийовкох, було лєм пецеро.

ЗА ВРАЦАНЄ СРЕДСТВОХ ПО 31. МАЙ Скоро шицки керестурски паприґаре конкурую на конкурс ресорного покраїнского секретарияту за врацанє часци средствох уложених до системох за залїванє, а предсидателька Здруженя паприґарох Душица Орос надпомина же, за розлику од скорейших рокох , того року тот конкурс тирва до 31. мая. Медзитим, же би ше достало пенєж назад („повраћај”), купена система за залїванє муши буц у цалосци виплацена, а як доказ о тим ше придава фискални рахунок. Скорей то було до октобра, та ше обава чи паприґаре до конца мая годни сполнїц тото условиє.

12 РУСКЕ СЛОВО

ВШЕ ВЕКША УЛОГА ЗДРУЖЕНЯ Упечаток же и керестурске Здруженє паприґарох „Капсикум анум” ма вше значнєйшу улогу у продукциї паприґи, вше є баржей и вецей на помоци паприґаром у їх конкретних потребох за снованє продукциї, защити, на концу и у єй пласману. Тераз маю вецей як 100 членох, цо за 25 вецей як прешлого року, алє тоти цифри нє одражую прави стан, бо нє шицки котри ше занїмаю з паприґу и члени Здруженя. Прейґ Здруженя того року могло туньше и по вигоднєйших условийох як индзей обезпечиц нашенє, дзе ше за30. МАРЕЦ 2017.

ЕКОНОМИЯ интересовани писали за купованє нашеня червеней паприґи „слоново ухо”, як и новей файти „биле ухо”, хторе Здруженє обезпечело од „Супериору” з Велькей Плани. Тиж и „зеолиту”, природного материялу место класичного вештаку, за цо було велїх заинтересованих, як гвари Оросова, дзепоєдни паприґаре брали аж и по тону „зеолиту”, за пластенїки и за познєйше, за паприґу на полю. Познати и їх уж традицийни фахово преподаваня за продуковательох паприґи и других заградкарох, на хторих достали хасновити поради о сучасней продукциї паприґи, презентовани им рижни средства за защиту, прикармйованє и друге, а шведкове зме же тоти жимски преподаваня, аж и два раз до тижня, вше були барз добре нащивени. ОБЕЗПЕЧОВАНЄ ПОЗНАТИХ ОДКУПЙОВАЧОХ Заш лєм, тото цо озда найважнєйше, Здруженє ше намагало и намага обезпечиц предаванє паприґи познатим, стаємним одкупйовачом на велько. За тото ше уж понукли фирми зоз Свилайнцу и Беоґраду, Оросова гвари же ше явяю и други з котрима ше прегваря, а рахую и на порядних одкупйовачох з Керестура, будзе и паприґарох котри за дзеподни фирми буду одкупйовац паприґу.

– Плануєме прейґ Здруженя обезпечовац и наднїчарох за пресадзованє, потим и за оберанє паприґи и диктирац цену тих роботох, а указало ше же обезпечованє роботнїкох кажди рок досц вельки проблем. Велї уж маю свойо стаємни екипи хтори орґанизовано приходза до Керестура, а того року можебуц векши проблем будзе у обераню, бо ше у исти час почина оберац и малини. Малини єст вше вецей и у Керестуре и у сушедних местох, у Лалитю, Кули, Крущичу, у Коцуре, у тих местох вше вецей и паприґарох, та ше у обезпечованю роботнїкох будземе „збивац” з нїма. Попри тим, нарок плануєме прейґ Здруженя обезпечовац и други репроматериял за паприґу, як цо то цивки за залїванє – гвари Душица Орос, надпоминаюци же и того року будзе вецей „оглядни поля” под паприґу. БУДЗЕ МЕНЄЙ ПАПРИҐИ Же будзе менєй паприґи у Здруженю оценюю и по предаваню нашеня. Даяки точнєйши податки о поверхносцох под паприґу нєт, вироятно и прето же ше ю нїґдзе напредок нє контрачи, а член Управного одбору Здруженя паприґарох Славко Малацко гвари же по даяких оценох прешлого року було 700-800 гольти под тим керестурским брендом. Пре прешлорочне подлєйше искуство нагадую же з паприґу буду посадзени од 50 до 100 гольти менєй, а же 30. МАРЕЦ 2017.

ше велї нє очутели од утратох, видно и по купованю потребного репроматериялу на задлужованє, а нє за готови пенєж, як то случай кед за паприґу добри рок. Паприґа на полю будзе посадзена на фолию и зоз систему „капка по капка”, а осучасньованє продукциї ше помали запровадзує уж и од самих початкох, бо попри класичного шаца до пластенїкох, єст людзох котри паприґу пошали до ткв. контейнерох (до погарикох). Затераз то баржей експериментално, по коло тисяч нашенька, же би ше поровновало з пресаду виховану на класични способ, алє почало. Ґу тому, єст спознаня же поєдинци пресаду у пластенїку виховаю и „у води”, Керестурцом затераз менєй познатей системи, а нє новосц же велї у пластенїкох маю автоматске залїванє и други олєгчаня за роботу.

– Пошате векшином добре, сертификоване и дезинфиковане нашенє, на цо зме и упутйовали, о тим бешедоване и на преподаваньох, бо од нашеня завиши и познєйше справованє паприґи на хороти и даванє плоду – гварел Славко Малацко.

– Дали зме инструкциї и за старанє о пресади. Паприґа почина сходзиц, та треба мерковац на єй полєгнуце, док будзе мац два лїсточка на зявенє инсектох, зоз штирома лїсточками на бактериозу итд., и третировац з потребнима препаратми. У Управним одборе Здруженя паприґарох маме фаховца за защиту рошлїнох котри на розполаганю паприґаром за совити, ткв. „защитарох” маю и валалски польопривредни подприємства и треба хасновац їх роботу и поради. Понеже жима була барз моцна и знїщела бактериї, наздавам ше же того року и на паприґи будзе менєй опасни хороти – потолковал Малацко. УКЛАДАНЯ И ДО ДВА И ПОЛ ТИСЯЧИ ЕВРИ ДО ГОЛЬТА По Малацкових словох, як и кажди рок, паприґарох провадза и осиґуруюци хижи, дзе дзепоєдни уж тераз понукаю и одредзени вигодносци. Кед ше паприґу осиґура по 7. април, шлїдзи попуст 10 одсто, гоч ше за осиґуранє у цалосци плаци на єшень, под час обераня. Паприґаре, а вше вецей и малинаре и овоцаре у кере стурским хотаре добре знаю же осиґуранє шаца найлєпша защита од рижних нєжаданих нєпогодох у продукциї на отвореним. А укладаня до паприґи вельки – од нашеня по оберанє и до вецей як 2 500 еври по гольту (нє рахуюци наднїчарох), у зависно сци од технолоґиї продукциї. Прето, вец, вельки и обечкованя, бо од паприґи у Керестуре завиши еґзистенция велїх фамелийох, а боме, по шицким обачиц кед паприґа добре зродзи.■

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЦО ТО ВИХОДНЯРСКА КОКА-КОЛА На Драмским мемориялє Петра Ризнича Дядї ансамбл аматерского „Театра при фонтани” з Михаловцох, зоз Словацкей, по „виходнярски” одбавел комедию „Жимне вре”

А

вторка интересантного тексту хтори добре нашмеял числену керестурску публику Катарина Варехова, котра и ґлуми у представи, а на сцену ю поставели Гелена Андреєва (тиж и єдна з ґлумицох) и Єла Тимкова. Слово о збуваньох у явним тоалету виприповеданих през очи и дожица панї котра ше о нїм стара – Гайзли-дами, як поведзене у представи. Главну улогу прешвечлїво одґлумела Людмила Дюрчакова, котра у тих стретнуцох з рижнима особами у явним тоалету и особа за бешеду, и лїкарка, аж и психо-терапеут, у чим єй добре помагал Ян Главач у улоги Корнела, чловека котри ше зоз почитованьом одноши ґу шицким, окреме ґу роботи и жени котра роби у явним тоалету. З представи патраче дознали и цо то Виходнярска КокаКола, як лїк за шицки брухово и жалудково трапези, зоз хторим Гайзли-дама помага хасновательом тоалету. А то прости стародавни и преверени лїк – сода-бикарбона з воду и кус есенцу, хтора „на жимно вре”. Но, тота Виходнярска Кока-Кола у ствари красне слово, одношенє ґу шицким з почитованьом, а насампредз оптимистичне патренє на

живот и ришованє почежкосцох. Публика з аплаузами на отвореней сцени под час представи и длугим кляпканьом на концу щиро наградзела аматерох з Михаловцох, а на приємним друженю после представи госци и домашнї вичерали дарунки. Свойо упечатки о пребуваню у Кере стуре главна ґлумица, панї Дюрчакова, котра иншак старостка Михаловцох, алє и вше порихтана на франту, кратко прекоментаровала: „Телї километри зме прешли, а ту нашо людзе!”, визначуюци же их публика барз добре прияла – „людзе були злати, кляпкали, шмеяли ше, як кед бизме дома бавели...”, гварела Дюрчакова. Керестурскей публики подзековала и режисерка Андреєва, бо, як гварела, поважно провадзела дїю обчекуюци цо ше шлїдуюце збудзе и реаґовала на тих местох хтори и апострофовали, так же и то допринєсло доброму виводзеню тей представи. Премиєра тей представи пошвеценей теми у чим зме шицки єднаки, була пред вецей як роком, алє у кратшей верзиї, а понеже ше спачела публики, авторка Варехова го дописала и преширела, так же жиє и далєй. М. З.

***

„БОИНҐ-БОИНҐ” ШЕ ПЛАСОВАЛ НА ЗОНУ Младежска ґрупа Драмского студия АРТ керестурского Дома култури пияток, виведла представу Марка Камолетия „Боинґ-боинґ” у режиї Владимира Надя Ачима

П

осле одличних реакцийох публики на премиєри отриманей 11. марца, Велька сала Дома култури и тераз позберала вельке число публики. „Боинґ-боинґ” то комедия ситуациї у хторей Бернард (ґлуми го Себастиян Няради) водзи трояки живот зоз заручнїцами Жанету (Адриана Надь), Жа-

14 РУСКЕ СЛОВО

клину (Ребека Планчак) и Жудиту (Марина Роман). Вони три стюардеси, а пре розпорядки лєценя ше нє стретаю и кажда з нїх прешвечена же є єдина. Як ше звичайно збува, у єдней хвильки совершеному плану грожи опасносц, дзе Бернардови помагаю його товариш Роберт (Андрей Орос) и служнїца Берта (Леонтина Штефанко). Як гварел режисер Владимир Надь, представа поручує же кажде гунцутство кеди-теди будзе покаране, та так тота комедия ма траґични конєц. Понеже сценоґрафия и ефекти були скромни, як и условия у хторих робя ґлумецки екипи, акцент вшелїяк бул на самих ґлумцох, односно їх ґлуми. Мож повесц же ґлумци були єднак добри, алє по одлуки жирия награду публики за найлєпше одбавену улогу того вечара достал Андрей Орос за улогу Роберта. Наступ керестурских аматерох патрел и селектор Општинскей смотри театралней творчосци кулскей општини Давид Кецман, з чим участвовала на Општинскей смотри и пласовала ше на Зонску смотру. По розпорядку наступох хтори обявени початком тижня, Младежска ґрупа Драмского студия АРТ, 4. априла, у Червинки виведзе представу „Боинґ-боинґ”. С. Н.

30. МАРЕЦ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЖИВОТ ПО КОЛЯЙОХ М

Внєдзелю тогорочни 49. Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї закончени з одличну представу Театра „Стеван Сремац” з Червинки, чий ансамбл ше упущел до толкованя чежшого текста Бертолда Брехта „Малогражданска свадзба”

„ алогражданска свадзба” написана ище 1919. року, алє по своєй критики малогражданского живота и справованя, живота по уходзених коляйох и правилох, дзе ше баржей водзи цудзу як свою бриґу, вишмеює креативносц своїх, а воздвигує цудзих, дзе ше превершує у шицким, а кед ше знєє маски – малогражданство до екстремносцох у справованю указує свою праву твар – актуална за шицки часи. Под сиґурну профе сийну режисерку руку познатого ґлумца Сербского народного театра з Нового Саду Радоя Чупича (котрому то 14. режия), єденацчлени старши и младши червински ансамбл довирлїво пренєсол поруку писателя, а ище баржей режисера, котри горе спомнуту дружтвену критику надбудовал з поруку же заколяєни, устаємнєни живот и норми справованя приводза до револуцийних пременкох, хтори нє вше и на лєпше, бо представу закончел з опомнуцом – нагадованьом тоталитаристичного (нацистичного) режиму. Попри добрих мизансценских ришеньох, шветлосних и музичних ефектох, барз удатни були и хореоґрафски точки у представи, хтори подписує Єлена Салонтаї, а у досц виєдначеним ґлумецким ансамблу ше дакус видвиюю уж дока-

зани червински ґлумци Цвиєта Йованович Мучалица (Млода), Зоран Радулович (Млоди), як и Биляна Бєлан (Мац млодова), та Душан Николич (Приятель). М. З.

***

НА КОМИЧНИ СПОСОБ О СТАНУ У ДЕРЖАВИ Драмска секция Културно-уметнїцкого дружтва „Яким Гарди” зоз Петровцох на Драмским мемориялє Петра Ризнича Дядї штварток, наступела зоз представу „Державни крадош”, хтору по тексту Фадила Хаджича режирал Томислав Рац

П

редстава преволує политичарох и власц, та на гумористични способ приказує ушоренє держави у хторей за повласцених людзох вше мож найсц „дзиру” у законє. Дїя провадзи дробного крадоша и зводнїка Кикия (Кристиян Медєши), котри у гарешту достава цимера Марка (Томислав Рац), котри державни крадош, а ма повласценя и у гарешту. За нїх задлужени чувар (Синиша Рац), котри пробує буц строги и напредовац, алє го менталитет поцагує и вони троме на комични способ приказую стан у дружтве, алє и думанє хлопох о женох.

30. МАРЕЦ 2017.

– Понеже нам вше вецей млади одходза на студиї до Осиєку, Заґребу, Беоґраду, остали зме без єдного числа ґлумцох. Так же зме глєдали даяку представу хтора нє вимага вельо улоги, а трафело ше же „Державни крадош” добре ришенє. Знаме же ше крадзи случую у шицких дружтвох, политичаре наисце патра же би украдли вшадзи, так же представа сучасна и тема актуална – гварел режисер и єден з ґлумцох Томислав Рац. Публика вше добре прилапює комедиї, а окреме таки хтори критикую власц. На даяки способ, людзом театер и файта вентилу, дзе ше можу аж и нашмеяц ситуациї у дружтве. На Мемориялє то було друге виводзенє тей представи, понеже премиєра у Петровцох була 18. марца. Уж за викенд представа госцовала у Заґребе, а на нєдзелю „Державни крадош” наступи у Миклошевцох, и так ше театралну роботу по руски у Петровцох предлужело и того року. Награду публики за найлєпше одбавену улогу штварток достал Кристиян Медєши за улогу Кикия. Окрем спомнутих ґлумцох и режисера, у реализациї представи участвую и сценоґраф Мирослав Лехолат, за музику и ефекти задлужени Владимир Дудаш, за костими Снежана Лехолат, шветло Желько Костельник, а суфлерка була Таня Гарди. С. Н.

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

У КУЛИ РОШНЮ МАЛИ ҐЛУМЦИ На тогорочним Драмским мемориялє Петра Ризнича Дядї, першу дзецинску представу з його репертоару – „Приповедки зоз Коцкогороду”, по тексту Културного центру ЦЕКОМ зоз Зренянину, а у режиї Нади Лєндєр, виведла Дзецинска драмска секция РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули. Текст преложел Янко Лендєр

Д

їя представи ше збува у „Коцкогороду”, дзе ше попри шицких „коцкастих” жительох народзело дзивче у випатрунку „лабди”. Понеже було иншаке, же би було любене, було порихтане зробиц шицко за пременку свойого випатрунку и буц як и други. Кулски дзеци удатно пренєсли поруку представи же нє шицко у вонкашнїм випатрунку, же кажде розлични и єдни других маю прилапйовац таких яки су, окреме з почитованьом характерних вредносцох каждей особи. У представи бави уж стандардна екипа младих ґлумцох кулского Дружтва – Дияна Канюґа, Весна Вонич, Себастиян Гарди, Мирослав Стричко, Желько Стричко, Ненад Митрович, Дариян Гарди и Алекса Митрович. Як виявела режисерка Лендєрова, и попри краткого часу яки мали, задовольна є кельо дзеци посцигли, а були наисце витирвали на каждодньових пробох. Представа барз добре поставена, динамична и удатно тримала увагу публики, зоз елементами гумору цо при дзецох вше наидзе на до-

бри приєм, добри и вибор сучасней музики и „репованя”. Кус слабша була остатня сцена дзе ґлумци источашнє и танцовали и бешедовали, та их було слабше чуц кед виношели праве спомнути порученя тей представи. З дальшим виводзеньом будзе нагоди и тоту часц доробиц, а перша нагода була на премиєри представи у кулским Културним центре хтора реализована 26. марца, понеже є на Мемориялє виведзена предпремиєрно. Сценоґрафия за представу колективна, музику вибрал Мирослав Стричко, майстор шветла Янко Лендєр, а тону Петар Брил. Полна сала з публику оду-

шевено прилапела представу, а медзи домашнїма патрачами були и школяре з Коцура и зоз Шиду, Бикичу и Беркасова, чий приход орґанизовал Одбор за образованє Националного совиту Руснацох. Вчерайшу представу у Керестуре патрел и селектор Општинскей смотри дзецинскей драмскей творчосци у кулскей општини Владимир Надь Ачим, та з тим участвовала и на Општинскей смотри. М. А.

***

ПРЕКРАСНА СЦЕНА И КОСТИМИ

П

онеже представа була по українски, у мено госцох Филип ПрГосцуюцу представу онек публики по сербски пречитал єй кратши змист, а увагу „Чаривни персцень” по тексту Катарини дзецох тримала и прекрасна богата сценоґрафия лєса, хтору обдуПерелїсней, у режиї Петра Курмана мал режисер Курман, тиж и костими Зорици Йовович, одлични вививедли дзеци з КУД „Иван Сенюк” з Кули бор музики Василя Дацишина и балетни точки Танї Литвинчук. на українским язику Млада керестурска публика похопела змист и поруку тей сказковитей представи – же добре на концу вше победзує над злом, а бешедує о тим як принцеза страцела чаривни персцень док ше купала у рики, а вец ше и сама страцела у лєше. Зли русалки ю зачаровану скрили до хижки, алє ю з помоцу животиньох пренашол и виратовал млади принц. У представи участвую аж двацецеро мали ґлумци – Андреа Такач, Микола Костюк, Сергий Барановски, Татяна Гудз, Теодора Сенчук, Тияна Голубович, Ирина Дацишин, Ирина Хеґедиш, Даниєла Шафарик, Анастася Рашула, Тамара Голубович, Мартина Барна, Мирослав Тердовский, Николина Ґруїч и Митар Проник и пецеро члени младшого танєчного ансамблу „Ивана Сенюка”. Як виявел режисер Курман, по велїх рокох у „Сенюку” обновена театрална дїялносц и прето вельки труд уложели до шицких сеґментох тей представи же би була добри початок за будуци театрални проєкти у тим Дружтве. М. А.

16 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

МАРЕЦ

2017. рок ЧИСЛО 3

ТЕМА: ПРИРОДА (ше будзи) „Мале шалєнство у яри здраве, аж и за краля”, гварела Емили Дикинсон, америцка поете са. По сле жими, завераня и скриваня, голєм зоз шалами и якнами, вяри страсци дакус пошаля. Яр вше означує якиш початок, звичайно початок нового живота. Шицко ше будзи. Млада желєна трава викукує зоз глїни хтора до теди була змарзнута, лїсца и пупча на древох викукую. Зрана мож чуц птици як чвиринкаю, та аж и „буби” виходза вонка – слунковац ше. Кед ше цала природа будзи и оживює, вшелїяк же то и чловек почувствує. Слунково зарї огриваю твар и полня го зоз моцу. Зоз инспирацию. Прето анї нє чудне же ше елементи природи часто пренаходзи як мотив, лайтмо-

тив у писаних дїлох. Птица – шлєбода, желєна травка, пупча – живот, польо – Руснаци у писаней форми ше ту пренайду, а парняки – уж завиши и од толмаченя читача. Априлске ЛС вам прето приноши дїла хтори инспировани зоз природу. Же би ше пребудзели и ви, наполнєли з инспирацию и робели тото у чим уживаце, алє и уживали у тим цо робице. Кед же пишеце – ище лєпше! Пишце и обявюйце на Фейсбук ґрупи „Литература по руски”. Пишце нам и на електронску адре су ruske.literaturne@gmail.com Чекаме вашо твори, критики и комплименти. Редакция ЛС

Агнета БУЧКО

ҐУ СЛУНКУ Одлєциме раз ґу слунку, шиви шкорванку, зоз класку и пипиньом каменим хмаром пришагу дац. И будзе у нас зяри плод ключкац а влєце пипинє квитнуц. Вєшенї позбераме плоди и скапеме у жими писнї вишпивац. (Птица у цмоти, 1977)

Ангела ПРОКОП

ПОЛЬО Страцим ше у широкей бразди на концу поля да нїхто нє видзи кед старгнєм пипинє. И аж теди кед го уплєцем до варґоча – прибегнєм ґу це... Придз да видзиш место дзе сом го старгла... Там, далєко, у дну бразди сукню сом престарла да нїхто нє видзи кед спреє пипинє. (Антолоґия поезиї, 1963) 30. МАРЕЦ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 17

ТЕМА: ПРИРОДА (ше будзи)

Мини есей Мойо (нє)шлєбодне роздумованє

Ваня ДУДАШ

НОБЕЛОВА НАГРАДА ЗА ЛИТЕРАТУРУ 2016. РОК Боб ДИЛАН

ПАНОВЕ ВОЙНИ (виривок)

Кельо я знам Прейґ шора же бим дацо повесц мал? Мушице зауважиц же сом млади Можеце повесц же сом нє досц кнїжки пречитал Алє єдно знам Гоч сом од вас младши Анї Исус би вам нїґда нє пребачел Тото цо сце зробели. Най вам поставим лєм єдно питанє Чи ваш пенєж наисце таки добри? Чи вам годзен купиц пребаченє? Думаце же вам ше поспиши? Думам же ше прешвечице сами Накадзи ше зочице зоз шмерцу Шицок пенєж цо сце згарли Нїґда нє годзен одкупиц вашу душу.

Саша ПАЛЄНКАШ

ПТИЦА

ЗАШТРЕЛЬЦЕ КЛОВНА (виривок)

Тото сом ище нїкому нє поведла Рано сом ше припатрала на нєбо Пред очми ше ми зацмело Жалосне и нєщешлїве А я лєм нємо стала и патрела

ОГНЬОСЛАВ

Зацихнєм занавше Як птица котра на мой облак злєцела Поклаїчена А я лєм нємо стала и патрела Цали швет ше звалєл пред моїма очми Ище сом збунєна и нє знам цо ше случело Як дзецко сом плакала Знам буду ми хибиц гевти рана Нїчомносц запановала у моїм обисцу Крик дзецински Хвильку пред швитаньом слунка вибляднул (Задумай, 2010)

И наздавам ше же умреце И же шмерц швидко по вас придзе Одпровадзим вашу труну На ясне пополаднє Припатрац ше будзем док вас спущую До вашей вичней посцелї И стац над вашим гробом будзем Док ше нє доисцим же сце мертви.

Мелания БОЯНОВИЧ

БАБА МАРТА

(The Freewheelin’ Bob Dylan, 1963. прешпивал Ваня Дула)

нєшмеле слунко заш лєм з часу на час пошвици белаве нєбо умилно ше радує нараз хмари лєца гирмяци ганьблїво зарйочка зашвици белави очи ци цилує пать як ше крашнє шмеє и будзи нам яр нову под нїжну зарю любов зреє пред тобу любов и живот най ше нашмеє радосни думки и жаданя през вибрациї телепатиї посилам ци моцни шептаня (Зоз Фейсбук ґрупи Литература по руски)

Звонимир НЯРАДИ

ПНЯКИ Зоз дїдом зме позрубовали баґрени котри були пред хижу. Требало ище повинїмац пняки. Дїдо копал, а я ношел води. Вон рубал жили зоз цихим почитованьом. Ношели зме их под кармик. После даскелїх дньох виблядли од слунка. Випатрали як косци помартих предкох. Здабали, можебуц, и на теметов яки вдерени зоз фундаментами каждей хижи. (Капка ми ружа до ока/Обшеднути з цинями, 2015)

18 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

30. МАРЕЦ 2017.

... нє забули, алє анї ше нє помирели зоз тим же з якима шицко спреводзками терашнї краль пришол на пристол. Народ, єдноставно, лєм престал бешедовац о тим. Аж и тоти на кральовским дворe хтори були процив нього и його поступкох похопели же можебуц лєпше буц дакус цихо, та ше и им уйдзе часц „колача“. З роками ше то указало як добре. Почали жиц вше лєпше и лєпше, док народ жил у блаце и цмоти, заш лєм задовольни же ма краля. Єден з людзох хтори жили на кральовским дворе бул и Огньослав. Од народзеня любел потпальовац. Так перше спалєл шпиталь у хторим ше народзел, потим школу до хторей ходзел, а вец раз и свойо власне обисце. По походзеню бул з єдного малого валалчикa на концу кральовства. Там дома нїхто нє знал же яка точно його улога на кральовским дворе, алє заш лєм мал якиш узки круг почитовательох: даскелїх родзинових з хторима ше ище нє повадзел, пар пайташох зоз школи (пред тим як ю спалєл) и даскельо старши особи зоз сушедства хтори уж баржей чекали на свой одход „на конєц“ валала, як цо их вообще ище дацо у живоце и интересовало. * У цмих верхох найвисших горох кральовства, хторих окружовали бурйово хмари и тресканє громох ше находзели вельки пещери заварти зоз наймоцнєйшима решетками яки чловек вообще дакеди справел. У тих пещерох були шарканї хторих предходни краль ту завар и руцел ключ. Нажаль, тот нови краль, такой по своїм приходзе, тоти исти шарканї попущал же би страшели народ, бо без страху власци нєт. * ... и як то уж ишло, на кральовским дворе ше пременки случовали швидко и у крочаю зоз шветом хтори ше находзел з другого боку мурискох кральовства, а народ о тим лєм читал и уживал у прекрасних сличкох, приповедкох и виглашованьох хтори им буґнаре порядно буґновали на центру валала. Так и Огньослав, вше кед пришол до родимого краю обецовал людзом же нагвари краля, бо є барз добри зоз нїм, же би им до валалу дал поставиц канделабри, же би им место блатнявих улїчох положел калдерму, же би послал войско на шарканьох хтори им кажди рок спаля скоро шицки поля и поєдза даскельо млади дзивчата. Огньослав обецовал и збуньовал людзох. Даєдни му нє верели, даєдни го нє слухали, алє локални шалєни буґнар бул єден з його школских пайташох, та вше кед Огньослав дацо наприповедал, гевтот такой ишол буґновац по цалим валалє. * .... живот за Огньослава бул добри. Напременьовал ше кральох и жил на кральовским дворе. * ... та так, кажди вечар пред тим як видзе пред краля, Огньослав пойдзе до своїх просторийох, положи шминку на твар, на главу кладзе свою вецейфарбову шапку зоз малима дзвончками и облєка свойо кловновски шмати. www.issuu.com/sasa.paljenkas

РУСКЕ СЛОВО 19

ТЕМА: ПРИРОДА (ше будзи)

Мини есей Мойо (нє)шлєбодне роздумованє

Ваня ДУДАШ

НОБЕЛОВА НАГРАДА ЗА ЛИТЕРАТУРУ 2016. РОК Боб ДИЛАН

ПАНОВЕ ВОЙНИ (виривок)

Кельо я знам Прейґ шора же бим дацо повесц мал? Мушице зауважиц же сом млади Можеце повесц же сом нє досц кнїжки пречитал Алє єдно знам Гоч сом од вас младши Анї Исус би вам нїґда нє пребачел Тото цо сце зробели. Най вам поставим лєм єдно питанє Чи ваш пенєж наисце таки добри? Чи вам годзен купиц пребаченє? Думаце же вам ше поспиши? Думам же ше прешвечице сами Накадзи ше зочице зоз шмерцу Шицок пенєж цо сце згарли Нїґда нє годзен одкупиц вашу душу.

Саша ПАЛЄНКАШ

ПТИЦА

ЗАШТРЕЛЬЦЕ КЛОВНА (виривок)

Тото сом ище нїкому нє поведла Рано сом ше припатрала на нєбо Пред очми ше ми зацмело Жалосне и нєщешлїве А я лєм нємо стала и патрела

ОГНЬОСЛАВ

Зацихнєм занавше Як птица котра на мой облак злєцела Поклаїчена А я лєм нємо стала и патрела Цали швет ше звалєл пред моїма очми Ище сом збунєна и нє знам цо ше случело Як дзецко сом плакала Знам буду ми хибиц гевти рана Нїчомносц запановала у моїм обисцу Крик дзецински Хвильку пред швитаньом слунка вибляднул (Задумай, 2010)

И наздавам ше же умреце И же шмерц швидко по вас придзе Одпровадзим вашу труну На ясне пополаднє Припатрац ше будзем док вас спущую До вашей вичней посцелї И стац над вашим гробом будзем Док ше нє доисцим же сце мертви.

Мелания БОЯНОВИЧ

БАБА МАРТА

(The Freewheelin’ Bob Dylan, 1963. прешпивал Ваня Дула)

нєшмеле слунко заш лєм з часу на час пошвици белаве нєбо умилно ше радує нараз хмари лєца гирмяци ганьблїво зарйочка зашвици белави очи ци цилує пать як ше крашнє шмеє и будзи нам яр нову под нїжну зарю любов зреє пред тобу любов и живот най ше нашмеє радосни думки и жаданя през вибрациї телепатиї посилам ци моцни шептаня (Зоз Фейсбук ґрупи Литература по руски)

Звонимир НЯРАДИ

ПНЯКИ Зоз дїдом зме позрубовали баґрени котри були пред хижу. Требало ище повинїмац пняки. Дїдо копал, а я ношел води. Вон рубал жили зоз цихим почитованьом. Ношели зме их под кармик. После даскелїх дньох виблядли од слунка. Випатрали як косци помартих предкох. Здабали, можебуц, и на теметов яки вдерени зоз фундаментами каждей хижи. (Капка ми ружа до ока/Обшеднути з цинями, 2015)

18 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

30. МАРЕЦ 2017.

... нє забули, алє анї ше нє помирели зоз тим же з якима шицко спреводзками терашнї краль пришол на пристол. Народ, єдноставно, лєм престал бешедовац о тим. Аж и тоти на кральовским дворe хтори були процив нього и його поступкох похопели же можебуц лєпше буц дакус цихо, та ше и им уйдзе часц „колача“. З роками ше то указало як добре. Почали жиц вше лєпше и лєпше, док народ жил у блаце и цмоти, заш лєм задовольни же ма краля. Єден з людзох хтори жили на кральовским дворе бул и Огньослав. Од народзеня любел потпальовац. Так перше спалєл шпиталь у хторим ше народзел, потим школу до хторей ходзел, а вец раз и свойо власне обисце. По походзеню бул з єдного малого валалчикa на концу кральовства. Там дома нїхто нє знал же яка точно його улога на кральовским дворе, алє заш лєм мал якиш узки круг почитовательох: даскелїх родзинових з хторима ше ище нє повадзел, пар пайташох зоз школи (пред тим як ю спалєл) и даскельо старши особи зоз сушедства хтори уж баржей чекали на свой одход „на конєц“ валала, як цо их вообще ище дацо у живоце и интересовало. * У цмих верхох найвисших горох кральовства, хторих окружовали бурйово хмари и тресканє громох ше находзели вельки пещери заварти зоз наймоцнєйшима решетками яки чловек вообще дакеди справел. У тих пещерох були шарканї хторих предходни краль ту завар и руцел ключ. Нажаль, тот нови краль, такой по своїм приходзе, тоти исти шарканї попущал же би страшели народ, бо без страху власци нєт. * ... и як то уж ишло, на кральовским дворе ше пременки случовали швидко и у крочаю зоз шветом хтори ше находзел з другого боку мурискох кральовства, а народ о тим лєм читал и уживал у прекрасних сличкох, приповедкох и виглашованьох хтори им буґнаре порядно буґновали на центру валала. Так и Огньослав, вше кед пришол до родимого краю обецовал людзом же нагвари краля, бо є барз добри зоз нїм, же би им до валалу дал поставиц канделабри, же би им место блатнявих улїчох положел калдерму, же би послал войско на шарканьох хтори им кажди рок спаля скоро шицки поля и поєдза даскельо млади дзивчата. Огньослав обецовал и збуньовал людзох. Даєдни му нє верели, даєдни го нє слухали, алє локални шалєни буґнар бул єден з його школских пайташох, та вше кед Огньослав дацо наприповедал, гевтот такой ишол буґновац по цалим валалє. * .... живот за Огньослава бул добри. Напременьовал ше кральох и жил на кральовским дворе. * ... та так, кажди вечар пред тим як видзе пред краля, Огньослав пойдзе до своїх просторийох, положи шминку на твар, на главу кладзе свою вецейфарбову шапку зоз малима дзвончками и облєка свойо кловновски шмати. www.issuu.com/sasa.paljenkas

РУСКЕ СЛОВО 19

ПРИКАЗИ, РЕЦЕНЗИЇ, РОЗГВАРКИ, ДРАМИ...

Дюрa ПАПГАРГАЇ

КЕД МАКАЇ ХОДЗЕЛ ҐУ ИРИНИ (виривок)

Ява 3. (Ганя, Сашка, Яков, Дюра и Фема) (На други, уходни дзвери, з процивней страни уходза нука Дюра з коршовом и Фема з торту у рукох.) ФЕМА (з дзверох): Сабат? Слава Исусу Христу. А ми, кумо, пришли патриц хорого. Реку, най видзиме прецо ше кум од нас так нагло одбера. Палє а, я торту, а кум винко. Сримски ризлинґ зоз Сеґедина. Токай файта. Езер йов. Най кум дакус придзе ґу себе. ГАНЯ: Ша вон при себе. Ми нє дома. ДЮРА: Га, дзе же сце? ГАНЯ: Та у рици мачковей, спребаченьом. Вон кучи за дзверми, учи французки. А ми пред дзверми. Подполна изолация. Насилне одцеплєнє, Дюро. ФЕМА: Удян? Нательо ствар обераца? ДЮРА: То позберал там горе? ГАНЯ: Та тото цо там горе позберал то ище нїч. Алє ше тераз збера од нас. Розумиш? Нє розумиш. ДЮРА: А цо гвари? ГАНЯ: У тим ствар же нє гвари нїч. ДЮРА: Як нїч? Види, види. Нє мож то лєм так – нїч. Пойсц ґу министрови и нїч нє гвариц. Тельо труду, трапези, нєпре спани ноци... ФЕМА: И модлєли зме ше за ньго. На службу сом дала. ДЮРА: А тераз нараз – нїч. Нє идзе то так. Нем сабат – як би моя поведла. Агей, Фемо? ФЕМА: Єс! Иґен. Управо так. ДЮРА: Ствар треба положиц на стол. (Кладзе на стол коршов.) Треба то розпатриц, розтолковац, поя-

шнїц... Ша я уж дал и вияву до новинох. САШКА: Яку вияву, куме? ДЮРА: Яку вияву, яку вияву... Зна ше яка ше виява до новинох дава. ГАНЯ: Алє чекай, чловече божи. Хто ти же би ти давал вияву? Ша при министрови бул мой Елемир, а нє ти. Ки ци дюґ, куме? ДЮРА: То ше нєшка савремено вола подпарол. Озда зме кумово, майку му полюбим! А кум нє дуґме. Крашнє сом новинарки обяшнєл: така и така ствар, мой кум по стал политички фактор и ришел проблем нєзапошлєно сци младих кадрох. ФЕМА: И свойого кумчеца. ДЮРА: Ютре будзе єденац роки як дипломовала зоз чисту дзешатку на нашей катедри, зоз наукову тему „Як ше гнєту надувари на сплєшнєтим квасу”. Ище сом до чланку дакус додал и о лїкох у апатикох, о порциї и канализациї, о трованю артейскей води и билей риби, о падлашу у оводи, о церковним хору и о новим дзвону. Дал сом и слику до новинох. ГАНЯ: Чию слику? ДЮРА: Мою. Чию же бим? Пать ти ше єй: чию слику? ГАНЯ: Алє, куме, фактор по стал мой Елемир. Цо ти маш давац свою слику? Да ши дал дзвон, лєбо потровани риби у беґелю, та гайде-де! А ти анї пейц, анї шейсц: дал сом до новинох свою слику. Чи видзиш! Цо на тото повесц, цо? ДЮРА: Люб блїжнього свойого як самого себе. Церковни устав. Мал и я веронауку у вечаршей школи. Як изборни предмет. Гайде, добре най вон там даґдзе будзе амбасадор. Алє му озда потребни и даяки аташе, конзул, шеф кабинета... ГАНЯ: А нє видзи ци ше, куме, же то випадло так досц нагусто. ФЕМА: Вон мишал фил. Я кладла ружички. ГАНЯ: Алє Елемир пошол на бал же би бул при министрови пре дивлю ґрадню. ДЮРА: Дивля ґрадня, дивля ґрадня. Нє видзице же ше нєшка шицко будує од горе, од комина. Слаби нам наталитет. Прето: перше комин, а аж вец ше копу фундаменти. ГАНЯ: Шицко идзе наруби. ФЕМА: Ша гат, можем я и торту обрациц наруби, горебздом. (Шветлосц, 2008) Число ушорела редакция ЛС: Александра Живкович Бучко, Александра Лендєр и Ваня Дула. Фотоґрафиї: Єлена Лазор

20 РУСКЕ СЛОВО

30. МАРЕЦ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА 49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПРЕВЛА ДАЛА ПЕРША ЛЮБОВ

Представу „Перша журка” Тодея Николетича виведла Дзецинска ґрупа Драмского студия АРТ Дома култури Руски Керестур, у режиї Ксениї Бодянец, а преложел Владимир Бодянец

Б

ула то права тинейджерска представа з тему першей любови, яка блїзка и возросту младих ґлумцох, котри з лєгкосцу толковали свойо улоги. Пребиваюци ше през хлопско-женски реваншизем, любов заш лєм превладала, чому допринєсол и танєц и музика, хтори на концу обняли и розбавених ґлумцох на бини, и публику у сали.

У представи ґлумя тринацецеро школяре – Желько Сопка, Павле Венчельовски, Ребека Семан, Себастиян Надь, Марина Надь, Иван Рац, Мая Няради, Матей Шепински, Ана Костелник, Леонтий Сивч, Ванеса Новта, Дарко Маньош и Ивана Планчак. Режисерка Бодянцова и авторка сценоґрафиї, суфлер Сара Планчак, костимоґраф Таня Орос, музични сотруднїк и тон-майстор Михайло Бодянец, а майстор шветла Сашо Палєнкаш. Попри керестурских дзецох, представу патрели и нашо школяре з Нового Саду, Петроварадину, Дюрдьова, Вербасу, Кули и з Нового Орахова, чий приход оґрнизовал и финансовал Одбор за образованє Националного совиту Руснацох. Представу „Перша журка” патрел и селектор Општинскей смотри дзецинскей драмскей творчосци у кулскей општини Владимир Надь Ачим, з чим участвовала на Општинскей смотри. М. А. Фото: М. Афич, С. Надь, Мая Зазуляк, М. Зазуляк

ОТРИМАНА СКУПШТИНА РУСКОГО КУЛТУРНОГО ЦЕНТРА У НОВИМ САДЗЕ

ВЕЦЕЙ ЯК ТРИ МАНИФЕСТАЦИЇ МЕШАЧНО Штварток, 23. марца, у просторийох Руского културного центра у Новим Садзе отримана рочна Скупштина дружтва. На дньовим шоре схадзки було дзешец точки дньового шора од хторих найважнєйши були звити о роботи Дружтва у прешлим року, а тиж так и плани за тот рок Члени дружтва РКЦ у прешлим року орґанизовали, лєбо участвовали на 37 манифестацийох у своїх просторийох лєбо як госци у других наших местох. Просеково каждого машаца члени осем скецийох, хтори тераз робя у новосадким РКЦ, мали вецей як три наступи. Участвовали на шицких наших фестивалох, успишно орґанизовали Дзецински фестивал „Веселинка”, а у прешлим року шветочно означени вельки ювилей РКЦ – 70 роки иснованя. Окрем того, члени РКЦ участвовали на Спортских бавискох „Яша Баков”, у своїх просторийох отримовали годзини руского язика зоз елементами националней култури, отримани даскельо креативни роботнї, числени друженя за дзеци и старших. У прешлим року за свойо активносци у каси мали два 2, 7 милиони динари. Потрошели коло 490 000 динари вецей, алє як надпомла директорка РКЦ Наташа Макаї Мудрох, то нашлїдзени нєза30. МАРЕЦ 2017.

крити трошок хтори ше по конєц рока вигладка и зведзе на нулу. Зоз секциями прешлого року робели Владимир Иван, хтори водзел дзецинску фолклорну ґрупу, Ана-Мария Рац и Оля Яковлєв вод зели дзецинску шпивацку ґрупу, секцийох солистох, секцию руского язика зоз елементами националней култури и дзецински роботнї. Хор „Гармония” водзела Весна Ке сич-Крсманович, Миломир Шайтош водзел Виводзацки фолклорни ансамбл и Фолклорну ґрупу ветеранох, а

драмски студио водзел Звонимир Павлович. Мирослав Пап водзел Женску шпивацку ґрупу и оркестер, Борут Павлич бул задлужени за Хлопску шпвацку ґрупу, а Давор Сабо бул корепетитор. Кед слово о планє за тот рок, вон завиши насампредз од прилїву средствох хтори ше достава прейґ конкурсох. Затераз уж отримани дзевец манифестациї, а рахує ше же по конєц рока будзе отримане исте число як и у прешлим року. А. Паланчанин

РУСКЕ СЛОВО 21

КУЛТУРА И ПРОСВИТА СТРЕТНУЦЕ ШКОЛОХ УНЕСКО КЛУБОХ СЕРБИЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

УПОЗНАВАНЄ И КОМУНИКАЦИЯ ДАВАЮ РЕЗУЛТАТИ Основна и штредня школа з домом школярох „Петро Кузмяк” з Руского Керестура, од 24–26. марец була домашня Стретнуцу школох УНЕСКО клубох Сербиї (УКС) за школски 2016/17. рок. Участвовали на нїм школяре и їх наставнїки зоз Ґимназиї у Бачкей Паланки, зоз 8. Беоґрадскей ґимназиї, як и з двох школох зоз Врнячкей Банї, – Ґимназиї и Погосцительно-туристичней школи. Привитали их домашнї директорка и орґанизаторка Хелена Пашо Павлович и Любица Няради ,хтори представели активносци Школи „Петро Кузмяк”, а хтора у УНЕСКО клубу од 2011. року. Як визначела и присутна предсидателька Федерациї УНЕСКО клубох Сербиї мр Милица Дромнякович з Беоґраду, циль стретнуца же би ше упознали з руску националну заєднїцу, єй културу, и традицию, а тиж и искуствами и роботу других присутних школох.

– У Сербиї робиме од 2003. року, а тераз зме и члени шветовей Федерациї УК. Шицко тото ма циль уна-

ПЛОДИ СТРЕТНУЦА ЗА ДОМАШНЮ ШКОЛУ

На Стретнуцу настала интересантна черанка искуствох медзи керестурску школу – туристами и Туристично-погосцительну школу з Врнячкей Банї, хтори догварели нащиву и можлїве сотруднїцтво у їх професийней пракси. Членство у тей орґанизациї за керестурску Школу то вельки крочай прето же би праве єй звити и резултати активносцох мали буц презентовани у Паризу на рочней конференциї УНЕСКА як приклади добрей пракси.

предзиц комуникацию медзи нами и пестовац мултикултуралносц так же ше упознаваме медзи собу и з того вше виду и добри инициятиви. А праве комуникация єдна з важних сеґментох у роботи шветовей орґанизациї УНЕСКО зоз шедзиском у Паризу, а хтора часц Орґанизациї зєдинєних нацийох; тиж так и образованє, наука и култура и чловеково права, та нам цильна ґрупа праве млади же бизме их пририхтали почитовац и робиц на ширеню тих правдивих вредносцох хтори маю високи етични и морални норми. Госцом були пририхтани и вистава сувенирох и других роботох керестурского Здруженя женох „Байка”, предложени им традицийни руски єдла, орґанизовани поетски вечар и, як пошведочели, тото стретнуце буду длуго паметац. М. Афич

ОТВОРЕНИ ЯРНЇ ПОДОБОВИ САЛОН У ВЕРБАШЕ

ТРОЙО МАЛЯРЕ ЗОЗ РУСКЕЙ ЗАЄДНЇЦИ Вовторок, 21. марца, у ґалериї Културного центру у Вербаше, отворени Ярнї подобови салон Здруженя подобових уметнїкох Вербасу 2017. На конкурс тогорочного Салону сцигло вецей як 70 роботи рижних технїкох и виразох. Як одлучела селекторка Салону Лора Митич,

22 РУСКЕ СЛОВО

историчарка уметносци, 37 подобово роботи прешли викладацку селекцию и представени су на тогорочним Салону. Того року подзелєни шейсц награди. Награду за малярство достал Петар Шушулич, награда за скулпторство припадла Блаґойови Орбовичови, награду за найлєпшу фотоґрафию достал Борис Барановски, а главна награда салона додзелєна Танї Перунович. По одлуки селекторки, два специялни награди за малярство и фотоґрафию припадли Радомирови Ґлушцови и Николови Баничевичови. На тогорочним салонє зоз своїма роботами ше представели и руски маляре Лидия Барна зоз мозаиком „Птица“, Силвестер Макаї зоз дїлом „Асоцияция 2“ и Серафина Макаї зоз малюнком „Стародавна колїска“, алє и члени КПД „Карпати“ Борис Биленький и, наградзени за фотоґрафию „Будучносц“ Борис Барановски. Вистава у ґалериї Културного центру у Вербаше будзе тирвац три тижнї. А. Л.

30. МАРЕЦ 2017.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ОТРИМАНА СХАДЗКА ОДБОРУ ЗА ОБРАЗОВАНЄ

РИШИЦ СТАТУС ШКОЛЯРОХ ЗОЗ УКРАЇНИ Стреду, 22. марца, у Руским Керестуре отримана штварта порядна схадзка Одбору за образованє Националного совиту Руснацох, на хторей бешедоване о планох за тот рок, а насампредз о проблемох у обласци образованя з хторима ше зочую школи и просвитни роботнїки у школох у хторих ше учи руски язик Конкретни збуваня и образовни активно сци за школярох буду отримани у наиходзацим периодзе, а перше з нїх то стретнуце предшколских дзецох у Дюрдьове, хторе заплановане у першей половки мая, поведзене на схадзки. Члени Одбору оценєли же друженє и упознаванє наймладших Руснацох з наших ме стох значне, алє визначене же би убудуце акцент дац и на руски язик, же би дзеци у интеракциї хасновали свой мацерински язик. Под час лєтнього одпочивку, од 17. по 23. юлий у Попрадзе будзе отримана Лєтня школа руского язика. Як и дотераз, плановане же би на нєй участвовали од 30 до 35 основношколци з наших ме стох, котри пейц днї буду мац рижни преподаваня и роботнї з руского язика, историї, ґеоґрафиї, виронауки, музики и спортски активно сци. Членїца Одбору Ве сна Раґаї Цап предложела же би ше того року и другим наставнїком-преподавачом зоз наших школох дало нагоду пойсц на Лєтню школу до Попраду, цо члени прилапели, так же порадзене же ше направи лїстину заинтере сованих за участвованє и потим одредзи хто пойдзе.

НОВИ ПРОСВИТНИ СОВИТНЇЦИ-ВОНКАШНЇ СОТРУДНЇЦИ На схадзки Одбору за образованє присуствовали и нови совитнїци-вонкашнї сотруднїци Школскей управи Зомбор Наталия Будински з Руского Керестура и Школскей управи Нови Сад Весна Цветанович з Нового Саду. Вони Одбор за образованє поинформовали о їх улоги – шириц приклади добрей пракси, як и же уж закончели фахове усовершованє за совитнїкох, а тераз чекаю дальши крочаї.

Шлїдом информациї же предмет Народна традиция годзен буц утаргнути, а понеже прешлосц, култура и традиция Руснацох барз значна у образованю, члени Одбору за образованє бешедовали о потреби видаваня публикациї о народней традициї Руснацох, хтора нє будзе учебнїк, алє ю годно хасновац и у настави. На схадзки гварене же у наиходзацим периодзе будзе формована редакция, менує ше редактора и почнє зазберовац материяли. Понеже Национални совит нє реґистровани за видавательну дїялносц, роздумує ше о можлївосци же би ше 30. МАРЕЦ 2017.

на тим проєкту сотрудзовало зоз Заводом за културу войводянских Руснацох. Членїца НС и директорка Школи „Петро Кузмяк” Хелена Пашо Павлович и педаґоґиня у тей школи Любица Няради на схадзки винєсли дотерашнї почежкосци з хторима ше Школа зочовала пре законски нєреґуловани упис школярох з України до нашей Ґимназиї. Гоч тота пракса зажила ище пред даскельома роками, дотераз нїч нє поробене на координациї и прилагодзованю законским можлївосцом, односно на обезпечованю леґалного пребуваня и школованя штредньошколцох з України у руским оддзелєню Ґимназиї. Як начишлєла Нярадийова, у складзе зоз законскима можлївосцами треба орґанизовац приход и одход тих дзецох, понеже су малолїтни – треба дац ґаранцию же ше хтошка о нїх ту будзе старац, обезпечиц им здравствене осиґуранє итд. Пре велї потребни активносци и проблеми хтори треба ришиц за леґализованє школованя дзецох з иножемства, на препоруку НС Одбор меновал Акцийну ґрупу хтора на тим будзе робиц. До Ґрупи меновани Любица Няради, Миломир Шайтош, Желько Ковач и Тат`яна Бучко Рац, а поведзене же по тим питаню Акцийна ґрупа нєпреривно будзе у контакту з предсидательом НС Славком Рацом и директорку Школи Хелену Пашо Павлович. Одбор за образованє НС на схад зки прилапел вимогу Дружтва за руски язик, литературу и културу же би ше виховательки Александри Колбас, котра у Новим Сад зе виклада руски язик предшколским дзецом и пре тото путує з ме ста биваня, обезпечело средства за драгово трошки.■ Сенка Надь

РУСКЕ СЛОВО 23

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: МИХАЙЛО ВАРҐА ЗОЗ РУСКОГО КЕРЕСТУРА

ЖИВОТ З ТЕАТРОМ ПРИКРАШЕЛ

Пише: Мария АФИЧ

Михайло Варґа з Руского Керестура, донєдавна заняти у нашей Установи „Руске слово”, у рускей явносци найбаржей познати як успишни ґлумец-аматер. У децембру прешлого року наполнєло ше пейдзешат роки од його першей представи. Тих дньох, на Дамским мемориялу у представи „Зазбероваче труплох”, витворел сиґурно и єдну зоз своїх найлєпших драмских улогох

М

ихал после основней школи закончел за квалификованого роботнїка – тапетара. Нє длуго робел тото за цо ше школєл, бо од уж 1975. року бул заняти у нашей Установи „Руске слово” дзе є прияти як воєно-административни референт. Два роки ходзел и на економски факултет, алє му попри роботи було чежко ношиц ше зоз шицкима обовязками.

– Робел сом на отримованю архиви и штири раз ю селєл. Почал сом робиц ище у дакедишнїх будинкох дзе попри друкарнї „Руске слово” було и нашо дописовательство. Там сом велї роки препровадзел з познатим писательом и ґлумцом Миколом Скубаном Соцкийом, поготов на коректури кнїжкох. Мойо роботни обовязки були и приманє оглашкох до новинох, дистрибуция других виданьох, а остатнї 24 роки и самих новинох „Руске слово” – здогадує ше наш собешеднїк. Михал ище як омладинєц бул активни, як ше теди гуторело, у дружтвено-политичним живоце валала, бул виберани и за предсидателя Младежскей орґанизациї, активни и у фолклору у Доме култури, а вец и у театре. Кед почал робиц, теди ше подрозумйовало же кажди заняти у руских институцийох ма ше анґажовац и у аматеризме и у културним живоце, уж по своїх способносцох. Як уж шлїдзи у живоце, на шор пришла и женїдба, та Михал зоз супругу Дарину засновали свой дом, народзели ше и двоме синове Мижо и Владко, алє Михал нє опущовал свойо анґажованя. До Театра ше залюбел ище як школяр.

24 РУСКЕ СЛОВО

– Паметам же влонї на Крачун було точно 50 роки як сом почал ґлумиц и у представи „Дзивче зоз ширками” з учительом Йовґеном Медєшом. Теди сом бул осма класа. А нє рахуєм тоти койдзеяки драмски слички зоз Скубанову учительку цо зме робели и танцовали... – памета Михал початки своєй ґлумецкей, алє и танєчней драги. Потим уж як роботнїк, уключел ше до АРТ „Дядя” дзе бавели старши и искуснєйши нашо ґлумци од котрих учел.

– Теди главни улоги у представох бавели Витомир Бодянец, Соцки, Стрибер, Янко Рац, тети Гафка, Ганча Дудашова и Рацова... Я бавел епизодни улоги и досц ми то добре ишло. После представи „Опера за три ґроши” режисер Драґен Колєсар ми гварел же можем уж бавиц и „главнєйши” улоги. Так паметам „Грицово вояченє”, „Флорентински калап” „Ораче”, „Питанки” „Женїдба”... Найвецей сом учел и „краднул” знанє од велїх режисерох з хторима сом робел, а було их и дзешец, Василєвич, Витомир, Папгаргаї, Сисак, Уєвич, Маєра, Солдатович, Клеменс, по наших Зазуляка, Ороса, Ачима – толкує Варґа. ЖИВОТНА УЛОГА Любителє нашого Театра Михала Варґу добре познаю як одличного ґлумца и у толкованю озбильних драмских улогох, а окреме уживаю у гумористичних представох, бо за комични улоги Михал тиж ма вельку притоку. Младшим 30. МАРЕЦ 2017.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ґенерацийом патрачох окреме паметлїви його одлични улоги витворени остатнїх рокох одкеди наш Театер функционує як професийни. То улоги у „Коцкарох”, „Обласним шпиталю”, „Национална страґедия”, влонї у „Цо видзела послуга”, дзе Михал зоз екипу, тиж одличнима колеґами, наисце брилянтно одґлумел. За таки дияпазон улогох од траґичних по комични, сиґурно заслужни окремни талант, а вшелїяк и озбильна робота, и нє мали труд. Питаме ше му яки му улоги наймилши.

– То озда завишело як сом кеди бул розположени. Улоги було през тоти роки сиґурно 50. Тоти комични улоги и комедиї допущовали з роками же би ше и импровизовало у тексту, поготов кед зме були добре розположени. Велї ми добре „лєгли”, но якош ми найупечатлївша остала улога оца Димитрия Поповича у „Агафиї старого попа дзивки”, то були смутни воєни часи 90-тих, а тиж и тота остатня улога нашого Ко стельника – одвитує Варґа. Улога Костельника, улога о хторей ше ище вше бешедує у нашей явносци, а коментари лєм позитивни, бо Михал оца нашей писменосци и остатнї 10 роки його живота наисце упечатлїво одбавел. Хтошка прекоментаровал же то його животна улога.

– И я задовольни як зме одбавели тоту, наисце нєлєгку представу. Було, насампредз барз вельо тексту, алє и поцерпанє як толковац улогу такого велького чловека, духовнїка и интелектуалца... Лєгчейше приказац даяки „видумани” подоби, прето сом длуго о тим роздумовал и пририхтовал ше, пречитал сом окрем тексту представи и кнїжку академика Тамаша „Гавриїл Ко стельник медзи доктрину и природу”. Так випадло же зме представу и досц часу рихта ли. Преглїбйовал сом його особу кельо сом лєм могол, и кладол сом ше на його ме сто як би мнє було преживйовц таки чежки хвильки... Сиґурно же то лєм приблїжне, но публика барз добре реаґовала и барз крашнє прияла цалу представу, од звичайних патрачох по тих цо познаю тоту проблематику. То ми окреме мило – заключел наш собешеднїк. ПЕНЗИОНЕРСКИ ДНЇ МУ ВИПОЛНЄТИ Так як живот преходзел у Михаловей ґлумецкей кариєри, так и у його приватним живоце. Синове повирастали, вишколєли ше, Мижо нєшка познати як менаджер готелиєрства – одсек ґастрономия и роби по велїх державох як главни кухар. Владко дипломовани економиста роби у приватней фирми, алє пошол по оцовей драги кед слово о драмским аматеризме, перше як танцоша, а вец и у дружтвеним живоце.

– Велї представи сом ґлумел вєдно зоз сином, так и у тей о Костельникови. Вон бави „обавештайца” хтори вишлїдзовал и бил Костельника. И вон люби тоту уметносц, и гваря же є добри ґлумец лєм правда, нє ма тельо часу бо, ту и робота, и фамелия – дознаваме од нашого собешеднїка. Врацаме ше ище на Михалову роботу у „Руским слове” одкаль пред трома роками пошол до пензиї. Вон за останї 24 роки окреме допринєсол кед слово о звекшаню чи30. МАРЕЦ 2017.

Михал Варґа: Велї улоги ми добре ”лєгли”

сла предплатнїкох на нашо новини, дзе вєдно зоз супругу Дарину у єдней половки валала розношели новини од обисца по обисце.

– То бул барз добри поцаг тедишнєй директорки Наталиї Дудаш, кед зме од Пошти превжали розношенє новинох перше у Керестуре, а познєйше и у других векших местох. Теди

ОД ЩИРОГО АПЛАУЗА НЄТ ВЕКШЕ Од жирия публики на Мемориялу Михал достал и награду за найлєпшу улогу, а з тей нагоди нє мож нє спомнуц же подобни награди у його кариєри було надосц.

– Нє читал сом, алє достал сом велї награди – и за епизодни улоги, поведзме нєдавно у „Коцкарох”, вец у „Едену...” дзе сом на републичним уровню достал златнїк, а на покраїнским стрибернїки. У Требиню на Союзним 1989. року сом достал награду як найлєпшого ґлумца-аматера у Югославиї, а першу пенєжну награду сом достал у Малим Црничу у представи „Питанки”. Там зме цали ансамбл позберали шицки пенєжни награди... Но, правда тота же ґлумцови найвекша награда щири аплауз, кед чувствуєш же публика диха з представу, так як було и на тей остатнєй – надпомина Варґа. у валалє лєм 80 читаче плацели предплату, а було вельо вецей предплатнїкох. Нєшка маме 450 предплатнїкох, а з тим цо ше преда на шлєбодно, и 500 та и 600 прикладнїки ше преда по єдним числу. И наплаценосц стопостотна – визначує Михал. Тота обовязка му остала и нєшка, алє як гвари, пензионерски днї му цалком виполнєти. Найволї кед зоз супругу чуваю два мали унучки, а дїдо окреме ужива кед им направи колїмбачки. Тераз на шоре и хижка за бавенє... Познате же за ґлумцох длуго нєт пензиї, та ше сподзиваме же Михала ище нє раз будземе патриц на театралних дескох у одличних улогох.■

РУСКЕ СЛОВО 25

ДУХОВНИ ЖИВОТ У СТАРИМ ВЕРБАШЕ

ОТРИМАНА ДУХОВНА ОБНОВА У Церкви Покрова Пресвятей Богородици у Старим Вербаше, 27. марца, отримани духовни вежби за священїкох Апостолского еґзархату за грекокатолїкох у Сербиї, на хторих були тринац священїки, на чолє з владиком Георгийом Джуджаром. Дзень пошвецени духовней обнови почал з Богослуженьом, потим отримана духовна конференция, а на концу ше священїки могли и висповедац.

– Главни циль такого сходу же бизме анализовали тото цо прешло и направели плани за будуце, бо кажди период ноши свойо приоритети. У наиходзацим периодзе приоритет нам порада о преслави ювилея Завитного дня, точнєйше 200-рочнїци перших указаньох Пресвятей Дїви Мариї у Водици. Попри тим, бешедоване и о других питаньох важних за наших парохох, алє и парохиянох – гварел апостолски еґзарх, владика Георгий Джуджар.

У СУБОТИЦИ

ОЗНАЧЕНИ ЮВИЛЕЙ ШЕСТРОХ СЛУЖЕБНЇЦОХ

У филияли рускокерестурскей парохиї у Суботици, 26. марца, грекокатолїки у тим городзе на пригодни способ означели ювилеї шестрох служебнїцох Непорочней Дїви Мариї – 125-рочнїцу снованя їх заєднїци на тих просторох и 70рочнїцу снованя Вицепровинциї св. Осифа. Ювилеї означени на Служби Божей у францисканским манастире, хтору служел керестурски капелан о. Михайло Шанта, и попри винчованкох, присутним шестром дзеци Боян и Адрияна Ковачово придали квеце и дарунок. Шицки присутни одшпивали Многолїт ствиє, жадаюци им же би ище длуго служели Церкви и народу. Служби Божо за наших вирних у Суботици у францисканским манастире кажду остатню нєдзелю у мешацу на 16,30 годзин. И. Г.

26 РУСКЕ СЛОВО

Таки духовни стретнуца ше у Апостолским еґзархату за грекокатолїкох отримує два раз до рока, звичайно вєшенї и вяри, пред велькима шветами, алє и частейше, кед то потребне. А. Л.

МАЙСТОРСКА СЛУЖБА И СВ. СПОВЕДЗ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

И РОБИЦ, И МОДЛЇЦ ШЕ Вирни парохиї св. оца Миколая у Руским Керестуре ше тих дньох и на Майсторскей Служби Божей и Велькей споведзи рихтали за наиходзаце швето Пасхи. Майсторска Служба Божа, хтора ма длугоку традицию керестурских майстрох и їх цеховского Здруженя, була 23. марца, штварток по Хрестопоклоней нєдзелї у штредку Вельконоцного посту. Присутни були дакедишнї и терашнї члени Здруженя ремеселнїкох и приватних привреднїкох и його предсидатель Владимир Емейди и члени Управного одбору. Службу служели домашнї парох о. Михайло Малацко и капеланє о. Владимир Медєши и о. Михайло Шанта. У казанї парох о. Малацко визначел: – На тей Служби ше вєдно модлїме за благослов вашей роботи. Но, як знаме з искуства, нє досц лєм трудзиц ше зоз своїма моцами, треба ше и модлїц же би наш труд Господ поблагословел, най ваша робота будзе шицким на хасен.

Двоме члени Здруженя були и швичкаре, а по Служби була и Панахида за шицких покойних членох Здруженя. Рихтаюци ше ґу Велькей ноци, шицки вирни би требали приступиц и до найважнєйших св. Тайнох – Споведзи и Причасци. Керестурски парохиянє то зробели на Майсторскей Служби, 24. марца, хори и стари у своїх домох, а други вирни на Велькей споведзи. Вона ше у тей парохиї традицийно отримує на швето Благовищенє по григориянским календаре, 25. марца. Того дня у Катедралней церкви були штири Служби Божо – на 8 годзин, 10, 16 и 18 годзин, а споведац, попри домашнїх, були и священїки з других наших парохийох. М. Афич 30. МАРЕЦ 2017.

ДУХОВНИ ЖИВОТ ПРОГРАМА РУХУ ФОКОЛАРОХ О СУЧАСНЕЙ ФАМЕЛИЇ У НОВИМ САДЗЕ

ЖРИДЛО НА ДЇЇ И РА ДОСЦИ З нагоди 50 рокох од снованя „Нових фамелийох”, конара Руху фоколарох, и 9 роки од шмерци Кяри Лубик, у Новим Садзе, у Студию „М”, у орґанизациї Руха фоколарох отримана програма „Фамелия: жридло надїї и радосци”. Присутни були апостолски нунций у Сербиї архиепископ Лучияно Сурияни, беоґрадски архиепископ монс. Станислав Хочевар, гракокатолїцки священїки о. Владислав Варґа и о. Михайло Малацко, як и римокатолїцки и православни паноцове. У полней сали Студия „М” були и нашо вирни зоз Руского Керестура, Нового Саду, Коцура, Кули и Сримскей Митровици, як и вирни з велїх других местох, хтори маю искуства и у медзинародних стретнуцох фамелийох.

На тему фамелиї як жридла надїї и радосци перше бешедовала малженска пара Месарош, а потим и о. Михайло Малацко, хтори гварел же нє лєгко буц у фамелиї, наприклад буц оцец, алє нє лєгко анї буц паноцец без фамелиї, бо у каждим случаю потребна жертва, нєсебична любов и даванє себе другому. Односно, треба жиц волю Божу, зоз цалим шерцом. У першей часци програми замерковане було и шпиванє Ани Римар „Аве Мария”, цо ше публики барз попачело, а була и програма за младих и дзеци. ` М. Г. К.

ЦЕРКОВНИ ОДБОР У НОВИМ ВЕРБАШЕ

ПОДЗЕЛЄНИ ФУНКЦИЇ И ОБОВЯЗКИ Конститутивна схадзка нового Церковного одбору церкви Святого Владимира у Новим Вербаше отримана штредком. марца и на нєй за предсидателя вибрани Михайло Киндєр, а за подпредсидателя Дмитро Юрчук. У новим Церковним одборе Ґриґорий Бескорвайни, Михайло Киндєр, Михайло Юрчук, Дмитро Юрчук, Йоаким Няради и першираз у историї нашого Еґзархату и два жени – Анка Петрович и София Мученский. Вони одлучели о подзелєню функцийох, о обовязкох и церковних задлуженьох. Шицки члени ше зложели же парохию треба ґенерално моцнєйше 30. МАРЕЦ 2017.

потримац, а окреме кед слово о конкретних будовательних, або санацийних роботох. Одбор превжал и други обовязки, як цо потримовка у збераню вирнїкох и помоц загроженим.

– Церковни одбор на себе превжал вельку терху и барз вельо обовязки. Тото лєм доказує їх вирносц Церкви. Цала парохия их потримує и я им жадам вельо здравя, же би посцигли поробиц шицко цо заплановали. Думам же посцигню шицко, та и вельо вецей, з Божу помоцу – гварел о Иґор Вовк. Як єдно зоз векших жаданьох, коло хторого ше зложели шицки члени Церковного одбору и паноцец Вовк, источасно и констатация, же младих у церкви нєт вельо и же їх будуца мисия будзе врацанє младшого швета до парохиї. А. Лендєр

РУСКЕ СЛОВО 27

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 26. марца нєсподзивано нас зохабел наш мили супруг, дїдо и прадїдо

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 22. марца занавше нас зохабела наша мила мац и баба

ВЛАДИМИР ГОРНЯК (1940–2017) з Петроварадину З почитованьом и любову памятку на ньго буду чувац супруга Мария, синове Дюра и Томислав, нєвеста Ґордана, унукове Петар зоз супругу Стефанию и Иван и праунук Максим Най спочива у мире Божим!

МАРИЯ НАКИЧ (1940–2017) Єй мила подоба и доброта занавше останю у наших шерцох. Навики ожалосцени син Владо и унука Сандра Най спочива у мире Божим!

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 22. марца 2017. року после Дня 22. марца занавше нас зохабечежкей хороти занавше нас зоха- ла наша мила нина и кума бела наша мила нина

МАРИЯ НАКИЧ (1940–2017) з Руского Керстура Єй доброту навики будземе паметац. Ната Чизмарова зоз дзивку Зденку Васелек и єй фамелию зоз Кули

МАРИЯ НАКИЧ (1940–2017) Єй мила подоба и доброта навики останю у наших шерцох. Кума Маря Русова зоз сином Владом и дзивку Мену Винайову зоз фамелию Най спочива у мире Божим!

НА ЗДОГАДОВАНЄ Наполнєли ше 11 роки як нас занавше зохабел наш оцец, а 12 роки як нас занавше зохабела наша мац

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 23. марца 2017. року занавше нас зохабела наша мила мац и баба

ЕУФЕМИЯ СОПКА народзена Русковски (1930–2017) з Руского Керестура

Ожалосцени синове Владимир и Ґено зоз фамелиями и дзивка Мария Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. aприла 2017. року наполнї ше рок як нас занавше зохабела наша мила дзивка, шестра и тета

МЕЛАНКА НАДЬОВА (1963–2016) з Руского Керестура

Ожалосцени: мац Мелана Надьова, шестра Наталия и шовґор Юлин Варґово зоз дзецми Виолету, Биляну и Ваню зоз фамелиями Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Прешли полни 6 роки як нас такого єдного красного, цеплого, марцовского дня, зохабела наша мила мац и баба

МЕЛАНКА САКАЧОВА народзена ГУДАК (1929–2011) Учителька у пензиї зоз Руского Керестура

ЯКИМ ГАРГАЇ (1922–2006)

ПАВЛИНА ГАРГАЇ (1924-2005)

Навики у думкох синох Влатка и Микия зоз фамелиями СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 3. априла наполня ше 25 роки як погинул

ДЮРА ДЖУДЖАР з Руского Керестура (1958–1992)

Ожалосцена мац Гелена, синове Мижо и Златко зоз супругу Марияну. Браца Елемир и Янко и шестра Марча зоз фамелиями Спочивай у мире Божим!

28 РУСКЕ СЛОВО

Остала у наших шерцох, у наших думкох, здогадованє на єй цепли родительски слова и щири поради, преходзаци роки анї кус нє виблядли. Дзекуєми ци за твою доброту, любов, дзекуєме ци же ши була зоз нами. Син Звонимир зоз супругу Марию и синами, Александром и Владимиром, дзивка Зденка зоз супругом Владимиром и дзивчатами, Мелиту и Андрейку Спочивай у мире Божим!

CENOVN>K MALIH I POSMERTNIH OGLA[KOH – mala ogla{ka do 20 slova ko{ta 200 dinari – mala ogla{ka vecej yk 20 slova ko{ta 300 dinari – uramikovani tekst ogla{ki, abo vin~ovanki ko{ta 500 dinari – posmertna ogla{ka na wdno polqo ko{ta 600 dinari – posmertna ogla{ka na dva poly ko{ta 1 200 dinari.

Cenovn<k va`i od 1. мая 2015. roku Ogla{ki mo` poslac na mejl office@ruskeslovo.com лєбо ruske.redakcija@gmail i uplacic na rahunok Novinsko-vidavatelqnej ustanovi “Ruske slovo” u banki Inteza ~islo 160-923244-82. Informaci< mo` dostac na telefon 021/ 6613-697.

30. МАРЕЦ 2017.

ИНФОРМАТОР * дзе цо будзе *

ВЕЛЬКОНОЦНИ ВАШАР У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ На нєдзелю, 2. априла 2017. року у парохиї св. оца Миколая будзе отримани традицийни Вельконоцни вашар у просторийох Каритасу од 8 по 13 годзин. Вашар орґанизує Каритас, та на нїм годно дац и добродзечни прилог за фамелиї у потреби з нагоди Пасхи, а тиж купиц и рижни вельконоцни прикраски. ***

НА СТРЕДУ ВИСТАВА У РКЦ

На стреду, 5. априла на 19 годзин у Руским културним центре, Йована Суботича 8 у Новим Садзе, будзе отверанє вистави здруженя подобових аматерох „Ателє 05” зоз Вербасу. Вистава под назву „Дотик фарби” будзе попровадзена зоз пригодну програму.

MALI OGLA[KI ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи.

063/440-470; 063/102-41-14. *** DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu.

Telefon: 063/8238-767.

PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri. Tel: 063/8238-767 i (025) 58-27-710. Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву проєкта на животни штредок Ношитель проєкта „UNIONMEDIC” DOO. Нови Сад, Архимандрита Йована Раїча число 2, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта „Продукция (секундарне пакованє) фармацеутских продуктох, у прижемю (у пиньвици) квартельно-роботним будинку (обєкт хтори означени под число 1 у лїстини нєрухомосци)”,

Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 20. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ о принєшеним ришеню же нє потребне преценьованє вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НСУ241, НСО241 НС-Роботна зона Сивер” Ношитель проєкта „Телеком Сербия” а.д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НСУ241, НСО241 НСРоботна зона Сивер” у рамику робот-

30. МАРЕЦ 2017.

ней зони Сивер 4, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 892/4, К.О. Нови Сад III, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 22. марца 2017. року принєсла ришенє число VI-501-52/17 зоз хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

o явним увиду, явней презентациї и явней розправи о сртудиї о преценьованю вплїву на животни штредок Ношитель проєкта „C.I.A.K.” ДОО Нови Сад, Приморска число 86, поднєсол вимогу за даванє согласносци на студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта „Обєкт за маґазионованє опасних одруткох” у Новим Садзе, у улїци Приморска число 86, на катастерскей парцели число 385/1 К.О. Новим Сад IV, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож

улїца Архимандрита Йована Раїча число 2, на катастерскей парцели число 8987 КО Нови Сад I, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 22. марца 2017. року принєсла ришенє число VI-501-770/16 зоз хторим дата согласносц на предметну Студию. Увид до предметного ришеня мож окончиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку, Руменацка 110 а, Нови Сад, роботни днї у чаше од 10 до 15 годзин на сайту Городскей управи за защиту животного штредку www. environovisad.org. rs. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше од 15 днї од дня його обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 по 15 годзин по 27. април 2017. року. У складзе зоз членом 6. Правилнїка о поступку явного увиду, презентациї и явней розправи о студиї о преценьовню вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, 69/05) заинтерсованих орґанох, орґанизацийох и явносц под час тирваня явного увиду можу поднєсц зауваги и думаня на студиї о преценьованю вплїву у писаней форми Городскей управи за защиту животного штредку. Явну розправу и презентацию ше отрима 28. априла 2017. року, у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Руменацка 110A, Нови Сад, на 12 годзин.

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

РУСКЕ СЛОВО 29

ИНФОРМАТОР

МАРЦОВСКИ МАК „У фокусу” марцовского числа МАК-у скулптор Иван Киш з Дюрдьова, як и Конкурс Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох. З нагоди МАК-овей 45-рочнїци, часопис од того числа будзе представяц и своїх порядних сотруднїкох, та так у трецим тогорочним чишлє представени ґрафични дизайнер МАК-у Златко Емейди з Руского Керестура. „МАК-ов колаж” пише о коцурским здруженю младих (КУМ), рубрика „Упечатки” преноши импресиї учашнїкох проєкту „Карпатски паралели”, а „Швет науки и технолоґиї”, медзи иншим, пише о бависку Ґеокешинґ. У рубрики „Упознай себе” мож дознац и кому яка фризура и фарба власох найбаржей одвитує, а у рубрики „З МАК-овей архиви” же хтори музични ґрупи дакеди го сцовали у Керестуре. Ма. З. Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 20. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

o явним увиду, явней презентациї и явней розправи о сртудиї о преценьованю вплїву на животни штредок Подпрємство „Telenor Common Operation”, Оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад по овласценю ношителя проєкта „ТЕЛЕНОР” д.о.о. Младежских бриґадох 90, Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за даванє согласносци на студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта радио базней станїци мобилней телефониї – „НС Булевар Деспота Стефана”, у улїци Булевар Деспота Стефана 9, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 7322, К.О. Новим Сад II, Город Нови Сад.

Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 по 15 годзин по 24. април 2017. року. У складзе зоз членом 6. Правилнїка о поступку явного увиду, презентациї и явней розправи о студиї о преценьовню вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, 69/05) заинтерсованих орґанох, орґанизацийох и явносц под час тирваня явного увиду можу поднєсц зауваги и думаня на студиї о преценьованю вплїву у писаней форми Городскей управи за защиту животного штредку. Явну розправу и презентацию ше отрима 25. априла 2017. року, у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Руменацка 110A, Нови Сад, на 11 годзин.

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Подпрємство „Телеком Сербия”, а.д., Таковска 2, Беоґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованє вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НСУ119, НС-БЕҐЕЛЬСКА (ДАНУБИУС)” у улїци Беґельска число 1, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 4154/1, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

30 РУСКЕ СЛОВО

ВИШЛО ВЕБ-ВИДАНЄ ПЕРШОГО ТОГОРОЧНОГО ЧИСЛА „ШВЕТЛОСЦИ” Тих дньох вишло веб-виданє першого тогорочного числа часопису за литературу, културу и уметносц „Шветлосц”. На самим початку часопис приноши факсимили перших штирох бокох з першого числа „Шветло сци” з 1952. року, з котрима на символични спо соб означує 65-рочнїцу свойого виходзеня и нависцує нови прилоги на тоту тему. На бокох уметнїцкей литератури обявена поезия Саши Сабадоша и проза Ирини Гарди-Ковачеви, док у рубрики „Зоз шветовей литератури” вишло трицец треце предлуженє першого интеґралного прекладу Старого завита на руски язик, котри зоз старогрече ского преложел др Янко Рамач. У рубрики „Зоз сербскей литератури” вишло пияте предлуженє драгописа „Корея, post sciptum” сучасней сербскей писательки Радмили Ґикич Пeтрович, котри зоз сербского преложела Мелания Шанта. „Огляди” приноша роботу Душана Михалека „Перши преклади сербских и горватских писньох на руски язик”, а ту и перша часц дипломскей роботи Ве сни Бе серминї „Свадзебни писнї и святочни бешеди”. Шлїдзи рубрика „Статї и есеї”, у котрей обявени запис-здогадованє Катици Йованович, два огляднуца на вистави малюнкох Андєлки Балащак Античевич (у Новим Садзе и Шидзе) авторох Ирини Гарди-Ковачевич и Велинки МасалАнтичевич, и перши преклад на руски язик „Универзалней Декларациї о правох чловека” (преклад мр Славомира Олеяра). З нагоди шмерци Мирона Жироша и др Павла Чучки некролоґи подписує Дюра Латяк, а у рубрики „Прикази, критики, рецензиї” представени нови кнїжки Миколи Шанти и Ирини Гарди-Ковачевич, о котрих пишу Ваня Дула и Олена Планчак-Сакач. „Драмски додаток” виполнює монодрама „Дзеци пекла” Йована Букелича, а число илустроване з малюнками Андєлки Балащак Античевич. Як и шицки дотерашнї числа часописа „Шветлосц”, и тото найновше мож опатриц на адре си: www.ruskeslovo.com/шветлосц. М. М. Ц.

30. МАРЕЦ 2017.

ИНФОРМАТОР/СПОРТ НАЯВА МЕДЗИНАРОДНОГО ЗМАГАНЯ БИЦИҐЛИСТОХ З ИНВАЛИДИТЕТОМ

УЧАСТВУЮ ЧЛЕНИ ЄДНОТИ НОВЕ ЧИСЛО „ЗАГРАДКИ” Насловни бок новей, марцовскей „Заградки” пошвецени наймладшим сотруднїком того часопису – предшколским дзецом з Дюрдьове и дзецом з Руского Керестура, а рубрика „Фото памятки” представя учашнїкох на општинских смотрох рецитаторох. З фотоґрафиями илустровани информациї о школярских програмох у Керестуре, Вербаше, Новим Садзе и Дюрдьове, мож пречитац на 18. и 19. боку „Заградки”. У литературней часци часопис приноши весели стихи писательох Меланиї Павлович, Силвестера Макая и Ирини Гарди-Ковачевич, та приповедки Славици Милошевич, Радета Обреновича, басну Штефана Чакана и єдну поучну руску народну приповедку. Представена и нова кнїжка приповедкох по сербски Меланиї Римар, а за любительох театру ту драмска сличка „Наш бачи Страка” Ґвиду Тарталї. Школярски литературни и подобово роботи у новей „Заградки” виполнєли аж пейц боки, а того мешаца найвреднєйши були школяре з Вербасу. Ту и забавни боки, як и стаємни рубрики „2000 роки християнства”, „Вериш? Нє вериш?” и виривки з „Пионирскей заградки” зоз 1953. и 1964. року M. Р.

ЗНЄЙЦЕ НАШУ АПЛИКАЦИЮ Новинско-видавательна установа Руске слово ма свою апликацию за мобилни телефони у предавальнї апликацийох Google play. Апликация предвидзена за хасновательох иос и андроид оперативних системох на своїх телефонох и таблетох, а мож пречитац вистки з катеґориї Руске слово, Рутенпрес, МАК и вистки о Руснацох хтори преложени на сербски язик. Апликация безплатна, а мож ю зняц на телефон так же ше пойдзе на play.google.com и удурка ше Ruske slovo.

30. МАРЕЦ 2017.

Фото: С. Радованович Шидянє буду 8. и 9. априла домашнї КУП-а Европи

Шид познати по замеркованих резултатох у бициґлизму, а праве пре добри резултати Шидянє буду 8. и 9. априла домашнї КУП-а Европи за бициґлистох зоз инвалидитетом за хлопох и жени. Орґанизаторе змаганя буду Бициґлистични клуб „Єднота“ зоз Шиду и Бициґлистични союз особох зоз инвалидитетом Сербиї. Як планованe, 8. априла би мало буц змаганє обегованя на драги Куковци–Ердевик, а ютре дзень змаганє на такволани хронометер на драги Илинци–Вашица. Як наявели орґанизаторе, змаганє отворене за шицки национални екипи и поєдинцох хтори члени Медзинародней бициґлистичней федерациї (УЦИ), а резултати бициґлистох ше рахую за ранґ лїстину Шветового КУПа. З добрима резултатми на медзинародних змаганьох БК „Єднота“ зоз Шиду ше приявел за спомнуте змаганє и прешлїдзел потребну документацию до Медзинардоней бициґлистичней федерациї одкадзи сцигнул позитивни одвит.

– Нє було лєгко достац орґанизацию змаганя, бо споза нас

стоя нашо замерковани резултати на медзинародним уровню. Наздавам ше же и на тим КУП змаганю нашо бициґлисти зоз Сербиї буду мац одлични резултати цо нашей реперезентациї оможлїви пласман и участвованє на Параолимпияди 2020. року у Токию, дзе би ше по перши раз мал змагац и бициґлиста зоз Шиду. Обегованє муши буц барз добре орґанизоване прето же ю будзе надпатрац медзинародни УЦИ комесар хтори на концу да свою оцену орґанизациї, а кед шицко будзе добре, вец и нарок можеме буц домашнї того змаганя – гварел Слободан Радованович у мено БК „Єднота“. Радованович надпомнул же спомнути клуб єден з ридких хтори ма и секцию за афирмованє особох зоз инвалидитетом. Прето ше наздава же и локална самоуправа и АП Войводина им финансийно поможу у их роботи. Радованович надпомнул же источасно будзе отримане и змаганє женох бициґлисткох по 17 роки же би ше и жени цо вецей афирмовали у тим спорту. Вл. Дї.

РУСКЕ СЛОВО 31

СПОРТ ПОДРУЧНА ЛИҐА ЗОМБОР–БАЧКА ПАЛАНКА

ЗНАЧНИ БОДИ ЗОЗ ЗОМБОРА ФК „Жак” Зомбор – ФК „Русин” 0:2 (0:0)

Зомбор: стадион Жак-а, патрачох 100, судия: Крнета (Бачка Паланка), ґоли за Русин дали: Срдян Дюканович 53’, Давид Катона 60’. Жовти картони при русиновцох: Ивич, бавяч змаганя Деян Павлович. РУСИН: Ж. Орос, Й. Гарди, Ивич, Грнчяр, Кончар, Павлович, Дюканович, Тешович, Катона (Фаркаш), Б. Бранкович (Орсаґ), Б. Орос (Кулич). У 18. колу ПФЛ Зомбор–Бачка Паланка, Русин зазначел важну побиду. Побида важна прето же є зазначена на госцованю и прето же є друга побида у ярнєй часци першенства и же є чиста як слиза. У першим полчасу домашнї мали инициятиву, а Русин правел нагоди за ґол. Од самого

початку ше видзело же Русин лєпша екипа од Жак-а, заш лєм резултат першого полчасу бул 0:0. У другим полчасу ше видзело же Русин пришол по три боди до Зомбора. Прекрасни ґол Дюкановича после корнера зоз бицом дас зоз 25 метерох наявел побиду Русина. Конєчни резултат 0:2 поставел Давид Катона кед ше виборел за єдну лабду зоз домашню охрану и змесцел лабду до ґолу. После 18. кола Русин штварти на таблїчки, ма 31 бод, а на нєдзелю бави дерби процив БСК зоз Бачкого Брестовцу. БСК други на таблїчки. Змаганє ФК „Русин” – ФК „БСК” бави ше на нєдзелю на Ярашу и почина на 15:30 годзин. В. Сеґеди

ПРИРИХТОВАНЯ ФК „ИСКРА”

РУТИНСКА ПОБИДА

ФК „Искра” – ФК „Бачка” (Деспотово) 4:1 Ґоли за Искру: Зо ран Сердар, Дамян Ґубаш, Тони Иван и Дарко Николич Состав: Ступар, Малїк, Барович, Юшкович, Дамир Ґубаш, Ва я ґ ич, Везмар, Малацко, Николич, Дамян Ґубаш и Сердар. До бависка вошли: Иван и Дукич Фодбалере Искри уж, мож по весц, у пол ним ро зма ху кед слово о тренинґох и пририхтованю за нову се зону. Першенство почина 9. априла и остало одбавиц ище єдно, або два, при рихту ю ци змаганя. Бачка зоз Де спотова, мож повесц, Искров порядни процив нїк у ка ждим ци клу су пририхтованя тей яри пришла як шампион єшеньскей часци першенства у лиґи у котрей ше змага и ма амбицию войсц до висшого ранґу. По бависку и пририхтано сци бавячох на тим змаганю, заш лєм, були за єден уровень спод Искри. Гоч анї коцурски фодбалере нє приказали свойо найлєпше бависко, указали до статочно за прешвечлїву побиду.

32 РУСКЕ СЛОВО

У бависку котре нє було прекрасне за око, Искра була екипа котра диктовала бависко и творела шанси за ґол. По сле даскелїх препущених, Сердар єдну шансу вихасновал и по сле 20 минутох було 1:0 за Искру. По сле приятого ґолу и го сци почали грожиц и нападац. Таке бависко принєсло им и поровнанє резултату. Медзитим, Дамян Ґубаш з єдним евро-ґолом зоз шлєбод но го би ца обез печел пред носц по сле пер шо го полчасу. У другим полчасу Искра забавела анґажованше, а до вираженя пришла и лєпша физична пририхатносц Искрових фодбалерох. Фодбалере Бачки у другим полчаше указали яке-таке одуперанє у перших 15 минутох. До конца змаганя Тони Иван, а вец и Дарко Николич зоз ище двома ґолами поставели конєчни резултат 4:1. На нєдзелю Искра знова будзе бавиц у Коцуре, а процивнїк єй будзе директни процивнїк зоз котрим ше бори за перше место у лиґи, а то Обилич зоз Змаєва. З. Колєсар

НА ПОЧАТКУ ЯРНЄЙ ЧАСЦИ ПЕРШЕНСТВА ОПШТИНСКЕЙ ФОДБАЛСКЕЙ ЛИҐИ ШИД

ПОРАЖЕНЄ БИКИЧАНЬОХ НА СВОЇМ ТЕРЕНУ Внєдзелю почала ярня часц першенства Општинскей фодбалскей лиґи Шид. Такой на початку сезони, у 12. колу, фодбалере ОФК „Бикич”, хтори у єшеньскей часци першенства завжали друге место на таблїчки, дожили у Бикичу пораженє од водзацей ОФК „Бинґула” з мининалним резултатом 1:0. Цикаво же на початку єшеньскей часци у першим колє Бикичанє попбедзел у Бинґули зоз резултатом 2:0. Шлєбодна була екипа ОФК „Бачинци” у тим колє. У других змаганьох 12 кола Єднота у Шидзе победзела Єдинство зоз 2:1, беркасовски Сримец дома прешвечлїво победзел Ґраничар з 4:1, Синдєлич бул лєпши од Борца 3:0, а Напредак бавел на свом терену 6:1 процив Омладинца. На таблїчки ОФК „Бинґула” перша зоз 30 бодами, ОФК „Бикич” други зоз 25, а треци Синдєлич зоз 23 бодами. Напредак на штвартим ме сце ма бод менєй, а ОФК „Бачинци” на пиятим ме сце маю 19 боди. Ше ста Єднота и седме Єдинство маю по 15 боди, Омладинєц на осмим ме сце зоз 10 бодами. Ґраничар дзевяти зоз 9 бодами, а зоз побиду у тим колє Сримец тераз предо статнї дзешати зоз штирома бодами. Остатнї, єденасти Борец ма три боди. На нєдзелю у 13. колу буду бавиц Сримец процив Єдноти, ОФК „Бикич” одходзи до Ямени процив Ґраничара, ОФК „Бинґула” дочекує ОФК „Бачинци”, Омладинєц будзе бавиц процив Синдєлича, а Борец процив Єдинства. Шлєбодна будзе екипа Напредку. Вл. Дї.

30. МАРЕЦ 2017.

СПОРТ СПОРТСКИ БАВИСКА „ЯША БАКОВ”

У ДЮРДЬОВЕ ОТРИМАНИ ТУРНИР „3 НА 3” У рамикох Спортских бавискох „Яша Баков” прешлей нєдзелї у Дюрдьове отримани други турнир кошарки – „3 на 3”. Участвовали осем екипи, а найлєпши були домашнї, екипа КУД „Тарас Шевченко 1”

Н

аша найвекша спортска манифестация, Спортски бависка „Яша Баков” начали 26. рок отримованя. Прешлей нєдзелї, 26. марца, у Дюрдьове отримани други турнир у кошарки „3 на 3”. На турнире участвовали осем екипи: „Петровци” зоз Петровцох (Р. Горватска), ФК „Искра” зоз Коцура, екипа РКЦ зоз Нового Саду, КУД „Драґутин Колєсар” зоз Бачинцох, СД „Русин”, „Папивинґ” зоз Вербасу и домашнї КУД „Тарас Шевченко”, хтори мал два екипи. Бавело ше у двох ґрупох по 15 минути. У ґрупа „А” були екипи: СД „Русин” Руски Керестур, КУД „Тарас Шевченко 2” Дюрдьов, КПД „Драґутин Драґен Колєсар” Бачинци и Руски Културни Центер Нови Сад. После першого кола у тей ґрупи пласман бул таки: 1. КУД „Тарас Шевченко 2” хтори мали три побиди; 2.СД „Русин” хтори мал два побиди и єдно страцене змаганє; 3. КПД „Драґутин Драґен Колєсар” зоз єдну обиду и два страцени змаганя и 4. Руски Културни Центер хтори страцели шицки три змаганя. Ґрупа „Б”ше состояла од тих екипох: „Папивинґ” ДОО Вербас, КУД „Тарас Шевченко 1” Дюрдьов, „Петровци” Петровци, Р. Горватска и ФК „Искра” Коцур. Пласман у ґрупи „Б” таки: 1. КУД „Тарас Шевченко 1” хтори мал 3 побиди; 2. „Папивинґ” ДОО, хтори мал два побиди и єдно страценене змаганє; 3. ФК „Искра”; зоз єдну побиду и два страцени змаганя и 4. Петровци хтори старцели три змаганя. До финалних змаганьох ше пласовали: обидва екипи домашнїх, Вербащанє и екипа зоз Руского Керестура. У борби за треце и штварте место бавели екипи КУД „Тарас Шевченко 2” и екипа СД „Русин” зоз Руского Керестура. Вецей щесца, а можебуц и предносц же ба-

СОСТАВИ ЕКИПОХ За екипу Руски Културни Центер Нови Сад бавели: Владимир Иван, Александар Човс, Фейди Борис и Себастиян Няради. За екипу ФК „Искра” Коцур бавели: Златко Колєсар, Михайло Чордаш и Дамян Цветанович. За екипу „Папивинґ” ДОО Вербас бавели: Звонко Салак, Неша Врбашки, Саша Новаков и Иван Папуґа. За екипу КУД „Тарас Шевченко 2” Дюрдьов бавели: Марко Шош, Вук Милош Петрович и Стева Шормаз. За екипу КУД „Тарас Шевченко 1” Дюрдьов бавели: Никола Шовлянски, Филип Костич и Марко Радишич. За екипу „Петровци”, Петровци Р. Горватска бавели: Томислав Гаргаї, Бранислав Шевич, Звонимир Ерделї и Янко Сопка. За екипу СД „Русин” Руски Керестур бавели: Борис Еделински, Андрей Сабадош, Себастиян Няради и Янко Хома. За екипу КПД „Драґутин Драґен Колєсар” Бачинци бавели: Милан Янузович, Цвика Радивоєвич, Предраґ Меничанин и Владислав Папуґа.

вя на домашнїм терену, мала екипа КУД „Тарас Шевченко 2”, хтора завжала треце место, а штварти були русиновци. На 5. месце КУД „Драґутин Драґен Колєсар” Бачинци, 6. Руски Културни Центер Нови Сад, 7. место ФК „Искра” Коцур и 8. место „Петровци”, Петровци Р. Горватска. У борби за перше место бавели перше екипа домашнїх и вербаски „Папивинґ”. И у тим змаганю були лєпши домашнї хтори освоєли перше место, Вербащанє друге.■ А. П.

30. МАРЕЦ 2017.

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ ДР ЮЛИЯН МАЛАЦКО, АВТОР КНЇЖКИ „ТЕХНОЛОҐИЯ СПОРТСКОГО ТРЕНИНҐУ”

Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

АНЇ СПОРТ ВЕЦЕЙ НЄ МОЖЕ БЕЗ МАТЕМАТИКИ

У науковей и спортскей явносци проф. др. сци. Юлиян Малацко познати як перши доктор наукох у обласци физичней култури у Войводини. Концом седемдзешатих рокох прешлого вику виробел першу Штредньорочну програму розвою науки у физичней култури и бул його ношитель. Можебуц же го праве пре тоту першу програму явносц будзе ище баржей паметац. Нєдавно обявена ище єдна його кнїжка з обласци спортских тренинґох

П

ро фе сор Юли ян Ма лацко народзени 15. марца 1937. року Руским Ке ре сту ре. Ту за кон чел основ ну школу и пер ши шти ри кла си ґим на зиї. Стредню школу закончел у Новим Сад зе 1956. року. На Факултету спорта и физичного виховйованя у Беоґраду дипломовал 1961. року, маґистровал 1972. року, а доктор ску те зу („Структу ра мор фоло ґ и й них, мото рич них, ко ґ ни тивних и конативних димензийох дзвигаче терхи”) одбранєл 1976. року. Атле ти ку тре ни рал, як надпомнул, одкеди зна за себе! Прецизнєйше, одкеди до Руского Кере стура до школи за профе сора фузичней кул ту ри по ста ве ни Яша Баков. То було 1945. року, праве кед оформена

ТАЛАНТ, ЗА ТЕРАЗ, ИЩЕ НЄ МОЖ ВИМЕРАЦ Уж роками польо моїх виглєдованьох то селекция младих у спорту. Проблем селекциї, можем повесц, то зложени процес, у хторим, вжац до огляду лєм єден елемент – то нєдостаточне. Єст спортистох дзе обачлїви талант хтори такой дава резултати. Процивне тому, маме спортистох дзе ше нє обачує талант, аж ше указує и одредзени диспозициї, хтори ше з початку спомалшено розвиваю, алє з часом витворюю високи резултати. Часто ше случує же таки спортисти превозиходза посцигнути резултати талантованого спортисти. З того обачиц же ше талант активує лєм у процесу конкретней практичней активносци, попри одвитуюцих уродзених способносцох и добрих здобутих условийох, позарядово велького интересованя за дисциплину и упартосци. Затераз анї пракса, анї наука, нє дали точни и прецизни одвит на питанє же як ше у спорту одкрива таланти и окончує селекцию – гварел професор Юлиян Малацко.

34 РУСКЕ СЛОВО

Нїз ша ми ша на ґим на зия у Руским Кере стуре на руским наставним язику. Профе сор Баков теди, окрем же тримал годзини физичного, бул воспитач у тедишнїм интернату, а тиж так, вельо моци укладал на популаризациї атлетики. ОД СПОРТИСТИ ПО ШВЕТОВОГО НАУКОВЦА Здобуте богатство, од часох кед бул активни атлетичар, профе сор Юлиян Малцко и нє шка запи сує и пре но ши знанє на младих. У науковей и спортскей явно сци профе сор Юлиян Малацко останє запаметани як перши доктор наукох у обласци физичней култури у Войводи ни. Ди пломо вал 1961. ро ку, ма ґ и стро вал 1972, а докторовал 1976. року на факултету за спорт и физичне виховйованє у Беоґрадзе („Структура морфолоґийних, моторичних, коґнитивних и конативних димензийох дзвигачох терхи”). Бул порядни профе сор на Факултету за спорт и физичне виховйованє Универзитету у Новим Саду, а преподавал Методолоґию виглєдованя и Фундаменти спортского тренинґу. На Факултету за менаджмент у спорту Универзитета „Браца Карич” бул порядни профе сор, а преподавал Статистику у спорту, як и Менджмент людских ре сурсох у спорту. У обласци науки и едукациї и спортскей технолоґиї припознати є фаховец у Паризу, Милану, Франкфурту, Варшави, Мадриду, Атини, Солуну, Клужу, Софиї, Братислави, Будапешту, Катовицох, Прешове, Минхену, Токию, Келну, Берлину, Дохи... У жеми и иножемстве у обласци спорта видал 53 кнїжки, учебнїки и розвойни проєкти. У велїх наших и иножемних часописох обявени його 83 науково робо30. MАРЕЦ 2017.

СПОРТ ти, а на наукових сходох презентовал 123 роботи. Вєдно аж 280 писани єдинки хтори настали за шейсц децениї живота проф. Юлияна Малацка. СТРАТЕҐИЯ ТРЕНИНҐОХ Нєдавно вишла зоз друку и його нова кнїжка „Технолоґия спортского тренинґу”, хтору написал у кооавторстве зоз проф. др Драґаном Поповичом. Кнїжка на анґлийским язику, видавач позната видавательна хижа „Scholar’s Pressa” зоз Сарбрикену у Нємецкей. За дистрибуцию задлужена шветова америцка компания „Amazon.co.uk.”

– Походзиско кнїжки то же ше нєшка спортски активносци виучує и применнює на интеґрални и интерактивни способ, прейґ спортскомедицинскей, тренажней, управяцко-дїловней и орґанизацийней и орґанизацийно-структуралней технолоґиї. Подрозумює ше же шицко спомнуте фундаментоване на информацийней и комуникацийней технолоґиї, потим науковей и ґенетскей технолоґиї, а тиж так и на сучасней технолоґиї стратеґийного розвою спорта – гварел проф Юлиян Малацко. О технолоґиї, як науки о чловековей дїялносци, почало ше бешедовац ище штредком шейдзешатих рокох прешлого вику. Вона облапяла вкупне антрополоґийне подруче, од найузших по найширших наукових дисциплинох.

– По углядзе на вирази педаґоґийна, образовна, медицинска, ґенетска... технолоґия, настала интеґрална (интеркацийна) технолоґия спорту. У каждей чловековей дїялносци твори ше даяки продукти по даякей технолоґиї. Конкретнєйше, то значи же нєможлїве витвориц даяки барз вредни продукт, а нє похасновац високо розвиту технолоґию. У спорту то значи, же скорей як ше посцигнє позарядово добри спортски резултат применєна сучасна, софистицирана, спортско медицинска, тренажна, орґанизацийно-структурална технолоґия. Вона ше проєктує, твори и орґанизує з применьованьом пред тим утвердзеней ґенералней стратеґиї розвою спорта – гварел проф. Малацко. Кнїжка написана, як надпомнул проф. Малацко, зоз цильом же би ю хасновали студенти, тренере, а тиж так и спортисти. Вона понука основни информациї у обласци технолоґиї спорта, цо подрозумює и применьованє найсучаснєйших унивариянтних и мултивариянтних хаснованьох математично-статистичних податкох. МАТЕМАТИКА И СПОРТ Кед слово о позарядових спортских резултатох, давно прешол час кед за их посцигованє бул достаточни лєм талант и прихильносц ґу спортскей дисциплини. Спорт постал еґазактна обласц як цо и кажда друга.

– У кнїжки зме рушели од познатей поставки Лорда 30. МАРЕЦ 2017.

Келвина же „кед можеце о тим цо бешедуєце и мерац, виражиц през числа, вец ви о тим дацо и знаце; кед же ше поняце нє може виражиц през числа, вашо спознанє истей слабе, худобне и нєзадоволююце; ту вец слово о зачатку спознаня, алє чежко же сце у своїх роздумованьох напередовали по стадиюм науки...”. Зоз того становиска виходзи же ше и у спорту кажди жадани стан муши формуловац цо прецизнєйше, обєктивнєйше и яснєйше, а нє ґенерално (вербално, хипотетично). Значи муши буц виказане у велькосцох хтори мож вимерац, же би постояла можлївосц його моделованя и преверйованя зоз еґзактним математично-статистичним поступком. Дзекуюци такому приступу нєшка ше вельо надїї поклада до найсучаснєйших математичних, статистичних и кибернетичних методох. Односно, на основи так достатих податкох можлїве окончовац анализи, зложених зявеньох як цо спортски тренинґ (математичне, кибернетичне моделованє, дияґностикованє, контролованє, анализованє, поровнованє, предвидзованє и применьованє). Потим, нєобходне розяшнїц кельо постояци квантитативни методи способни достаточно коректно виража сущносц спортского тренинґу. Окрем того, нєобходне прецизовац ступень їх погодносци з цильом емпирийского виглєдованя, апликациї, предикциї у тренажней и змагательней активносци. Таки приступ резултат числених виглєдованьох у швеце, прето же очиглядне же шицко цо у обєктивней реалносци постої мож померац, математични и статистично обробиц, поровнац, заключиц и апликовац – пояшнєл проф. Малацко. Термин технолоґия, до векшини атрополоґийих дисциплинох пренєшени зоз материялней продукциї. У материялней обласци означує применєну наукову дисциплину о поступку и орудийох за упознаванє прикметох сировини и єй преробок до финалного продукту. У технолоґиї спорта „преробок” ше одноши на трансформованє особи спортисти з постояцого инициялного стану до даякого новооформеного стану под вплївом базичних, специфичних и ситуацийних тренажних средствох, методох и обтерхованя през серию сукцесивних трансформацийох у одредзеним интервалу часу хтори обезпечує посцигованє вершинских спортских резултатох. Жаданє авторох кнїжки, проф. Юлияна Малацку и проф. Драґана Поповича, же би вона допринєсла, насампредз пороснуцу интердисциплинарному и интерактивному преучованю спортских зявеньох и спортского тренинґу. Тиж так, же би наведзени информациї у кнїжки допринєсли ширшому розуменю структури и функционованю технолоґиї спорту. На тот способ, длугорочни сон науковцох будзе витворени, як и сон спортистох за посцигованє ище лєпших резултатох на спортских теренох. ■

РУСКЕ СЛОВО 35

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

РОК LXXIII ЧИСЛО 13 (3726) НОВИ САД, 30. МАРЕЦ 2017.

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

49. ДРАМСКИ МЕМОРИЯЛ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

■ ФИНАНСОВАНЄ РУСКИХ ИНСТИТУЦИЙОХ

■ ПОЧИНА

Фото: Вероника Вуячич

Фото: М. А. / С. Н / Мая. З. / М. З.

ПАПРИҐАРСКА СЕЗОНА

ОГЛЯДНУЦЕ НА ПРЕШЛОСЦ оволуєме читачох новинох „Руске слово” же би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох. Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

П

ПОМОГНЇЦЕ, РОЗПИТАЙЦЕ ШЕ, ПРЕПОЗНАЙЦЕ!

Фотоґрафия: K006a_0176N

■ ПРИРОДА ШЕ БУДЗИ