Ruske slovo 04

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

РОК LXXV ЧИСЛО 4 (3821) НОВИ САД, 25. ЯНУАР 2019.

■ ПЧОЛАРСТВО И ПРОДУКЦИЯ МЕДУ

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же П би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох.

Фотоґрафия: 0308P

ЦЕНА 30 ДИНАРИ Фото: Вероника Вуячич

Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

■ НАЦИОНАЛНЕ ШВETO РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ХРОНЇКА НАШЕЙ ДУШИ Пише: о. мр Михайло МАЛАЦКО, главни редактор „Дзвонох”

К

ед ме з редакциї „Руского слова ” замодлєли же бим напи- тим же зме нє сцели зробиц два ствари за хтори зме чули же ше сал прилог за 25-рочнїцу Християнского часопису „Дзво- од нас обчекую: же треба оддалїц редактора Михала Рамача и ни”, кущик сом ше застановел у дилеми – цо визначиц, цо опи- же нє треба писац по українски до „Дзвонох”. Гоч новини були сац, а же би нє було лєм повторйованє того цо уж познате. О на уровню парохиї, ми думали же українски тексти уключую самих початкох часопису „Дзвони” прекрашнє написал перши шицких наших вирних у владичеству. Цо ше дотика редактора його редактор Михал Рамач у тогорочним Календаре. Надумал Михала Рамача, мой одвит бул: „Без нього нє можеме”, цо була сом хронолоґийно описац збуваня у „Дзвонох” так як шицко и правда иста. Тото же го хтошка преглашел за символ опозицекло, алє исто так и як я тото дожил и видзел. Гоч рескирам циї, ми нє могли анї зме нє сцели демантовац. же нє будзе шицко обєктивно поведзене, голєм єден критерий Векшина читачох нє зна же терашнї то нє тоти перши „Дзвовипочитуєм – щиросц. ни”. После гашеня перших, полни 5 мешаци о. Владислав ВаБул сом у Риме, учел других, а и сам сом предлужел студиї, те- рґа як одвичательни редактор и я як главни редактор, обиходди кед ше сновало „Дзвони”. З радосцу сом приял вистку о ви- зели шицки державни институциї котри у медзичаше були ходзеню часопису, а влєце 1994. року и я ше приключел ґу тей премесцени до Беоґраду. Конєчно зме зоз датумом 01. 10. 1996. екипи ентузиястох котри були ношитель, як ше укаже познєй- на Ришеню министерства за информациї достали повидменє ше, того геройского проєкту. Екипа була досц числена: були ту же зме уписани до реґистра под числом 2245/96. Подписнїк – священїки, новинаре, историчаминистер Александар Тиянич. О „Дзвони” нє обични часопис. ре, адвокати... Паметам, велї даскельо днї дал задзекованє. ТаВон хронїка нашей души, нашого народу, „обични” людзе єдноставно заки часи були. Знова видаватель шли до редакциї котра була у дво- а з другого боку и помоц за цошка цо вредне, була єдна парохия, тераз у Руским ре Новосадскей парохиї. Поли- драгоцине, цо надиходзи нас самих, та аж и Керестуре. Пре тедишнї политичсаме нашо постоянє. Доґод маме потребу тична ситуация була така же велї ни причини, державни институза таким часописом, дотля и ми постоїме „нєподобни” нашли голєм якиш циї з нашей церковней орґанизаяк народ и Церква притульок коло того часопису. Як циї припознавали лєм парохиї. то уж обичай у нас – „Дзвони” Нїяке владичество, викарият, дедостали квалификацию опозицийних новинох, гоч по змисту канат. Од теди ше вельо пременєло, алє видаватель и далєй паанї найгорши нєприятель то нє могол доказац. рохия у Руским Керестуре, и далєй нє маме донаторох, и далєй О. Роман Миз мнє довирел деликатну часц новинох, же би сом зме вше у минусу, и далєй ше трудзиме же би часопис вибул редактор „Богословскей думки”. Його план бул же би ше ходзел – и так уж 25 роки. Кед зме тото дотераз прежили, оздату обявйовало тексти аванґарди самей теолоґиї, цошка цо ши- ль у будучносци будзе лєгчейше. ри єй гранїци. Мойо думанє було иншаке. О. Миз бул розчаро- Политични обставини ше пременєли, а наш єдини стайомни вани, алє редактор Михал Рамач гварел: „Дали сце му най донатор то державна установа. И гоч тоти средства нє покриушорює тоти боки, вецкаль го охабце най то роби.” Кущик з ваю анї штварцину потребох – вони, Слава Богу, стайомни и иронию, о. Миз додал до наслову „Богословска думка” – „те- без нїх бизме нє могли. олоґия за каждого”. За мнє то бул комплимент а нє деґрадация, Кед „Дзвони” остали у длуствох и були пред гашеньом, знова, бо праве сом так и задумавал рубрику: пренєсц вирним безко- як и першираз зме зоз о. Варґом вжали часопис на свойо плєнєчни и вични правди на єдноставни и розумлїви способ. По ца – так по нєшка. Кед сом перши дзень крочел до Редакциї – моїм думаню, то найвекша мудросц. стретнул сом вельки ентузиязем и єдинство и попри нєможлїНа початку новини були парохиялни (виданє Новосадскей па- вих политичних и других обставинох. Тот ентузиязем у цалим рохиї) цо давало одредзену автономию, алє з другого боку, за дружтве вецей нє постої. Ту нє помага нїч, та анї „Дзвони” нє нїма нє стало владичество, то єст владика. Кед потримовка до- помогню виправиц нєшкашньосц, поготов нашу. Алє праве натора з Нємецкей престала, розчарованє о. Миза було очиви- прето часопис ище баржей потребни як нацагнута рука за тих сне. Вон бул за тото же би ше новини загашело. Шицки ми цо глєдаю, цо ше нє придаваю и маю надїю. А чловек котри ма други були за то же треба предлужиц, гоч зме нє мали анї ку- надїї, ма и сни, и сподзиваня, и радосц у будучносци. щик сиґурносци же зме то годни финансийно поднєсц. О. Миз „Дзвони” нє обични часопис. То нє вонкашня хронїка одше поцагнул зоз словами: „Кед сцеце – робце”. Новини одяве- редзених подїйох. Вон хронїка нашей души, нашог о народу, ни. Часопис „Дзвони” престал исновац. Зишли зме ше у фран- а з другого боку и помоц за цошка цо вредне, драгоцине, цо нацисканским манастире у Новим Садзе хтори мал видавнїцтво диходзи нас самих, та аж и саме нашо постоянє. Доґод маме „Аґапе” и хтори нам друковал часопис. Паметам же патер Кар- потребу за таким часописом, дотля и ми постоїме як народ и ло, кед видзел кельо нас єст (було нас 12-15) гварел нам – най- Церква, бо зме нє лєм чупор, ґрупа, алє зме заєднїца котра ма важнєйше у таких часох очувац екипу. нє лєм мено алє и свой смисел. У таким моменту у Дюрдьове зме ше зишли зоз преосвященим И попри своїх хибох и нєсовершеносцох, єдно сиґурне: владиком Славомиром. Пошли зме шицки. Думам же аж и його будзем вше паметац анґажованє у „Дзвонох” як мою лєпшу тото число нєсподзивало, а видзи ше ми и престрашело. Покус часц котра ше нє вежнє одо мнє. Цитат зоз Евангелиї би бул зме му були представени як нєпослушни, та аж и як нєприяте- лєм кущик иншаки. Алє правда – иста.■ лє. Мушим припознац же сом нїґда нє почувстовал його нєприСтановиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє ятельске становиско ґу часопису. Наша нєпослушносц була у вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

2 РУСКЕ СЛОВО

25. ЯНУАР 2019.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Славица ФЕЙСА, заменїца главного одвичательного редактора

■ Тижньовнїк 4–6. Централна шветочносц Националного швета Руснацох

■ Нашо места 8–13. Преслава Дня Руснацох по наших местох

■ Духовни живот 14. Архиєрейска благодарна Служба у Руским Керестуре

■ Култура и просвита 16–18. Културни програми на Централней шветочносци Дня Руснацох

■ Дом и фамелия 19–22. Дзецинска бешеда: Кеди потребни консултациї з лоґопедом?

■ Економия 24–25. Пчоларство и продукция меду

■ Людзе, роки, живот 30–31. Илона Гека Зарубица, найтрофейнєйша керестурска спортистка

■ Информатор

32–35. Мали оглашки и In memoriam

■ Спорт 37. Рочна скупштина ФК „Искра” у Коцуре

На насловним боку: Националне швето Руснацох у Руским Керестуре Авторка фотоґрафиї: Вероника Вуячич

ОСТАЛО МОЦНЕ ПОРУЧЕНЄ Дванаста по шоре Централна преслава Дня Руснацох отримана у Руским Керестуре, того року отворела нови круг преславох по местох дзе жию Руснаци, скоро же мож повесц – и нове поглавє. Керестур и по тей жимней хвилї ожил, полна церква з домашнїма и госцами, полно людзох на вистави, у парохиялней сали, полни карчми, а кед ше зна же скоро шицки места у сали Дома култури були завжати ище дзень пред преславу, по концепциї и квалитету преслави нагадовало ше голєм тото цо приказане влонї у Суботици. Мож повесц же Орґанизацийному одбору преслави ишла на руку велька рочнїца – призєдинєнє Войводини ґу Кральовини Сербиї, односно Велька народна Скупштина и снованє РНПД, но, кельо то часто випатра олєгчуюца околносц же ше мож на дацо опрец у самей орґанизациї, тельо є и нє, пре вше висши цилї, мултимедиялни змисти и викрок зоз стандардних рамикох на хтори звикол ширши авдиториюм. И музична часц и презентованє подобовей уметносци, односно цала концепция заслужели поспоминац шицких тих хтори заслужни за змисти того дня у Керестуре, а окреме за єдноиполгодзинове „путованє на бини”. Шицких спомнуц нє мож. А требало би, бо крашнє випатрала цала приповедка под меном Централна преслава хторей ше удало презентовац тото цо маме – людзох хтори подложели свойо хрибти на задавольство шицких нас. Красне, одмеране, сучасне, озбильне, достоїнствене – нашо. Крашнє же ше велї одволали но, чкода же нє пришли у векшим чишлє праве тоти представителє власци хтори ше о нас, меншинох стараю, бо вше мож поцерпац чи им їх висланїки пренєшу праву слику, як тоту, цо могло видзиц у Керестуре. Алє, озда, така доля валалска. Пред вид зиц яка буд зе на ша, руска доля, барз чеж ко. На са мим кон цу пре сла ви, на ви део би му по сла не оп ти ми стич не по ру че нє лєм у да ске льо се кун дох. Чи би нас було и чи би зме ше так ро зви ли кед би пред ви ком нє було руских пред ня кох, нє мож знац, алє ше мож на зда вац же нас ту ище буд зе кед ше буд зе ме ста рац о тих цо при ходза по сле нас.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/VII, 21000 Нови Сад * Редакция: одвичательни редакторe – Славица Фейса, Ясмина Дюранїн, Микола М. Цап, Микола Шанта * редакторе/ки рубрикох – Мирон Горняк-Кухар, Александар Паланчанин, Мартица Тамаш, Олена Планчак-Сакач, Вероника Вуячич * новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Ана Маркович, Сандра Саламун, Златко Колєсар, Марина Джуджар * лекторка – Блажена Хома-Цветкович * ґрафична редакторка – Люпка Цвеїч * ґрафични дизайнерки – Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa a.d. Beograd 160-923244-82 * Девизни рахунок 160-0050870024999-53 * Рукописи ше нє враца * Д ру ку є Д ру ка р н я graf” П е т р о ва р а д и н * ”Maxima E-mail: redakcija@ruskeslovo.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 000 *

Директор др БОРИС ВАРҐА *** Главни одвичательни редактор ИВАН САБАДОШ

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ЦЕНТРАЛНА ПРЕСЛАВА НАЦИОНАЛНОГО ШВЕТА РУСНАЦОХ

ГЛЇБОКИ КОРЕНЇ, ГУСТА КОРУНА

Пише: Марина ДЖУДЖАР

Централна шветочносц преслави Националнного швета Руснацох у Сербиї того року отримана всоботу, 19. януара у Руским Керестуре, а рускей заєднїци на тих просторох обецана потримовка з цильом очуваня култури, правох, традициї и идентитету

Н

а Централней преслави Националного швета Руснацох, хторе того року преславене дванасти раз, присуствовали числени госци, як домашнї, так и з иножемства, медзи нїма представнїки Церкви, Покраїнскей влади, локалней самоуправи и дипломатского кору. ПРИВИТ, ВИНЧОВАНКИ И ПОРУЧЕНЯ

Предсидатель Националного совиту рускей националней меншини, Борислав Сакач, привитал присутних зоз шлїдуюцима словами.

ГОСЦИ НА ШВЕТОЧНОСЦИ Окрем спомнутих, медзи госцами на Шветочней академиї привитани були и народна посланїца Олена Папуґа, представнїк амбасади Рускей федерациї Алексей Жуков, представнїк ґенералного конзулату Горватскей Хрвоє Вукович, помоцнїца покраїнского секретара Милинка Хрчан, помоцнїк покраїнского секретара за туризем и реґионалне сотруднїцтво Серґей Тамаш, директорка ЗКВР Анамария Ранкович, предсидатель Управного одбору ЗКВР Миломир Шайтош, члени Националного совиту, делеґациї Руснацох зоз Горватскей, Мадярскей и Словацкей, а окреме Петро Сокол, одборнїк у Прешовским самоуправним краю. На Академиї присуствовали и числени представнїки руских институцийох и здруженьох зоз держави и иножемства, а бул и предсидатель Шветовей ради Русинох/Руснацох Лемкох Штефан Лявинец.

4 РУСКЕ СЛОВО

– З тей нагоди, указуєме же зме уж три вики присутни на тих просторох и же маме можлївосц указац же нашо коренї глїбоко, же ше нашо конари уж розконарели и же зме ше глїбоко попреплєтали зоз шицкима котри жию у Войводини. Aлє гевто цо би сом у першим шоре жадал, же бизме таке швето славели и у Мадярскей, и у Словацкей, же бизме мали таки дзень Руснака, бо Руснаци жию вшадзи на швеце, а окреме у цалим горнїм злїву Тиси вельки наш край.. Прето би сом вас шицкиих замодлєл най поглєдаце у вашим шерцу гевто зарно рускосци котре нашо предки посадзели давно до нас, и же бизме тото зарно розошали и дали го шицким нашим наймилшим − гварел Сакач, а закончел зоз констатацию же лєм кед ше будземе тримац вєдно, будземе присутни на тих просторох ище голєм три вики, и предлужиме тото цо робели нашо предки. Владика кир Георгий Джуджар у своєй винчованки ше окреме огляднул на 100. рочнїцу од снованя Руского народно-просвитного дружтва котре положело моцни фндаменти нашого културного и националного розвою.

– Нєшка националне швето преславюєме у ювилейним, стотим року од снованя РНПД, котре положело моцни фундаменти до културного и националного розвою. Ми ше ту здавали, ту у Руским Керестуре дзе велїм блїзши лєбо дальши коренї. Позберали зме ше ту же бизме пошведочели же зме остали, обстали, и же зме ше розвили. И тиж же бизме потверзели и предлужели тото цо розпочате пред 100 роками, дзекуюци схопносци и мудросци представнїкох нашого народу, наших предкох хтори зрозумели одвитуюци момент историї и вихасновали го на нашо добро.

25. ЯНУАР 2019.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ На нас стої же бизме превжали на себе обовзязку, зачували памятку на наших предкох, же би вона нє виблядла, а тиж и же бизме прдлужели у новим сторочю вєдно будовац наш заєднїцки дом, на твардих основох и фундаментох, на духовних, културних и националних. То и обовязка спрам наших предкох, спрам историї, спрам нас самих, нашей терашньоци и будучносци, и спрам наших потомкох. То драгоказ за нашу терашньоц и нашу щешлїву будучносц. То драга по котрей нам треба исц, другей драги нєт. И най нас на тей

Борислав Сакач

ПОТРИМОВКА З ПОКРАЇНИ Покраїнски секретар за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами Драґана Милошевич, повинчовала националне швето Руснацох у мено Покраїнскей влади, и обецала же дотерашня помоц и потримовка з того уровня власци будзе предлужена и надалєй:

кир Георгий Джуджар

драги провадзи благослов, зоз тима думками винчуєм щешлїве националне швето – поручел владика. Предсидатель Дочасового орґану Општини Кула, Велибор Милоїчич, тиж повинчовал швето, и то по руски: – Мили домашнї, госци, мили приятелє мам вельке задовольство же Вам у мойо особне мено, и у мено Општини Кула можем винчовац Националне швето. Вше з гордосцу сцем визначииц же општина Кула препознатлїВелибор Милоїчич ва по складним соживоце, по тим же нїґда нє було анї єдного инциденту на националней основи, и ми прешвечени же так будзе и убудуце. Тиж, жадам вам обецац же општина Кула и убудуце предлужи потримовац шицки манифестациї котри означую руску заєднїцу, понеже и нам важне очуванє и пестованє руского националного идентитету – визначел чолнїк кулскей локалней самоуправи. Нагоду повинчовац швето мал и українски амбасадор у Сербиї Олександер Александрович, хтори виражел окремне задовольство же є присутни на шветочносци котра здогадує на дзень кед Руснаци на тоти простори пришли зоз Горнїци зоз Закарпат’я, и же ту нашли свойо отечество, а заш лєм ше и далєй здогадую крайох одкаль походза. Винчуюци Швето, винчовал и снованє нового Националного совиту Руснацох и доставанє своєй Епархиї, бо, як окреме визначел, то оможлївює дальши 25. ЯНУАР 2019.

духовни и културни розвой нашей заєднїци и других заєднїцох котри жию у Войводини.

Драґана Милошевич

− Од присельованя Руснацох прешло вецей як два и пол вика, а за тот час през нашу ровнїну пребегли велї историйни подїї, медзитим Руснаци и далєй ту, як свойофайтова константа, и єдна од найлєпших ниянсох у розкошним спектру националних розличносцох Войводини. Щиро сом щешлїва же то нєшка так, и цалком сом сиґурна же так будзе и през роки котри пред нами – гварела Милошевичова, и здогадла на велї аспекти потримовки єй Секретарияту и Покраїнскей влади рускей заєднїци, а обецала же и надалєй поОлександер Александрович тримовка будзе максимална, з цильом очуваня и розвою националного, културного и каждого другого идентитету у шицких сеґментох у котрих то завиши од тей инстанци власци – од службеного хаснованя язика и писма, потримовки образовней системи у котрей оможлївене образованє на руским язику од предшколского по факултетске, прейґ шицких сеґментох явного информованя, та по видавательство и културни и други манифестациї.

– Дошлєбодзце ми же бим у найкратших смужкох гварела як тота потримовка випатра: попри порядного финансованя ЗКВР, вашей кровней културней институциї, влонї зме потримали и вецей як двацец проєкти вязани за руску културу и видавательство, як и пририхтованє и реализаццию културних манифестацийох у шицких местох дзе жию Руснаци. Тиж барз значне же зме потримали новини „Руске слово”, а тоти средства того року буду векши за 12 одсто. Од окремного значеня и руски редакциї

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК НОВИ НАЦИОНАЛНИ СОВИТИ РТВ Войводини и Радио Нового Саду, и прето вони тиж буду мац нашу потримовку. Конєчно, у рамикох проєкту софинансованя потримуєме локални медиї и асоцияциї котри емитую програмски змисти на руским язику. Дошлєбодзце ми же бим тоту шветочну нагоду вихасновала же бим здогадла же зме прешлого року вєдно означели єден вельки ювилей, 100 роки присоєдинєня Войводини Кральовини Сербиї, а одлука о тим прилапена на Велькей народней скупштини у Новим Садзе, котру зазначели хронїчаре, а з доберанима словами отворел єден од осем єй предсидательох, ваш паноцец Йован Хранилович. Тота историйна одлука була єднодушна, а зоз соїма гласами ю потвердзел и 21 посланїк рускей националней меншини. Зоз велїма другима прилогами котри у шицких обласцох дати дружтвеному розвою Войводини, котри у медзичаше шлїдзели, и прето сце єй єдна нєзаменлїва часточка. Щиро жадам же бисце и далєй брижно як и дотераз чували богатство своєй традициї, бо то обогацує шицких нас, и нєдосмислово обецуєм же вше будзеце мац нашу максималну потримовку – заключела Милошевичова. На шветочносци пречитана и часц винчованки котру послал Покраїнски секретар за управу, предписаня и национални меншини-национални заєднїци Михаль Нїлаш, а у котрей медзи иншим пише шлїдуюце. − Скупштина АП Войводини принєсла одлуку же би ше тот дзень видвоєло як дзень од окремней значносци за руску националну меншину, а зоз тим и за АП Войводину у цалосци. А то лєм потвердзує окремне почитованє и озбильносц политики котру водзи Покраїнска влада – поручене, медзи иншим у винчованки Михаля Нїлаша. Централну преславу Националного швета орґанизовал Завод за културу войводянских Руснацох з финансийну потримовку Покраїнского секретарияту за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами, и Општини Кула як домашнєй локалней самоуправи. Програму обдумал окремни Орґанизацийни одбор, а Руски Керестур перше руске место у котрим преслава отримана по други раз, з чим почал други круг означованя Дня Руснацох, чия централна преслава кажди рок у другим месце дзе Руснаци жию и маю орґанизовани културни живот. Потераз Централни преслави були у Новим Садзе, Руским Керестуре, Шидзе, Коцуре, Дюрдьове, Сримскей Митровици, Новим Орахове, Вербаше, Кули, Бикич Долу, и влонї у Суботици.

УТВЕРДЗЕНИ ПРИОРИТЕТИ У будинку Скупштини АП Войводини стреду, 16. януара, отримана перша Роботна схадзка на хторей участвовали представителє нововибраних националних совитох меншинох у Войводини. Домашнї сходу бул Покраїнски секретар за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци Михаль Нїлаш

Н

а схадзки було бешеди о приоритетох будуцого сотрудaнїцтва, очуваню и моцнєню интересох меншинох у АП Войводини, а тиж так и о стратеґиї запровадзованя нових законских ришеньох хтори прилапени прешлого року. Слово о нових предписаньох у Закону о националних совитох националних меншинох, Закону о защити правох и шлєбодох националних меншинох, Закону о службеним хаснованю язику и писма и Закону о матичних кнїжкох.

– Циль схадзки же бизме ше упознали медзи собу, а намира вшелїяк же бизме предлужели и унапредзели нашу роботу и сотруднїцтво – гварел Михаль Нїлаш. Вон надпомнул же прешли рок бул значни за национални заєднїци у держави.

– То бул рок планованя и поставяня нових напрямох за будучносц меншинох, а през рок вєдно зме формуловали нови законски пртедписаня. Тераз пред нами вельки задаток, а то же бизме вєдно утвердзели фундаменти меншином у Войводини, пестовали їх язики, културу, укладали до образованя и обезпечели право на информованє – нагалашел Нїлаш. У уводним викладаню нововибраним предсидательом националних совитох, покраїнски секретар Нїлаш надпомнул же вєшенї успишнє закончени виберанки за национални совити. Тераз у АП Войводини єст седемнац национални совити: мадярски, словацки, румунски, руски, українски, горватски, бунєвацки, македонски, нємецки, чески, чарногорски, ашкалийски, єгипетски, ромски и гречески национални совит.

ЦО СЛАВИМЕ? Датум, 17. януар котри прилапени як дзень Националного швета Руснацох у Сербиї, означує дзень кед 17. януара 1751. року совитнїк царици Мариї Терезиї и администратор кральовского-державного дистрикту у Зомборе Франц Йозеф де Редл, подписал перши урядови документ о насельованю 200 грекокатолїцких руских фамелийох зоз Горнїци на тедишню пустару Вельки Керестур. Одлуку о утвердзованю 17. януара за дзень Националного швета принєсло друге зволанє Националного совиту рускей националней меншини 2007. року, на истей схадзки прилапена и одлука о рускей застави гербу войводянских Руснацох. Треце зволанє Совиту 2010. року прилапело одлуку за утвердзованє шветочней шпиванки „Браца Русини”.■

6 РУСКЕ СЛОВО

25. ЯНУАР 2019.

tiznjovnjik@ruskeslovo.com

И ПОКРАЇНСКА ВЛА ДА

БУДУЦОГО СОТРУДНЇЦТВА Як предвидзене, зоз покраїнского буджета за функционованє и активносци совитох видвоєне 60, 1 милион динари. У одношеню на 2010. рок, то два раз вецей. Теди ше зоз буджета обезпечовало 30 милиони динари, алє и число националних совитох було менше. Терашнї винос хтори ше унапрямює зоз буджета ше нє менял од 2017. року. Но, як надпомнул покраїнски секретар Михаль Нїлаш, мож очековац же сума будзе векша после ребалансу буджета. Звекшанє треба очековац и прето же од того року оформени ище два нови национални совити. Представителє националних совитох у своїх бешедох похвалєли потерашню ажурносц, сцерепезлївосц и порихтаносц Секретарияту помогнуц националним совитом у реализациї планох и идейох, а висловени и наздаваня же партнерство и убудуце будзе таке ефикасне. Наш Национални совит на тей схадзки представяли предсидатель Борислав Сакач и член Совиту Миломир Шайтош, хтори и предсидатель Управного одбору Заводу за културу войводянских Руснацох. Як после схадзки гварел предсидатель Националного совиту Руснацох Борислав Сакач, єй циль сполнєти, насампредз же то перше стретнуце у терашнїм формату – Сполнєти єден зоз цильох, а то же зме ше медзисобно упознали ми, шицки як представнїки своїх нових националних совитох. Под час розгварки з покраїнским секретаром Нїлашом нам представени даскельо нови закони котри ше одноша на Национални совити котри прилапени у 2018. року, а їх применьованє почнє того року. Цо ше дотика средствох котри маю буц видвоєни за национални совити, наявене їх звекшованє, алє з оглядом на тото же єст оформени два нови совити, русийски и польски, будзе ше глєдац дополнююци средства з ребалансом буджета – прецизовал Сакач. А. Паланчанин М. Джуджар

STANOVISKA Пише: Мирослав ЗАДРЕПКО, новинар

ПУТИН Наслов того тексту шицко повед, и з нїм би тот напис могол буц готови. Досц є универзални же би го кажде толмачел як му одвитує, и же би бул задовольни зоз власну интерпретацию. Чешко же отвори даяку полемику на тему дотичного, алє Боже мой, тиж так анї нє розпалї безсмислово розправи чи нам Руси братски народ, кельо раз нам у историї помогли, а кельо раз нє, и подобни нєвичерпни питаня. Алє понеже то нє продуктивне, поме дакус анализовац. Реално, нащива предсидателя Рускей федерациї важна и посила моцне порученє. Русия член Совиту безпечносци, политично є уплївна, воєно є моцна, богата зоз природнима ресурсами и особнє думам же його нащива у ранґу нащиви Макрона, Меркеловей, лєбо Дїнпинґа. У sмислу економиї, тиж так нам є важна пре контракти хтори подписани, безцаринску тарґовину, потенциял хтори русийске тарґовище ма кед ше вежнє до огляду число людзох хтори жию у Русиї, и ище вельо койчого з обласци финансийох и привреди. И то шицко у шоре, и лєпше мац Русию на своїм боку, як процив себе, алє... Гайд перше гевто „браца Славянє”. Окрем нас и Билорусиї, а у одношеню на „матушку” Русию, нє мам упечаток же славянски браца зложни. Нє думам ту тераз клєпац о причинох, анї их нє будзем розмервйовац бо ту змервени и релиґиї, и историї, и идеолоґиї, алє на концу концох, шицко ше то може звесц на политику. Єдноставно, у тим моменту ше складаю политични интереси, и ту ше закончує цала приповедка. Кед би, наприклад, ЗАД були блїжей, америцки ґаз би бул туньши, та бизме го куповали од нїх, а нє од Русох. Окрем кед би ше поставело горуце питанє Косова, алє, понеже бизме були купец хтори поряднє плаци америцки енерґенти, можебуц би и наша позиция при нїх була иншака, и нашо арґументи моцнєйши як цо су тераз. То роздумованє по истих принципох як гевто же да дзеведзешатих було вецей розуму на Балканє, уж бизме були у ЕУ и блїзши би нам були даєдни други славянски браца. З єдним словом, политика. Праве прето ме фасциновала гистерия у вязи зоз Путинову нащиву Сербиї. Те виковне товаришство, те братски народ, те тото, те гевто... Направени циркуз, як кед би нам Путин за єдно пополаднє ришел шицки економски проблеми, дзвигнул плаци и стандард, врацел Косово, обезпечел нам мир, стабилносц и благостан. Да ше розумиме, нє мам проблем анї зоз Русию, анї зоз Русами, анї зоз Путином, анї зоз русофилами. Мой проблем у тим же потрошене нє знам кельо пенєжи на цали тот циркуз, же велїм людзом нєдвосмислово дате до знаня же су длужни „спонтано” присц до Беоґраду и привитац русийского предсидателя и його домашнього. Мам проблем и зоз тим же його нащива нє звекша плаци, нє приведзе до шора институциї, нє принєше мир и благостан, гоч шицко представене праве як таке. ОК, нащива важна, то нє спорне, алє спорни способ на хтори є представена. Подумал би чловек, жиєме у раю и Бог особнє пришол. А анї єдно, анї друге нє точне. Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 7

НАШО МЕСТА

НАЦИОНА ЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ НОВИ САД

ЧУВАЙМЕ НАШ ИДЕНТИТЕТ У Новим Садзе, у просторийох Руского културного центра, 17. януара отримана пригодна програма з нагоди означованя Националного швета Руснацох у Републики Сербиї. Програма почала зоз интонованьом гимни Републики Сербиї и рускей шветочней шпиванки „Браца Русини”, а потим присутних у сали привитал предсидатель Националного совиту Руснацох Борислав Сакач. Винчуюци швето, гварел же нашо швето означуєме дванасти раз и наглашел же зме на тих просторох скоро три вики и же ше наздава же ту останєме голєм ище тельо. Народна посланїца у Народней скупштини Републики Сербиї Олена Папуґа, у своєй винчованки надпомла же ше нам удало зачувац виру и язик, гоч нас єст вше менєй. Прето зачуване у наиходзацим чаше будзе на велькей спокуси и на вельким тесту. У пригодней програми наступели Кристина Ковач, хтора рецитовала писню „Браца” Янка Фейси, а потим Йован Живкович, рецитатор и ґлумец пречитал пригодни текст за Националне швето хтори написал др Яков Кишюгас. Вон тиж интерпретовал текст „То єден калап зоз сказки” Владимира Балащака. Млади пияниста Саша Загорянски з тей нагоди одграл „Етиду” Франца Листа. На концу програми Хор РКЦ и парохиї св. апостолох Петра и Павла „Гармония” одшпивал два писнї – „Били

орґони” и „Мила моя”. Хор на гармоники провадзел Давор Сабо. На преслави Националного швета Руснацох у Републики Сербиї у Новим Садзе присуствовали новосадски парох о. Юлиян Рац, директорка Заводу за културу войводянских Руснацох Анамария Ранкович, директор НВУ „Руске слово” др Борис Варґа и велї други Новосадянє. А. П.

ШИД

У ЗНАКУ ОЗНАЧОВАНЯ 100-РОЧНЇЦИ РНПД Зоз шветочну академию, хтору орґанизовали члени Културно-просвитного дружтва „Дюра Киш” у Руским доме, Руснаци у Шидзе означели Националне швето Руснацох у Сербиї. Шветочна програма була у знаку означованя 100-рочнїци снованя Руского народного просвитного дружтва (РНПД) о чим публику здогадли у викладаньох наставнїца Златка Сивч Здравич, поетеса Саня Тиркайло и Вера Дупало.

8 РУСКЕ СЛОВО

– Руснак треба буц кажди дзень, а нє лєм 17. януара, алє вше, и дома и на улїци, кед зме двойо або тройо и нє треба ше ганьбиц за свойо. Нас позберал руски язик и писня хтори зме научели од наших предкох и зачували по нєшка. Нє одрекайме ше того, бо як кед бизме ше одрекли од наших оцох и мацерох бо нас єдного дня будзе печиц совисц. Най длуго и длуго жию Руснаци – поручел о. Михайло Режак, парох у Шидзе и декан сримски на шветочней академиї. Мишана шпивацка ґрупа у провадзеню оркестра Дружтва, окрем державней гимни и шветочней шпиванки Руснацох, представела ше и зоз венчиком руских народних шпиванкох, а Мирон Джуджар пречитал писню учителя и писателя Михайла Ковача „Младим на памятку”. На видео биме приказани виривок монодрами автора, ґлумца и режисера Венямина Бульчика „Судьба або дацо инше” з нагоди 10 рокох од першого виводзеня. У са ли Руского дома з тей шветочней нагоди були виложени ма люнки Андєлки Античевич, ма лярки зоз Беркасова. По сле ака де миї бул коктел, а окрем на щ и ви те ль ох зоз Ши ду, го сци при шли и зоз Бер ка со ва, Би ки чу и Бачин цох. Вл. Дї.

25. ЯНУАР 2019.

mesta@ruskeslovo.com

НАЦИОНА ЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ ДЮРДЬОВ

ШВЕТОЧНОСЦ У КУД „ТАРАС ШЕВЧЕНКО” Означованє Националного швета Руснацох у Дюрдьове после шветочней програми у Основней школи „Йован Йованович Змай” предлужене зоз традицийним поставяньом заставох Републики Сербиї, Покраїни Войводини и нашей рускей застави з гербом. Поставени су, як и потераз, на будинок Општини, Рускей школи и Културноуметнїцкого дружтва „Тарас Шевченко” дзе традицийно на 12 годзин почала шветочносц. Пред програму тамбурови оркестер одграл гимни Републики Сербиї и шветочну писню Руснацох, а потим Микола Кухар, координатор Подручней канцелариї у Дюрдьове, привитал госцох медзи котрима були Борислав Сакач, предсидатель Нацоналного совиту Руснацох и Чедомир Божич, предсидатель Општини Жабель, котри и винчовали Дюрдьовчаньом тот значни дзень. У програми Наташа Хромиш пречитала часц з историї Руснацох, а потим вєдно з членами рецитаторскей секциї Дружтва, з Милицу Михальовски и Марину Барна, пречитани писнї дюрдьовских писательох о Руснацох дакеди, алє и о сучасних часох у Дюрдьове и околїску. После програми пририхтани коктел на котрим послужени велї руски национални єдла котри пририхтали членїци УО Дружтва и жени членох того УО. По красней хвилї на означованє Дня Руснацох пришли велї гражданє. Медзи нїма були и Миломир Шайтош,

предсидатель УО Заводу за културу войводянских Руснацох, Радован Чолич, предсидатель СО Жабель, о. Михаил Холошняй, Вукица Петрович, директорка валалскей ОШ и заняти, члени Церковного одбору при грекокатолїцкей церкви, УО Ловарского дружтва „Дюрдьов”, як и велї други. Програму пририхтала Подручна канцелария Националного совиту Руснацох зоз шедзиском у КУД „Тарас Шевченко”. С. С.

ҐОСПОДЇНЦИ

ДЗЕЦИ ЗДОГА ДЛИ НА КОСТЕЛЬНИКА

У просторийох Месней заєднїци Ґосподїнци вчера, пияти раз по шоре, отримана шветочносц з нагоди Националного швета Руснацох у Републики Сербиї. После гимни Републики Сербиї и шветочней шпиванки Руснацох у Сербиї, присутних привитал Микола Кухар, координатор Подручней канцелариї у Дюрдьове котра помага орґанизацию означованя того швета у Ґосподїнцох. Швето присутним винчовали и Борислав Сакач, предсидатель Националного совиту Руснацох (НСР) и Ґоран Миланович, член Совиту МЗ Ґосподїнци.

– Нє важне чи нас єст мало, чи вельо у даєдним месце, бо верим же кед оможлївиме условия за роботу, будзе резулта-

25. ЯНУАР 2019.

ти, о чим шведоча тоти дзивчата котри участвовали у програми. Єст дзеки и єст тих котри сцу зачувац свой язик и традицию на тим просторе – гварел предсидатель НСР Борислав Сакач. У шветочней програми участвовали члени рецитаторскей секциї дюрдьовского КУД „Тарас Шевченко” з Дюрдьова котри пречитали писнї дюрдьовских писательох. Свою нову писню пречитал Владимир Кочиш, а историю Руснацох и їх пребуванє на тих просторох, шицким присутним приблїжела Наташа Хромиш (Чапко) зоз дюрдьовского Дружтва. Школяре нїзших класох валалскей ОШ котри ходза на годзини руского язика вєдно пречитали виривок зоз Идилского венцу „З мойого валала” Гавриїла Костельника. На програми були и Миломир Шайтош, предсидатель УО Заводу за културу войводянских Руснацох, Дарко Вранешевич, директор валалскей Основней школи „Жарко Зренянин”, члени Церковного одбору грекокатолїцекй церкви у Ґосподїнцох, члени УО КУД „Тарас Шевченко” и други валачанє. Програму з нагоди швета Руснацох у Ґосподїнцох пририхтала Подручна канцелария Националного совиту Руснацох зоз шедзиском у Дюрдьове и у сотруднїцтве з Руснацами зоз Ґосподїнцох. С. С.

РУСКЕ СЛОВО 9

НАШО МЕСТА

НАЦИОНА ЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ КОЦУР

САЛА РУСКОГО ДОМУ БУЛА ПОЛНА У коцурским Руским доме, 18. януара, у орґанизациї Подручней канцелариї Националного совиту Руснацох у Коцуре и КУД „Жатва” зоз пригодну програму означене Националне швето Руснацох. Шветочносц почала на 18 годзин, кед Микола Шанта, координатор Подручней канцелариї у Коцуре, привитал шицких госцох. У програми участвовали школяре нїзших класох Основней школи „Братство єдинство”, хтори зоз учительку Славицу Чельовски пририхтали рецитациї, писнї и танєчни точки. Марко Буила и школярки осмей класи, Катарина Кулич и Наташа Тамаш, хторих на гармоники провадзел Любомир Сакач Андри, одшпивали даскельо руски писнї. Силвия Маґоч пречитала пригодну бешеду о руснацтве у Коцуре и цо за наш народ у каждодньовим живоце значи буц Руснак, або Рускиня. Означиц Дзень Руснацох пришли велї Коцурци, та сала Руского дому була полна, а медзи нїма предсидатель Општини Вербас Милан Ґлушац, заменїк предсидателя Општини Миляна Штулич, предсидатель Совиту МЗ

Коцур Желько Бєлан, директорка Школи у Коцуре Славица Байор, як и члени Националного совиту Руснацох Весна Раґаї-Цап, Стеван Самочета и Михайло Киш. Официйна програма закончена зоз шветочну писню Руснацох, а потим предлужене друженє на коктелу при музики.

O. Р.

КУЛА

ЛИТЕРАТУРА У ФОКУСУ Зоз пригодну програму националне швето Руснацох штварток шветочно преславене и у руским КУД „Др Гавриїл Костельник” у Кули, дзе тиж и Подручна канцелария Националного совиту Руснацох. Шветочносц почала з интонованьом державней гимни „Боже правди” и шветочней шпиванки Руснацох у Сербиї, а потим у мено домашнїх шицких присутних привитал предсидатель Дружтва Владимир Бучко, хтори повинчовал Швето. Пригодни текст о Руснацох у Сербиї на сербским язику пречитала Амалия Ковач, хтора була и модератор програми. У културней часци наглашка була на рускей литератури, та ше зоз своїма творами кратко представели писатель Янко Павлович зоз Вербасу и домашня Мелания Арваї, а у музичней Мишана шпивацка ґрупа Дружтва и шпиваче, солиста Дюра Грубеня и дует Амалия и Ярослав Ковачово под руководзеньом Еуфемиї Планкош. На шветочносци, попри членох Дружтва старшей и наймладшей ґенерациї и їх фахових сотруднїкох, була и наставнїца руского язика у кулских школох, представнїк Н а ц и о н а л н о го совиту, предсидатель Рускей Матки, представителє кулского КУД „Дурмитор” и други госци. М. А.

10 РУСКЕ СЛОВО

БАЧКА ТОПОЛЯ

ЗДОГАДОВАНЄ НА НАШУ ИСТОРИЮ У Основней школи „Чаки Лайош” у Бачкей Тополї школяре котри ходза на годзини руского язика, зоз свою наставнїцу Сенку Бенчик, 17. януара, означели Националне швето Руснацох зоз пригодну програму. Програма почала зоз шветочну шпиванку, а потим ше здогадли на руску историю и прецо 17. януар значни за Руснацох у Сербиї. Бешедоване и о руских символох, а потим ше шицки вєдно засмачели, дружели и уживали у рускей музики. С. Б.

25. ЯНУАР 2019.

mesta@ruskeslovo.com

НАЦИОНА ЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ СРИМСКА МИТРОВИЦА

ПРЕДСТАВЕНА МОНОҐРАФИЯ И НАША КУЛТУРА

У Сримскей Митровици у барокней сали Музею Сриму, штварток 17. януара отримана програма з нагоди преслави Националного швета Руснацох у Србиї. Присутни мали нагоду дознац вецей о Моноґрафиї грекокатолїцкей парохиї у Сримскей Митровици хтору пририхтал паноцец Владислав Варґа, хтори ю и представел, а шпивацка ґрупа „Руски зарї” одшпивала старши и новши писнї зоз свойого репертоара у провадзеню оркестра „Ходоба и приятелє”. Шпивачох и оркестер пририхтала музични педаґоґ Даниєла Горняк. Рецитаторе пречитали даскельо писнї Гавриїла Костельника и преклад руских писньох на сербски язик „А ти, мила, а ти, мила, цо думала” и „Ей, млїнару”. Наймлад-

ши – Мирослава, Снежана, Сара, Теодора и Мария Страценского рецитовали о св. Миколайови. Програму водзели, а тиж и рецитовали, брат и шестра Милена и Владимир Костич. Госци на програми були школяре ґлумци зоз митровицкей Ґимназиї Миряна Крнич и Оґнєн Вуясинович. Шветочну програму пририхтали члени Подручней канцелариї НС у Сримскей Митровици зоз потримовку Историйного архиву Сриму и директора Деяна Уметича. Д. К.

СУБОТИЦА

ПРЕПОДАВАНЄ О ХРАНИЛОВИЧОВИ Тогорочне означованє Националного швета Руснацох, з оглядом на тото же нє маю свойо просториї, Суботичанє отримали у Ресторану „Спартак” з преподаваньом на

25. ЯНУАР 2019.

тему „Велька народна скупштина у Новим Садзе и Йован Хранилович, предняк бачванских Руснацох”. На самим початку, нова предсидателька Дружтва Руснацох Суботици Єлена Сивч Велянович привитала присутних госцох – у мено Националного совиту Руснацох Желька Ковача, представнїкох Асоцияциї националних заєднїцох Суботици, як и членох вецей националних меншинох котри творя у Суботици. Ясмина Варґа Пеячки рецитовала шветочну писню „Браца Русини”, док Мирта Иштванович пречитала биоґрафию кустоса историчара Зорана Веляновича котри бешедовал о тим як зволана Велька народна скупштина у Новим Садзе. Велянович векшу увагу пошвецел грекокатолїцкому священїкови, публицистови и културному роботнїкови того часу Йованови Храниловичови, як сам и гварел, преднякови бачванских Руснацох. А. Л./Я. Дю.

РУСКЕ СЛОВО 11

НАШО МЕСТА

НАЦИОНА ЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ ВЕРБАС

ПОТРЕБНА ШИРША ПОТРИМОВКА Зоз програму у Вербаше, 13. януара, котру орґанизовало КПД „Карпати” и Подручна канцелария Националного совиту Руснацох у Вербаше, почало означованє тогорочного Националного швета Руснацох у Републики Сербиї, котре у цеку тижня означене и у других наших Подручних канцеларийох по наших местох. На початку програми у Вербаше предсидатель и подпредсидатель Дружтва Славко Барановски и др Деян Загорянски привитали госцох, а потим почала програма на котрей участвовали Хор и Руска жридлова шпивацка ґрупа, котри функционую як секциї Културно-просвитного дружтва „Карпати”.

– Подручна канцелария Руснацох у Вербаше и КПД „Карпати” каждого року означує тото швето и вше патриме же бизме злучели и традицийни Торба бал, та же бизме у веселей атмосфери зоз музику и танцом предлужели означованє нашого швета. Тиж ше трудзиме указац же функционуєме крашнє у єдним мултикултуралним штредку як цо тот Вербас. Мушим визначиц же маме слабу потримовку зоз боку локалней самоуправи, цо ше видзи и по нащиви на наших манифестацийох, алє ми нєшка вельо вецей завадза же ше нє зявел нїхто зоз наших руских институцийох – визначел подпредсидатель КПД „Карпати” др Деян Загорянски. По законченю програми у орґанизациї КПД „Карпати” бул отримани и традицийни Торба бал на котрим госци уживали у музики и друженю. З. К.

БИКИЧ

ВЯЗИ ЗОЗ СТАРИМ КРАЙОМ У Доме култури у Бикичу, 16. януара, означене Националне швето Руснацох у Републики Сербиї з пригодну програму хтори порихтали члени КПД „Иван Котляревски”. Програма почала з наступом Шпивацкей ґрупи „Бикичанки” зоз шпиванку Михайла Ковача „Хижочко стара”

12 РУСКЕ СЛОВО

и Шветочну шпиванку дружтва „Як вода в поточку”. На гармоники их провадзел Боян Бабич, а уметнїцка руководителька Драґана Ґлувня Бабич. „Бикичанки” ше у програми представели и зоз штирома колядами, а Деян Бобаль, Марина Шолтис и Зденко Лазор здогадли на историйни факти о насельованю Руснацох на подруче нєшкайшей Войводини, а потим и до Бикичу и вязами зоз старим крайом. Програму провадзели у мено општини Шид Ромко Папуґа, заменїк начальнїка Општинскей управи, нашо паноцове о. Михайло Режак и о. Владимир Еделински Миколка, представнїки Месней заєднїци Беркасово, КПД „Дюра Киш” и други. Зденко Лазор, член Националного совиту Руснацох у свойо и у мено Националного совиту шицким повинчовал тото швето. После програми друженє предлужене на коктелу, а окрем домашнїх, на преслави були и госци зоз Шиду, Беркасова и Бачинцох. Вл. Дї.

25. ЯНУАР 2019.

mesta@ruskeslovo.com

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ БЕОҐРАД

ПРИГОДНА ПРОГРАМА И АҐАПЕ У Беоґрадзе, на Богоявлєнє, у Вешеґрадскей улїци, у церкви св. Кирила и Методия, на Служби Божей и зоз пригодну програму означене Националне швето Руснацох. Як гварела Олґица Радович Лендєр, на Служби Божей, хтору служел беоґрадско-банатски декан и парох беоґрадски, протоєрей ставрофор о. Владислав Варґа, було коло 40 особи. После Богослуженя означованє швета предлужене у окремней просториї у хторей були сербски и руски застави, а у програми о. Владислав Варґа бешедовал о историї Руснацох. Тексти по руски читали Олґица Стаменич (народзена Канюх), Олґица Радович Лендєр и Александар Планкош, студент фармациї у Беоґрадзе, а по сербски Алекса Стаменич.

После програми було аґапе, друженє и шпиванє до позних годзинох, цо призначела и руска редакция РТВ. М. Г. К.

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ПОШВЕЦЕНИ ПАМЯТНЇК ПЕТРОВИ КУЗМЯКОВИ

ЧЕСЦ ВЕЛЬКОМУ ЧЛОВЕКОВИ У НАШИМ ОБРАЗОВАНЮ На керестурским теметове, всоботу пополадню пошвецени памятнїк визначному учительови Петрови Кузмякови (1816–1900), на месце дзе ше предпоставя же є поховани, а потим за учителя одслужена и Панахида. Памятнїк пошвецели и панахиду служели керестурски священїки парох о. Михайло Малацко и капеланє о. Владимир Медєши и о. Михайло Шанта. Венци на памятнїк поставели амбасадор з Амбасади України у Сербиї, хтора и финансовала памятнїк, пан Олександер Александрович, директорка керестурскей Школи „Петро Кузмяк” Хелена Пашо Павлович, делеґация места Страняни у Словацкей одкаль бул родом учитель Кузмяк, як и його дальша родзина Василь Кузмяк зоз Попраду. Поставянє памятнїка иницировал парох о. Малацко хтори з тей нагоди визначел же Петро Кузмяк бул медзи першима учителями по значносци, хтори уткал свой живот и роботу до того валалу, гоч як худобни учитель през живот нє бул таки почитовани.

– Прето голєм на тот способ керестурска парохия жада виправиц велї нєправди спрам нього за живота, та и тоту же нє зачувани анї його гроб. Єден наш парохиян ми нєпреривно суґеровал же треба тот гроб означиц, прето же и учитель Петро Кузмяк єден зоз слупох нашо25. ЯНУАР 2019.

го идентитету. Памятнїки ше подзвигує же би ше визначело приклад тих людзох, и нє лєм же би ше им подзековало, алє и шлїдзело їх роботу и їх духовну велькосц – наглашел о. Малацко. З тей нагоди ше на учителя Кузмяка здогадла и Пашо Павловичова, директорка Школи хтора ше вола по його мену, а обидвойо подзековали Українскей амбасади хтора финансовала поставянє памятнїка.

– Барз нам велька чесц же зме ше у тим составе нєшка зишли прето же Петро Кузмяк наш школовани учитель, хтори вдерел фундаменти нашей школи. Вон препознал же образованє то барз важна карика и же тоту Школу зохаби нашому рускому народу. На нас остава зачувац тоту Школу у хторей основна и єдина на швеце штредня на руским язику. Ми ше будземе и надалєй намагац робиц совисно и витирвало у толеранциї, у нашим мултикултурализму. Дзекуєм же зме могли и так указац чесц велькому чловекови у нашим образованю – заключела Пашо Павловичова. На тей пригодносци попри спомнутих були и представителє Националного совиту Руснацох, Союзу Руснацох Українцох, Месней заєднїци Руски Керестур и госци зоз Словацкей. М. А.

РУСКЕ СЛОВО 13

ДУХОВНИ ЖИВОТ

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ АРХИЄРЕЙСКА ЛИТУРҐИЯ З НАГОДИ НАЦИОНАЛНОГО ШВЕТА РУСНАЦОХ

ЛЇК ЗА НАШУ БУДУЧНОСЦ У ВИРНОСЦИ БОГУ У полней Катедралней церкви св. оца Миколая у Руским Керестуре, зоз Благодарну архиєрейску Службу Божу, 19. януара на 17 годзин, почала 12. Централна шветочносц Националного швета Руснацох у Републики Сербиї

Б

лагодарну Литурґию предводзел наш преосвящени владика нєдавно преглашеней Епархиї св. оца Миколая кир Георгий Джуджар, зоз дзешец домашнїма и священїками з других наших парохийох, у присустве визначних госцох з нашого националного, културного и политичного живота, и числених вирних з домашнєй парохиї и госцох зоз велїх наших местох. Владика Георгий у своєй казанї привитал шицких же ше зишли „ту дзе велїм блїзши лєбо дальши коренї, як одроснути дзеци ґу своєй мацери подзековац єй за живот, помоц и потримовку” – започал владика и визначел же снованє Руского народного просвитного дружтва (РНПД), пред 100 роками дало початок националного и културного розвою Руснацох, а його преднякох ше з гордосцу здогадуєме.

– Подзековни зме Богу за шицки тоти дари, а медзи нїма Божи благослов и наша нова Епархия св. Миколая. На знак нашей подзековносци и вирносци Господу Богу, того року будзе цалосне виданє св. Писма Старого и Нового завиту на руским язику. И то плод фундаменту хторого положели нашо предняки пред сто роками. Алє зме покус застарани за нашу будучносц. Вона вельо завиши од обставинох, алє чи обставини пред сто роками були лєпши або лєгчейши? И кельо наша будучносц завиши и од шицких нас, як поєдинєчно, так и як заєднїци? Од нас завиши чи будземе вєдно будовац наш заєднїцки дом на националним, духовним и културним полю. Лїк за нашу будучносц и єй тирвалосц у вирносци Господу Богу, у нашим заєднїцтве и злагоди, у почитованю и отримованю глїбоких духовних, националних и културних коре-

14 РУСКЕ СЛОВО

СВЯЩЕНЇКИ НА ЛИТУРҐИЇ Зоз владиком Георгийом служели домашнї парох о. Михайло Малацко, парох у Сримскей Митровици о. Владислав Варґа, коцурски парох о. Владислав Рац, парох у Шидзе о. Михайло Режак, новосадски парох о. Юлиян Рац, парох у Бачинцох о. Дарко Рац, старовербсаски парох о. Алексий Гудак, кулски капелан о. Платон Салак ЧСВВ, и домашнї капеланє о. Владимир Медєши и о. Михайло Шанта. Цикаве спомнуц же осемцме од присутних священїкох родом зоз Руского Керестура.

ньох на яких зме виросли, а котри и нєшка витални и желєни. Залївайме их и пестуйме же би росли, же би плод приношели и же би тот плод тирвал. То наш задаток спрам наших предкох, нас самих и наших потомкох – заключел владика. Євангелске читанє читал капелан керестурски о. Михайло Шанта, апостол домашнї дзияк Янко Виславски, а цалу Службу шпивал домашнї Мишани хор катедрали св. оца Миколая и Дома култури под руководзеньом Лидиї Пашо. На Служби Божей медзи госцами бул присутни и амбасадор України у Сербиї, його екселенция Олександер Александрович. По Служби вон у владическей крипти у мено своєй держави положел венєц на гроб преосвященого владики Дионизия Нярадия.■ М. А.

25. ЯНУАР 2019.

duhovni@ruskeslovo.com

У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ ПОШВЕЦЕНИ ОБИСЦА

ВИДЛЇВИ ЗНАК БЛАГОСЛОВУ У парохиї св. оца Миколая у Руским Кере стуре, 18. януара, закончене тогорочне пошвецанє обисцох вирних грекокатолїкох, хторе поча ло по швету Богоявлєнє 7. януара. За 11 днї коло 1 200 обисца пошвецели троме домашнї священїки, парох о. Михайло Ма лацко и капеланє о. Владимир Медєши и о. Михайло Шанта. На Бо гоя влє нє ше Цер ква здо га дує подїї кед Ису са Хри ста у ри ки Йор дан по кре сцел Йоан Кре сти те ль, та ше на спомин то го ка жди рок по шве ца воду, хто ра за тих цо ве ря, ма ве ль ку моц. По шве ца нє зоз то ту воду то ви длї ви знак Божо го бла го сло ву. Зоз то ту воду свя щ е нї ки пре но ша тот бла го слов на жи вот ни про стор, дом ка ждей фа ме лиї и на са мих єй чле нох. По словох пароха о. Малацка, керестурски парохиянє дзечнє чекаю священїка до свойого дому, гоч ше остатнї даскельо роки случує же дзепоєдни пре роботу нє могли у чаше пошвецаня буц дома.

Пошвецанє обисца у Чизмарових на Куртим шоре

– Пошвецанє домох за нас тиж нагода стретнуц ше зоз парохиянами, поготов зоз хорима, чи старима, хтори уж нє можу приходзиц на Богослуженя, и подзелїц з нїма їх животни радосци и чежкосци – заключел парох Малацко. М. А.

У БЕОҐРАДЗЕ

КОЦУР

КОНЦЕРТ ДУХОВНЕЙ МУЗИКИ

БОГОЯВЛЄНЄ И ПОЧАТОК ПОШВЕЦАНЯ

У церкви св. Марка у Беоґрадзе внєдзелю, 13. януара, отримани концерт духовней музики беоґрадского камерного мишаного хору „Анґел”. По своїм концепту Хор провадзи крочай зоз сучаснима трендами у хорскей музики и єден є од перших хорох про-

єктного типу у Сербиї. У нїм шпиваю длугорочни аматерски и професийни хорски шпиваче зоз Сербиї, алє и зоз дияспори. На нєдзельовим концерту участвовали углавним шпиваче зоз Беоґраду, алє и зоз Нового Саду, та и зоз Швайцарскей и Норвежскей. Виведли дзешец познати духовни композициї: Оче наш, Тебе поєм, Во Царстви Твоєм, Спаси Боже люди Твоя, Царска ектения и други, а солисти були Миряна Стоянович Ех Йованович (сопран), Ана Римар Симунович (сопран), Єлена Крнета Николич (алт), Деян Иванович (тенор) и Милош Зарич (баритон). Дириґент хору мр Нада Вукович Дьокич, хтора основни и постдипломски студиї дириґованя закончела на Факултету музичней уметносци у Беоґрадзе у класи познатей дириґентки, професорки Даринки Матич Марович. На концерту у церкви св. Марка у преполней сали позберали ше и беоґрадски Руснаци. О. Л. Р.

25. ЯНУАР 2019.

На Богоявлєнє, 19. януара у церкви Успения Пре святей Богородици у Коцуре пошвецена вода, а то и початок пошвецаня обисцох у Коцуре, конкретно од 21. януара, а будзе тирвац покля паноцове нє пошвеца шицки обисца вирних. На Служби воду пошвецали коцурски парох о. Владислав Рац и капелан о. Данил Задрепко.

Як о. Владисав Рац гварел у казанї, кресценє Исусово у Йордану вельо гутори о понїзносци, а кресценє велька чесц, понеже зоз нїм поставаме Божо дзеци. Дух святи зиходзи як на нас так и на воду, котру ше швеци же би була на хасен духовному и тїлесному здравю. З. К.

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПРЕДСТАВЕЛИ ЗМЕ ШЕ У НАЙКРАСШИМ ШВЕТЛЄ

Скоро три вики у Войводини Руснаци дзеля судьбу зоз другима народами, нє забуваюци власну традицию и обичаї, гордо крачаю и розвиваю ше. Руснаци у своєй заєднїци, медзи другима образованима, нєшка маю и велїх школованих фаховцох у култури, алє и талантованих аматерох, а єдна часточка того скарбу була представена на Шветочней академиї

У

Велькей сали Дома култури Руски Керестур всоботу, 19. януара, отримана дванаста по шоре Централна преслава з нагоди Националного швета Руснацох у Сербиї. Културна програма на котрей присуствовали и числени госци, з нашей держави и зоз иножемства, насампредз зоз рускей заєднїци, алє и спред заєднїцох з котрима вєдно жиєме на тих просторох. З мало приповедки и вельо квалитету, руска заєднїца на тот завод указала шицким присутним вельке богатство з котрим розполага. Була то програма котра сиґурно и потвердзела финансиєром того збуваня – же вредзело, и же треба потримац и надалєй. ПОЧАЛО ШЕ ЗОЗ ГИМНУ И ШВЕТОЧНУ ШПИВАНКУ

Мишани хор Дома култури и Катедралней церкви св. оца Миколая под руководством Лидиї Пашо и у провадзеню Националного оркестра под руководством Мирона Сивча, отворел Шветочну академию зоз гимну Републики Сербиї, „Боже правди”, а потим виведли и шветочну шпиванку „Браца Русини”. З привитнима словами присутним Швето повинчовали предсидатель Националного совиту рускей националней меншини Борислав Сакач, владика кир Георгий Джуджар, амбасадор Українскей амбасади у Сербиї

16 РУСКЕ СЛОВО

Олександер Александрович, предсидатель Дочасового орґану Општини Кула Велибор Милоїчич и покраїнски секретар за културу, явне информованє и одношеня з вирскима заєднїцами Драґана Милошевич. РУСКА ПИСНЯ ЗДОГАДЛА НА ПРЕШЛОСЦ После пригодних бешедох Мишани хор Дома култури и Катедралней церкви св. оца Микoлая и Вельки народни оркестер Дома култури, под руководством Лидиї Пашо, односно Мирка Преґуна, виведли шпиванку „Писня Рускому Керестуру” познатого поети Якима Сивча. Композицию Онуфрия Тимка „Думка” обробел Мирко Преґун, а виведол ю Вельки народни оркестер Дома култури. Керестурска Дзивоцка ґрупа ґрупа „Ария”, у чиїм составе були − Марина Роман, Дорика Чизмар, Наташа Колесар, Йована Ноґавица и Саня Чапко, а на ґитари их провадзел Сашо Палєнкаш, одшпивала композицию „Там под дубину”. Тото виводзенє наисце одушевело присутну публику котра наградзовала дзивоцки вокални состав зоз аплаузами у каждей нагоди. Кристина Афич наступела зоз власну, побиднїцку писню на прешлорочней „Червеней ружи” у катеґориї за найлєпши цалосни наступ, „Пойдзем”, а Катарина Кочиш виведла народну шпиванку „Понад гору, над високу”. За обидва писнї аранжман подписал Мирослав Пап, 25. ЯНУАР 2019.

kultura@ruskeslovo.com

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ Присутни мали нагоду послухац и Камерни состав Школи за основне музичне образованє, оддзелєня у Руским Керестуре, у чиїм составе дакедишнї школяре, а терашнї професоре, виведли руски народни мелодиї „Дунай широки”, у аранжману Мирка Преґуна. ДЗЕШЕЦРОЧНЇЦА НАЦИОНАЛНОГО ОРКЕСТРА Програма закончена зоз мелодиями Националного оркестру, котри источашнє преславел и свой мали дзешецрочни ювилей иснованя, и енерґично одграли „Танєц зоз опери Фрол Скобеєв” русийского композитора Тихона Хреникова и Димитрия Шостаковича „Валцер число 2” у обробкИ Мирона Сивча. Док грали „З давен давна” на видео-биму емитовани кратки филм о терашнїм материялни богатстве Руснацох „Хвильково национални рамики”. Дом култури Руски Керестур и Национални совит руВелька сала Дома култури була преполна з публику, з скей националней меншини. тей нагоди до Руского Технїчну потримовку даКе ре сту ра ла Радио-телевипришли чизия Войводини, слени го за дизайн швесци, орґанитлох бул задлужезовано на ни Ириней Гудак, а в т о бу с ох , а реализацию преРуснаци зоз слави финансийно шицких ме помогли Покраїнстох дзе жию ски секретарият за у Сербиї. Покултуру, явне иннеже ше и обформованє и одноМирослав Кристина чековало же Катарина ше ня з вирскима ч Малацко Афи Велька сала Кочиш заєднїцами, Опнє будзе досц штина Кула и Нацивелька, у просторийох дакеди- онални совит рускей нацишнього „Клубу 10” у Доме култури програму могло про- оналней меншини. вадзиц и прейґ видео-биму. По законченю музично-културней програми, за шицПрез програму публику водзели Марина Сабадош и ких госцох и домашнїх бул пририхтани коктел у рестоВладимир Бодянец, а авторка конферанси була Мая За- рану „Червена ружа” на котрим присустовали коло 400 зуляк Гарди. Шветочносц пририхтали Орґанизацийни особи.■ одбор Централней шветочносци у составе − Олґа КарлаМарина Джуджар варис, Лїляна Барна Никитович, Агнета Тимко Мудри, Фото: В. Вуячич, Лю. Дудаш Анамария Ранкович, Мирослав Пап, Йоаким Рац, Таня Арва Планчак, Желько Ковач, Славко Орос и предсидателька Олена Планчак Сакач, Завод за културу войводянских Руснацох,

КРАТКИ ФИЛМИ З МОЦНИМА УПЕЧАТКАМИ Публика мала нагоду одпатриц и виривок з документарно-бавеного филма „Йован Хранилович − чловек злучованя” и часц филма о Руским народним просвитним дружтве, а Мирослав Малацко през ґлуму на бини представел улогу оца Михайла Мудрия у националним препородзе рускей заєднїци.

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 17

КУЛТУРА И ПРОСВИТА

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

МАЛЮНКИ БУЛИ ОДКРИЦЕ ЗА ШИРШУ ЯВНОСЦ

У

рамикох Централней шветочносци Националного швета Руснацох по Архиєрейскей Литурґиї у про сториї над владиче ску крипту Катедралней церкви отворени вистави „12 пошвецени” – портрети священїкох керестурскей парохиї и „Кере стурски ведути” – малюнки зоз Подобовей колониї „Няради”. Вистави у мено орґанизатора Заводу за културу войводянских Руснацох, представела директорка Анамария Ранкович у, як гварела, нєзвичйним, алє за тоту нагоду цалком одвитуюцим просторе. Потим вистави з пригоднима словами отворела Ирина Гарди Ковачевич хтора и їх рецензентка, а чий концепт обдумала Олґа Карлаварис. Так вельке число нащивительох могло видзиц портрети трох владикох – кир Дионизия Нярадия, кир Йоакима Сеґедия и кир Гавриїла Букатки, як и парохох и капеланох о. Дюру Биндаса, о. Михайла Мудрия хтори з владиком Нярадийом, пред 100 роками були и иницияторе снованя Руского народного просвитного дружтва, потим о. Янка Копчая, о. Янка Ґвожджака, о. Янка Санича, о. Андрия Лабоша, о. др Гавриїла Костельника, о. Михайла Фирака и о. Михайла Макая. З богатей колекциї малюнкох з Подобовей колониї „Няради”, хтора ше у Кере стуре отримовала од 1997–2016. рок, на виставу „Керестурски ведути” директор Колониї Владо Няради хтори тиж бул присутни, уступел дїла дзевец авторох – Боґумила Карлавариса зоз Горватскей, Штефици Радованов зоз Сримскей Митровици, Милича Станковича – Милича од Мачви з Беоґраду, Иґора Душечкина з України, Чен Ли Фана з Китаю, Влади Нярадия з Вербасу, Снежани Влаткович з Босни и

18 РУСКЕ СЛОВО

Герцеґовини, Лїляни Дєрович зоз Суботици и Дарка Ґавриловича з Краґуєвцу. Як визначела Гарди Ковачевичова, портрети сновательох РНПД, владику Нярадия, о. Мудрия и о. Биндаса дїло уметнїка Миколи Бутовича „хтори ше нашол у Руским Керестуре вєдно зоз коло сто своїма сонароднїками хтори сцекали од огня войни и револуциї.” Гоч ше и пририхтоваче вистави намагали, нє удало ше им одгаднуц авторох других портретох.

– Тоти вибрани 12 портрети керестуских священїкох одкрице и за мнє и за ширшу руску явносц, а видзиме же особи тих наших священїкох з богатима биоґрафиями, попри историйно-церковней значносци, барз важни и у нашей културней историї и националней свидомосци, а сами портрети маю и уметнїцку вредносц – заключела Гарди Ковачевичова и суґеровала же би вони и далєй були доступнєйши шицким заинтересованим. Тоту суґестию у вияви за „Руске слово” наглашела и иницияторка вистави Олґа Карлаварис, и пре важносц тих особох и уметнїцку вредносц потретох же би их у тим символичним про сторе могли видзиц и други людзе. Ошвиженє и одкрице за велїх и малюнки керестурских мотивох з Колониї „Няради”, а по думаню єй директора, виложени дїла „попри тим указую и рижнородносц уметнїкцого виразу и приступу ґу мальованю, з оглядом на ґенерацийни и стилистични розлики медзи їх авторами.” Обидва Вистави представени и у заєднїцким Каталоґу хтори нащивителє могли достац, а хтори з тей нагоди видал орґанизатор, наш Завод за културу.■ М. Афич 25. ЯНУАР 2019.

РОК XVIII ЧИСЛО 1 Число ушорела: Вероника ВУЯЧИЧ

ПОРЕМЕЦЕНЯ У БЕШЕДИ ПРИ ДЗЕЦОХ

З

амерковали сце же вашо дзецко нє вигваря шицки гласи, лєбо их нє вигваря так як треба у одношеню на свой возрост, лєбо нєдзечнє комуникує, загакує ше, ма почежкосци у читаню лєбо писаню, чежко му тримац увагу и концентровац ше, зна буц гиперактивне лєбо аґресивне – шицко то причини же бисце ше консултовали зоз лоґопедом. Вашо дзецко нє єдине, бо по податкох на Институту за експерименталну фонетику и патолоґию бешеди „Дьордє Костич”, у тей хвильки у Сербиї вельке число дзецох (скоро 60 одсто) на предшколским возросту ма голєм єден проблем у бешеди, у язику, у ученю лєбо справованю и триманю уваги.

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 19

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

famelija@ruskeslovo.com

ПРИ ДЗЕЦОХ СЛАБО РОЗВИТА АВДИО УВАГА Найчастейши поремеценя у бешеди то поремецена артикулация, вец поремеценя розвойна дисфазия (поремецени бешедни и язични розвой), поремеценя флуентносци (загакованє), дислексия и дисґрафия (почежкосци у ученю читаня и писаня) и друге. Нажаль, вше вецей єст дзеци цо маю зложенши проблеми (нє бешедую до трох-штирох рокох, нєт интеракциї у социялним окруженю, маю поремецену увагу, поремецене справованє и подобне) Пише: Вероника Вуячич

Ц

ентер за розвой бешеди, справованя и ученя при Институту за експерименталну фонетику и патолоґию бешеди „Дьодє Костич” у Новим Садзе формовани ище 2008. року, прето же велї Новосадянє одходзели з дзецми на третмани до Беоґраду. Лоґопед-авдиолинґвиста Милица Остоїч зоз новосадского Центру, гвари же ше за патолоґию трима шицко цо одступа од нормалного справованя на одредзеним менталним и хронолоґийним возросту дзецка. Так патолоґия бешеди то кед дзецко нє почнє бешедовац до наполнєних 15 мешацох. Кед дзецко наполнї рок очекує ше перше слово хторе повязане зоз значеньом, може буц ономатопейне, лєбо єдноставне (як цо то мама, тато). Кратки виреченя би дзецко требало хасновац скорей як му два роки, а до трох рокох би ше требало випитовац (формовац питаня), преприповедовйовац случованя и приповедац кратки приповедки. Теди и бешеда постава средство зоз хторим дзецко витворює социялну интеракцию зоз фамелию и блїзким окруженьом.

– Зоз стимулацию бешеди найлєпше почац у другим року, бо кед дзецко наполнї пейц роки бешедно-язични розвой би требал буц закончени. Дзецко, би требало по теди звладац и правилно вигваряц шицки гласи у єдним язику и хасновац шицки ґраматични катеґориї. Требало би тримац клайбас так як треба, нарисовац квадрат, троугельнїк и круг, з чим є порихтане уключиц ше до програми предшколского образованя – гварела Остоїчова.

рей буд зе со ви то вац же най ше роди чи опред зе ля за комуникованє з дзецком на єд ним язи ку док дзец ко нє здо буд зе ба зу то го язи ка. Вше пре по ру чу є ме же би то бул язик на хто рим ше дзец ко буд зе шко ло вац, алє то нє му ши буц пра ви ло – пред лу же ла Ми ли ца Осто їч. При оценьованю бешеди дзецка важне до стац податки зоз периоду ваготно сци, породу, вчасного розвою моторики и социялних реакцийох и фазох хтори предходза бешеди (гуркотанє и берблянє). Вше вецей маме дзеци зоз ризичней ваготно сци, то обовязує фаховцох же би тото провадзели и совитовали вчасну стимулацию, уж у перших мешацох живота, и бешеди и сензомоторних функцийох. Родичи кед риша поглєдац фахову помоц за дзецко, часто наиход за на рижни проблеми. Александра и Иґор замеркова ли же им дзецко нє вигваря правилно гласи ч, дж, ж, с, та поглєда ли перше помоц у Доме здравя Нови Сад. Там єст тим фаховцох, алє до ста ли лєм корективни вежби хтори робели дома з дзецком, цо оценєли же то нє досц.

– У нас тот проблем нє ришени системски. Хиби и потримовка тим дзецом хторим треба помоц од лоґопеда, а окрем у Розвойним совитовалїщу и у школи „Др Милан Петрович”, у других державних установох нєт лоґопедох хтори би робели з дзецми. До Инте сорней комисиї, хтора упутює дзеци ґу лоґопедови, чежко дойсц. Нажаль, вше вецей єст дзеци цо маю почежко сци у бешеди, а лоґопедох єст вельо менєй як цо ше указує же потребне, та ше родичи муша знаходзиц як знаю – гвари оцец Иґор Корпаш.

ПРИНЦИПИ КСАФА СИСТЕМИ Институт за експерименталну фонетику и патолоґию бешеди „Дьордє Костич” у Беоґрадзе ма традицию длугу 70 роки и представя клинїчну и науково-образовну институцию, хтора мултидисциплинарно ориєнтована зоз голистичним приступом у виучованю звука, слуха, бешеди, язика, справованя и ученя у нормалних и патолоґийних станох.

ВШЕ МЕНЄЙ ШЕ КОМУНИКУЄ ЗОЗ ДЗЕЦМИ

Милица Остоїч, мастер лоґопед-авдиолинґвиста

Нєдо статок комуникациї зоз дзецми и претеране викладанє змистом електронских медийох (телевизия, телефон, таблет, компютер), спо соб ко стираня, присуство

Основни принципи КСАФА системи то превентивна робота у рамикох систематичних препатрункох, превенция, вчасна детекция, дияґностика и вчасна хабитация бешеди, язика и слуха; почитованє линґвистичних принципох хтори прилагодзени ґу язику, авдитивна стимулация з помоцу КСАФА-д апарата и индивидуални третмани. шат минути, и у єй рамикох прави ше план и програму авдиолинґвистичного третману зоз КСАФА-д апаратом. Нащиви можу буц каждодньово, лєбо дватри раз у тижню, так як лоґопед препише, а завиши од файти проблематики. Конкретно, третман корекциї гласох тирва 30 лєбо 45 минути три до пейц раз у тижню, док дзеци цо маю язични поремеценя маю третмани 60 минути кажди дзень. Таки третмани зоз оптималним намесцаньом параметрох КСАФА-д апарата цалком можу надополнїц очкодованя яки дзецко ма у авдитивней перцепциї. Важне повесц и же при шицких файтох бешедних поремеценьох, авдио увага слабо розвита, дзеци слабо слухаю, а вона значни фактор у наставаню каждого бешедноязичного поремеценя – закончує Милица Остоїч, мастер лоґопед-авдиолинґвиста.■

ПОЖНЄНЄ З БЕШЕДУ ПРЕ БИЛИНҐВАЛНОСЦ При дзецох хтори одрастаю у билинґвалним стредку тиж може присц до того же нє почню бешедовац на час, лєбо єст одступаня у розвою їх бешеди. Кед дзецко нє прегварело анї на єдним з двох язикох на хторих бешедую родичи, добре би було поглєдац помоц од лоґопедаавдиолинґвисти.

– Ми со ви ту є ме же би роди чи по глє да ли по моц од фа хов ца хто ри пре патри дзец ко и по бе ше дує з роди ча ми, та оце нї хто ри язик при дзец ку у пред но сци. Ва жне и то то же ке льо дзец ко ро зу ми, ва жне и хто ри язик лєг че й ше ро зу ми, а нє лєм ке льо и як бе ше дує (ро зу ме нє вше пред ход зи бе ше ди). Ло ґ о пед на й ско -

20 РУСКЕ СЛОВО

одредзених бактерийох, вирусох и печарочкох, метаболични поремеценя барз уплївую на розвой дзецка, та и на розвой бешеди.

– У на шим Цен тре у ра ми кох Си сте ми КСАФА (KSA FA – Kостичова селективна авдиторна филтарска амплификация) дияґностика тирва коло шейдзе-

25. ЯНУАР 2019.

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 21

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

famelija@ruskeslovo.com

ПРИ ДЗЕЦОХ СЛАБО РОЗВИТА АВДИО УВАГА Найчастейши поремеценя у бешеди то поремецена артикулация, вец поремеценя розвойна дисфазия (поремецени бешедни и язични розвой), поремеценя флуентносци (загакованє), дислексия и дисґрафия (почежкосци у ученю читаня и писаня) и друге. Нажаль, вше вецей єст дзеци цо маю зложенши проблеми (нє бешедую до трох-штирох рокох, нєт интеракциї у социялним окруженю, маю поремецену увагу, поремецене справованє и подобне) Пише: Вероника Вуячич

Ц

ентер за розвой бешеди, справованя и ученя при Институту за експерименталну фонетику и патолоґию бешеди „Дьодє Костич” у Новим Садзе формовани ище 2008. року, прето же велї Новосадянє одходзели з дзецми на третмани до Беоґраду. Лоґопед-авдиолинґвиста Милица Остоїч зоз новосадского Центру, гвари же ше за патолоґию трима шицко цо одступа од нормалного справованя на одредзеним менталним и хронолоґийним возросту дзецка. Так патолоґия бешеди то кед дзецко нє почнє бешедовац до наполнєних 15 мешацох. Кед дзецко наполнї рок очекує ше перше слово хторе повязане зоз значеньом, може буц ономатопейне, лєбо єдноставне (як цо то мама, тато). Кратки виреченя би дзецко требало хасновац скорей як му два роки, а до трох рокох би ше требало випитовац (формовац питаня), преприповедовйовац случованя и приповедац кратки приповедки. Теди и бешеда постава средство зоз хторим дзецко витворює социялну интеракцию зоз фамелию и блїзким окруженьом.

– Зоз стимулацию бешеди найлєпше почац у другим року, бо кед дзецко наполнї пейц роки бешедно-язични розвой би требал буц закончени. Дзецко, би требало по теди звладац и правилно вигваряц шицки гласи у єдним язику и хасновац шицки ґраматични катеґориї. Требало би тримац клайбас так як треба, нарисовац квадрат, троугельнїк и круг, з чим є порихтане уключиц ше до програми предшколского образованя – гварела Остоїчова.

рей буд зе со ви то вац же най ше роди чи опред зе ля за комуникованє з дзецком на єд ним язи ку док дзец ко нє здо буд зе ба зу то го язи ка. Вше пре по ру чу є ме же би то бул язик на хто рим ше дзец ко буд зе шко ло вац, алє то нє му ши буц пра ви ло – пред лу же ла Ми ли ца Осто їч. При оценьованю бешеди дзецка важне до стац податки зоз периоду ваготно сци, породу, вчасного розвою моторики и социялних реакцийох и фазох хтори предходза бешеди (гуркотанє и берблянє). Вше вецей маме дзеци зоз ризичней ваготно сци, то обовязує фаховцох же би тото провадзели и совитовали вчасну стимулацию, уж у перших мешацох живота, и бешеди и сензомоторних функцийох. Родичи кед риша поглєдац фахову помоц за дзецко, часто наиход за на рижни проблеми. Александра и Иґор замеркова ли же им дзецко нє вигваря правилно гласи ч, дж, ж, с, та поглєда ли перше помоц у Доме здравя Нови Сад. Там єст тим фаховцох, алє до ста ли лєм корективни вежби хтори робели дома з дзецком, цо оценєли же то нє досц.

– У нас тот проблем нє ришени системски. Хиби и потримовка тим дзецом хторим треба помоц од лоґопеда, а окрем у Розвойним совитовалїщу и у школи „Др Милан Петрович”, у других державних установох нєт лоґопедох хтори би робели з дзецми. До Инте сорней комисиї, хтора упутює дзеци ґу лоґопедови, чежко дойсц. Нажаль, вше вецей єст дзеци цо маю почежко сци у бешеди, а лоґопедох єст вельо менєй як цо ше указує же потребне, та ше родичи муша знаходзиц як знаю – гвари оцец Иґор Корпаш.

ПРИНЦИПИ КСАФА СИСТЕМИ Институт за експерименталну фонетику и патолоґию бешеди „Дьордє Костич” у Беоґрадзе ма традицию длугу 70 роки и представя клинїчну и науково-образовну институцию, хтора мултидисциплинарно ориєнтована зоз голистичним приступом у виучованю звука, слуха, бешеди, язика, справованя и ученя у нормалних и патолоґийних станох.

ВШЕ МЕНЄЙ ШЕ КОМУНИКУЄ ЗОЗ ДЗЕЦМИ

Милица Остоїч, мастер лоґопед-авдиолинґвиста

Нєдо статок комуникациї зоз дзецми и претеране викладанє змистом електронских медийох (телевизия, телефон, таблет, компютер), спо соб ко стираня, присуство

Основни принципи КСАФА системи то превентивна робота у рамикох систематичних препатрункох, превенция, вчасна детекция, дияґностика и вчасна хабитация бешеди, язика и слуха; почитованє линґвистичних принципох хтори прилагодзени ґу язику, авдитивна стимулация з помоцу КСАФА-д апарата и индивидуални третмани. шат минути, и у єй рамикох прави ше план и програму авдиолинґвистичного третману зоз КСАФА-д апаратом. Нащиви можу буц каждодньово, лєбо дватри раз у тижню, так як лоґопед препише, а завиши од файти проблематики. Конкретно, третман корекциї гласох тирва 30 лєбо 45 минути три до пейц раз у тижню, док дзеци цо маю язични поремеценя маю третмани 60 минути кажди дзень. Таки третмани зоз оптималним намесцаньом параметрох КСАФА-д апарата цалком можу надополнїц очкодованя яки дзецко ма у авдитивней перцепциї. Важне повесц и же при шицких файтох бешедних поремеценьох, авдио увага слабо розвита, дзеци слабо слухаю, а вона значни фактор у наставаню каждого бешедноязичного поремеценя – закончує Милица Остоїч, мастер лоґопед-авдиолинґвиста.■

ПОЖНЄНЄ З БЕШЕДУ ПРЕ БИЛИНҐВАЛНОСЦ При дзецох хтори одрастаю у билинґвалним стредку тиж може присц до того же нє почню бешедовац на час, лєбо єст одступаня у розвою їх бешеди. Кед дзецко нє прегварело анї на єдним з двох язикох на хторих бешедую родичи, добре би було поглєдац помоц од лоґопедаавдиолинґвисти.

– Ми со ви ту є ме же би роди чи по глє да ли по моц од фа хов ца хто ри пре патри дзец ко и по бе ше дує з роди ча ми, та оце нї хто ри язик при дзец ку у пред но сци. Ва жне и то то же ке льо дзец ко ро зу ми, ва жне и хто ри язик лєг че й ше ро зу ми, а нє лєм ке льо и як бе ше дує (ро зу ме нє вше пред ход зи бе ше ди). Ло ґ о пед на й ско -

20 РУСКЕ СЛОВО

одредзених бактерийох, вирусох и печарочкох, метаболични поремеценя барз уплївую на розвой дзецка, та и на розвой бешеди.

– У на шим Цен тре у ра ми кох Си сте ми КСАФА (KSA FA – Kостичова селективна авдиторна филтарска амплификация) дияґностика тирва коло шейдзе-

25. ЯНУАР 2019.

25. ЯНУАР 2019.

РУСКЕ СЛОВО 21

ДОМ И ФАМЕЛИЯ

женоблоґ

я

и

Д

Пише: Ясмина ДЮРАНЇН

ЦАРИЦА

email: jasmina.djuranin@gmail.com www.zenoblogija.com

Автор ориґиналней фотоґрафиї Мартин ван Мейтенс, пририхтала Люпка Цвеїч

22 РУСКЕ СЛОВО

луго наявйоване и чекане Националне швето Руснацох – прешло. Було крашнє, скоро вшадзи є означене... Даєдни ше старали чи ше им уда направиц програму, други чи будзе надосц публики, а треци дзе ше вообще и зиду. А я роздумовала лєм о тим – яка то жена була, тота царица Мария Терезия, цо нам ше дала населїц до тей дакедишнєй пустари... Читаюци о нєй дознала сом вельо интересантни ствари. Окрем того же була груба, моцна, блядих очох и власох и красних ґамбох (гммм, цошка ми познате ☺), була барз схопна, одлучна, розумна, порихтана припознац свою гришку, алє була и ментално моцнєйша од своїх совитнїкох. Поведло би ше – мала велї прикмети єдного монарха. У хвильки кед нашлїдзела пристол, царица Мария Терезия нє знала нїч о тим як треба владац. Медзитим, дзекуюци своєй особеносци, удало ше єй змоцнїц

Габзбурґску монархию. Своїх сотруднїкох сама виберала, велї мочари претворени до плодних жемох, викопани беґелї за наводньованє жеми, людзе почали жиц достоїнственше, людски права ше почало баржей почитовац. МТ остала запаметана и по тим же уведла обовязне школованє дзецох, принєсла закони у медицини котри и нєшка важа, а нє забудзме же слово о осемнастим вику! Попри шицким тим, у двацецдзевец рочним малженстве зоз царом Францом I народзела шеснацецеро дзеци, од хторих тринацецеро прежили дзецинство! Дзеци громаду, брух вше по зуби, а монархия у войни. Гваря же ше Мария Терезия старала о каждому свойому дзецку, хтори звичайно були владаре у других жемох, писала им голєм раз до тижня, алє була барз авторитативна. Царицу цалком дотлукло кед єй умар супруг, цар Франц I, 18. авґуста на свадзби їх сина Леополда. Теди ше оштригала, престала ношиц прикраски, хижи обилєла на цмо и по конєц живота ше облєкала до чарного. Вецей ше нє указовала у явносци, престала ходзиц до театра, а каждого авґуста и каждого 18. дня у мешацу, шлїдуюци 15 роки по власну шмерц, заверала ше до своєй хижи. Но, та, така була царица Мария Терезия. Поведли бизме, чувствительна жена у души, а права ґаздиня на високим пристолу. Та, ниа, одвит, кед же ше питаце прецо шицко тото пишем: нє знєважуюци МТ, алє потвердзуюци свойо становиско же шицки ми царици! Кажда на свой способ, кажда у своїм царстве, гоч нє у векшим як по сушедов плот и мосцик ґу калдерми... ☺■

25. ЯНУАР 2019.

kultura@ruskeslovo.com

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ РУСКИ КЕРЕСТУР

БУДЗИЦ НАЦИОНАЛНУ СВИДОМОСЦ ОДМАЛЮЧКА

Националне швето Руснацох, 17. януара, означене у двох керестурских образовних установох, у Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” и у Оддзелєню дзецинскей заградки „Цицибан” ПУ „Бамби”. У шицких оддзелєньох Основней и у Штреднєй Школи (и у сербских оддзелєньох) Швету була пошвецена часц першей годзини, або и цала годзина, кед пречитани пригодни текст о Руснацох на тих просторох. У школским голу пририхтана пригодна вистава дзецинских подобових роботох, а школяре IV класи з учительку Наталию Зазуляк нащивели шедзиско нашого Националного совиту. О Руснацох у Сербиї и їх приселєню им там бешедовала секретарка Совиту Таня Арва Планчак.

Дзеци у „Цицибану” прикладно свойому возросту тиж означели Швето, та менши вифарбйовали руски заставки, здогадовали ше на дакедишнї живот през стародавни предмети, або ше бавели стародавни бависка, шпивали народни шпиванки. Старши предшколски ґрупи Швету пошвецели цали тидзень, та го обробели зоз вецей аспектох, од приселєня, традициї, обичайох, шпиванкох и подобне. Єдна ґрупа з виховательку Оленку Русковски вчера були нащивиц и Музейну збирку у Замку. Застави рускей националней меншини у Сербиї у Руским Керестуре стаємно виложени на културних и образовних установох и шедзиску Националного совиту, а нє лєм з нагоди Националного швета Руснацох. М. А.

ДЮРДЬОВ

ДЗЕЦИ БУЛИ НАЙКРЕАТИВНЄЙШИ

Националне швето Руснацох у Републики Сербиї штварток, 17. януара у Дюрдьове означене у обидвох образовних институцийох Основней школи „Йован Йованович Змай” и Предшколскей установи „Дюрдїца”. Школяре зоз ОШ з богату и шветочну програму, з руских и сербских оддзелєньох, зоз шпиванками, драмскима сличками и читаньом виривкох з историї Руснацох, намагали ше шицким присутним потолковац хто Руснаци и прецо ше Швето преславює праве 17. януара. Ґлумци дзивчата и хлапци приказали приход до тих крайох у руским народним облєчиве. У зложеней програми у котрей

школски хор шпивал руски писнї, старша ґлумецка ґрупа толковала яки шицко виданя єст на руским язику и як ше вельки швета гуторя по руски, була едукативна, барз интересантна и атрактивна за шицки возрости. Же история учителька живота, алє и кадзи ше нашо предки рушали кед сцигли на тоти простори, присутним потолковал предсидатель НСР Борислав Сакач, котри привитал присутних. Програму обдумали учительки Єлена Кухар, Єлена Салаґ, Ана Павлович и наставнїца руского язика Мария Самарджич. Присутних привитала Вукица Петрович директорка дюрдьовскей ОШ, а на програми були и МилоНАЙМЛАДШИ ШЕ мир Шайтош, предсидаБАВЕЛИ ЯК ДАВНО тель УО Заводу за културу войводянских РуснаНационалне швето Руснацох цох, грекокатолїцки свяозначене и у мишаней ґрупи дюр- щенїк о. Михаил Холодьовскей Предшколскей установи шняй, Микола Кухар ко„Дюрдїца”. Дзеци даскельо днї ординатор Подручней пред шветом и на тот дзень слухаканцелариї у Дюрдьове, ли и учели нашу шветочну писню, рисовали рисунки на тему досель- Мирослав Такач предсиованя Руснацох до тих крайох и ру- датель КУД „Тарас Шевских предметох. Воспитачка Ма- ченко”, Душанка Джамрина Сабадош им указала як випа- бас, предсидателька МЗ трали, за цо и як ше хасновало глї- Дюрдьов, представителє няни гарчки, древянки, руски на- жабельскей ОШ и локалродни парток, та и як ше дакеди них здруженьох и велї дзеци бавели. гражданє. С. С.

25. ЯНУАР 2019.

КОЦУР

ШКОЛСКИ ДЗЕНЬ У ЗНАКУ РУСНАЦОХ

Нацоналне швето Руснацох означене и у ОШ „Братство єдинство” у Коцуре. Школяре вєдно зоз своїма учительками Националне швето означели прешлого штвартку, 17. януара. Окремней програми з тей нагоди нє було, алє учительки зоз школярами на годзинох бешедовали о историї Руснацох, направели пригодни панои на котрих були приказани фотоґрафиї и рисунки зоз руского фолклору, а на одпочивкох ше прейґ ро-

згласу пущала руска музика и на таки способ Национални дзень Руснацох у школи бул пошвецени рускому народу. Тиж так, на єдней школскей годзини було орґанизоване друженє руских класох на котрих им учительки приблїжели руски обичаї, а на котрих ше шпивало и танцовало. Опрез школи при памятнїку „Слунко шлєбоди”, окрем сербскей була визначена и руска застава. З. К.

РУСКЕ СЛОВО 23

ЕКОНОМИЯ ПЧОЛАРСТВО И ПРОДУКЦИЯ МЕДУ И ГОБИ И БИЗНИС

ШАНСА ПОСТОЇ, ТРЕБА Ю ВИХАСНОВАЦ Пише: Мартица ТАМАШ

ПРЕПОДАВАНЯ КАЖДОГО ПОНДЗЕЛКУ

Субвенция по кошнїци на рочним уровню виноши 720 динари и по Уредби о розподзельованю стимулацийох у польопривреди у 2019. року за пчоларство предвидзене 590 милиони динари, 120 милиони вецей як влонї. Инвестиция до 100 кошнїцох коло 15 тисячи еври

П

родукция меду у швеце ма тенденцию росту, а и у Сербиї остатнїх рокох пчоларство и продукция меду вше популарнєйши. До тей обласци углавним ше руша як до Дружтво пчоларох гобия, а з часом, кед ше назбера знанє, звек„Йован Живанович” зоз Нового Саду шує ше число кошнїцох, та предаванє меду и каждого пондзелку на других пчолових продуктох приноши озби18 годзин у льни приходи. Понеже мед зоз Сербиї пре виамфитеатре соки квалитет препознати медзи купцами у Польопривредного швеце, рахує ше же є и велька вивозна шанфакултета у Новим са, бо на подручу цалей держави єст добри Садзе, у сотруднїцтве природни условия за пчоларство. зоз фаховцами Же би ше направело цо лєпши амбиєнт за факултета, орґанизує преподаваня за добри заробок у тей обласци, у Привредней пчоларох. Информациї комори Войводини (ПКВ) у Новим Садзе, о шицких активносцох концом 2018. року, у рамикох Здруженя польтого здруженя мож опривреди, конституована Ґрупация за пчоопатриц на веб ларство. Члени тей ґрупациї и професоре на адреси: http://www.Польопривредним факултету Универзитета у pcelarins.org.rs/ns/ Новим Садзе – проф. др Нада Плавша зоз Департмана за ветеринарску медицину, хтора и заменїк предсидателя Ґрупациї и проф. др Бранислав Влахович зоз Департмана за економику польпривреди и социолоґию валала. Вони, як и Др Нада Плавша други фаховци за

24 РУСКЕ СЛОВО

обласц пчоларства, тих дньох барз завжати, бо попри обовязкох на факултету тримаю преподаваня, хтори за своїх членох орґанизую здруженя пчоларох у вецей општинох у Войводини. ЗДРАВЕ ДРУЖТВО ДАВА КВАЛИТЕТ – Пчоларство хасновити привредни конар, у першим шоре з аспекту опрашованя рошлїнох у польопривреди, бо пчоли опрашую вецей як 82 одсто рошлїни хтори квитню и так звекшую профит у польопривредней продукциї. З другого боку маме 7 основни продукти пчолох – мед, полен, матични млєч, восок, прополис и пчолов отров – барз важни за костиранє и за здравє людзох. Продукти пчолох треба конзумовац кажди дзень, виключно продукти здравих заєднїцох пчолох, дзе ше запровадзує добру пчоларску праксу, без продуктох хтори забранєни у пчоларскей продукциї – гутори др Нада Плавша. За здравє дружтвох пчолох важне же би ше кошнїци тримало на ослункованих теренох и теренох з минималну влагу, же би ше мало високи гиґиєнски условия у кошнїцох, обовязна порядна замена воску (вощини), порядна замена квалитетних здравих маткох и же би пчоли нє дожили стрес пре нєдостаток єдзеня.

– Пчоларе углавним зоз власного воску правя основу хтору врацаю до кошнїцох, нє траба хасновац парафин, бо пчоли то барз чежко прилапюю. Заєднїца пчолох вше му25. ЯНУАР 2019.

ekonomija@ruskeslovo.com

ши мац досц єдзеня, бо кед нє маю, вец пчоли треба преселїц на локациї котри богати з рошлїнами з поленом, а кед и то нєт, вец их треба прикармйовац зоз цукрову воду, або цукрово-медовим цестом. Без интервенциї пчолара чежко мож посцигнуц континуовану присутносц єдзеня, а єдзенє барз важне за добре здравє и одпорносц пчолох на шицки хороти. Добра технолоґия, моцне здраве дружтво пчолох може дац максимум кед у питаню продукти. На шицко тото пчолар може вплївовац, а на хвилю, од хторей завиши принос меду, нє може. Клима у Войводини може завадзац кед барз високи температури у другей половки юлия и у авґусту и кед у маю падаю дижджи кед баґрен у фази квитнуца, бо ше траци драгоцини нектар и полен – гутори др Нада Плавша. На подручу Войводини єст коло 150 000 кошнїци и польопривредни култури хтори маю вельки количества полену, насампредз слунечнїк и лїпово лєси на Фрушкей гори.

– Лїпов мед зоз лїпових лєсох на Фрушкей гори прави уникат у Европи, ма од 65 до 92 одсто поленово заренка по чим є барз драгоцини, а драгоцини и лїпово лєси и треба их зачувац. Слунечнїков мед барз добри мед, бо ма барз здрави масни квашнїни, хтори єст у полену и у слунечнїковим меду. Основни проблем у продукциї меду у тим же у остатнї роки загинуло вельке количество пчолох пре прейґмирне хаснованє хемийних средствох у польопривреди. Часто оставаю и остатки хемийних средствох у меду, за цо пчоларе вообще нє виновати. У Войводини пчоларство на завидним уровню, маме вельо пчоларох хтори барз добре обучени и з власного искуства и зоз велького числа едукацийох хтори ше през жиму орґанизує за пчоларох у Сербиї, дзе вельку улогу ма Союзу пчоларских орґанизацийох Сербиї (СПОС) – гутори др Нада Плавша. ВЕЦЕЙ ЯК МИЛИОН КОШНЇЦИ – У Републики Сербиї єст, по остатнїх податкох, 1 011 479 кошнїци, цо значи же на каждого седмого жителя нашей жеми приходзи єдна кошнїца. По вкупним чишлє кошнїцох у Европи Република Сербия ше находзи на дзешатим месце. По податкох СПОС єст 9 648 пчоларох, хтори ше находза у 229 здруженьох, а предпоставя ше же вкупне число пчоларох коло 15 тисячи. У 2017. року продукция меду на уровню од 8 тисячи тони и векша є за коло тисяч тони у одношеню на 2016. рок, за 2018. рок нєт податки. Преценює ше же пчоларство лєм през опрашованє рочнє у нашей жеми приноши приходи коло 500 милиони евра. Гоч пчоларство и продукция меду у нас на завидним уровню, з одвитуюцима мирами мож значно унапредзовац – гутори проф. др Бранислав Влахович. По його словох продукцию меду треба сти25. ЯНУАР 2019.

муловац, бо вона може буц значне жридло приходох, окреме же у буджету за 2019. рок за субвенциї у пчоларство предвидзени 590 милиони динари.

– За одредзене число продуковательох мед примарна, основна дїялносц у витворйованю приходох, а вельке число продуковательох на тот способ витворює и дополнююци приход свойого ґаздовства. Субвенциї за кошнїци на рочним уровню виноша 720 динари по кошнїци (муши ше мац минимум 30 кошнїци), а реґресує ше и 40 одсто вкупеней опреми. Пчоларство би ше могло интензивнєйше стимуловац окрем тих пчоларох хтори маю векше число кошнїцох, наприклад зоз вецей як 50 або 100 кошнїци, зоз субвенциї по випродукованих количествох меду. Инвестиция до 100 кошнїцох виноши коло 15 тисячи еври, цо ище вше велька сума за наших продуковательох – гутори др Влахович. МЕД ЗМЕ НАЙВЕЦЕЙ ВИВОЖЕЛИ ДО ИТАЛИЇ У Сербиї ше випродукує вецей меду, як цо мож потрошиц, та попри находзеня купцох у иножемстве, треба вецей популаризовац хаснованє меду и у нашим каждодньовим костираню.

– Нєт точни и еґзактни податки о тим яке трошенє меду у Републики Сербиї. Найвекша часц потроши ше у обисцох, а вельо менша часц потроши ше у индустриї и такволаним ГОРЕКА сектору (готели, ресторани, кафичи...) Преценює ше же штреднє трошенє меду по жительови рочнє коло пол кили, цо на рочним уровню виноши 3 500 тони меду, цо значи же маме суфицит у продукциї у одношеню на домашнї потреби. У 2017. року (за 2018. рок ище нєт точни податки), вкупни вивоз меду виношел 2 538 тони або 8,6 милиони еври и реализовани є у 25 жемох швета, а штредня вивозна цена виноши 3,4 еври/кг. Охрабрує же ше од 2014. року по 2017. рок вивоз стално звекшує. Найвекши вивоз меду витворени до Италиї и то 900 тони у вредносци 2,8 милиони еври, вец до Норвежскей и Нємецкей. Европска уния продукує штреднє коло 220 тисячи тони меду, а у Нємецкей ше рочнє троши вецей як 300 тисячи тони, дефи-

проф. др Бранислав Влахович

ПЧОЛАРСКИ САЯМ У БЕОҐРАДЗЕ У орґанизациї СПОС у Беоґрадзе, у гали 2 Беоґрадского сайма од 9–10. фебруара 2019. року будзе 11. Державни пчоларски саям, зоз участвованьом викладачох зоз жеми и зоз иножемства. Попри викладачох меду и других продуктох пчолох, на Сайме годно видзиц и купиц и найновшу опрему за пчоларство. Уход за гражданох безплатни, як и за членох СПОС. Информациї мож опатриц на веб сайту: http://spos.info/

РУСКЕ СЛОВО 25

ЕКОНОМИЯ цит Нємецкей за медом 80 тисячи тони рочнє и ту шанса нашей жеми же би ше зоз квалитетним медом позиционовала на нємецким тарґовищу. У шветових рамикох ми мали продукователє и вивознїки меду. Пейц найвекши шветово продукователє: Китай, Турска, ЗАД, Русия и Иран у даєдних рокох даваю два трецини шветовей продукциї, цо значи же абсолутно доминую. Найвекши вивожнїки: Китай, Арґентина, Україна, Индия и Виєтнам, хтори даваю вецей як трецину шветового вивозу, а найвекши увожнїки меду ЗАД, Нємецка, Велька Британия, Япон и Французка, хтори абсорбую 57 одсто вкупней продукциї меду у швеце – гутори др Влахович. Сербия увожи мед, алє нє вельке количество, коло 70 тони рочнє, а вивоз меду може ище звекшац.

– Сербия ма реалну шансу звекшац вивоз меду, лєм завиши кельо продукователє орґанизовани и чи вивоз профитабилни. Треба робиц на маркетинґу, же би ше препознало же Сербия продукує квалитетни мед, векшу увагу треба пошвециц квалитету и дизайну амбалажи. Трендох у швеце вше векши потреби за орґански випродукованим медом и медом зоз знаком ґеоґрафскей жридловосци. Вельки проблем и фалсификовани мед, хтори ше углавним предава по пияцох по нєреално нїзкей цени. Ветеринарска и таґовищна инспекция муша ше вецей пошвециц ришованю того проблема на тарґовищу. Локална самоуправа тиж може помогнуц у афирмациї векшого хаснованя меду кед будзе софинансовац рижни манифестациї як цо „Днї меда”, а за похвалу активносци унапрямени на предшколски установи як цо „Фриштик з медом” и подобне... – гутори др Влахович.

ПОЧАЛА СЕЗОНА ЖИМСКЕЙ ШКОЛИ ЗА ПАРАСТОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ПЕРШЕ ВИКЛАДАНЄ ПОТРИМАЛА ОРҐАНИЗАЦИЯ „USAID” Перше едукативне викладанє у рамикох Жимскей паприґарскей школи, котру орґанизує Здруженє продуковательох паприґи „Капсикум анум”, отримане стреду, 16. януара. Домашнї викладаня була компания „Lukowa”, а їх проєкт потримала орґанизация USAID

ЗДРУЖЕНЄ ПЧОЛАРОХ ВЕРБАС МА ДЛУГУ ТРАДИЦИЮ Здруженє пчоларох Вербас ма длугу традицию у Општини Вербас, ма 80 членох зоз општини и околних местох. Член є Союзу пчоларских орґанизацийох Сербиї (СПОС) и Союзу пчоларских орґанизацийох Войводини (СПОВ) и активно участвує у обидвох орґанизацийох.

– Вербаске здруженє за своїх членох орґанизує фахово едукациї, хтори отримую еминентни фаховци з обласци пчоларства. Тей жими мали зме преподаваня „Здравє пчолох у функДраґолюб Крстич циї квалитету” и „Безпечносц пчоларских продуктох”, „Продукованє маткох”, а за фебруар плануєме преподаванє Яноша Балинда, професийного пчолара зоз Зренянину – гутори предсидатель Драґолюб Крстич. Вон гвари же члени вербаского здруженя пойду у фебруару на Саям плочарства до Беоґраду, дзе годни купиц потребну опрему и провадзиц едукациї хтори там орґанизує СПОС. Здруженє пчоларох Вербас афирмує свою роботу и през традицийни „Фестивал меду”, хтори ше отримує на Площи Николи Пашича у центру Вербасу остатнї викенд у октобру, на хторим мед и други продукти пчолох представяю 15 и вецей пчоларе. У вербаским здруженю очекую же 2019. рок будзе лєпши як лоньски, же пчоларски дружтва буду здрави, же принєшу вельо меду, а пчоларе буду мац красни профит. ■

26 РУСКЕ СЛОВО

Небойша Аджич

В

икладанє було лєм едуктивного характеру, без промовованя и рекламованя даякей компаниї, лєбо дачиїх продуктох. Фахови викладач бул мастер инжинєр Воїслав Чудомирович, спред компаниї „Lukowa” присуствовал менаджер Небойша Аджич, як и представнїки орґанизациї USAID, а спред Канцелариї за локални економски розвой општини Кула, Єлена Сивч. НАЙВЕЦЕЙ ЗА ПАПРИҐАРОХ Викладнє було подзелєне до пейцох цалосцох – применьованє GLOBAL GAP стандардох, орґанска продукция, модерна продукция и технолоґия, злєпшанє продуктивносци и здравствени, и мири безпечносци за очуванє околїска и доставанє здравого плоду. Паприґаром котри були векшина од присутних, найинтересантнєйша часц викладаня була презентация пошвецена минералней прикарми рошлїни од самого початку, та по оберачку. Викладач зоз скорейших искуствох з терену, мал порозуменя и слуха за потреби паприґарох, так же и на тот завод наглашел же шицко почина зоз квалитетним нашеньом.

– Нє гварим же треба хасновац купче лєбо деклароване нашенє, знам же преважно хаснуєце власне нашенє, алє надпоминам же воно муши буц здраве, а квалитет найбаржей завиши од ґенетских факторох.

25. ЯНУАР 2019.

ekonomija@ruskeslovo.com

Важне и як ше одхова пресаду, чи ше хаснує хумус, биостимулатори и инше. Ту и квалитет жеми котра муши буц добре обробена, „преткана” зоз пасмами воздуху, и аж вец прикармойованє рошлїнох и адекватна фолиярна защита – толковал Чудомирович. Медзи иншим вон спомнул и приклади зоз интензивней продукциї у иножемстве, дзе ше на жеми горшого квалитету посцигую вельо векши урожаї. У Шпаниї урожай цибулї бул и до 20 одсто векши, а у составе їх жеми єст мало орґанскей материї, коло 1 одсто. ВИСШИ СТАНДАРД ПРОДУКЦИЇ, ЛЄПША ЦЕНА ПРОДУКТУ Цо ше дотика GLOBAL GAP стандарду, вон ище вше нє обовязни, и вимагаю го лєм дзепоєдни одкупйоваче, алє през викладанє, Чудомирович спозорел же то треба у будучносци обчековац, и же би требало робиц на його уводзеню до продукциї, насампредз пре самого продукователя котри будзе сиґурно стац за власним продуктом. О цилю тей тематскей часци едукациї толковал менаджер швайцарскей компаниї „Lukowa” котра ма представнїцтво У Сербиї и занїма ше зоз одкупом и змарзованьом овоци и желєняви, Небойша Аджич.

– То проєкт котри орґанизуєме зоз потримовку USAID, а циль того проєкту подзвигованє свидомосци при польопривредних продуковательох, же би ше подзвигло цалосни стандард продукциї, а як резултат того то можлївосц доставаня висшей цени за конєчни продукти параста – гварел Аджич. Менаджер спомнутей компаниї представел и можлївосц одкупу керестурскей паприґи, и то уж такой у наступней сезони. Наявел же по конєц фебруара, вєдно зоз предсидательку Здруженя, Оросову, розпатра и догваря

У КЕРЕСТУРЕ ЖИМСКА ПАПРИҐАРСКА ШКОЛА У Руским Керестуре вовторок 22. януара почали порядни викладаня котри орґанизує Здруженє продуковательох паприґи „Капсикум анум”, у рамикох їх „Жимскей паприґарскей школи”. Викладаня буду отримовани каждого вовторку и штвартку у ресторану „Червена ружа” з початком на 17 годзин, а присуствовац можу шицки заинтересовани. Медзи викладачами числени компаниї котри ше занїмаю зоз продукцию рижних средствох за прикармйованє и защиту рошлїнох, осиґуруюци хижи и банки, алє и фаховци зоз обласци польопривреди. На першим викладаню 22. януара представела ше компания „Мотива”, „Семенарнакоп” и „Agroglobe”.

25. ЯНУАР 2019.

ПРЕЦО ДО РУСКОГО КЕРЕСТУРА Руски Керестур вибрани спомедзи 17 места, у хторих буду отримани спомнути едукациї. Єдинственосц паприґарского валалу препозната по вельких поверхносцох паприґи на єдним месце, та и потенциялох котри би ше ту могли розвиц. Напр. поверхносци керестурскей паприґи найвекши на єдним месце у нашей держави, а векши су и од вкупних поверхносцох у нам сушедней Мадярскей.

одкуп паприґи за наступну сезону, а можебуц ю годно и законтрачиц. Як толковал, барз добре же у валалє єст Здруженє паприґарох, бо то олєгчує комуникацию, понеже чежко же би єдна така компания могла контактовац зоз каждим парастом особнє. ПРОДУКОВАЦ ПЛАНСКИ Ище єдена з причинох прецо таки проєкт потримала орґанизация USAID, то же би ше унапредзовала и розвивала уж препозната продукция.

– Проблем на котрим треба робиц, то же бизме у Сербиї мали рижнородну продукцию, а нє же би ше пребарз омасовйовала єдна култура, бо ниа, малини пред даскельома роками були штири раз драгши, а превельке омасовйованє знїжело цену. Треба рационално роздумовац, же би ше за кажди край вязал розвой уж иснуюцей продукциї. Гайде, най Сербию декларуєме як державу котра понука вельо того, напр. паприґу у Руским Керестуре, малину у Арилю, Косєричу и Приєполю, капусту у Футоґу, мархву у Беґечу... Лєм так зме годни буц конкурентни, без гиперпродукциї, мож обчековац пристойну цену – визначел Небойша Аджич. Спомнута компания прешлого року чежко доходзела до желєняви, вельки количества броколия, цибулї и кромплї мушели увесц зоз иножемства по векшей цени же би їх три хладзальнї мали потребне количество сировинох. Як наглашел Аджич, єдноставно у Сербиї нє було досц тоти продукти, а понеже им у плану звекшац количество желєняви котру буду змарзовац, уж плански приступаю и намагаю ше обезпечиц сиґурни количества.■ М. Джуджар

РУСКЕ СЛОВО 27

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ НАШ ГОСЦ: ЙОАКИМ РАЦ МИМИ, ХОРЕОҐРАФ ЗА КОТРИМ ОСТАВАЮ И КРОЧАЇ, И ШЛЇДИ

НЄ БУЛО КЕДИ ЗА ДЗЕЦИ, ЗА УНУКИ МУШИ БУЦ

Пише: Любомир ДУДАШ

– Два раз сом мал понукнуце професийно робиц у познатих ансамблох, двараз сом тото нє прилапел. Першираз то значело безконєчне одсуство зоз дому, други раз пред саму войну, у бувшей нам держави – почина рoзгварку Мими, директор Дома култури у Руским Керестуре

П

НЇЧ БИМ НЄ ПРЕМЕНЄЛ – Паметам, приповеда, два наступи пред Титом, єден у Бачкей Паланки, други на Карадьордєве. Теди бул ансамбл Матки у розмирох котри нїґда нє надвишени, препознатлїви по квалитету и репертоаре котри надиходзел и нашу жем. Паметам и госцованє у жемох Бенелукса, Польскей, Чехословацкей, у Италиї, потим Словацкей, України, односно Совєтским Союзу… Окрем того, приповеда Мими, паметам и участвованє на остатнєй Воєней паради тедишнєй СФРЮ у Беоґрадзе, 1986. року. Наисце ме було вшадзи и нє знам, кед бим ознова починал, чи бим дацо пременєл.

28 РУСКЕ СЛОВО

– раве тераз ми пейдзешата рочнїца фолклорней дїялносци и роботи у нїм, а видзи ше ми як кед бим лєм праве почал – предлужує Мими... – Було то у седмей класи основней школи кед сом вошол ґу танєчнїком: котри теди у валалє водзел покойни Силвестер Ґача. Почало скоро лєм од силного жаданя указац ше и доказац, а лєм рок старши одо мнє теди госцовали у Чехословацкей. Барз вельо того ме нагнало рушиц по тей драги, а уж о рок сом вошол и до виводзацкого ансамблу, як наймладши. Теди ансамбл творели Душко Ковачевич, його Ирина, Юлин Палїнкаш, НаткА Джуджарова и други... А мнє мило, рошнєм од пихи, бо сом при танцошох зоз вельким искуством. Школовал сом ше попри спомунтого Ґачу и зоз Жарком Миленковичом у тедишнєй „Матки” у Новим Садзе, Милетом Баньцом котри тиж там робел теди кед нам корепетитор бул Саша Попович, нєшка перше мено у „Ґранду”, а знанє сом надбудовйовал и зоз Робертом Клявином, на числених семинарох, школох, лєбо як их уж могло наволац, од Горватскей по Україну. После законченей керестурскей ґимназиї Йоаким школованє предлужел на ФакУлтету физичней култури, аБсолвовал и врацел ше до валалу, ище активнєйше робиц у фолклору, буц там, алє и при фамелиї, супруги Оленки и теди уж народзеней дзивки Ясминки.

– Якош упар зме робели зоз Юлином Рацом Мишковим котри превжал старшу фолклорну ґрупу, а я почал зоз младшима и то тирва и по нєшка – гвари вон. Пре стал путовац зоз ансамблом, алє є там ище вше, тераз на других роботох и обовязкох нє лєм у ДомЕ култури, алє и У

Националним совиту Руснацох, по други раз, обовязкох у култури кулскей општини и числених других.

– Поправдзе, анї сам нє знам кеди прешли телї роки, алє знам и же сом ше огришел о власну фамелию. Супруга Оленка тиж була активна у виводзацкей фолклорней ґрупи, а кед ше народзела и друга дзивка, Ивана, єй остало лєм робиц свойо у Предшколскей установи и воспитовац дзеци и там и дома, у обисцу. Оца, (мнє), роками нє було дома. Думам же аж тераз видзим кельо того ме прескочело, алє нє и супругу. Тераз ше трудзим цо вецей часу врациц и препровадзац зоз унуками Лазаром, уж скоро хлопом, Иваном, Нику и Олеґом. Якош то так вшадзи, кед нє маш часу за власни дзеци, унуком то з души врацаш и то зоз камату… За унукох мушим мац, и мам часу.

– О чим мож роздумовац, предлужує Йоаким Рац, Мими, Кренїцкого по оцови Якимови и мацери Ирини, тиж активних у тедишнїм хору. Цала фамелия. СОН, КОТРИ ОСТАЛ ЛЄМ ТОТО После госцованя у Роґашкей Слатини, словенскей банї, Мимийови понукнути 25. ЯНУАР 2019.

ljudze@ruskeslovo.com

професийни анґажман у їх ансамблу, на руководзацих роботох зоз фолклором и робота за супругу Оленку.

– Бул то сон котри то и остал. Теди уж „гирмело” нука у дежави, на шицких бокох. Указало ше як добре же сом то нє прилапел, хто зна цо би було з того… Друге професийне анґажованє ми понукнуте после знїманя єдного филма у Нємецкей и госцованя як члена ансамбла „Большой Донкозакен хор”. Озда сом зразу похопел же би то була, заш лєм превелька жертва, а на ню сом уж нє бул порихтани. Дзеци ме часто нє видзели, ридко кеди на длужей. Озда ше и у мнє дацо преламало. Од теди вше вецей робим у Доме култури и як професийни хореоґраф и за младших, и за старших, алє и як директор Установи – гвари Мими, и предлужує же уж мали и резултати витирвалих укладаньох.

– Як млади кадри ше зявели: Михал Стрибер, Юлин, Чамо, Рамач, Михал Зазуляк, а шицки уж, нажаль, и пошли од нас… Рошню и други кадри на котри о пар роки годно раховац, а о два роки, лєбо дакус вецей, и мнє чека пензия, гоч у култури думам остац и на други способ, покля то годно. ФАМЕЛИЯ АНСАМБЛОХ – Сполнєл сом себе давно зарисовану обовязку – витвориц Колектив, витвориц фамелию зоз членох секцийох и ансамблох… Поспишело ше ми. Нє верим сам себе же єст дакого котри то може оспориц. Вше зме були препознатлїви, нє лєм по танцу и шпиву, по шицким, култури справованя, нєсебичней помоци младшим, старшим, препознатлїви на числених вешельох, алє и, по природи стварох, на випровадзаньох… Вше зме були колектив зоз котрим ше пишел нє лєм валал алє и Войводина, Держава котру зме представяли на числених госцованьох. Дом култури то и тераз нє мено установи, то поняце квали-

25. ЯНУАР 2019.

тету и доброго одношеня спрам шицких обовязкох – твердзи Мими. Даскельо роки вєдно з Чамом робели дословно у шицких наших местох и Дружтвох. Велька то була помоц шицким, нашей заєднїци... Нєшка Мими преподавач на семинарох за руски и українски фолклор и фахови консултант за фолклор у истей обласци. Прешли роки за творенє нових хореоґрафийох, алє гвари же тераз задаток чежши – надпатрац, совитовац и консултовац новши кадри у шицкей тей и такей пробеламтики вязаней нє лєм за скарб, алє и творенє нових танцох, а шицко зоз цильом остац на високей дошлїдносци, квалитету и ориґиналносци творох котри указую на културу националних заєднїцох. ВРЕДЗЕЛО – Наймладшого унука, Олеґа, нам народзела дзивка Ивана праве на родзени дзень супруги Оленки и мено достал, так, по бабовим, само ше поскладало. Його шестричка Ника уж рецитує, а ище лєм пред пар роками почала розумлїво бешедовац. Мала є ище вше. Думам же и Олеґа нє заобидзе Дом култури, алє о тим–потим, роздумує наглас Мими. Дзивка Ивана, їх мац, була активна и у Театре и у фолклору, а найвецей посцигла як рецитаторка по числених успихох на смотрох найвисшого уровня, тераз уж и по роботи зоз младима рецитаторами. Дзивка Ясмина тиж зохабела шлїда у фолклору. Маме ше, з мою Оленку, у чим цешиц.■

ВРЕДНОСЦ ХТОРА НЄ ВИМЕРА – Буц часц култури валала, то обераце и нєпреходне. Числени нашо аматере котри прешли Дом култури и тераз присутни и нє лєм на сцени. Пред пар роками, кед моцни запор и буря загрожели горнїм салом у нашим будинку, шицки пришли помогнуц як знаю и можу, и през зволованя… Виратоване шицко и на час, алє то требало видзиц, ґенерациї котри ше на сценох и бинох анї нє стретали, робели аж пращало. То тото цо дава вредносц нашей роботи и вибудови колектива. Цешим ше и я, и шицки ми цо зме и у тим – гвари Мими.

РУСКЕ СЛОВО 29

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ СТРЕТНУЦЕ З ИЛОНУ ЗАРУБИЦУ ГЕКУ З РУСКОГО КЕРЕСТУРА

Пише: Марина ДЖУДЖАР

ПОЧАТОК У ИМПРОВИЗОВАНЕЙ ТЕРХОВНЇ

Сиґурно же є найуспишнєйша спортистка у цалим Руским Керестуре, медалї и припознаня котри освоєла у бодибилдинґу анї нє може почитац. Вона, насампредз, и мац троїх дзецох, тераз одроснутих, котрих у першим шоре научела прави вредносци, а то – як буц людзе ОД АЕРОБИКУ ПО БЕНЧ Як дзивка на 17 роки тримала аеробик и другим женом, а нєшка тренира по 3 годзини дньово. Терховня єй вецей значи и од дньовей хижи. На бенчу дзвига по 120 килограми, а зоз ногами и 400. Єй мац ше и нєшка стара за ню же чом дзвига таке чежке.

30 РУСКЕ СЛОВО

И

лона Зарубица ма релативно нєзвичайну приповедку зоз свойого дзецинства. Пре мацерову роботу до оводи ходзела даскельо роки, а кед єй уж допило учиц и робиц з рока на рок вше исте, бо овода нє було, лєм предшколске оддзелєнє, до школи почала рок скорей. Ростом була висша од своїх товаришох, алє досц поцагнутша.

– Перши днї у школи сом була циха, а кед зме ше бавели, я вше була тота цо наймирнєйша. Зоз часом ше то пременєло, а поготов кед ми мац загрожела же ме враци назад до оводи, та сом ше такой научела озвец. Знала мац же цошка треба зробиц, бо сом вше любела буц „лидер” медзи другима. Мам єдну фотоґрафию зоз якогошик наступу, шпивам зоз трома дзивчатми, и я за цали крочай опрез нїх, же бим ше указала – здогадує ше Гека. Вироятнє же таки жаданя и велька шмелосц ище одмалючка, Геку одведли ґу успихом. Накази ше почала занїмац

зоз спортом, вошла до швета бодибилдинґу у котрим нєшка єй мено познате вшадзи, алє наисце вшадзи. Питанє кельо єст ище таки жени, и зоз тельо посцигнуцами на цалей планети: У Сербиї их єст лєм два котри таки порядни на змаганьох.

– Я сцела мац мускули, алє сом нє знала цо ме чека. Початок мойого вежбаня паметам у „Паличу” дзе ми мац робела, и дзе була виложена плаката же ше у валалє отвера „теретана”. Було то за беґельом, на улїци Ирини Провчи, а отворел ю Любомир Орос, думам же є тераз уж роками у иножемстве. Була то терховня у його приклєце, цошка цалком иншаке од нєшкайших, аж знам же нам и премакало док зме вежбали, та зме подкладали лавор. ОД МАЦЕРИ ПО МИС УНИВЕРЗУМА Нїґда нє одустала од себе, вше твардо верела же вона то може, а за шицко находзела потримовку у своїх дзецох, Ацови котрого мала на самим початку кариєри, и двойнятох, Шейли и Педьови, котри народзела о шейсц роки познєйше.

– Нєшка Ацо асистент на Польопривредним факултету у Новим Сад зе, вон, по правдзе, барз вельо тренирал. Шей ла 25. ЯНУАР 2019.

рушела по моїх шлїдох, наступала за репрезентацию Джиу джитсу, тиж ше змага и у бодибилдинґу, а дипломовала на ДИФ-у. Педя иншаки, тренира лєм з часу на час, тераз є пред одходом до Словацкей, дзе идзе робиц. Шицки тройо з гордосцу поведза же им я мац, гоч им скорей було чудне же чом їх мама иншака, док нє похопели вредносц того з чим ше занїмам – гвари вона. У своїм обисцу Гека ма приватну терховню, у котрей вежбаю и други, а вона шицким особни тренер. Ридко дзе єст условия мац такого успишного особного тренера. Єй термин за вежбанє почина вечар, кед єст найменєй других важабачох – од 20 до 23 годзин. У тей терховнї зарамикована кажда єй диплома и припознанє, там стоя и велї погари и медалї.

– Найзначнєйши ми два перши места на змаганьох за мис Универзуму, и штири перши места на Шветових змаганьох, гоч би ми було вельке и да мам лєм єдну. После предостатнього змаганя и титули у Маямию, думала сом же закончим кариєру, медзитим, кед сом и тераз нєдавно освоєла перше место на змаганю у Таранту, и на мойо роки указала же мож, а шицки од мнє були младши, тот успих ме барз мотивовал. Будзем ше змагац покля можем – предлужує шампионка Универзуму у бодибилдинґу. Єден час ше занїмала и зоз судзеньом, алє гоч то бул исти тот спорт, нє могла без наступаня и бини.

– Кед нє вежбам, я вистата. Нє вежбам лєм за швета, и през викенд, мойо цело так звикло. На тренинґ вше идзем з дзеку, а з вельку радосцу ше врацам. У периодзе док ми дзеци були мали, три роки сом була судия. ПРЕПУТОВАЛА БАРЗ ВЕЛЬО Рочни одпочивок нє памета кеди мала, як и сама гварела, кед би знала на початку же цо ю будзе чекац на такей драги, сиґурно же би нє рушела по нєй, алє нїґда нє подумала одустац.

– Препутовала сом велї жеми на тим швеце, мушела бим роздумац, писац и класификовац по рокох кед бим сцела начишлїц, а за шицко требало видвоїц пенєж. Прето сом ше одрекала од вельо койчого – визначує вона, алє гвари же ше єй нєдавно удало одпутовац як туриста до Тунису зоз дзивку Шейлу, та гвари же на плажох виволала вельке интересованє странских туристох, и же ше шицки зоз ню жадали сликовац. Люби укладац до того цо по єй думаню мудре, а то, як гвари, релативна ствар, алє водзи ше зоз Нєґошовим стихом Хто нє препутує, кнїжку нє отвори.

25. ЯНУАР 2019.

Илона робела як судийка

У єй обисцу ма вецей як 200 файти рижнородного квеца, вельо нука, а ище вецей вонка. Єй дом то и єй оаза мира. Влєце ужива у тей краси, у паху квеца, и фонтани, а окремни хвильки тоти кед вежнє до рукох щеточку, олєйово фарби, платно и кед малює.

– У власней збирки малюнкох мам коло 50 слики котри настали у рижних периодох мойого живота. Мальовац сом почала ище у док сом жила у Словениї. Там зме мали хижу у лєше и було ми покус допито, мала сом лєм єдно дзецко и власну терховню. РОДИЧИ ПОТРИМАЛИ ЄЙ ЄДИНСТВЕНОСЦ Одмалючка була иншака. Понеже єй оцец бул боксер, любов ґу спорту єй праве вон пренєсл, та вноци вєдно ставали патриц бокс, прето же пре часову розлику, то вше на програми було позно.

– Оцови сом вше приповедала же сцем буц моцна, и праве ми вон справел импровизовану терховню, з древа кулї и обичну лавку за дзвиганє тих кульох. Оцец ми приповедал приповедки на интересантни теми котри видумовал. Тоти приповедки ме провадзели през цали живот. Як дзивка сом любела тото цо други нє робя. Плївала сом од брани, та по крущички мост, на бициґли сом пошла на сладолед до Боґоєва, на морю сом плївала до далєка кельо ґод сом могла, а назад сом ше врацала задком, и так сом научела звладац страх – бешедує Илона, а надалєй предлужує о анеґдоти зоз свою мацеру.

– Уж як дзивка сом тренирала бежанє, вєдно зоз єдним бачиком Лукачовим и мою мацеру. Бежали зме од Руского Керестура по Кулу. Та моя мац заостала можебуц и 100 метери за нами, алє нє так же нє могла, то бул єй темпо, а єден шофер застановел камион и геверестовал мнє и Лукача же чом зме тото дзецко так охабели за нами. Тоти цо познаю мою мацер, знаю же вона ростом нїзка, а з капулячу на глави цалком здабала на дзецко – зоз ошмихом закончує наша собешднїца.■

ТАМ ПОЧАЛО Першу терховню у валалє отворел Любомир Орос у хторей ми штверо з почали тренирац: домашнї Любомир, нєшкайши майстор за пеци Бан, моя товаришка Блаженка и я – толкує Илона, и памета же перши єй фотоґрафиї Орос послал до Словениї. Були обявени у єдним маґазину, а потим Илона поволана на змаганя, и то бул официйни початок. Од теди, нїґда нє станула.

Илона зоз Петром Челиком

РУСКЕ СЛОВО 31

informator@ruskeslovo.com СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. януара 2019. наполня ше 40 чежки и смутни днї як ши ме нєсподзивано охабела и направела рану у моїм шерцу.

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. януара 2019. наполня ше 40 днї як нас зохабела наша нєвеста Соня

СОНЯ КОЛОШНЯЇ СОНЯ КОЛОШНЯЇ народзена Дудаш народзена Дудаш (1971–2018) (1971–2018) з Коцура, з Коцура, народзена у Руским Керестуре народзена у Руским Керестуре Навики це будзем паметац и чувац у Памятку на ню буду чувац швекор и швекра Колошняйово и бачи Златко красних памяткох зоз фамелию Твой супруг Звонко

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. януара наполня ше 40 днї як нас занавше зохабела наша мила супруга, дзивка, шестра, тета, нєвеста, пайташка

СОНЯ КОЛОШНЯЇ народзена Дудаш (1971–2018) з Коцура, народзена у Руским Керестуре

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 15. януара 2019. року занавше нас охабел наш мили оцец, швекор и дїдо

СИЛВЕСТЕР ПОЛДРУГИ (1934–2019) з Вербасу З любову и почитованьом памятку на ньго у своїх шерцох буду чувац син Юлин, нєвеста Таня и унукове Ваня и Федя Спочивай у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 15. януара 2019. року занавше нас охабел наш мили оцец, швекор, дїдо и прадїдо

СИЛВЕСТЕР ПОЛДРУГИ (1934–2019) з Вербасу

Мила наша Соня, охабела ши нас без словох и поздраву, так нєсподзивано. У наших шерцох остал вельки боль и пражнїна. Ище вше це чекаме и нєвериме себе же чом так мушело буц. Зоз любову и почитованьом твойо наймилши Спочивай у мире Божим!

Оставаш у наших думкох. З любову и почитованьом памятку на це ношиме у своїх шерцох. Син Силвестер, нєвеста Лїля, унука Ивона з фамелию и унук Давор з фамелию Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 28. януара наполня ше 40 жалосни днї як ше преселєла до вичносци наша мила кума

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 31. януара 2019. року наполня ше шейсц жалосни мешаци як нас занавше зохабел наш мили оцец, дїдо и прадїдо

СОНЯ КОЛОШНЯЇ народзена Дудаш (1971–2018)

ЯНКО БУША (1945–2018) з Коцура

У обчекованю воскреснуца умартих и живота вичного. Памятку на ню чуваю Гардийово: кум Яким, Иван, Сенка и Миодраґ Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 23. януара наполнєли ше 20 роки як вецей нє з нами наш мили супруг, оцец, швекор и дїдо

Памятку на ньго вше буду чувац дзивка Ясмина, жец Силвестер, унука Єленка, унук Желько зоз супругу Андреу и праунук Виктор НА ЗДОГАДОВАНЄ

ВЛАДИМИР ЕМЕЙДИ (1936–1999) з Руского Керестура Прешли телї роки, а у нас ище вше смуток же ши нє з нами. Остало чувство пражнїни котре пробуєме пополнїц зоз АНА МОНАР ЯКИМ МОНАР памятками. У думкох ши вше зоз нами. народзена Чапко (1911–2000) АФИЯ ПРОВЧИ Супруга Гелена, син Владимир зоз су(1915–1989) з Руского Керестура пругу Наталию, дзивка Наталия зоз су(1921–2004) пругом Михайлом, и унуки: Златко, З любову и почитованьом на родичох ше здогадую дзеци зоз своїма учителька у пензиї Иван, Адриана, Алексей и Андрей фамелиями Спочивай у мире Божим! син Мирко зоз фамелию

32 РУСКЕ СЛОВО

25. ЯНУАР 2019.

informator@ruskeslovo.com ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 15. януара занавше нас зохабела наша мила шестра

OСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 12. януара упокоєл ше наш мили брат и бачи

МЕЛАНИЯ СИКОРА народзена Кашаї (1942–2019) ДЮРА ВЕНЧЕЛЬОВСКИ з Бачкей Тополї (1944–2019) З любову и почитованьом памятку на з Руского Керестура ню навики буду чувац шестра Ма- Памятку на ньго навше будзe чурия, шовґор Любо, и їх дзивчата Зден- вац брат Владо зоз супругу Катку ка и Любка зоз своїма фамелиями и дзецми Спочивай у мире Божим! Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 29. януара 2019. року наполнї ше жалосни рок як нас зaнавше зохабела наша мила супруга, мама и баба

РУЖА НАДЬ народзена Здравкович (1951–2018) з Руского Керестура

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 12. януара 2019. року нєсподзивано нас зохабел наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ДЮРА ВЕНЧЕЛЬОВСКИ (1944–2019) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на Вас будзе чувац дзивка Марча, унука Оленка зоз супругом Маряном и праунучата Мая и Марянко, унук Мирославко, унука Меланка зоз супругом Иваном, и унук Деян Спочивайце у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 12. януара 2019. року после краткей и чежкей хороти у 75. року живота зохабел ме мой брат

ДЮРА ВЕНЧЕЛЬОВСКИ (1944–2019) з Руского Керестура

Барз нам хибиш, а ище баржей твойо совити. Будземе це вше паметац. Навики ожалосцени, супруг Славко, синове: Златко, Саша и Зоран зоз супругу Ларису, и унукове Елияс и Самуел зоз Нємецкей Спочивай у мире Божим! Най це ангели чуваю!

У наших шерцох остава вельки боль и пражнїна. Ожалосцени брат Михал зоз супругу Сену, сином Михалом зоз супругу Таню, синами Давидом и Павлейом, и дзивку Весну зоз супругом Дюром и сином Дамиром Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 29. януара 2019. року наполнї ше жалосни рок як нас знавше зохабела наша мила андя

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 24. януара наполнєли ше 5 смутни роки як нас занавше зохабел наш Мирко

РУЖА НАДЬ народзена Здравкович (1951–2018) з Руского Керестура

МИРКО МОЛНАР (1950–2014) з Дюрдьова

Каждодньово це споминаме и думаме на це. Ожалосцени бачикове: Михал и Дюра, андї: Натала, Мария и Славица зоз своїма фамелиями Спочивай у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 26. януара 2019. року наполДня 4. фебруара 2019. року наполня ня ше 5 роки як вецей нє з нами ше 4 роки и 6 мешаци як нє з нами наш мили оцец, швекор, дїдо и наша мила мац, швекра, баба и прадїдо прабаба

ЙОВҐЕН ВИСЛАВСКИ (1929–2014)

МАРИЯ ВИСЛАВСКИ народзена Чапко (1928–2014)

з Руского Керестура

Памятку на їх любов и доброту зоз почитованьом чува син Йовґен зоз супругу Марию, унук Златко зоз супругу Ясмину, унук Сашо зоз супругу Сандру, та праунуки Филип, Ивана, Тони и Тадей Спочивайце у мире Божим!

25. ЯНУАР 2019.

И далєй жиєш у наших шерцох, будземе ше на це здогадовац з любову и почитованьом. Твойо Мара, Влада и Сенка зоз Вельком НА ЗДОГАДОВАНЄ На наших милих

МИРОСЛАВ СИВЧ – Мире (1958–1999) з Дюрдьова

ВЛАДА СИВЧ (1929–2008)

Вше сце у здогадованьох и думкох ваших наймилших Спочивайце у мире Божим!

РУСКЕ СЛОВО 33

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Наполнєли ше шейсц мешаци як нє з нами наш мили

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 26. януара 2019. року наполнєли ше 4 мешаци як нас зохабел наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ЮСТИНА УЙФАЛУШИ (1927–2019) Обвисцуєме родзину и приятельох же наша мила мац, баба и прабаба умарла ЯНКО УЙФАЛУШИ у 92. року у Дюрдьове.

(1923–2018) Хованє будзе у Дюрдьове, на соботу, 26. Красни памятки чуваю дзивки януара 2019. року, на 13 годзин Ожалосцени дзивки Иринка Скенд- Иринка Скенджич и Леона Вижич и Леона Виславски зоз фамелиями славски зоз фамелиями Спочивай у мире Божим! Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 25. януара 2019. року наполнєли ше 5 роки як занавше пошол на свой вични одпочивок наш мили и добри оцец, дїдо и прадїдо

ДЮРА КОЛОШНЯЇ (1937–2018) з Руского Керестура З любову и почитованьом памятку на тебе вично чуваю твойо наймилши Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 23. януара 2019. року наполнєли ше три жалосни роки як нє з нами наш мили

САША ПАП (1982–2016) з Руского Керестура Чежко прилапиц правду же ши вецей нє зо мну, алє ши вше у думкох и занавше у моїм шерцу. Твоя супруга Мака Спочивай у мире Божим!

OGLA[OVANW 021/6613-697, 021/ 6624/708 e-mail: ruske.redakcija@gmail.com

34 РУСКЕ СЛОВО

ДЮРА РАМАЧ (1931–2014) з Руского Керестура Найкрасши памятки у своїх шерцох чуваме, а у думкох и молитвох вше вас споминаме. Вашо наймилши: дзеци, унучата и праунучата Спочивайце у мире Божим!

МАЛИ ОГЛАШКИ НА ПРЕДАЙ порта у центру Руского Кере стура на адреси Маршала Тита 78, по цени од 25 000 еври. Обявиц ше на теле фонске число 025/703-223 *** НА ПРЕДАЙ хижа у Руским Керестуре, на адреси Бориса Кидрича 98. Обявиц ше на теле фонске число 064/880-1935 *** НА ПРЕДАЙ ЖЕМ у Руским Керестуре, потес Лалицке. Поверхносц 3,77 га, квалитету першей класи. Волац роботни днї од пондзелку по пияток, од 8 до 16 на телефонске число 025/703-223. *** ДИХТОВАНЄ облакох и дзверох з неопрен ґуму. Щици од витру, жими, праху и шпорує на зогриваню. Монтираме и оправяме ролетни, гармониково дзвери, пантлїково фиронґи, мрежи од суньоґох.

060/5088-433 и 025/5827-710 25. ЯНУАР 2019.

informator@ruskeslovo.com

* дзе цо будзе *дзе цо будзе *дзе цо будзе *

СКУПШТИНА КУД „ТАРАС ШЕВЧЕНКО” У ДЮРДЬОВЕ Традицийно у остатнїм тижню януара, на нєдзелю, 27. януара у Дюрдьове будзе отримана Рочна скупштина Културно-уметнїцкого Дружтва „Тарас Шевченко”. Скупштина почнє на 18 годзин у просторийох Дружтва. ***

ПРОМОЦИЯ КНЇЖКИ „ТИСКИ КВЕТ” БУДЗЕ 31. ЯНУАРА

Промоция новей кнїжки Юлияна Тамаша „Тиски квет” на руским, односно „Тиски цвет” на сербским язику будзе отримана на штварток, 31. януара на 19 годзин у салону видавательней хижи „Прометей” у Новим Садзе (Светозара Милетича ч. 16). О кнїжки буду бешедовац писателє Милутин Ж. Павлов, редактор „Прометея” Зоран Колунджия и у мено КПД „Карпати”, котре вєдно з видавательну хижу „Прометей” видало кнїжки, др Деян Загорянски. Нащивителє достаню по прикладнїк рускей лєбо сербскей верзиї роману, а после промоциї будзе орґанизовани коктел. ***

НА НЄДЗЕЛЮ БУДЗЕ РОЧНА СКУПШТИНА ЗСР „КОЛЯК”

На нєдзелю, 27. януара, з початком на 17 годзин, на Лонґове будзе отримана порядна Рочна скупштина Здруженя спортских рибарох „Коляк”. Управни одбор Здруженя поволує шицких членох же би пришли на Скупштину. На дньовим шоре плановане представиц Финансийни звит и Звит запровадзених активносцох у прешлим року. Управни одбор представи и плани за наступни рок, а по законченю урядовей часци, за шицких присутних будзе орґанизована вечера.

У ЗАВОДЗЕ БУДЗЕ СТРЕТНУЦЕ З МАЮ ОРИХАНОВУ Завод за културу войводянских Руснацох 1. фебруара орґанизує стретнуце зоз Маю Ориханову з Коцура, у шветлє титули Младежскей престолнїци Европи котру того року ноши Нови Сад. Мая Орихан, медзи иншим, и млада шветова путнїца, та з тей нагоди будзе бешедовац о своїх путованьох на котрих направела упечатлїви фотоґрафиї, а потолкує и як почала путовац, кадзи планує далєй, алє и як кажде може почац свою шветову авантуру. Стретнуце у Заводзе почнє на 17 годзин. ***

БАЛ ШИРОКИХ СУКНЬОХ У ДЮРДЬОВЕ

На соботу, 2. фебруара, у Дюрдьове у просторийох КУД „Тарас Шевченко” на 20 годзин будзе отримани Бал широких сукньох. Грац будзе „Микс бенд” з Руского Керестура. Орґанизаторе обезпеча смачну вечеру и, як и вше потераз, богату томболу. Карта 1 200 динари, а дзивки и жени опасани до святочней рускей сукнї ю нє плаца. Карти мож резервовац при Миколови Кухарови, на тел. 065/838-60-44 и при Звонкови Салаґови 064/353211-9. Од пондзелку 21. януара по пияток 1. фебруара од 19 по 20 годзин мож их превжац у просторийох Дружтва.

25. ЯНУАР 2019.

ПОТРЕБНА ПЕНЄЖНА ПОМОЦ У огню хтори вибухнул у ноци з пондзелка на вовторок, з 24. на 25. децембер у обисцу фамелиї Юлияна Еделинского з Петроварадину, спричинєна барз велька материялна чкода. Як цо велї нашо читаче знаю, члени фамелиї пана Юлияна Еделинского познати добродїї и роками помагаю отримованє наших културних манифестацийох. Як помоц потераз орґанизовани добродзечни роботни акциї на погоренїску, медзитим, за санированє велькей чкоди потребна и швидка финансийна потримовка. Людзе добрей дзеки хтори можу помогнуц, пенєжни прилог можу уплациц на жиро-рахунки фамелиї Еделински у Ер сте бан ки: 340 32038521 18 (ди нар ски ра ху нок) и 340 76413702 88 (девизни рахунок). РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА ГОРОД НОВИ САД Городска управа за общи роботи Улїца Жарка Зренянина чс. 2 21000 Нови Сад Телефон: 021/488-2953

ОБВИСЦЕНЄ

о обявйованю Явного конкурса за пополньованє окончуюцих роботних местох на нєодредзени час у Городскей управи за общи роботи Городу Нового Саду: Роботне место: окончователь за роботи особних станох гражданох-заменїк матичара и водзенє управного поступку хторе розподзелєне до роботного места совитнїк-двоме окочователє, окончователь за родну ровноправносц и национални меншининационални заєднїци хторе розподзелєне до роботного места совитнїк– 1 окончователь, окончователь за роботи охрани хторе розподзелєне до роботного места совитнїк –1 окончователь, окончователь за роботи евиденциї и документациї зоз роботних одношеньох и кадровскей евиденциї хторе розподзелєне до роботного места сотруднїк–1 окончователь, окончователь за роботи месней заєднїци у варошу хторе розподзелєне до роботного места висши референт –2 окочователє и архивар хторе розподзелєне до роботного места висши референт –1 окончователь. Текст явного конкурса за пополньованє наведзених роботних местох мож превжац на интернет презентациї Городу Нового Саду: http://www.novisad.rs/. Городска управа за общи роботи Городу Нового Саду РЕПУБЛИКА СЕРБИЯ АВТОНОМНА ПОКРАЇНА ВОЙВОДИНА ГОРОД НОВИ САД Служба за зєднїцки роботи Улїца Жарка Зренянина чс. 2 21000 Нови Сад Телефон: 021/488-2700 лок. 299

ОБВИСЦЕНЄ

о обявйованю Явного конкурса за пополньованє службенїцкого роботного места на нєодредзени час у Служби за зєднїцки роботи Городу Нового Саду: Роботне место: референт за водзенє євиденциї у Оддїлу авто-сервиса 1-окончователь на нєодредзени час, службенїк IV файти роботних местох Текст явного конкурса за пополньованє наведзених роботних местох мож превжац на интернет презентациї Городу Нового Саду: http://www.novisad.rs/. Служба за зєднїцки роботи Городу Нового Саду

РУСКЕ СЛОВО 35

СПОРТ НА ЕКИПНИМ ПЕРШЕНСТВУ АП ВОЙВОДИНИ ЗА МЛАДШИХ КА ДЕТОХ

КЕРЕСТУРЦИ БУЛИ ШТВАРТИ На Екипним першенству АП Войводини за младших кадетох, котре отримане 19. януара у столнотенисерскей сали „Академия” у Новим Садзе, участвовали и кадети зоз Столнотенисерского клубу „Русин” зоз Руского Керестура. По пропозицийох участвовали кадети народзени 2006. року и младши, а у Русиновей екипи були штирме – Матей Сабадош (2006), Александар Шанта (2007), Иґор Фейди (2008) и Матей Макаї (2010). Столнотенисере завжали штварте место, а змагали ше у ґрупи медзи дзевец екипами, дзе участвовали – „Нови Сад”, „Войводина” Нови Сад, „Темерин”, „Спартак” Суботица, „Ґалатска Кикинда”, „Славия” Ковачица, „Милениюм” Вершец и „Степес” Зренянин. Керестурских Русиновцох за тоти змаганя пририхтал млади тренер Стефан Горняк.

Главни судия змаганьох була Ґордана Влашкалич, а представитель орґанизатора Столнотениского союзу Войводини, Миряна Петрович. М. Дж.

АЛЕКСАНДАР СТОЄЦКИ, МЛАДИ ФОДБАЛСКИ СУДИЯ ЗОЗ ШИДУ

НАПРЕДУЄ У ДЗЕЛЄНЮ ПРАВДИ НА ТЕРЕНУ редзує хтори судия будзе судзиц хторе Лєм прешлого року матуровал у фодбалске змаганє и так ше напредок ґимназиї „Сава Шуманович“ у Шидзе, достава розпорядок судзеня. а Александар Стоєцки ма уж два роки – У тей лиґи сом за тераз помоцни стажу фодбалского судиї. Пред тим судия алє ше наздавам же можебуц до шейсц роки бул рукометаш у РК „Радконца ярнєй часци першенства будзем нички“ у Шидзе, алє потим зохабел судзиц на даєдним змаганю и як главтот спорт. Опредзелєл ше же би место ни судия. Пачи ми ше то же у тим висактивного спортисти у можебуц даєдшим уровню змаганя и квалитетнєйши ним другим спорту, крочел до фодбалфодбал и професионалнєйше одношеского швета, алє як судия. нє ґу бависку и фодбалу вообще – за– Єден мой колеґа уж бул фодбалски довольно приповеда Стоєцки. сидия и вон ме нагварел же би и я проНадпомнул же кажди шейсц мешаци бовал и так и було. Пошол сом на тема судийски семинари на хторих ше стиранє физичней порихтаносци и попреверює физичну порихтаносц и теознаваня фодбалских правилох и прерийне знанє фодбалского бависка, та шол сом. Почал сом такой судзиц як аж и основи анґлийского язика. Гвари помоцни судия и то у катеґориї кадеАлександар Стоєцки же уж два раз бул у Хижи фодбала у тох и пионирох и понеже сом ше добре указал, почал сом судзиц и як главни судия. Нєодлуга Старей Пазови и обчекує го и покладанє судийского сом судзел и стретнуца сениорох у Општинскей фод- испиту у тей катеґориї. У тей хвильки єст досц младих судийох и кажди обчекує же будзе напредовац и судибалскей лиґи Шид – гварел Александар Стоєцки. О рок, Стоєцки напредовал у судийскей професиї и йскей кариєри. За дальши плани окрем того же би судод прешлей єшенї як помоцни судия судзи у Медзиоп- зел як главни судия на змаганьох у Медзиопштинскей штинскей фодбалскей лиґи Срим. У тей лиґи ше зма- лиґи Срим, Александар Стоєцки додава же ше наздава гаю и три клуби зоз општини Шид и то ОФК „Бикич”, же после ище єдного року судийского стажу будзе мац потим Гайдук з Вишнїчева и ФК „Обилич 1993” зоз право судзиц и у Першей сримскей лиґи. Вл. Дї. Куковцох. Комесар за судийох на уровню Сриму од-

36 РУСКЕ СЛОВО

25. ЯНУАР 2019.

sport@ruskeslovo.com

РОЧНА СКУПШТИНА ФК „ИСКРА” З КОЦУРА

У ПРЕШЛИМ РОКУ КЛУБ БУЛ ОДЛИЧНИ Фодбалски клуб „Искра” зоз Коцура 18. януара у Велькей сали Месней заєднїци отримал порядну Рочну скупштину. Пред коло 50 членами и симпатизерами Искри розпатрани штири точки дньового шора

З

вит о роботи пречитал предсидатель ФК „Искра” Радислав Сталевич, а у звиту оценєне же поробене шицко цо и плановане за 2018. рок. Перша часц рока нє була така успишна, понeже ше Искри нє удало зачувац перше место на таблїчки и пласовац ше до Войводянскей лиґи. Искра ше пласовала до баражу, медзитим там випадла од ФК „Червинка”. Друга часц рока була вельо успишнєйша, влєце освоєни турнир котри у рамикох СБ „Яша Баков” отримани у Коцуре, а 2018.рок Искра дочекала як єшеньски шампион Подручней лиґи Суботица. ПРИЛАПЕНИ НОВИ ПРАВИЛНЇК О НАГРАДЗОВАНЮ БАВЯЧОХ Нову сезону Искра дочекала зоз новим тренером, Александром Петровичом, котри на Рочней скупштини пречитал звит о своєй роботи. Тренер Петрович як позитивну часц визначел добру атмосферу у екипи, котра и найзаслужнєйша за добри резултати котри Искра посцигла у єшеньскей часци сезони, а як неґативне визначел слабе одволованє бавячох на тренинґи. ФК „Искра” нє ма у плану меняц тренера у наиходзацим периодзе, медзитим проблеми годни настац з новим правилнїком о тренерских лиценцох по котрим за роботу у Подручних лиґох тренер муши мац Б тренерску лиценцу, а тренер Искри Александар Петрович ма Ц лиценцу, та руководство клуба будзе примушене на даяки способ ришиц тот проблем. На Рочней скупштини пречитани и финансийни звит. Владимир Цап присутних упознал зоз суму котру Искра заробела од уходнїцох и предатого напою у клубскей карчми. Цап тиж так поднєсол звит о финансийних средствох котри Искра достала од Општини Вербас и од донатрох. Предсидатель Искри, Радислав Сталевич пречитал правилнїк о наградзованю бавячох по котрим, медзи иншим, бавяче муша буц присутнина найменєй 75 одсто тренинґох же би витворели догварену пенєжну награду.

– Зоз новим правилнїком зме дефиновали условия по котрих ше будзе наградзовац бавячох и верим же буду мац векши мотив бориц ше за першу поставу, а и же буду поряднєйше приходзици на тренинґи – гварел предсидатель ФК „Искра”. Окрем того вон визначел и одлични резултати кадетскей екипи Искри котра, гоч по рокох наймладша у ли25. ЯНУАР 2019.

ґи, освоєла перше место у Кадетскей лиґи и гварел же ше векшу увагу да младим фодбалером од котрих би даєдни о даскельо роки могли буц ношителє бависка и у першей екипи. ПАВЛЕ ДЯКОВИЧ НАЙЛЄПШИ БАВЯЧ Фодбалски клуб „Искра” остатнї даскельо роки на Рочней скупштини преглашує и найлєпшого бавяча у прешлим року, а тото припознанє достал бавяч охрани Павле Дякович, котри за собу ма и индивидуално барз успишни рок, бо бул преглашени за найлєпшого бавяча и на турниру СБ „Яша Баков”, котри у авґусту отримани у Коцуре. На концу предсидатель Искри наявел плани за тот рок – же би ше пробовало затримац перше место по конєц сезони, або голєм обезпечиц место медзи першима трома екипами и ознова войсц до баражу за одход до Войводянскей лиґи.■ З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 37

СПОРТ ВЕРБАС БУЛ ДОМАШНЇ НАЙМАСОВНЄЙШОГО ММА ТУРНИРА НА БАЛКАНУ

ЗМАГАНЄ МЕДЗИНАРОДНОГО ХАРАКТЕРУ

Пише: Ана МАРКОВИЧ

БЕНЕФИТИ ММА СПОРТУ Як и други борительни схопносци и ММА ма предносци хтори особу можу опредзелїц же би го вибрала за трениранє. ММА може буц окреме хасновити за здравє цела понеже ше зоз тренираньом троша масци и калориї, а бенефит и можлївосц хтору тот спорт дава – научиц як ше одбранїц у реалним живоце и у реалних ситуацийох. З константнима тренинґами мож здобуц самодовириє и так змоцньовац ментални стан, посцигнуц найлєпшу можлїву форму, розвиц фокус и дисциплину и дзвигнуц уровень енерґиї. Фаховци гваря и же кажди нови тренинґ нове виволанє, цо значи же ММА спортиста у нєпреривним доказованю.

38 РУСКЕ СЛОВО

ММА (Mixed Martial Arts), дзекуюци своєй атрактивносци, найшвидше пороснуюци спорт на швеце. Кед наставал бул комбинация борительних спортох (бокс, тайландски бокс, кик бокс, пасованє, бразилска джиу джица и подобне), а у новшим чаше еволуовал до окремного спорту зоз окремнима технїками бореня. Борба ше одвива у стояцим положеню, „клинчу” и партеру, а заступена широка палета боксерскей борби и технїки у пасованю

В

ербаски Unity Fight Team основани у марцу 2008. року.

– Нєпоштредно пред тим сом тримал кондицийни тренинґи у нашим приятельским боксерским Клубу, та сом мал нагоду у їх терминох тренирац дзепоєдни базични ММА технїки даскельо пайташох, медзи хторима бул и єден од моїх перших учительох, борительох, а тераз и кондицийни тренер тиму, Иґор Милович. О тих тренинґох ше швидко учуло у городзе, та сом уж за даскельо тижнї мал коло 30 вежбачох. Сала у Центру за физичну културу нам постала цесна, та зме закупели єден приватни простор, а о пол рока и други, хтори зме адаптовали и у хторим ше и нєшка находзиме. Уж идуцого року зме рушели на змаганя и витворели замерковани успихи, хтори прицагли нових вежбачох и змагательох. И приповедка зажила... – приповеда главни тренер и снователь Клуба Петар Тунґуз, хтори и Ґенерални секретар ММА Союзу Сербиї. Його перши сотруднїк, Иґор Милович, заменїк предсидателя судийскей комисиї судийох ММА Союзу Сербиї. Тоти факти досц гуторя о анґажованю людзох з вербаского Клубу у найвисшим орґану того спорту у Сербиї.

У Unity FT окрем Петра Тунґуза хтори водзи змагательну програму, зоз вежбачами робя ище штирме тренере: Иґор Милович як кондицийни тренер, Татяна Бичкеї хтора водзи женску CrossFit ґрупу, и найискуснєйши борителє Клубу Страхиня Денич и Дьордє Буквич.

– Иншак, у Клубу маме коло 100 вежбачох хтори подзелєни до ММА/К1 змагательней, ММА/К1 рекреативней и ММА/К1 дзецинскей ґрупи, як и до хлопскей и женскей CrossFit ґрупи – пояшнєл Тунґуз. ЗАМЕРКОВАНИ РЕЗУЛТАТИ НА ТУРНИРОХ – За 10 роки постояня, Unity FT дал вецей як 20 борительох у ММА кик боксу и тайландским боксу, цо за мали штредок як Вербас значне число. Нашо борителє брали титули шампионох Войводини и Сербиї у кик боксу, титули державних юниорских и сениорских шампионох у ММА, победзовали на числених професийних ревийох и турнирох у Сербиї, Горватскей, Словацкей, Румуниї, Французкей... Наш найвизначнєйши боритель Страхиня Денич победзел на вельких европских професийних змаганьох як 25. ЯНУАР 2019.

sport@ruskeslovo.com

цо то FFC–Final Fight Championship, Euro League Muay Thai, Golden Fighter и велї други. Ту и Дьордє Буквич и Матия Босанчич хтори пошли по його шлїдох, та того року освоєли титули юниорского и сениорского шампиона Сербиї у ММА, як и Отвореного ММА першенства Беоґраду. ДЗЕВЯТИ „FIGHT GAMES” БУЛ ПОЧАТКОМ ДЕЦЕМБРА Концом прешлого року, у Центру за физичну културу „Драґо Йовович” отримане дзевяте по шоре ММА першенство Войводини, з назву „Файт ґеймс”, и пияте по шоре державне ММА першенство за младши возрости – юниорох и кадетох.

– FIGHT GAMES проєкт Unity FT хтори настал з потреби же би ше нашо борителє випробовали у аматерских борбох и здобули нєобходне искуство пред тим як прейду до професийного ММА. Перши FIGHT GAMES отримани 26. юния 2011. року и на нїм наступели 24 змагателє – гварел Тунґуз о початкох турнира, хтори остатнїх рокох потвердзує статус наймасовнєйшого ММА змаганя у реґиону.

– Интересантне и тото же зме єдини аматерски ММА турнир у околїску хтори шицким учашнїком обезпечує знїмки шицких борбох. Перше зме посилали диски зоз знїмками и фотоґрафиями, а од прешлого року маме свой YouTube канал Fight Games Serbia. Заш лєм, без интеґрациї нашого змаганя до системи змаганьох ММА Союзу Сербиї, мало вироятне же би наш проєкт дожил таку наглу експанзию – гварел Тунґуз и додал же окрем о обставаню ММА спорту, Союз вельо допринєсол и у квалитету аматерских змаганьох у Сербиї, през лиценцованє тренерох и судийох, зоз запровадзованьом класох и подобне.

– Як перше, зоз запровадзованьом Ц класи у хторей наступаю борителє без даякого предходного искуства звекшала ше масовносц. Каждому будуцому борительови вельке олєгчанє у першим наступу представя факт же и процивнїк дебитант и лєгчейше ше одлучує за уход до ринґу. Зоз класификованьом дава ше нагоду же би ше борителє поступнє будовали, а обкерує ше и нєреални поарованя у хторих напредни боритель нє достава искуство, а початнїк уж на першим крочаю ма огромне препреченє, после чого велї одуставаю од того спорту – гварел Тунґуз, и надпомнул же кед слово о А класи, у єй єст борительох зоз 3 и вецей мечами. Вони ше боря без кациґох и їх борби найбаржей здабу на професийни. То дакедишнї семипро, вельке искуство за будуцих професионалцох, и атрактивни борби за публику. Турнир у Вербаше мал двойнїсти характер, понеже бул ММА Open и Державне першенство. Право участвовац на отвореним пер25. ЯНУАР 2019.

шенстве Войводини мали сениоре од 18 роки и старши, як и гевти зоз наполнєтима 17 роками, зоз дошлєбодзеньом родичох же би наступели як сениоре. Наступ бул шлєбодни за шицких борительох и за клуби як зоз Сербиї так и реґиону, цо допринєсло же би чежше змаганє, а була и конкуренция. ЄДИНЕ ЗМАГАНЄ У ДВОХ РИНҐОХ Кед слово о державним першенстве за кадетох и юниорох, право участвовац мали виключно клуби члени ММА Союзу Сербиї, хтори покровитель турниру. Борби ше одвивали у двох ринґох, а интересантне же прешлого року турнир позберал рекордне число змагательох у реґиону. Отримованє тей спортскей манифестациї помогла и потримала локална самоуправа, а технїчну орґанизацию окончел вербаски Клуб. На тогорочним змаганю було вкупно 106 мечи, 141 учашнїк и 30 тими хтори пришли зоз Словениї, Сараєва, Републики Сербскей пре хтори манифестация достала медзинародни характер. Турнир означела доминация ММА клубу „Цар Душан Силни” з Беоґраду хтори освоєл перше место за найлєпшу екипу и у Отвореним першенстве Войводини и у Державним першенстве за кадетох, юниорох и пионирох, односно бул абсолутно найлєпши клуб у шицких возростних катеґорийох на змаганю. И вербаски Клуб посцигнул вельки успих, понеже освоєл друге место у екипней конкуренциї на державним ММА першенстве Сербиї, а окреме ше визначели Матия Босанчич у класи юниорох до 93 килограми хтори освоєл златну медалю, як и Милян Милович у класи пионирох у катеґориї до 50 килоґрами. Медзи сениорами у А–класи до 77 килограми, стриберну медалю освоєл Дьордє Буквич и так допринєсол вкупному успиху Клубу. Найлєпши змагатель у сениорскей конкуренциї бул Иван Софранич (Будва), найлєпши змагатель Державного першенства у катеґориї юниорох Милош Ґуслов (Ґладиятор), а найлєпши змагатель Державного першенства у катеґориї кадетох Давид Маринковч (ЦДС).■

РУСКЕ СЛОВО 39

ИНФОРМАТОР, ОГЛАШКИ, ИНТЕРМЕЦО

ГЛАСНЇК ПО РУСКИ

ОГЛЯД НУ ЦЕ НА ПРЕ ШЛОСЦ

РОК LXXV ЧИСЛО 4 (3821) НОВИ САД, 25. ЯНУАР 2019.

■ ПЧОЛАРСТВО И ПРОДУКЦИЯ МЕДУ

оволуєме читачох новинох „Руске слово” же П би помогли препознац особи на старих фотоґрафийох.

Фотоґрафия: 0308P

ЦЕНА 30 ДИНАРИ Фото: Вероника Вуячич

Пре точне идентификованє особох на сликох, хтори маю окремну музейну вредносц, потребна помоц од ширшей явносци. Шицки фотоґрафиї настали у дакедишнєй фотоґрафскей роботнї Бруґошових у Руским Керестуре. Кажду фотоґрафию ше подпише зоз одредзену шифру, та кед же препознаце даєдну, лєбо вецей особи на фотоґрафиї, модлїме Вас же бисце явели до Заводу на число телефона 021/548-421, лєбо на мейл: zavod.rusini@gmail.com.

■ НАЦИОНАЛНЕ ШВETO РУСНАЦОХ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ