Bulgarian Black Sea Coast explored [2008]

Bulgarije

beach of beton?

40

www.reizen.nl mei 2008

Gehoord op een feestje: ‘Zeg, zo’n last minute naar de Bulgaarse Rivièra, is dat wat?’ Waarna als reactie klonk: ‘Ja, zon, strand en een goedkoop hotel, je krijgt het bijna voor nop.’

Dat willen wij wel eens meemaken, ook al ligt de schaduwkant van de groeiende belangstelling op de loer, in de vorm van na-communistische hoogbouw aan de Zwarte Zee. De REIZEN Magazine Betonpolitie gaat op onderzoek langs 375 kilometer kustlijn. Tekst en fotografie: Rutger Geerling

www.reizen.nl mei 2008

41

O

nze inspectie begint in het holst van de nacht, halverwege de Bulgaarse kustlijn bij Varna. Ons vliegtuig komt er om drie uur ’s nachts aan. Op dat tijdstip ga je geen lange transfers maken. Sveti Konstatin, een half uurtje ten noorden van de luchthaven, is voor ons ver genoeg.

Het is een typisch geval van ‘Bulgaars vakantiedorp’.

Resorts heten ze hier en het is even wennen aan de opzet. In het donker ontwaren we een groot afgesloten gebied met toegang tot het strand. Tussen de bomen zijn hotels, winkeltjes, restaurants en bars uitgestrooid. Niet iets waar je graag dagenlang vertoeft, al zal de easygoing strandganger het enorm waarderen.

Morgenochtend maar eens poolshoogte nemen.

Eerste bekeuring: Sveti Konstantin

Als het daglicht over de blauwe Zwarte Zee valt, blijkt het strand van Sveti Konstatin een mengeling van zand, zwembaden en een betonnen kustwering, met veel roestig ijzer waar kinderen ongestoord levensgevaarlijke fratsen mogen uithalen. Een plek waar Amerikaanse letselschade-advocaten ongetwijfeld een warm gevoel bij krijgen, maar wij kunnen er niets mee. Al die vissende mannen in trainingspakken op de rotsblokken mogen nog zo authentiek Oost-Europees zijn, het is niet waar we voor zijn gekomen. Sveti Konstantin krijgt de eerste bekeuring, en dat al vóór de eerste kop koffie van vandaag! Dat belooft wat de komende dagen.

We zijn hier namelijk met een missie: de Bulgaarse kustlijn aan een grondige inspectie onderwerpen. De beroemde stranden van de Bulgaarse Rivièra worden voornamelijk bezocht door Duitse, Engelse en uiteraard toeristen uit eigen land. Die hebben, net als wij, keuze genoeg. Tussen de grens met Roemenië in het noorden en de Turkse grens in het zuiden liggen circa 25 stranden. Geen prutstrookjes, maar kilometerslange zandstranden.

Wij richten onze pijlen op plekken waar vroeger communistische bonzen op het zand lagen bij te komen van hun – ongetwijfeld – vermoeiende partijcongressen. De tijd van georkestreerde staande ovaties is voorbij en op het strand is de partijelite vervangen door Gucci-zonnebrillen en Dolce & Gabbana-tassen.

Bijna twintig jaar na de val van het IJzeren Gordijn landen eindeloos veel West-Europese chartervluchten op de vliegvelden van Varna en Burgas. Zo veel zelfs dat Sunny Beach bij Nessebar is uitgegroeid tot een van de grootste badplaatsen van Europa, een discutabele eretitel.

Zonnebrandgoud

Vol goede moed rijden we verder, noordwaarts, naar Golden Sands, een naam die iets moois doet vermoeden. Tien kilometer verder spat die droom uiteen. Oké, het zand – als je het tussen de honderden parasols en ligbedden te zien krijgt – glimt nog altijd. Maar wat een krankzinnige hoeveelheid hotels hebben ze hier bij elkaar weten te persen. De ene nog hoger dan de

42

www.reizen.nl mei 2008

andere. Nee, deze plek is alleen goud voor wie in de zonnebrandoliehandel zit: een bak- en braadplaats waar elk stukje authenticiteit is verdwenen.

Een tweede bekeuring, en de lunch is nog niet eens in zicht.

Driemaal is scheepsrecht. Straks zal alles beter gaan.

Albena, op minder dan een half uur rijden, is volgens onze reisgids een ‘luxe vakantieplaats annex kuuroord’. Vol verwachting klopt ons hart. Helaas, het eerste dat ik zie is een toeristentreintje. Een gewone auto die met wat plastic is omgebouwd tot stoomtrein, inclusief nepschoorsteen. En halverwege het strand, omzoomd door betonnen kolossen, verdampt boven het warme zand mijn laatste beetje hoop. Wienerschnitzel beheerst de menukaarten en als ik in de buurt van een bar de vrolijke tonen van ‘Schöne Maid, Hast du heut für mich Zeit, Hoja-hoja-hó!’ opvang, weet ik dat ik me gewonnen moet geven. Drie bekeuringen in één ochtend. Gaat dit nog goed komen?

Foto vorige pagina: Albena, betonrot & wienerschnitzels

= door de Betonpolitie aanbevolen = door de Betonpolitie afgeraden

Een dikke voldoende

Voort gaan we, over heuvels, langs vrachtauto’s en een enkele paard-en-wagen. Als er al een tijd lang geen betonkolossen meer te zien zijn, komt Balchik in het vizier, een havenplaatsje aan de noordkust. Het hoogste gebouw dat we zien telt slechts vier verdiepingen.

Ach, Balchik is misschien niet de allermooiste plaats aan de Zwarte Zee, maar de netjes aangelegde boulevard zit vol met prettige restaurantjes waar je voor twee keer niks kunt eten en drinken. Na een heerlijke lunch en een goed glas Hongaarse wijn zijn we klaar voor een bezoek aan het hoogtepunt van het stadje: het paleis en haar botanische tuinen, de voormalige zomerresidentie van de Roemeense keizerin Maria.

Dit optrekje was haar lovenest. Tussen 1931 en 1938 tortelde Maria hier met Hassan, haar Turkse minnaar.

Zo’n verhaal maakt alle betonellende meer dan goed, zelfs een plotselinge bui – de enige van de week! – mag de pret niet drukken. Ook is het heerlijk rondneuzen in de tuin. Een waterval met daaronder middeleeuws aandoende huizen en paadjes die omlaag kronkelen naar de kust, waar dan nog een tempeltje staat, héél romantisch allemaal. Balchik en haar paleis krijgen een dikke voldoende.

De plaats blijkt ook een prima uitvalsbasis voor het noorden van de Bulgaarse Rivièra. Vanaf hier ben je overal in een handomdraai. De kust boven Balchik – pakweg zestig kilometer lang – is perfect voor wandelingen langs de grillige rotsen met haar natuurlijke grotten. Een absolute aanrader is het ruige Yailata Park waar je zelfs in door de zee uitgesleten rotsen kunt klauteren. Voor vogelliefhebbers is er ook meer dan genoeg te beleven, als we mogen afgaan op de vele spotters die we met enorme kijkers langs de weg zien staan. Dit heeft onder meer te maken met Durankulak, een wetland van 446 hectare, pal achter de duinen.

Verder nog iets te onderzoeken in de buurt? Nou ja, de voormalige Club Med in Russalka. Dit complex wordt

Noordkust: perfect voor wandelingen Sveti Konstatin: veel zand, beton en roestig ijzer Golden Sands: bak & braadconglomeraat Balchik: kleine havenplaats met bezienswaardig­ heden, goede uitvalbasis voor de noordkust.

e

Noordkust

Sveti Konstatin

Golden Sands

Balchik www.reizen.nl mei 2008

43

Bulgaarse autorijkunst Autorijden is prima te doen, ook al rijden Bulgaren iets roekelozer dan Nederlanders. Bumperkleven is een geliefd tijdverdrijf. Voel je niet opgejaagd, men houdt hier gewoon minder afstand. De doorgaande wegen zijn redelijk en buiten een enkele dwaze inhaalactie valt het allemaal reuze mee. Rij liever niet ’s avonds want in de minder grote wegen zit nog wel eens een gat.

Een kaart met cyrillische namen biedt uitkomst op plekken waar de borden geen namen in ‘ons’ schrift vermelden. Maar dan nog: fout rijden doe je heus wel een keer, al was het maar vanwege een omvergereden bord. Handig: tegenliggers die knipperen met hun lichten om aan te geven dat er controle is. Want ja, de échte politie controleert ook.

Sheravna

De Betonpolitie raadt aan b Balchik Ideale uitvalbasis voor de noordkust b Varna Sfeervolle, dynamische stad b Nessebar Ondanks drukte en prullaria b Sozopol Leukste kustplaats, uitvalbasis voor het zuiden b Tsarevo Historisch stadje op schiereiland, met kleine stranden De Betonpolitie raadt af b Sveti Konstatin Zand, beton en roestig ijzer b Albena Betonrot & wienerschnitzels b Golden Sands Bak- & braadconglomeraat b Sunny Beach Zie Golden Sands

44

www.reizen.nl mei 2008

Sozopol

Het binnenland: Sheravna & Schumen In het binnenland liggen diverse fraaie stadjes. Met een huurauto zijn ze eenvoudig binnen een dag aan te rijden. Wij kozen voor een rit naar de oude houten huizen van Sheravna. De rit ernaartoe is een verademing. Opeens lijkt het land vele malen mooier, met natuur en stoffige Bulgaarse dorpjes. Ook het rijden zelf wordt avontuurlijker, in positieve zin. Aangekomen bij de antieke huizen komt ineens een gevoel van haast bovendrijven: hĂŠ, er is hier nog zoveel moois te zien in de omgeving.

Uren later doemt een immens blok beton op. We naderen Schumen, ook wel Sumen, Ĺžumen of Shumen.

De hoeveelheid beton hier is zo overweldigend en wanstaltig dat het, echt waar, simpelweg mooi is. De stad is doordrenkt met

fascinerende communistische monumenten, pleinen, standbeelden.

Twee hoogtepunten: 1- Het betonskelet van een immens gebouw dat ergens halverwege de jaren tachtig tijdens de bouw moet zijn verlaten, midden in de stad.

2 - Het kroonjuweel. Een kolos die vanaf de heuvels zijn schaduw over de stad werpt. Megalomane monstruositeit waar meer beton in is verwerkt dan in alle Bulgaarse kusthotels bij elkaar. Dit monument voor de oprichters van de Bulgaarse staat is misschien wel het allerbeste dat de communistische kunst ooit heeft opgeleverd. Nog nooit heb ik zo genoten van iets dat zo lelijk is. Onze eerste aanrader vanwege betongenot is een feit.

Schumen www.reizen.nl mei 2008

45

in vele gidsen aangeprezen. In werkelijkheid is het een minivakantiedorp, en al zijn de appartementen geen vreselijke betonkolossen, de muziek bij het zwembad dreunt er niet minder hard om.

Bulgaars. In het late schemerlicht is alles natuurlijk mooi. Het straatbeeld evenaart dat van Nessebar maar dan zonder de overdonderende hoeveelheid toeristen.

Eigenlijk is dit een erg leuk stadje, met twee fraaie stranden die gezellig druk zijn, niet bommetje vol Gelukkig in Sozolpol (hoewel dit in het hoogseizoen waarschijnlijk anders Met de beelden van de rotskust nog op ons netvlies is). Sozopol City bestaat uit een wirwar van pittoreske zakken we een flink stuk af naar het zuiden, bijna 150 straatjes waar opa en oma nog op een bankje zitten en kilometer richting de grootste badplaats van het land: vriendelijk lachen. Foto maken? Geen probleem. SponSunny Beach. Als je meer reclameborden voor kooptaan wenken ze enkele collega-bejaarden om er ook bij appartementen dan bomen langs de weg ziet staan, te komen zitten. Toeristenkraampjes spotten we alleen weet je dat het foute boel is. En hier is dat zo. We in de buurt van de haven. Helemaal gelukkig worden besluiten Sunny Beach links te laten liggen. De plek we op een terrasje hoog boven de waterlijn, uitkijkend telt meer dan honderdduizend hotelbedden, die in naar een gouden zonsondergang boven de baai. mega-resorts van vijf rijen dik langs het strand staan Sozopol krijgt van ons een 8+. opgesteld.

Waarom geen negen? De betonpolitie zag helaas al de Vlakbij ligt op loopafstand – heus waar – een plaats eerste tekenen van Sozopolaans verval. Op het strand, die tot het UNESCO Werelderfgoed behoort: Nessebar. net buiten de stad, zien we dat het eerste mega-resort Lopend tussen de oude houten huizen in de kronkelde tekentafel al heeft verlaten. De website rept over straatjes van Nessebar zien we gelukkig niets meer van een ‘exciting new world of noble elegance’. Maar daar fop betondorp Sunny Beach. Wel jammer is dat ze alles in je een doorgewinterde betoninspecteur niet mee. Die oud-Nessebar compleet hebben volgestouwd met kitsch houdt zijn hart vast. en fake juwelen, namaak merkkleding en prutprullaria. Oh ja, er is ook een natuurgebied in de nabijheid.

Hoeveel opgeblazen egelvissen kan een dorp verkopen? We hebben het over Ropotamo. Hier kun je, net als Maar goed, wie de hoofdstraten een beetje links laat iedereen, naartoe voor een ontspannen maar weinig liggen, kan nog heerlijk slenteren door het doolhof van spectaculair boottochtje over de rivier. Kosten: € 3,50. straatjes erachter.

Daarvoor zie je dan watervogels en een hoop rietkraEen beetje angstig voor wat nog zou kunnen volgen, gen. Ropotamo is ook een prettig wandelgebied, dichtrijden we verder zuidwaarts, naar onze laatste stop aan begroeid met bossen. de Zwarte Zee: Sozopol. Benieuwd of we het bonnenTurkije lonkt. We rijden naar het einde van de kustboekje deze keer op zak kunnen houden. weg, helemaal tot aan de grens. Een nummer heeft De eerste indruk stemt hoopvol. Sozopol oogt… deze weg niet, we gaan gewoon onze neuzen achterna.

‘Wel jammer is dat ze alles in oud-Nessebar compleet hebben volgestouwd met voornamelijk kitsch en fake juwelen, namaak merkkleding en prutprullaria.

Hoeveel opgeblazen egelvissen kan een dorp verkopen?’

46

www.reizen.nl mei 2008

Nessebar: ondanks drukte & prullaria Varna: sfeervolle, dynamische stad

herfst break schotland Uiteindelijk komen we in Resovo, een dorp waar bijna geen toerist komt. Alleen daarom al een attractie. We lunchen in het enige restaurant dat het gehucht rijk is. Je kunt kiezen uit vis, vis en vis. Als we er birra bij bestellen, fronst de uitbater zijn dikke Slavische wenkbrauwen. Gelukkig biedt het internationaal erkende tapgebaar uitkomst bij deze vriendelijke man die werkelijk geen woord buiten de deur spreekt. Het woordje small blijkt ook nog niet door de taalbarrière gebroken: ons bier arriveert in een literglazen. Maar ach, vis moet zwemmen.  Uitsmijter: Varna

Het einde van onze rondrit nadert, we gaan naar Varna, begin- en eindpunt van onze kustinspectie. Het versteende bos, net buiten de stad, is een verplicht nummer dat we op haar mooist zien, bij zonsondergang. Wilde verklaringen doen de ronde over hoe de pilaren daar terecht zijn gekomen: van diepzeebronnen tot betoverde bomen. Ook opvallend: nooit eerder zagen we zoveel kinderwagens bij elkaar als in het Primorski Park. Zou er hier iets in het drinkwater zitten dat de vruchtbaarheid verhoogd? Verwonderlijk is dat niet want Varna is een bijzonder aangename stad, waar jugendstil-gebouwen zonder problemen samengaan met McDonald-filialen. De betonpolitie maakt er haar rapport op. Wie de voor hem/haar juiste plekken bezoekt, kan voor weinig geld een prettige vakantie beleven. En u weet nu waar die plekken zijn. b

Varna Praktische informatie op de volgende pagina

e

Nessebar

www.reizen.nl mei 2008

47

Bulgaarse kust Praktisch Gezondheid Hoe kom je er?

Het kopen van een pakketreis, dus inclusief hotel, is soms goedkoper dan het kopen van een los ticket (zie ook Georganiseerde reizen).

Bulgaria Air en Malev vliegen (met overstap in respectievelijk Sofia en Boedapest) naar Varna. Retourtickets respectievelijk v.a. € 311 en € 400 all-in, in juni.

Alternatief: naar Sofia vliegen, de stad bezichtigen en dan met de auto 450 kilometer naar de kust rijden. Een lange rit, maar zeker niet vervelend. Voordeel: goedkoper vliegen en geen overstap.

Retourticket Sofia bij Bulgaria Air v.a. € 194, gevonden via www.tickettracker.nl.

Inentingen zijn niet verplicht, toch wordt een vaccinatie tegen DTP, Hepatitis A en B wel aanbevolen.

Georganiseerde reizen

Een compacte huurauto (Ford Ka) heb je bij www.holidayautos.nl vanaf € 170 voor een week. REIZEN Magazine abonnees krijgen bij Holiday Auto’s 10% korting.

Kijk op www.reizen.nl onder ‘Extra voor abonnees’.

Terra Bulgaria is een specialist in fly-drives waarbij gezocht is naar (kleinere) familiehotels. Dit laatste betekent in Bulgarije veel vriendelijkheid en gastvrijheid. Een 9-daagse reis waarmee je o.m. Nessebar, Varna, Plovdiv, Bansko, Rilaklooster, Sofia en Schumen aandoet kost v.a. € 325 p.p. (op basis van 2 p.), incl. autohuur, hotelovernachtingen, maar excl. vlucht. Desgewenst te verlengen met een paar dagen strand.

Informatie: www.terrabulgaria.com.

Andere touroperators, zoals Hotelplan, Sunweb, Corendon of Arke bieden alleen strandvakanties aan. Je zit dan al snel vast aan de grote badplaatsen die wij nu juist niet charmant vonden. Maar goed, je hebt zo wel een spotgoedkoop basispakket: vlucht & tweesterrenhotel vanaf € 300.

Beste reistijd

Geld en creditcards

In juli en augustus is het hoogseizoen, dat merk je aan de prijzen en volle stranden.

Overdag is het buiten heerlijk warm (27/28˚C) en in het water aangenaam (24/25˚C). Buiten deze twee maanden is het een stuk rustiger (en goedkoper).

September/oktober is een prettige periode.

Ook dan kun je nog zwemmen in zee.

Munteenheid is de Lev en 1 Lev = € 0,51.

Bijna overal kun je pinnen. Creditcards worden voornamelijk geaccepteerd in hotels en steeds vaker ook bij benzinepompen.

Fooi geven wordt gewaardeerd door obers, gidsen en taxichauffeurs.

Autohuur

Visum Sinds 2007 is Bulgarije lid van de Europese Unie. Een visum is niet meer nodig, maar je paspoort moet bij terugkeer naar Nederland nog zes maanden geldig zijn.

Eten en drinken Het eten in Bulgarije is goed, maar verwacht geen hoogstandjes. Turkije-gangers herkennen vast de kyufteta, gekruid gehakt, en de vele visgerechten. Aubergine, paprika en knoflook zijn geliefd. Schopska, de favoriete salade van het land, eet je als voorgerecht (zelden duurder dan € 2), samen met een glaasje Rakia.

Voor een complete maaltijd betaal je niet veel meer dan € 8. Een cola heb je voor 50 à 70 eurocent. Kraanwater is niet drinkbaar.

Flessen met water vind je in elke supermarkt of benzinestation, voor minder dan € 0,50. Ook voor tandenpoetsen wordt flessenwater aangeraden.

Accommodatie Onze Topdrie: b Villa List, Sozopol, mooi gelegen, vlakbij strand. b Hotel Lotus Lis, Balchik, met uitzicht op zee en haven. b Hotel Maxim, Varna, familiehotel aan Primorski Park.

Deze hotels zijn o.m. te boeken via www.terrabulgaria.com.

Prijzen in juli v.a. € 125 p.p. per week o.b.v. tweepersoonskamer.

Fotograferen De lokale bevolking maakt zelden bezwaar tegen het nemen van een foto. Men poseert graag en roept als het even kan de buurman er ook nog bij. Stiekem foto’s nemen wordt niet gewaardeerd. Let op: fotograferen van militaire installaties is uit den boze.

Reisgidsen Wij namen vier reisgidsen mee: Lonely Planet, Wereldwijzer, Trotter en ANWB Extra. Voor wat informatie over de kust betreft, vielen al deze gidsen tegen, op één na: het ANWB Extra gidsje Zwarte Zeekust (€ 7,50), dankzij de goede kaart en de volledige beschrijvingen, maar helaas is deze gids niet meer te koop in reisboekwinkels. Zoek via Google naar gebruikte exemplaren. Alternatief: de Engelstalige Rough Guide Bulgaria (€ 23) met 60 pagina’s over de kust.

Informatie & internet Bulgaars Verkeersbureau, Provenierssingel 71b, 3033 EH Rotterdam, tel. 010-243 93 67. b www.bulgaarsverkeersbureau.nl Uitgebreide en duidelijke site met nuttige info m.b.t. bestemmingen. b www.bulgarije.nl Overzichtelijk site met o.m. aandacht voor natuur(gebieden), informatie per regio en nuttige links. b http://yailata-kavarna.eu Site van het Yailata Park (Engelstalig) met informatie over flora en fauna. b www.bulgarije.starttips.com Links naar (voornamelijk internationale) websites.

48

www.reizen.nl mei 2008