จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2 กรกฏาคม-สิงหาคม 2555 Stereotactic Body Radiation Therapy Stereotactic Body Radiation Therapy

มีอะไรในฉบับ

New MRI Technique Identifies Early Heart Disease

การประยุกต์ใช้ PACS สาหรับงาน รังสีวิทยา Stereotactic Body Radiation Therapy

ความจาระยะสั้นกับโทรศัพท์มือถือ

ภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก 65000

หน้า 2

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

สารจากบรรณาธิการ จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวรฉบั บนี้ได้จัดทาขึ้นเป็นฉบับต่อเนื่องจากฉบับแรกซึ่งเกิดจากความต้องการสื่อสาร บทความด้านต่างๆ ทางรังสีเทคนิคโดยคณาจารย์จากภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร วัตถุประสงค์ของการจัดทาก็เพื่อให้บริการทางวิชาการแก่สังคมและชุมชน อีกทั้งยังเป็นการตอบสนองต่อ ยุคปัจจุบันที่ ต้องการให้เกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่ อง นอกจากนี้ยังทาให้ทราบข่าวความเคลื่อนไหวและกิจกรรมของแวดวงรังสี เทคนิคในประเทศไทย ตลอดจนเป็นการเผยแพร่ความรู้ทางวิชาการที่ เกิดจากการวิจัยทั้งจากคณาจารย์ ในภาควิชารังสี เทคนิคและผลงานวิจัยของนิ สิตรังสี เทคนิค รวมถึงการก้าวทั นเทคโนโลยีทางรังสี วิทยาด้านต่างๆ ที่นับวันจะยิ่งมี นวัตกรรมใหม่ๆ ทางรังสีเทคนิคเกิดขึ้นตลอดเวลา หลั งจากที่จุล สารฉบั บแรกได้รั บการเผยแพร่ไปแล้ ว นั้นปรากฏว่าได้รับ ความสนใจจากผู้ อ่านเป็นอย่างมาก ทางกองบรรณาธิการจึงได้จัดทาจุลสารฉบับที่ 2 ขึ้นและฉบับถัดไปทันทีเพื่อให้ เกิดความต่อเนื่องและเป็นสื่อกลาง ความรู้ทางรังสีเทคนิคต่อไป

บรรณาธิการ กองบรรณาธิการ

ดร.นันทวัฒน์ อู่ดี ผู้ช่วยศาตราจารย์ ดร.อรุณี เหมะธุลิน ดร.พาชื่น โพทัพ อาจารย์ประธาน วงศ์ตาหล้า อาจารย์ชัญญาทิพญ์ สุวรรณสิงห์ อาจารย์กิ่งกานต์ อภิวัฒนสุเมธ นางสาวสุทธิวรรณ มีแท่ง นางสาวณิชาพัชร์ หนชัย

ผู้ช่วยศาตราจารย์ ดร.ภัสสุรีย์ ชีพสุมนต์ ดร. ธันยวีร์ เพ็งแปูน อาจารย์ธัญรัตน์ ชูศิลป์ อาจารย์สุมาลี ยับสันเทียะ อาจารย์กานต์สินี ยาสมุทร นายวินยั พระรอด

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 3

ความเคลื่อนไหวและกิจกรรมวิชาการรังสีเทคนิค ความเคลื่ อนไหวทางวิช าการรังสี เทคนิ คล่าสุดเป็น การจั ด ประชุ ม ทางวิ ช าการของที่ ป ระชุ ม อธิ ก ารบดี แ ห่ ง ประเทศไทย (ทปอ) ประจาปี 2555 ณ ศูนย์นิทรรศการและ การประชุมไบเทค บางนา ระหว่างวันที่ 12-13 พฤศจิกายน 2555 ซึ่งการประชุมครั้งนี้เกี่ยวข้องกับสถาบันผู้ผลิตบัณฑิต รังสีเทคนิคและมาตรฐานวิชาชีพทางรังสีเทคนิค โดยในงาน ได้มีผู้ เข้าร่ วมประชุมจ านวนมากซึ่งมีทั้งหมด 14 วิชาชีพ ด้วยกัน สาหรับในส่วนของวิชาชีพรังสีเทคนิคมีผู้ที่เกี่ยวข้อง กับการผลิตบัณฑิตทางรังสีเทคนิคเข้าร่วมประชุมเป็นจานวน มาก โดยมี รศ.มานั ส มงคลสุ ข เป็ น ประธานกลุ่ ม และ ผศ.ดร.บรรจง เขื่อนแก้ว เป็นเลขานุการกลุ่ม การ ประ ชุ ม ในก ลุ่ ม ข อง รั ง สี เทค นิ ค ได้ มี กา ร แลกเปลี่ ย นข้ อ มู ล ในประเด็ น ต่ า งๆ ที่ เ กี่ ย วกั บ การรั บ รอง สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรสาขาวิชารังสีเทคนิคทั้งในแง่ ของเกณฑ์การประเมินและกระบวนการต่างๆ ทาให้ได้ข้อสรุป ที่ ค่ อ นข้ า งมี ป ระโยชน์ เช่ น ผลของเกณฑ์ ป ระเมิ น ต่ อ ผลกระทบของการผลิตบัณฑิต ต้นทุนการผลิตบัณฑิตที่มีราคา สู ง เนื่ อ งจากเครื่ อ งมื อ ราคาแพง ความขาดแคลนอาจารย์ ตลอดจนประเด็ น การเข้ า สู่ ป ระชาคมอาเซี ย นในปี 2558 ที่วิช าชีพ รั งสีเทคนิ คในประเทศไทยอาจเกิดการขาดแคลน บุคลากรทั้งๆ ที่มีค่าตอบแทนที่ค่อนข้างสูง

ผลดังกล่าวอาจทาให้มีนักรังสีเทคนิคจากประเทศอาเซียน ได้แก่ ประเทศฟิลิปปินส์แ ละเวียดนามเคลื่อนย้ายเข้า มาทางานในประเทศไทยมากขึ้น เนื่องจากประเทศเหล่านี้มีค่าตอบแทนวิชาชีพที่ต่าประมาณ 10,000 บาทต่อเดือน ขณะที่ประเทศไทยนักรังสีเทคนิคจบใหม่ที่เข้าทางานในภาคเอกชนได้ค่าตอบแทนมากถึง 25,000 - 40,000 บาทต่อเดือน ดังนั้นชาวรังสีเทคนิคทุกท่านควรตระหนักถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นและเตรียมความพร้อมการเข้า สู่ประชาคมอาเซียนที่จะมาถึง ในระยะเวลาอันใกล้

หน้า 4

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

ปั จ จุ บั น การตรวจวิ นิ จ ฉั ย โรคมี วิ ท ยาการและ ความก้าวหน้าเป็นอย่างมาก ส่งผลให้การรักษาเป็นไปอย่าง มีป ระสิ ทธิภ าพ การตรวจรั กษาทางรั งสีวิทยานั้นถือเป็น วิธีการที่มีบทบาทและความสาคัญเป็นอย่างมาก ดังจะเห็น ได้ จ ากโรงพยาบาลต่ างๆ ในประเทศมีค วามต้ องการใช้ เครื่องมือทางรังสีวิทยาเพิ่มขึ้น พร้อมกับการส่งตรวจทาง รั ง สี ที่ มี ป ริ ม าณมากตามไปด้ ว ย ตามที่ ท ราบกั น ดี ว่ า สาขาวิ ช าทางรั ง สี วิ ทยาสามารถแบ่ งได้เ ป็ น 3 สาขา ซึ่งประกอบด้วยสาขารังสีวินิจฉัย สาขารังสีรักษาและสาขา เวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ ในจุ ล สารฉบั บ นี้ ข อกล่ า วถึ ง ผลงานวิ จั ย ทางด้ า นเวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ ที่ เ กิ ด ขึ้ น ใน ภาควิ ช ารั ง สี เ ทคนิ ค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิ ท ยาลั ย นเรศวร ซึ่ งได้ทาการศึกษาวิจั ย เพื่อ สร้ างหั ว วัดรังสี ช นิ ด CsI(Tl) ขึ้น เองในประเทศไทย โดยได้รั บ ทุนสนับสนุน งานวิจัยจากสานักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ สาหรับที่มาของการศึกษาวิจัยในครั้งนี้เกิดจากการ ที่ ก ารตรวจวิ นิ จ ฉั ย ทางเวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ นั้ น มี ค วาม ต้องการที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากการตรวจด้วยวิธีดังกล่าวมีความ ถูกต้องและแม่นยาในการวินิจฉัยโรคค่อนข้างมาก ซึ่งส่งผล ต่อการรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการตรวจ รักษาโรคมะเร็งชนิดต่างๆ แต่เนื่องด้วยเครื่องมือการตรวจ วิ นิ จ ฉั ย ทางเวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ จะต้ อ งน าเข้ า จาก ต่างประเทศและมีราคาที่ค่อนข้างแพงส่งผลให้ประเทศไทย จึงยังมีใช้ไม่มากนัก จะมีเฉพาะตามโรงพยาบาลขนาดใหญ่ เท่านั้น ดั ง นั้ น หากมี ก ารศึ ก ษาวิ จั ย เพื่ อ สร้ า งเครื่ อ งมื อ สาหรับตรวจวินิจฉัยทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์ขึ้นใช้เอง โดย ให้มีสมรรถนะเทียบเท่ากับเครื่องที่ใช้การในระดับสากลแต่ มีราคาไม่แพงมาก อาจช่วยให้ประเทศไทยมีเครื่องมือการ ตรวจวินิจฉัยมากขึ้น

ส าหรั บ การศึ ก ษาวิ จั ยในครั้ ง นี้ ผู้ วิ จั ย ได้ ท า การสร้างหัววัดรังสีชนิด CsI(Tl) ขึ้น โดยหัววัดที่ได้ สร้างขึ้นสามารถนาไปใช้สาหรับนับวัดรังสี ตลอดจน สร้ า งภาพถ่ า ยทางเวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ เ พื่ อ การ วินิจฉัยโรคได้ สาหรับในปัจจุบั นหัววัดรังสีที่ใช้ทาง เวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ จ ะเป็ น ชนิ ด NaI(Tl) แต่ เนื่องจากขั้นตอนการสร้างหัววัดดังกล่าวเป็นวิธีการ ที่ ค่ อ นข้ า งมี ค วามซั บ ซ้ อ นและมี ข้ อ จ ากั ด หลาย ประการ ในขณะที่เทคโนโลยีการปลูกผลึกเพื่อสร้าง หัววัดรังสีในขณะนี้ได้มีการพัฒ นาขึ้นกว่าเดิมมาก อีกทั้งการศึกษาวิจัยที่มากขึ้นทาให้ทุกวันนี้เริ่มมีการ สร้างหัววัดรังสีชนิด CsI(Tl) ขึ้น โดยผลึกวัดรังสีชนิด นี้มีข้อดีหลายประการที่เหนือกว่าหัววัดรังสีชนิดเดิม และสามารถนามาใช้แทนกันได้ ตลอดจนใช้วิธีการ ปลู ก ผลึ ก ที่ ง่ า ยและไม่ ซั บ ซ้ อ นมากนั ก ท าให้ ก าร สร้ า งหั ว วั ด รั ง สี ช นิ ด นี้ ส ามารถท าได้ โ ดยใช้ ร ะบบ ปลูกผลึกที่พัฒนาขึ้นเองในประเทศ

ผลึก CsI(Tl) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2 นิ้ว

ระบบควบคุมอุณหภูมขิ องเตาหลอม

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 5

ขั้นตอนการสร้างหัววัดรังสีที่ถือว่ายากที่สุดอยู่ที่ขั้นตอนการปลูกผลึกที่จะต้องทาการสร้างเตาหลอมสารเคมี ตั้งต้นสาหรับปลูกให้เป็นผลึกวัดรังสี โดยเตาหลอมนั้นจะต้องมีความสามารถในการสร้างอุณหภูมิได้ถึง 1,000 องศา เซลเซียสคงที่เป็นเวลาอย่างน้อย 72 ชั่วโมง สาหรับการสร้างหัววัดรังสีที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2 นิ้ว ยาว 2 นิ้ว ซึ่งเป็นขนาดมาตรฐานสาหรับเครื่องตรวจไทรอยด์อัปเทค

โครงสร้างระบบปลูกผลึกแบบเคลือ่ นแกรเดียนท์ของอุณหภูมิ

ผลการศึ ก ษาวิ จั ย ในครั้ ง นี้ พบว่าหัววัดรังสีชนิด CsI(Tl) ที่ได้จาก ระบบปลู ก ผลึ ก ที่ พั ฒ นาขึ้ น มี ข นาด ม า ต ร ฐ า น ส า ห รั บ หั ว วั ด ข อ ง เครื่ องตรวจไทรอยด์ อั ป เทค เมื่ อ ท า การทดสอบสมรรถนะของหัววัดรังสีที่ สร้างขึ้นตามมาตรฐานของสานักงาน ทบวงการปรมาณู ร ะหว่ า งประเทศ (IAEA) ปรากฏว่าผ่านการทดสอบตาม เกณฑ์ ม าตรฐานในการนั บ วั ด รั ง สี รูปแบบต่างๆ โดยสามารถทาการนับ วัดสารกัมมันตรังสีชนิดต่างๆ ได้อย่าง ถูกต้อง ในขณะที่มีความคลาดเคลื่อน ในการนับวัดเพียงเล็กน้อย

หั ว วั ด รั ง สี แ ละระบบปลู ก ผลึ ก ที่ พั ฒ นาขึ้ น จากการ ศึกษาวิจัยนี้สามารถนาไปประยุกต์ใช้สาหรั บเครื่องมือนับวัด และสร้ า งภาพทางเวชศาสตร์ นิ ว เคลี ย ร์ เ พื่ อ การตรวจ วิ นิ จ ฉั ย โรคที่ มี ร าคาไม่ แ พงขึ้ น ในประเทศไทยได้ เช่ น เครื่องตรวจไทรอยด์อัปเทค เครื่อง Dose calibrator เครื่อง Gamma camera เครื่อง Photon Emission Computed Tomography (SPECT) หรือเครื่อง Position Emission Tomography (PET) เป็นต้น อย่ างไรก็ตามหั ว วัดรั งสียั งจ าเป็ น ต้องใช้ระบบนับวัด และอุปกรณ์ทางอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มเติมเพื่อให้สามารถทางาน ได้อย่างสมบูรณ์ ดังนั้น จึงยังจาเป็นที่จะต้องทาการศึกษาวิจัย และทดสอบสมรรถนะเพิ่ ม เติ ม เพื่ อ ให้ เ ครื่ อ งมื อ ที่ ส ร้ า งขึ้ น สามารถทางานได้เป็ น อย่ างดีตามมาตรฐานสากลในราคาที่ ไม่แพง

ความสามารถในการแจกแจงพลังงานของผลึก CsI(Tl) จากต้นกาเนิดรังสีมาตรฐาน Cs-137

สาหรับท่านที่สนใจรายละเอียดเพิ่มเติมของผลงานศึกษาวิจัยซึ่งตีพิมพ์ใน proceedings การประชุมทางวิชาการ “นเรศวรวิจัย” ครั้งที่ 8 โดยสามารถดาวน์โหลดฉบับเต็มได้ที่เว็บไซต์ มหาวิท ยาลั ย นเรศวร ในส่ ว นของการวิ จั ย หรื อ ที่ ดร.นั น ทวัฒ น์ อู่ ดี ภาควิ ช ารัง สี เทคนิ ค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร โทร. 055-966139

หน้า 6

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

การประดิษฐ์เครื่องจาลองเอกซเรย์เต้านม เพื่อนามาใช้ฝึกทักษะการจัดท่าถ่ายภาพเอกซเรย์เต้านม

ก่อนอื่น ขอสวัสดีปีใหม่ 2556 แก่ท่านผู้อ่านทุก ๆ ท่าน สาหรับคอลัมน์นี้ เป็นส่วนหนึ่งของผลการศึกษาของ นิ สิ ต รั งสี เ ทคนิ ค คื อ นางสาวสั น ต์ ฤ ทั ย ปั ท มอัศ ริ น ทร์ และนางสาววรรณี วงศ์ราษฎร์ ภาควิชารังสีเทคนิค คณะ สหเวชศาสตร์ ที่ได้ร่วมกันประดิษฐ์ และเก็บข้อมูล อีกทั้ง เรื่ อ งดั ง กล่ า วอาจจะจุ ด ประกายความคิ ด ของท่ า น ในการศึ ก ษาค้ น คว้ า หรื อ แก้ ไ ขปั ญ หาที่ เ กิ ด ขึ้ น จาก สถานที่ทางานนั้นๆ ไม่มีเครื่องมือที่ต้องการใช้ ไม่ว่าจาก การปฎิ บั ติ ง าน หรื อ ความต้ อ งการที่ จ ะท าการศึ ก ษา งานวิจัยเพิ่มเติม สาหรับรายละเอียดของผลการศึกษานี้ จะมี ร ายละเอี ย ดอย่ า งไรนั้ น ขอให้ ท่ า นติ ด ตามจาก บทความด้านล่างนี้ได้ค่ะ จากหั ว ข้ อ เรื่ อ งนี้ ท า ให้ เ ราได้ รั บ ทราบถึ ง วัตถุประสงค์ของงานนี้อย่างคร่าวๆ กล่าวคือเพื่อประดิษฐ์ เครื่องจาลองเอกซเรย์เต้านมเพื่อใช้ในการฝึกปฏิบัติการ จั ด ท่ า ถ่ า ยเอกซเรย์ เ ต้ า นม ที่ ใ ช้ ถ่ า ยภาพเป็ น ประจ า (Routine technique views) โดยเฉพาะในรายวิชา เทคนิ ค รั ง สี วิ นิ จ ฉั ย พิ เ ศษของนิ สิ ต รั ง สี เ ทคนิ ค ส าหรั บ แนวคิ ดของการศึ ก ษาเรื่ อ งนี้ ม าจาก ในปั จ จุ บั น มะเร็ ง เต้านมเป็นมะเร็งที่พบบ่อยในเพศหญิง และจากรายงาน ขององค์การอนามัยโลก (WHO) พบว่า อัตราผู้ปุวยที่เป็น มะเร็ ง เต้ า นมมี จ านวนเพิ่ ม ขึ้ น โดยเฉพาะในเพศหญิ ง รวมทั้ ง อั ต ราการตายของผู้ ปุ ว ยจากโรคนี้ ที่ มี แ นวโน้ ม เพิ่มขึ้นเช่นกัน

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. ภัสสุรีย์ ชีพสุมนต์ ส าหรั บ ประเทศไทย มะเร็ ง เต้ า นมพบมากเป็ น ลาดับ ที่หนึ่งโดยเฉพาะในเพศหญิง และจากสถิติผู้ปุว ย ใหม่ ที่ ม ารั บ บริ ก ารด้ า นรั ง สี รั ก ษาและมะเร็ ง วิ ท ยา (1) มีการรายงานว่า มะเร็งเต้านมเป็นลาดับแรกที่มีผู้มารับ การรักษาคิดเป็นร้อยละ 24.8 ของผู้ปุวยใหม่ที่มารับการ รักษาทั้งหมด

นั ก รั ง สี เ ทคนิ ค เป็ น บุ ค ลากรหนึ่ ง ที่ มี บ ทบาทที่ ส าคั ญในการตรวจเอกซเรย์เต้านม ซึ่งเป็นการตรวจที่ นิยมใช้ในการคัดกรองมะเร็งเต้านมที่น่าจะสามารถช่วย ลดอัตราการตายจากโรคนี้ได้ รวมทั้งถ้าสามารถตรวจพบ ได้ อ ย่ า งทั น ท่ ว งที น่ า จะท าให้ ผู้ ที่ เ ป็ น โรคนี้ มี โ อกาส หายขาดจากโรคได้ สู ง ขึ้ น ซึ่ ง จากข้ อ ความที่ ก ล่ า วมา นาไปสู่ความประสงค์ของนิสิตรังสีเทคนิคที่จะศึกษาและ ประดิ ษ ฐ์ เ ครื่ อ งมื อ ดั ง กล่ า วขึ้ น เพื่ อ น ามาใช้ ใ นการฝึ ก ปฏิบัติการจัดท่าถ่ายเอกซเรย์ เต้านม อย่างไรก็ตามราคา ของเครื่องแมมโมแกรม (Mammogram) ที่มีราคาแพง ท าให้ ไ ม่ ส ามารถจั ด ซื้ อ เพื่ อ ใช้ เ ฉพาะเป็ น สื่ อ การเรี ย น การสอนเพียงอย่างเดียวได้ (1)

สถิติผู้ป่วยใหม่ที่มารับบริการที่สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา chulacancer.net. 2554

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 7

วิธีการศึกษา 1.ศึ ก ษาการท างาน และส่ ว นประกอบของ เครื่องเอกซเรย์เต้านม และนามาเป็นข้อมูลการประดิษฐ์ 2.ออกแบบ และประดิ ษ ฐ์ อุ ป กรณ์ ต ามที่ ก าหนด (ภาพที่ 1) 3.ทดสอบการใช้ ง านของอุ ป กรณ์ และประเมิ น ความพึ ง พอใจต่ อ อุ ป กรณ์ โดยนั ก รั ง สี เ ทคนิ ค คณาจารย์ ภาควิชารังสีเทคนิค และนิสิตรังสีเทคนิค ชั้นปีที่ 3

นอกจากนี้ มี ข้ อ เสนอแนะทั้ ง จากคณะผู้ วิ จั ย และผู้ประเมิน เพื่อการพัฒนาต่อยอดของอุปกรณ์ ดังนี้

ผลการศึกษา อุปกรณ์ที่ประดิษฐ์มีความสูง 170 ซม. และความ กว้ า ง 28 ซม. ท าจากวั ส ดุ ที่ ห ลากหลาย เช่ น เหล็ ก พลาสติกและอะคลิลิค เป็นต้น ผลการประเมิ น การใช้ ง านของอุ ป กรณ์ โ ดย นักรังสีเทคนิคและอาจารย์ จานวน 4 คน พบว่า ค่าความ พึงพอใจโดยรวมมีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 3.69 + 0.77 โดยที่การ เคลื่ อ นขึ้ น -ลงของทั้ ง อุ ป กรณ์ ห ลั ก และส่ ว นแผ่ น กดทั บ ได้รับค่าเฉลี่ยที่เท่ากัน การประเมินความพึงพอใจต่ออุปกรณ์ โดยอาจารย์ และนิ สิ ตภาควิช ารั งสี เทคนิ ค จ านวน 33 คน พบว่า ค่า ความพึงพอใจโดยรวมมีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.11 + 0.69 โดย การเคลื่อนที่ของแผ่นกดทับ จากระบบควบคุมการทางาน ด้วยเท้า มีค่าเฉลี่ยที่สูงสุด เท่ากับ 4.64 + 0.55

- ความกว้างของแผ่นวางเต้านม ควรมีขนาดที่ใหญ่ เพื่อรองรับเต้านมที่มีขนาดใหญ่ และเพื่อให้ครอบ คลุมบริเวณ axillary node (กรณีที่ต้องนามาใช้ ฝึกปฏิบัติกับอาสาสมัคร) - การเคลี่ อ นที่ ขึ้ น -ลงของแผ่ น กดทั บ เต้ า นม ควรเพิ่ ม ระบบการควบคุ ม การท างานด้ ว ยมื อ ร่วมด้วย - ความสวยงามของอุปกรณ์ที่ประดิษฐ์ เช่น เพิ่ม วัส ดุ ที่ใช้ ครอบเสาหลั กของอุป กรณ์ เพื่ อปูอ งกั น มิให้น้าหรือฝุ​ุนสัมผัสกับระบบเฟืองโซ่โดยตรง - ความสะดวกของการอ่านมุมองศา สุดท้ายนี้ ก็เป็นผลงานที่คณะผู้วิจัยได้ร่วมกัน ศึกษา ทั้งนี้ หากท่านใดมีข้อสงสัยสามารถสอบถาม โดยตรงที่ เ บอร์ 055-966230 หรื อ ที่ อี เ มล์ patsureec@nu.ac.th ไว้พบกันครั้งหน้านะคะ “Happy New Year 2013”

หน้า 8

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

ต้อกระจก เป็ น การเรี ย กภาวะที่เกิดมีความขุ่นมัว เกิดในเลนส์ตา ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะทาให้เกิดปัญหาในการ มองเห็ น ภาพ โดยในระยะเริ่ ม แรกจะมี ต ามั ว มองเห็ น ไม่ ค่ อ ยชั ด และจะมี ปั ญ หามากขึ้ น เมื่ อ อยู่ ในที่ ๆ มี แ สงจ้ า ความสามารถในการมองเห็นสีต่างๆ ลดลง อาจทาให้เ กิด การมองเห็ น ภาพซ้ อ น แล้ ว มี ตาพร่ามัวมากขึ้น เรื่อยๆ อาจเกิด ภาวะแทรกซ้อน เช่น การเกิดเป็น ต้อหิน ม่านตาเกิดการอักเสบ และ ถ้าหากเป็นมากแต่ไม่ได้รับการรักษาก็อาจทาให้ตาบอดได้ สาเหตุที่ทาให้เกิดต้อกระจก มีได้หลายสาเหตุ เช่น เลนส์ตาได้รับแสงแดดสะสม เป็ น ระยะเวลานาน ผลกระทบจากการเป็ น โรคบางชนิ ด เช่ น เบาหวาน ความดั น โลหิ ต สู ง ความผิ ด ปกติ ท าง พั น ธุ ก รรม การได้ รั บ ยาบางชนิ ด และที่ น่ า สนใจก็ คื อ การได้รับ Ionizing radiation ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทาให้เกิด ต้อกระจกขึ้นได้ การรักษาต้อกระจก วิธีการรักษาที่มีประสิทธิ ภาพมากที่สุดคือการผ่าตัด โดยจักษุแพทย์จะทาการผ่าตัดเอาเลนส์ที่เสื่อมสภาพออกไป แล้วใส่เลนส์สังเคราะห์เข้าไปแทน

ภาพที่มองเห็นก่อนการผ่าตัด

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. อรุณี เหมะธุลนิ

Ionizing radiation กับการเกิดต้อกระจก รังสีทาให้ เกิดต้อกระจกขึ้นได้ เนื่องจากรังสี จะไป ทาลายส่วนที่เป็นเซลล์เยื่อบุ (epithelial cell) ในเลนส์ ตา ซึ่งที่โดยปกติแล้วเซลล์นี้จะเรียงตัวกันเป็นชั้นเดียว อยู่ ท างด้ า นหน้ า และด้ า นข้ า งของเลนส์ ซึ่ ง ท าหน้ า ที่ ควบคุม metabolic activities และการสร้าง cortical lens fiber cells ซึ่งเป็นเซลล์หลักของเลนส์ตา ซึ่งเมื่อ เซลล์เหล่านี้ถูกทาลายโดยรังสี จะส่ งผลทาให้เกิดความ ผิ ดปกติ ในขบวนการสร้า งโปรตีนที่ เป็ นส่ ว นประกอบ ในเลนส์ตา โปรตีนนั้นก็จะมีคุณลักษณะที่ผิดปกติไปจาก เดิ ม ท าให้ แ สงผ่ า นเลนส์ ได้ ล ดลง การหั ก เหของแสง เมื่อผ่านเลนส์ก็ผิดปกติไปจากเดิม

ภาพที่มองเห็นหลังการผ่าตัด

http://marineyes.com/cataract/cataract.html From Effects of A-bomb Radiation on the Human Body, ed by HICARE in 1991.Courtesy of Bunkodo Co, Ltd., Tokyo.)

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 9

ลักษณะของต้อกระจกที่เกิดจากการได้รับรังสี โดยทั่วไปแล้วการขุ่นมัวของเลนส์ตาจะเกิดขึ้นในสามบริเวณ ได้ แก่ ส่วน cortex ส่วน nucleus และส่วน posterior subcapsule แต่จากข้อมูลที่มีการศึกษามาพบว่าการได้รับรังสีจะทาให้เกิดความขุ่นในบริเวณ posterior subcapsule มากที่สุด ในส่วนของ cortex ก็พบได้บ้าง แต่ส่วน nucleus ไม่ค่อยพบ ความสัมพันธ์ระหว่างการได้รับรังสีกับการเกิดต้อกระจก โดยทั่วไปแล้ว สมมุติฐานเดิมเชื่อว่า radiation- induced cataract เป็นผลแบบ “deterministic effect” และเดิม ICRP ได้กาหนด threshold สาหรับการได้รับรังสีแบบ single dose คือ 2 Gy, ส่วน prolonged หรือ fractionated คือ 5-8 Gy แต่เมื่อได้ทาการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม เช่น จากงานของ Neriishi ในปี 2007 ศึกษาการเกิดต้อกระจกในผู้ที่รอดชีวิต จากระเบิดนิวเคลียร์ ทาให้ เกิดสมมุติฐานว่าผลของรังสีที่ทาให้เกิดต้อกระจกน่าจะเป็นแบบ stochastic แทนที่จะเป็น แบบ deterministic effect ในส่วนของการศึกษาผลของรังสีกับการเกิดต้อกระจก ในผู้ ที่ ป ฏิ บั ติ ง านทางรั ง สี เช่ น ในกลุ่ ม ของ Interventional radiologists โดย Junk et al, 2004 และ Vanñó et.al., 2006 พบว่ า ในกลุ่ ม นี้ อั ต ราการเกิ ด และความรุ น แรงของ ต้อกระจกจะขึ้นอยู่กับอายุและระยะเวลาในการทางานและ พบว่ามี 22 คนใน 59 คน มีการเปลี่ยนแปลงของเลนส์และมี 5 คน เป็น posterior subcapsular cataract และใน การศึกษาในกลุ่มของนักรังสีการแพทย์ โดย Chodick et al.

2008 พบว่ามีอัตราการเกิดความขุ่นมัวของเลนส์ และการ เข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนเลนส์สูงกว่าในผู้ที่ไม่ได้รับรังสีเล็กน้ อย และพบต่ากว่าในกลุ่มของ Interventional radiologists และ Interventional cardiologist

จากงานวิจัยใหม่ๆ หลายชิ้นและจากข้อมูลที่ได้รับการรวบรวมไว้จึงเป็นเหตุให้ International Commission on Radiological Protection (ICRP), April 2011 ได้ทาการออกข้อกาหนดใหม่ให้ Putative human threshold values for radiation cataractogenesis เป็น 0.5 Gy (ค่าเดิม 2-8 Gy) และ Recommended occupational lens exposure limit 20 mSv/year over 5 years with no single year exceeding 50 mSv (ค่าเดิม 150 mSv/year) ดังนั้นจากข้อกาหนดใหม่ที่มีขึ้นจึงถือเป็นข้อมูลที่สาคัญแก่ผู้ที่ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับรังสีให้ระมัดระวัง และควรใส่ แว่นตาปูองกันรังสีขณะที่ปฏิบัติงาน นอกจากนั้นยังควรให้ความสาคัญกับการปูองกันอันตรายจากรังสีที่เลนส์ตากับผู้ปุวย ที่มารับบริการตรวจวินิจฉัยหรือรักษาด้วยรังสีให้มากขึ้น สนใจรายละเอียดเพิ่มเติมหาข้อมูลอ่านประกอบได้ที่ N.J. Kleiman, ICRP 2011 Proceedings หรือที่ ผศ.ดร.อรุณี เหมะธุลนิ ภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก

หน้า 10

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

New MRI Technique Identifies Early Heart Disease โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary Heart Disease : CHD หรือ Coronary Artery Disease : CAD) เป็นปัญหาสุขภาพที่ส่งผลกระทบต่อคน จานวนมากทั่วโลกทุกๆ ปี สถิติผู้ปุวยที่เสียชีวิตด้วยโรคหลอดเลือดหัวใจได้เพิ่ม สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง สาหรับประเทศไทยในช่วงปี พ.ศ. 2551 ถึง พ.ศ. 2553 มีอัตราการตายด้ว ยโรคหลอดเลื อดหั ว ใจ โดยเฉพาะในพื้น ที่ภ าคกลางและ ภาคเหนือที่ค่อนข้างสูง ซึ่งปัจจัยเสี่ยงที่สาคัญนอกเหนือจากอายุ พันธุกรรม เพศ ก็ ยั ง มี ปั จ จั ย อื่ น ๆ ร่ ว มด้ ว ย เช่ น การรั บ ประทานอาหารที่ มี ไ ขมั น สู ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกที่มีกรดไขมันชนิดอิ่มตัว (Saturated Fatty Acids) คอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ การสูบบุหรี่ การออกกาลังกายน้อย การมี ความเครีย ดมาก การมีน้ าหนัก ตัว เกิน โรคอ้ ว น โรคความดั นโลหิ ตสู ง และ โรคเบาหวานก็มีส่วนอย่างมากที่ทาให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจได้เช่นกัน อาจารย์กิ่งกานต์ อภิวัฒนสุเมธ

โรคหลอดเลื อ ดหั ว ใจเป็ น โรคของหลอดเลื อ ดแดง มี ส าเหตุ เ กิ ด จาก “ความเสื่อมของหลอดเลือดแดง” โดยมีการสะสมของไขมันในผนังหลอดเลือด แดงที่ มี เ ส้ น ผ่ า นศู น ย์ ก ลางประมาณ 3-4 มิ ล ลิ เ มตร ค่ อ ยๆ พอกพู น สะสม ปริมาณมากขึ้น จนทาให้มีการอุดตันเกิดขึ้นตามมา ส่งผลให้กล้ามเนื้อหัวใจขาด เลือดไปเลี้ยง ทาให้เสียชีวิตแบบเฉียบพลันได้ ผู้ปุวยที่ภาวะหลอดเลือดหั วใจตีบ (หรื ออุดตันบางส่วน) มักจะไม่มีอาการแสดง แต่ในผู้ ปุว ยที่ห ลอดเลื อดหั วใจ อุดตันไปแล้วค่อนข้างมาก อาจมีอาการแน่นหน้าอก โดยจะรู้สึกเหมือนมีอะไร หนักๆ กดทับตรงบริเวณกลางหน้าอกเยื้องไปทางด้านซ้าย บางรายอาจจะ แน่นแล้วร้าวไปบริเวณอื่น เช่น ร้าวไปถึงหั วไหล่ แขน หรือจุกแน่นบริเวณคอ หรือกรามด้านซ้าย หรือมีอาการจุกแน่นตรงยอดอกบริเวณลิ้นปรี่ โดยอาการ ดังกล่าวสัมพันธ์กับการออกแรง เช่น ยกของหนัก หรือออกกาลัง

D1 = first diagonal LAD = left anterior descending artery, LCX = left circumflex LM = left main coronary artery OM1= first obtuse marginal

Routine

(http://emedicine.medscape.com/ article/349040-overview)

“ The difference cardiac MR techniques and their current clinical status”

Morphology, Function, Wall motion Infarction, Myocardial visibility Myocardial perfusion

Research

Coronary plaque

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

MRI in Coronary Artery Disease ?

Cardiac morphology - ECG-triggered dark blood fast spin echo - Bright blood gradient echo - Steady state free precession sequences - Contrast enhanced MRI

Myocardial function - Late contrast enhancement inversion recovery gradient echo - Echo planar imaging

Coronary angiography - 3D gradient echo sequences - T1 shortening contrast agents

Coronary plaque - Contrast enhanced MRI

หน้า 11

ความก้าวหน้าในการตรวจวินิจฉัยโรคหลอดเลือดหัวใจ คือ การสร้างภาพโดยใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟูาหรือเรียกสั้นๆ ว่า เอ็มอาร์ไอ เพราะในปัจจุบันมีเทคนิคการสร้างภาพที่สามารถดูความหนาของ ผนังหลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงกล้ ามเนื้อหั วใจ (Coronary artery) และ Early stage ของโรคหลอดเลือดหัวใจได้ จากการศึกษาวิจัย ของ Khaled Z. Abd-Elmoniem ในวารสาร Journal of the American Academy of Physician Assistants (October 9, 2012) เปรียบเทียบเทคนิคการสร้างภาพเอ็มอาร์ไอทีละภาพ ที่เรียกว่า Single frame กับเทคนิคการสร้างภาพเอ็มอาร์ไอ แบบใหม่ คือ “Time-resolved multi frame acquisition” ที่มี การสร้างภาพเอ็มอาร์ไอทีละ 5 ภาพอย่างต่อเนื่อง ณ ช่วงเวลาหนึ่ง เพื่อวัดขนาดความหนาของผนังหลอดเลือดแดง Coronary ระหว่าง อาสาสมัครที่มีปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลื อดหัวใจ 26 คน (เพศชาย 13 คน และเพศหญิ ง 13 คน มี อ ายุ เ ฉลี่ ย เท่ า กั บ 48 ปี ) กั บ อาสาสมัครสุขภาพดี 12 คน (เพศชาย 3 คน และเพศหญิง 9 คน มี อ ายุ เ ฉลี่ ย เท่ า กั บ 26 ปี ) พบว่ า การสร้ า งภาพเอ็ ม อาร์ ไ อแบบ Single frame สามารถวัดขนาดความหนาของผนังหลอดเลือดแดง Coronary ได้เพียง 76% เมื่อเทียบกับเทคนิคใหม่ที่ทาได้ถึง 90% อีกทั้งยังมองเห็นความแตกต่างของผนังหลอดเลือดแดง Coronary ระหว่ า งอาสาสมั ค รทั้ ง สองกลุ่ ม อี ก ด้ ว ย สรุ ป ได้ ว่ า เทคนิ ค Time-resolved multi frame acquisition สามารถนามาใช้ ตรวจวินิจฉัยผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจระยะเริ่มแรก รวมถึงการติดตามดูผลการรักษาผู้ปุวยกลุ่มนี้ได้

Imaging with Time-resolved Acquisition Technique (http://radiology.rsna.org )

แนะนา Medical App on iPhone / iPad ที่น่าสนใจเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดหัวใจ (ที่มา : http://www.apple.com)

Cardiac Teach A Patient Education Resource From Boston Scientific – CRV

หน้า 12

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

การประยุกต์ใช้ PACS สาหรับงานรังสีวิทยา

อาจารย์ธัญรัตน์ ชูศิลป์

สวัสดีค่ะท่านผู้อ่านทุกท่านสาหรับฉบับที่แล้วได้แนะนาให้รู้จักกับระบบจัดเก็บ และรับ-ส่งข้อมูลภาพทางรังสีวิทยา หรือ PACS กันไปบ้างแล้ว ฉบับนี้จึงอยากจะแนะนา เรื่องการประยุกต์ใช้ PACS สาหรับงานรังสีวิทยา โดยเฉพาะในโรงพยาบาลประจา จังหวัด และโรงพยาบาลชุมชน ซึ่งขณะนี้ได้ติดตั้งเครื่องมือสร้างภาพเอกซเรย์ที่เป็นแบบ ดิจิทัล เช่น computed radiography (CR) และ digital radiography(DR) เป็น จานวนมาก อย่างที่ทราบกันว่า PACS เป็นระบบคอมพิวเตอร์เครือข่ายภายในและ ภายนอกหน่วยงานที่ทางานประสานกันเพื่อให้บริการภาพทางการแพทย์ด้านต่างๆ

ดังนั้นการที่จะพัฒนา PACS จะต้องมีองค์ประกอบคือเครื่องมือสร้างภาพทางการแพทย์ที่เป็นแบบดิจิทัล ซึ่งส่วนใหญ่ควบคุมการทางานด้วยคอมพิวเตอร์ แหล่งจัดเก็บข้อมูลภาพ อุปกรณ์แสดงภาพ และระบบเครือข่าย เช่น ระบบ LAN แบบ Ethernet เป็นต้น หน้าที่หลักของ PACS คือ เชื่อมต่อระบบเครือข่าย รับภาพจากเครื่องมือสร้าง ภาพทางการแพทย์ เก็บลงฐานข้อมูล และแสดงผลอย่างถูกต้อง ดังนั้น PACS จึงต้องมีระบบบริหารจัดการและควบคุม ในส่วนต่างๆ เช่น PACS controller และ ImageServer เพื่อทาให้การทางานเป็นไปอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ สาหรับผู้ที่อยากจะพัฒนา PACS ใช้ในหน่วยงานแต่ไม่อยากเสียเงินจานวนมากซื้อตัวโปรแกรมและลิขสิทธิ์ของระบบ บริหารจัดการและควบคุม PACS ขอแนะนาโปรแกรมที่เป็น freeware ซึ่งมีคุณสมบัติเพียงพอต่อการนาไปพัฒนา ใช้งานอย่าง clearcanvas (http://www.clearcanvas.ca/dnn) และ dcm4chee (http://www.dcm4che.org) ก่อนอื่นมาดูกันว่าแต่ละตัวมีข้อดีข้อด้อยอย่างไรบ้าง

Freeware Application for PACS clearcanvas โปรแกรมนี้มี version ที่พัฒนาออกมาขายและให้ใช้ ฟรี โดย freeware นั้ น เหมาะส าหรั บ พั ฒ นาใช้ ใ น โรงพยาบาลขนาดเล็กหรือโรงพยาบาลทั่วไปที่มีผู้ใช้งานไม่ หลากหลาย เนื่องจากสามารถกาหนดสิทธิ์การเข้าถึงข้อมูล ได้ ร ะดั บ เดี ย วคื อ administration ส าหรั บ เครื่ อ งมื อ และ function ต่างๆ ในส่วน display workstation ที่มาคู่กัน ถือว่าครบถ้ว น อีกทั้งยั งเข้าใช้งานได้ส ะดวกบน Web browser สาหรับ clearcanvas และ dcm4chee สามารถ ติดตั้งบนระบบปฏิบัติการ windows XP, windows 7, windows server 2003/2008

Clearcanvas ImageServer

Clearcanvas WebViewer

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 13

Freeware Application for PACS dcm4chee โปรแกรม dcm4che มีเฉพาะ version ที่พัฒ นา ออกมาให้ใช้ฟรีและเป็น open source จึงเหมาะสาหรับ หน่ วยงานที่ต้องการพัฒ นา PACS ในรู ปแบบเฉพาะของ ตนเอง เช่น PACS ที่มี display workstation เป็นแบบ stand alone หรือ base on web browser นอกจากนี้ ถ้า ต้องการเก็บข้อมูลและภาพผู้ปุวยเพื่อใช้ในการเรียน การสอน (teaching file) ก็สามารถที่จะพัฒนาต่อไปได้เช่นกัน สาหรับ โปรแกรมนี้ ส ามารถก าหนดสิ ท ธิ์ ก ารเข้ า ถึ ง ข้ อ มู ล ได้ ห ลาย ระดับที่แตกต่างกัน ซึ่งจะช่วยรักษาความปลอดภัยของข้อมู ล แต่ ข้ อ ด้ อ ยคื อ การติ ด ตั้ ง และตั้ ง ค่ า ค่ อ นข้ า งยุ่ ง ยาก ส่ ว น display workstation ยังไม่ค่อยเสถียรและไม่สามารถใช้งาน ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพกับ browser version ใหม่ๆ เช่น ใน browser google chrome version 22.0.1229.79m อีกด้านหนึ่ งคือมีเครื่ องมือในการปรั บ แต่งรู ป ภาพค่อนข้า ง น้อย

dcm4chee DICOM Archive

dcm4chee WebViewer

สาหรับ Spec ของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่จะนามาใช้ติดตั้ง PACS ของโรงพยาบาลที่มีขนาดเล็ก ควรมี CPU ขั้นต่า แบบประมวลผล 2 แกนขึ้นไป หรือเป็น CPU สาหรับ Server จะทาให้มีประสิทธิภาพในการประมวลผลมากยิ่งขึ้น Main board ควรเป็น Server grade เพราะจะได้มีระบบตรวจเช็คอุปกรณ์เสียหาย หน่วยความจาหลัก (RAM) ขั้นต่า 4 GB หน่วยความจาสารอง (Hard disk) ขึ้นอยู่กับขนาดโรงพยาบาลและจานวนผู้ป่วย Power Supple ขั้นต่า 500 W เป็น Server grade และจอแสดงภาพของแพทย์ (Display Monitor) ต้องมีความละเอียดอย่างน้อย 2 ล้านพิกเซล สาหรับระบบปฏิบัติการควรเป็น Window Server หรือ Linux

Tip : Recommended Exposure Indicator for Computed Radiography

ที่มา : J Am Coll Radiol 2007;4:371-388. Copyright © 2007 American College of Radiology

หน้า 14

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

สวั ส ดี ค่ ะ คุ ณ ผู้ อ่ า นทุ ก ท่ า น ฉบั บ นี้ ดิ ฉั น ขอ นาเสนอเทคนิคการรักษาทางรังสีรักษา อีกเทคนิคหนึ่งที่ หลายๆ คนอาจจะยั ง ไม่ รู้ จั ก นั่ น ก็ คื อ Stereotactic Body Radiation Therapy เรียกย่อๆ ว่า SBRT เรามา ทาความรู้จักกับเทคนิคนี้กันค่ะ

SBRT คือ อะไร Stereotactic Body Radiation Therapy หรือ SBRT คือ กระบวนการรักษาที่เหมือนการรักษามะเร็ง บริเวณ central nervous system (CNS) หรือ stereotactic radiosurgery แต่ SBRT นั้นจะรักษา มะเร็งที่อยู่นอกเหนือจาก CNS โดยที่ SBRT นั้นจะต้อง ใช้ coordinate พิเศษเพื่อให้รู้ตาแหน่งของมะเร็งที่อยู่ ในร่างกายอย่ า งถูกต้อง เพื่อให้การรั กษาอยู่ในบริเวณ จากัด แต่ลารังสีที่ฉายมีความเที่ยงตรง ซึ่งเทคนิค SBRT นั้น มีการฉายแบบทั้งให้ปริ มาณรังสีเพีย ง 1 ครั้ง และ การแบ่งฉาย โดยปกติการแบ่งฉายนั้นจะไม่เกิน 5 ครั้ง การให้ ป ริ มาณรั งสี สู งไปยั งก้อนมะเร็ งนั้ น ช่ว ย เ พิ่ ม อั ต ร า ก า ร ฆ่ า ม ะ เ ร็ ง โ ด ย ที่ ก า ร รั ก ษ า แ บ บ Conventional Radiation Therapy นั้นทาไม่ได้ โดย เทคนิคนี้จะให้ทิศทางการเข้าของรังสีในหลายๆ ทิศทาง ท าให้ SBRT นั้ น สามารถส่ ง ปริ ม าณรั ง สี สู ง ไปที่ ก้อนมะเร็ง โดยที่เนื้อเยื่อปกติได้ปริมาณรังสีต่า

SBRT ต่างจาก Conventional Radiation Therapy อย่างไร Conventional Radiation Therapy นั้น เป็นการ ให้ปริมาณรังสีครั้งละน้อยๆ ดังนั้นจึงใช้เวลาในการรักษา นานหลายสัปดาห์ โดยแบ่งฉายทุกๆ วัน สัปดาห์ละ 5 วัน แต่ส าหรับ SBRT จะให้ ปริมาณรังสี ครั้งละสู งๆ ทาให้ ช่วงเวลาในการรักษาเร็วกว่า ถึงแม้ว่า SBRT จะให้ปริมาณ รั ง สี ใ นการฉาย 1 ครั้ ง ที่ ม ากกว่ า แต่ ค นไข้ ก็ ไ ด้ รั บ ผลข้างเคียงที่น้อยกว่า โดยที่ผลข้างเคียงที่พบบ่อยในการ รักษาด้วย SBRT คือมีอาการอ่อนเพลียประมาณ 1 อาทิตย์

หลักการทางานของ SBRT เป็นอย่างไร การวางแผนการรักษานั้นอาศัยภาพทางรังสีเพื่อช่วย ในการระบุตาแหน่งของก้อนมะเร็ง และคานวณพื้นที่ที่จะ ฉาย อาจมีการใช้ การสร้า งภาพแบบ 4 มิ ติ เพื่อที่ จะหา พื้ น ที่ ร วมของก้ อ นมะเร็ ง ซึ่ ง ค านึ ง ถึ ง การเคลื่ อ นที่ ข อง ก้อนมะเร็งเนื่องจากการหายใจด้ว ย บางครั้งก็อาจมีการ ฝังเม็ดทอง (gold seeds) โดยเรามักจะเรียกว่า fiducials เข้ า ไปในก้ อ นมะเร็ ง ก่ อ นที่ จ ะสร้ า งภาพ เนื่ อ งจาก fiducials นั้นสามารถมองเห็ นได้จากภาพที่นาไปวาง แผนการรั ก ษาและเห็ น ได้ ใ นขณะการรั กษา โดยการใช้ fiducials ก็ เ พื่ อ ให้ แ น่ ใ จว่ า ปริ ม าณรั ง สี สู ง ที่ ใ ห้ นั้ น ครอบคลุมและไปยังก้อนมะเร็งจริง โดยรังสี แพทย์จะทางานร่ว มกับนักฟิสิกส์ในการ วางแผนการรักษาเพื่อให้แน่ใจว่าปริมาณรังสีที่อวัยวะปกติ ได้รับนั้นไม่เกินที่กาหนด การรักษาแต่ละครั้งผู้ปุวยจะนอน ในห้องฉายประมาณ 30-60 นาที และเวลารวมทั้งหมดใน กระบวนการรักษาด้วย SBRT นี้จะเสร็จภายใน 10 วัน

รูปแสดง SBRT beam arrangement http://medicalphysicsweb.org/cws/article/opinion/46359#

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

มะเร็งแบบใดที่เหมาะกับ SBRT….

Lung cancer ที่รักษาด้วย SBRT นั้น จะเป็น คนไข้ที่มีก้อนมะเร็งขนาดเล็ก (5 เซนติเมตรหรือน้อยกว่า) หรื อ ผู้ ที่ ไ ม่ ส ามารถผ่ า ตั ด ได้ อั น เนื่ อ งมาจากอาจท าให้ สูญเสียหน้าที่ของอวัยวะไป สาหรับคนไข้ที่ก้อนมะเร็งอยู่ ตรงกลางตัว หรื อใกล้ กับ ทางเดิน หายใจหรื อหั ว ใจ ก็ไม่ นิ ย มรั ก ษาด้ ว ย SBRT เนื่ อ งจากอาจจะท าให้ เ กิ ด ภาวะแทรกซ้อนที่สูงขึ้น SBRT เคยใช้ ใ นการรั ก ษามะเร็ ง ขนาด 6-7 เซนติเมตร แต่ โดยปกติจะใช้รักษามะเร็งขนาดเล็ ก (3-5 เซนติเมตร) โดยรักษาได้ทุกส่ว นทั่ว ร่างกาย เช่น มะเร็ง ปอด ทั้งที่เป็น primary และ metastatic มะเร็งตับอ่อน มะเร็ ง ท่ อ น้ าดี มะเร็ ง ตั บ ทั้ ง ที่ เ ป็ น primary และ metastatic มะเร็ งที่ ไต มะเร็ งต่ อมลู ก หมาก มะเร็ ง อุ้งเชิงกราน เป็นต้น และ SBRT นั้นยังเป็นทางเลือกสาหรับคนไข้ที่ เคยฉายด้วย external radiation therapy จนครบแล้ว และมีการกลับมาเป็นมะเร็งแบบ localized tumors ใหม่

สิ่งที่ต้องการในการรักษา localized tumors ด้วย SBRT สิ่งสาคัญ 3 อย่างของ SBRT ในการส่งปริมาณ รังสีไปยังก้อนมะเร็ง คือ highly accurate, precise และ focused เพื่อให้การรักษาประสบความสาเร็จ เนื่องจาก รังสีที่ให้นั้นมีปริมาณรังสีที่สูงมาก ซึ่งหลักการพื้นฐานนั้น จะเหมือนกับการรักษาใน CNS แต่จะต่างตรงที่ SBRT นั้น รักษาที่ร่างกาย โดยก้อนมะเร็งหรืออวัยวะในร่างกายก็มี การเคลื่อนไหวตามการหายใจ หรือจากปัจจัยอื่นๆ

ที่มา: http://radonc.ucla.edu/body.cfm?id=349#indications หากสนใจในรายละเอียด เพิ่มเติมได้ที่ อาจารย์สุมาลี ยับสันเทียะ ภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

หน้า 15

SBRT นั้นต้องการความถูกต้องและเที่ยงตรงของ การก าหนดต าแหน่ ง ของก้ อ นมะเร็ ง ตั้ ง แต่ ขั้ น ตอน การจาลองการรักษา โดยบางครั้งก็จะมีการใช้ fiducial ในการก าหนดต าแหน่ ง ของก้ อ นมะเร็ ง และใช้ ใ นการ ติดตามการเคลื่อนที่ (tracking) ของก้อนมะเร็ง ข้อดีของ SBRT นั้น คือ ช่วงเวลาการรักษาที่น้อย กว่า conventional radiation therapy โดยปกติ ประมาณ 1 อาทิ ต ย์ แต่ ผ ลทางชี ว วิ ท ยานั้ น ก็ ต้ อ งมี การศึกษา และวิจัยอีกมากเพื่อที่จะอธิบายว่าการฉาย ด้วยปริมาณรังสี ที่สูง ในการฉายแต่ละครั้งนั้นมีผลทาง ชีววิทยาต่ออวัยวะปกติอย่างไรบ้างดีกว่า conventional radiation therapy จริงหรือไม่ ซึ่ง SBRT นั้นไม่ใช่การ รักษาที่เหมาะสมกับทุกคน เนื่องจากเป็นการรักษาที่ให้ ปริมาณรังสีสูง โดยควรเลือกใช้ในผู้ที่ได้รับประโยชน์จาก การรักษาด้วย SBRT มากที่สุดเท่านั้น

หน้า 16

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

ผมได้ มี โ อกาสได้ ท าการวิ จั ย เกี่ ย วกั บ การเรี ย นรู้ และความจ าในสั ต ว์ ท ดลอง นิ ย ามของการเรี ย นรู้ แ ละ ความจ านั้ น มี ค วามหมายที่ ย าก-ง่ า ยแตกต่ า งกั น ไป การเรียนรู้ในทางกายวิภาคศาสตร์นั้น หมายถึง การที่เซลล์ ประสาทรับรู้ข้อมูล (Information) จากสิ่งเร้า เช่น หูของ เราได้ยินเสียง ตามองเห็นวัตถุครั้งแรกในชีวิต เหตุการณ์ ทั้งสองอย่างนี้ เกิดมาเมื่อไร ก็ถือว่า การเรียนรู้ได้เกิดขึ้น แล้ว ส่วนจะจาได้หรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายๆ อย่าง เช่น ความถี่ของการถูกกระตุ้น ความตั้ งใจหรือการมีสมาธิ เป็ น ต้ น เซลล์ ป ระสาทที่ รั บ สั ม ผั ส กั บ สิ่ ง เร้ า ก็ จ ะสร้ า ง สัญญาณประสาทที่จาเพาะเจาะจง ซึ่งประกอบด้วยจานวน สารสื่อประสาท (Neurotransmitter) และลักษณะของ สัญญาณไฟฟูา (Action potential) ไปยังระบบประสาท ส่วนกลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมองส่วน Temporal lobe ที่เรี ย กว่า Hippocampus โดยพื้น ที่ข้างในและรอบๆ Hippocampus นี้ มี ว งจรของสารสื่ อ ประสาทอยู่ โดยเฉพาะ อย่างยิ่งวงจรของสารสื่อประสาท Glutamate ถ้า สิ่ ง เร้ า เกิ ด ขึ้ น ซ้ าๆ บ่ อ ยๆ จะท าให้ สั ญ ญาณประสาท หมุ น วนซ้ าหรื อ ที่ เ รี ย กว่ า Consolidation จะท าให้ Information นั้นเกิดเป็นความจาได้ (Memory)

http://thebrain.mcgill.ca/flash/i/i_07/i_07_p/i_07_p_tra/i_07_p_tra_2a%20copy.jpg

ความจาของคนเรานั้นแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ 1. ความจาระยะสั้น (Short term memory) 2. ความจาระยะยาว (long term memory)

อาจารย์ประธาน วงศ์ตาหล้า ความจ าที่ เ กิ ด ขึ้ น มาจะถู ก น ามาเก็ บ ไว้ ที่ เ ซลล์ ประสาทของสมองส่วน Cerebral cortex และจะถูก เรียกนากลับมาใช้งานเมื่อเราต้องการ (Recall) เชื่อกันว่า ขบวนการกักเก็บและเรียก Memory มาใช้งานนี้เกิดจาก สารสื่อประสาท Acetyl chlorine ของเซลล์ประสาท Chlorinergic เชื่อกันว่าความจาระยะสั้ นนั้นเกิดขึ้นที่สมองส่ ว น Hippocampus ตัวอย่างของการเกิดความจาระยะสั้น ได้แก่ การจดจาหมายเลขโทรศัพท์ของเพื่อน ครั้งแรกที่ เราได้ยิ นหรือเห็ น หมายเลขโทรศัทพ์ ถื อว่า การเรี ยนรู้ ได้เกิดแล้วเมื่อเราทวนซ้าบ่อยๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรามี ความตั้งใจและมีสมาธิมั นจะทาให้การเรียนรู้ที่เกิดขึ้น นั้น เปลี่ยนไปเป็นความจาระยะสั้นได้และจะเกิดขึ้นในชั่วไม่กี่ นาที ในทางตรงกันข้ามถ้าเราไม่หมั่นทบทวนการเรียนรู้ ที่ได้มานั้น ก็จะหายไปหรือที่เรียกว่าการลืมนั่นเอง ถ้าเรา มี ก ารทว นซ้ าบ่ อ ยๆ มากขึ้ น จะท าให้ ส มองส่ ว น Hippocampus ส่งวิถีของสัญญาณประสาทไปยังสมอง ส่วน Cerebral cortex เพื่อเก็บข้อมูลไว้เป็นความจา ระยะยาวหรือความจาถาวร ตัวอย่างของความจาระยะ ยาว ได้แก่ การจาบ้านเลขที่ การจาพ่อ แม่ และเพื่อนๆ ได้ เป็นต้น ดังได้กล่าวข้างต้นว่าความจาที่เกิดขึ้นนั้นมีโอกาส ที่ จ ะเกิ ด การลื ม หรื อ การสู ญ เสี ย ความจ า (Memory loss) ได้ มี นั ก วิ ท ยาศาสตร์ ม ากมายที่ ท าการศึ ก ษา เกี่ยวกับการสูญเสียความจา โดยพบว่า สาเหตุส่วนใหญ่ แล้วเกิดจากสภาพสิ่งแวดล้อมและพันธุกรรม

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

หน้า 17

กลไกการสูญเสียความจา คือ การตายของเซลล์ประสาทและการบกพร่องของวงจรสารสื่อประสาท ได้มีรายงาน การวิจัย ระบุ ว่า ปั จจั ยหนึ่ งในที่มีผลเกี่ยวข้องกับการสู ญเสียความจาก็คือ คลื่ นแม่เหล็ กไฟฟูาที่ปล่ อยออกมาจาก โทรศัพท์มือถือนั่นเอง Narayanan S.N. และคณะได้ทาการทดลองโดยทาการฝึกหนูให้ว่ายน้าหาแท่นใต้น้า พอหนูจา แท่นใต้น้าได้ แล้วเค้านาหนูไปรับ สัญญาณจากโทรศัพท์มือถือ ระบบ GSM 900 MHz เป็นเวลา 4 วัน แล้วทาการ ทดสอบความจ าของหนู โ ดยน าหนู มาว่ายน้ าอีกแต่นาแท่นใต้น้าออก หนูที่ความจาดีมันจะว่ายน้าวนเวียนอยู่ตรง ตาแหน่งที่เคยมีแท่นใต้น้านานกว่าตาแหน่งอื่น ในขณะที่หนูมีการสูญเสีย ความจาจะว่ายน้าไปทั่วอ่าง ผลการศึกษา พบว่าหนูกลุ่มที่ได้รับคลื่นจากโทรศัพท์ใช้เวลาว่ายน้าตรงตาแหน่งที่เคยมีแท่นใต้น้าน้อยกว่าหนูปกติ เพราะมันจาไม่ได้ ว่าแท่นใต้น้าอยู่ที่ใด

นอกจากนี้มีนักวิจัยอีกกลุ่มหนึ่งคือ Ntzouni M.P. และคณะ ได้นาเอาโทรศัพท์มือถือระบบ GSM 1800 MHZ มาวางไว้ที่ใต้กรงของสัตว์ทดลองโดยเปิดเครื่ องวันละ 90 นาที ซึ่งหนูได้รับ Speicif absorption rate เท่ากับ 0.22 W/kg ซึ่งถือว่าเป็น Low SAR level เป็นเวลา 17 วัน หลังจากนั้นทาการวัดความจาของหนู ด้วยวิธีการจดจาวัตถุ 2 สิ่ง (Novel recognition task, NOR) โดยอาศัยหลักธรรมชาติของหนูที่ชื่นชอบวัตถุชิ้นใหม่มากกว่าวัต ถุเก่า เค้าทาการ วิจัยโดยปล่อยหนูลงไปในกล่องที่มีวัตถุ 2 สิ่ง คือ A และ B หลังจากนั้นจับเวลาที่หนูสัมผัสวัตถุทั้งสอง หลังจากนั้นนา หนูออกมาแล้วเปลี่ยนวัตถุ B ให้เป็นวัตถุ C แล้วจับเวลาที่หนูสัมผัสวัตถุ C ถ้าหนูที่มีความจาดีหนูจะให้ความสาคัญของ วัตถุ C มากกว่าเพราะหนูจาได้ว่าวัตถุ A คือ วัตถุชิ้นเดิม ในขณะที่หนูที่มีการสูญเสียความจาจะให้เวลากับวัตถุ A พอๆ กับวัตถุ C ผลการศึกษาพบว่าหนูที่ได้รับคลื่นจากโทรศัพท์มือถือนั้นมีความจาที่ลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับหนูปกติอย่างมี นัยสาคัญทางสถิติ การศึกษาเกี่ยวกับผลของโทรศัพท์มือถือต่อการเรียนรู้และความจามีอย่ างต่อเนื่อง เพราะปั จจุบันได้มีการใช้ โทรศัพท์มือถือมากมายจนเกินจาเป็น และนักวิจัยได้มุ่งเน้นศึกษาเกี่ยวกับ Dose and time dependent ของสัญญาณ โทรศัพท์ แต่การศึกษาในระดับ Molecular ถึงกลไกการเกิดการสู ญเสี ยความจาจากสั ญญาณโทรศั พท์มือถื อ ยังมีไม่มากพอ ซึ่งผมคิดว่าจะให้นิสิตระดับบัณฑิตศึกษาทาการวิจัยต่อไป

http://www.123rf.com/photo_6475970_a-rat-businessman-is-talking-on-a-cell-phone-to-an-associate-on-his-way-to-work.html

หน้า 18

จุลสารรังสีเทคนิคนเรศวร

เมื่อ 11 มีนาคม 2554 ประเทศญี่ปุนเผชิญกับ แผ่นดินไหวขนาด 9.0 ริกเตอร์ ตามด้วยสึนามิขนาดใหญ่ พั ด เข้ า สู่ ช ายฝั่ ง ด้ า นตะวั น ออก ส่ ง ผลให้ โ รงไฟฟู า นิวเคลียร์ ฟูกูชิมะ ไดอิจิ ได้รับความเสียหายอย่างหนัก จนพั ฒ นาไปสู่ อุ บั ติ เ หตุ นิ ว เคลี ย ร์ ร ะดั บ 7 ในที่ สุ ด บทความนี้ จ ะพาผู้ อ่ า นไปเรี ย นรู้ วิ ธี ก ารแก้ ไ ขปั ญ หา ที่ เ กิ ด ขึ้ น โดยเฉพาะอย่ า งยิ่ ง กา รบริ ห ารจั ด การ สารกัมมันตรังสีที่ปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม การแพร่กระจายของสารกัมมันตรังสีในช่วงแรก เกิดขึ้น จากการระเบิ ดของก๊าซไฮโดรเจนที่อาคารคลุ ม ปฏิกรณ์ 1, 3 และ 4 ส่งผลให้เกิดการรั่วไหลของ I-131, Cs-134 และ Cs-137 ออกสู่ชั้นบรรยากาศประมาณ 500, 10 และ 10 PBq ตามลาดับ และยังมีการรั่วไหล ของน้ าจากเตาปฏิ ก รณ์ ห มาย เลข 2 ออกสู่ ท ะเล จนค้นพบ I-131, Cs-134 และ Cs-137 ปนเปื้อนในน้า ทะเลประมาณ 11, 3.5 และ 3.6 PBq ตามลาดับ (ข้อมูลจากรายงานของ TEPCO : 24 พฤษภาคม 2555)

อาจารย์ กานต์สินี ยาสมุทร หลักการ Delay and Decay ใช้สาหรับสิ่ง ปนเปื้อนที่มีไอโซโทปกัมมันตรังสีอายุสั้น เช่น I-131 (ค่า ครึ่งชีวิตประมาณ 8 วัน) ซึ่งในเหตุการณ์ดังกล่าวมีการ อพยพผู้ ประสบภั ยทั้งหมดออกนอกพื้น ที่ เพื่อ ให้ I-131 สลายตั ว ไปจนอยู่ ใ นระดั บ ที่ ป ลอดภั ย อย่ า งไรก็ ต าม เนื่องจาก Cs-134 และ Cs-137 ต่างก็มีค่าครึ่งชีวิต ยาวนานกว่า I-131 (ประมาณ 2 และ 30 ปี ตามลาดับ) และ Cs ก็ยึดติดกับพื้นผิวต่างๆ ได้ดี ทาให้พื้นที่ประสบ ภัย ยั ง คงมี ป ริ มาณรั งสี สู ง จึง ไม่ ส ามารถกลั บ เข้า ไปอยู่ อาศั ย ได้ ใ นระยะเวลาอั น สั้ น เพื่ อ ที่ จ ะแก้ ไ ขปั ญ หานี้ หลักการ Concentrate and Contain ซึ่งเหมาะกับสิ่ง ปนเปื้อนที่มีไอโซโทปกัมมันตรังสี อายุยาว และมีความ แรงรังสีในระดับกลางถึงสูงจึงได้ถูกนามาใช้

การรั่วไหลของสารกัมมันตรังสีออกสู่ชั้นบรรยากาศ (ที่มา : AP)

การจั ด การสารกั ม มั น ตรั ง สี ที่ ป นเปื้ อ นใน สิ่ ง แวดล้ อ มใช้ ห ลั ก การเดี ย วกั น กั บ การจั ด การกาก กัมมันตรังสี คือการเก็บทอดระยะเวล และปล่อยให้สาร กัมมันตรังสีสลายตัวไปเอง (Delay and Decay), การทา ให้เจือจางแล้วระบายทิ้ง (Dilute and Disperse) และ การทาให้เข้มข้นแล้วเก็บรวบรวม (Concentrate and Contain)

การเก็บรวบรวมสิ่งปนเปื้อนกัมมันตรังสี (ที่มา : AFP)

ปีที่ 1 ฉบับที่ 2

การเก็บ รวบรวมสิ่งปนเปื้ อนในสิ่งแวดล้อม เช่น ดิน, ใบไม้, กิ่งไม้ รวมทั้งการทาความสะอาดพื้นผิวต่างๆ เช่น หลังคาบ้าน, เปลือกต้นไม้, ถนน สามารถกาจัดสาร กัมมันตรังสีที่ปนเปื้อนออกไปได้ส่วนหนึ่ง โดยสิ่งปนเปื้อน ที่เ ก็ บ มาได้ จะต้ องผ่ า นกระบวนการลดปริ ม าตร เพื่ อ ประหยัดพื้นที่ในการเก็บรักษา โดยใช้วิธีบดอั ด, ตัดให้มี ขนาดเล็กลง, เพิ่มความเข้มข้นของสารรังสีที่ปนเปื้อนอยู่ ในของเหลวโดยวิ ธี ต้ ม ระเหยหรื อ ดู ด จั บ ด้ ว ยสาร แลกเปลี่ยนไอออน หลังจากนั้นจึงทาการบรรจุลงในถุง (สาหรับของแข็ง) หรือแท็งก์ น้า (สาหรับของเหลว) ทา การวัดระดั บรังสีที่พื้นผิวแล้วขนส่งไปยังสถานที่เก็บที่มี การกาบังรังสีต่อไป

หน้า 19

การลดลงของปริมาณรังสีในเมืองโทมิโอกะภายหลังการจัดการ สิ่งปนเปื้อนกัมมันตรังสี (ที่มา : JAEA)

ถุงบรรจุสิ่งปนเปื้อนที่เป็นของแข็ง (ที่มา : House of Japan)

การปูองกันการรั่วไหลของสิ่งปนเปื้อนออกสู่ทะเล (ที่มา : AP)

หลักการ Dilute and Disperse ไม่ถูกนามาใช้ใน การจัดการสิ่งปนเปื้อน เนื่องจากในตอนต้นของเหตุการณ์ เกิดการรั่วไหลของสิ่งปนเปื้อนที่มีไอโซโทปกัมมันตรังสี อายุยาวจานวนมากลงสู่ทะเล ทาให้ตรวจพบรังสีในสัตว์ ทะเลที่จับ ได้ในบริเวณรอบๆ และระดับปริมาณรังสี ที่ ตรวจพบในสัตว์ทะเลยังคงไม่ลดลงจนถึงปัจจุบัน แท็งก์น้าบรรจุสิ่งปนเปื้อนที่เป็นของเหลว (ที่มา : AP)

การลดปริมาณรังสีโดยใช้สองหลักการข้างต้นใน เมืองโทมิโอกะ พบว่า สามารถลดปริ มาณรังสีในบริเวณ ที่อยู่อาศัย, อาคารขนาดใหญ่, ถนน, สนามเด็กเล่น และ สิ่งแวดล้ อมได้ 40-80% เมื่อเทีย บกับ บริ เวณนอกเมือง โทมิโอกะที่มีการลดลงของปริมาณรังสีเพียงแค่ 10%

แม้ว่าผลของอุบัติเหตุนิวเคลียร์ฟูกูชิมะยังคงมีอยู่ จนถึ ง ปั จ จุ บั น แต่ สิ่ ง ที่ เ กิ ด ขึ้ น ก็ ช่ ว ยให้ เ กิ ด การพั ฒ นา ในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นกฎระเบียบข้อบังคับ , แนวทาง ในการรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉิน รวมไปถึงเทคโนโลยี หุ่นยนต์เพื่อใช้ทางานแทนมนุษย์ในพื้นที่ที่มีรังสีสูง หากสนใจในรายละเอีย ดเพิ่ม เติ ม สามารถขอข้อ มูล ได้ ที่ อ.กานต์สินี ยาสมุทร ภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

งานประชุมวิช าการวัน สหเวชศาสตร์ ม.นเรศวร ที่จัดขึ้นเมื่อ 8-9 พฤศจิกายน 2555 ซึ่งตรงกับวันส าคัญของ รังสีเทคนิค เนื่องจากเป็นวันรังสีเทคนิคโลก (World Radiogrphy Day) โดยเกิดจากวันที่ ศาสตราจารย์เรินท์เกน ได้ค้นพบ เอกซเรย์ครั้งแรกเมื่อประมาณ 117 ปีมาแล้ว สาหรับงานประชุ มครั้งนี้มีการเสวนาเกี่ยวกับการเตรียมความพร้อมของ วิชาชีพทางด้านสหเวชศาสตร์สู่ประชาคมอาเซี่ยนที่จะเกิดขึ้นในอีกไม่นานนี้ สาหรับในช่วงเย็น นั้นมีการจัดงานเลี้ยงที่ ค่อนข้างเป็นกันเองและสนุกสนานกันพอสมควร นอกจากนี้ยังได้มีการบรรยายให้ ความรู้ ท างรั ง สี เ ทคนิ ค โดยวิ ท ยากร รั บ เชิ ญ และวิ ท ยากรที่ เ ป็ น คณาจารย์ ในภาควิ ช ารั ง สี เ ทคนิ ค ม.นเรศวร ส า ห รั บหั ว ข้ อ ใน กา ร บร รย าย นั้ น ล้วนแล้วแต่เป็นที่น่าสนใจอย่างมาก ส าหรั บ งานวั น สหเวชศาสตร์ ม.นเรศวร จะจั ด ขึ้น ทุกปี เพื่ อเป็ น การ พั ฒ น า ค ว า ม รู้ ท า ง วิ ช า ก า ร ใ ห้ แ ก่ บุค ลากรทางสหเวชศาสตร์ ดัง นั้น ผู้ ที่ สนใจเข้ า ร่ ว มเตรี ย มตั ว รอเข้ า ร่ ว ม ในปีหน้าได้เลยครับ

ภาควิชารังสีเทคนิค คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร ต.ท่าโพธิ์ อ.เมือง จ.พิษณุโลก 65000 โทรศัพท์ 055-966323 , โทรสาร 055-966300