RL P&Z 2016 2017 - Zoete landschapsbroodjes bakken

Verslag 2016 • Planning 2017

Zoete landschapsbroodjes bakken 1

2

Zoete landschapsbroodjes bakken Verbaast het je om een foto van een bakoven te zien op de voorpagina van het jaarverslag van een regionaal landschap? Nochtans is dit in feite heel logisch. Ook bakovens zijn kleine landschapselementen die we koesteren. Alle natuur, landschap en biodiversiteit in ons mooie Pajottenland & Zennevallei hangt op een intense manier samen met erfgoed, landbouw en cultuur. In de loop van duizenden jaren zijn we allemaal als het ware gekneed in de trog van het landschap. Landschapszorg is altijd ook mensenzorg.

Het brood dat we bakken is 100% korte keten. Het Regionaal Landschap experimenteert met lokaal geteeld bakgraan, zet netwerken op van oude en nieuwe Pajotse molens en brengt bakkers en inwoners samen om recepten en baktips uit te wisselen. Buurten komen tot leven rond de warmte en geuren van houtgestookte bakovens (met dank aan de knotteams). Het eindproduct, binnenkort te koop bij je buurtbakker: een ‘brood van hier’ met alle smaken van ons Bruegel-landschap.

Een betere metafoor dan dit brood bestaat er niet. Achter elk project van het Regionaal Landschap zit als doelstelling om met zoveel mogelijk partners samen te kneden aan relevante natuur- en landschapsgerechten.

We zetten als warme bakkers stevig in op een duurzame toekomst voor de streek door behoud en herstel van landschap te koppelen aan streekidentiteit, recreatie, beleving, toerisme en streekproducten.

In 2017 gaan we onze landschapsoven extra opstoken om verjaardagstaarten te bakken. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei wordt 20 lentes jong. We vieren onze verjaardag graag samen met jou in de hele streek met zomerwandelingen, bottom-up acties en… zoete landschapsbroodjes.

Laat het smaken!

Gunther Coppens

Alwin Loeckx

Voorzitter

Directeur

3

4

Inhoud

1

Organisatie

1.1

Missie – visie ................................................................................................................. 7

1.2

Overleg en samenwerking ............................................................................................ 8

1.3

Team ............................................................................................................................. 9

1.4

Financies ....................................................................................................................... 11

2

Acties natuur en biodiversiteit

2.1

Koesterburen

2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9

Boomgaarden en Plukteam • steenuil, eikelmuis....................................................................... 14 Hagen, houtkanten en solitaire bomen • steenuil, sleedoornpage ............................................ 16 Poelen • kamsalamander, vroedmeesterpad ............................................................................. 17 Knotbomen en Knotteam • steenuil ........................................................................................... 20 Holle wegen • vliegend hert ....................................................................................................... 22 Landbouw • geelgors, veldleeuwerik, patrijs ............................................................................. 23 Wilde bij...................................................................................................................................... 24 Huiszwaluw, boerenzwaluw ....................................................................................................... 26 Vleermuizen................................................................................................................................ 26

2.2

Natura 2000 – Europese natuurdoelen

2.2.1 2.2.2

Plan Boommarter ....................................................................................................................... 27 Andere acties Natura 2000 ......................................................................................................... 32

2.3

Bedrijfsplanner ............................................................................................................. 33

2.4

Tuinencampagne: leve de tuin! .................................................................................... 36

3

Acties landschap en erfgoed

3.1

Landschapszorg ............................................................................................................ 37

3.2

Zennevallei ................................................................................................................... 42

3.3

Water en Wind.............................................................................................................. 45

3.4

Herder van het Pajottenland ........................................................................................ 50

3.5

Andere

3.5.1 3.5.2

Abdijlandschap Affligem ............................................................................................................. 52 Wolfsputten................................................................................................................................ 55

5

4

Acties natuurrecreatie .............................................................................................. 56

5

Acties draagvlak en educatie

5.1

NME / Plattelandscentrum Paddenbroek ..................................................................... 58

5.2

Regionaal evenement / 20 jaar RL P&Z ........................................................................ 60

5.3

Communicatie

5.3.1 5.3.2

Digitale media ............................................................................................................................. 62 Pajot Zenne magazine en regionale samenwerking ................................................................... 64

Bijlagen 1 2 3 4 5 6

6

Indicatorentabel Ledenlijst AV – RVB – DB Verslag accountant – neerlegging Balans en resultatenrekening 2016 Begroting 2017 Verslagen AV – RVB

1

Organisatie

1

Missie – visie

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei brengt gemeenten, provincie en verenigingen voor natuur, landbouw, toerisme/recreatie en jacht samen om natuur en landschap te versterken in het Pajottenland en de zuidelijke Zennevallei. RL P&Z zijn 16 gemeenten in Zuidwest-Brabant, met een gezamenlijke oppervlakte van 46 104 ha (460 km², 226 000 inwoners).

De algemene missie van elk regionaal landschap is bevordering en promotie van het natuurbehoud, het streekeigen karakter, de natuurrecreatie en het recreatieve medegebruik; sensibilisering en informatieverstrekking over natuur, bos en landschap; en het beheer, herstel, aanleg en ontwikkeling van kleine landschapselementen.

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei heeft vanuit deze algemene missie een eigen visie bepaald als leidraad en kader voor de jaarplannen en het uitwerken van nieuwe projecten in periode 20132018. Er zijn drie pistes waarmee we de samenwerking rond natuur en landschap de komende jaren versterken: -

Integrale gebiedswerking in focuszones

-

Linken met streekidentiteit en erfgoed

-

Toeristisch-economische meerwaarde

ďƒ www.pajot-zenne.be/focuszones

In 2017 werd een nieuwe samenwerkingsovereenkomst getekend met de provincie (2017-2019) op basis waarvan het Regionaal Landschap ook extra prioriteit zal geven bij selectie van projecten aan samenwerking met bedrijven, zorginstellingen en jeugdverenigingen. Er komt ook nauwere samenwerking rond bos (via provinciale medewerker bos die aansluit bij het team in Gaasbeek).

7

2

Overleg

Overleg is de belangrijkste manier om draagvlak voor natuur en landschap te stimuleren want als regionaal landschap hebben we geen enkele dwingende of verbiedende bevoegdheid. Voor elk project wordt steeds intens overlegd en samengewerkt met partners, inwoners en doelgroepen (zie projectfiches).

Overlegstructuren Het Regionaal Landschap wordt regelmatig betrokken bij gebiedsgericht of strategisch overleg van partners in de regio. Door deel te nemen aan overleg kunnen we onze visie op het Pajottenland en de Zennevallei inbrengen, en hier komen geregeld gerichte projectsamenwerkingen uit voort.

-

Leaderwerking Pajottenland+ Vlaams en Brabants Overleg Regionale Landschappen Beheercommissies Onroerend Erfgoed Landschap van Erembald tot Kravaalbos Overlegplatforms Natura 2000 Hallerbos, ZoniĂŤnwoud en Vlaamse Ardennen Planbegeleidingscommissies Land van Teirlinck in Beersel (landinrichting VLM) en Vlaamse Rand (Rode-Dilbeek) Algemene vergadering FeliXart Europese federatie Europarc

Bestuur Zie ledenlijst en verslagen dagelijks bestuur, raad van bestuur en algemene vergadering in bijlage.

In februari 2016 werd een nieuwe raad van bestuur en dagelijks bestuur gekozen (3 jaarlijks).

In 2017 zullen statuten aangepast worden in kader van nieuwe samenwerking met de provincie.

8

3

Team

Verslag 2016 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Hilde Van Gucht Inge Dooremont Katelijne Aelen Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Lien Urmel Tijs Boelens

Directeur Landschapszorg Landschap en natuur Administratie Financiën Paddenbroek/educatie Landschap Natuur Landschap Draagvlak Landbouw

100% 100% 80% vanaf mei 80% 50% tot maart 100% 90% 100% 50% tot februari 80% vanaf oktober 20% vanaf oktober

Planning 2017 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Hilde Van Gucht Hugo O Katelijne Aelen Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Lien Urmel Marijke De Coster Tijs Boelens

Directeur Landschapszorg Landschap en natuur Administratie Herder Paddenbroek/educatie Landschap Natuur Draagvlak/landschap Draagvlak Paddenbroek/educatie Landbouw

100% 100% 80% 80% 100% ziekteverlof 90% 100% 60% vanaf februari 80% 20% vanaf februari 20%

Totaal VTE in 2016 was 8,6. In 2017 wordt een aanwerving voorzien van een bijkomende medewerker natuur.

Ingrid Beuls gaf ondersteuning aan de vijf Vlaams-Brabantse RL’en vanuit de provincie. Frederik Hanssens is bedrijfsplanner in dienst van de VLM met werking in onze regio. Daan Demey (provincie dienst ruimte) werkt gemiddeld 1 dag per week mee in Gaasbeek vanuit strategisch project Zennevallei.  www.pajot-zenne.be/team

9

10

4

Financies

11

12

ďƒ Opsplitsing per project en controleverslag van accountant zit in bijlage.

In 2017 wordt onderzocht of we een crowdfunding initiatief kunnen opstarten in onze regio. Dit past binnen de activiteiten die we organiseren rond 20 jaar Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei (actie 5.2).

13

2

Acties natuur en biodiversiteit

1

Koesterburen

1.1

Boomgaarden en Plukteam โ ข Koesterbuur: steenuil, eikelmuis

Trekker: Regionaal Landschap, Alwin en Hilde Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten Doelstelling Vrijwilligerswerking pluk fruitbomen om waardering voor landschapselement te behouden.

Aanleg en herstel van hoogstamboomgaarden.

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Locatie

Doelgroep / Middelen

Type interventie

Aantal

1

Vorming plukteam

Landschapsfonds

Vorming

2

Plukacties plukteam

Provincie leefmilieu

Coรถrdinatie

3

Cursus wintersnoei Lennik Cursus zomersnoei Sint-Genesius-Rode Mobiele en vaste fruitpers Lennik

Gemeente Lennik

Publiek

Vorming/ Opvolging Vorming/ Opvolging Promotie/Nazorg

Publiek

Evenement

17/9/2016 15 nieuwe deelnemers 60 boomgaarden 58 plukkers 5/3/2016 50 deelnemers 11/6/2016 18 deelnemers Hele regio 25-tal persdagen, 3 aanbieders 1 & 2/9/2016 Opendeur Museumtuin Gaasbeek, 2000

4 5 6

Provincie erfgoed

We hadden in 2016 geen specifiek project rond aanleg en herstel van boomgaarden. De terreinrealisaties in verband met boomgaarden zijn daarom opgenomen onder andere acties.

14

Gepland in 2017 -

Verderzetten promotie mobiele fruitpers Verderzetten cursus zomer- en wintersnoei ism partners Opvolgen bestaand plukteam (geen nieuwe uitbreiding van team) Project biodiversiteit boomgaarden aangevraagd ism gemeente Gooik en VLM

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu en erfgoed Landschapsfonds

Situering & illustratie

15

1.2

Hagen, houtkanten en solitaire bomen •

Koesterbuur: steenuil, sleedoornpage Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, bedrijven, Pro Natura/INL

Doelstelling Aanleg en herstel van hagen, houtkanten en solitaire bomen als leefgebied voor steenuil en sleedoornpage (symboolsoort).

Gerealiseerd in 2016 Nr. 1

Locatie

Doelgroep

Regio

Inwoners

Type interventie Promotie

Aantal Promo van aankoopacties van gemeenten en verenigingen

We hadden in 2016 geen specifiek project rond aanleg en herstel van hagen. De terreinrealisaties in verband met hagen zijn daarom opgenomen onder andere acties.

Gepland in 2017 -

Advies op vraag Doorverwijzen naar groepsaankopen en subsidies (gemeentelijk, VLM, VLIF‌) Opvolgen van Ecopedia rond beheeradvies van hagen, heggen en houtkanten Vorming haagvlechten en -leggen ism Inverde 13/12/2017

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu Provincie erfgoed

Situering & illustratie

16

1.3

Poelen • Koesterbuur: kamsalamander, vroedmeesterpad

Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, natuurverenigingen, Pro Natura/INL, Brakona

Doelstelling Aanleg en herstel van poelen en aanleg van houtige landschapselementen als leefgebied voor amfibieĂŤn.

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Locatie

1

Dilbeek

2

Liedekerke Palitsebeekvallei

3

Galmaarden Rensbergstraat

4

Herne Geraardsebergsesteenweg

5

Bever Puydt

6

Bever Pontembeek

7

Herne Haagstraat

8

Galmaarden Hernestraat

9

Herne Nattendries

10

11 12

Doelgroep / Middelen / Koesterbuur Gemeente Dienst leefmilieu Natuurvereniging ANB30 Kamsalamander Landbouwer VLIF-NPI Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander Landbouwer ANB30 Kamsalamander

Type interventie

Aantal

Terreinactie

5 herstelde poelen inclusief oeverbeheer, 1 nieuwe poel 1 nieuwe poel met veebescherming

Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander

Terreinactie

Vergunning Terreinactie

Sint-Pieters-Leeuw Brabantsebaan

Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander Landbouwer Dienst leefmilieu

Terreinactie

1 nieuwe poel, nieuwe Aanplantingen: (zie landschapszorg) 1 herstelde poel

Halle Scheyssingen Beersel Batenborg

Vlaamse overheid 100% eigenaar Landbouwer VLIF-NPI

Terreinactie

1 herstelde poel

Vergunning Terreinactie

1 nieuwe poel, met veebescherming

Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie

2 nieuwe poelen

Terreinactie

1 herstelde poel, 3 nieuwe knotwilgen

Terreinactie

1 herstelde poel Aanplantingen: 20 hoogstambomen, 55 lm heg met overstaanders 1 herstelde poel met veebescherming

Vergunning Terreinactie

Vergunning Terreinactie

1 nieuwe poel met veebescherming Aanplantingen: 4 hoogstambomen, 85 lm haag 1 nieuwe poel

17

13

Liedekerke-Ternat Liedekerkebos

14

Gooik Kesterheide Halle Twaalfbundel Dilbeek Neerhof Galmaarden Groenstraat

15 16 17

Vlaamse overheid 100% eigenaar Kamsalamander Natuurvereniging Dienst leefmilieu Particulier ANB30 Kinderboerderij Dienst leefmilieu Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier Dienst leefmilieu Kamsalamander

Vergunning Terreinactie

4 nieuwe poelen

Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie

2 nieuwe poelen

Advies Terreinactie

1 advies voor poelherstel Aanplantingen: 5 hoogstambomen, 150 m2 houtkant 1 advies voor poelherstel Aanplantingen: 4 hoogstamfruitbomen, 5 hoogstamloofbomen Poelherstel en poelaanleg

18

Herne Aerebeekstraat

19

Herne Rasbeekstraat

Particulier Dienst cultuur Kamsalamander

Advies Terreinactie

20

Pepingen Hof ter Hagen

Landbouwer

Advies

1 nieuwe poel (kleimatten) 1 nieuwe poel (kleimatten) 1 nieuwe poel (kleimatten)

Totaal: 27 poelen waarvan 17 nieuwe en 10 herstelde, 5 aanplantingen bij poelen (herstel landbiotoop) 20

Cursus onderhoud van poelen - Gooik Monitoring poelen Herne-Bever-Galmaarden

21

22

Overleg kamsalamander Herne-Bever-Galmaarden

23

Monitoring poelen Liedekerke-Ternat

24

Overleg kamsalamander Liedekerke-Ternat

25

Monitoring poelen Sint-Genesius-Rode

Particulieren Dienst leefmilieu Poelennetwerk Dienst leefmilieu Kamsalamander Poelennetwerk ANB Kamsalamander Poelennetwerk Dienst leefmilieu Kamsalamander

Vorming 22/10 Opvolging Monitoring Voorbereiding

17 deelnemers

Overleg Voorbereiding Vergunningen Monitoring Voorbereiding

4 nieuwe poelen vergund

Poelennetwerk ANB Kamsalamander Poelennetwerk Dienst leefmilieu Vroedmeesterpad

Overleg Voorbereiding Vergunningen Monitoring Voorbereiding Overleg

20-tal poelen 5 potentiele voortplantingspoelen

10-tal poelen 6 potentiĂŤle locaties 2 poelen herbevestiging (kamsalamanderlarven) 4 nieuwe poelen vergund en uitgevoerd (zie boven) 1 nieuwe vindplaats vroedmeesterpad, overige vindplaatsen (2015) bevestigd

Gepland in 2017 -

18

Advies op vraag Monitoring en locaties screenen in focuszones en voor kamsalamander/vroedmeesterpad Rapportage en overleg met partners (terreinbeheerders, landbouwers, particulieren, diverse overheden) voor kamsalamander/vroedmeesterpad Voorbereidingen poelenwerken voor uitvoering in najaar 2018 Databeheer en GIS-werk Cursus aanleg en onderhoud van poelen ism Inverde 7/10/2017

Situering & illustratie

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu Provincie erfgoed Vlaanderen (ANB) VLIF niet-productieve investeringen

19

1.4

Knotbomen en Knotteam • Koesterbuur: steenuil

Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners Doelstelling Vrijwilligers onderhouden knotbomen als groene sieraden in het landschap, natuurverbindingselementen en leefgebied voor steenuil.

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Deelactie

Gemeente

Aantal

Affligem

Type interventie Terreinactie

1

Knotteam

2

Knotteam

Beersel

Terreinactie

68 bomen geknot

3

Knotteam

Bever

Terreinactie

0 bomen geknot

4

Knotteam

Dilbeek

Terreinactie

26 bomen geknot

5

Knotteam

Drogenbos

Terreinactie

0 bomen geknot

6

Knotteam

Galmaarden

Terreinactie

16 bomen geknot

7

Knotteam

Gooik

Terreinactie

45 bomen geknot

8

Knotteam

Halle

Terreinactie

20 bomen geknot

9

Knotteam

Herne

Terreinactie

31 bomen geknot

10

Knotteam

Lennik

Terreinactie

40 bomen geknot

11

Knotteam

Liedekerke

Terreinactie

10 bomen geknot

12

Knotteam

Pepingen

Terreinactie

0 bomen geknot

13

Knotteam

Roosdaal

Terreinactie

65 bomen geknot

14

Knotteam

Sint-Genesius-Rode

Terreinactie

0 bomen geknot

15

Knotteam

Sint-Pieters-Leeuw

Terreinactie

26 bomen geknot

50 bomen geknot

Totaal: 397 geknotte bomen, ongeveer 35 (actieve) vrijwilligers 16 17 18 19 20

20

Cursus knot- en hakhoutbeheer Cursus knotbeheer nieuwe vrijwilligers Samenkomst knotvrijwilligers Terreincontrole Uitvoeren procedure aanvrager/RL/uitvoerder

Gaasbeek

Vorming

Controle

29/10/16 met Inverde 22 deelnemers 18 en 19/11/17 cursus 6 deelnemers 14/11/17 samenkomst 25 deelnemers 7 terreinbezoeken

Gaasbeek - Halle

Vorming

Itterbeek – voor alle 50 vrijwilligers Hele werkingsgebied Hele werkingsgebied

Vorming

Administratie

Continue

21

Overleg knotteams Vlaanderen (RL’en) Adviezen en doorverwijzigingen

22

Dendermonde Hele werkingsgebied

Overleg, bestek-opmaak Communicatie

1 samenkomst 10-tal RL’en aanwezig Diverse vragen over (knot)boombeheer, gebruik van wilgentenen voor wiglo’s…

Gepland in 2017 -

Verderzetten werking knotteams Vorming en uitbreiding teams: starterscursus, cursus achterstallig beheer Verdere digitalisering: start met online aanvraag- en opvolgmodule ism alle RL’en Evaluatiemoment intern en extern

Situering & illustratie

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu Provincie erfgoed Landschapsfonds

21

1.5

Holle wegen • Koesterbuur: Vliegend hert

Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, inwoners, ProNatura/INL, ANB Doelstelling Herstelbeheer en regulier onderhoud holle wegen als leefgebied voor vliegend hert.

Gerealiseerd in 2016 Nr. 1

Deelactie Holle weg Beukenbosstraat

Gemeente Beersel (Alsemberg)

Type interventie Projectbeheer

Inventarisatie

Aantal Uitvoeren 2 gemeentelijk natuurprojecten Opmaak standaard toelating- en toestemmingsdocument Opmaak vergunningsaanvraag Overleg en expertise (juridisch, technisch) Omwonenden, milieuraad Inventarisatie, opmaak bestek Opmaken beheermatrix Uitvoering gemeentelijk natuurproject Herbevestigde waarnemingen

Advies Terreinbezoek

Kennisuitwisseling Input gemeentelijk natuurproject

Administratie

2

Holle weg Dikkemeerweg

3

Holle weg Diepestraat

4

Holle weg Grote vijverselenweg, Koestraat

Beersel (Alsemberg) Sint-Genesius-Rode Lennik

Communicatie Voorbereidingen Beheerplanning Realisatie

Gepland in 2017 -

Verder uitvoeren gemeentelijk natuurproject Beersel (terreinactie) in Beukenbosstraat (Alsemberg) Opstart nieuw herstelproject in holle weg Diepestraat (Alsemberg) Advisering terreinwerken gemeente Lennik Opstart meetnetten vliegend hert

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu

Situering & illustratie

22

1.6

Landbouw • Koesterbuur: geelgors, veldleeuwerik, patrijs en andere akkervogels

Trekker: Regionaal Landschap, Koen / VLM, Frederik Hanssens (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep, WBE/jagers, Vlaamse Landmaatschappij

Doelstelling Wintervoedsel, zomervoedsel en nestgelegenheid voor akkervogels.

Gerealiseerd in 2016 Nr. 1 2 3

Deelactie

Gemeente

Opkopen en aanleggen graanranden Aanleggen faunaranden (kruiden, granen, kool) Winter- en zomermonitoring

Galmaarden, Pepingen, Bever Galmaarden, Herne, Roosdaal Galmaarden, Bever, Pepingen

Type interventie Terreinactie

Aantal

Terreinactie

2,91 ha 8 jagers, 3 WBE’s 4 vrijwilligers

Monitoring

Zie bedrijfsplanner

Gepland in 2017 -

Monitoring door Vogelwerkgroep Cinerea, Natuurpunt-vrijwilligers Samenwerking met geïnteresseerde WBE’s voor terreinactie Samenwerking voor aanleg kleine landschapselementen (in focuszones) Terreinactie bij landbouwers via VLM bedrijfsplanner Studiedag ivm KLE’s, landschap, erosie en klimaat ism dienst landbouw Mogelijk project ‘Pajottenlandbouw’ ism universiteiten (korte-keten) Mogelijk project ‘Schaarbeekse krieken’ ism Horal en proefcentrum Pamel Mogelijk project ‘Loket onderhoud buitengebied’ uitwerken (OKW)

Situering & illustratie

Financieringskanalen -

Provincie dienst leefmilieu Vlaanderen VLM Vlaanderen ANB

23

1.7

Koesterbuur: wilde bijen

Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, bijenwerkgroepen, imkers

Doelstelling Voedsel, nestgelegenheid en sensibiliseren voor wilde bijen (alle leefgebieden)

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Deelactie

Gemeente

Aantal

Beersel

Type interventie Samenwerking

2

Coördineren bijenwerkgroep: inventarisaties, terreinactie, sensibilisring Voorstelling bijenplan

Beersel

Sensibilisering

Infoborden

Beersel

4

Bijenhotels, bijenpalen

Beersel

Sensibilisering, informatie Terreinactie

Collegebeslissing, persmoment, wandeling, studiedag 3 types infoborden, 5 exemplaren geplaatst 7 stuks geplaatst of hersteld

3

5

Vorming voor groenarbeiders Bijvriendelijk openbaar groen Advisering in tuinen

Beersel

7

1

3 samenkomsten

16 deelnemers

Beersel

Sensibilisering, informatie Terreinactie

Beersel

Advies

1 advies aan particulier

Aanleg van bijenbloemenakkers

Hele werkingsgebied

Terreinactie

8

Aanleg van bijenbloemenranden (landbouwers, imkers, openbaar groen)

Terreinactie

9

Bijenblokken

10

Nieuw bijenproject

Gooik, Sint-PietersLeeuw, Lennik, Galmaarden, Bever, Halle, Roosdaal, Beersel Hele werkingsgebied Gooik

Eenjarig en meerjarig zadenmengsel samengesteld.

150 zakjes zaad verdeeld 1,40 hectare (mengsel éénjarigen) en 0,40 hectare (mengsel meerjarigen)

11

Vorming aanleg bloemenweide

Gooik

Vorming

6 7

4 ontwerpen uitgevoerd

Terreinactie

200 bijenblokken

Samenwerking

Uitvoering gemeentelijk natuurproject, met werkgroep 14/5/2016 ism Inverde 25 deelnemers

Gepland in 2017 -

24

Samenwerking met bijenwerkgroepen Beersel en Gooik: terreinacties, doelgroepenwerking, vormingen wilde bijen…

Vorming aanleg van bloemenweide 13/5/2017 Verdelen en inzaaien zadenmengsels aan landbouwers en particulieren Verdelen en plaatsen van bijenblokken/hotels Plaatsen van infopanelen e.a. communicatie-acties

Situering & illustratie

Financieringskanalen -

Provincie dienst leefmilieu Provincie dienst landbouw (zadenzakjes)

25

1.8

Koesterbuur: huiszwaluw, boerenzwaluw

Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep

Doelstelling Nestgelegenheid voor zwaluwen.

Gerealiseerd in 2016: kunstnesten gier- en huiszwaluw aan Don Bosco Groot-Bijgaarden (Dilbeek) met INL Gepland in 2017: ophangen kunstnesten door INL.

1.9

Koesterbuur: vleermuizen

Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen Partners en doelgroepen: school, provincie, Vleermuizenwerkgroep, natuurvereniging

Doelstelling Winterverblijfplaatsen voor vleermuizen inrichten (bunkers, ijskelders) Gerealiseerd in 2016: bijdrage aan publicatie over vleermuizen en ijskelders van provincie dienst erfgoed.

Gepland in 2017: promotie en overleg met nieuwe vleermuizenwerkgroep Myotis.

26

2

2.1

Natura 2000 – Europese natuurdoelen

Plan Boommarter

Trekker: Regionaal Landschap, Koen en Kim Partners en doelgroepen: Agentschap voor Natuur en Bos, stad Halle, Natuurpunt, provincie, Natuurgidsen ZWB, particulieren, landbouwers

Doelstelling Versterking en uitbreiding van bos en natuur tussen Halle en Hallerbos, mensen verbinden met bos en natuur, Europese natuurdoelen vertalen naar omgeving en bewoners/gebruikers

Gerealiseerd in 2016 Nr. 1

Deelactie Projectsecretariaat

2

Realisaties natuur

3

5

Inventarisatie natuur Onderhoud en beheer natuur Recreatie

6

Water

Uitwerken nieuwe wandelkaart ‘In het spoor van de boommarter’ Uitzetten nieuwe wandelroutes in Plan Boommarter-gebied Afwerking collectieve rioleringswerken Krabbos (Halle/Beersel)

7

Communicatie en sensibilisering

Opmaak nieuwe website Onderhoud/verversen Facebook-pagina

4

Uitleg Projectbegeleiding, coördinatie, aanspreekpunt Dataverwerking Voorbereiden en voorzitten 3-maandelijkse stuurgroepen Opvolging samenwerkingsovereenkomst 2014-2020 en financiën Samenwerking partners, bilateraal overleg Bijhouden realisatie-teller voor aankoop, beheer, inrichting…

Uitvoering plaatsing verkeersborden overstekend wild Advies bebossing gronden De Meeus (Hallerbos) Bezwaar milieuvergunning Colembie (Houtveld) Uitvoeren van terreinrealisaties bij particulieren en organisaties (aparte tabel) In kaart brengen van houtige KLE’s en poelen per deelgebied Inventariseren das en oude burchten van das rondom Hallerbos Opvolgen en promotie vrijwillig knotteam

27

8

Activiteiten

9

Extern overleg

10

Bijkomende projectmiddelen

Verdeling bus-aan-bus van wandelkaart Aankondigingen via Info Halle, Hyacint en e-nieuwsbrief Uitwerken en promotie van mascottes Bas & Bieke Uitreiking van 1 Gouden en 3 Zilveren Prijs Plan Boommarter, voor beste terreinrealisaties Hyacintenbloei: gecoördineerde aanpak tijdens bloeiperiode wilde hyacint, opstart vrijwilligers ontvangst bezoekers, verbetering mobiliteit/parkeren, bosbezoekers verbinden met stad (en vice versa), linken met Plan Boommarter ‘Bloebelletjes’, nieuw kinderverhaal over Hallerbos en omgeving: begeleiding, verdeling en financiering Fakkeltocht Warandepark (19 maart), 80 deelnemers Zennefeest – Kasteelpark Lembeek (1 mei) – 1800 deelnemers Officiële opening visvijvers Malakoffdomein (1 mei) – 130 deelnemers Warandedag (31 augustus), 300 deelnemers Mobiele fruitpers Mussenberg (23 september), 40 deelnemers Dag van de Natuur (19 november), aanplant in Broek, 55 deelnemers Agentschap Water & Zeekanaal: opvolgen werken aan kanaalzone Lembeek, tussen jaagpad en Zenne Milieuraad: overleg werken in Kasteelpark Lembeek + Zennefeest VMM en Aquafin: overleg werken Kasteelpark lembeek – vlonder over kleine Zenne ANB, AWZ, VMM, VLM, provincie Vlaams-Brabant: overleg BPA Lembeek Noord Brakona/Natuurpunt Studie, AWV: inventarisatie das en migratieknelpunten Waterlink: landschappelijke inkleding pompstation VLM/provincie Vlaams-Brabant: erosieknelpunten oplossen BOS+: opmaak nieuw model voor draagvlakverbreding en nieuwe financiering Goedgekeurde projectaanvraag voor uitbreiding, verdere inrichting en toegankelijkheid Warandepark, bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 165.000 euro  in uitvoering Goedgekeurde projectaanvragen voor uitbreiding en visievorming speelbos Zavelput bij provincie/gemeentelijk natuurproject en bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 62.000 euro  in opstartfase Projectaanvraag voor educatieve uitwerking Warandepark, bij provincie/gemeentelijk natuurproject, totaalbudget 15.000 euro  aanvraag ingediend Goedgekeurde projectaanvraag voor bijenvriendelijke (her)inrichting Kasteelpark Lembeek, bij provincie/gemeentelijk natuurproject, totaalbudget 3.500 euro  uitgevoerd

Realisaties natuur Nr.

28

Straat/locatie

Interventie

Aantal

1

Halle, Tuimelaar

Uitbreiding Maasdalbos

2

Halle, Broek

3

Lembeek, Kanaalzone

Landschappelijke inkleding natuurgebied Landschappelijk inkleding gebied tussen Zenne en jaagpad

4

Lembeek, kasteelpark

800 m² houtkant 8 wilgenpoten 3 spillen haagbeuk 6 hoogstambomen 895 m² houtkant 250 haagplanten 950 m² houtkant 12 hoogstamfruitbomen 30 hoogstambomen 50 lm takkenril 985 vaste planten 10 totems met insectenhotel 20 lm takkenril

Bijenvriendelijke inrichting in park

5

Lembeek, kasteelpark

Verbeteren toegankelijkheid park

6

Essenbeek, Warandepark Halle, Kasteelbrakelsestnwg Halle, Veugeleer

Uitbreiding bestaand park + toegankelijkheid Aanleg landschappelijke tuin (particulier) Aanleg landschappelijke tuin (particulier)

7 8

30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten Opmaak bestekken Verfijnen van plannen Opmaak ontwerp Opmaak ontwerp

Gepland in 2017 -

-

Verderzetten projectsecretariaat Tussentijdse rapportage m.b.t. de gestelde doelstellingen Aanplantingen particulieren o.a. Veugeleer, Kasteelbrakelsesteenweg,‌ Warandepark: o Uitbreiding en inrichting o Toegangen o Natuureducatieve werking o speelnatuur o Activiteiten o.a. fakkeltocht en Warandedag Sint-Pietersbos: aankoop en herinrichting percelen naar Europese natuurtypen en ook speelnatuur Op punt zetten nieuwe website, met interactieve realisatiekaart Hyacintenbloei, lancering Bloebelletjes-kamishibai, studiedag over bezoekers Hallerbos Lancering Prijs Plan Boommarter 2017 Verderzetten diverse externe contacten

Situering & illustratie Warandepark Halle

29

Bas en Bieke

Warandedag

30

Wandelkaart

Financieringskanalen -

Provincie dienst leefmilieu Vlaanderen (ANB) Stad Halle

31

2.2

Andere acties Natura 2000

In 2017 zal hier versterkt op ingezet worden indien er bijkomende middelen van ANB via de provincie komen in een nieuwe specifieke samenwerkingsovereenkomst.

Realisaties 2016 zijn opgenomen bij andere acties: -

Inventarisaties, overleg en biotoopverbetering voor Europees beschermde soorten binnen en buiten Speciale Beschermingszones (SBZ’s) o

Kamsalamander, omgeving Liedekerkebos en Hertigembos  actie 2.1.3

o

Kamsalamander, omgeving Markvallei  actie 2.1.3

o

Vroedmeesterpad, Kwadebeekvallei (Sint-Genesius-Rode)  actie 2.1.3

o

Vliegend hert, holle wegen in Beersel  actie 2.1.5

-

Omgeving SBZ Wolfsputten in Dilbeek  actie 3.5.2

-

Opvolgen platformoverleg en acties ism ANB voor SBZ Hallerbos en omgeving, SBZ Zoniënwoud en SBZ Bossen Vlaamse Ardennen

-

32

Diverse vormingen Natura 2000, via open aanbod Inverde

3

Bedrijfsplanner Foto: VLM Regio Oost

Trekker: VLM, Frederik Hanssens (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: landbouwers Doelstelling De beheerovereenkomsten VLM hebben als doel de natuurwaarden op landbouwgronden te verhogen en in stand te houden, alsmede de impact van de landbouwvoering op het milieu zoveel als mogelijk te neutraliseren, omgekeerd worden de invloeden vanuit kwetsbare elementen gebufferd richting de landbouwpercelen.

Hierbij zijn het de landbouwers zelf die zich vrijwillig engageren om deze doelstellingen te realiseren. In functie hiervan biedt de Vlaamse Overheid, met steun van Europa, hen op maat een heel aantal maatregelen aan. Een beheerovereenkomst is de verzameling van deze maatregelen waarvan de uitvoering geregeld wordt onder de vorm van een overeenkomst tussen een landbouwer en de Vlaamse Landmaatschappij.

Met de nieuwe beheerovereenkomsten onder het PDPOIII probeert de Vlaamse Landmaatschappij aan elke maatregel niet langer één maar bij voorkeur meteen meerdere doelstellingen te koppelen. Zo kan een erosiestrook bijvoorbeeld ook een faunadoelstelling dragen als er maar de bereidheid gevonden wordt om wat langer te wachten met maaien.

Zonder de primaire doelstelling los te laten worden op die manier meerdere maatschappelijke verwachtingen gelijktijdig ingelost terwijl de kostprijs aanzienlijk lager uitkomt dan bij ontdubbeling van de verschillende functies die een en dezelfde maatregel in staat is te genereren. Anderzijds ziet de beherende landbouwer zijn inkomen aangroeien door een betere compensatie voor het werk dat gepaard gaat met het uitvoeren van de maatregel, wat een motivatie kan zijn om de maatregel in de eerste plaats te nemen.  www.vlm.be/nl/themas/beheerovereenkomsten

33

Gerealiseerd in 2016 Alle doelstellingen zoals gesteld bij vorig jaarverslag werden (in grote lijnen) gehaald, projecten rond Zenne & Zuun werden in 2016 niet uitgevoerd omdat het Europees project niet werd goedgekeurd. Alle hernieuwingen werden op terrein bezocht (172 details) verspreid over het Pajottenland.

Dit, maar ook nieuwe initiatieven (spontane aanvragen en acties passend in de doelstellingen) zorgden voor 56 contracten, goed voor 170 details. Let wel sommige oude details konden niet meer gesloten worden om tal van redenen en heel wat nieuwe zaken kwamen dan weer wel in aanmerking. Het is absoluut geen 1 op 1 relatie.

Volledig nieuwe dossiers: 7 stuks.

Enkele conclusies: -

Zoals vorig jaar stijgend aantal landbouwers die contracten afsluit rond akkervogels soms onder invloed van de erosiewetgeving. Niet overweldigend maar constant.

-

VLIFmaatregelen ‘niet productieve investeringssteun’ heeft in RL Pajottenland & Zennevallei wel een voet aan de grond (een samenwerking met verschillende RL-medewerkers) en er werden effectief enkele adviezen geschreven die tot realisaties zullen leiden.

-

In het Pajottenland zijn er toch landbouwers die vroegen om specifieke uitleg rond de nieuwe randvoorwaarden erosie (bevoegdheid van DLV) en bedrijfsplanner heeft deze info meegegeven aan de klanten met aandacht voor het raakvlak met beheerovereenkomsten VLM. Er werden effectief attesten geschreven, in andere gebieden van Vlaams-Brabant was dit merkelijk minder.

-

Ook in het Pajottenland geen massale groei van beheerovereenkomsten erosie ondanks de verstrengde wetgeving (pas april 2016 definitief) en het uitzonderlijke seizoen ivm wateroverlast en erosie (juni 2016)

Gepland in 2017 Zoals elk jaar gaat het sluiten van beheerovereenkomsten en begeleiden van landbouwers ivm BO verder, in al zijn aspecten. Dit kan gaan van spontane aanvragen, dossierbeheer, gebiedsgerichte contacten, over terreinbezoeken tot begeleiding na een controle door andere diensten.

Andere doelstellingen: -

Begeleiding van de hernieuwingen van 29 dossiers met ten minste 60 objecten, dit geeft ruimte om nog meer aandacht te besteden aan gebiedsgerichte en projectwerking.

-

Verschillende werkgroepen zullen verder opgevolgd worden, alsook relevante competentienetwerken, driehoeksoverleggen… daarbij zal de bedrijfsplanner inhoudelijke input geven en zijn ervaring delen.

-

In 2017 zullen 15 verschillende landbouwers begeleid worden met gemiddeld 6 objecten dus reeds lopende dossiers, onafhankelijk van de hernieuwingen.

-

Gebiedsgerichte en projectwerking gaat verder: o

34

Akkervogels in de beheergebieden o.a. Bever, Galmaarden, Gooik en Elingen

o

Verdere inzet rond erosiebestrijding in het Pajottenland in samenwerking met de erosiecoördinator (o.a. Dilbeek, Bever,…)

o

Interne VLM-projecten in het werkingsgebied, o.a. RVK Gooik

o

Projectgebied Zenne& Zuun (LIFE-project Belini)

o

Overleg ivm planning van inspiratiemoment landschap, KLE’s en erosie

Planning kan steeds aangepast worden op basis van de noden en de vereisten binnen de Dienst Beheerovereenkomsten Regio Oost vestiging Leuven.

Financieringskanalen -

Vlaanderen (VLM)

Foto: VLM Regio Oost

35

4

Tuinencampagne: leve de tuin!

Trekker: Regionaal Landschap ism Provincie, Leen Partners en doelgroepen: inwoners Doelstelling Biodiversiteit in privĂŠ tuinen verhogen.

Gepland in 2017 -

Opstart campagne en participatie provinciale werkgroep

-

Promotie samenaankoopacties plantgoed van gemeenten en verenigingen

-

Voorstel: criteria streekmerk Pajottenland uitwerken voor tuincentra/-aannemers

-

Input in regionale tuinendag van provincie 8/5

-

Opendeurdag Museumtuin Gaasbeek 9 & 10/9 (onder voorbehoud)

-

Promo via website en Pajot Zenne magazine

-

Cursus takkenrillen en snoeihout verwerken ism Haviland en provincie

-

Nagaan mogelijkheid inzet van Groenjobs in tuinencampagne

Zie ook knotteam (2.1.4), plukteam (2.1.1), bijen (2.1.7) en herder (3.4).

Financieringskanalen -

36

Provincie leefmilieu

3

Acties landschap en erfgoed

1

Landschapszorg

Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen en Ben Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten, provincie, ProNatura/INL Doelstelling De projecten landschapszorg hebben als doel om het karakter van waardevolle landschappen (ankerplaatsen en relictzones) te herstellen en te versterken. Tegelijk betekenen deze projecten, door hun functie als ecologische stapsteen, een belangrijke meerwaarde voor biodiversiteit. Naast de terreinrealisaties besteedt de medewerker landschap en erfgoed veel aandacht aan adviesverlening.

Streekeigen landschapszorg De middelen voor landschapszorg worden gericht naar drie streekeigen thema’s.

1. Hoogstamboomgaarden als smakelijk erfgoed Regio Pajottenland en Zennevallei in Zuidwest Brabant staat sinds eeuwen gekend als ‘de fruitkorf van Brussel’ waar hoogstamboomgaarden het landschap sieren. Tot eind jaren ’60 kende het Pajottenland & Zennevallei een belangrijke fruittraditie (belangrijkste fruitstreek in Vlaanderen op Meetjesland en Hageland-Haspengouw na). Elke boerderij beschikte wel over een aantal fruitbomen. Van een interessante nevenactiviteit voor de landbouwers werd fruitteelt zelfs lange tijd een belangrijke bron van inkomsten in de regio.

37

De betekenis van hoogstamboomgaarden in Vlaams-Brabant staat kort beschreven in de infobrochure ‘Hoogstamboomgaarden: een praktische gids’ die RL P&Z in 2012 heruitgegeven heeft in samenwerking met de vier andere regionale landschappen uit Vlaams-Brabant. Het meer specifieke verhaal over hoogstamboomgaarden in regio Pajottenland & Zennevallei is het thema van ‘Smakelijk erfgoed’, een publicatie van RL P&Z uit 2004. Beide publicaties zijn online beschikbaar.

Om de streekeigenheid zo veel mogelijk te vergroten wordt een selectie van de meest typische fruitvariëteiten opgesteld. In elk boomgaardproject zal dan minstens een aantal van die soorten aangeplant worden. In overleg met brouwers en tuincentra zal nagegaan worden welke acties kunnen opgezet worden in verband met de herintroductie van Schaarbeekse krieken in de regio.

2. Land van Bruegel met grote hoeven en kleine kapellen “Het Pajottenland is een lappendeken van vruchtbare akkers en weiden, omheind met populieren of knotwilgen. Het Brabantse trekpaard kent hier zijn oorsprong en de Markrivier met zijn watermolens is nooit veraf. Het landbouwleven weerspiegelt zich in de talrijke vierkantshoeven in het landschap.

Langs de kronkelende wegjes passeer je vele kapelletjes die met zorg worden onderhouden.” Zo staat het te lezen op de toeristische informatie over onze regio. De landschapszorg van het Regionaal Landschap wil deze belofte waarmaken door in te zetten op acties de gelinkt aan het landbouwverleden en kapellen.

3. Erfgoedwaarden in focuszones De medewerker landschap en erfgoed zal ingezet worden om mee de 11 focuszones van het Regionaal Landschap te inventariseren op aanwezig klein historisch erfgoed en landschapsacties.

Zie focuszones op pagina 7.

Gerealiseerd in 2016 Nr. 1.

Gemeente Affligem

Straat/locatie Bosstraat

Interventie Inkleding abdijlandschap

Aantal 12 Hoogstamfruitbomen 4 Hoogstambomen 80 lm Bosrand 65 lm Gemengde haag 4,4 are Klavermengsel 15 lm Takkenrillen 10 Infoborden (streekmeubilair) Restauratie kapel + omgevingswerken Restauratie veldkapel + omgevingswerken

2.

Affligem

Abdijlandschap

Infoborden

3.

Beersel (Alsemberg)

Beukenbosstraat

4.

Bever

Puydt

360° erfgoed (2015) 360° erfgoed (2016)

5.

Dilbeek

Verspreidt

Poelherstel

 actie 2.1.3

6.

Drogenbos

‘Moeras’

Landschapsinkleding

 actie 3.3.2

7.

Halle

Lenniksesteenweg

Landschapsherstel

15 Hoogstamfruitbomen

(verdere uitvoering 2017)

38

8.

Halle

Veugeleer

Landschapsinkleding

90 lm gemengde haag 1,2 are klavermengsel 3 hoogstambomen 30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten 5 Wilgenpoten 90 lm Gemengde haag 10 hoogstamfruitbomen 3 hoogstambomen 120 lm meidoornhaag 30 lm haagbeukhaag 70 lm houtkant 30 lm takkenril 1 poel / 1 bijenpaal 5 Hoogstambomen 80 lm houtkant 4 Hoogstamfruitbomen 1 Hoogstamboom 8 Schaarbeekse Kriek Eik Boer Claes

9.

Halle (Lembeek)

Kasteelpark Bondgenotenstraat

Ontsluiting Park met Malakoffdomein

10.

Herne

Hekstraat

Landschapsinkleding

11.

Herne

Nattendries

Landschapsherstel

12.

Herne

Aerebeekstraat

Landschapsherstel

13.

Herne (Sint-Pieters-Kapelle)

Rasbeekstraat

Landschapsinkleding

14.

Lennik (Bree-eik)

Bree-eik Langestraat

Inboet

15.

Lennik (Eizeringen)

Nellekenstraat

Landschapsherstel

16.

Lennik (Eizeringen)

Pelmolenstraat

17.

Pepingen

Ninoofsesteenweg

Inboet + herstel veebescherming Levering aanplant

18.

Sint-Pieters-Leeuw (Sint-

Brabantsebaan

Poelherstel

1

Afwerking ontsluiting Parkherstel Leveren plantsoen

30 lm knuppelpad Inboet fruitbomen (3) Lindebomen Houtkant Meidoornhaag 51 lm Meidoornhaag 10 Knotelzen Projectonderzoek en voorbereiding

24 hoogstamfruitbomen 160 lm meidoornhaag 65 lm houtkant 10 lm takkenril Linde aan kapel 100 lm Houtkant

Laureins-Berchem)

19.

Sint-Genesius-Rode

Hangeikweg

20.

Ternat

Brusselsestraat ‘Minapark’

21.

Ternat (Wambeek)

D’ Hoef

22.

Ternat (Opalfene/Neeralfene)

Neeralfenestraat

23.

Herne

Haagstraat

Landschapsherstel Trage Weg Herstel watermolen / spaarvijver / trage wegen verbinding Aanplant

24.

Bever

Pontembeek-Puydt

Herstelsnoei haag

310 lm meidoornhaag

25.

Gemeente

Overleg

Opstart IOED

26.

Affligem, Dilbeek, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, partners Pajottenland+ gemeenten

Water & Wind

27.

Landschapsbeheercommissies

Gemeente / Privé

Overleg

Opzoeking Ondersteuning project Molen Pede / Gaasbeek

28.

Hele werkingsgebied

Gemeenten Privé

29.

Ternat, Dag van het Park

Publiek

Advies aanleg, soortenkeuze, beheer Evenement

Kruikenburg

50 lm gemengde haag

39

40

Gepland in 2017 -

Uitwerken nieuwe acties met focus op streekeigen landschapszorg Afwerken 360° Erfgoedproject 2016 / Actie 360° Erfgoed 2017 - 2018 - 2019 Acties focuszone Zierbeek-Bodegem (Ternat, Dilbeek) Adviesverlening aan gemeenten en privé eigenaars Opvolgen en ondersteuning opstart IOED

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu

Naast de ondersteuning vanuit landschapszorg, werd ook via Groenjobs (sociale economie) een ondersteuning gegeven aan gemeenten Lennik, Sint-Genesius-Rode en Sint-Pieters-Leeuw. Voor 2017 wordt nagegaan of deze Groenjobs eventueel kunnen gebruikt worden voor acties in tuinencampagne (2.4).

41

2

Strategisch project Zennevallei

Trekker: Provincie Vlaams-Brabant (Daan Demey) en Regionaal Landschap, Kim en Ben Partners en doelgroepen: Vlaamse overheid (Ruimte Vlaanderen), gemeenten Beersel, Drogenbos, Halle en Sint-Pieters-Leeuw

Doelstelling Ontwikkelen van een visie op het projectgebied en concrete acties binnen het kader van deze visie uitvoeren. Strategisch project om de bestaande planningscontext van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) te vertalen naar concrete projecten.

In oktober 2016 ging een nieuw strategisch project ‘Slimme transformatie in de verstedelijkte Zennevallei’ van start. Met de provincie Vlaams-Brabant als projectcoördinator kan RL P&Z niet alleen stevig verder werken aan projecten rond open ruimte, landschap en groen; ook thema’s als bedrijven, mobiliteit, waterbeheersing, klimaat en kernversterking komen aan bod. De ruimtelijke strategie bestaat er vooral in om de bestaande ruimtelijke structuren, natuurlijke systemen, woon-en werkomgevingen in het gebied op integrale wijze te optimaliseren.

42

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Straat/locatie

Interventie

Aantal

1

Lembeek, Kanaalzone

Landschappelijk inkleding gebied tussen Zenne en jaagpad

2

Lembeek, kasteelpark

Bijenvriendelijke inrichting + verbeteren toegankelijkheid in park

3

Lembeek, kasteelpark

Zennefeest – 1 mei

950 m² houtkant 12 hoogstamfruitbomen 30 hoogstambomen 50 lm takkenril 985 vaste planten 10 totems met insectenhotel 20 lm takkenril 30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten 1800 deelnemers

4

Centrum Halle

Studie Landschapspark

5

Wilgenveld, Halle

Inrichten buurtpark

Concrete acties zoeken binnen projectgebied o.a. Albertpark Advies verlenen

5

Hoge Paal, Sint-PietersLeeuw Wildersportcomplex, Sint-Pieters-Leeuw Drogenbos

Inrichting park + waterberging

Concept uitwerken

Inrichting park (landschappelijke en recreatieve invulling) Vergroenen van begraafplaats

Partners betrekken Eerste aanzet Uitwerken van concepten

Locatie

Interventie

Aantal

Kasteelpark Essenbeek Halle Beersel (De Lambiek)

Zennefeest ism stad Halle, CC Vondel, Natuurpunt, Pasar…

Startmoment strategisch project

2000 deelnemers

6 7 Nr. 1 2

70 deelnemers

Gepland in 2017 -

Opstarten en uitwerken van concrete acties

-

Zennefeest 2017

Financieringskanalen -

Strategisch project (Ruimte Vlaanderen, departement Vlaamse Overheid)

-

Projectbijdrage van gemeenten

-

Projecten VSGB toegankelijk openbaar groen (ANB)

-

Gemeentelijke biodiversiteitsprojecten (provincie)

43

Zennefeest

Kasteelpark Lembeek

44

3

Water en Wind

Trekker: Regionaal Landschap, Lien en Tijs Partners en doelgroepen: Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Heetveldemolen, Gemeente Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen, Roosdaal, Provincie, scholen, verenigingen, inwoners, landbouwers, molenaars.

Doelstelling Diverse partners werken samen rond vier gelinkte plattelandsthema’s met acties ivm vrijwilligersnetwerken, inventariseren, investeren en ontsluiting. Symbool is het samen bakken en delen van ‘Bruegelbrood van het Pajottenland’. De vier thema’s zijn, als schoepen van een waterrad, elk onontbeerlijk om te komen tot het Bruegelbrood: rivier de Mark, oude graansoorten, water- en windmolens en bakovens.

-

-

-

Netwerken: We brengen mensen samen en ondersteunen vrijwilligers in verschillende werkgroepen.

Inventariseren: Voor de thema’s graan, molens en bakovens verzamelen we erfgoedinformatie en informatie over wat er vandaag leeft rond deze thema’s in de regio. Voor het thema Mark verzamelen we terreingegevens over het Markpad en omgeving.

Investeren: We ondersteunen de herstelling van bakovens. De Heetveldemolen verbouwt een schuur tot polyvalente ruimte. We werken aan de realisatie van het Markpad en nieuwe aanplantingen in de Markvallei.

Ontsluiten: We bundelen de informatie over graan, molens, bakovens en de Mark in een folder. We maken ook een educatieve route langs de Mark en brengen alle erfgoedinformatie in de online erfgoeddatabank Erfgoedplus.

45

Gerealiseerd in 2016 (project gestart op 1/10/2016) Nr.

Locatie

Doelgroep / Middelen Projectpartners

Type interventie Overleg

Aantal

Werkgroep rond Bakhuisjes Inspiratiegroep rond de Markvallei

Netwerken

1 netwerkmoment

Netwerken

1 netwerkmoment

1

Diverse locaties

2

Gaasbeek

3

Galmaarden, Baljuwhuis

3

Herne, Dominicanessenklooster

Gemeenten, ANB, VMM, Provincie

Overleg

1 overlegmoment rond de realisatie van het Markpad

4

Bever

inwoners

Workshop

5

Vollezele

inwoners

Workshop

6

Galmaarden, Heetveldemolen Herne, Dominicanessenklooster

inwoners

Evenement

Erfgoedveld, heemkringen, inwoners inwoners

Evenement

1 workshop zuurdesembrood bakken (15 deelnemers) 1 workshop zuurdesembrood bakken (15 deelnemers) 1 publieksevenement op Open Monumentendag Toonmoment van het project op de Erfgoedmarkt van de Erfgoedcel PZ in Herne 66 items in databank van bakhuisjes in de regio Pajottenland+

8

9

Regio Pajottenland+

Databank

3 vergaderingen

Gepland in 2017

46

-

Publieksactiviteiten o Workshops rond brood bakken, takkenbussels, graan, bakovens herstellen o Molendag in het thema graan o Molendag in het thema van de rivier De Mark o Evenement in samenwerking met het internationaal gezelschap Future Farmers o Evenement met scholen in Galmaarden rond biologisch graan: Toekomstzaaien o Vorming landschapsfotografie in Markvallei in samenwerking met Arch’educ

-

Netwerken o Werkgroepen versterken door de organisatie van activiteiten en workshops. o Opvolgen van de realisatie van het Markpad. Overlegmomenten met werkgroep organiseren

-

Inventariseren o Vragenlijst rond bakovens rondsturen om databank bakovens aan te vullen

-

Communicatie en ontsluiting o Projectpagina en facebook groep verder uitbouwen o Artikel in PenZine rond graan o Artikel in PenZine rond rivier de Mark o Aanzet maken voor ontsluiting van het Markpad door middel van brochure en infoborden

-

Investeringen en realisaties o Opvolgen heropbouw van bakoven in Paddenbroek o Aanzet maken voor plan aanplantingen langs Markpad o Proefvelden met biologische graanvariĂŤteiten

Financieringskanalen -

Leader Pajottenland+ Draagvlakproject natuur-landbouw (LNE, ANB, VLM)

Situering & illustratie Graan malen in de Heetveldemolen

Bakdag zuurdesembrood maken in Bever

47

Bakdag in Vollezele

Wat er in de streek leeft rond graan en meel wordt gedocumenteerd.

Pauwelviering en roggebroodjes in Galmaarden.

48

Bakoven in Paddenbroek wordt onderzocht door Monumentenwacht

49

4

Herder van het Pajottenland

Trekker: Regionaal Landschap, Hugo Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten (Gooik, Dilbeek‌), ANB, verenigingen, plattelandcentrum Paddenbroek, Natuurpunt Pajottenland, Heemkundige Kring van Gooik

Doelstelling Na 70 jaar opnieuw een herder in het Pajottenland? Dit is geen nostalgie of romantiek. Onze herder zet een streekeigen schapenras in voor erfgoed, landbouw, natuurbeheer, educatie en toerisme.

Je kan bij de herder van het Pajottenland terecht voor educatie, begrazing van weilanden, boomgaarden en bermen (onderhoud en/of natuurbeheer), evenementen en gegidste wandelingen. ďƒ www.herdervanhetpajottenland.be en www.facebook.com/herderpajottenland

Gerealiseerd in 2016 Nr.

50

Locatie

1

Wolfsputten Dilbeek

2

Westrand, Dilbeek

3

Paddenbroek, Gooik

Doelgroep / Middelen Natuurbegrazing en educatie Gemeenten, sector Publiek, scholen

Type interventie Demoproject

Aantal

Inspiratiedag ism Inverde Evenement en educatieve week

32 deelnemers

2 weken

22/5/2016 1000 deelnemers

Gepland in 2017 -

Project start op 1/1/2017 (tot 31/12/2019)

-

Educatieve week in Paddenbroek

-

Inkomsten uit opdrachten halen om economische rendabiliteit op te bouwen

Financieringskanalen -

Eigen middelen

-

Bijdragen van opdrachtgevers

-

Gemeente Gooik

Situering & illustratie

51

3.5.1

Abdijlandschap Affligem

Trekker: Regionaal Landschap, Koen

Foto: Jo De Coninck

Partners en doelgroepen: gemeente Affligem, inwoners, milieuraad, Natuurpunt Affligem-Liedekerke, naburige bosgroepen en regionale landschappen, partners project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’

Doelstelling

52

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Deelactie

Type interventie

Uitleg

1

Aanplantingen bij particulieren

Terreinactie

ďƒ actie 3.1 (Kluizenweg en Bosstraat )

2

Ondersteuning aankopen

Advies

3

Ondersteuning inrichting en beheer in GNOP1

Advies, ontwerp

4

Tuin en omgeving Abdij

Overleg, advies

Aankopen terrein in Koudenbergbeekvallei/GNOP1 door gemeente als uitvoering van gemeentelijk natuurproject - Beheer gemeentelijke terreinen - Opmaken gebruiksovereenkomsten gemeentelijke terreinen - Contacten met landgebruikers Herinrichting, zoeken van quick-wins

6

Recreatie: Roofridderspad Toegankelijkheid

Ontwerp

Overleg 7

Deelname aan Landschap van Kravaal en Erembald Wandelhappening van Landschap van Kravaal en Erembald Nieuwe projectaanvragen, bijkomende projectmiddelen

8

9

Overleg Activiteit

Samenwerking

Nieuwe wandelpaden, verdere uitbreiding van wandellus en nieuwe infoborden (groot en klein) in streekmeubilair-vorm in Koudenbergbeekvallei/GNOP1 Dienst sport (MTB-tracĂŠ) en cultuur/toerisme (infoborden) Stuurgroep en projectgroep, klankbordgroep en werkgroep natuur, bilateraal overleg Ongeveer 2000 bezoekers op wandelhappening rond Abdij van Affligem -

-

-

3 nieuwe projectaanvragen 2016-2017 bij provincie Vlaams-Brabant (gemeentelijke natuurprojecten): GNOP1, GNOP2, Abdijtuin, waarvan 1 goedgekeurd (GNOP1) Goedgekeurde projectaanvraag voor uitbreiding, verdere inrichting en toegankelijkheid Koudenbergbeekvallei/GNOP1, bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 126.500 euro > in uitvoering 3 nieuwe projectaanvragen 2017-2018 bij provincie Vlaams-Brabant (gemeentelijke natuurprojecten): GNOP1, GNOP2, Abdijtuin

Gepland in 2017 -

Participatie en input voor stuur/projectgroep Landschap van Kravaal en Erembald

-

Landschapsacties in het gebied o.a. bosomvorming, aanleg bosrand, knotteam

-

Opmaak natuurbeheerplan

-

Uitbreiding wandellus, aanleg knuppelpaden, bijkomende info- en onthaalborden

-

Verdere ondersteuning aan gemeente o.a. uitvoering VSGB-projectdossier en gemeentelijk natuurproject

53

Financieringskanalen

54

-

Provincies en gemeenten

-

Provincie leefmilieu (gemeentelijke natuurprojecten)

-

Vlaanderen (strategisch project vanaf 1/1/2017)

-

Vlaanderen (ANB project toegankelijk groen VSGB)

3.5.2

Wolfsputten

Trekker: Regionaal Landschap, Kim Partners en doelgroepen: gemeente Dilbeek, cc Westrand, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, verenigingen, inwoners

Doelstelling Verscholen achter het cultuurcentrum Westrand vind je het mooiste wat de natuur in Dilbeek te bieden heeft.

Reden genoeg dus om hierrond alle opgemaakte visies (Masterplan herinrichting centrum Dilbeek, Masterplan Arroyo, Hernieuwde beheerplan speciale beschermingszone (SBZ) Wolfsputten, RUP ecologische structuren en open Ruimte, Beschermd Landschap (OE)) samen te leggen en te streven naar integratie van verschillende functies in het gebied: Wolfsputten, Westrand, centrum Dilbeek, begraafplaats, voetbalveld, petanque en skatepiste, muziekschool Dil’Arte, parking.

-

-

Herderen: meerwaarde creëren op attracties, educatief, ecologisch, toeristisch en erfgoed-vlak Hof te Hongersveld: landschappelijke inkleding bij particulier Toegangen tot Wolfsputten: creëren van uniformiteit en zichtbaarheid van de toegangen Zone Westrand en Muziekacademie o Onderzoek mogelijkheid speelnatuur, integratie kunstprojecten, workshops… o Aansnijden van actiever gedeelte van natuurgebied Wolfsputten zodat de rest van de Wolsputten meer ontlast wordt o Visuele link creëren tussen CC De Westrand en Muziekacademie Renbaanwijk o Uitbreiding van de Wolfsputten o Opwaarderen van de recreatieve en ecologische potenties

Gepland in 2017 -

Uitwerken acties ism de partners

-

Indienen van subsidiedossiers

Financieringskanalen -

Gemeente Dilbeek

-

Vlaanderen (ANB)

55

4

Recreatie

Doelstelling Mensen betrekken bij natuur en landschap via aanbod en ontwikkeling van recreatie en toerisme rond deze thema’s met ook op een toeristisch-economische meerwaarde.

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Deelactie

Type interventie

Uitleg

1

Realiseren van Markpad in Galmaarden en Herne

Overleg

2

Onderzoek verbinding westzijde Liedekerkebos Weg van Klassiek

Overleg

 actie 3.3 Ism gemeenten, ProNatura, ANB, VMM en Toerisme Vlaams-Brabant Ism gemeente Liedekerke, ANB, eigenaars

In het spoor van de boommarter Zennefeest, Warandedag

Wandelkaart

26, 27 & 28/8/16 500 deelnemers Ism o.a. Westrand, Kasteel van Gaasbeek  actie 2.2.1

Evenement

 actie 2.2.1

Trage wegen ondersteuning, studiedag in Gaasbeek Erembald-Kravaal happening, Affligem Bruegel trail

Studiedag

14/5/2016, initiatief provincie trage wegen 20 deelnemers  actie 3.5.1

3

4 5 6 7 8

56

Evenement

Evenement Samenwerking

Samenwerking met EhB: studentencases over recreatieve link Pajottenland (landschap, landbouw, toerisme) en Brussel

Gepland in 2017 -

Weg van Klassiek Zennefeest (actie 2.2.1) Molendagen (actie 3.4) Promotie landschapskunst Pep-in-gen (Congoberg) Zomerwandelingen met Pasar (actie 5.2)

Situering & illustratie

57

5

Draagvlak en educatie

1

NME / De Paddenbroek

Trekker: Regionaal Landschap, Katelijne Partners & doelgroepen: gemeenten, scholen, provincie, Educatief Natuurbeheer, Natuurgidsen, CVN, domein Huizigen, museum FeliXart, plattelandscentrum De Paddenbroek

Doelstelling Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei bouwt natuur- en milieueducatie uit vanuit plattelandscentrum Paddenbroek met regionale ondersteuning voor acties natuur- en milieueducatie en andere provinciale acties. Inzetten op consolideren en structurele uitbouw van werking in regio. Leerlingen basisonderwijs doorlopen een traject waarbij ze minstens om de 2 jaar actief deelnemen aan NME activiteit op drie schaalniveaus (domein zelf, natuurgebied/schoolomgeving en regio).

Gerealiseerd in 2016 Nr.

Deelactie

Type interventie

Uitleg

Educatie

2300 leerlingen

2

Scholenbezoeken aan Paddenbroek Cursus natuurlijk imkeren

Educatie

Organisatie: Landwijzer

3

Gezinsdag met herder

Evenement

22/5/2016, 900 deelnemers

4

Educatieve week met herder

Educatie

23-29/5/2016

5

Gidsenwerking uitbreiden

Educatie

Nu 21 actieve gidsen

1

Dit is een selectie van resultaten, volledig overzicht staat in apart verslag NME / Paddenbroek (incl. stand van zaken realisatie pijlers landbouw, toerisme, streekidentiteit, duurzaamheid en verbouwing).

58

Samenwerking educatie in regio: Nr. 1

Deelactie

Type interventie

Uitleg

Cursus klimaatgidsen Halle, Dilbeek

Cursus

Promotie en samenwerking

Zie ook actie bijen.

Gepland in 2017 -

Verderzetten en consolideren van acties.

Moestuincursus door Velt Educatieve week met herder Masterplan: start verbouwing Paddenbroek Cursussen ism Inverde: poelen, hagen, bloemenweide Samenwerking met Erfgoedcel voor promocampagne educatief aanbod in regio

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu Bijdragen van scholen

Situering & illustratie

59

2

Regionaal evenement / 20 jaar RL P&Z

Trekker: Regionaal Landschap Partners & doelgroepen: inwoners Doelstelling Het Regionaal Landschap is jaarlijks organisator van minstens één regionaal evenement om een thema uit haar werking naar voor te schuiven. Bij andere streekevenementen sluiten we aan waar relevant.

Gerealiseerd in 2016 -

Zennefeest 1/5 (actie 2.2.1)

-

Gezinsdag De Paddenbroek 22/5 (actie 5.1)

 Zie ook actie 4

Gepland in 2017 Activiteiten in kader van 20 jaar Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei.

-

Feest op 2/9 in Gaasbeek

-

Ondersteuning crowdfunding voor 20 projecten uit regio ism www.growfunding.be

-

Zomerwandelingen ism Pasar

60

61

3

1

Communicatie

Digitale communicatie

Nieuwe website

Website resultaten 2016

62

Facebook resultaten 2016

Nieuwsbrief resultaten 2016 Eind 2016 hadden we 3107 abonnees op onze digitale nieuwsbrief.

De nieuwsbrief werd 11 keer verstuurd.

Gepland in 2017 -

Verderzetten digitale communicatie

-

Projectwebsite Plan Boommarter vernieuwen

-

Facebookpagina Water en Wind opstarten

63

2

Pajot Zenne magazine en regionale samenwerking

Gerealiseerd in 2016 Samenwerkingsovereenkomst getekend met Toerisme Pajottenland & Zennevallei, Erfgoedcel Pajottenland & Zennevallei en Pajottenland+ (streekproducenten).

Pajot Zenne magazine verspreiding van telkens 20 Ă 25 000 kranten via 450 verdeelpunten in de regio.

Lente

Zomer

Herfst/winter

- Plan Boommarter - Zennefeest - Boomgaardenroute - Bruegel landschap

- Weg van Klassiek - Herder - Groentehart - Boomgaarden

- Kubus landschap - Abdijlandschap - Natuurfotografen - Romeins landschap

Planning 2017 -

Lentenummer: tuinencampagne, Water en Wind (graan), vleermuizen, Zennefeest

-

Zomernummer: 20 jaar RL (Pasar, crowdfunding), Bruegel trail, herder

-

Herfst/winternummer: Markvallei, Plan Boommarter

-

Lancering mobiele website voor streekbeleving ism Erfgoedcel P&Z, www.ontdekpajotzenne.be

-

Voorbereiding regionaal activiteitenprogramma Bruegel 2019

-

Verderzetten regelmatige persmomenten en -berichten

64

65