PenZine herfst winter 2015

HERFST-WINTER 2015

GRATIS

PAJOTTENLAND EN ZENNEVALLEI MAGAZINE

KLIMAATRETOURTJE , PAJOTTENLAND-ZENNEVALLEI – PARIJS EEN DAGJE COCOONEN IN HALLE & DILBEEK IN DE VOETSPOREN VAN NAPOLEON THE ONLY WAY IS UP’CYCLING !

WAT JE VAN BEREN LEREN KAN

MET UIT-AGENDA & WEDSTRIJD

Ontdek.penzine.be Ontdek de nieuwste plekjes op ontdek.penzine.be Van Reepinghenhuisje Het Van Reepinghenhuisje is een lemen huisje uit lang vervlogen tijden. Wandel of fiets langs dit langgerekt vakbouwhuis uit 1777 met een dak van stro.

Rosario Bed & Breakfast Dit voormalige kloostertje werd met diep respect voor mens en omgeving omgetoverd tot een oase waar je kan verblijven. Je kan er ook een cursus, concert of lezing bijwonen.

Weerstation van Tollembeek In dit observatiestation met gezellige ontvangstruimte leer je alles over de dagelijkse waarnemingen en het tot stand komen van de weerberichten. Bij je bezoek ontvang je het handboekje Meteorologie met tal van kleurenfoto’s.

2 Stadspark Halle Dit park werd onlangs helemaal vernieuwd met wandelpaden, picknickbanken, zitblokken en een prachtig Zenneterras. Grasvelden, bloemenweides en hoogstamfruitbomen zorgen voor ontspanning voor groot en klein. volg ons op Facebook www.facebook.com/beleefpenzine

Ontdek je eigen streek

Zetjouwplekjeopdekaart!

Streekbeleving gaat nu ook digitaal. Surf naar ontdek. penzine.be met je smartphone, tablet of PC. Verdwalen is altijd leuk maar met deze app ontdek je leuke plekjes vlak in de buurt of om de hoek. Plan je uitje of laat je verrassen.

Een ‘Google Maps’ voor streekbeleving Pajottenland & Zennevallei! Zet jouw plekje, gebied of erfgoed op de kaart.

De nieuwe smartphone toepassing staat open voor iedereen.

• Tips van inwoners over plekjes • Startpunten van wandelingen • Lekkerste streekproducten • Lees PenZine online

• Zet je eigen plekjes op de kaart • Tips, horeca en streekproducenten • Beleving van boomgaarden, gebieden • Activiteiten in UiT-databank

EDITOOOO ga op ontdekking, ga snuisteren, ga...

Zoals een kind dat een stenenverzameling begint en na elke uitstap, de zakken vol stenen, thuiskomt. Dan de oogst van de dag zorgvuldig in doosje stopt, met een etiket erop van waar die schat gevonden werd.

En gaat het dan om die steen? Of over het plezier van het zoeken naar die steen?

Het ontdekken, het bewaren of om de herinnering die vastkleeft aan die steen?

Ook deze PenZine bewijst weer dat zoeken, koesteren, bewaren en de zin om te ontdekken in elk van ons zit. Of het nu gaat om kantklossen, een favoriet archiefstuk, het aanleggen van een zadenbibliotheek of over de zoektocht naar dat ene kringloopmeubel om te pimpen tot iets nieuws. Lees en ontdek de passies van een aantal bijzondere inwoners van onze regio. Of ga zelf op ontdekking, en ga snuisteren op markten of lekker cocoonen in eigen streek. We helpen je in deze PenZine alvast op weg met een overzicht van wat je de komende maanden allemaal kan doen in Pajottenland-Zennevallei.

P.S.: En vergeet niet: de mooiste plekjes kan je ook altijd vinden op ontdek.penzine.be.

Of je kan er ook jouw lievelingsplekjes op kwijt. Zo maken we onze eigen verzameling van mooiste plekjes.

Misschien vind je er wel een mooie steen om in een doosje te stoppen.

COLOFON PenZine verschijnt drie keer per jaar op initiatief van Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Toerisme Pajottenland & Zennevallei, Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei en Archeduc.

Verspreiding op 20.000 ex in de gemeenten: Affligem, Bever, Beersel, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Linkebeek, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat

T S F R E H s ’ PenZvinivealpakket sur

Redactie: Alwin Loeckx, Carlijn Fronik, Karen Van Buggenhout, Koen Demarsin, Kristien Van Hecke, Tim Guily, Manu De Cort, Bea Vansteelandt, Maité Debast, Filip Verhaegen, Annelies Desmet, Elien Devillé, Lise Lombaert Meer info over adverteren: Kristien Van Hecke, 0477 41 09 97 Verantwoordelijke uitgever: Toerisme Pajottenland & Zennevallei, Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Foto cover: PuPiL - Halle Vormgeving en druk: PuPiL - Halle PenZine - www.penzine.be - info@penzine.be T: 02 356 42 59

poleons a N k e Tr n aan laarze in zijn r voor a a l d k e e , 6 n en tr en op blz 1 ers aa n in eigen p p i r l o s p s De voet coone 0 en 21 o c e j g een da ips op blz. 2 t streek, 11 en blz s s o l k Kant

303

p! nden o a b e j Pomp oor een v Klaar etourtje? r kilaat Blz. 6 Toerisme

. t lamp d r o w ps laat Vinylp ve upcycle ti e Creati en op blz. 24 d te vin

PENZINIES KORT NIEUWS UIT JOUW STREEK Mottenvanger uit het Pajottenland Wat ruist er 's nachts bij Vanessa Chinitor, Bart De Wever, Gwendolyn Rutten, Lieven Scheire...? Mottenvanger Bart Van Camp uit Gooik schuimt tuinen in het hele land af om te wijzen op het belang van gewone natuur in je buurt.

In z’n eigen tuin telde Bart al 480 soorten! Lees zijn verslagen op www.mottenvanger.be Tuinen, hagen, boomgaarden... zijn onmisbare groene stapstenen voor biodiversiteit waar we allemaal van genieten. Ga zelf aan de slag en tover je tuin vol dag- én nachtleven: www.pajot-zenne.be/aandeslag

Gooiks bloed voor Napoleon In 2015 herdenken we 200 jaar Slag van Waterloo. Nieuwsgierig naar Napoleons invloed in onze gebieden? Blader door naar pagina 16 voor het artikel ‘In de voetsporen van Napoleon’ of bestel het boek ‘Gooiks bloed voor Napoleon’.

Napoleon eiste ook in onze regio soldaten op onder de jonge mannen. Heemkring Gooik dook in de archieven op zoek naar de honderden jongens van Gooik en omstreken die gedwongen werden om te gaan vechten in het Franse leger. Het boek kan besteld worden voor 17,5 euro via www.heemkunde-gooik.be of via info@heemkunde-gooik.be.

Kringlooptuinieren: workshops en infobrochures

In een kringlooptuin zijn snoeisel en takken geen afval, maar leuk basismateriaal om mee aan de slag te gaan. Je kan er bijvoorbeeld mooi tuinvlechtwerk of een takkenril maken. Jouw tuin wordt mooier, en egels, vogels en andere Koesterburen voelen er zich nog beter thuis! Volg een workshop op zaterdag 14 november of 12 december, zie agenda p 19. Of download info over kringlooptuintechnieken: www.vlaamsbrabant.be/kringlooptuinieren

4

Mobiele en vaste fruitpersen in de regio Er spoelt een zoete vloed van appelsap door onze regio. Doe beroep op de vaste fruitpers van Patrick en Margaret Demeulemeester in Bever of drie mobiele fruitpersers die de streek doorkruisen om je eigen appelsap te laten persen. Alle info en voorwaarden: www.pajot-zenne.be/fruitpers

Museum zoekt vrijwilligers Het museum van het Belgisch Trekpaard in Vollezele is op zoek naar vrijwilligers: mensen met een hart voor paarden, die beschikken over wat vrije tijd, jong van hart zijn en met een gezonde brok interesse voor ons Vlaams Erfgoed. In de eerste plaats is er nood aan een communicatiemedewerker die de website en de sociale media kan onderhouden en daarnaast de activiteiten aankondigt op culturele en toeristische sites. Verder zijn ook nieuwe vrijwilligers welkom om nu en dan het museum open te houden op zondagnamiddag. Interesse? Bel 054 24 34 62 of mail museum.trekpaard@hotmail.com , www.museumvanhetbelgischtrekpaard.be

Laat je knotten!

Plukteam Pajottenland & Zennevallei valt in de prijzen Hoogstamboomgaarden zijn smakelijk erfgoed om te koesteren! Kom je er niet toe om je fruit geplukt te krijgen? Dan kan je beroep doen op de helpende handen van het plukteam Pajottenland & Zennevallei. Meer dan 60 vrijwilligers komen je appels, peren, kersen… plukken en de oogst wordt netjes 50/50 verdeeld.

Dit project won een van de twee ‘Koestersterren’ uit onze regio, een bekroning voor inspirerende biodiversiteitsprojecten in provincie Vlaams-Brabant. www.pajot-zenne.be/plukteam

Geen zin, tijd, handigheid... om zelf te knotten?

Laat je knotwilgen en andere knotbomen gratis knotten door de vrijwilligers van Knotteam Pajottenland & Zennevallei in ruil voor het brandhout. Enkel knotbomen, geen ander tuinwerk! Knotbomen die niet geknot worden, komen na 6 tot 8 jaar in de problemen (scheuren, rotten). www.pajot-zenne.be/knotteam

IJsvogel voelt zich thuis in de Groene Beemd Recent werd opnieuw een ijsvogel gespot in de 'Groene Beemd' van Ruisbroek. Deze prachtige Koesterbuur van Sint-Pieters-Leeuw voelt zich duidelijk helemaal thuis in het groengebied tussen Ring en kanaal, achter sporthal Braillard. (Zie ook p.32-33.)

Het Regionaal Landschap zorgde hier samen met gemeente, provincie en partners voor een nieuw speelbos, extra groen en opwaardering van de vijvers.

Dit project werd bekroond met een Koesterster als inspirerend biodiverisiteitsproject. www.pajot-zenne.be/groenebeemd

Op weekend in de mooiste decors van Vlaanderen Met de slogan ‘Op weekend in de mooiste decors van Vlaanderen’ trapt Toerisme Vlaams-Brabant de najaarscampagne op gang. De eerste Vlaanderenbrede promotiecampagne waar ook de deelnemende gemeenten in konden meestappen is hiermee een feit. 6 bekende figuren worden gekoppeld aan 6 wandelgebieden in Vlaams-Brabant. Ook het Pajottenland doet mee! De windmolenwandeling, een wandeling van 9,2 km, leidt je doorheen een prachtig stukje Pajottenland.

Jong Keukengeweld in Oetingen, Lennik en Bodegem Vlaams minister van Toerisme Ben Weyts heeft samen met Toerisme Vlaanderen, Horeca Vlaanderen, de provinciale toeristische diensten en de steden het startschot gegeven voor de nieuwe campagne van Jong Keukengeweld.

Jong Keukengeweld, dat zijn 58 topchefs (allemaal jonger dan 35 jaar) die Vlaanderen in binnen- en buitenland op de kaart zetten als gastronomische topbestemming. Ook onze regio doet mee! Bram Heylens van ’t Kreukeltje in Oetingen, Glenn Verhasselt van Sir Kwinten in Lennik en Thomas Locus van Bistro Margaux in Sint-Martens-Bodegem vertegenwoordigen ons Pajottenland! www.jongkeukengeweld.be

5

6

KLIMAAT-RETOURTJE, PAJOTTENLAND & ZENNEVALLEI – PARIJS MET DE CLIMATE EXPRESS NAAR DE KLIMAATMARS Eind dit jaar vindt in Parijs een cruciale internationale klimaattop plaats. Doel is een nieuw globaal akkoord om de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen te beperken. Ook vanuit Pajottenland & Zennevallei wordt het verzamelen geblazen om mee te doen aan een 'klimaatmars' in Parijs op zondag 29 november.

Hiermee kan ook jij steun geven aan stevige klimaatafspraken.

De fietskaravaan is al volboekt, maar je kan nog mee per bus vanuit onder andere Halle en Beersel. PenZine sprak met enkele organisatoren en schreef zich prompt in om mee te gaan.

Alien De Deken van Climate Express: ,,Iedereen herinnert zich nog het Kyotoprotocol uit 1997. Deze nieuwe top in Parijs wordt minstens zo belangrijk want de toestand is nog prangender. Gelukkig

ziet het er naar uit dat een aantal landen belangrijke stappen vooruit willen zetten.

Om dit aan te moedigen is er een grote klimaatmars op zondag 29 november in Parijs. Climate Express wil 10 000 Belgen in Parijs krijgen met de trein, bus of fiets. In Parijs wordt gehoopt op in totaal 500 000 mensen, de grootste klimaatmars ooit.’’

Ook milieu-bewusteling Ludo Stassen vindt dit een unieke kans: ,,Klimaatverandering is sowieso geen ver-van-je-bed show. Denk maar aan de toenemende wateroverlast in het Pajottenland en de Zennevallei.

Als het regent in Parijs dan druppelt het bij ons dus proberen we zo veel mogelijk mensen uit de regio te betrekken bij deze internationale klimaattop. Parijs ligt feitelijk gewoon om het hoekje. Dit is de eerste keer dat zulk een belangrijke top zo dicht bij ons plaatsvindt, op minder dan 4u rijden per bus.’’

,,Climate Express belooft je geen romantisch weekendje in Parijs, maar de klimaatmars brengt wel een positief verhaal. We vragen een ambitieus akkoord dat zorgt voor stevige afbouw van broeikasgassen. Dit kan door een keuze voor hernieuwbare energie, op een sociale manier en solidair met het Zuiden. Dat laatste is belangrijk omdat de gevolgen van klimaatverandering extra hard aankomen deze landen, wat nu al leidt tot klimaatvluchtelingen.’’

Pajottenland & Zennevallei neemt voortouw Sanne Boelens werkt voor stad Halle en springt met de organisatie van November Wereldmaand op de Climate Express: ,, Dit jaar is klimaat het thema van onze ‘November Wereldmaand’. Op het programma staat onder meer het Repair Café waar je spullen kan laten herstellen in plaats van weg te gooien. Toernee Mondi’alle kiest dit jaar

voor het thema Toernee Ped’alle om zo de Hallenaar te verleiden massaal de fiets bij de hand te nemen en op de trappers te gaan staan. Ook Natuurpunt Halle neemt dit jaar deel aan de wereldmaand met een infoavond over biodiversiteit en klimaatsverandering. ’’ Ludo vult aan: ,,Klimaat en duurzaamheid zijn recent uitgekozen als een van de drie prioriteiten voor Europese plattelandsprojecten in het Pajottenland.

Er loopt al een mooi project met de Kyotomobiel vanuit De Paddenbroek en de komende jaren komen er bijkomende acties vanuit gemeentelijk, regionale en provinciale klimaatplannen.’’

Tot slot nog een warme oproep van Alien: ,,Deze kleine individuele en de regionale duurzaamheidsacties zijn een deel van de puzzel, maar de totaaloplossing ligt in internationale akkoorden. De klimaatmars in Parijs is echt een kans voor iedereen om aan te geven dat er oplossingen moeten komen.’’

INSCHRIJVEN VOOR KLIMAATMARS OP ZONDAG 29 NOVEMBER IN PARIJS Busreis heen-en-weer vanuit o.a. Halle (station) en Beersel (Lambiek).

Check bijkomende locaties en schrijf je nu in via www.climate-express.be

KYOTOMOBIEL IN BEERSEL, HALLE, DILBEEK EN GOOIK

NOVEMBER WERELDMAAND IN HALLE

Duurzaam gebouwd mobiel bureau om 400 woningen op 2 jaar tijd te renoveren en per woning het energieverbruik te halveren. Staat afwisselend in de wijk rond de vaart in Lot (Beersel), aan buurtcentrum Ommekaar (Buizingen/Halle), in de Dilbeekse Saviowijk en in het dorpscentrum van Oetingen (Gooik). www.kyotoinhetpajottenland.be

Haal je fiets van stal, want klimaat staat centraal tijdens November Wereldmaand 2015. Het is de groene draad die organisaties in hun activiteiten verwerken. Een maand die nog steeds de boodschap van solidariteit, openheid en tolerantie uitstraalt dankzij een gevarieerd aanbod van films, infomomenten, tentoonstellingen en evenementen.

Programma www.novemberwereldmaand.be

VLAAMS-BRABANT KLIMAATNEUTRAAL Op initiatief van de provincie hebben zowat alle burgemeesters zich geëngageerd in een ‘burgemeestersconvenant’ om CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20% terug te dringen. Volg de gemeentelijke klimaatactieplannen mee op! www.vlaamsbrabant.be/klimaatneutraal

7

TUIN VAN EDEN LIGT IN PEPINGEN

Zouden er veel tuinen zijn waar je pindanoten, quinoa-granen, klimspinazie… ziet groeien naast 45 soorten aardbeien en streekeigen hoogstamfruit uit het Pajottenland? De groentetuin van Lieven Decrick, onder de kerktoren van Pepingen, is uniek in zijn soort. En unieke soorten, daar gaat het precies over in ‘De Tuin van Toen’. Wat 6 jaar geleden startte als een voorzichtige interesse, is vandaag uitgegroeid tot een passie die Lieven net niet, letterlijk, boven het hoofd groeit.

8

We volgen Lieven door zijn tuin, zowat 1 hectare in centrum Pepingen. Plots lijkt ons eigen moestuintje heel erg saai en braaf. Lieven laat ons proeven van oesterblad, een plantje met oestersmaak, legt uit dat de rijstoogst tegenvalt en vertelt over 45 soorten aardbeien met elk een eigen smaak, vorm en kleur. Ook je halve kruidenrekje blijkt hier te groeien: gember, kurkuma… Voor de streekeigen haag en hoogstamboomgaard deed Lieven beroep op Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei.

Eerst even bij het begin, wanneer en waarom ben je met dit project gestart?

Lieven Decrick: ,,In feite is deze moestuin te danken aan de ‘ophokplicht’, toen pluimveehouders hun dieren in 2005 moesten binnenhouden tegen de vogelgriep. Op dat moment kwam een deel van onze tuin thuis vrij en greep ik m’n kans. Eerst enkele jaren “natuurbeheer”, daarna om er met groenten aan de slag te gaan. Ik leerde een gepassioneerde groentenverzamelaar kennen en kocht enkele oude catalogussen van zadenverkopers. Ik was onmiddellijk verkocht: prachtige tekeningen van soorten en variëteiten die tot de verbeelding spreken.’’

,,Heel wat groentezaden en -planten die je nu in de tuincentra kan kopen zijn het gevolg van selectie op basis van bewaarbaarheid en geschiktheid voor transport. Een erfenis van de opkomst van supermarkten en gemotoriseerd vervoer, want voordien waren smaak en variatie in oogstmoment belangrijkere criteria.

Oude soorten graan waren ook beter verteerbaar, toen bestonden er nog geen problemen met onverteerbare gluten.’’

Zadenbank in de frigo Een collectie groentevariëteiten conserveren, dat lijkt specialistenwerk. ,,Kom maar eens kijken in de diepvriezer,’’ lacht Lieven. ,,Ingevroren kan je zaad gemakkelijk 20 jaar bewaren, in plaats van 1 tot 5 jaar. Ik bewaar hier intussen al meer dan 900 soorten en variëteiten in m’n berging, moeilijk is dat niet. Het oogsten en dorsen van zaad vergt wel wat handigheid, maar dat krijg je gauw in de vingers.’’ ,,Om mijn collectie op te bouwen ga ik online snuisteren in de catalogi van internationale zadenbanken. Een spannende zoektocht wanneer je een specifieke variëteit op het spoor bent waarvan je niet zeker weet of die nog ergens bestaat. Ook uitwisseling met andere liefhebbers geeft veel voldoening en resultaten. Het mag niet altijd, maar af

en toe iets over de grens smokkelen zorgt ook voor extra bio-diversiteit. Vrienden of kennissen die op reis gaan, geef ik wel eens een bestellijstje mee!’’

Lieven vond veel inspiratie bij Guy Dirix uit Meise. In de periode rond 1900, de Belle Époque, was er een enorme diversiteit van sla, tomaten, pompoenen, koolrassen...

Tuinieren was een chique hobby en de natuur gaf inspiratie aan architecten zoals Horta.

Tijdens de industrialisatie nadien gingen veel rassen verloren die nu teruggezocht worden.

Website van Guy Dirix: www.belleepoquemeise.be.

Lieven Decrick zelf heeft ook een website: https://sites.google.com/site/ tuinvantoen

GROEN(T)E VINGERS? Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei Meer en mooiere natuur in je eigen tuin of weide?

Maar je weet niet goed wat en hoe? Wil je zelf aan de slag met aanleg van poelen, boomgaarden, knotbomen, hagen… Bij het Regionaal Landschap kan je terecht voor tips, ideeën en advies. www.pajot-zenne.be/aandeslag

Zadenbib Een zadenbib is een gewone bibliotheek waar je naast boeken ook gratis zaden kan ‘ontlenen’. In ruil worden de zaden die zelf geoogst worden opnieuw geschonken aan de zadenbib. In onze regio kan je terecht in de bibliotheek van Halle (1145 zaden beschikbaar van 68 planten), Denderleeuw en Anderlecht.

Overzicht: www.mijntuin.org/seed-libraries

Zelfplukboerderij ’t Groentehart Opstartend bedrijf in Lembeek. Je koopt op jaarbasis een ‘oogstaandeel’. Dit geeft je het recht om, volgens de behoeften van je gezin, te oogsten op het veld om zelf vers te verbruiken. Reportage op Ring TV: www.ringtv.be/video/zelfoogstboerderijt-groente-hart-lembeek. Info en inschrijven voor oogst 2016: www.tgroentehart.be

Biogroenten in het Pajottenland Jean-Pierre De Leener, Sint-Pieters-Leeuw. www.biobrussel-biobxl.be Bioschuurke, Oetingen (Gooik). www.bio-billens.be Biopoort, Strijtem (Roosdaal). www.debiopoort.be Fruitsappen Pajottenlander, Pepingen. www.pajottenlander.be Provinciaal Proefcentrum Kleinfruit. www.vlaamsbrabant.be Velt, ecologisch leven in huis, tuin en daarbuiten. www.velt.be Café Courgette, samen-tuinen in Herne. www.cafecourgette.be

Voedselteams in je buurt Biologische groenten en fruit, hoevezuivel en hoevevlees (ook niet bio), brood en bloem... Je bestelt streek- en seizoensproducten via de webwinkel van Voedselteams en kan het pakket oppikken in je buurt. In onze regio doen Gooik, Dilbeek, Halle en Beersel mee. www.voedselteams.be

9

LANDBOUW IN BALANS MET BRUSSEL XEN NATUUR Sander Van Haver en Tijs Boelens, twee jeugdvrienden uit Gooik, delen een passie voor onze streek, de natuur en vooral de boerenstiel. Met hun bedrijf De Groentelaar telen ze sinds twee jaar verse biogroenten voor de regio. Maar de boerderij moest al een paar keer verhuizen, van het ene lapje grond naar het andere. Nu willen ze het veld van hun dromen vinden om zich definitief te vestigen. Ze werken hiervoor samen met De Landgenoten, een initiatief om bio boeren aan grond te helpen met financiering door het brede publiek.

Je kan er ook zelf aandeelhouder worden van cvba De Landgenoten.

Zo investeer je mee in grond voor in duurzame bio-landbouw. ,,We zijn van jongs af aan gebeten door de landbouwmicrobe”, vertelt Tijs. “Sander en ik hebben samen in de JNM-afdeling (Jeugdbond voor Natuur en Milieu) van Pajottenland gezeten.

Zodra we de kans kregen, gingen we de boer op en bestookten hen met al onze vragen. We waren even geïnteresseerd in welke variëteiten groenten, welke landbouwmachine of welk ras koeien er op het veld stonden, dan in de akkervogels die er rondvlogen.” Het is dankzij deze eerste contacten op het veld, dat hun kinderdroom realistischer bleek dan ze aanvankelijk dachten. ,,Van zodra we een degelijk stuk grond vinden, kunnen we onze vermarkting serieus uitbreiden”, vertelt Sander.

10

Bio-boeren

op zoek naar evenwicht.. en grond’ Daarbij zien ze heel wat potentieel in Brussel. Een abonnementensysteem met depots in de stad en Brusselse boerenmarkten behoren tot de plannen. Verder hebben ze ook een goede samenwerking met enkele restaurants opgebouwd.

Sander: ,,Ik hou van de directe uitwisseling met klanten, zowel over wat er allemaal bougeert in Brussel, als over oude variëteiten, de smaak van een bepaald ras… Dat houdt je als boer ook wakker voor alles wat er naast je veld gebeurt.” Je kan er ook zelf aandeelhouder worden van cvba De Landgenoten. Zo investeer je mee in grond voor in duurzame bio-landbouw.

Lees het hele interview met Sander en Tijs op www.delandgenoten.be/content/de-groentelaar

,,We zijn van jongs af aan gebeten door de landbouwmicrobe”

Enkele leden van de kantklosclub’: vlnr Richelie, Viviane, Monique, Silvana, Karine

OCH GIJ SNUFDOOZE!

Het is onze eigen geschiedenis die we verderzetten.

TRADITIE IN DE KIJKER: KANTKLOSSEN IN LIEDEKERKE Dit jaar reizen de vrijwilligers van Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei de regio rond op zoek naar de tradities die hier leven. Heel wat mensen zetten zich met hart en ziel in zodat hun traditie kan blijven bestaan. Voor Penzine namen we een kijkje bij Monique Segers, lesgeefster in kantklosclub De Snufdooze in Liedekerke.

Kantklossen is mijn passie maar het blijft een hobby, ik wil niet onder stress staan omdat iets af moet.

Hoe ben je begonnen met kantklossen?

Ik was redelijk jong wanneer ik in Brugge vrouwen zag kantklossen.

Mijn interesse was meteen gewekt. 30 jaar geleden kreeg ik dan de kans om te leren klossen in Liedekerke. De lessen werden gegeven door de Brugse Jacqueline. Wanneer Jacqueline niet meer kon komen, vroeg ze mij om de lessen over te nemen.

Kantklossen is mijn passie maar het blijft een hobby, ik wil niet onder stress staan omdat iets af moet. Ik wil genieten van wat ik doe. Vandaag kan je er ook je boterham niet meer mee verdienen, dan zou je zwarte sneeuw zien.

Vind je het belangrijk dat de traditie blijft voortbestaan?

Ja, voor mij is dit heel belangrijk. Het is onze eigen geschiedenis die we verderzetten. Zelf leer ik enkel traditionele kant aan, maar ik heb niets tegen moderne kant. Maar de grondslag, de traditionele kantklos, die moet blijven. Het is de basis voor moderne kantkloswerken.

Naast de cursussen doorheen het jaar doen we met de club ook regelmatig demonstraties. Daar zien we dat de belangstelling voor het kantklossen nog steeds levend is, ook bij kinderen en jongeren.

Kinderen leren het snel aan, al moet je hen wel geen klassieke doekjes laten maken, maar bijvoorbeeld diertjes die ze kunnen ophangen in hun kamer. De club trekt ook mensen aan van ver buiten Liedekerke.

Welke rol speelde kant vroeger en vandaag in Liedekerke?

Vroeger maakten veel vrouwen thuis kantwerk om een extraatje te verdienen. Hun man deed vaak seizoensarbeid en de vrouw bleef thuis achter bij de kinderen. Op bijna elke school werd kantklossen aangeleerd. Ook sommige mannen waren actief bezig met kant. Er waren facteurs, mannen die opdrachten verzamelden en dit uitbesteedden aan verschillende kantwerksters in de regio.

In Liedekerke werden er verschillende stijlen geklost, maar de Rosalinkant was iets typisch voor de streek.

Er zijn in Liedekerke nog steeds sporen te vinden van het kantverleden. Zo werd de mantel van de OLV-vrouw in de kerk gekantklost door 5 vrouwen in Liedekerke en staat er een standbeeld van een kantklosster aan het gemeentehuis.

Vanwaar de naam snufdooze?

Jacqueline heeft ons die naam gegeven. Iemand in de club had een verkoudheid en ze had snuif meegebracht, dat was hier de mode in Liedekerke. Je kon dat kopen bij de apotheek en dan opsnuiven.

Als je dat niet gewoon bent, nies je, dat verlicht het hoofd. En Jacqueline, afkomstig uit Brugge, zei, op zijn West-Vlaams: ‘Och gij snufdooze!’. Dat is dan onze naam geworden.

11

TOFFE PEREN SERVEREN HUN KENNIS Tijdens de activiteiten van Archeduc valt er altijd wel wat bij te leren. Meestal zijn het professionele lesgevers die hun kennis overdragen. Maar er valt ook heel wat op te steken van ‘gewone mensen’. Interessante weetjes, handigheden of zelfs levenservaring. Een heleboel enthousiaste 'Toffe Peren', zoals Archeduc ze noemt, toonden ons tijdens de Zomer van Archeduc hún grootste passie. Twee van hen zetten we hier nog eens extra in de kijker.

Voor Annick Kempeneers is vegetarisch koken een tweede natuur

12

"Koken is een grote hobby van mij, dus ik ben er echt wel vaak mee bezig", begint Annick enthousiast. Zo'n 25 jaar geleden gooide ze haar eetpatroon radicaal om en begon ze steeds meer vegetarisch te koken. "Ik ben ermee begonnen na mijn huwelijk. Het is geleidelijk aan gegroeid en ondertussen ook meer een levenswijze dan louter een eetgewoonte geworden. Ik vind het belangrijk aandacht te hebben voor duurzaamheid en de kwaliteit van onze leefomgeving. Met de manier waarop we nu leven, helpen we onze planeet kapot. Ik hoop door op een duurzamere manier te leven de aarde toch een aantal generaties langer te laten meegaan."

Al eet Annick nu en dan wel nog vlees.

Ten minste op voorwaarde dat het op een duurzame en diervriendelijke manier gekweekt is. "Ik ben inderdaad niet volledig vegetariër, al schat ik toch dat ik vlees voor 90 % uit mijn menu heb geschrapt."

Maar Annick kookt niet alleen vegetarisch, ze maakt er ook een uitdaging van zoveel mogelijk groenten uit onze eigen streek te gebruiken. "We hebben thuis zelf een moestuin, daar kweekt mijn man heel wat groenten in die ik dan in de keuken gebruik.

Maar we zijn ook lid van een voedselteam, en zo krijgen we regelmatig pakketten met seizoensgebonden groenten thuis. Daar zitten vaak minder bekende of vergeten groenten tussen. De snijbiet uit het recept is er bijvoorbeeld zo één. In de winkel wordt

die zelfs niet verkocht. Maar we kregen ook al barbarakruid, mosterdblad, klaverzuring, pastinaak en koolrabi. Gelukkig zitten bij de minst evidente groenten soms receptjes voor inspiratie. (lacht)"

Het favoriete recept van Annick: frittata met snijbiet en feta (recept uit 'De moestuin van madame ZsaZsa' van Dorien Knockaert)

Ingredienten voor 1 grote pan: • 6 kleine aardappelen in schijfjes van cm • 350 gram snijbiet • 2 gesnipperde sjalotten of 3 fijngesneden lente-uitjes • 10-12 eieren • 50 gram feta in kleine blokjes • olijfolie • peper en zout • verse kruiden (alle kruiden zijn lekker in een frittata)

Aan de slag: • Verwarm wat olijfolie in een pan en verdeel er de aardappelschijfjes over met wat zout.

• Snijd de steeltjes van de snijbiet en snipper ze in kleine stukjes. Doe ze samen met de sjalotten of de lenteuitjes bij de aardappelen en schep alles eens goed door elkaar.

• Dek de pan af en laat alles zachtjes garen.

• Laat de ovengrill voorverwarmen.

• Hak de snijbietbladeren grof en doe ze bij in de pan.

• Klop de eieren met wat peper en zout.

• Als de aardappeltjes goed gaar zijn doe je een klein scheutje extra olie in de pan.

• Zorg dat de pan goed heet is en voeg dan de eieren toe. Verdeel ook de fetablokjes over de pan.

• Laat de frittata onder de grill garen tot hij net gestold is.

• Je kunt de frittata warm of koud eten, met een frisse groene salade.

Zelf ook lid worden van een voedselteam?

Er zijn er verschillende voedselteams in onze regio: Gooik, Halle, Alsemberg, Beersel, Zaventem, Dilbeek. Vanaf oktober komt er zelfs een gloednieuw voedselteam in Ternat met Afhaalpunt in CC De Ploter.

Een voedselteam bestaat uit gezinnen die groenten , fruit, boord, vlees, zuivel , sappen rechtstreeks kopen bij de boeren en andere producenten uit de streek. Handig, lekker, gezond en goed voor boer, mens, dier en milieu. Alle info op www.voedselteams.be

Ludwig Neukermans is een echte app-expert "Mijn eerste tablet kreeg ik voor mijn verjaardag. Maar toen kende ik er nog niet veel van hoor, ik heb eerst enkele lessenreeksen moeten volgen." Aan het woord is Ludwig, ondertussen zowat expert in alles wat met tablets en apps te maken heeft. Nieuwe apps uitzoeken doet hij tegenwoordig vooral zelf. "Elke dag bekijk ik of er nieuwe apps zijn of interessante apps in promotie. Zo blijf ik toch steeds op de hoogte. Zelf gebruik ik dagelijks wel enkele apps. Alleen al om mijn e-mail of het weer te bekijken zijn ze heel gemakkelijk."

En dat er werkelijk voor álles apps bestaan, hoeft ook geen twijfel. "Voor wijnliefhebbers bestaat er bijvoorbeeld een app waarmee je het etiket van de fles kan scannen en je zo meteen heel wat achtergrondinformatie over de wijn krijgt. Of er is een app die voor jou de goedkoopste reisroute uitzoekt.

Ook leuk zijn apps waarmee je foto's kan bewerken, heel wat eenvoudiger dan fotobewerkingprogramma's op de computer. Om maar enkele voorbeelden te noemen natuurlijk. Ja, er zijn er echt heel veel. (lacht)"

De favoriete apps van Ludwig • Recycle!: afvalkalender die je verwittigt wanneer welk afval opgehaald wordt.

Nooit meer twijfelen dus of je papier, PMD of restafval moet buiten zetten, de app vertelt het je allemaal. De app informeert je ook over bijvoorbeeld openingsuren van het containerpark. En twijfel je in welke zak welk afval hoort?

Ook dat kan de ingebouwde sorteerhulp je vertellen.

• Collider: fotobewerkingsapp waarmee je je kiekjes heel eenvoudig omtovert tot prachtige beelden.

• Memory Booster: een app waar je batterij je dankbaar voor is. De app sluit voor jou alle andere apps af die zonder dat je je er zelf bewust van bent nog op je tablet actief zijn. Ongewenste energievreters worden zo uitgeschakeld en je batterij gaat een pak langer mee.

Heb je zelf ook een tablet of smartphone? Ontdek dan zeker onze PenZine-app ontdek. penzine.be!

Of volg een van de volgende workshops bij Archeduc : • 17/10: 9u30-12u30: Leer werken met je Android-tablet – bibliotheek Roosdaal • 21/10: 19:00-22u00: Leer werken met je Android-tablet – bibliotheek Pepingen • 22/10: 9u30-12:00: Leer werken met je iPad – bibliotheek Roosdaal • 28/10: 19:00 – 22:00: Leer werken met je iPad – bibliotheek Pepingen • 17/11: 19:00-22:00: leuke foto’s maken met je tablet en delen via internet – GC De Boesdaalhoeve Vooraf inschrijven verplicht - alle info via www.archeduc.be – 02/454 54 01

13

Het Pajottenland en de Zennevallei is een regio rijk aan erfgoed. Naast de vele musea en erfgoedverenigingen bewaren ook onze gemeentearchieven een schat aan informatie rond lokale geschiedenis. De stukken in het archief werpen ook een licht op de geschiedenis van jouw familie, het huis waarin je woont of de vereniging waarvan je lid van bent.

OP BEZOEK IN HET GEMEENTEARCHIEF! Tijdens een bezoek aan het archief krijg je veel originele stukken in handen. Het contact met echte, soms eeuwenoude documenten is wat archiefonderzoek zo bijzonder maakt. Archivarissen Hans, Inge, Sara en Johan onthullen hun favoriete archiefstuk.

Affiche jaarmarkt Dworp (1927) Hans, archivaris van de gemeente Beersel: Ik ben een groot liefhebber van oude affiches van voor WOII. Mijn favoriete stuk is een affiche over de jaarmarkt in Dworp uit 1927, voor de echte Beerselaar een jaarlijkse hoogdag. De jaarmarkt ging gepaard met een groots veeprijskamp met tal van mooie prijzen voor de schoonste koe, het zwaarste varken, het dikste konijn of het schoonste koppel jonge duiven.

Vroeger ontstond er wel eens discussie over de toekenning van de geldprijzen, en soms eindigde dit in een ware knokpartij. Vandaag wordt er nog steeds een veetentoonstelling georganiseerd, maar deze verloopt gelukkig heel wat vreedzamer.

14

Breuk van de handbooggilde Sint-Sebastiaan Inge, archivaris van de gemeente Sint-Pieters-Leeuw: Één van mijn favoriete objecten uit het archief is de breuk van de handbooggilde Sint-Sebastiaan. Het is een ceremoniële ketting die gemaakt is uit zilveren schakels. Aan de schakels hangt een versierde borstschijf met een vogel en een medaille. De ketting dateert vermoedelijk uit de 18e eeuw en wordt vandaag nog altijd gebruikt!

Elk jaar wordt op paasmaandag een koningschieting georganiseerd. Wie als eerste de hoofdvogel kan schieten, is voor één jaar koning of koningin. De winnaar mag de breuk dragen.

Daarna keert de breuk veilig terug naar het archief.

Koni ng Vlaen van 2015 dere n me Freddy v an t de b reuk

Oude kadasterkaarten Johan, archivaris van de gemeente Dilbeek: In het gemeentearchief van Dilbeek kan je oude kadastrale kaarten vinden. Deze kaarten, met de hand getekend, zijn gebaseerd op metingen uit 1811 of 1830 en tonen duidelijk welke bebouwing er vroeger was en hoe de percelen verdeeld waren. Zo kan nagegaan worden hoe dichtbebouwd –of net nietDilbeek en de deelgemeenten waren in de negentiende eeuw, en wat er allemaal bijgekomen of verdwenen is.

Deze waardevolle bronnen zijn heel fragiel en soms beschadigd, waardoor ze met grote zorg moeten behandeld worden. Op deze kaart zie je Sint-Anna-Pede, een gehucht in Itterbeek.

Tekstaffiches uit de Eerste Wereldoorlog Sara, archivaris van de stad Halle 100 jaar geleden was niet het internet, maar d e tekstaffiche het communicatiemiddel bij uitstek. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden ze in elke gemeente uitgehangen op drukbezochte plaatsen. Deze affiche is één van mijn favorieten omdat ze zo’n sterk achterliggend verhaal vertelt. In 1915 werd carnaval in Halle door de burgemeester afgeschaft wegens ‘de ernst der tijden’ en ‘de diepe rouw waar de meeste families zijn in ondergedompeld’. Wie de affiche echter aandachtig leest merkt dat vooral de nadruk wordt gelegd op het feit dat niemand gemaskerd mag zijn.

Het Halse stadsarchief bewaart een 400 tal tekstaffiches. Deze zijn erg fragiel en vaak beschadigd. Dit zorgt ervoor dat ze moeilijk te raadplegen zijn. De affiches worden momenteel gedigitaliseerd waardoor ze beter raadpleegbaar zullen zijn. Kom ze dit najaar ontdekken!

archievenpz.be Benieuwd wat de archieven nog allemaal te bieden hebben? Ga eens langs in het gemeentearchief en laat je verrassen door de vele historische documenten, foto’s, prenten, kaarten, boeken en computerbestanden. De gemeentearchieven in onze regio zijn gratis toegankelijk. Meer praktische informatie vind je in onze folder ‘Duik in het gemeentearchief’, te verkrijgen in de archieven van de gemeente Beersel, Dilbeek, Sint-Pietersleeuw en stad Halle of digitaal via www.archievenpz.be

15

Roept het jaartal 1815 ook bij jou vaag iets op? Op 18 juni van dat jaar vond de Slag bij Waterloo plaats. Op die dag kwam er een einde aan de 20 jaar lange Franse bezetting van ons land. En dat herdenken we in 2015, exact 200 jaar later. Tijdens de slag van Waterloo stonden de Franse troepen lijnrecht tegenover een verbond van Engelsen, Duitsers en Nederlanders. We laten de slag van Waterloo voor wat ze is en nemen een kijkje naar onze eigen niet veel verder gelegen regio Pajottenland en Zennevallei, alwaar we op zoektocht gaan naar sporen van die 20 jaar bezetting en van de gevechten die er een einde aan moesten maken.

IN DE VOETSPOREN VAN NAPOLEON D

e Franse bezetting was voor onze streek een economische ramp: religieuze gebouwen en hun bezittingen werden in beslag genomen en honderden Pajotten werden ingelijfd in het ‘Grande Armée’ van Napoleon. De lokale bevolking verzette zich in 1798 wel met De Boerenkrijg: een opstand gericht tegen de Franse bezetter die echter na enkele maanden al de kop in gedrukt werd.

Enkele plekken in onze regio herinneren aan deze tijden van bezetting of verzet.

01. Kasteel van Klein-Bijgaarden De priorij van Klein-Bijgaarden is één van de kloosters die tijdens de Franse Revolutie werden opgeheven. De goederen werden aangeslagen en de kloosterzusters verdreven. In 1796 werd de priorij verkocht.

Het kasteel is momenteel een rusthuis Paters van Scheut.

02. Kartuizerklooster Herne In de onmiddellijke omgeving van dit klooster vond in 1798 een bloedig treffen tijdens de Boerenkrijg plaats. Een arduinen steen in de omheiningsmuur herinnert hieraan: “Ter herinnering aan de boerenkrijg 1998-1973. Wij hebben volgens ons geweten gehandeld”.

03. Boerenkrijgmonument Liedekerke

16

Dit is het laatste stukje ruïne van een Karmelietenklooster dat in 1654 in Liedekerke werd gebouwd en tijdens de Franse revolutie werd verwoest. Militieplichtige jongens uit de streek hielden zich schuil in de bossen rond Liedekerke waar Franse soldatenleiders jacht op hen maakten.

In 1798 zijn hier 21 jonge mannen gesneuveld tijdens de Boerenkrijg. De gedenkplaat op de ruïne herinnert aan deze gebeurtenis.

H

et was echter niet al verzet dat de klok sloeg, Napoleon werd ook regelmatig met open armen ontvangen en gehuldigd

04. Triomfboog kasteelpark Gaasbeek Deze Arc de triomphe ligt op de rand van het kasteeldomein van Gaasbeek. Het is een idee van de excentrieke Gaasbeekse baron Paul Arconati Visconti, die het kasteel bewoonde van 1796 tot 1821.

Napoleon benoemde hem tot burgemeester van Brussel en als groot bewonderaar van Napoleon liet hij hier rond 1803 een triomfboog ter ere van de keizer optrekken.

05. Historisch stadhuis van Halle In de jaren 1810-1811 reisde keizer Napoleon door Frankrijk, België en de Nederlanden. Napoleon en zijn vrouw Marie-Louise zouden in die periode zeer waarschijnlijk ook in Halle gepasseerd zijn. De keizerlijke paarden zouden over de Grote Markt van Halle gebolderd hebben en het koppel werd door de burgemeester en zijn gemeenteraad op het Halse stadhuis ontvangen.

H

et was op 18 juni 1815 dat er een einde kwam aan die Franse bezetting. De veldslag zelf werd uiteindelijk in de buurt van Waterloo uitgevochten maar in de voorbereidingen van die bekende slag overrompelden de geallieerde Engelse en Nederlandse troepen onze gebieden. Enorme legermachten werden ingekwartierd in Halle, Pepingen, Beersel of Roosdaal.

Enkele plekken in de regio herinneren aan die geallieerde aanwezigheid.

06. Het Koetshuis Strijtem

07. De Dries Ledeberg (Pamel)

Het Koetshuis in Roosdaal doet momenteel dienst als gemeenschapscentrum maar was vroeger onderdeel van een groter kasteelcomplex. In 1815 was dit kasteel enkele maanden de verblijfplaats van de Engelse generaal Mercer die zich in Strijtem voorbereidde om onder leiding van de beroemde hertog van Welllington de Fransen een pandoering te gaan geven in Waterloo. In 2013 werd in het bijzijn van 55 soldaten in uniform van de Royal Horse Artillery uit Engeland een gedenkplaat ingehuldigd op het gebouw.

Op dit plein heeft de Engelse kolonel Gardiner verschillende weken zijn zware artillerie gestationeerd. Terwijl zijn troepen in het jongensinternaat verbleven, nam de kolonel zelf zijn intrek in het woonhuis van de directeur. De ordonnans (het hulpje van de kolonel) werd op een bepaald ogenblik door de huisknecht in de wijnkelders betrapt. Die gaf hem een ongelukkige slag met de keldersleutel zodat de Engelsman dood neerviel.

Toen de verdwijning werd vastgesteld, stelde de kolonel een ultimatum: als de ordonnans niet zou gevonden worden, zou Ledeberg worden platgebrand. De strobalen werden al tegen de huizen gezet toen plots gemeld werd dat er onmiddellijk moest worden opgetrokken richting Waterloo omdat de confrontatie met Napoleon een feit was…

08. Hoeve Yserbyt Hondzocht (Lembeek) Halle was voor de Geallieerde troepen van strategisch belang was. Een enorme troepenmacht werd er samengetrokken om een eventuele geallieerde aftocht via Halle te garanderen, in het geval dat het zou foutlopen. In Hondzocht sloegen de geallieerde troepen onder het bevel van de Nederlandse prins Frederik van Oranje hun tenten op. De jonge prins verbleef op 18 juni 1815 in Hondzocht in één van de grote pachthoeven langsheen de steenweg in Hondzocht. Er wordt vermoed dat het de nog steeds bestaande Hoeve Yserbyt was die dienst deed als hoofdkwartier.

D

e slag maakte een grote indruk op de mensen in de streek. Het kanongebulder kon tot diep in het Pajottenland gehoord worden. En het resultaat was er één van formaat: de bevrijding van de Franse bezetter door de geallieerde troepen. Daarom werden zij ook wel ‘Schoon Verbond’ of ‘Belle Alliance’ genoemd.

Deze naam vinden we vandaag nog op verschillende plaatsen terug in de streek, als herinnering aan deze overwinning.

09. Bushalte ‘Het Schoon verbond’

10. Hoeve ‘La Belle Alliance’ Sint-Genesius-Rode

Wie de lijnbus nr. 625 van Aalst naar Sint-Kwintens-Lennik neemt, krijgt er onderweg een stukje geschiedenis bij. In Liedekerke passeer je de halte Boerenkrijg om dan verder te rijden langs de Dries van Ledeberg waar de Engelse troepen in 1815 hun intrek hadden genomen. Uiteindelijk kom je terecht bij de halte Schoon Verbond op de Ninoofsesteenweg in Pamel.

In Sint-Genesius-Rode was er een hoeve die La Belle Alliance genoemd werd. Deze hoeve was gelegen op, jawel, de Waterloosesteenweg. Deze 18de-eeuwse hoeve deed dienst als café, herberg en tolhuis. In de jaren 30 werd de hoeve echter afgebroken. Momenteel vind je op deze plek een modern gebouw met de kledingzaak ‘Brands only’.

Met dank aan Walter Evenepoel, Serge Moonens, Herman Van Dormael, Jurgen Vandebotermet, Ghislain Stas, Dirk Vandeplas, Jean-Paul De Loecker.

Voor adressen en meer info surf naar ontdek.penzine.be en zoek op de tag Napoleon.

17

ACTIVITEITEN

IN DE STREEK ZA 24 OKTOBERl Raaktfestiva

ZA 17 OKTOBER Quiz

emarondes Quiz met 10 th r, ...) sport, literatuu (geschiedenis, n)- 20u ge in ep (P n llinge Zaal De Kring- Be

ZO 18 OKTOBER rabants Trekpaard Dag van het B

telijkheid Kermis of fees alle- 16u m 't Vondel- H Cultuurcentru

Mini en de m

Film Dilbeekltuurcentrum Westrand - Cu 0 Dilbeek- 10u3

DI 27 OKTOBERC (dinsdagfilm) Lee & Cindy

Film kestrand- Dilbee Theaterzaal W 20u30

EN DI 24 NOVEMBER DI 27 OKTOBER-a telier

ZO 18 OKTOBER Doos (+4)

je Mostinckx

Uitbating huis

Monument eker ckx kan de bezo In huisje Mostin met de lokale kennis maken rst lessen tevens zijn do hopcultuur en der. in een uniek ka nsx- Sint-Marte ck Huisje Mostin u 18 t to u eek)- 15 Bodegem (Dilb

ZO 18 OKTOBER

Beurs izingen "Start 65"- Bu Turncentrum t 16u (Halle)- 10u to

R VRIJ 23 OKTOBEJO ng MOtoen lling Theatervoorste u edekerke- 20 Li de GC Waran

TOT 12 NOVEMBER Drumlessen

kshop Cursus of wor at ise Gate- Tern No o ab kl Muzie

ZA 14 NOVEMBERandeling Boommarterw

Wandelroute t k Kasteelstraa Kerk Essenbee u 17 t to alle- 14u Essenbeek- H

kshop Cursus of wor ingen n Bosco- Buiz Buizingen - Do 0 tot 22u (Halle)- 19u3

ZO 18, ZO 25 OKTOBER

lbeurs 37ste Postzege Veiling met Publieke

Concert Sint-KatherinaCC De Ploternat)- 14u30 Lombeek (Ter

Naai- en brei

lling Theatervoorste terzaal ea Westrand - th u Dilbeek- 17

Jeugdtheater De Golf

Willem Verm - Veertien strijkkwartet wat nu! achttien… en

ZO 25 OKTOBERuggen (+4)

n een hele rits Aan de hand va ten monstraties la de activiteiten en t he en t ms-Braban Toerisme Vlaa van en re de le Leeft ie Comité Volleze chte za t he et m maken dichtbij kennis s!

Brabantse trot karakter van de – le ze lle Vo ein – Oudstrijderspl u 10u-17

18

R WOE 11 NOVEMBE otandere & Talb

R ZA 14 NOVEMBEie ren:

Kringlooptuin t snoeihout afsluitingen ui -Roosdaal rijtem Workshop in St @haviland.be afvalpreventie

7 NOVEMBER VRIJ 6 NOVEMBEBER,RZA EN ZO 8 NOVEMgenWijs, Vivace,

Musikalo, Ei klein en - Stuk (een TTT en vriend ote oorlog) geluk in een gr

lling Theatervoorste e kranten de grot en o di ra Terwijl n digen, viert ee oorlog aankon rjaardag. jongetje zijn ve vrij rnat- TernatTe Sportcentrum u30 14 om zo 20:30 en 20u30, za om

ZA 14 NOVEMBEonR cert '225 jaar 18e Servaisc ie' Halse Harmon

Concert - van 20u basiliek- Halle Sint-Martinus tot 22u

BER TOT ZO 8 NOVEM een kasteel Er was eens

ding Familierondlei ek asbeek- Gaasbe Ga n va l Kastee van za ij, , woe, do, vr (Lennik)- zo, di 10u tot 18u

BER EN DI 10 NOVEMen : MA 9 NOVEMBEiaR en ss su ur pc-c Nieuwe med ers ontwerpen' 'Flyers en fold

kshop Cursus of wor rsel)lsemberg (Bee A lBib Beerse 09u tot 12u

ZO 15 NOVEMBEvoRor

Kunstendag telling over de Kinderen: Ver ak / Walter Ledebergse kr tot 9 jaar) Evenepoel (7

lling Theatervoorste daals - foyer- Roos ui sh GC Het Koet 14 tot 14u20

R MA 16 NOVEMBE en: Brigitte

Ontmoeting e en onmogelijk Herremans 'E en Palestina?' vrede in Israel

Lezing el)- 20u semberg (Beers Bib Beersel-Al

VRIJ 20 NOVEMVBEerRenigd

Kultuurkring e Is in de sacoch Liedekerke - ’t lling Theatervoorste u edekerke- 20 Li GC Warande-

DI 24 MA 23 NOVEMBER EN NOVEMBER

MA 14 DECEMBER

i

Sublieme Sush

n Eten en drinke Charlotte orkshop leert iw sh su ze In de er rgh je de vi Van Schuylenbe nigiri maki, temaki, n: basistechnieke en uramaki. u30 Liedekerke- 19 GC Warande-

gin / est van het be Leeskring. Fe wen Joke Van Leeu mentatiecentrum docu Bibliotheek of 20u theek - Halleio bl Bi Openbare

DI 1 DECEMBERen: Marc

Ontmoeting (Marcus Marc) Fastenaekels in gesprek met 'Thrillerauteur Jozef Koeks'

Lezing el)- 20u semberg (Beers Bib Beersel- Al

WOE 2 DECEMBEieR ners op Voordracht 'T ' vrijersvoeten

Axel Daesele - 237 redenen Cauwenberghe voor seks

lling Theatervoorste u30 Liedekerke- 20 GC Warande-

ZA 27 FEBRUARIAnemos (koor en

VRIJ 8 JANUARI

cert Champagnecon

Concert rk HerfelingenSint-Niklaaske u tot 22u erne)- van 20 Herfelingen (H

NUARI EN ZA 9, ZA 23, ZA 31 JA FEBRUARI

EigenWijs & es tet) - Opposit saxofoonkwar attract

ZO 7

Circomotoriek

Sportactiviteit Sintnt LaekelindeVlaams Trefpu 0 u3 - 10u tot 12 Pieters-Leeuw

ZO 31 JANUARI

Lezing en pingen- Belling Bibliotheek Pe u (Pepingen)- 20

Poëziebrunch Leeuwen

- Joke van

Lezing u Liedekerke- 11 Vrijetijdshuis-

ZO 6 DECEMBERn – Aktivia Brillanttochte

lroute Fiets- of wande 30 en 15 u 7u en ss tu Vertrek le edere- Volleze Feestzaal Belv u30 17 t to 0 u3 07 (Galmaarden)-

ZO 6 DECEMBER

g: Sintvoorstellin eekt Ook de Sint st Jan De Smet de lucht zijn vinger in

ZO 31 JANUARI inter -

Theater De W nenstaak Sjaak en de bo

lling Theatervoorste 15 u edekerke- om Li de an ar GC W

DO 4 FEBRUARI

ZA 12 DECEMBERieren:

Kringlooptuin t snoeihout afsluitingen ui ek-Gooik erbe Workshop in Le haviland.be @ ie afvalprevent

EN ZO 13 DECEMBEjeRs ZA 12 DECEMBER ce ) - KT De Biet Musical k- za estrand- Dilbee Theaterzaal W u om 15 om 20u en zo

Concert Sint-KatherinaCC De Ploternat)- 20u30 Lombeek (Ter

ZA 5 MAART

ZIsbells + Marco 2016

20 MAART ZA 15 MAART TOnwT ZO eek 2016. Weg Jeugdboeke van de stad.

Bibliotheek dorpen t over steden, We hebben he n, de he ijk nmogel en landen, woo tie, si an tr in , de stad duurzaamheid ersiteit. eit en superdiv interculturalit ard. boeken. Uitera En dat alles in Halleiotheek HalleOpenbare Bibl tot 20/03/16 van 05/03/16

n Leyers zingt

DO 10 MAART en: Beerselse

Concert Sint-KatherinaCC De Ploternat)- 20u30 Lombeek (Ter

MA 15 FEBRUARI

aert - Wedding

Lieve Blancqu

Audiotapas

Concert Sint-KatherinaCC De Ploternat)- 20u30 Lombeek (Ter

Jan Leyers - Ja

Concert u Liedekerke- 15 GC Warande-

M.A. (Little Voi

ZA 20 FEBRUARIire & Hans Van

Ontmoeting ger' was et ee vreu dialecten 'Zoe

Day

Lezing u Liedekerke- 20 GC Warande-

RI VRIJ 19 FEBRUA heBilding & de Braakland/Z p Queeste - Hoo

lling Theatervoorste nt-KatherinaSi CC De Ploternat)- 20u30 Lombeek (Ter

Vlieg wijst je de weg naar leuke familieactiviteiten / familieUiTjes

Lezing el) - 20u semberg (Beers Bib Beersel- Al

VRIJ 11 MAART La Bohème

Concert elkeuze) eaterzaal (sto Westrand - th 0 Dilbeek- 20u3

Registreer je activiteit In deze kalender nemen we graag het vrijetijdsaanbod met regio-uitstraling op!

Wil je jouw activiteit in deze kalender zien verschijnen? Voer je activiteit in op www.uitdatabank.be en geef het de tag UitinMijnRegio.

Nog meer activiteiten en alle informatie vind je op www.penzine.be

19

EEN DAGJE COC

NEN IN HALLE EN DILBEEK ontwaken op het ritme van de natuur Bij B&B Gusto in Halle geniet je van een rustig verblijf te midden van de prachtige groene velden die het platteland rijk is.

Na een zalige nacht kan je smullen van een royaal ontbijt met streekgebonden delicatessen om vingers en duimen bij af te likken.

B&B GUSTO | Henri Devedeleerstraat 8 | Buizingen (Halle) | www.gustobnb.be

Luchtje scheppen in het sprookjesbos

20

Start je dag goed met een frisse herfstwandeling door het Hallerbos, bekend tot vér over onze landsgrenzen om zijn sprookjesachtig paarse bloementapijt in de maand april. Ook in de herfst zorgen de prachtige herfstkleuren voor een feeërieke omgeving. Aan de hand van 3 uitgestippelde wandelroutes (± 2, 4 en 7 km) baan je je een weg door het bos. Volg de gekleurde paaltjes onderweg of haal je gratis wandelkaart bij het toeristisch kantoor in Halle op de Grote Markt. Of download gratis Plan Boommarter wandeling (www.planboommarter. be, zie p 34).

HALLERBOS | Vlasmarktdreef 4 | Halle | www.hallerbos.be © waerwaters

Wie geluk heeft, spot onderweg misschien wel een ree! Verder is het Hallerbos ook een rustgebied voor verscheidene zoogdieren zoals vossen, kleine marterachtigen en eekhoorns.

Ontspannen bij Waer Waters

© waerwaters

Verwacht het onverwachte in dit welnessparadijs van 6000 m2… Maar liefst 7 verschillende sauna’s uit alle hoeken van de wereld, stoombaden, dompelbaden, zwemvijvers, belevingsdouches, hammams en zoveel meer verdrijven winterkoude en stress zo uit al je vezels.

Met of zonder badkledij, afhankelijk van de ruimtes.

Probeer ook een opgietsessie mee te pikken (16 per dag) en geef je over aan de geur van etherische oliën en de creativiteit van de professionele saunameesters…

WAER WATERS | Rodeberg 21 | Dilbeek | www.waerwaters.com

Aperitief met zicht op Kasteel de Viron In 't Verwenkaffee kan je niet alleen genieten van een uitgebreide drank en spijskaart, maar ook van een zonneterras met zicht op het gemeentehuis van Dilbeek, Kasteel de Viron. Dit gebouw met overheersende verticale lijnen, valt op door zijn speelse, sprookjesachtige voorkomen. Geniet van het uitzicht op het kasteel met een aperitiefje en een verwenbordje tapas erbij! ’T VERWENKAFFEE | Gemeenteplein 9 | Dilbeek

© Miel Verhasselt

Restaurant De Smidse in Dilbeek is pure culinaire verwennerij. In de gerestaureerde hoeve kan je in een ongedwongen sfeer genieten van een lekkere klassieke Franse keuken. Kers op de taart is de uitmuntende wijnkennis van sommelier/eigenaar Jonathan Beeckman en een wijnkaart om u tegen te zeggen. Ruim 400 referenties telt de wijnkaart met een knipoog naar de Bordeaux wijnen, maar ook verschillende wereldwijnen komen aan bod. Je kan de wijnen ook kopen aan handelaarsprijs om thuis, bij een knisperend haardvuur, een heerlijke cocoondag af te sluiten.

RESTAURANT DE SMIDSE | Oudesmidsestraat 39 | Dilbeek | www.de-smidse.be

21 Afzakken voor het vuurtje.

Na het diner kan je afzakken in één van de rustieke zetels van café-brouwerij ‘Den Herberg’ met een lekker glaasje wijn of warm kopje koffie bij het knapperend haardvuur. Het warme karaktervolle café en ambachtelijke brouwerij is sinds 2007 een gevestigde waarde in de streek. Bierliefhebbers kunnen er hun hartje ophalen: aan keuze immers geen gebrek! Het café beschikt over een groot aanbod aan bieren, geuze, kriek en natuurlijk ook alle soorten Herbergbier.

CAFE-BROUWERIJ DEN HERBERG | Octave de Kerckhove d’Exaerdestraat 16 | Buizingen (Halle) | www.denherberg.be

Cuvée Devillé, de laatste nieuwe aanwinst van de brouwerij, valt heel erg in de smaak. Het is een karaktervol amberkleurig bier van 6,2 % alc vol. De typische brettanomyces geur en smaak van de wilde gisten zijn duidelijk aanwezig en in de nasmaak zijn zachte aromahoppen terug te vinden.

CULTUURREGIO BRENGT MUZIEK, THEATER EN HUMOR! Geniet van het winters cultureel aanbod in regio Pajottenland-Zennevallei. Tickets reserveren via de website of aan de balie.

MUZIEK

22/10 Het erfgoed van Willy Sommers 19711981 - Kerk van Zuun – www.colomaspl.be

22/10 Arno - Peace & War Collectief – www.vondel.be

29/10 Reymer www.demeent.be

brengt ze nu voor het eerst muziek uit onder de naam REYMER. “Het is nu mijn project en het zijn mijn nummers.

28/11 Along comes Mary -jazz/blues www.koetshuisroosdaal.be

03/12 Channel zero unplugged – www.demeent.be

17/12

30/10

19/12 Radio Modern – The house of swing www.demeent.be

30/10 10/11 Radio Guga en DJ AX - Loods Topstraat – www.colomaspl.be

11/11

22

Willem Vermandere & Talbotstrijkkwartet – Veertien achttien… en wat nu! www.ccdeploter.be Dernière van deze bloedmooie productie, Willem zingt, mijmert en prevelt ze nog een laatste keer. “Ge kunt niet in de Westhoek wonen en daar niet van zingen.”

20/11 Novastar – Joost Zweegers solo www.demeent.be

12/12 Jazz Café - Kasteel Coloma – www.colomaspl.be

Spinvis solo – www.westrand.be

Jonas Winterland www.koetshuisroosdaal.be

Merdan Taplak – Dubbelbloed – www.westrand.be

10/12 Kris Dane & Awesome Sumi – Dubbelconcert – www.ccdeploter.be Kris Dane (ex-dEUS) stelt zijn nieuwe plaat voor en Otto-Jan Ham zijn nieuwe band

09/01

Isbells – www.vondel.be

03/12 Duo Dès, Soetkin Baptist & Eddy Peremans – Het Lied, eeuwenjong – www.ccdeploter.be Baptist en Peremans hebben niet veel nodig om te schitteren en laat die eenvoud nu net de sterkte van dit programma zijn. Ze nemen ons op een heel persoonlijke manier mee op een trip doorheen zes eeuwen muziek. Van Dowland tot Schubert, van Brahms tot Bob Dylan, eigenzinnig bewerkte covers maar evengoed eigen composities passeren de revue. Zang, gitaar en verhaal in perfect evenwicht en misschien al een klein Noors kerstliedje om in de stemming te komen?

09/01 Kamagurka – Vliegangst op de pechstrook – www.ccdeploter.be

23/01 Sien Eggers, Jan Hautekiet & band – God only knows – www.vondel.be

04/02 Jan Leyers zingt – www.ccdeploter.be

12/02 Gitaarvertellingen door Axl Peleman GC de Merselborre – www.colomaspl.be 12/02 Axl Peleman

20/11 Maaike Ouboter – En hoe het dan ook weer dag wordt – www.ccdeploter.be

20-21/11 Bart Peeters – Op de groei www.westrand.be

21/11 Nekkanacht / Halve finale – www.deboesdaalhoeve.be

26/11

17/02 Teresa Salgueiro (Portugal) – Fado meets pop – www.ccdeploter.be

24/02 Isolde et les Bens – Isolde Lasoen – www.deboesdaalhoeve.be

Reymer – www.vondel.be Na een pauze van enkele jaren bracht Tine Reymer haar nieuwe album Thrill my Soul uit. Na een aantal muzikale projecten (El Tattoo del Tigre en Billie King), 30/10 Merdan Taplak

24/02 Isolde et les Bens

HUMOR

07/11

07/11

27/11

Han Solo - Kloenke – www.deboesdaalhoeve.be In deze nieuwe show deelt Han Solo stevige klappen uit. Nu de Islamitische Staat, de Kuringse Kleurenwies Kameraden en andere radicale hobbyclubjes de wereld bedreigen, is Han Solo actueler dan ooit! KLOENKE is de vierde avondvullende show van Han Solo, gespeeld door acteur Han Coucke.

Eco Diva – Veerle Malschaert – www.vondel.be Na 2 avondvullende onewoman comedyshows, die ondertussen beiden reeds op Canvas zijn uitgezonden is het tijd voor een 3de voorstelling: EcoDiva!

De wereld draait door en wij ook. Dus Veerle Malschaert wil een voorbeeld stellen! Ze steekt meer rock ‘n roll in de biobitch en meer humor in de soyaseut,….

Henk Rijckaert - De Fun, De Hits – www.vondel.be

06/11 EcoDiva - Veerle Malschaert – www.westrand.be

11/12 Paulien Cornelisse (NL) – Maar ondertussen – www.ccdeploter.be

19/12 Xander De Rycke - 10 jaar bezig, 2 uur grappig – www.ccdeploter.be

28/01

Ragio Guga – In Team – www.vondel.be 06/11 EcoDiva

28/01 Willliam Boeva – Megalomaan – www.ccdeploter.be

09/02 Michaël Van Peel – Van Peel overleeft 2015 – www.westrand.be

05 en 06/02 Echt Antwaarps Teater - CC de Meent, www.demeent.be

18/02 Xander De Rycke - 10 jaar bezig, 2 uur grappig – www.deboesdaalhoeve.be 30/10 Merdan Taplak

THEATER

10/12

22/12

19/02

Vernieuwd Gents Volkstoneel - Vergeet het! www.deboesdaalhoeve.be Met zijn gevatte dialogen en verrassende plots blaast Jo Van Damme het genre van het volkstheater nieuw leven in. Walter Janssens regisseert in Vergeet het! een sterke cast met Dirk Buyse, Bob De Moor, Tania Van der Sanden en Tanya Zabarylo.

Leah Thys & Jo De Meyere - Een Oscar voor Emily – Theater – www.vondel.be

Braakland/Zhebilding & de Queeste – Hoop – www.ccdeploter.be

30/01

Action Zoo Humain – Flandrien – www.demeent.be

14/12

Fried Ringoot - En … Alles Goed? – www. deboesdaalhoeve.be

Timothy – De Mannschaft – www.westrand.be

De Spelerij – Oom Wanja – www.ccdeploter.be

04/02

28/02

23

HANGLAMP

Van oude LP’s

De afvalberg verkleinen en tegelijk nuttige en mooie spullen maken?

Dat is upcycling! Wie denkt dat oude materialen hergebruiken alleen iets is voor eco-lovers, die leest best nog even verder. Een houten pallet wordt een hip meubelstuk en van een kapotte fietsband maak je een hele juwelenset.

Heb je nog een banner van een festival dat voorbij is? Die wordt een leuke draagtas. Ontdek hoe je zelf aan de slag kan met spullen die je niet meer gebruikt!

OORBELLEN

Waren vroeger een fietsband

Eva (33) uit Ternat is gepassioneerd door upcycling. Je vindt haar regelmatig in de Kringwinkel. Ze is steeds op zoek naar leuke gebruikte spullen en naar nieuwe manieren om die spullen een tweede leven te geven.

24 SCHAAL EN KANNETJE

Uit de Kringwinkel, zelf gedecoreerd met decals

KRUKJE EN TAFELTJE Hout van een pallet

DRAAGTAS

Gemaakt van een festivalbanner

UPCYCLING

IS HET NIEUWE RECYCLING

EVA ROELAND Vier jaar geleden was Eva op zoek naar een manier om haar creativiteit tot uiting te laten komen. Toen ze van een lampenkap haar eerste upcycling-project maakte had ze een nieuwe passie gevonden.

Eva: ,,Ik ga vaak naar de Kringloopwinkel en kijk daar wat er beschikbaar is. Daar maak ik dan iets moois en bruikbaars van. Dat is niet altijd even gemakkelijk, maar ik heb leren kijken in vormen in plaats van voorwerpen.

Op die manier zie je andere verbanden en nieuwe mogelijkheden, en dan volgt de creativiteit vanzelf.’’

GELDBUIDELTJE

Gemaakt van een stuk fietsband

“Ik heb leren kijken in vormen in plaats van in voorwerpen. Dan volgt de creativiteit vanzelf.”

Eva: ,,Mijn passie voor upcycling heeft ook te maken met de wegwerpmaatschappij. Als reactie daarop ben ik aan de slag gegaan met spullen die anderen weggooien. Afval verminderen is de boodschap!’’

Eva: ,,Mijn inspiratie haal ik op Pinterest en via TVprogramma’s zoals Rok&Rol. Maar een open blik en goed rond je kijken helpen me ook al een eind op weg.’’ ,,Vorig jaar heb ik mijn spulletjes verkocht op het verkoopmarktje tijdens de eerste editie van The only way is UP/CYCLING. Ik vond het een heel leuk initiatief. Je hoort en ziet er waar anderen mee bezig zijn. Dit jaar sta ik er opnieuw met een standje!’’

BLOEMPOTTEN

gedecoreerd met porseleinstift

25

THE ONLY WAY IS UP/CYCLING

29 NOVEMBER - WESTRAND

Op zondag 29 november dompelen Westrand en Archeduc je graag even helemaal onder in de wereld van de upcycling. The only way is UP/CYCLING is een event boordevol workshops, doorloopateliers, een Swishing-kledingruil en een crea-verkoopmarktje.

Doe mee samen met je kinderen!

Upcycling is niet enkel voor volwassenen!

Daarom kan je aan enkele workshops ook deelnemen samen met je kind(eren).

Workshops - tussen 10u en 17u

• Juwelen maken uit zaaddozen van 10u tot 12u30 of van 13u30 tot 16u - 15 euro • Juwelen maken met rubberen accessoires van 14u tot 17u - 15 euro • Kinderrokje van mannenhemd van 14u tot 17u - 15 euro • Weer- en windcreme en lippenbalsem maken (ouder + kind) van 13u tot 16u - 24 euro per duo ouder+kind

voor deze workshops dien je vooraf in te schrijven: www.archeduc.be/upcycling

Doorloopateliers

• Op consultatie bij de fotograaf van 13u tot 16u - 5 euro

• Zeefdruk op oude kleding • Boekjes bekleden met stof • WAUW-architecten • Creatief met papier met KVLV • Pimpen met vinyl • Stempel je T-shirt of tote bag

• Hippe dingen van oud leer van 13u tot 16u - 15 euro • Je eigen unieke servies met decals van 13u tot 14u30 of van 15u tot 16u30 - 12 euro

26

• Fusing: Maak leuke spulletjes van plastic (ouder + kind vanaf 7 jaar) van 10u tot 12u30 of van 13u tot 15u30 - 20 euro per duo ouder+kind

• WAUW ontwerp en consult atelier van 13u tot 17u - gratis advies bij upcycling plannen

gratis - tussen 14u en 17u

Swishing kledingruil • tussen 14u en 17u Ruil je eigen kledij voor een nieuwe outfit!

Alle kledij moet zijn binnengebracht tussen 13u en 14u.

Upcycling-verkoopmarkt • Kom gezellig snuisteren tussen de handgemaakte en upcycling-spulletjes. Je vindt er ook heel wat ecologische webshops met duurzame kledij, speelgoed en meubeltjes. Wil je zelf ook een standje uitbaten?

Neem dan snel contact op met evelien@archeduc.be - 02 451 61 81.

Weggeefboekenkast • Breng jij ook een boek mee waarmee je iemand anders blij kan maken? We zijn vooral op zoek naar doe-boeken: kookboeken, creaboeken, naaiboeken, noem maar op! Heb jij een lekker recept klaargemaakt uit dit boek of iets bijgeleerd?

Schrijf dan zeker deze kleine boodschap op een kaartje in het boek!

Onbetaalbaar!

• ONBETAALBAAR is een collectief geboren uit liefde voor objecten. Het is zowel een werkplaats als een plek waar meubelmakers, stoffeerders, schrijvers, filosofen, bricoleurs, productdesigners, -restaurateurs, grafici werkers en denkers - elkaar vinden in een materialisme met emotie.

• 14 november: inzameling materiaal tussen 10u en 13u • 29 november: verkoopmoment OPGELICHT materiaal - tussen 14u en 17u

Alle info ? www.westrand.be/cursussen/The_only_ way_is_UP_CYCLING of www.archeduc.be/upcycling

WAT IS UPCYCLING? Upcycling is groen, ecologisch en duurzaam. Ongebruikte, versleten of afgedankte spullen en materialen krijgen een nieuw leven. Maar je hoeft zeker geen groene jongen of meisje te zijn om aan het upcyclen te slaan! Het gewoon ook heel erg plezant om zelf aan de slag te gaan en je creativiteit de vrije loop te laten gaan. De voldoening die je krijgt om achteraf je zelfgemaakt object ook daadwerkelijk te gebruiken is onbetaalbaar!

WIL JE GRAAG MEER INSPIRATIE?

Kom zeker een kijken nemen op 29 november in Westrand, Surf naar www.archeduc.be voor het hele aanbod of snuister door onze pinterest pagina vol upcycle ideetjes op pinterest.com/archeduc

ANDERE DUURZAME WORKSHOPS IN JE REGIO? MAAK JE EIGEN ECOLOGISCHE HUISHOUDPRODUCTEN - TERNAT zondag 4 oktober - 14u tot 17u - 18 euro

ENERGIE BESPAREN IN HET HUISHOUDEN - TERNAT dinsdag 6 oktober - 20u tot 22u - 4 euro

SIERADEN VAN FIETSBANDEN - TERNAT zondag 11 oktober - 14u tot 17u - 15 euro

© Elena Dijour / Shutterstock.com

JAARMARKTEN

KERSTMARKTEN

50

Ternat zat 17/10/15

Lembeek(Halle) zon 18/10/2015 Dworp(Beersel) din 20/10/15

Vlezenbeek(St-Pieters-Leeuw)zat 24/10/15

60

St.-P.-Leeuw woe11/11/15

350

Lennik zat 21/11/15 Dierenkeuringen Ambachtenmarkt Aantal kramen Streekproductenmarkt Rommelmarkt Landbouwpark

27 Linkebeek 4-5-6 dec 2015

Drogenbos zat 24/10/15

40

LEGENDE

80

Tollembeek (Galmaarden) zat12/12/15vanaf17u Liedekerke zat 19 dec (9u-13u)tijdenswekelijksezaterdagmarkt Liedekerke zon 20 dec van14u-21u: Kerstmarktenkerstconcert St-K.-Lombeek(Roosdaal)zat 19/12/15‘WermLoemek’ Roosdaal zon 20 dec 2015vanaf14u

Bezoek het plekje van je bomen beleef de dag van je dromen de fietsroute en de bomenplekjes kan je vinden op www.pajot-zenne.be/bomen Volg de knooppunten van het fietsnetwerk - www.toerismevlaamsbrabant.be

PASTOORBOOM

• Pastorietuin Strijtem • Rombautstraat – Pastoor Cuylitsweg 2 - 1760 Strijtem • Smultuin met frambozen, schommel, fruitbomen, hele oude boom waarin pastoor Cuylits zijn boomhut bouwde, muziek-eik • Openbaar plekje

ROOSDAAL PASTORIE STRIJTEM

PEPINGEN BOOMGAARD

Geboorteboom • Geboorteboomgaard • Steenweg op Elingen – 1670 Pepingen • Mooie grote geboorteboomgaard met wilgenhut, bessenstruiken en bijenhal • Openbaar plekje

muziekboom

• Pastorijtuin Leerbeek • Sint-Pietersplein, 1755 Leerbeek • Hommeltuin met leifruit, perelaars, hommelmuur, • Petanquebanen en boeiende informatie over volksmuziek • Openbaar plekje

GOOIK PASTORIE LEERBEEK

28 smulboom

• Pastorietuin Gaasbeek • Donkerstraat 21 + Dorpsplein – 1750 Gaasbeek • Schitterende boomgaard, kleurrijke pastorietuin met muziek-eik, charmant dorpsplein met 2 heerlijke boombanken • Openbare plekjes

BEVER BOMENLEERPAD GALMAARDEN BALJUWHUIS

klimboom • Baljuwhuis met mooie tuin • Kammeersweg 2 - 1570 Galmaarden • Mooie avontuurlijke speelplek met houten terras, fantastische oude klimboom (conifeer) • Toegankelijk: van zonsopgang tot zonsondergang

LENNIK PASTORIE

HEKSENBOOM • Parkje in het centrum van Bever • Plaats 68 - 1547 Bever • Bomenspel met heksenkring van boomstammen en muziek-eik • Openbaar plekje + petanque plein

HERNE KLOOSTERTUIN

wensboom

• Kloostertuin Dominicanessenklooster • H.Geeststraat 22 - 1540 Herne • Vruchtbare kloostertuin met gedeelde moestuin, geboortelaan, leifruitbomen en wensboom. Avontuurlijke speelplek!

• Toegankelijk: (voorlopig) elke zaterdagvoormiddag

Verzamel enkele mooie eikels en plant je eigen boom

29 bomenberenboek

Stuur ons een foto van jouw ‘boom-knutsel/plant/ wandel/fiets-actie’en je ontvangt gratis het bomenberenboek mail naar: info@pajot-zenne.be

© illustratie uit Het verhaal van de beer met zijn zwaard, Gianluca Folì illustraties, Davide Calì tekst, tutti /tuttibooks bv

Diane Vermaut en Luc Bertheloot met de foto van het bestuur

AMBTENAREN EN COMMERCANTEN

DE WEST-VLAAMSE GEMEENSCHAP VAN DILBEEK 30

Hier raken de grootstad en platteland elkaar letterlijk: in de schaduw van de Heilige Theresiakerk, gelegen tussen het centrum van Dilbeek en de Goede Luchtwijk van Anderlecht en naast de Brusselse ring. De huizen hier zijn gebouwd in de jaren 60 toen Brussel groot werd en er plaats nodig was voor haar snel groeiende bevolking. Symbolischer kan haast niet. Hier ontmoeten we Luc Bertheloot en Diane Vermaut, de drijvende krachten achter de Vereniging van WestVlamingen in Dilbeek.

Luc: Dit jaar vieren we ons 60-jarig bestaan. In 1955 is de vereniging opgericht op de jaarmarkt in Dilbeek ergens op café door een 4-tal vrienden.

Hun doel was om de verbroedering tussen West-Vlamingen in Dilbeek te bevorderen en hen een thuisgevoel te geven.

Was die verbroedering dan nodig?

Luc: In die tijd kwamen er veel WestVlamingen wonen in de streek. Het waren vooral zelfstandigen, zoals bakkers en beenhouwers die aangetrokken werden door de werkgelegenheid in de hoofdstad, maar ook ambtenaren. Zij hebben hun stek ook in de gemeentes errond gevonden.

Diane: De westrand van Brussel is voor de West-Vlamingen die verhuisden natuurlijk het dichtst bij het thuisfront. De meeste van onze leden wonen hier, maar we hebben ook leden in Sint-Pieters-Leeuw of Meise. Onze vereniging is trouwens niet

het enige initiatief voor geëmigreerde West-Vlamingen. In Halle was er een koppel dat jaarlijks een hutsepotavond organiseerde en in Gent is er ook een West-Vlaamse vereniging actief.

"Ons lidmaatschap bij de vereniging heeft ons alvast geholpen bij de integratie in Dilbeek.

Luc: Zelfs in Sint-Katharina-Lombeek (Ternat) is er nog een grote West-Vlaamse gemeenschap. Die mensen zien elkaar regelmatig. We zien wel een kentering.

We hebben steeds minder leden. Op ons hoogtepunt in de jaren 80, waren zo’n 400 gezinnen lid. Nu is dat veel minder. Er blijven zo’n 140 gezinnen over.

Hoe komt het dat jullie ledenaantal daalt?

Luc: Ik denk dat er minder West-Vlamingen in de buurt komen wonen. De woningprijzen zijn erg gestegen en ze gaan verder van Brussel wonen. Maar onze vereniging trekt de nieuwe mensen ook minder aan.

Diane: Er is een overvloed aan activiteiten die er 40 jaar geleden niet was. Dat is veel aantrekkelijker voor jonge inwijkelingen dan een minder jonge vereniging als de onze.

Bezoek Grega Vleeswaren

Daar werden de stichters van de vereniging ook mee geconfronteerd en hoewel het niet de hoofdreden zal zijn voor de stichting van de vereniging, kan het wel meegespeeld hebben.

In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw, was ‘Den Bond’ een vereniging die zich tegen de verfransing van de buurt verzette. In die periode ontstond ook de leuze van Dilbeek ‘Waar Vlamingen Thuis Zijn’. De verfransing ging toen sterk vooruit en er was toen veel protest.

Amsterdamreis

Onze kinderen vragen zich trouwens soms ook af waarom de vereniging eigenlijk bestaat. Maar je moet het in zijn context zien om het te kunnen begrijpen. In de jaren 50 van de vorige eeuw bestond de snelweg nog niet en je stond dus niet op een uur aan de kust. Brussel en WestVlaanderen lagen veel verder van elkaar.

Het was dus helemaal anders.

Luc: Het is wat analoog aan het studentenleven.

Toen we in Leuven studeerden waren de best draaiende studentenclubs de WestVlaamse en de Limburgse. Limburgers en West-Vlamingen waren het verst van huis en hokten daardoor blijkbaar van nature samen.

Wij wonen hier zelf sinds 1980 en ons heeft de vereniging alvast geholpen bij de integratie in Dilbeek.

Was die integratie dan nodig?

West-Vlamingen en Brabanders zijn toch niet erg anders?

Diane: Toen we hier kwamen wonen, viel de andere mentaliteit wel op. Waar wij vandaan kwamen, was de huisdeur bij mijn ouders nooit op slot. Je kwam gewoon binnen. Maar hier was het afstandelijker. Je raakte bij iemand hoogstens tot aan de voordeur, maar er niet voorbij. Of je kon hier iemand leren kennen op een avond, maar als je elkaar een week later op straat kruiste, leek het alsof ze je al vergeten waren.

Luc: Dilbeek is dan ook een speciale gemeente.

Ken je veel Dilbekenaren die geen inwijkelingen zijn? De gemeente bestaat vooral uit inwoners die hier zijn komen wonen. Dan is het natuurlijk ook moeilijk om in zo’n residentiële gemeente contacten te leggen. En je leert ook niemand kennen als je overdag werkt en enkel ’s avonds thuis bent. Je moet dus opletten om zelf niet geïsoleerd te raken. Dankzij ‘Den Bond’ leerden

we niet alleen mensen kennen die in dezelfde levensfase zaten en die uit dezelfde streek afkomstig waren, maar we leerden zo meteen ook mensen uit Dilbeek zelf kennen.

Luc: De naam van onze vereniging vroeger was ‘De Bond van de West-Vlamingen’. Nu kennen veel Dilbekenaren ons nog onder die naam: ‘Den Bond’. We konden vroeger vele leden werven, bijvoorbeeld dankzij de oudburgemeester Platteau van de gemeente.

Ook hij is West-Vlaming.

Luc: Toen ik me aansloot bij een muziekvereniging hier viel het me meteen op hoe plat er gepraat werd. Daar waren mensen bij uit Tollembeek en ik verstond er niets van. De zelfstandigen die enkel WestVlaams spraken toen ze naar hier kwamen, moeten ook erg afgezien hebben. De vader van mijn neef bijvoorbeeld, was bakker hier in de Bon Air (Goede Luchtwijk) en was naar hier verhuisd omdat er in Beitem niet voldoende werk was. Zij hebben zich moeten aanpassen! Zo werd mijn neef bijvoorbeeld eens naar de winkel gestuurd om ‘frut’ te halen. Hij is met lege handen teruggekomen, want het woord chicorei, dat kende hij nog niet. En naar de beenhouwer ging hij ook niet meer, want daar werd hij uitgemaakt voor Jerom (jeune homme).

Dat was de tijdsgeest. Nu is de situatie anders.

Binnen de vereniging zelf, was het niet aan de orde. Zeker de bakkers en beenhouwers die hun klanten in Brussel hadden, maakten hier geen probleem van. Van West-Vlaams leerden zij immers meteen Frans. Als vereniging hebben we daarom geen bepaalde standpunten. Iedereen spreekt West-Vlaams en daarmee is de kous voor ons af.

Zo veranderen de tijden. Geldt dit ook voor jullie opvolgers?

Diane: Onze kinderen verliezen zelf ook hun West-Vlaamse wortels. Dat zien we vooral als we naar zee gaan. De medewerkers in de winkels spreken half West-Vlaams, maar onze kinderen verstaan dat niet altijd.

Intussen vertrekken er ook nog steeds West-Vlamingen terug, al is het niet steeds meer naar hun geboorteplaats, maar wel naar de zee. Als wij ooit teruggaan is het niet naar Kortrijk waar we vandaan komen, want dat is het meest industriële deel van de provincie, maar ook naar de kust.

Want daar kan je gemakkelijk fietsen. Hier moet je niet eens proberen per fiets het centrum van Dilbeek te bereiken met al die hellingen!

60-jarig bestaan Wil je op 23 oktober mee met de West-Vlamingen een glaasje klinken op hun 60-jarig bestaan of wil je misschien lid worden?

Meer info vind je op: www.westvlamingendilbeek.be

Jullie hebben als groep van mensen die van buitenaf kwamen, de taalproblematiek hier in de rand van nabij kunnen meemaken. Hoe gaan jullie daarmee in de vereniging om?

Luc: De stichters van de vereniging kwamen uit Paloke, een wijk die grenst aan Molenbeek en die nu door de ring afgescheiden is van de rest van Dilbeek. Momenteel is het grootste deel van de inwoners daar Franstalig.

Halloweenactiviteit

31

ONTDEK EN BELEEF DE PARELS VAN DE ZENNEVALLEI

32 Op de grens van Sint-Pieters-Leeuw ligt een stuk groengebied, de Groene Beemd, verborgen. De zogenaamde ‘beemd’ in Ruisbroek zit ietwat verborgen tussen de woonkern van Ruisbroek en de R0-ringweg, vlakbij sporthal A.J. Braillard. Deze oude Zennebeemd was zelfs voor veel inwoners van Ruisbroek een onbekend en onbemind terrein.

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, ProNatura en SintPieters-Leeuw sloegen daarom de handen in mekaar om deze groene parel open te stellen voor natuurbeleving en recreatie.

En dat is met het plaatsen van de tipi, de wilgenhutten, het insectenhotel, het speelbos, de picknicktafels, de infoborden, de nieuwe wandelwegen, het verfraaien van de visvijvers… bijzonder mooi gelukt.

WINNAAR KOESTERSTER

ONTDEK

Het bewijs: het project won de Koesterster van de provincie Vlaams-Brabant.

De vakjury roemde het project ‘omwille van de mooie participatieve aanpak bij de herontwikkeling van een vergeten gebied.'

De Groene Beemd is nu een prachtige groene omgeving geworden, waar jong en oud kunnen vertoeven. Ook insecten en andere kriebeldiertjes voelen zich thuis in de kleurrijke bloemenweide of de takkenrillen.

Breng zeker eens een bezoekje aan dit mooie stukje natuur aan de sporthal van Ruisbroek. Kom ravotten in het speelbos of leef je uit met de speelnatuur.

Al wandelend of joggend verken je de visvijvers en de LaekebeekOp gloednieuwe infoborden vind je meer uitleg over de natuur, recreatiemogelijkheden en de historiek van de beemd.

Het behoud van dit stukje natuur is dus niet enkel voor ons belangrijk maar ook voor verschillende diersoorten, onze koesterburen. De huiszwaluw geniet van deze groene oase in de nabijheid van verstedelijkt gebied. De visvijvers en de Laekebeek worden gewaardeerd door de watervleermuis en de ijsvogel. De houtkanten, hooiland en bloemenweide zijn goedgekeurd door vlindersoorten als het bruin blauwtje en de sleedoornpage.

WANDEL De Groene Beemd is niet het enige natuurplekje dat het ontdekken waard is rond in de buurt van of in de omgeving van de autostrade. De Zennebeemden, die leiden naar het kasteel van Beersel en Het Moeras bij FeliXart liggen allemaal op wandelafstand van elkaar. Een lus van 7 km verbindt deze groene en toeristische plekken.

Een gratis folder met een wandeling langs deze groengebieden vind je aan de sporthal Braillard, FeliXart of het kasteel van Beersel of in het toerismekantoor van Sint-Pieters-Leeuw.

Het Moeras &

FeliXart

Als je de Zennem eanders het Moe naar links ras, een prachtig het FeliX volgt, bela art Mus natuurge nd je bij eum. Het bied van wisselen de FeliXart 5 ha rond Mus meer dan selecties uit de vaste colle eum biedt naas 2000 wer (1898-1 ctie – best t ken van 995) – schilder ANDE ook RLECH -boer Felix aande uit en abst tentoon racte T stellinge De Boe ck met kuns kunst. Je krijg n rond t er een moderni t, en dit boeiend sme rondleidi e kennisma ngen, zoek voor alle leef tijde king 1 n. Ze verjaard tochten, agsfeest organise worksho jes,... ren ps, vaka ntie GROE stag NE es, Het mus ROND WAND BRUSS ELING eumbezo EL ek doorhee N AA n de mus kan je combine LB SE ren met eumsite natuurpr US BR een wan en Het ojec deling Moeras. en de verw t is uitgewerkt Het amb met de evenheid itieuze nadruk met de op biod groene iversitei omgevin Deze omv t g. at o.a. de geklasse 68 E. GHIJSSTRAAT erde acht authentieke hoo gstambo tiende-e van Felix euwse hoe omgaard 2 De Boe , de ck. Dez Groene e groene ve en de kruiden Wandelin P6 tuin g van Brus oase sluit toegangs poort naar aan bij sel de de Zenneva en vormt een natuurlij llei. ke

on

Parels intdedek en beleef, Zennevalle i

ontdek en belee

f, Parels in de Zenneval lei 1 2 3 4 5 6

ER

BR USS EL

BA DE

AT STRA ALLE V. ST

AE M KE

V. NONNEMAN STRAAT

DE

BA AN

E.

P5

TR RS

3

T AA

7 8

TE GRO

EN SES

AA T

Routes start:

HE

Meer info

TR ES T AA

- E1 9

TR

L-C SE BR US

BR IEKS

AL

FA

KA NA NN ZE

1 GEMEENTEHUIS 2 COLOMA 3 KASTEEL VAN BEERSEL 4 SPORTHAL BRAILLAR D 5 KERK ZUUN 6 WILDERSPORTCOM PLEX

os in twe ekken waa groene bee e. Maar rd. Dez oorzaak e beemde md zijn nog altij van 8 n en het d het richtte Rey de groei en welv water zijn DROGENBOS -Ainé hier aart van de de plek sporthal Ruisbroe een mec Braillard omw Aan de k. In 185 hanische ille van andere laken kon Wandeling 2 weverij straat de uitg 54 - 1601 kant van op. Hij koo kronkele estrRuisbroek bleken. ekte veld de auto centrum nde Zen liet Hiervoo s Sint-Pie hij vijve strade loop en ters-Lee r was (6.1km) ne. Als kom je uw rs uitg veel wate waar hij zijn je de kron je recht uit bij het P gen rave ietenvan n. Vandaag kasteel r nodig op de kels naar vanBeersel is één kast4eel het wate en dus is het bij rechts van Bee van de hier een 5 (3.7km) r en de volgt, rsel. Dez de moo weinige, van mid rust visvijver Moeras – lusie ijsvo . Als je e waterbur deleeuw goed bew een s gel. In plek, terw se krijg cht (6.9km)geluk hebt, spot er nog aarde ijl ook aan het spee sbouwku lbos zoals het voo Groene hun je vind rbee hotelWandeli nde in ons de insecten en de ng Brussel lden er uitzag eeuw. Het opzij van (4.4km) land. Het is gedacht kinderen tegen het werd noo Fietsknooppunte de sporthal. staat : zij heb ervaar einde van n ben je meteen it tot lusts6lot (67 – 2.6km) de verbouw e versterk hoe men Fietsknooppunte d. Als bezo 15 t kasteel. leefde n (68 – 3.5km) eker in een Thans beh het kast middele eel. Van eersen euws, drie mac hier heb alle wind htige tore streken. je een prachtig ns Toerisme Pajotten uitzicht land & Zennevallei naar • Grote Markt 1, 1500 Halle • Tel bus 1 +32 (02) 356 42 59 info@toerisme-p ajottenland.be

R0

P PARKING

AA T

HAR

UW

KERK BEGRAAFPLAAT S

67

9

groene beem d, Ruisbroek

NG STS

DE

I LE

RO

SINT-PIETERS-LEE

STATION

Ze eand en kastnneeem l van Beerers sel

Natuurgebied Oude Zuun Coloma: kastee l en rozentuin Visvijvers A.J. Brailla rd Zennebeemden KasteeHet uitzBeerse l van icht van l het ooit vandaag zeer land KasteeDez vooral l van elijke Ruis bepaald Ruisbr oek e snijd door de broek wor t de Zen FeliXade auto dt nebeem rt rest en ante hetnMoera d meedog strade R0 – s van E19. deze enlo ontd

TR

BI

ST

4

KO UT ER

BE RG

GE

M

TE

EE

EN

RW EG

WEG

AL

HO

AN

PA

P2

EKSE

RUISBROEK

GE

P1

9

BA

RUISBRO

GALGSTRAAT

HO

G STEENWE

Het gro engebie d ‘Groene verborg en tuss Beemd’ en R0-ring in Ruis weg. Dez de woonkern van Ruis broek zit veel inw e bro oners van oude Zenneb eemd is ek en de Regiona Ruisbro zelfs voo al ProNatura Landschap Pajoek een onbeke r nd de handen en gemeente ttenland & Zen terrein.

Sint-Pie nevalle in elkaar stellen i, ters-Le Natuurgebie om de euw slaa d voo Vogel r natu Gro zangb ene eek urbelev n Park – Paters van ing en recr Beemd open te Scheut eatie.

SEST RSEL

BEE

RA

AT

7

P3

BEERSEL V.U. Alwin Loeckx,

Donkerstraat 21,

1750 Gaasbeek

MEER INFO dienst Toerisme, Colomakasteel, J. Depauwstraat 25, 1600 Sint-Pieters-Leeuw toerisme@sint-pieters-leeuw.be 02/371 22 62

33

BAS EN BIEKE OP VERKENNING MET PLAN BOOMMARTER Grat is w do w nl oade an de lk aa rt w w w.pla nbnooenmmee r in fo m arte r.b e

Ge luk kig he bb en we een gratis wa ndelf om on s op we g te zeolder tte n!

Rond het Hallerbos worden natuurgebieden uitgebreid en met elkaar verbonden.

Dit ‘Plan Boommarter’ is een samenwerking van heel wat inwoners met stad Halle, Natuurpunt, Vlaanderen (ANB), Provincie Vlaams-Brabant en Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. Samen maken ze het gebied mooier en groener zodat op termijn ook boommarters er zich thuis voelen. Onze mascottes Bas en Bieke gingen al even op verkenning om de vooruitgang te polsen!

t or da te l v o e e n s k I ! ht 016 n ! u i t z ic me i 2 e Mo o i hie r o p 1 o rg a n is e r t e w ne fe e s Ze n e Kom Bas, we sta rte n onzoffver ken ning aan de Ma lak toren in Lem bee k.

Check! Nieuw gegraven poelen in de omgeving. Romantisch plekje voor Bas & Bieke.

Vissers welkom!

34 Hola, nog meer waterpret!

Al het slib is geruimd uit de vijvers Lembeek.

k en do e t Zie n wer Ba s en Bie k e . en k g. wer a a n de sl a g a a n zel f

Ook de inboorlingen zijn goedaardig! Deze mensen hebben extra fruitbomen, haagkanten en andere kleine landschapselementen aangeplant voor ons.

Vleermuizenkelder, even kennismaken met de buren.

Uitblazen na de appelpluk.

Pa s op Ba over moe dig! s! Je wordt Da la at je be te t kn ot wer k de vr ijw ill ig r over aa n ers va kn ot te am ! n he t Hier laten we door de mobiele fruitpers sap van persen!

Zoals de nieuwe speelplek met picknickbanken in het Warandepark!

Trage wegen net werk leidt naar bijzondere plekjes.

Autovrij Hallerbos.

35

Zucht, prachtig. Hier kunnen we later veilig oversteken met onze kindjes.

Brav o, mo oi pro jec We kome n bin ne nk t! ort no g een s kijke n!

Plan Boommarter

Hallerbos, Maasdalbos, Warandepark, Malakoffdomein en andere bossen en natuurgebieden worden verder uitgebreid en met elkaar verbonden via hagen, houtkanten, poelen, hoogstamfruitbomen... Door de gebieden uit te breiden en te verbinden geeft Plan Boommarter heel wat dieren grotere overlevingskansen en werken we aan Europese natuurdoelen. Jij kan je steentje hier aan bijdragen want ook privĂŠ tuinen zijn belangrijke groene stapstenen! www.planboommarter.be www.facebook.com/planboommarter

"

e k s k e o h r e t Ko

wat je van beren leren kan Maak een mooie herfstwandeling of fiets van het ene bomenplekje naar het ander.Vul je man dje met bladeren, takken en vruchten en je bent klaar om samen met je vriendjes, je mama of je papa de gekst e dingetjes te knutselen.

enslinger ontwerp een takk

36 maak een bladerbee st

Meer bomenbeer en bomenf ietsroute op pagina 28 en 29.