Mario Caneiro
HomiĂąos
BARBANTESA
JORGE I
Din dun paxaro que se asaña se este cheira que o home andou no seu niño. Entón foxe abandonando os ovos e, aquí hai opinións, mesmo os pitos indefensos, pois xa non son recoñecidos polo paxaro coma seus. -Morreu o neno chiste -dixo mamá polo teléfono e pensei nos paxaros asañados. Preguntarlle a mamá se hai algo de novo no barrio é coma sintonizar na radio as notas necrolóxicas. Tampouco é para botarlle a culpa, a xente vai avellando canda o barrio. Aínda que, pensándoo ben, o barrio fai anos pero de feito non avella, no fondo está coma sempre, eu lémbroo sempre igual, coma se xa o construísen así, vello, balorentas as fachadas e a pintura sempre a medio descascar e aí fica o seu paradoxal segredo para non avellar. A nós non nos quedou outra que facernos homes, algúns, iso si, esforzándonos en estirar unha xuventude de noites de sábado; os pais e as nais de entón poden non ser avós pero non deixan, coma pouco, de encetar a vellez, tan activa como se queira, pero vellez; e os que eran vellos, ao non ter categoría na que reclasificarse, foron apuntándose con desigual présa e igual desgana a esa forzosa e moi duradeira lista do paro que non deixa de medrar. Nunca sentín, en todos estes anos, nostalxia polo barrio, e recoñezo que debín ser feliz nel, protexido polos seus edificios e por todos os amigos de entón cos que xa só me une unha distancia non buscada, pero
7
que tampouco souben ou quixen evitar. O tempo traballou para min cubrindo amizades e recordos co musgo propio destes países húmidos dando pé a un decorado morto ou fantasmal, por veces fermoso, pero decorado. -Non che digo a hora do enterro porque amigos tampouco erades, non? -Non, supoño que non. A miña nai sabía do alcume. Todos tiñamos un alcume pero eu cría que só eran nosos, que pertencían ao segredo desa relixión que son as cuadrillas nos barrios, os da “basca” diciamos. Eramos a primeira rolada nacida no barrio, nós non viñeramos de ningún sitio, e non herdaramos os alcumes familiares das aldeas de cada quen. Non podo dicir que o Neno Chiste fose un amigo, mesmo me parece esaxerado dicir que era da “basca”. Estaba por alí, nas rúas sempre por facer, con nós ou non, pero había, non sei, unha ponte a medio tender. Por iso non me atrevo a chamar tristeza a este desacougo no que me deixou a noticia, non creo ter dereito. Ignoro que dá dereito á tristeza, só sei que houbo un día, cando menos, no que o neno chiste foi mellor ca un amigo, mellor ca min. Eu, que era tan bo, como eramos todos. Chora un dos xemelgos e vou miralos, eses dous interrogantes, dúas fontes de posibilidades, de decisións que deberán tomar ou de circunstancias impostas que lles tocará vivir, e volvo ao Neno Chiste. “Ildeeee” berraba por el a nai, coma todas as nais, debruzada pola ventá, e, ao cuarto “Ilde” sen resposta, medraba o nome nun enfadado: “Ildefonsooo”. “Xa vooou”. E a súa voz atrapaba ecos nasais imitando a voz da nai. Era o máis parecido á gloria que ía coñecer no barrio, a única graza que se lle consentía.
8
Coleo a Amaro e penso no Neno Chiste, en se había algo que o fixese especial, penosamente especial. A súa sorte sempre me chamou a atención, a súa mala ou escasa sorte que nunca me atrevín a chamar destino. Era certo que o seu pai andaba nas tabernas, probablemente soubese máis del Toño ca o seu fillo, pero había moitos pais que vivían máis ou menos nas tabernas e si, algunha vez caíalle unha boa labazada do brazo san do pai, pero iso non o facía único. Quen non levou cando menos unha chapeada ou correu dabondo para non levala? Se cadra non era tan especial, pero eu, mesmo antes do día no que foi mellor ca min, matinaba sobre aquela característica do Neno Chiste, aquela facilidade para arrepañar canta hostia estivese no mercado. Eran hostias de miudallo cargadas de desprezo ou indiferenza, non para amañar ofensas ou salvar honras, eran lapotes que se daban por dar. Ildefonso era un imán para as capeas, esa arte, ou afección covarde, de botarlle a alguén por riba da cabeza unha cazadora e a continuación toda a camarilla de rapaces exemplares -a maioría son hoxe pais sen tacha, ben máis serios e responsables ca min- botan contra el unha rápida carrada de mocazos e algún couce ceibo, procurando unha humillación festiva. Por que a el e non a min? Esa era en realidade a pregunta. Eu tampouco destacaba xogando ao baloncesto, nin ao fútbol, nin fun nunca especialmente gracioso, nin ocorrente, podía pasar ata polo pecado de ser algo chapón, aínda beato de misa dominical. É certo que os rapaces que, coma Ilde, apañaban cada moquete en busca de dono, non destacaban en nada, non eran líderes, pero no fondo non o eran porque ninguén lles facía caso, como llo facían por exemplo, tampouco entendín o porque, a Toni, argallador de alcumes e apóstolo, sen sabelo, do dicionario secreto de Camilo José Cela.
9
Cada palabra marcaba unha época; así, o verán no que eu cheguei case a intimar co neno chiste foi o verán da prebada, que era como lle deramos en chamar ao seme, palabra filla de prebe supoño. Cando descubría unha verba, repetíaa seguido, buscando ripios, “a empanada de prebada”, “téñoa preparada, a prebada”, fáciles analoxías publicitarias, “para non engordar, prebada desnatada”, ou pura exaltación sen sentido: “viva a prebada”. Todo isto a berros e acompañado de gargalladas máis ben teatrais, adornadas cos sorrisos compracentes da “basca”, que mesmo podía, se andaba animada, facer coros ecoantes, ada, ada, ada. Toni de misas por se acaso, temoroso de Deus, só de Deus, relixión de medo e ofrecementos. Tampouco é que fose un líder, pero respectábano. Non sei, supoño que por máis que remexa naqueles días non vou atopar a resposta.
10