Roald Dahl
Boy (Relatos de infancia)
Este Li onllo a ☐ regalár no ☐ gañou uno o c r e ☐m no ☐ atopou
bro
A Alfhild, Else, Asta, Ellen e Louis.
Unha autobiografía é un libro que escribe unha persoa sobre a súa propia vida e, polo xeral, está cheo de tediosos pormenores de todas as clases. Isto non é unha autobiografía. Eu nunca escribiría unha historia sobre min mesmo. Por outra banda, durante os meus días mozos na escola e nada máis saír dela, sucedéronme unhas cantas cousas que xamais esquecín. Ningunha destas cousas é importante, pero todas causaron en min unha impresión tan viva que nunca as dei quitado da cabeza. Cada unha delas, aínda despois dun lapso de cincuenta e, ás veces, ata de sesenta anos, permaneceu ben gravada na miña memoria. Non tiven que me esforzar moito para lembralas. Chegoume con escumalas da superficie da miña conciencia e escribilas. Algunhas son divertidas. Outras son magoantes. Outras, desagradables. Supoño que a iso se debe que sempre as evocase tan vivamente. Todas son verdade. R. D.
Punto de partida
Papá e mamá O meu pai, Harald Dahl, era noruegués e procedía dunha pequena cidade próxima a Oslo chamada Sarpsborg. O seu pai, o meu avó, era un comerciante bastante próspero que tiña unha tenda en Sarpsborg na que vendía practicamente de todo, dende queixo a tea metálica para galiñeiros. Escribo estas palabras en 1984, pero este meu avó naceu, créalo ou non, en 1820, pouco despois de que Wellington derrotase a Napoleón en Waterloo. Se o meu avó vivise hoxe, tería cento sesenta e catro anos. Meu pai tería cento vinte e un. Tanto o meu pai coma o meu avó foron serodios no tocante a teren fillos. Cando o meu pai tiña catorce anos, é dicir, hai máis dun século, estaba no tellado da súa casa, repoñendo algunhas tellas soltas, cando esborrexeu e caeu. Fracturou o brazo esquerdo por debaixo do cóbado. Alguén correu a chamar o médico, e media hora despois este cabaleiro facía unha maxestosa e ebria aparición na súa carruaxe tirada por un cabalo. Tan borracho estaba que confundiu a fractura do cóbado cunha esnogadura. –Enseguida poñemos isto de novo no seu sitio! –exclamou, e chamaron dous homes da rúa para que axudasen a tirar. Indicáronlles que suxeitasen o meu pai polo van mentres o médico o agarraba polo pulso do brazo roto e berraba–: Tirade, homes, tirade! Tirade con todas as vosas forzas! A dor debeu ser insoportable. A vítima prorrompeu en alaridos, e a súa nai, que observaba con horror o acto, berrou: –Basta!
13
Mais para entón os que tiraban causaran xa tanto estrago que asomaba unha estela do óso a través da pel do antebrazo. Isto sucedeu en 1877, e a cirurxía ortopédica non era daquela o que é hoxe. Así que lle amputaron, sen máis, o brazo polo cóbado, e o meu pai tivo que amañarse cun só brazo o resto da súa vida. Afortunadamente, o que perdera era o brazo esquerdo, e paseniñamente, cos anos, aprendeu a facer máis ou menos todo o que precisaba cos catro dedos e o polgar da man dereita. Podía atar os cordóns do zapato tan rápido coma vós ou coma min, e para cortar a comida no prato afiaba o canto inferior do garfo de maneira que lle servise de garfo e mais de coitelo ó mesmo tempo. Gardaba este enxeñoso instrumento nun fino estoxo de coiro que levaba no peto a calquera lado que fose. A perda dun brazo, adoitaba dicir, deparáballe só un inconveniente grave: resultáballe imposible escascar un ovo cocido.
O meu pai leváballe un ano ou así ó seu irmán Oscar, pero ambos estaban excepcionalmente unidos, e pouco despois de deixaren a escola, saíron a dar un longo paseo xuntos para planear o seu futuro. Decidiron que unha pequena cidade coma Sarpsborg, nun país pequeno coma Noruega non era o lugar máis indicado para facer fortuna. Acordaron, pois, que o que lles cumpría era iren a un dos países grandes, coma Inglaterra ou Francia, onde as oportunidades de ter éxito serían ilimitadas.
14
Pero o seu pai, un amable xigantón de dous metros de estatura, carecía do pulo e da ambición dos seus fillos, e negouse a custear aquela insensata idea. Cando lles prohibiu que marchasen, escaparon da casa e, dunha maneira ou doutra, amañáronse para chegar a Francia traballando a bordo dun buque de carga. Dende Calais viaxaron a París, e en París acordaron separarse porque os dous querían ser mutuamente independentes. O tío Oscar, por algunha razón, puxo rumbo ó oeste, a La Rochelle, na costa do Atlántico, mentres que o meu pai quedaría en París polo momento. A historia de como estes dous irmáns iniciaron negocios totalmente separados en países diferentes e o modo en que cada un fixo fortuna é moi interesante, pero non hai tempo para contala aquí, senón da forma máis breve. Empecemos polo tío Oscar. La Rochelle era daquela, e aínda o segue sendo, un porto pesqueiro. Cando chegou ós corenta anos, o meu tío era xa o home máis rico da cidade. Posuía unha frota de bous chamada “Pêcheurs de l’Atlantique” e unha gran fábrica de conservas onde se enlataban as sardiñas que traían os seus bous. Conseguiu unha esposa de boa familia e unha espléndida casa na cidade, ademais dun enorme château no campo. Fíxose coleccionista de mobles Luís XV, cadros bos e libros raros, e todos estes obxectos preciosos, xunto coas dúas propiedades, pertencen aínda á familia. Eu nunca vin o château do campo, pero estiven na casa de La Rochelle hai un par de anos e é verdadeiramente sorprendente. Xa só os mobles deberían estar nun museo. Mentres o tío Oscar se afanaba en La Rochelle, o seu irmán toco, Harald (o meu pai), non estaba precisamente sentado sen facer nada. En París coñecera outro mozo noruegués chamado Aadnesen, e ambos acordaran asociarse e facerse provisionistas de buques. Un provisionista é a persoa que fornece un buque de todo o que lle cómpre cando chega a porto: combustible e víveres, cordame e pintura, xabón e toallas, martelos e cravos, e milleiros de
15
pequenos artigos máis. Un provisionista é unha especie de enorme tendeiro para embarcacións, e o xénero máis importante que lles subministra é, con moito, o combustible que fai funcionar os motores do barco. Daquela, combustible significaba só unha cousa, Significaba carbón. Naqueles días non había barcos con motores de gasóleo navegando polo mar. Todos os barcos eran de vapor e cargaban centos e, a miúdo, miles de toneladas de carbón en cada viaxe. Para os provisionistas, o carbón era ouro negro.
O meu pai e o seu flamante amigo, o señor Aadnesen, comprenderon todo isto moi ben. O sensato, dixéronse, sería establecer o seu negocio de provisionistas de buques nun dos grandes portos carboeiros de Europa. E cal debería ser? A resposta era sinxela. O maior porto carboeiro do mundo naquela época era Cardiff, no sur de Gales. Así que a Cardiff se encamiñaron estes dous mozos ambiciosos, con pouca ou ningunha equipaxe. Pero o meu pai tiña algo máis delicioso ca calquera equipaxe. Tiña unha esposa, unha moza francesa chamada Marie, coa que casara en París había pouco tempo.
16
Fundouse, pois, en Cardiff a firma de provisionistas Aadnesen & Dahl, e alugouse un local dunha soa peza na rúa Bute como oficina. A partir dese intre atopámonos cunha desas historias de éxito que soan a esaxerados contos de fadas, pero que en realidade foi o froito do arduo e concienciudo traballo daqueles dous amigos. Moi pronto Aadnesen & Dahl tivo máis clientela da que os asociados podían atender por si sós. Adquiriuse un local maior para as oficinas e contratouse máis persoal. Foi daquela cando empezou a circular de verdade o diñeiro. Ós poucos anos, o meu pai puido comprar unha fermosa casa na vila de Llandaff, nas aforas de Cardiff, e alí a súa esposa Marie deulle dous fillos, unha nena e un neno. Pero, traxicamente, morreu tras dar a luz o segundo. Cando a conmoción e a dor daquela morte comezaron a amainar un pouco, o meu pai decatouse de socato de que os seus dous meniños precisaban, como mínimo, dunha madrasta que os coidase. E, o que é máis, sentíase terriblemente só. Era evidente que debía intentar buscar outra esposa. Pero isto, para un noruegués aveciñado en Gales do Sur e que non coñecía moita xente, era máis doado de dicir que de facer. Así que decidiu coller unhas vacacións e viaxar ó seu país, Noruega, e, quen sabe, ó mellor tiña sorte e atopaba na súa terra unha nova e encantadora noiva. Alá en Noruega, durante o verán de 1911, mentres realizaba unha travesía polo fiorde de Oslo nun pequeno vapor costeiro,
17
coñeceu unha señorita chamada Sofie Magdalene Hesselberg. E sendo, como era, un tipo que sabía discernir o bo cando o vía, pediulle matrimonio ó cabo dunha semana e pouco tempo despois casaba con ela.
18
Harald Dahl levou a súa muller norueguesa de viaxe de vodas a París, tras o cal regresou á casa de Llandaff. Os dous estaban profundamente namorados e eran ditosamente felices, e durante os seis anos seguintes tiveron catro fillos: unha nena, outra nena, un neno (eu) e unha terceira nena. Había agora seis fillos na familia, dous da primeira esposa do meu pai e catro da segunda. Facía falta unha casa máis grande e suntuosa, e había os cartos para mercala. De maneira que en 1918, cando eu tiña dous anos, mudámonos a unha impoñente casa de campo próxima á vila de Radyr, a unhas oito millas ó oeste de Cardiff. Lémbroa coma unha casa grande, con torretas no tellado e maxestosas extensións de céspede e terrazas todo arredor. Tiña moitos acres de terras de labor e bosques, e unha serie de casiñas para o persoal. Moi pronto os prados se viron cheos de vacas leiteiras, os cortellos ateigados de porcos e o galiñeiro atestado de pitas. Había robustos cabalos percheróns para tiraren dos arados e dos carros de herba, e había un labrador, un vaqueiro, un par de xardineiros e toda clase de criados na casa. Igual có seu irmán Oscar en La Rochelle, Harald Dahl triunfara na vida sen ningún xénero de dúbidas. Pero o que máis me interesa destes dous irmáns, Harald e Oscar, é que, malia proceder dunha familia sinxela, pouco refinada e provinciana, os dous desenvolveran, con absoluta independencia un do outro, un profundo interese polas cousas belas. Tan pronto como puideron facelo, comezaron a encher as súas casas de fermosos cadros e mobiliario selecto. Ademais, o meu pai converteuse nun experto xardineiro e, por riba de todo, coleccionista de plantas alpinas. A miña nai adoitaba contarme como ían os dous de excursión ás montañas de Noruega e os sustos de morte que lle daba cando rubía, coa súa única man, por empinadas pendentes para atinxir pequenas plantas alpinas que medraban nalgunha elevada cornixa de rocha. Era tamén un consumado entallador de madeira, e a maioría dos marcos de espello que había na casa eran obra súa. Como tamén o era toda a repisa que rodeaba a cheminea
19
da sala: un espléndido deseño de froitas, follas e ramas entrelazadas entallado en carballo. Era un tremendo redactor de diarios. Aínda conservo un dos seus moitos cadernos da Gran Guerra de 1914-1918. Durante aqueles cinco anos non deixou un só día sen escribir varias páxinas de comentarios e observacións sobre os acontecementos da época. Escribía con pluma e, aínda que a súa lingua materna era o noruegués, sempre redactou os seus diarios nun inglés perfecto. Sostiña unha curiosa teoría no tocante ó modo de desenvolver o sentido da beleza nas mentes dos seus fillos. Cada vez que a miña nai quedaba encinta, esperaba ata os tres últimos meses do embarazo e entón anunciáballe que debían comezar os “paseos esplendorosos”. Estes paseos esplendorosos consistían en levala a sitios de gran beleza no campo e pasear con ela por espazo de máis ou menos unha hora cada día, co fin de que absorbese o esplendor do lugar. A súa teoría era que se os ollos dunha muller encinta observaban constantemente a fermosura da natureza, esta fermosura transmitiríase dalgunha maneira á mente do fillo que estaba no seu ventre, e este había ser despois un amante das cousas belas. Tal foi o tratamento que recibiron todos os seus fillos antes de viren ó mundo.
20