techniek ingenieurskunst
60
stedenbouw
architectuur
architectuurbeleid
‘Bij de klimaatdiscussie gaat het niet om het verleden maar om de toekomst’
verbetering vind. Dat zie je terug in de tevredenheidscijfers, die verbeterd zijn. Het tweede punt waardoor ik positief verrast ben, is dat de relatie met de markt professioneler is geworden. We kijken meer hoe we de markt optimaal kunnen inzetten voor de maatschappelijke opgave, bijvoorbeeld door nieuwe contractvormen. De markt, dat zijn niet alleen de grote aannemers, maar ook het midden- en kleinbedrijf.’ Er is dus een parallel te trekken met de Rijksgebouwendienst die ook meer en meer werkt met dbfmo-contracten. ‘Wij spreken meer over dbfm-contracten omdat infrastructuur een collectief goed is en niet wordt geëxploiteerd, dus geen “Operate” aspect heeft, zoals gebouwen. Maar het klopt, de ontwikkelingen lopen gelijk op. Het is goed denkbaar dat de nieuwe sluis in IJmuiden via een dbfm-contract wordt aanbesteed.’ Beschikbaarheid
Hoe valt de post maintain/onderhoud bij infrastructuur te controleren waar het bij uitstek gaat om lange termijn-projecten?
Bij zo’n sluis bijvoorbeeld? ‘Het gaat om een bepaalde techniek. Dan zijn de onderhoudsintervallen wel bekend. Er zijn specificaties die ervoor zorgen dat een object in een goede conditie blijft. Wij betalen voor de beschikbaarheid van het object als er een dbfm-contract is afgesloten. De aannemer moet er met andere woorden voor zorgen dat het object beschikbaar is en blijft. Dus als je een slechte staat van onderhoud hebt, heb je een verminderde beschikbaarheid en kun je de aannemer daarop aanspreken.’ Valt de Afsluitdijk onder onderhoudswerk? ‘Nou nee. Daar is de noodzaak de verhoging van de zeespiegel. Je praat eigenlijk over een vernieuwde Afsluitdijk.’ U werkt hierin samen met het College van Rijksadviseurs. Hoe verloopt die samenwerking? ‘Die verloopt goed. We hebben er regelmatig gesprekken over om ervoor te zorgen dat we met de architectuur en infrastructuur in Nederland voldoen aan de eisen die een modern land aan zichzelf mag stellen. Hoewel je het steeds mooier kunt maken, is het ook een kwestie van financiën. Je bent afhankelijk van de middelen. De kennis hebben we zelf ook wel, maar ik vind het goed dat er vanuit de totaliteit naar wordt gekeken. Dat leidt af en toe tot stevige gesprekken.’ ‘Kijk, de aannemer krijgt ook steeds meer ruimte en kansen om te ontwerpen. Wij volgen van dag tot dag het ontwerp, zal ik maar zeggen. Dan praat ik niet over de karakteristieken die je bijvoorbeeld aan een A2 meegeeft, want dat kun je ook protocollair vastleggen. Je wil dat aan bepaalde eisen voldaan wordt, zodanig dat de burger trots is als hij van A naar B rijdt, op wat er in het land gebeurt.’ Vindt u de dbfm-praktijk een vooruitgang? ’Als het een achteruitgang zou zijn, zouden we het niet doen. Dat het absoluut een vooruitgang is, kan ik makkelijk uitleggen. Vroeger deden we het volgende: we ontwierpen,
waarna de aannemer het uitvoerde. Het onderhoud namen we op in een apart contract. Door de aannemer de vrijheid te geven bij het ontwerpen, te bouwen en te onderhouden, kun je de productiecyclus optimaliseren. Dat laat je door een partij doen. Dus het is mogelijk aan efficiency te winnen door de keten te verbreden. Ik plaats er een kanttekening bij. Het object moet wel al die jaren dezelfde functie houden. Zodra een functie van een object fundamenteel verandert is dbfm niet geschikt. Dat geldt volgens mij ook voor de objecten van de Rijksgebouwendienst.’
heftig. Ik voorzie in de toekomst dat Nederlandse aannemers eerder in combinatie met buitenlandse bedrijven zullen samenwerken. Bij bijna alle consortia die hebben meegedongen in de aanbestedingen van de dbfm-projecten A12 Lunetten – Veenendaal en A15 Maasvlakte – Vaanplein waren buitenlandse bedrijven betrokken. Wat Nederland anders maakt dan andere Europese landen, is enerzijds de slappe ondergrond, anderzijds de regelgeving en de opstelling van de overheid. Verder kan iedereen het kunstje doen.’
Maar een stuk infrastructuur verandert toch nooit van functie? ‘Wel als je kijkt naar het benutten van het object. Verkeersmanagement is sterk aan verandering onderhevig.
Rijkswaterstaat is belast met verschillende infrastructurele netwerken. ‘Ja, we hebben vaarwegsysteem, het watersysteem en het wegensysteem.’
Hoe en wanneer besluit U een project via dbfm uit te voeren? ‘Daar heb je afwegingsmechanismen voor, de public private comparitor. Dit is een rekenmodel om te bepalen welke contractvorm het meest geschikt is. Zo bereken je of de contractvorm efficiënt genoeg is. We streven ernaar de markt uit te dagen en zo liefst een beter product te verwerven. Je moet het wel van keer tot keer afwegen.’ Transactiekosten
Kan die markt dat aan? ‘Omdat je de hele keten aanbesteedt, moet je goed nadenken of ze het wel of niet aan kunnen en onder wat voor soort condities. De transactiekosten, de kosten om zich in te schrijven, zijn voor aannemers relatief hoog. Dus als ze het niet worden, hebben ze een flinke tik opgelopen. Zodra je een groot contract aanneemt, zul je daar meer kosten aan kwijt zijn dan als je het in kleine delen opknipt.’ Zijn er al buitenlandse marktpartijen actief? ‘Het mooiste voorbeeld is de HSL-Zuid waarvan de tunnel door een Franse aannemer is aangelegd. Je ziet dus wel dat het buitenland oprukt, maar het is nog niet heel
Zijn die allemaal even belangrijk? ‘Ja.’ Ook even zorgelijk? ‘Ik denk niet zozeer in zorgen.. Ik word er niet gelukkig van als je weet wat er allemaal voor risico’s zijn Ook bij risicomanagement gaat het om wat je aan de risico’s kunt doen. Lawaai
Laten we het eens over het snelwegennetwerk hebben. Geluidschermen, gaan jullie daar ook over? ‘Het antwoord is ja.’ Heeft het geluidscherm zijn langste tijd gehad, denkt U? ‘Het zou mooi zijn als we weer een keer zonder zouden kunnen, maar dan moeten we het lawaai eerst bij de bron, het verkeer, weghalen. Dat betekent dus stillere banden, waar fabrikanten al aan werken, en een stiller wegdek. Tot dusver is het nog niet mogelijk met die combinatie de geluidsnormering te halen.’ Dat zou toch een enorme kostenbesparing opleveren? ‘Zeker, dat is ook zo. Maar fluisterstil asfalt is ook hartstikke duur. Zover zijn we nog niet. Je merkt ontwikkelingen, zoals de opkomst van de elektrische auto, wat ook veel scheelt.’