Në fakt, nuk është edhe aq e rëndësishme se a përdoren fjalët “transparencë” apo “akses në informacion”, sepse rezultati është i ngjashëm, edhe pse kështu na ndihmon të jemi më precizë.
informacion dhe gjithsej 35 vende njohin “lirinë e shprehjes së informimit”. Shembuj të parimeve për akses në informacion në disa kushtetuta evropiane mund të gjenden në Tabelën B.
3. A është e drejta për informim vërtet një e drejtë e njeriut?
Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, në nenin 23 të saj, garanton e informimit dhe se kushdo ka të drejtë, në përputhje me ligjin, të marrë informacion për veprimtarinë e organeve shtetërore, si dhe të personave që ushtrojnë funksione shtetërore.
Po! E drejta për informim është e drejtë themelore dhe universale e njeriut. Ne nuk jemi të vetmit që e themi këtë: ekzistojnë një numër i madh vendimesh të gjykatave kombëtare dhe ndërkombëtare që dëshmojnë se aksesi në informacion është një e drejtë themelore e njeriut. Në rajonin e OSBE-së 45 nga 56 vende pjesëmarrëse tashmë kanë ligje për aksesin në informacion (ato që nuk kanë janë: Andorra, Bjellorusia, Qipro, Vatikani, Kazakistani, Luksemburgu, Malta, Monako, San Marino, Spanja dhe Turkmenistani). Prej tyre 28 kanë kushtetuta që e njohin të drejtën për akses në dokumentet zyrtare ose në
Bashkimi Europian ka një listë rregullash për aksesin në dokumentet e këtij organizami pas miratimit të “Traktatit të Lisbonës”. Traktati për Funksionimin e Bashkimit Europian (në nenin 15) sanksionon të drejtën për akses në dokumentet e Bashkimit Evropian. Kjo e drejtë është përshkruar edhe nga nen 42 i Kartës Europiane për të Drejtat Themelore të Bashkimit Europian, si e drejta e aksesit në dokumentet zyrtarë të Bashkimit Evropian.
Komiteti i të Drejtave të Njeriut të Kombeve të Bashkuara në korrik të vitit 2011 konfirmoi se e drejta e lirisë së shprehjes, e mbrojtur me nenin 19 të Marrëveshjes Ndërkombëtare për të Drejta Qytetare dhe Politike, dhee përfshin edhe të drejtën për akses në informacionin që mbahet nga autoritetet publike . Komiteti konfirmoi: “Neni 19, paragrafi 2, e përfshin të drejtën për akses në informacione që posedohen nga institucionet publike. Këto informacione përfshijnë procesverbale që posedohen nga institucionet publike, pa marrë parasysh formatin në të cilin është ruajtur informacioni, burimin e saj dhe datën e prodhimit.” Për më shumë detaje shihni në www.access-info.org
37