YELULT Magazine 02 2014

YELULT

Magazine

Arts & mediacrafts

20 14 02 Betere spots Acht hangplekken voor tuig als u

Ferdinand Bordewijk Haagse homo-dandy

Verre Oosten Geslaagd communisme?

Modegril Tussen branding en bruut design

“Even you can afford a decent style now” Go to deadsheap. com

YELULT

Inhoud

4

Betere spots voor tuig als u!

6

Haagse homo-dandy Ferdinand Bordewijk

12

Geslaagd communisme

15

Tussen branding en bruut design

Colofon Contact info@yelultmagazine.nl www.yelultmagazine.nl

Volg Yelult op facebook

Verschijningsfrequentie Elke maand verschijnt een gratis nieuwe editie in de publicaties op Issuu.

Cover foto Koninklijke Bibliotheek Den Haag Disclaimer

Acht betere spots...

Wie in Palma op Mallorca een beetje oplet die ziet dezelfde ‘smiley faces’ terugkomen op het straatmeublilair. Zo simpel, maar ik krijg hier dus erg goede zin van!

In principe maakt het niet uit waar dit is, als het maar iets met Spanje van doen heeft. Aan de buitenkant zou je toch zo willen ruilen met een pittoresk houten erkertje. Eenmaal binnen kom je erachter dat de gemiddelde inwoner meer zicht op de stad heeft dan vierkante meters woonkamer.

Het mooie van het erkertje is er dan wel vanaf.

Op Isla Holbox, Quintana Roo, Yucatan, Mexico zijn begraafplaatsen een kleurenpracht. En een uitbundige uitstalling van katholieke edelkitsch. Tja, alles wordt aangewend om de goden goed te stemmen.

‘Vandaag is de toekomst’ staat er op de muren van Valencia. Dat het cassettebandje bezig is met een glorieuze comeback, dat hadden de jonge Spanjaarden ook niet kunnen bevroeden.

voor tuig als U...

Vlakbij Dordrecht vind je Villa Augustus, een café-­‐restaurant annex duurzame dingetjes-­‐winkel en hotel in de tegenovergelegen voormalige watertoren. Prima vertoeven in en rondom de moestuinen vlakbij de Ark van Noach.

Niemand weet eigenlijk waarom Muziektheater aan ’t IJ zo’n verschrikkelijk grote zaal moest worden.

Als je er bent, dan kijk je je ogen uit. En dat begint al bij binnenkomst. Let vooral op de wandverlichting in de grote zaal die als piekmeters opgaan in het geluid.

Het is een monument van niks. Maar, tussen de hoofdweg en het busstation van Cancun ligt dit gedenkteken voor een of andere onbekende Mexicaan. Wie tijdens Springbreak in de vroege ochtenduren hier plaatsneemt ziet schockerende taferelen van Amerikaanse jeugd die duidelijk niet met alcohol en drugs kan omgaan.

Wij hebben wat kapotte Calatrava-­‐bruggen en torenhoge rekeningen, Valencia heeft het Arts & Science Center. En hoe je het ook wendt of keert, het blijft indrukwekkend. Houd er wel rekening mee dat je op een snikhete dag niet zomaar verkoeling mag zoeken in een van de omliggende waterpartijtjes.

Tekst en foto’s: René van Stekelenborg

F. Bordewijk

Een Haagse homo-dandy Tekst: RenĂŠ van Stekelenborg

Ferdinand Bordewijk had het goed voor elkaar. Echt een mannetje van goede komaf. Maar wel eentje die niet rechts of links te plaatsen was. Daar deed hij dan ook alles aan. Zo wilde hij maar al te snel verlost zijn van zijn voornamen Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emiel. Men moest vooral niet denken dat Ferdinand die in een later stadium graag alleen F. wilde heten het leventje met een gouden paplepel was ingegoten.

Elke connectie die een voorliefde voor ‘de adellijken’ of ‘de verhevenen’ opriep, wilde hij mijden als de pest. Het arrondissement bood uitkomst. Bordewijk liet zich voortaan alleen nog maar aanspreken met Ferdinand.

Toch wil F. maar al te graag laten blijken dat het hem goed gaat. Als beëdigd advocaat bijvoorbeeld op zijn 29ste en werkzaam in Rotterdam waar hij later ook nog docent handelsrecht werd. Zodra hij kon ging Bordewijk met zijn vrouw, de componiste Johanna Roepman, de betere wijken van Den Haag bewonen. Ferdinand leek in alles het heertje met intellect zonder overdaad. Een salondandy pur sang wonend aan het Haagse Bezuidenhout, die maar wat graag onder het juk van zijn eigen vader de deurwaarder wilde uitkomen. Al was het maar om zichzelf te bewijzen en om de wereld te laten zien dat je niemand schade hoeft te berokkenen om zelfstandig een goed bestaan op te bouwen.

Het borrelde in de residentiestad.

Bordewijk wist dat hij maar beter niet met pracht en praal kon pronken in een tijd van economische malaise. Okee, Nederland was neutraal in de Eerste Wereldoorlog, maar ook ons land werd meegetrokken in de crisis in omringende landen, zoals Duitsland, Engeland en Belgie. De schaarste voor onze bevolking was enorm.

Rantsoenering en bonnen en daarmee een levendige zwarte handel waren het gevolg.

In de grote steden in de Randstad was het hommeles. Een torenhoge werkloosheid overheerste het gemoed, de Spaanse griep sloeg toe en maakte duizenden slachtoffers. De verschillen tussen rijk en arm werden groter: de allerarmsten werden armer door de stijgende prijzen van levensmiddelen, en de allerrijksten werden rijker door de winst die zij in de Eerste Wereldoorlog hadden behaald. De armen bekeken de rijken met een mengeling van woede en afgunst over de manier waarop velen van hen hun rijkdom hadden weten te verkrijgen.

Bordewijk wierp zijn protserige serie voornamen en zijn titulatuur net op tijd van zich af. Getooid met ziekenfondsbrilletje ging hij als eenzame intellectueel ‘undercover’. In deze tijd ontwikkelde F. zijn blinde fascinatie voor de sociale revoluties in Europa, het gelijkheidsbeginsel en een nieuwe zakelijkheid waarbij individuele ego’s het aflegden ten behoeve van het sterke collectieve bewustzijn. Zonder fratsen en franje. Hij keek geboeid toe hoe Troelstra in navolging van Lenin in Rusland probeerde een gelijkheid van klassen aan te brengen.

Bordewijk werd docent handelsrecht in Rotterdam. Naar eer en geweten probeerde hij parallellen te trekken tussen Multatuli’s Max Havelaar en de verongelijkte klassenmaatschappij en –justitie in de dagelijkse gang van zaken. F. geloofde heilig in overeenkomsten.

Iedereen die later van Bordewijk zei dat hij zijn werk als advocaat, jurist of docent en zijn werk als schrijver strikt gescheiden hield, heeft ongelijk. F. paste zich in zijn beroep aan de maatschappij aan en liet dat als inspiratie dienen voor al zijn boeken.

Karakter beschreef de strijd van een jurist die onder het juk van zijn vader probeert uit te komen. Bint gaat over de rigide wijze waarop het onderwijsstelsel in elkaar stak en de maatschappelijke gewetensbezwaren die ontstonden bij docent en studenten.

En Blokken? In Blokken nam F. geen blad voor de mond. Hij schetste een maatschappij die weliswaar totalitair en dictatoriaal is, maar ook perfect in zijn ogen. Het overgrote deel van de mensheid is oprecht gelukkig in een blokmaatschappij, een extreme vorm van democratie waarin de waarden van het algemeen nut als hoogste goed worden aangeprezen. Het individu is de bouwsteen van de maatschappij. Ronde vormen die doen denken aan de menselijke, irrationele vorm bestaan niet. Wat dat betreft onderstreept Bordewijk Lenins mening over het vierkant als hoogste goed, een vorm die perfectheid en de eeuwigheid uitdrukt.

Blokken past in een traditie van de dystopie, een negatieve toekomstvisie zoals Metropolis van Fritz Lang dat was of Brave New World van Aldous Huxley.

Bordewijk pakte dit genre op om zijn aspiraties als horror- of thrillerschrijver naar een hoger plan te tillen. Diep in zijn hart wilde Bordewijk maar al te graag een Edgar Allan Poe zijn, oftewel een ontluikende homoseksueel. Het ontbrak hem aan een diepgewortelde sinistere fantasie. Zijn maatschappijbeeld was makkelijker om uit te schrijven in een schets waarvan hij de gevolgen beter kon overzien. Amerika had zijn crisis, in Duitsland liet Hitler met Mein Kampf zien wat hij voorstond en in het Rusland van Stalin vond een rigide opruiming van de 19e eeuw plaats.

Bordewijk ging zo op in “De waarheid het te zeggen kost verdoezelen de grootste van zijn gegoede inspanning. komaf en zijn Daar deinst status, dat hij onze moeheid een tijdje met zijn enigszins voor terug." labiele vrouw op Scheveningen is gaan wonen, tussen het arbeiders- en visserspleps. Hier ontwikkelde Bordewijk een openlijke aversie tegen de homoseksueel. Door het pleps na te praten. Hij versterkte die mening door wat hij las en zag over het communisme. In zijn optiek was het individu ondergeschikt aan de maatschappij. Een wuft ego dat solistisch de hysterie, de barok en de exotica promootte bestond niet in zijn algemeen belang waarin efficiency, overzicht, eenvormigheid, collectiviteit en rationaliteit voorop stonden. Nieuwe zakelijkheid en homo’s gaan niet samen, zo vond F. Hoe grappig is het om te zien dat de strakke klare lijn in architectuur en design vandaag de dag door juist Nederlandse homo’s wordt bepaald.

Bordewijk hekelde de Art nouveau en Jugendstil die hem teveel herinnerden aan zijn gegoede komaf en bevoorrechte positie. Overdag was Bordewijk een deftige, afstandelijke Haagse heer, die als voorzitter van de literaire ereraad na de oorlog sommige al of niet 'foute' schrijvers - want daarover oordeelde die raad - tegen zich in het harnas joeg. Bordewijk maakte met zijn kille gedrag en bekakte spraak meer vijanden dan vrienden.

Als thema in zijn gehele werk staat ‘de ondergang’ of degeneratie centraal.

Motieven daarbij zijn tucht en angst, die zich vaak manifesteren in een personage. Opvallend is dat Bordewijk ambivalent is in het gebruik van deze motieven: hij lijkt zowel bewondering als afkeer te hebben van tucht en angst, waardoor het moeilijk is zijn werk te typeren. Er is iets in de persoon Bordewijk dat hem zelf dwarszit. Het moet er uit, maar hij laat het niet toe. Niet voor zijn protestante opvoeding, niet voor zijn gezin, niet voor de maatschappij waar hij deel van uitmaakt en niet voor de wereldse opvattingen die hij maar al te graag wilde onderstrepen. Zijn homoseksuele ik zou hem als salondandy tot op zijn sterfbed parten spelen. Het idee geeft het boek Karakter een compleet ander perspectief op de persoon Bordewijk.

Een zoon die zich niet kan schikken naar de tucht van zijn vader en er niet in slaagt om menselijk contact te onderhouden, gaat ten onder. Tucht als middel om angst en ondergang te overwinnen, om de chaos te bestrijden is het centrale thema bij F., al is het resultaat vaak tegengesteld aan de bedoeling. Bordewijk vond het gewoon dom dat dictators zoals Stalin erin geloofden dat ze de mens konden ombouwen tot organische robots.

Hierin schuilt het innerlijke conflict waar Bordewijk zijn hele leven mee kampte. Naar ratio is er geen plaats voor bloemerige ego’s in zijn droommaatschappij, naar eer en geweten kan hij zijn eigen verheven en bekakte persoontje niet wegcijferen alsof hij voortdurend in zijn werk noodkreten slaakte.

Met deze context in het achterhoofd is Rood Paleis één grote twijfelende monoloog van Bordewijk zelf. Typerend is de volgende passage: "En we liegen man, ik lieg zo ontzet­tend. Dat moet ook de moeheid zijn. Er schijnt iets in een mens te zitten dat hem liegen doet. Een mens is een geboren leugenvirtuoos. (...) De waarheid te zeggen kost de grootste inspanning. Daar deinst onze moeheid voor terug." (p. 56) Die moeheid kan een verwijzing zijn naar zijn rol als echtgenoot van een labiele componiste en vader van twee kinderen Nina en Robert.

Ik zweer het je, de ontluikende homoseksualiteit van Bordewijk bleek een goudmijn voor de schrijver, maar bracht hem grote kopzorgen.

media crafts office prvanstekelenborg.com

LiberaalCommunistisch Vietnam Tekst & foto’s: RenÊ van Stekelenborg

Vietnamezen zijn een eigengereid, maar bovenal een zeer trots volk. Waar je ook komt, een Vietnamees is hartelijk maar op zichzelf. Wie in Hanoi de oude gevangenis bezocht heeft, krijgt een spoedcursus 6000 jaar Vietnamese geschiedenis. De Chinezen hebben het Aziatische land ooit ontdaan van de keizerlijke dynastie Nguyen. De Portugezen, Engelsen, Japanners en de Fransen hebben gepoogd het land naar hun hand te zetten. De Russen hebben hun socialistische karakter laten gelden en de Amerikanen op hun beurt hebben gedacht het rode gevaar met name in Vietnam de kop in te kunnen drukken.

Uiteindelijk hebben de Vietnamezen elke inmenging kunnen weerstaan. Tot op de dag van vandaag merk je een ongelofelijke veerkracht en zelfrealisatie bij de Vietnamezen. Je hoeft hen niets wijs te maken.

Historisch besef Het Portugese en het Franse imperialisme leidde vanaf 1770 al tot verzet op het Indo-Chinese schierland. Op politiek vlak wenste de Vietnamese keizer geen Westerse invloeden en het meegebrachte katholieke geloof diende te worden uitgebannen. Frankrijk zou er ruim anderhalve eeuw over doen om het midden en het Noorden van Vietnam in protectoraten te ‘zuiveren’ en veilig te stellen tegen de groeiende invloed van de Engelsen.

Ho Chi Minh, een legerleider naar Chinees voorbeeld richtte in 1925 de Revolutionaire jeugdliga op en streefde naar onafhankelijkheid. Jaren van gewelddadig verzet later werd de liga omgedoopt tot Viet Minh die in een guerillaoorlog strijdde tegen de Franse overheersing en de Japanse interventie tijdens de Tweede Oorlog.

In september 1945 riep Ho Chi Minh de onafhankelijke Democratische Republiek Vietnam uit. Hij bombardeerde zichzelf tot president en premier. Pas in 1949 toen de communisten in China aan de macht kwamen, kreeg Ho Chi Minh militaire steun van zowel China als Rusland en kon hij de Franse controle in Zuid-Vietnam ongedaan maken. Frankrijk sloot nog wel een militair pact met Amerika om Vietnam te zuiveren van het oprukkende ‘rode gevaar’, maar het land wist dat Frankrijk nauwelijks meer kon rekenen op hulp van buitenaf. Op 4 juni 1954 verklaarde Frankrijk de staat Vietnam onafhankelijk. Achteraf werd tijdens de conferentie van Geneve besloten Vietnam op te delen in een communistisch Noord- en een democratisch Zuidgedeelte, geheel in lijn met wat er met Korea is gebeurd.

87 Miljoen Vietnamezen werden uiteindelijk inwoner van de Socialistische Republiek Vietnam, een communistische heilstaat die na de Vietnamoorlog met de Amerikanen in 1976 ook de controle kreeg over het Zuiden van het land. De as Hanoi-Hue-Saigon was eindelijk een feit.

Chinese invloed China is van grote invloed geweest op de ontwikkeling van Vietnam. Historisch gezien bestond Azië uit de verheven Koreanen met intellect, een heel groot China van landarbeiders en proletariërs met een sterke eigen cultuur en een zelfredzaam volk dat op eigen kracht strijd voerde tegen het water; de Noord-Vietnamezen.

Vietnamezen spreken dezelfde taal als Chinezen. Alleen de Vietnamees schrijft fonetisch in cyrillisch schrift (invloed van de Fransen), de Chinees heeft zijn karakters. Beide volken zijn zeer vasthoudend en kritisch. Burgers komen snel en veel in opstand.

De eenpartijstaat Sinds 1954 regeren de communisten een eenpartijstaat, maar veel marxistische beginselen zijn losgelaten. Sinds 1986 heeft het land het pad ingezet naar een vrije markt economie met steeds minder macht voor de staat. Hoewel politieke oppositie officieel nog altijd is uitgesloten. Officieus kraait niemand naar meer vrijheid en democratie, want die heeft iedereen in zijn hoofd, los van de partij.

Wat Vietnamezen willen, gebeurt gewoon. De partij is de politieke meetlat waaraan je je idee kunt spiegelen.

De eenpartijstaat voert een liberaal economisch beleid. Westerse bedrijven investeren volop. En in Hanoi, Vietnams politieke centrum, leeft het communistische gedachtegoed amper. De politiek is er alleen om het land verenigd te houden, de burger naar eerlijkheid, gelijkheid en gelijkwaardigheid te dienen en egocentrisme en kapitalisme in het belang van een enkeling te verbannen.

“Wij kijken liever de kat uit de boom”, aldus een Vietnamese vrouw die in Amsterdam voor Booking.com werkt. “Jullie overtuigde Amerikaanse idee van liberalisme blijkt niet te werken, met de bankencrisis tot gevolg. Jullie oprechte geloof in zelfregulering heeft er voor gezorgd dat Thailand een walhalla is geworden van sekstoerisme en drugssmokkel. Vietnam staat aan de vooravond van een toeristische geldstroom van ongekende omvang. Alleen, wij hebben lering getrokken uit Thailand. We gaan niet blind mee in de uitbuitende vraag van de Westerse toerist. We lijken afstandelijke mensen. Dat zijn we niet. We willen alleen dat wie Vietnam bezoekt, de moeite neemt om ons en onze cultuur te eerbiedigen.”

Liberalisme eigen stijl Communistisch is nog dat de Vietnamese overheid veel land en een aantal belangrijke staatsbedrijven bezit, maar in economisch opzicht is er geen enkele sprake meer van communisme. In tegenstelling tot dertig jaar geleden heb je de partij ook niet meer nodig om vooruit te komen. De private sector beheerst de interne zakelijke markt naar zelfvoorziening, een afgemeten vraag en zonder ridicuul winstoogmerk.

Zelfstandig hoteleigenaar Ryan Nguyen verwoordt het nog directer: “Natuurlijk vind je in heel Vietnam geen enkele McDonalds. Daar hechten we ook geen waarde aan. Net als Starbucks. Wij weten dondersgoed wat de kwaliteit-kwantiteitverhouding is die bij jullie Westerlingen ontbreekt. De staat scherpt deze verhoudingen continue aan, dat is haar taak. En ja, wij hekelen het wereldwijde protectionisme van A-merken en grote Amerikaanse corporaties. Wij weten dat producten van Northface, Tommy Hilfiger, Nike, Adidas, Louis Vuitton, Disney en Lacoste hier geproduceerd worden. Het wisselgeld voor megagoedkope productie is dat er weleens wat van de vrachtwagen afvalt. Of denk je dat we bereid zijn om te investeren in een miljarden kostende nepartikelenindustrie als we de echte merken binnen handbereik hebben? Met de huidige inflatie hebben Vietnamezen totaal geen startkapitaal!”

Vietnam schikt zich dus niet naar de Amerikaanse economie. In die zin let de overheid goed op. Alles wat riekt naar Amerikaans voordeel ten koste van eigen tradities, wordt met groots machtsvertoon in de kiem gesmoord. Dat is nog wel de politiestaat die inherent is aan het communisme. Maar, is dat slecht? Hoe blind gaat de wereld mee in de tirannie van Apple en Microsoft, in het imperialistische ouderwetse denken van lakeien, koningen en presidenten voor een wereldmacht die geen wereldmacht meer is? Wat dat betreft is Vietnam veel vrijer dan Europa, Australië, Maleisië, Thailand, China, Zuid -Korea, Singapore en Japan bij elkaar.

Tussen branding en design tekst: RenĂŠ van Stekelenborg

Ontwerper Ruud van Oosterhout (1968) studeerde in 1993 af aan de kunstacademie Arnhem (ARTEZ) en richtte in 1995 RVO Design op met interieurontwerp, brand strategy, styling en product design als specialisaties. Van Oosterhout onderwijst daarnaast aan de Design Academy Eindhoven op de ontwerpafdeling van Man & Leisure. Sinds 2010 heeft Ruud zijn eigen winkel aan de Roelof Hartstraat in Amsterdam.

In zijn designs voor meubels, totaalinterieurs, keukens, livings maar ook voor aardewerk en glazen objecten heeft de ontwerper een uitgesproken sobere, minimale stijl. In alles wil hij de essentie van materie en materialen begrijpen. Het is dan noodzaak om alle franje overboord te gooien en vanuit het niets dan de naakte materie op zoek te gaan naar vorm, kleur en proportie. Alleen op die manier houd je vormen over die van zichzelf krachtig zijn en blijven.

“Ik houd niet van overdaad. Wel van elegantie, subtiliteit en kwalitatief goed materiaalgebruik.

Dat heb ik ook nodig om materialen te begrijpen en te waarderen. En om overzicht te houden op een eerlijke, duurzame productie.”

Samen met producent Nieuwkoop International vervaardigde Ruud in 2002 zijn eerste eigen meubelcollectie. In 2004 presenteerden zij een volwaardige meubelcollectie in massief hout onder de naam 'bruut'. Hierbij ligt de nadruk op eerlijke producten met een autonoom karakter door gebruik te maken van hoogwaardige materialen, speciale bewerkingen en ambachtelijk vakmanschap. Inmiddels is de collectie uitgebreid met een serie zitmeubelen, sofa's en een keuken onder de naam 'bruut.kitchen'.

Sinds 2007 werkt Van Oosterhout samen met Royal Leerdam Crystal aan een serie ontwerpen van exclusieve kristallen objecten onder de naam 'Silence'. In 2010 kende deze serie een vervolg met de Crystal-serie 'Widows' die nog steeds verkrijgbaar is bij Royal Leerdam Crystal en bij www.rvodesign.com.

“In mijn research stuitte ik op een foto van een tentoonstelling ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van A.D. Copier uit 1964. De eenvoud van de afgebeelde objecten waren fascinerend en inspirerend. Door de proportie, de manier van presenteren en de ongelooflijk heldere kracht van deze objecten besloot ik om de 'klassieke' vormen van Copier als uitgangspunt te nemen.”

Zijn Crystal-serie 'Widows' die in Leerdam vervaardigd is, bestaat uit een trotse collectie van serene en ingetogen scherpte. 'Widows' is een serie klassieke vormen met zowel historisch perspectief als een actuele gracieuze afstandelijkheid.

“Bij het maken van 'Widows' wilde ik de relatie met het materiaal en de meester-glasblazer zo optimaal mogelijk hebben” zegt Ruud van Oosterhout. “De hechte werkrelatie tussen meester-glasblazer en ontwerper is essentieel in het ontwerpproces en voor het ontwerp. Zo is kleur bijna verdwenen. Ik wilde de optimale helderheid van de Crystal-serie laten zien. Bovendien zou kleur de aandacht van de vorm afleiden.

Uiteindelijk heb ik gekozen voor een wit-tint die als een nevel boven het land hangt. Een zweem die zich prachtig vermengt en verspreidt in het materiaal.”

RVO Design doet uiteenlopende interieurprojecten, residentiële projecten zoals country houses, bungalows en lofts en commerciële projecten zoals het ontwerpen van winkels, kantoren, art galleries, kappers, hotels, beauty salons. Ook geeft Ruud advies over branding en werkt hij als RVO Design o.a. exclusief voor Rob Peetoom en is verantwoordelijk voor alle winkelconcepten en designs.

Bekijk voor meer informatie: www.bruutdesign.com www.rvodesign.com