Evofenedex Logisticx nr. 6

OPKOMST KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE

VERSCHUIVING IN FOCUS EN MIND-SET NODIG AI staat voor ’artificial intelligence’. Dat is het fenomeen dat apparaten reageren op data of impulsen uit de omgeving bij het nemen van zelfstandige beslissingen. Volgens deskundigen is het van belang dat er in de logistiek een klimaat wordt geschapen dat het mogelijk maakt om met AI te kunnen experimenteren. En er zijn investeringen nodig, niet alleen in IT maar zeker ook in samenwerking met experts.

Tekst Guus Peters

S

ebastian Piest, als onderzoeker verbonden aan de Technische Universiteit Twente, is expert op het gebied van AI, artificial intelligence, oftewel kunstmatige intelligentie. Hij leidt in samenwerking met TKI Dinalog een groot onderzoek naar AI en was eind september gastspreker op een bijeenkomst in Tilburg van de Raad voor Logistieke Kennis van evofenedex.

Volgens Piest gaat AI zeker een rol spelen in de logistiek, maar hangt de snelheid waarmee dat zal gaan af van een aantal factoren. “Je kunt al concluderen dat AI op deelgebieden aanwezig is in de logistieke praktijk. Denk aan autonome orderpickers, zelflerende opslag- en sorteersystemen en slimme software voor routeplanning en -optimalisatie. De software hierachter is heel accuraat. Het zijn nu vooral nog de grote bedrijven waar AI-projecten draaien en waar ze worden geïmplementeerd binnen de logistiek, maar er is veel in beweging. Logistiek heeft van nature een netwerkstructuur en toegang tot veel (semi-)real-time data. Dat bezorgt de logistiek weliswaar een unieke positie, maar ondanks diverse initiatieven is er nog weinig echte standaardisatie in de praktijk. Het is dan ook niet eenvoudig om data adequaat en efficiënt te verzamelen, op te schonen, te harmoniseren en bij te houden.”

Volgens Piest zal er door de opkomst van AI vooral een verschuiving in werkzaamheden te zien zijn. “Zeker op operationeel gebied zullen er werkplekken verdwijnen, door robotisering en automatisering, maar AI creëert op andere gebieden juist weer nieuwe banen. Logistiek professionals zullen door de komst van AI worden geconfronteerd met complexere systemen en worden uitgedaagd om te werken met grote datasets. Het implementeren van AI vraagt om zowel sociale innovatie als gedragsverandering”, stelt hij.

Verschuiving Daarnaast is er volgens hem vooral een verschuiving in focus en mind-set nodig, niet alleen voor AI maar in bredere zin, voor de adoptie van nieuwe technologieën. “Het is essentieel dat logistiek professionals nieuwe technologieën kritisch kunnen beoordelen, op waarde kunnen inschatten en randvoorwaarden, risico’s en implicaties van AI in kaart kunnen brengen. Transformatie van de werkplek vergt openheid in processen, aanpassingsvermogen van medewerkers en de organisatie. Het implementeren van AI leunt weliswaar sterk op bètavaardigheden en kennis van wiskunde, statistiek en informatica, maar proces- en domeinkennis zijn onontbeerlijk om een goede business case te kunnen maken en die benodigde vaardighe-

den en expertise vind je doorgaans niet bij één persoon.”

Sociale innovatie is daarom een belangrijke randvoorwaarde voor de succesvolle introductie van AI en versterkt de samenwerking tussen verschillende afdelingen, disciplines en generaties, stelt Piest. “Er liggen nog wel wat taken op het bordje van de overheid. De vraag is of die overheid op tijd klaar is voor de introductie van artificial intelligence in de logistiek. Op Europees niveau zijn er wetten en regels in de maak. Bestaande wet- en regelgeving zal met de opkomst van AI moeten worden herzien en uitgebreid op een aantal gebieden. Als de autonomie wordt verlegd van mens naar machine, wie is dan verantwoordelijk en aansprakelijk? Behalve autonomie zijn ook openbare veiligheid en privacy aandachtsgebieden.”

Goed klimaat De deskundigen in de Raad voor Logistieke Kennis van evofenedex, die in Tilburg het gehoor vormden voor de inleiding van Piest, vinden vooral dat er een goed klimaat moet worden gecreëerd om met AI te kunnen experimenteren. Er zijn volgens de leden van de raad nog weinig partijen die grip hebben op AI, waardoor het nu het moment is om te kunnen beïnvloeden, waakzaam te zijn en ervoor te zorgen dat niet degene met de grootste mond leidend wordt.

Sebastian Piest: “Het is essentieel dat logistiek professionals AI kritisch kunnen beoordelen en op waarde kunnen schatten.”

22 logisticx | november 2018 | supply chain management

Als apparaten zelfstandig beslissingen gaan nemen, is het van belang dat daarvoor - zeker ook in de logistiek - een goed klimaat wordt geschapen.

Piest raadt bedrijven die kunstmatige intelligentie willen gaan toepassen in hun operatie aan zich terdege te oriënteren. “De toepassingsmogelijkheden en potentie van AI verschillen per organisatie. AI vraagt om een duidelijke visie en strategie en dus een goede voorbereiding. Begin met het kritisch doorgronden van de mogelijkheden en kansen, maar verlies ook de beperkingen en bedreigingen niet uit het oog. Zorg, om weerstand te voorkomen, voor duidelijke communicatie met de interne organisatie en houd AI-initiatieven klein, begrijpelijk en probleemgedreven. Ga op zoek naar routinematige processen met hoge datavolumes en onderzoek of er lopende projecten zijn waarbij AI kan worden toegepast. Kijk ook kritisch naar aanwezige competenties in het team van medewerkers.”

Piest adviseert elk bedrijf dat met AI start ook om goed af te wegen of het de ontwikkelingen in-house wil doen of dat er samenwerking moet worden gezocht met kennisinstellingen en gespecialiseerde bedrijven. “Veel modellen hebben een inleertijd en er is doorgaans een aantal herhalingen en verbeterslagen nodig om de beoogde resultaten te behalen. Het is goed om daar rekening mee te houden; stel de verwachtingen niet meteen te hoog en let er vooral ook op dat AI geen doel op zichzelf wordt”, waarschuwt de onderzoeker. “Sommige problemen zijn prima op te lossen met eenvoudiger data mining-technieken.”

Megaklus Uit gericht onderzoek is naar voren gekomen dat de meeste ITsystemen (nog) niet klaar zijn voor artificial intelligence-toepassingen. Daarnaast verloopt veel communicatie tussen afdelingen en met partijen in de keten nog ongestructureerd, zegt Piest. “In een operationele logistieke omgeving, met een grote diversiteit aan systemen en dataformaten, is het samenvoegen en harmoniseren van data doorgaans een megaklus. Standaardisatie draagt zeker bij aan de adoptie van AI, maar er zijn investeringen in IT en gespecialiseerde platformen nodig. Ik zie dat er veel beweging is in de markt en het AI-start-up-landschap ontwikkelt zich in een hoog tempo.”

Vanuit de Raad voor Logstieke Kennis wordt vooral aangedrongen op samenwerking tussen de logistieke mensen en de datascientists als het om artificial intelligence gaat. Los van elkaar bereiken die toch niet de juiste resultaten. Het is volgens de raad duidelijk dat de rol van een logistiek manager in de toe-

komst meer richting datascientist gaat in plaats van het aansturen van heftruckchauffeurs. De logistiek is volgens de leden van de raad wel vaak conservatief, vertoont weinig ondernemerschap en innoveert het liefst met technologieën waarvan

dat is óók AI - iedereen wél is aangesloten.” De raad vindt het dan ook jammer dat nog te weinig bedrijven iets doen met artificial intelligence. De techniek is weliswaar beschikbaar, maar het komt er volgens de deskundigen in de raad nu op aan om

“Houd AI-initiatieven klein, begrijpelijk en probleemgedreven” de werking bewezen is. “AI zit al in onze broekzak”, vat Michel van Nispen, vicevoorzitter van de Raad voor Logistieke Kennis samen, “maar bij het onderwerp AI haakt tachtig procent van de ondernemers af, terwijl bij de automatische inpakmachine -

in kaart te brengen wie de koplopers zijn en hoe, met behulp van die koplopers, andere partijen kunnen aansluiten. “Het onderwerp is te belangrijk om nog vijf jaar te laten liggen”, stelt de raad vast.

Raad voor Logistieke Kennis De Raad voor Logistieke Kennis van evofenedex signaleert strategische trends en innovaties op het gebied van logistiek en SCM en bekijkt de impact daarvan op de logistieke keten. De raad komt vier keer per jaar bijeen en levert volgens secretaris Lotte van Kleunen, projectmanager SCM bij evofenedex, een belangrijke bijdrage aan de middellangeen langetermijnstrategie en het beleid van de vereniging. “De innovaties kunnen zowel technisch van aard zijn, als de mens of het proces betreffen. De raad is een afspiegeling van het logistieke speelveld en zet zich in om nieuwe ontwikkelingen te duiden voor de achterban. Dat blijkt ook uit de samenstelling, want behalve verladers zijn ook andere relevante spelers uit het logistieke veld erbij betrokken, zoals vertegenwoordigers van het onderwijs en de wetenschap, onderzoeks- en adviesbureaus en logistiek dienstverleners”, aldus Van Kleunen. Wie meer wil weten over de Raad van Logistieke Kennis kan contact met haar opnemen via l.vankleunen@evofenedex.nl.

Oproep De onderzoekers van TKI Dinalog komen graag in contact met een aantal koplopers in de community van evofenedex, die al met artificial intelligence werken of plannen hebben om ermee aan de slag te gaan. Bedrijven die door middel van case study research willen meedraaien in het onderzoek naar AI kunnen zich aanmelden bij Sebastian Piest, e-mail j.p.s.piest@utwente.nl.

logisticx | november 2018

23